Aggregator

Minister Tieman (Infrastructuur en Waterstaat) trapt vandaag een nieuwe campagne tegen alcohol in het verkeer af. De slogan is net als vorig jaar "Top, jij blijft Bob".

De campagne start met een alcoholcontrole in Den Haag. Wie nuchter blijkt, mag nog een keer blazen om een "feestelijk" rad te laten draaien voor "een kleine Bob-attentie", meldt het ministerie.

De Bob-campagne ontstond in 1995 in België, en werd later in andere landen overgenomen. Er wordt vaak gedacht dat de letters staan voor 'bewust onbeschonken bestuurder', maar die betekenis is er later bij bedacht. De naam is afgeleid van Bob Madrenas, oprichter van het reclamebureau dat de oorspronkelijke campagne bedacht.

Streven naar 0 procent

Voor de start van de nieuwe campagne liet het ministerie een representatieve steekproef houden onder zo'n 1100 Nederlanders. Daaruit komt naar voren dat 93 procent van de Nederlanders er vertrouwen in heeft dat ze niet zullen drinken als ze moeten rijden. Onder jongeren tussen de 18 en 24 jaar geeft 22 procent aan soms nog wel te drinken als ze daarna in de auto stappen, blijkt uit een onderzoek van jongerenorganisatie TeamAlert.

"Die 22 procent vinden we best fors", zegt Sjoerd van Halem van TeamAlert. "Het is voor mensen heel lastig om zelf in te schatten of ze al aan de alcoholgrens zitten. Een glas alcohol heeft een andere uitwerking op iedereen. Dat is onder meer afhankelijk van lichaamsgewicht."

De Bob-campagne is erop gericht dat mensen "echt met 0 procent alcohol achter het stuur stappen", zegt Van Halem. De campagne start in december omdat Nederlanders juist in die maand in de verleiding kunnen komen om toch met een drankje op achter het stuur te stappen.

Gezelligste maand

Uit de peiling blijkt dat zes op de tien ondervraagden "vaker de verleiding voelt om mee te drinken omdat het gezellig is". Die verleiding wordt het vaakst gevoeld tijdens oud en nieuw met vrienden of familie en bij kerstbezoek.

"December is de gezelligste maand van het jaar, maar met al die borrels, etentjes en familiebezoeken is het ook extra opletten geblazen", zegt demissionair minister Tieman. Hij trapt de nieuwe campagne af samen met wethouder Arjen Kapteijns van de gemeente Den Haag en gedeputeerde Frederik Zevenbergen van de provincie Zuid-Holland.

Ook elders in het land houdt de politie vandaag alcoholcontroles. Komende maandag start een campagne van een week met extra alcohol- en drugscontroles in heel Europa.

What if you find yourself as an iPhone owner, desiring a local backup solution — no wireless tech involved, no sending off data to someone else’s server, just an automatic …read more

Zelf video's door Sora genereren met daarin figuren als Mickey Mouse, Dart Vader of Iron Man. Dat kan binnenkort: The Walt Disney Company heeft een driejarige overeenkomst gesloten met OpenAI, het bedrijf achter chatbot ChatGPT en video-generator Sora. Disney investeert een miljard dollar in het techbedrijf en staat het gebruik van zijn karakters toe.

De tweede versie van de video-generator Sora werd in oktober gepresenteerd. Gebruikers kunnen zelf met 'prompts', (opdrachten in tekst) aan de AI-tool vragen om video's te laten maken. De belofte bij de tweede editie was dat video's nog realistischer werden. Meteen gingen levensechte video's viraal van Ronald McDonald die aan de politie ontvlucht of Pikachu bij de landingen van D-day.

Disney had Sora toen nog verboden gebruikt te maken van zijn intellectuele eigendommen, maar stelt nu ruim 200 karakters beschikbaar van Disney en Pixar zelf en andere series waar het bedrijf de rechten van heeft, zoals Marvel en Star Wars. Bijvoorbeeld Belle, Stitch, Mufasa, Captain America, Thor en Han Solo zijn dus te gebruiken in video's die door Sora worden gegenereerd.

Disney en OpenAI zijn ook overeengekomen dat een selectie van de films die gebruikers laten genereren, te zien zullen zijn via de streamingdienst Disney+.

Google gesommeerd

Disney wordt ook zelf een grote klant van OpenAI. De entertainmentgigant gaat tools van het techbedrijf gebruiken om nieuwe producten, diensten en "ervaringen" te bouwen, is te lezen in het persbericht. Ook zullen medewerkers van Disney gebruiken gaan maken van AI-hulp ChatGPT.

Hoewel Disney dus een samenwerking aangaat met het ene techbedrijf, gaat het juist de strijd aan met het andere. Afgelopen woensdag sommeerde het bedrijf Google nog te stoppen met het gebruiken van intellectueel eigendom voor het trainen van zijn AI-modellen. Disney stelt dat Google het auteursrecht daarmee misbruikt.

Disney stelt met OpenAI dat verantwoord gebruik van AI belangrijk is. Ze schrijven oog te hebben voor bescherming van gebruikers en de rechten van makers.

Auteursrecht

Over dat laatste is sinds de opkomst van AI veel te doen. Zo leek het erop dat AI-modellen van onder meer OpenAI zijn getraind met beelden van Nederlandse makers, die vinden dat er inbreuk wordt gemaakt op het auteursrecht. En in Duitsland oordeelde een rechter dat ChatGPT het auteursrecht op songteksten schendt.

AI-plaatjesmakers Midjourney werd dit jaar aangeklaagd door filmstudio Warner Bros. vanwege copyrightschending. Zo konden gebruikers makkelijk filmpjes en afbeeldingen genereren met superhelden zoals Batman, terwijl Warner Bros. het alleenrecht daarover heeft.

Niet alleen beelden en stemmen, ook teksten van schrijvers worden gebruikt door AI-generatoren. Zo moest het Amerikaanse AI-bedrijf Anthropic dit jaar voor 1,5 miljard dollar schikken met een groep auteurs, omdat het bedrijf chatbots had getraind met boeken die illegaal gedownload waren.

