NOS Nieuws - Algemeen

De Koninklijke Marechaussee heeft 67 klimaatactivisten van Extinction Rebellion aangehouden op Schiphol. Ze werden opgepakt omdat zij niet op de aangewezen plek demonstreerden.

XR mocht demonstreren op het Jan Dellaertplein, maar er werd op verschillende plekken op de luchthaven gedemonstreerd. De actievoerders verplaatsten zich naar vertrekhal 2 en de KLM-lounges achter de security check.

De demonstratie was gericht tegen het Flying Blue-programma van KLM. Daarmee worden reizigers beloond met onder meer punten en voordelen als ze vaker vliegen. De klimaatorganisatie vindt dat het belonen van veel vliegen ontwrichtend is voor het klimaat.

Noodverordening

De gemeente Haarlemmermeer had een noodverordening afgegeven voor de actie. Iedereen in een bepaald gebied kan dan preventief gefouilleerd worden. De demonstranten zijn met een bus weggevoerd en op een andere plek vrijgelaten. Het Openbaar Ministerie zal bepalen of de aangehouden actievoerders worden vervolgd.

XR voert vaker actie op de luchthaven. Zo drongen in 2022 demonstranten het platform binnen op Schiphol-Oost. Daar ketenden activisten zich vast aan privévliegtuigen.

De Amerikaanse president Trump aast op Groenland. Deze week liet hij weten het grootste eiland ter wereld "op een of andere manier" onder controle te zullen krijgen. Intussen proberen de Denen krampachtig om Groenland binnen het Deense koninkrijk te houden. En de Groenlanders? Die azen op iets heel anders: ze willen onafhankelijkheid en hopen dat, dankzij de internationale aandacht, sneller te kunnen bereiken.

De Amerikaan Tom Dans is een niet te missen verschijning in de kleine hoofdstad Nuuk. De lange Texaan draagt een pet met Amerikaanse vlag en een trui met de namen van Trump en Vance. In de eerste regeringsperiode van Trump werd hij aangesteld als Arctisch adviseur. Nu probeert hij als ondernemer investeringsmogelijkheden tussen de VS en Groenland te promoten.

"Groenland hoort bij de VS en ligt in het verlengde", aldus Dans. De Deense verdediging op Groenland is volgens hem nutteloos. "Een paar honderd Deense militairen, wat verouderde schepen met kapot kanon en wat hondensleeën. De Denen begrijpen de ernst van de situatie niet."

Hij wijst erop dat Amerikaanse militairen al sinds de Tweede Wereldoorlog op Groenland aanwezig zijn. "Mijn opa werd destijds als militair naar Groenland uitgezonden en zorgde ervoor dat de Duitsers eruit werden gegooid", zegt Dans.

Wakker geschud

De Texaan speelde ook een sleutelrol toen de zoon van Trump, Donald Trump Jr., begin dit jaar Groenland bezocht, nog voor de inauguratie van zijn vader. Zijn medewerker, de Groenlandse timmerman Jorgen Boassen, was de gastheer van Trump Jr. Daarna bezochten Boassen en Dans ook het Witte Huis, om er te poseren met de Groenlandse vlag.

De dreiging van de Amerikaanse president Trump, die militaire overname van Groenland niet uitsluit, heeft Denemarken wel wakker geschud. In sneltreinvaart halen de Denen nu alles uit de kast om hun militaire aanwezigheid op Groenland uit te breiden.

Maar dat blijft een druppel op de gloeiende plaat. "De Denen kunnen Groenland simpelweg niet verdedigen, daarvoor hebben ze Amerika nodig", zegt Maria Ackrén, analist en politicoloog van de Universiteit van Groenland.

Toch zijn de Denen vastberaden om Groenland binnen het Deense koninkrijk te houden. Op het Groenlandse vliegveld Kangerlussuaq, een voormalige Amerikaanse legerbasis, willen ze nieuwe hangars bouwen voor hun F-35-straaljagers. De nabijgelegen militaire barakken van het Joint Arctic Command worden gemoderniseerd.

We treffen er Deense bouwvakkers tijdens een rookpauze. Ze vertellen dat ze goed verdienen aan deze klus. "Op niets wordt bespaard tijdens dit project, we werken alleen met de beste materialen."

Ze drukken hun sigaretten uit in lege rakethulzen bij de voordeur. "Die raketten werden tijdens de Koude Oorlog gebruikt door Amerikaanse vliegtuigen als ze vanaf het ijs weer moesten opstijgen", vertelt een van hen.

Waarom Groenland zo interessant is voor veel landen, zie je in de onderstaande video:

Denemarken wil ook meer Groenlanders betrekken bij de verdediging van het eiland. De 23-jarige Groenlandse Nanna Broberg uit Kangerlussuaq behoort tot een nieuwe generatie jongeren die als eersten de Arctische militaire opleiding volgden.

"Ik wil graag de opleiding tot sergeant bij de marine volgen", vertelt ze. Daarvoor moet ze ook een half jaar studeren in Denemarken, zoals veel Groenlandse studenten doen. "Maar daarna wil ik meteen weer terug naar Groenland", aldus Broberg.

Dat Groenlanders voor zaken als onderwijs, veiligheid en zorg nog altijd afhankelijk zijn van Denemarken, is voor velen een frustratie. En hoewel Groenland zelfbestuur heeft binnen het Deense koninkrijk, beslissen de Denen nog over belangrijke zaken als defensie en buitenlands beleid.

Een overgrote meerderheid op het eiland hoopt dan ook uiteindelijk helemaal onafhankelijk te worden van Denemarken. Het is een belangrijk thema bij de parlementsverkiezingen, aanstaande dinsdag.

Trumps voorstel om bij de Verenigde Staten te horen krijgt weinig steun. In een recente opiniepeiling zei 85 procent van de ondervraagde Groenlanders tegen aansluiting bij de VS te zijn. Maar meer samenwerking met de Amerikanen voor handel en veiligheid zien veel mensen wel zitten.

Bijvoorbeeld de 30-jarige Patrick Frederiksen, aanvoerder van het nationale voetbalelftal. Omdat Groenland geen volledig zelfstandig land is, mag het geen lid worden van de Europese voetbalbond UEFA.

Zo'n regel heeft Concacaf, de Amerikaanse voetbalbond, niet. En dus is er begin april in Londen een ontmoeting met vertegenwoordigers daarvan. Frederiksen: "Het zou zo groot zijn voor alle Groenlanders om in kwalificatierondes te mogen spelen."