De muziektak van Warner sloot vorige maand een deal met AI-muziekgenerator Suno, nadat de twee bedrijven eerder met elkaar overhoop lagen. Warner Music, waar onder anderen Coldplay en Ed Sheeran onder contract staan, had Suno aangeklaagd vanwege schending van de auteursrechten. Door deze overeenkomst kunnen stemmen van artiesten die daarvoor kiezen gebruikt worden voor het genereren van muziek via de AI-generator.

Kinderen lokken

Er klinkt ook kritiek op de samenwerking tussen OpenAI en Disney. Zo zegt Fairplay, een Amerikaanse organisatie die kinderen wil beschermen tegen marketing en Big Tech, tegen persbureau AP dat OpenAI ,"kinderen met Disney-karakters probeert te lokken naar het platform". Volgens Fairplay probeert het bedrijf hen zo verslaafd te maken aan zijn producten.

Wat nog niet duidelijk is, is hoe de karakters van Disney in Sora-video's zullen klinken. In de overeenkomst is afgesproken dat stemmen van de karakters die door stemacteurs zijn ingesproken, niet gebruikt mogen worden door de video-generator.

Het kabinet moet zich dringend richten op de lange termijn en zorgen voor een goed investeringsklimaat. Doet het dat niet, dan dreigt Nederland achterop te raken in een tijd van geopolitieke spanningen, technologische versnelling en toenemende druk op publieke voorzieningen. Dat is in het kort de boodschap van oud-topman van ASML, Peter Wennink.

Vandaag presenteert hij zijn advies om de Nederlandse economie toekomstbestendig en weerbaarder te maken, geschreven op verzoek van minister Karremans. Hij spreekt dreigende taal: "donkere wolken pakken zich boven de samenleving" en "onze welvaart begint te eroderen". In zijn advies staat een enorm vraagstuk centraal: hoe blijft Nederland de komende decennia welvarend genoeg om voor de sociale voorzieningen te kunnen blijven betalen?

Het economische speelveld is de afgelopen jaren in rap tempo veranderd, bijvoorbeeld door handelsconflicten en de oorlog op het Europees continent. Ook verliest Europa "in hoog tempo" terrein aan China en de Verenigde Staten in kritieke technologieën, schrijft Wennink. Die landen investeren veel meer in bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie en halfgeleiders.

Nederland moet nú investeren om de concurrentie bij te benen, volgens de oud-topman. Dat moet chefsache zijn, aldus Wennink. Oftewel, het is een zaak voor de premier van Nederland.

Miljarden investeren

Het Centraal Planbureau verwacht een daling van de structurele economische groei naar 0,9 procent per jaar. Dat is volgens Wennink te weinig om de huidige voorzieningen op peil te houden. Om de groei op te krikken naar de gewenste 1,5 procent per jaar is een grote investering nodig van 151 tot 187 miljard euro, schrijft de oud-topman.

Het grootste deel hiervan moet uit het bedrijfsleven komen. En bedrijven zijn daar ook toe bereid, meent Wennink. Maar daarvoor moet de overheid wel zorgen voor goede randvoorwaarden.

"Jaren van instabiel beleid hebben geleid tot een vertrouwensbreuk, die alleen kan worden hersteld met een geloofwaardige en consistente strategie voor de aankomende tien jaar."

Randvoorwaarden

De oud-topman onderscheidt vier belangrijkste randvoorwaarden. Ten eerste moeten regels versimpeld worden en moeten vergunningen sneller verleend worden. Door het huidige gebrek aan snelheid en daadkracht raken "maatschappelijke doelen ondergeschikt (...) aan trage en complexe procedures".

Ook moet het tekort aan goed geschoold personeel worden opgelost. Er moeten bijvoorbeeld extra mogelijkheden komen om mensen om te scholen voor technische beroepen, aldus Wennink. Hij roept daarnaast op om meer internationale studenten binnen te halen. Die toestroom werd de afgelopen jaren juist verminderd.

Als derde randvoorwaarde noemt Wennink betaalbare en betrouwbare energie voor bedrijven. De overbelasting van het stroomnet is bedrijven een doorn in het oog; ze moeten soms tijden wachten op een aansluiting. Dat stokt vernieuwing en verduurzaming van de Nederlandse economie, benadrukt Wennink.

Zijn laatste aandachtspunt is een sterkere economische infrastructuur. Plekken als de Rotterdamse haven, Schiphol en een regio met veel technologiebedrijven als Brainport Eindhoven moeten versterkt worden, bijvoorbeeld door te investeren in huisvesting en digitale netwerken.

100 dagen

Wennink maant de politiek tot haast. In zijn rapport zit een tijdschema, waarin de eerste stappen al binnen 100 dagen genomen moeten worden. Er moeten gelijk scherpe keuzes gemaakt worden, vindt hij. Zo is er bijvoorbeeld een juridisch houdbare oplossing voor het stikstofprobleem nodig. Ook moet gelijk begonnen worden met het herstellen van de vier genoemde randvoorwaarden.

Voor de plannen is publiek geld nodig. De overheid moet dat volgens Wennink vrijmaken door minder uit te geven, inefficiënte fiscale maatregelen af te schaffen en overwegen om de staatsschuld te laten oplopen. Ook pleit Wennink voor de verkoop van bijvoorbeeld aandelen in staatsdeelnemingen als Holland Casino, ABN Amro en de Duitse tak van Tennet, wat tientallen miljarden euro zouden kunnen vrijspelen.

De oud-topman wil ook hervormingen op de arbeidsmarkt. Zo wil hij een voorbeeld nemen aan buurlanden en werknemers minder lang doorbetalen bij ziekte. Hij raadt aan het tweede jaar van de doorbetaling af te schaffen.