In Duitsland ligt er ruim acht dagen na de start van de verkennende gesprekken tussen CDU/CSU en SPD een slotdocument. De partijen vinden elkaar op belangrijke inhoudelijke kwesties, waaronder migratie en financiën, zeggen de partijleiders. De volgende stap zijn de coalitieonderhandelingen.

Bij de landelijke verkiezingen twee weken geleden kwam CDU/CSU met 28,5 procent van de stemmen als grootste uit de bus. De radicaal-rechtse AfD werd tweede met ruim 20 procent van de stemmen, de SPD werd derde met iets meer dan 16 procent.

Omdat CDU/CSU coalitiesamenwerking met de AfD van tevoren al had uitgesloten, werd al snel duidelijk dat de christendemocraten en de sociaaldemocraten op elkaar zijn aangewezen. Een zogenoemde 'grote coalitie' tussen de linkse en rechtse volkspartijen is de enige realistische formatie-optie. Beoogd bondskanselier Merz (CDU) heeft als doel gesteld om nog voor Pasen een regering te vormen.

'Goed en collegiaal'

Met het verkennende document is de eerste stap in die richting gezet. Volgens Merz was de sfeer "goed en heel collegiaal". SPD-leider Lars Klingbeil liet zich ook positief uit en sprak van "constructieve" gesprekken.

De CDU-leider noemde migratie, financiën en economisch beleid als de belangrijkste thema's. Er zullen hervormingen worden doorgevoerd in het asielbeleid en het toeslagenstelsel. Zo zou de uitkering van mensen die een baan afwijzen in de toekomst worden ingetrokken.

Weigeren aan de grens

In het slotdocument staat verder dat mensen die asiel aanvragen in de toekomst ook aan de grens kunnen worden geweigerd. Dat zou alleen gebeuren in afstemming met buurlanden.

Hiermee lijkt een belangrijke eis van CDU/CSU te worden ingewilligd: de SPD had altijd bedenkingen bij dit voorstel. Ook moet de gezinshereniging van vluchtelingen verder worden beperkt.

Nieuw fonds

Wat de overheidsfinanciën betreft, bereikten de partijen dinsdag al een doorbraak. De coalitie in wording is met een plan gekomen om miljarden te kunnen investeren in defensie en infrastructuur: de partijen willen de zogenoemde Schuldenbremse (schuldenrem) deels loslaten. Dat is een wet die bepaalt dat de overheid globaal niet meer geld mag uitgeven dan zij binnenkrijgt.

Als het plan wordt aangenomen, worden alle defensie-uitgaven boven 1 procent van het bruto binnenlands product vrijgesteld van de beperkingen van de schuldenrem. Ook komt er, als het aan de formerende partijen ligt, een nieuw fonds van 500 miljard euro voor infrastructuuruitgaven over een periode van tien jaar.

Het dodental van het opgelaaide geweld in het noordwesten van Syrië is opgelopen tot boven de 600. Dat zegt het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR), dat in Engeland is gevestigd. Gisteravond werd nog gesproken van 150 dodelijke slachtoffers. Van officiële zijde zijn er geen cijfers.

Het geweld speelt zich af in het kustgebied van Syrië, waar veel alawieten wonen. Daar staan troepen van de nieuwe machthebbers en aanhangers van de verdreven president Assad tegenover elkaar.

Assad ontvluchtte het land begin december, hij behoort tot de alawitische gemeenschap. De nieuwe machthebbers horen bij de soennitische groepering HTS. De regering zegt aanvallen van restanten van troepen van Assad te pareren. Soennitische strijders die loyaal zijn aan HTS zouden alawieten medeverantwoordelijk houden voor de repressie onder Assad en uit zijn op wraak.

Moordpartijen

Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten, dat het conflict volgt via een netwerk van informanten, zegt dat gisteren in zeker 21 plaatsen bloedbaden zijn aangericht. Bij het geweld zouden meer dan 400 alawieten zijn gedood. Onafhankelijke berichtgeving uit het gebied is schaars, omdat er nauwelijks journalisten aanwezig zijn.

Volgens het SOHR werden alleen al in de stad Banias 60 mensen geëxecuteerd. Inwoners getuigen tegenover persbureau AP van moordpartijen, waarbij de lijken op straat worden achtergelaten. In het dorp Tuweim zijn volgens inwoners vanochtend 31 lichamen in een massagraf gelegd. Onder de doden zouden negen kinderen en vier vrouwen zijn geweest.

Plunderingen

Huizen van alawieten zouden zijn geplunderd en vervolgens in brand zijn gestoken. In de getuigenissen wordt ook gesproken over duizenden mensen die naar de nabijgelegen bergen zijn gevlucht.

Een Syrisch parlementslid zegt dat er ook mensen naar Libanon zijn gegaan of hun toevlucht hebben gezocht op de Russische luchtmachtbasis bij de Syrische havenstad Latakia.

Een anonieme functionaris van het ministerie van Defensie zegt tegen staatspersbureau Sana dat de regeringstroepen de controle over de regio hebben teruggewonnen op Assad-aanhangers. Hij zei ook dat de autoriteiten alle wegen naar de kustregio hebben afgesloten.

Vanaf vandaag rijden er zestien dagen lang geen treinen tussen Alkmaar en Den Helder. ProRail werkt de komende weken aan een aantal projecten tegelijkertijd.

Bij Heerhugowaard wordt een begin gemaakt met een nieuwe onderdoorgang onder het spoor. Een stuk verder naar het noorden krijgt station Den Helder Zuid een opknapbeurt.

NS zet bussen in. Toch is het vervelend dat er meer dan twee weken geen treinen rijden van en naar de 'Noordkop', zoals het uiterste noorden van Noord-Holland wordt genoemd. Harro Homan van ProRail: "Het is een intense periode voor reizigers en de omgeving. Maar we doen het niet zomaar", zegt hij bij NH Nieuws. "De regio verdient goed onderhouden spoor."

In Heerhugowaard wordt tussen 18 en 23 maart een spoordek, het plafond van de nieuwe onderdoorgang, op zijn plek gereden. "Het is millimeterwerk met een strakke planning", aldus Homan. Meekijken kan nu al via een livestream, waar twee camera's het werk in de gaten houden.

Welverdiende upgrade

De opknapbeurt van Den Helder Zuid wordt door ProRail een "welverdiende upgrade" genoemd. Bij klanttevredenheidsonderzoeken is het winderige stationnetje de afgelopen zes jaar meermaals tot slechtste of een na slechtste station van Nederland uitgeroepen. Het is niet alleen onherbergzaam, maar mensen worden er ook regelmatig beroofd, auto's worden opengebroken en fietsen belanden nogal eens in de sloot.