Meegenomen in formatie

Wennink wijst vervolgens vier belangrijke sectoren aan waar de overheid het geld in zou moeten pompen, sectoren waar Nederland in kan uitblinken en daarmee zijn positie kan versterken: digitalisering (waaronder AI); veiligheid en weerbaarheid; energie- en klimaattechnologie; en life sciences en biotechnologie.

Met dit advies vertaalt de oud-topman het veelbesproken rapport-Draghi over de Europese concurrentiekracht naar Nederlandse context. De aanbevelingen van Wennink zullen ook zeker gehoor krijgen bij de formerende partijen: de topman schoof eerder al aan bij de onderhandelingen en in het eerste formatiestuk werd al op zijn advies voorgesorteerd.

Een ongekende hittegolf, een tropische storm die afzwaait naar Nederland of extreem lage waterstanden in de Rijn. In een nieuw rapport schetst het KNMI hoe weersextremen ons land kunnen raken. En wat daarvan de gevolgen zouden zijn.

De risico's zijn niet onbekend maar het rapport zoekt de randen op van wat voorstelbaar is in Nederland. "Het moet prikkelen om ons beter voor te bereiden op crisissituaties", zegt Maarten van Aalst, hoofddirecteur van het KNMI. Zolang het KNMI statistieken bijhoudt zijn de extremen, zoals ze in het rapport beschreven staan, niet in werkelijkheid voorgevallen.

Het rapport moet ertoe leiden dat ons land beter voorbereid raakt. Allereerst wil het KNMI graag in gesprek met organisaties als waterschappen en veiligheidsregio's die met zulke weersextremen te maken zouden krijgen. Gasunie, Rijkswaterstaat en netbeheerder Tennet werkten al mee.

De scenario's uit Een extreem rapport van het KNMI

- Zeer zware hittegolf
- Nauwelijks wind- en zonnestroom door grauw, windstil weer (dunkelflaute of duisterluwte)
- Westnijlvirus verspreidt zich in Nederland
- Extreem lage waterstanden in de Rijn
- Grootschalige natuurbrand
- Wekenlange koudegolf
- Ongekend zware regenval
- Tropische storm zwaait af richting Nederland
- Zware orkaan treft Bonaire, Saba of Sint Eustatius

Om de scenario's te schetsen, begonnen de onderzoekers meestal met recente extremen. Die situaties stopten ze met kleine variaties in een weermodel. Computers rekenden vervolgens tientallen keren uit wat ook had kunnen gebeuren. Elk van die opties is in principe even waarschijnlijk. In sommige hiervan waren die weersomstandigheden nog heviger dan in werkelijkheid.

Een van de scenario's gaat uit van de hittegolf die Nederland trof in juli 2018. Daar kwam na enkele dagen een einde aan door de komst van koele lucht en regen. De weermodellen lieten zien dat die verkoeling Nederland ook had kunnen missen. In dat geval was de hittegolf nog vijf dagen langer doorgegaan, en zou ongekend intens zijn geweest.

Het rapport keek ook naar de afgezwaaide tropische storm Kirk die in 2024 over Spanje en Frankrijk trok. De weermodellen lieten zien dat de storm ook de Noordzee had kunnen bereiken. In dit scenario zwol de storm daar aan, waarna hij urenlang over Nederland trok met windsnelheden tot wel 180 kilometer per uur. Dit had volgens berekeningen van de Vrije Universiteit tot wel 2,7 miljard euro schade aan gebouwen kunnen leiden.

Nu al in gesprek

Met dit rapport vol concrete voorbeelden van potentiële extremen hoopt het KNMI dat het makkelijker wordt te praten over hoe we ons moeten voorbereiden. Dat moet je juist van tevoren doen, benadrukt Van Aalst. Omdat het KNMI dan kan waarschuwen op een manier waarop waterschappen en andere organisaties er ook echt wat mee kunnen.

Wanneer het KNMI een extreem ziet aankomen is de kans vaak beperkt dat het werkelijk gebeurt. Maar mocht het gebeuren, dan is de impact enorm. Organisaties moeten nu al bedenken hoe ze hiermee omgaan, zegt Van Aalst. "Wanneer wil je gewaarschuwd worden? Vanaf hoeveel procent kans dat iets extreems gebeurt? En hoelang van tevoren heb je nog handelingsperspectief?"

Niet wezenloos schrikken

Hoewel het KNMI niet voor het eerst naar extreme scenario's kijkt, gebeurde dat niet eerder zo uitgebreid. Toch is het rapport niet bedoeld om gewone mensen die dit lezen zich wezenloos te laten schrikken. "Ik kan me voorstellen dat het dat effect heeft", zegt Van Aalst, "en voor een deel moeten we ons ook bewust zijn dat de risico's echt zijn toegenomen. Maar aan de andere kant zijn we als Nederland op veel risico's ook heel goed voorbereid. En het doel van dit rapport is dit nog wat op te plussen."

De opwarming van de planeet leidt ertoe dat de kans op sommige weersextremen groeit, zoals hittegolven. "Klimaatverandering is hier en nu", zegt Van Aalst. En het rapport moet duidelijk maken dat extremen nu al vaker voorkomen, wat bijvoorbeeld bij hittegolven heel duidelijk is.

Soms is het verband juist andersom. Door de energietransitie wekt Nederland een steeds groter deel van zijn stroom op met windturbines en zonnepanelen. Waar winterse periodes zonder wind en zon vroeger ongemerkt voorbij gingen, zoals in de winter eind 1997, kan dat in de toekomst leiden tot een tekort aan stroom.

De Nederlandse Vissersbond vreest voor het imago van Nederlandse vissers in buurlanden. Het gebeurt nog wel eens dat vissers de verplichte volgapparatuur uitzetten. De bond doet een dringende oproep om dat voortaan niet meer te doen.

Binnen de visserijwereld worden volgsystemen regelmatig uitgeschakeld, bijvoorbeeld om visrijke gronden niet prijs te geven aan concurrerende schepen, schrijft Omroep Flevoland. Nederlandse vissers raakten eerder in opspraak omdat het uitzetten van systemen ook in verband werd gebracht met drugssmokkel en illegale visserij.