"We gaan de perrons volledig vernieuwen en ook de tunnel onder de sporen wordt opgefrist met behoud van het kunstwerk", zegt Homan. De perrons worden opgehoogd zodat het makkelijker wordt om in- en uit te stappen. Ook komen er nieuwe wachtruimtes en banken.

Stille brug

Twintig kilometer naar het zuiden wordt de oude metalen spoorbrug in Schagen vervangen door een betonnen exemplaar. De werkzaamheden, die oorspronkelijk vorig jaar zouden plaatsvinden, moesten worden uitgesteld vanwege het verleggen van stroomkabels. Het is de bedoeling dat de nieuwe brug stiller is dan de vorige.

Tussen Schagen en Den Helder Zuid, Schagen en Heerhugowaard en bij Alkmaar worden ook stukken spoor vernieuwd . Verder wordt er onderhoud gepleegd aan de spoorbrug over het Noordhollandsch Kanaal bij Alkmaar en de Kaagspoorbrug.

Om de werkzaamheden bij Heerhugowaard verder af te kunnen ronden is niet alleen het treinverkeer tussen Alkmaar en Den Helder stilgelegd. Vanaf 18 maart rijden er ook geen treinen tussen Alkmaar en Heerhugowaard én Alkmaar en Hoorn.

Volgens planning moeten de treinen op 24 maart weer volgens het spoorboekje van en naar de Noordkop rijden.

Nabestaanden hebben in Rijswijk een gedenkplaat onthuld voor drie mannen die veertig jaar geleden werden doodgeschoten tijdens een repetitie met hun band. De gemeente nam het initiatief, om deze onopgeloste moorden een plek te geven in de lokale geschiedenis.

Op de gedenkplaat staat: "De muziek stopte. De aanslag bleef onopgelost. De roep om recht en waarheid blijft." Naast de burgemeester van Rijswijk en de ambassadeur van Suriname waren ook nabestaanden aanwezig.

De muzikanten Willem van Putten, Albert Kneefel en Fred Bakker waren zich van geen kwaad bewust, die nacht van 7 op 8 maart in 1985. Tijdens een repetitie van de band kwamen twee mannen de oefenruimte binnen en schoten de drie dood. Twee andere aanwezigen werden ook in het hoofd geschoten, maar zij overleefden de aanslag ternauwernood.

Als snel deed het verhaal de ronde dat het een vergissing moest zijn geweest. In datzelfde pand aan de Verrijn Stuartlaan zetelde namelijk ook De Bevrijdingsraad. Die voerde vanuit Nederland oppositie tegen het bewind van de toenmalige Surinaamse president Bouterse.

Mogelijk was de aanslag dan ook eigenlijk gericht op leden van de Bevrijdingsraad. In later onderzoek naar omvangrijke drugssmokkel zou in de zogeheten CoPa-dossiers ook gerefereerd worden aan de moorden in Rijswijk. In dat dossier wordt ook Bouterse verdacht van moord c.q. doodslag.

De zaak is dus nooit opgehelderd, de daders zijn nooit gepakt, er is niemand veroordeeld, tot grote frustratie van nabestaanden. Sietske van Putten, zus van de vermoorde Willem van Putten, wil nog altijd weten waarom de Nederlandse staat heeft afgezien van vervolging. "Dat is echt belangrijk om te weten, anders hou ik het gevoel niet in een rechtsstaat te leven. Het voelt nu alsof deze zaak in de doofpot is gestopt."

Begin van erkenning

Het politieonderzoek is in 1985 na een paar maanden stilgelegd en vervolgens nooit meer opgepakt. In 2021 publiceerde NRC-journaliste Anna Korterink de podcastserie Het geheim van Rijswijk, waarmee de 'vergismoorden' weer in de publieke belangstelling kwamen.

Nabestaanden hebben inmiddels advocaat Liesbeth Zegveld in de arm genomen om alsnog de waarheid boven tafel te krijgen. Van Putten: "De onthulling van het monument is een begin van erkenning. Dat geeft ons moed en inspiratie om verder te gaan. Samen met Liesbeth Zegveld gaan wij alles in het werk stellen om de waarheid te achterhalen."

President Bio van Sierra Leone heeft volgens meerdere lokale media de directeur van de nationale immigratiedienst vervangen. Het bericht komt een dag nadat deze directeur, Alusine Kanneh, in opspraak is geraakt.

Op een video is te zien dat hij in een chique nachtclub een cadeau in ontvangst neemt van de Nederlandse drugscrimineel Jos L. Immigratiechef Kanneh zou daar zijn vijftigste verjaardag hebben gevierd.

Follow the Money en het AD publiceerden de video gisteren. De twee mannen lijken elkaar goed te kennen. Ze schudden elkaar uitbundig de hand. Kanneh neemt het cadeau lachend in ontvangst.

Jos L., ook bekend als Bolle Jos, is een internationaal gezochte en al meermaals veroordeelde drugscrimineel. Er is een beloning van 200.000 euro uitgeloofd voor de gouden tip die leidt tot zijn arrestatie.

Hoogste kringen

In januari bleek uit berichtgeving van Follow the Money en het AD dat hij zich in Sierra Leone in de hoogste kringen ophoudt. Hij was te zien op beelden van een kerkdienst waarbij ook de president aanwezig was. Op die beelden zit Jos L. vlak achter Bio en naast een dochter van de president met wie hij getrouwd zou zijn. Bio en ook Kanneh lieten weten dat ze niet wisten wie L. is.

Volgens het AD is is op de video in de nachtclub ook het hoofd van de drugspolitie Andrew Kaikai te zien. Nederland heeft om uitlevering van L. gevraagd. Volgens de krant is daarvoor de medewerking van de drugspolitie en de immigratiedienst noodzakelijk.

L. lijkt in de loop der tijd goede banden met de overheid te hebben opgebouwd. Volgens het AD beschikt hij over infrastructuur die nodig is voor drugstransporten, zoals landingsbanen, schepen en pakhuizen.

Het Openbaar Ministerie zegt tegen het AD niet te weten of L. nog in Sierra Leone is. Landen in de regio zijn gewaarschuwd dat Nederland naar hem op zoek is.

Meer dan 4000 mensen hebben vannacht met een wandeling door Utrecht ruim 1,3 miljoen euro ingezameld voor onderzoek naar de dodelijke spierziekte ALS.

"Dat we dit jaar de 1 miljoen euro ruimschoots zijn gepasseerd is bijna niet te geloven", zegt directeur Limore Noach van stichting ALS Nederland bij RTV Utrecht. "Het geld is hard nodig voor meer onderzoek naar de oorzaak en behandeling."