Dat bleek onlangs ook uit een tv-reportage van de Duitse omroep NDR. Die filmde op de kotter van een Duitse garnalenvisser, die op een toegestane plek aan het vissen was. Een Nederlands schip dat daar in de buurt voer, was niet zichtbaar op de radar.

'Illegale concurrentie'

Het Nederlandse schip had de zogeheten AIS (Automatic Identification System) uitgeschakeld. Dat was waarschijnlijk omdat er op een plek werd gevist waar ze niet mochten zijn. Daar staat een boete op van een paar honderd euro, al zouden Duitse vissers die graag verhoogd willen zien.

De garnalenvisser deed melding bij de autoriteiten van de "onzichtbare" collega's uit Nederland. "Ten eerste vangen ze mijn vangst weg", zei hij daarover. "Ten tweede wordt de vangst op de markt aangeboden, waardoor het aanbod toeneemt." Dat drukt de prijs.

De Nederlandse vloot heeft vaak modernere en krachtigere schepen, zegt Peter Breckling van de Duitse vissersbond. "Als ze ook nog eens illegaal concurreren met Duitse kotters, is dat een probleem voor de lokale vissers en dat moet worden opgelost."

'Grote gevolgen'

Het uitzetten van volgsystemen kan grote gevolgen hebben, zegt de Nederlandse vissersbond nu. De bond wijst de vissers op hun verantwoordelijkheid - ze hadden zich als gasten in Duitse wateren verantwoord en transparant moeten gedragen. "Dit schaadt het imago van de gehele Nederlandse vloot: iedereen wordt over één kam geschoren."

De imagoschade staat nog los van de juridische problemen die erbij komen kijken, zegt voorzitter Johan Nooitgedagt. "Het uitschakelen van AIS kan ertoe leiden dat een schip niet aan de wettelijke eisen voldoet. Het recht op beperking van aansprakelijkheid kan vervallen. Het kan worden gezien als aanwijzing voor mogelijke overtredingen zoals ontwijking van toezicht of illegale visserij."

En mocht er een ongeluk gebeuren terwijl de volgapparatuur uitstaat, dan kunnen verzekeraars volgens Nooitgedagt weigeren geld uit te keren. "Er zijn binnen de Europese visserij geen valide redenen om AIS uit te schakelen. Verantwoord gedrag op zee is in ieders belang."

Drugssmokkel

Het is niet de eerste keer dat Nederlandse vissers in het buitenland in opspraak raken door vermeend 'illegaal' en 'onzichtbaar' vissen. In Denemarken wezen lokale vissers beschuldigend naar Nederlandse kotters die niet op de radar gevolgd konden worden.

Urker kotters zouden betrokken zijn geweest bij een grootschalige drugssmokkel in Deense wateren, meldde de Deense omroep TV2 in 2023.

De rechter in New York heeft de gevallen cryptomagnaat Do Kwon veroordeeld tot 15 jaar cel vanwege een enorme fraude. Kwon is verantwoordelijk voor het verlies van 40 miljard dollar toen de koers van zijn cryptomunten instortte en zijn bedrijf een grote zwendel bleek te zijn.

De Zuid-Koreaan Kwon (34) had in 2018 Terraform Labs opgericht, dat een zogenoemde stablecoin op de markt had gebracht. Met TerraUSD beloofde hij aan cryptobeleggers stabiliteit, omdat de waarde ervan zou zijn gekoppeld aan de Amerikaanse dollar. 1 TerraUSD stond zogenaamd gelijk aan 1 dollar.

Munt stort in

Maar toen de waarde van Terra in 2021 onder de 1 dollar dook, loog Kwon over hoe de koers weer op peil was gebracht. Hij beweerde dat een speciaal algoritme dat had gedaan, maar stiekem had hij een investeringsfirma bereid gevonden om voor miljoenen aan Terra te kopen. Daarmee hield hij de schone schijn op bij zijn klanten, die dachten dat zijn stablecoin inderdaad een veilige belegging was.

Toen de instroom van nieuw geld ophield, stortte Terra in mei 2022 alsnog in. Ook de daaraan gelinkte Luna-munt was weinig meer waard. Kwon probeerde te redden wat er te redden viel, maar vluchtte uiteindelijk naar Montenegro. Daar werd hij in maart 2023 gearresteerd en later uitgeleverd aan de VS.

Spaargeld verdampt

Volgens een schatting van de rechter zijn een miljoen mensen slachtoffer geworden van de fraude. Enkele van hen kwamen tijdens de rechtszaak aan het woord. Gedupeerden vertelden dat ze hun spaargeld, waar ze jaren over hadden gedaan om bij elkaar te krijgen, plots kwijtraakten. "Dat geld in rook zien opgaan, letterlijk van het ene op het andere moment, was een van de angstigste momenten in mijn leven", zei iemand.

"Dit gaat om echte mensen en echt geld, niet om een papieren werkelijkheid", hield de rechter Kwon voor. Hij noemde het een fraude op "epische schaal, die eens in een generatie plaatsvindt". Hij vond de strafeis van 12 jaar dan ook te laag en veroordeelde Kwon tot 15 jaar cel.

Inwoners van het noordwesten van de Verenigde Staten en het westen van Canada hebben te maken met overstromingen door aanhoudende hevige regenval. Hierdoor zijn een aantal rivieren buiten hun oevers getreden.

In de VS en Canada zijn evacuatiebevelen van kracht voor tienduizenden mensen, en de autoriteiten hebben gewaarschuwd dat er meer regen op komst is.

In Canada zijn belangrijke snelwegen naar Vancouver afgesloten vanwege overstromingen en puin. In de Amerikaanse staat Washington zijn de Skagit- en Snohomish-rivier overstroomd.