Het was de vierde editie van de ALS Sunrise Walk. Wandelaars liepen mee met fietslampjes, fluorescerende haarbanden of andere bontgekleurde verlichting. Ze konden in en rond Utrecht een afstand van 25, 15 of 5 kilometer afleggen. "De zonsopkomst tegemoet", zoals de stichting het noemt.

Bij de vorige editie van de ALS Sunrise Walk werd 916.000 euro ingezameld. Het geld gaat vooral naar het ALS Centrum, onderdeel van het UMC Utrecht. Daar wordt onderzoek gedaan naar de spierziekte, waarvan de oorzaak nog onbekend is.

Treinmachinist

Eén van de mensen die vannacht meeliep was Henk Smeding (63) uit Nieuwegein. Zo'n anderhalf jaar geleden kreeg de voormalig treinmachinist de diagnose ALS.

Het begon met slik- en stemproblemen, vertelt hij bij RTV Utrecht. "Ik werd hees en ik verslikte me regelmatig", aldus Smeding. Pas na twee jaar onderzoek bleek dat hij ALS had. "De hele bodem valt onder je voeten vandaan. Het is gewoon een doodsbericht. Dat is heftig, heel heftig."

Vitale functies

Smeding weet wat er gaat gebeuren. Met ALS vallen een voor een de spieren uit. Totdat de vitale functies, zoals je longen, niet meer functioneren. Hij deed vanochtend mee aan de 5 kilometer en legde het grootste deel af in zijn elektrische rolstoel. "Het is zo'n zeldzame ziekte, er moet gewoon veel meer geld voor komen", aldus Smeding.

Voor hemzelf komt een oplossing hoogstwaarschijnlijk te laat, maar hij hoopt dat patiënten na hem wel kunnen genezen. "Je gunt dit niemand, echt helemaal niemand."

In Amsterdam hebben vele duizenden mensen meegedaan aan de Feminist March. Ze liepen op deze Internationale Vrouwendag van de Dam naar het Museumplein om op te komen voor vrouwenrechten. De organisatoren spreken over zeker 20.000 deelnemers. De politie heeft geen cijfers genoemd.

De organisatie spreekt van een "massale opkomst" die laat zien dat feminisme "relevanter is dan ooit".

Het thema van de mars dit jaar was The Future is Feminist. "In het licht van groeiende ongelijkheid, sociale onrechtvaardigheid en wereldwijde uitdagingen is het nu tijd voor actie", schrijven de initiatiefnemers. Aan de mars doen onder andere feministische organisaties, mensenrechtenorganisaties en vakbond FNV mee.

Deelnemers dragen protestborden met teksten als "Kwaad op het patriarchaat", "Abortus in de grondwet" en "Mansplain anders ff waarom ik hier sta".

"We gaan onze stem weer verheffen. Dat doen we nu", zegt Dolle Mina-oprichter Dunya Verwey. Die feministische actiegroep ontstond in de jaren 70 en maakte begin dit jaar een comeback. Verwey maakt zich na al die jaren opnieuw zorgen over de positie van vrouwen. "En ik denk al deze vrouwen die hier staan."

Machtige mannen

Veel vrouwen zijn ongerust over het abortusrecht. "In de Verenigde Staten wordt abortus als iets heel ergs gezien, terwijl het gewoon een recht van een vrouw is", zegt Nelleke die samen met haar zus en oma meedoet. "Dat vind ik heel heftig."

Zus Maartje spreekt over "verrechtsing in de maatschappij". Tot voor kort stond ze er naar eigen zeggen nooit bij stil dat er een oorlog kan komen, maar nu wordt ze daar banger voor, "omdat ik zie dat groepen onderdrukt worden. Al die machtige mannen kunnen maar zeggen wat ze willen en daarmee allemaal dingen doordrukken."

Geweld in intieme relaties

Jolanda vraagt tijdens de mars aandacht voor geweld tegen vrouwen en meisjes. "Voornamelijk vrouwen worden getroffen door geweld in intieme relaties. Dat is wereldwijd een enorm probleem, waar femicide de allerergste uitkomst van is."

Vorig jaar ging de Feminist March om veiligheidsredenen niet door. De organisatie zei toen bezorgd te zijn over de veiligheid van pro-Palestijnse betogers, naar aanleiding van een eerder politieoptreden tegen pro-Palestijnse demonstranten.

Drie jonge Syrische asielzoekers surveilleren sinds december op de treinen van vervoersmaatschappij Keolis tussen Enschede, Zwolle en Kampen. Ze controleren kaartjes en melden defecten. Als het nodig is delen ze boetes uit. Het is hun eerste betaalde baan in Nederland.

"Een Algerijn zonder kaartje begon te schelden. Ik heb het opgelost door vriendelijk te blijven en Arabisch te praten", zegt surveillant Mohamad (18) bij regionale omroep Oost. "Dat geeft een goed gevoel."

Mohamad, Ali (23) en Taimour (21) wonen in het asielzoekerscentrum in Assen. Eerder werkten ze al als gastheren op de stations Emmen en Zwolle, toen nog onbetaald. "We hebben dat project samen met NS, Arriva en Keolis al wat langer lopen", laat een woordvoerder van het COA weten.

De drie werden vooral ingezet om op stations andere asielzoekers te helpen, die vaak zonder een woord Engels of Nederlands te spreken op weg zijn naar het aanmeldcentrum in Ter Apel.

"Toen we op het station werkten, zeiden we al tegen elkaar dat het ook goed zou zijn als we op de trein mee konden rijden", stelt Mohamad. "We merkten dat onze aanwezigheid hielp."

Leren en groeien

De drie stapten naar Keolis. De vervoerder reageerde positief. "Niets is mooier dan gemotiveerde medewerkers die willen leren en groeien", aldus woordvoerder Kim Sanders van Keolis. "Iedereen telt mee, ook deze jonge jongens die vooralsnog tijdelijk in Nederland zijn en wij als gastheren inzetten. Het zijn echte bruggenbouwers die het verschil maken."

In het verleden waren er soms incidenten met asielzoekers die zonder kaartje reden of overlast veroorzaakten. Sanders van Keolis denkt dat die problemen nu minder groot worden. "Deze drie surveillanten kennen de achtergrond van reizende asielzoekers goed. Zij weten hoe zij zich voelen en begrijpen in welke situatie zij zitten."