Er vinden in de hele staat reddingsacties plaats, waarbij gebruik wordt gemaakt van opblaasboten en helikopters.

De brandweer van Eastside in het westen van Washington heeft een video vrijgegeven van het moment waarop twee automobilisten per helikopter werden gered.

Nadat de bestuurders in overstroomd gebied waren terechtgekomen, moesten ze vluchten naar hoger gelegen terrein. Een van hen klom op het dak van zijn auto, terwijl de ander zijn toevlucht zocht in een boom, aldus de autoriteiten.

Noodtoestand

De gouverneur van de staat Washington, Bob Ferguson, heeft de noodtoestand uitgeroepen voor de hele staat. Hij heeft de federale overheid gevraagd om hulp. Naar schatting moeten 100.000 mensen geëvacueerd worden. "Als u van uw lokale autoriteiten de opdracht hebt gekregen om te vertrekken, ga dan alstublieft", benadrukte Ferguson op een persconferentie.

Er zijn geen dodelijke slachtoffers gevallen door het noodweer, maar de gouverneur waarschuwde dat het gevaar nog niet geweken was. "Op de Skagit-rivier bereikt het waterpeil morgenochtend rond het middaguur zijn hoogste punt. Dat zal naar verwachting een historisch hoog niveau voor die rivier zijn", zei hij tegen nieuwszender CNN.

Ook aan de andere kant van de grens, in Brits-Columbia in Canada, gelden evacuatiebevelen. Lokale autoriteiten hebben gemeld dat ze verwachten dat de Nooksack-rivier buiten zijn oevers zal treden. Veel snelwegen naar de regio Lower Mainland in het zuidwesten zijn afgesloten.

There are a million and one MIDI controllers and synths on the market, but sometimes it’s just more satisfying to make your own. [Turi Scandurra] very much went his own …read more

Met een hamertje in de vorm van een blad sloeg de Franse voorzitter op tafel. In de voormalige vliegtuighangar buiten Parijs klonk applaus, en afgematte diplomaten omhelsden elkaar. Het klimaatverdrag van Parijs was een feit.

Dat moment is vandaag precies tien jaar geleden. Bijna alle landen spraken af de opwarming van de planeet ruim onder de 2 graden Celsius te houden. En het liefst onder de 1,5 graad. Tien jaar later is nog niet te zeggen of dat gaat lukken. Maar het klimaat is wel op de agenda gezet.

Erg dwingend is 'Parijs' in ieder geval niet. Concrete plannen om minder broeikasgassen uit te stoten, staan er niet in. Die mogen landen zelf maken. Meteen was duidelijk dat de ingediende plannen bij lange na niet genoeg waren. En dus spraken landen af deze elke vijf jaar aan te scherpen. Een middel om ze hieraan te houden is er niet. En dan kunnen landen ook nog straffeloos uittreden, wat de Verenigde Staten al twee keer deden.

"Toch is de zeggingskracht enorm geweest", zegt energie-expert Remco de Boer. "Het heeft wereldwijd, en met name in de Europese Unie, een enorme impuls gegeven aan het klimaatbeleid." Hij heeft zich hier regelmatig over verbaasd; opeens stonden in zaaltjes mensen op om vurige pleidooien voor klimaat te houden.

"Het heeft een enorme energie losgemaakt", zegt ook Heleen de Coninck, hoogleraar klimaatbeleid aan de Technische Universiteit Eindhoven. "Klimaat is van politiek buitenbeentje naar het hart van de politiek gegaan." Enkele jaren na het klimaatverdrag kwam de Europese Unie met de Green Deal, een maatregelenpakket om de economie ingrijpend te verduurzamen. Ook daarbuiten schroefden landen hun ambities op.

Hierbij is niet altijd een rechte lijn te trekken naar 'Parijs', zegt De Coninck. Vaak is er een wisselwerking. Sommige landen nemen in de wet op dat ze in 2050 netto geen broeikasgassen meer willen uitstoten. Dat leidt tot druk op andere landen. Door de investeringen die loskomen, verbetert duurzame technologie en wordt deze goedkoper. Ook dan volgen anderen weer.

Uitstoot blijft stijgen

In de statistieken is de invloed minder goed zichtbaar. Op dit moment verbrandt de wereld meer olie, steenkool en gas dan in 2015. En daarmee nam ook de uitstoot toe van broeikasgas CO2. Wel is de stijging afgevlakt en gaat niet meer zo snel als tussen 2000 en 2010.

Aanvankelijk is er na 'Parijs' de hoop dat de uitstoot snel een piek bereikt en dan gaat dalen. "We hoopten dat dat in 2020 zou zijn, maar in 2025 weten we nog steeds niet of we hebben gepiekt. Dat is erg teleurstellend", zegt Niklas Höhne van het New Climate Instituut in Duitsland. De Europese Unie en de Verenigde Staten zijn wel over hun piek. En zelfs in China groeit de uitstoot al 1,5 jaar niet meer.

Wel enorm verbeterd zijn de verwachtingen voor de toekomst. Voor 'Parijs' was het idee dat de uitstoot gestaag zou blijven toenemen. De temperatuur zou deze eeuw dan met een dramatische 3,6 graden Celsius toenemen. Met de huidige koers komt de wereld uit op circa 2,6 graden. Dat is nog ruim meer dan de doelen va het verdrag, maar wel flink afgenomen.

De belangrijkste verklaring die Höhne hiervoor heeft, is dat de enorme prijsdaling van zonnepanelen, windturbines, batterijen en elektrische auto's hun opkomst dramatisch hebben versneld. Landen hoeven dus niet alleen meer naar olie, steenkool en gas te grijpen als ze meer energie nodig hebben omdat hun economie groeit, zegt Höhne. "Dat idee, die optie: het bestond 10 jaar geleden gewoon niet. Olie, steenkool en gas waren de enige optie de ze hadden."