Glimlachen, maar niet altijd

"Soms is het lastig, maar het hangt ervan af hoe je de mensen benadert", zegt surveillant Mohamad. "Belangrijk is om te glimlachen en de reiziger een fijn gevoel te geven. Maar niet altijd, want anders denkt de persoon dat je hem uitlacht. En ik ben er inmiddels aan gewend dat je dingen die reizigers soms zeggen niet persoonlijk moet opvatten."

"Het is een grote kans voor mij om iets te doen en een doel te hebben", zegt Ali over zijn werk. "Ik vind het gewoon leuk", zegt Taimoer. Mohamad denkt dat het werk op de trein hem later van pas kan komen. "Mijn doel is om politieke wetenschappen te studeren. Daarbij kan het werk op de trein mij helpen. Je moet alle culturen kunnen begrijpen."

Het COA juicht de ontwikkeling toe. "Iedere asielzoeker die een half jaar in Nederland is, mag betaald werk doen, ongeacht hoe ver zij of hij in de procedure zit", zegt de woordvoerder. "Al gelden er natuurlijk wel een aantal voorwaarden."

De Zuid-Koreaanse afgezette president Yoon Suk-yeol is vrijgelaten uit de gevangenis. Een rechtbank in Seoul besloot gisteren dat de afgezette president zijn proces in vrijheid mag afwachten. De aanklagers maakten hier geen bezwaar tegen.

De vrijlating van Yoon leidde tot drukke taferelen bij de gevangenis en zijn woning in de hoofdstad van Zuid-Korea. Op beelden is te zien hoe aanhangers in Seoul de naam van de afgezette president scanderen. Ook zwaaien ze met de vlaggen van Zuid-Korea en de Verenigde Staten.

Yoon zwaaide naar de toegestroomde supporters, balde zijn vuisten en maakte een diepe buiging. In een schriftelijke verklaring bedankte Yoon later zijn aanhangers. Ook roept hij mensen die in hongerstaking gingen vanwege zijn afzetting op deze te beëindigen.

Mislukte machtsgreep

Yoon werd half januari gearresteerd nadat hij in december in een televisietoespraak totaal onverwachts de staat van beleg had aangekondigd. Hiermee wilde hij het parlement buitenspel zetten. De machtsgreep mislukte. Yoon trok de militaire noodtoestand in en het parlement stemde in met een afzettingsprocedure.

Yoon geniet desalniettemin nog steun in Zuid-Korea. Aanhangers wisten aanvankelijk te voorkomen dat de afgezette president werd aangehouden. Zij hielden agenten tegen die Yoon in zijn zwaarbewaakte woning wilden aanhouden. Yoon hield zich daar weken schuil.

Een constitutioneel hof bepaalt later dit jaar of Yoon definitief kan worden afgezet.

Uitgelaten aanhangers wachtten de afgezette Yoon op na zijn vrijlating:

Zaterdag 8 maart 2025 gaat de boeken in als de warmste 8 maart sinds het begin van de weermetingen. Rond 11.20 uur werd in De Bilt, waar het KNMI is gevestigd, 16,5 graden gemeten. Daarmee werd het oude record uit 2014 verbroken. Toen werd het 16,0 graden.

De hoogste temperatuur van vandaag (tot nu toe) werd rond 15.00 uur vastgesteld, in het Gelderse Deelen. Op de vliegbasis werd daar 20 graden gemeten. Daarmee is sprake van de eerste lokale warme dag dit jaar. Het oude record voor 8 maart lokaal stond op 18,9 graden, dat werd ook in 2014 gemeten in Maastricht.

Gisteren bereikte de temperatuur ook al een dagrecord, en eergisteren was er een evenaring van het warmterecord uit 1989.

Vandaag is het op veel plekken rond de 19 graden. Vanmorgen vroeg (en iets later) leverde het weer mooie plaatjes op:

Een jury van een Britse rechtbank heeft drie Bulgaren schuldig bevonden aan spionage voor een Russische inlichtingendienst. Uit politieonderzoek blijkt dat ze in meerdere Europese landen informatie verzamelden over journalisten, diplomaten, Oekraïense militairen en andere personen die door het Kremlin als vijanden zouden worden gezien. Daardoor hebben ze de levens van die mensen in gevaar gebracht, aldus de aanklacht.

De drie Bulgaren, twee vrouwen (33 en 30) en een man (39), woonden in Londen. Ze maakten volgens de rechtbank deel uit van een spionagenetwerk van de Oostenrijker Jan Marsalek.

Marsalek was een topman van het Duitse betalingsbedrijf Wirecard, die in 2020 op de vlucht sloeg toen het bedrijf door miljardenfraude failliet ging. In het onderzoek naar die zaak kwam naar voren dat Marsalek Rusland hielp bij het opsporen van tegenstanders in het buitenland. Aangenomen wordt dat hij zich in Rusland bevindt.

Navalny en Skripal

De drie Bulgaren die gisteren terechtstonden voerden tussen tussen 2020 en 2023 spionageopdrachten uit in het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk, Spanje, Duitsland en Montenegro.

Doelwit was onder andere de Bulgaarse journalist Christo Grozev, die voor het onderzoekscollectief Bellingcat onderzoek deed naar de vergiftiging van de Russische oppositieleider Navalny. Ook werden Oekraïense militairen gevolgd die in het VK werden getraind voor de oorlog tegen Rusland.

De drie werden aangestuurd door een 47-jarige Bulgaar die zo'n tien jaar geleden al door Marsalek zou zijn gerekruteerd. Hij en twee landgenoten opereerden vanuit een huis in Great Yarmouth aan de Britse Noordzeekust. In het 33 kamers tellende huis zijn spionageattributen gevonden. Zo werd opnameapparatuur ontdekt in stropdassen, een zonnebril, een colaflesje en een Minion-knuffel.

De politie vond ook een versleutelde harde schijf, waarop chatgesprekken met Marsalek bleken te staan. Daarin werd ook een plan besproken om Roman Dobrokhotov te ontvoeren, de Russische onderzoeksjournalist die in 2018 onthulde wie de voormalige Russische spion Sergej Skripal dat jaar in Engeland had vergiftigd.

Straf

De rechtbank beslist in mei welke straf de opgepakte leden van de spionagecel krijgen. Die kan oplopen tot een gevangenisstraf van veertien jaar.

De Amsterdamse burgemeester Halsema heeft getwijfeld of ze tijdens de coronapandemie de avondklok moest handhaven. "Ik vond dat een disproportionele maatregel, die met name jongeren en alleenstaanden raakte", zei ze gisteravond bij stadsomroep AT5, tijdens een terugblik op de coronacrisis. "Ik vond hem onverantwoord."