Er klinkt ook wel kritiek op deze visie. Volgens sommige experts waren de verwachtingen over uitstoot en opwarming in 2015 simpelweg te pessimistisch. Nu er een realistischer beeld is van de toekomstige opwarming, lijkt het vooral alsof er enorme vooruitgang is geboekt. Maar Höhne is het daar niet mee eens. "Dat was destijds de beste informatie de we hadden. Al het bewijs wees in de richting."

Hoe dan ook zal het niet meer genoeg zijn om onder de 1,5 graad opwarming te blijven. Vorig jaar was de temperatuur voor het eerst 1,5 graad hoger, en op de klimaattop in Brazilië werd afgelopen maand voor het eerst erkend dat het ook op de lange termijn uit zicht is. Toch denkt Höhne dat er nog mogelijkheden zijn om onder de 2 graden te blijven. "Ik heb er enorm veel vertrouwen in dat we van fossiele brandstoffen gaan afstappen", zegt hij. "De vraag is niet of, maar wanneer. Je kunt het niet tegenhouden, alleen vertragen."

Ook hoogleraar klimaatbeleid Heleen de Coninck denk dat het verdrag heeft bijgedragen. "Je kunt heel veilig de conclusie trekken dat het een effect heeft gehad", zegt De Coninck. "Al heb je natuurlijk geen twee werelden, met en zonder 'Parijs', die je met elkaar kunt vergelijken."

Goedemorgen! Vandaag wordt de uitslag bekend van het DNA-onderzoek naar de gedode wolf op de Utrechtse Heuvelrug. En de Nederlandse handbalsters spelen in Rotterdam de halve finale van het WK tegen Noorwegen.

Eerst het weer: veel bewolking en soms een klein beetje regen of motregen. De wind komt uit het zuiden en het is vrij zacht, met 9 tot 11 graden. Ook na vandaag blijft het vrij zacht. Wolkenvelden overheersen, maar soms breekt de zon even door. Het blijft zo goed als droog.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In zeker elf gemeenten brengen mensen volgend jaar bij de gemeenteraadsverkiezingen hun stem uit via een kleiner stembiljet. Bij vier gemeenten die dit jaar al meededen met de proef tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, hebben Den Bosch, Leiden, Meijerijstad, Nijmegen, Noordoostpolder, Soest en Gouda zich aangesloten.

Bij de verkiezingen van oktober deden vijf gemeenten mee aan de proef: Alphen aan den Rijn, Boekel, Midden-Delfland, Tynaarlo en Borne. Die laatste gemeente is afgehaakt omdat men het aantal ongeldige stemmen te hoog vond.

Het kleine stembiljet heeft een A3-formaat, oftewel een kleine 30 bij 42 centimeter. Op de bovenste helft staan de logo's en namen van alle partijen. Daaronder staat een lijst met nummers om de kandidaat te kiezen. Volgens de Kiesraad en het minister van Binnenlandse Zaken maakt het kleine stembiljet het stem- en telproces een stuk makkelijker.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

De formatie verloopt stroef, maar D66, CDA en VVD gaan verder praten en proberen op meerdere onderwerpen overeenstemming te bereiken. Wat vinden andere partijen daarvan? In Rondje Binnenhof bespreken Marleen, Jorn en Simone het onder de kerstboom van de Tweede Kamer.

Fijne dag, bijna weekend!

(Telecompaper) The Walt Disney Company has signed a three-year licensing agreement with OpenAI that will allow the tech firm's generative video platform Sora to...

In zeker elf gemeenten brengen mensen volgend jaar hun stem uit via een kleiner stembiljet. Naast vier gemeenten die dit jaar al meededen met de proef tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, hebben ook Den Bosch, Leiden, Meierijstad, Nijmegen, Noordoostpolder, Soest en Gouda zich aangesloten bij de proef tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in maart volgend jaar.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van oktober deden vijf gemeenten mee aan de proef: Alphen aan den Rijn, Boekel, Midden-Delfland, Tynaarlo en Borne.

Borne besloot zich als enige terug te trekken uit het experiment en doet bij de komende gemeenteraadsverkiezingen niet meer mee, werd vorige week bekend. Afgelopen dinsdag ging de raad van Borne daar definitief in mee, ondanks een voorstel van GroenLinks/PvdA, D66 en de SP om het besluit van het college terug te draaien, schrijft RTV Oost.

Ongeldige stemmen

Borne nam dat besluit onder meer omdat ze het percentage ongeldige stemmen te hoog vindt. Dat is opvallend, want andere gemeenten hadden bij de recente Tweede Kamerverkiezingen een vergelijkbaar of zelfs hoger percentage ongeldige stemmen dan de gemeente in Twente.

In Borne ging het om 76 ongeldige stemmen, ofwel 0,46 procent van het totale aantal. In Alphen aan den Rijn was 0,5 procent van de stemmen ongeldig en in Midden-Delfland 0,47 procent. In Boekel bleek 0,63 procent van de stemmen ongeldig.

De Kiesraad - het orgaan dat adviseert over verkiezingen - vindt het voor het experiment jammer dat Borne niet langer meedoet. "Hun deelname is ook belangrijk omdat 'terugvallen' op het oude stembiljet misschien verwarrend is voor de kiezers in deze gemeente", laat een woordvoerder weten.

Sneller en handzamer

Burgemeester Jan Pierik van Borne was in eerste instantie juist erg enthousiast over de proef. "Deze proeven maken het mogelijk om in de toekomst nog sneller tot een uitslag te komen. Het stembiljet kan door een scanner en dan kunnen alle stemmen heel snel geteld worden", zei burgemeester Pierik eerder over de deelname.

De kleinere stembiljetten resulteren nu nog in meer ongeldige stemmen dan voorheen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 en 2023 (zonder proef dus) was het aantal ongeldige stemmen 0,22 procent. Dit jaar was dat 0,27 procent.

Maar sinds de start van de proef neemt het aantal ongeldige stembiljetten wel af. Bij de Europese Verkiezingen vorig jaar was het aantal ongeldige stemmen in alle testgemeenten nog 0,74 procent. Bij de verkiezingen dit jaar was dat nog 0,47 procent.

Een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) zegt dat een verandering altijd wennen is. "Juist door het testen komen we erachter wat de eventuele beperkingen zijn."

Zowel de Kiesraad als het ministerie blijft enthousiast over de proef: "Een kleiner, als handzaam ervaren stembiljet maakt het stem- en telproces in veel opzichten makkelijker", aldus de woordvoerder van de Kiesraad.

Geen namen

De gemeenteraad van Borne vond het overigens ook een nadeel dat de namen van de kandidaten niet op het kleinere stembiljet staan. Daar is geen ruimte voor vanwege het A3-formaat. De gemeente vindt dat dat ten koste gaat van de herkenbaarheid, schreef RTV Oost deze week.

In plaats daarvan staat er een lijst met nummers op het stembiljet dat correspondeert met een boekje met namen van de kandidaten dat in het stemhokje ligt. Ook dit woog mee in het besluit om te stoppen.

Zo ziet het kleinere stembiljet eruit:

De Kiesraad hoopt dat het aantal ongeldige stemmen bij de volgende verkiezingen afneemt. "Het vervolg van het experiment bij de komende gemeenteraadsverkiezingen, in meer gemeenten, zal hopelijk bijdragen aan meer inzicht in hoe we het aantal ongeldige stemmen kunnen verminderen en hoe we kunnen komen tot een zorgvuldige invoering van het nieuwe stembiljet."

De gemeenteraadsverkiezingen zijn op woensdag 18 maart 2026.

If you get a chance to visit a computer history museum and see some of the very old computers, you’ll think they took up a full room. But if you …read more

Voor het eerst in meer dan dertig jaar gaat China weer belasting heffen op voorbehoedsmiddelen. Het besluit past in het streven van Peking om gezinnen te stimuleren meer kinderen te krijgen nu de bevolking krimpt en snel vergrijst.

China voerde in 1979 de eenkindpolitiek in om te voorkomen dat de bevolking explosief zou groeien en er tekorten zouden ontstaan. Vrouwen werden gedwongen tot abortus als ze al een kind hadden en stellen in overtreding kregen hoge boetes. Later verviel ook het btw-tarief van 13 procent op bijvoorbeeld condooms en andere voorbehoedsmiddelen.

Meer kinderen tegen vergrijzing

De Chinese regering probeert al langer om mensen te stimuleren om meer kinderen te krijgen. Sinds 2015 mogen stellen al twee kinderen krijgen, in 2021 werden dat er drie. Boetes op het krijgen van 'te veel' kinderen werden afgeschaft. Toch zal de vergrijzing de komende jaren alleen maar erger worden.

Vorig jaar werden in China 9,5 miljoen kinderen geboren, een van de laagste aantallen in meer dan 60 jaar. De huidige groep werkenden is te klein om de monden van de grote groep ouderen te voeden. Er zijn meer jonge mensen nodig om onder meer de pensioenen en zorgkosten van de ouderen te betalen en om de economie draaiende te houden.

Deskundigen vrezen dat minder condoomgebruik risico's voor de volksgezondheid kan vergroten. Zo kan het leiden tot meer ongewenste zwangerschappen en soa's, wat weer leidt tot meer abortussen en hogere zorgkosten.

China was sinds mensenheugenis het land ter wereld met de meeste inwoners. Sinds 2023 is dat India. In beide landen wonen ruim 1,4 miljard mensen. India heeft bijna 48 miljoen inwoners meer.

Kilmar Abrego Garcia, de man die uitgroeide tot het symbool van het harde migratiebeleid van de regering-Trump, is op last van de rechter vrijgelaten door migratiedienst ICE. Volgens de rechtbank was hij vastgezet zonder wettelijke grond.

De vrijlating is een belangrijke overwinning voor Abrego Garcia, die in maart ten onrechte door de VS werd uitgezet naar El Salvador. Zijn zaak leidde tot veel beroering in de Verenigde Staten, toen bleek dat de 30-jarige Salvadoraan was gedeporteerd naar zijn geboorteland, onder meer op basis van ongefundeerde beschuldigingen.

In El Salvador kwam hij in een beruchte gevangenis terecht, waar hij volgens zijn advocaten fysiek en mentaal is gemarteld. Het Amerikaanse hooggerechtshof oordeelde dat de regering hem direct moest terughalen. Dat gebeurde uiteindelijk pas maanden later. Bij aankomst in de VS werd hij direct weer gearresteerd. Amerikaanse regeringsfunctionarissen hebben herhaaldelijk gezegd dat hij in de VS nooit meer een vrij man zal zijn.

Hoger beroep

Het ministerie van Binnenlandse Veiligheid reageerde dan ook fel op de vrijlating van Abrego Garcia en kondigde aan in hoger beroep te gaan. Een woordvoerder noemde de beslissing "openlijk juridisch activisme" van een rechter die was benoemd onder president Obama. "We zullen dit tot het uiterste aanvechten."

De rechter schrijft in een verklaring over de vrijlating dat de Amerikaanse regering de rechtbank "niet alleen heeft tegengewerkt", maar haar zelfs "bewust heeft misleid". Zo zouden de autoriteiten onder meer in een verklaring hebben gezegd dat vier Afrikaanse landen waar ICE Abrego Garcia naar zou willen uitzetten, hun medewerking hadden toegezegd. Dit bleek niet waar.

Gevlucht

Abrego Garcia kwam symbool te staan voor het harde uitzettingsbeleid van Trump. Hij vluchtte in 2011 vanuit El Salvador naar de VS, maar hij heeft formeel nooit asiel gekregen. Inmiddels is hij getrouwd met een Amerikaanse vrouw, met wie hij een jonge zoon heeft.

Hij werd eerder dit jaar gearresteerd, omdat hij lid zou zijn van de bende MS-13. De Amerikaanse overheid ziet MS-13 als een terroristische organisatie. Abrego Garcia heeft naar eigen zeggen niets te maken met de bende.