Het is nu vijf jaar geleden dat Halsema tijdens een persconferentie de eerste coronabesmetting in Amsterdam bekendmaakte. De overheid kwam met een reeks van maatregelen om te voorkomen dat het virus zich verspreidde.

Het ging om een samenscholingsverbod, anderhalve meter afstand houden, gedwongen sluiting van winkels, scholen en theaters en - drie maanden lang in 2021 - een avondklok. Het was voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog dat Nederlanders 's avonds en 's nachts, uitzonderingen daargelaten, niet buiten mochten komen.

Binnenskamers

Zoals bij elke maatregel staat of valt die bij de handhaving. En wat de avondklok betreft, twijfelde Halsema. "En ik heb dat binnenskamers ook behoorlijk luid duidelijk gemaakt", aldus de burgemeester.

Toch besloot Halsema zich niet openlijk van de maatregel af te keren. "Het is nogal wat als je als lokaal bestuurder het nationaal gezag terzijde schuift. Je geeft ook het verkeerde voorbeeld. Omdat je tegelijkertijd wil dat de mensen de wet volgen", zegt ze.

"Daar kwam nog bij dat de legitimatie van de maatregelen eigenlijk al zo ter discussie stond dat ik het ook echt niet verantwoord vond het nationaal gezag vanuit het lokaal gezag te ondermijnen."

Uurtje later

De avondklok in Nederland werd ingesteld op zaterdag 23 januari 2021, en was toen van 21.00 tot 04.30 uur van kracht. Op 31 maart 2021 bij het begin van de zomertijd begon de avondklok een uurtje later. Op 28 april 2021 kwam een eind aan de maatregel.

In meer dan tien steden, waaronder Amsterdam, vonden betogingen plaats tegen de maatregel. In een aantal gevallen ontstonden daarbij hevige rellen. Halsema liet op het Museumplein de politie ingrijpen.

"Dat heb ik echt heel ingewikkeld gevonden", zegt ze nu. "We gebruikten de waterwerper, daar zetten we geen harde straal op, maar we sproeiden, in de hoop dat mensen dan weg zouden gaan."

Op Gare du Nord in Parijs, het drukste treinstation van Frankrijk, is het treinverkeer volledig hervat. Ook de internationale Eurostar-treinen tussen Amsterdam en Londen rijden weer. Gisteren werd in Parijs een bom uit de Tweede Wereldoorlog ontmanteld waardoor het treinverkeer compleet stil lag.

Franse media schrijven dat er vandaag twee extra hogesnelheidstreinen rijden om internationale reizigers te vervoeren die gisteren geen kant op konden. De twee extra treinen vertrekken vanuit Londen en Parijs.

In de nacht van donderdag op vrijdag werd tijdens werkzaamheden ten noorden van Parijs een onontplofte bom uit de Tweede Wereldoorlog gevonden. Het treinverkeer van en naar Gare du Nord werd daarop volledig stilgelegd.

Ook een deel van de Franse snelweg A1 en een stuk van de ringweg rond Parijs werden afgesloten.

500 treinen uitgevallen

Na de ontmanteling zei de Franse minister van Transport dat de bom "200 kilo aan explosieven" bevatte. "We zijn blij en opgelucht dat aan dit alles een einde is gekomen", zei Tabarot.

De minister stelde dat bijna 500 treinen uitvielen en 600.000 reizigers daar hinder van ondervonden. Nadat de bom onschadelijk was gemaakt kwam het treinverkeer gisteren weer langzaam op gang.

Op Gare du Nord, maar ook op stations in Brussel en Londen stonden gisteren lange rijen met gedupeerde reizigers:

Bij Russische aanvallen op de oostelijke regio's Donetsk en Charkiv in Oekraïne zijn zeker 14 mensen om het leven gekomen. Dat meldt het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken. Volgens het ministerie gebruikte Rusland daarbij ballistische raketten, andere raketten en drones.

In de plaats in Dobropillia in Donetsk zijn zeker 11 mensen omgekomen. Ook raakten dertig mensen gewond, onder wie meerdere kinderen. Verschillende plaatsen in de regio waren het doelwit.

In de regio Charkiv, die net als Donetsk grenst aan Rusland, vielen afgelopen nacht eveneens doden. Daar kwamen drie mensen om het leven door een Russische droneaanval, aldus het Oekraïense ministerie.

Het Oekraïense leger zegt vannacht zo'n 80 van de 145 Russische drones te hebben neergehaald.

Russische olieraffinaderij

Oekraïne heeft ook drones gebruikt voor een aanval op Rusland, zegt de Russische gouverneur van de noordwestelijke regio Leningrad. Hij zegt dat een grote olieraffinaderij in Kirishi, op zo'n 800 kilometer van de Oekraïense grens, is beschadigd door brokstukken van een drone.

Ruim 3,5 jaar nadat de Taliban de macht overnamen in Afghanistan, blijft de situatie van vrouwen in het land verslechteren. In rap tempo voerden de Taliban wetten in die hun vrijheden afnamen. Zo mogen meisjes en vrouwen na de basisschool niet verder leren, mogen vrouwen slechts beperkt werken en moeten hun lichaam buitenshuis volledig bedekt zijn.

Afghaanse vrouwen in het buitenland proberen hun stemmen te vertegenwoordigen op het internationale toneel. Zoals Tahmina Salik, die met haar familie het land ontvluchtte toen de Taliban de eerste keer aan de macht kwamen.

Sinds 2000 woont Salik in Denemarken, waar ze in 2020 Empowerment for Her oprichtte. Het doel van deze organisatie veranderde sindsdien: van zorgen dat vrouwen op leiderschapsposities komen naar ondersteuning van vrouwelijke activisten. "Nu willen we simpelweg dat ze overleven."

Black-out voor vrouwen

In een VN-onderzoek, afgelopen zomer, gaf 18 procent van de vrouwen aan al drie maanden lang geen andere vrouw te hebben ontmoet, naaste familieleden uitgezonderd. Vrouwen raken hierdoor steeds verder geïsoleerd. 8 procent van de respondenten zei een meisje of vrouw te kennen die na 2021 een poging tot zelfdoding heeft gedaan.

Salik, die met haar organisatie via sociale media contact onderhoudt met Afghaanse vrouwen, kent de verhalen en is bang dat de Taliban het internet afsluiten en socialemediaplatformen verbieden, waardoor vrouwen elkaar ook daar niet meer kunnen opzoeken.

"Gezien hoe de situatie zich ontwikkelt zou dat zomaar snel realiteit kunnen worden", zegt ze. Het zou een 'black-out' voor Afghaanse vrouwen betekenen, aldus Salik. "We zullen niet meer weten wat er in het land gebeurt."