Via een zaak bij de immigratierechter probeert Abrego Garcia alsnog asiel aan te vragen.

Cycloidal drives have an entrancing motion, as well as a few other advantages – high torque and efficiency, low backlash, and compactness among them. However, much as [Sergei Mishin] likes …read more

Meer dan 1,4 miljoen inwoners van de Braziliaanse stad São Paulo zitten al urenlang zonder stroom. Door zeer harde wind vielen meerdere bomen op elektriciteitskabels, waardoor die afbraken.

Het is al de tweede keer deze week dat de inwoners van de grootste stad van Brazilië zonder stroom zitten door aanhoudend noodweer.

Volgens de lokale autoriteiten vielen er geen gewonden, wel zijn er bijna 400 vluchten geschrapt. Volgens de netbeheerder is het nog niet duidelijk wanneer de stroomvoorziening weer volledig is hersteld. Het energiebedrijf heeft honderden extra medewerkers opgeroepen om de schade te verhelpen.

Verwijt aan energiebedrijf

Volgens de gemeente zijn in totaal 231 bomen omgevallen in de stad. Burgemeester Nunes verwijt energiebedrijf Enel dat het "niet alles op alles zet" om de problemen te verhelpen. "Telkens als er iets gebeurt, zitten wij zonder stroom," aldus Nunes. Hij noemt Enel dan ook "onverantwoordelijk."

São Paulo is met 12 miljoen inwoners veruit de grootste stad van Zuid-Amerika. De stad is ook het economisch centrum van Brazilië.

Rusland waarschuwt Polen voor de gevolgen van de aanhouding van een Russische archeoloog. Aleksandr Boetjagin werd vrijdag in Warschau op verzoek van Oekraïne aangehouden. Dat land beschuldigt hem van het doen van illegale opgravingen bij een voormalige Griekse nederzetting op de Krim.

De Krim hoort bij Oekraïne maar is in 2014 door Rusland geannexeerd, nadat Russische militairen daar de macht hadden overgenomen.

"We hopen dat Polen inziet dat het absurd is om een gerespecteerde Russische archeoloog te beschuldigen van het vernielen van cultureel erfgoed op Russische grondgebied", zegt een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Zij zei ook dat "zulke politieke acties niet goed kunnen aflopen en niet onbestraft zullen blijven".

Griekse kolonie Myrmekion

Boetjagin werkt voor het Hermitage Museum in Sint-Petersburg en is tevens hoofd oude archeologie in het noordelijk deel van het Zwarte Zeegebied. Daar valt ook de Krim onder.

Volgens Oekraïne leidde hij tussen februari 2014 en november van dit jaar opgravingen op het terrein van de voormalige Griekse kolonie Myrmekion, uit de 6e eeuw voor Christus. Hij zou voor meer dan 4 miljoen euro schade hebben aangericht.

Boetjagin reisde door Europa om lezingen te geven onder de titel "De laatste dagen van Pompeï" en was daarom in Polen. De rechtbank in Warschau heeft de aanhouding met veertig dagen verlengd.

Demissionair staatssecretaris Becking van Onderwijs denkt dat één centrale doorstroomtoets niet ingevoerd kan worden voor het schooljaar 2028-2029. De eerste afname is dan in februari 2029. Er zijn nu zes verschillende doorstroomtoetsen die bepalen of een leerling van groep 8 het juiste advies heeft gekregen voor de middelbare school.

Op die verschillende doorstroomtoetsen is alleen zoveel kritiek dat veel partijen in de Tweede Kamer en onderwijsorganisaties er snel van af willen. De doorstroomtoets leidt tot grote verschillen tussen leerlingen en scholen en sommige scholen vinden dat de toets te veel gericht is op taal en rekenen.

Maar één doorstroomtoets is er niet zo snel, zei de staatssecretaris in een debat in de Tweede Kamer. "We moeten het goed en zorgvuldig doen en dat kost tijd", aldus Becking. "We willen geen wiebelbeleid."

Vervanging

Pas twee jaar geleden, in het schooljaar 2023-2024 is de doorstroomtoets ingevoerd als vervanging van de eindtoets (de oude Cito-toets). Deze toets dient als een onafhankelijke aanbeveling naast het schooladvies. Als een leerling bijvoorbeeld goed scoort en een vwo-niveau haalt, moet een leraar zijn of haar schooladvies voor de havo aanpassen.

Het leek de Tweede Kamer destijds een goed idee om scholen zelf te laten kiezen tussen verschillende doorstroomtoetsen, passend bij het type school en leerlingen. En er zou geen monopolie ontstaan, zoals voor 2015 de Cito bijvoorbeeld had.

Stoppen

Maar de praktijk pakte anders uit. Sommige doorstroomtoetsen zouden 'gemakkelijker' zijn dan anderen en zo tot een hoger advies leiden. Partijen in de Kamer, bijvoorbeeld D66, maar ook GroenLinks-PvdA, SP en toenmalige NSC, schrokken en willen stoppen met dit gevarieerde aanbod.

De demissionaire staatssecretaris zegt "welwillend" te staan tegenover deze wens. Maar hij wil nog wel een aantal rapporten afwachten, een inventarisatie hebben van de exacte wensen van de scholen en de wet moet ook aangepast worden. Ook wil hij dat er gekeken wordt of er meer getoetst moet worden, zoals wereldoriëntatie. "Het snelste schema is een invoering vanaf augustus 2028".

Invoering

D66-Kamerlid Rooderkerk, die al langer pleit voor de invoering van één doorstroomtoets, vindt het wel heel lang duren en hoopt op een invoering vanaf het schooljaar 2027-2028.

Het is nog maar de vraag of dat gaat lukken. Wat ook nog meespeelt is dat die verschillende aanbieders contracten hebben afgesloten om vier jaar zulke toetsen te maken. Daar kan niet zomaar een streep door gezet worden.