Kentering

Die boodschap draagt Salik al langer uit, maar ze merkte dat het niet doordrong tot de internationale organisaties en overheden die haar uitnodigden. "Ze wilden alleen maar horen over de verbeterde veiligheidssituatie sinds de gevechten waren gestopt."

Logisch, aangezien vooral de Taliban aanslagen pleegden voor de machtsovername, zegt ze. Maar in september zag ze een kentering in de houding van organisaties. "Ik kon zien dat ze echt luisterden, omdat de Taliban laten zien waarvoor we hadden gewaarschuwd."

Eerder maakte de 23-jarige Mashal op ons verzoek deze beelden van haar leven na de machtsovername:

"De situatie is erg slecht en vrouwen verliezen de hoop", zegt Husna Jalal. Zelf vluchtte ze na de val van Kabul in 2021 met haar familie naar Nederland. Ze studeerde in Leiden en richtte de Young Afghan Women's Movement op.

Die organisatie richt zich op zowel Afghaanse vrouwen in de diaspora als vrouwen in Afghanistan zelf. "We geven bijvoorbeeld online taallessen aan vrouwen." Ook geven ze vrouwen advies over het aanvragen van studievisa in Europese landen.

Moedeloosheid

De interesse voor wat zich in Afghanistan afspeelt is afgenomen, zegt Jalal. "Ik merkte dat het in 2021 echt een hot topic was, maar inmiddels zijn we niet meer interessant voor mensen." Haar organisatie houdt zich daarom ook bezig met het aanzetten tot actie.

Vorige week sprak Jalal op de 58ste vergadering van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR in Genève. Haar oproep werd goed ontvangen, zegt ze. "Er werden stevige uitspraken gedaan, maar er is snelle en daadkrachtige actie nodig."

Bekijk hieronder wat Hoge Commissaris voor Mensenrechten Volker Türk na afloop zei over de situatie in Afghanistan:

Ook Salik ziet vermoeidheid en moedeloosheid onder de westerse landen rondom Afghanistan. "Er is gebrek aan coördinatie en duurzame oplossingen, maar de afzonderlijke gevallen geven hoop."

Dat geldt ook voor het internationale recht, denkt ze. Afgelopen najaar startten Nederland, Duitsland, Canada en Australië een procedure tegen Afghanistan bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag. Als dat tot een rechtszaak leidt, is het de eerste keer dat een land voor het hof wordt gedaagd vanwege vrouwendiscriminatie.

Dat soort zaken werkt bemoedigend, zegt Salik. Ze ziet het als een signaal aan Afghaanse vrouwen dat ze gehoord en niet vergeten worden. "En ik heb hoop, omdat Afghaanse vrouwen zelf niet opgeven." Als voorbeeld noemt ze de video's van zingende vrouwen die te zien waren toen ook dat werd verboden.

Niet normaliseren

Het is onverantwoord om Afghanistan te vergeten, waarschuwt Salik. "Andere terroristen worden hierdoor gemotiveerd: als de Taliban dit kunnen, kunnen wij dat ook." De Taliban moeten daarom niet worden genormaliseerd en daar is haast bij, zegt Salik. "Jongens krijgen nu de ideologie van de Taliban aangeleerd. De volgende generatie zal niet op dezelfde manier vechten. Over tien tot twintig jaar is het te laat."

Dat beaamt Jalal. "Op korte termijn helpt het om vrouwen een studievisum te geven of zelfs online les te geven. Voor de lange termijn hebben we duurzame oplossingen nodig en moeten jongeren om tafel zitten om conflicten op te lossen, want dat is de afgelopen twee decennia niet gebeurd."

Goedemorgen! Het is Internationale Vrouwendag. Die dag wordt op verschillende plekken in de wereld groots gevierd. En in Apeldoorn staat de derde dag van het EK-indoor atletiek op het programma.

Eerst het weer: vandaag is het zonnig lenteweer. De temperatuur loopt op naar de 17 tot 19 graden. Op de Wadden is het iets minder zacht. Ook morgen is het nog zonnig en vrij warm. Daarna doet het weer de naam van de maand weer eer aan: maart roert zijn staart.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De onderhandelingen over een nieuwe cao voor ziekenhuispersoneel zijn vastgelopen. De betrokken vakbonden vinden het loonaanbod van de ziekenhuizen te laag. Mogelijk volgen er acties.

De ziekenhuizen hebben voor dit jaar een loonstijging van 4 procent geboden. Voor volgend jaar ligt een stijging van 2 procent op tafel. De onderhandelaar van CNV noemt vooral het bod voor 2026 "volstrekt onvoldoende".

De bonden eisen 7 procent per jaar extra. Behalve meer salaris vragen ze onder meer een hogere reiskostenvergoeding en oplossingen voor bereikbaarheidsdiensten.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Italië beginnen vandaag de Special Olympics: het sportevenement voor mensen met een verstandelijke beperking. Ruim 1500 sporters uit 103 landen komen in Turijn samen om hun talenten op dit wereldpodium te tonen. Team NL hoopt met 21 sporters medailles binnen te slepen. Volgend jaar is Haarlem de gaststad van het internationale sportevenement.

De atleten werden gisterochtend uitgezwaaid op Schiphol:

Fijne dag!

Het kabinet denkt dat bewerkte Nederlandse dierlijke mest voor een deel Russische kunstmest kan vervangen. Dat schreef BBB-minister Wiersma van Landbouw deze week aan de Tweede Kamer. Er wordt veel Russische kunstmest gebruikt in Europa.

In de Europese Unie wordt gepraat over een sanctiepakket met hoge importtarieven op Russische kunstmest. Kunstmest valt tot nu toe buiten de sancties die gelden sinds het begin van de oorlog in Oekraïne, omdat er voor de landbouw met het oog op de voedselzekerheid uitzonderingen zijn gemaakt.

"Om minder afhankelijk te worden van Russische kunstmest zie ik een belangrijke oplossing in het toestaan van renure producten", schrijft Wiersma. Renure is de vakterm voor bewerkte dierlijke mest.

Het kabinet wil van de EU toestemming krijgen om deze mest in te zetten als kunstmestvervanger. "Ik zet mij momenteel vol in voor de toelating", schrijft Wiersma. Omdat er volgens EU-regels meer kunstmest dan onbewerkte dierlijke mest op het land mag worden gebruikt, zou dit kansen bieden om een deel van het Nederlandse mestoverschot weg te werken.

Oneerlijke concurrentie

In januari kondigde de Europese Commissie plannen aan om hoge importtarieven op Russische kunstmest te gaan heffen. Dat is aan het begin van de Russische invasie in Oekraïne, begin 2022, niet gebeurd. Inmiddels is het gebruik van Russische kunstmest in Europa flink gestegen; vorig jaar tot ongeveer een kwart van de totale import, volgens het voorstel.

Dat er zoveel Russische kunstmest wordt gekocht spekt niet alleen de Russische oorlogskas, het leidt ook tot oneerlijke concurrentie met Europese kunstmestfabrikanten, zoals het Nederlandse Yara Sluiskil.

Die hebben te maken met hogere gasprijzen sinds de oorlog, en voor de productie van kunstmest is veel gas nodig. Sinds het begin van de oorlog is daarom een deel van de Europese kunstmestindustrie gestopt of tijdelijk stilgelegd.

Vorig jaar importeerde de EU bijna 5 miljoen ton Russische kunstmest, blijkt uit cijfers van het CBS. Daarvan ging ruim 0,2 miljoen ton naar Nederland. En waar de Europese import in het begin van de oorlog nog daalde, nam die in 2024 juist weer flink toe met bijna een kwart. Europa wordt hierdoor te afhankelijk van Russische kunstmest, vreest de Europese Commissie.

Stroomversnelling

Eurocommissaris van Landbouw Christophe Hansen wil ook dat een deel van de Russische kunstmest wordt vervangen door producten uit dierlijke mest, schreef de Britse krant de Financial Times eerder. Hier ziet het kabinet dus kansen: al jaren probeert Nederland toestemming te krijgen om gerecyclede voedingstoffen uit koeienmest in te zetten als kunstmest, bijvoorbeeld op grasland.

Vorig jaar leek de Europese Commissie al van plan om dat toe te staan. Maar een aantal lidstaten had er vragen bij. Er loopt bijvoorbeeld nog een discussie over welke bewerking precies is toegestaan. Het kabinet hoopt dat de plannen voor sancties tegen Rusland de discussie in een stroomversnelling brengen.

Ruimere regels

Landbouworganisatie LTO is positief over de Nederlandse inzet voor renure en heeft ook begrip voor de voorgestelde Europese sancties. Wel is de brancheorganisatie bezorgd over een mogelijke stijging van de prijzen van kunstmest. Vooral akkerbouwers zouden hier last van kunnen krijgen.

LTO pleit daarom voor extra maatregelen om het effect van de sancties voor boeren te beperken. Ze willen bijvoorbeeld ruimere regels voor het gebruik van onbewerkte dierlijke mest en een compensatie voor eventuele hoge prijzen.

Maar de brancheorganisatie van kunstmestfabrikanten verwacht juist dat prijsstijgingen als gevolg van de sancties zullen meevallen, omdat Europese fabrieken nu niet op volle sterkte kunnen draaien vanwege de oneerlijke concurrentie met Rusland. Ook de Europese Commissie gaat hiervan uit.

De Commissie is wel van plan om de prijzen in de gaten te houden en in te grijpen als die toch sterk omhooggaan. Ook het Nederlandse kabinet zegt erop te zullen aandringen dat dit gebeurt.

In Nederland zouden vrouwen in meer gevangenissen en tbs-klinieken verspreid over het land terecht moeten kunnen. Nu kunnen vrouwen maar naar drie locaties, met als gevolg dat relatief veel gedetineerde vrouwen ver van hun woonplaats en netwerk vastzitten.

Dat maakt het voor de vrouwen moeilijker om relaties te onderhouden met kinderen, familie en vrienden en werkt eenzaamheid in de hand, zegt de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming. Onder andere door dat gebrek aan contacten hebben vrouwen minder kans op een geslaagde terugkeer in de samenleving, schrijft de raad.

Gevangenissen zijn nu vooral ontworpen en ingericht voor mannen, schrijft de raad. Die komt vandaag op Internationale Vrouwendag op eigen initiatief met een advies aan staatssecretaris Coenradie van Justitie en Veiligheid. Mogelijke gevolgen zijn ongelijkheid en extra schade bij vrouwen die opgesloten worden. Dat werkt door na de vrijlating.

Drie gevangenissen voor vrouwen

Volgens de Dienst Justitiële Inrichtingen zitten jaarlijks 3000 vrouwen voor korte of lagere tijd vast. Dat is zo'n 6 procent van de gehele instroom. In Nederland zijn nu drie gevangenissen waar vrouwen kunnen worden geplaatst: in Zwolle, Nieuwersluis (Utrecht) en in de buurt van Sevenum (Limburg).

De soms grote afstanden tot iemands woonplaats leiden tot problemen bij het onderhouden van banden met kinderen en familie "en daarmee tot eenzaamheid en risico's bij de re-integratie". De raad constateert dat veel vrouwen weinig bezoek en steun krijgen van het sociale netwerk.

"Ook moeten zij omgaan met het feit dat zij de zorg voor hun kinderen aan anderen moeten overlaten. Dit maakt dat het verblijf in een justitiële inrichting voor vrouwen extra zwaar is." De raad pleit daarom voor moedervleugels binnen gevangenissen, periodieke gezinsovernachtingen in logeerhuizen en speciale activiteiten voor moeder en kind.

"Op dit vlak zijn er voor vaders in detentie meer mogelijkheden", constateert de raad. Zo zijn er zogenaamde herfstkampen waarbij vaders en kinderen samen kunnen optrekken en zijn er in het land drie vadervleugels binnen inrichtingen.

'Moet geen privilege zijn'

Binnen de gevangenissen is er volgens de raad van alles te verbeteren. Zo is er een grote focus op beveiliging, terwijl vrouwen vaak minder strenge beveiliging nodig hebben dan mannen. Ingesloten vrouwen hebben vaker dan mannen last van complexe psychische problemen en zijn vaker zelf slachtoffer van geweld of misbruik geweest. Dat zou moeten terugkomen in het zorgaanbod in de gevangenissen, vindt de raad.

In het advies staan ook praktische aanbevelingen aan de gevangenissen. Zo strookt het assortiment in gevangeniswinkels niet met behoeften van vrouwen. Verder zou er tijdens lange ritten een toiletstop moeten zijn, vindt de raad. "Het gat in de grond van het busje dat in geval van nood door mannen gebruikt kan worden, is voor gebruik door vrouwen begrijpelijkerwijs problematisch."

"Dat praktische voorzieningen aansluiten bij de genderspecifieke behoeften moet een gegeven zijn en niet een privilege", aldus de raad.