Keir Starmer viert vandaag dat hij een jaar geleden premier van het Verenigd Koninkrijk werd. De Britten kozen met een overweldigende meerderheid voor centrumlinks, na jaren van onvrede over het Brexit-tijdperk onder de Conservatieven. Voor de deur van ambtswoning Downing Street 10 beloofde Starmer dat het 'tijd was voor verandering'.
Bij het eerste jubileum van zijn regering zullen de champagnekurken waarschijnlijk niet in de rondte vliegen. Want van de beloofde verandering is na een jaar nog weinig te zien, laat staan te vieren. Hij heeft te maken met rebellie binnen zijn Labourpartij, gedwongen koerswijzigingen op eigen beleid en peilingen die populariteitsdalingen laten zien.
It's the economy
De problemen van de premier zijn niet los te zien van de Britse economie. Door het uitblijven van de gehoopte economische groei heeft de linkse regering weinig extra geld in de zakken van de kiezer kunnen stoppen. Tot grote teleurstelling van diezelfde kiezer: die stemt juist vaak links voor meer sociale hulp en bijstand, maar krijgt steeds te horen dat er geen ruimte is in de begroting.
Starmer en zijn minister van Financiën, Rachel Reeves, beloofden bij hun aantreden de belastingen voor de 'werkende Brit' niet te verhogen. Tegelijk legde Reeves zichzelf, om haar geloofwaardigheid bij de financiële markten te waarborgen, strenge regels op: de regering zou niet buitensporig gaan lenen.
Die combinatie leidt voortdurend tot gaten in de rijksbegroting, die worden opgelost door onhandig te schuiven met overheidspotjes.
Zo werd aan het begin van het jaar geld uit het potje voor energietoelagen voor gepensioneerde ouderen gehaald, wat leidde tot langdurige onenigheid binnen Labour. 'Ouderen in de kou zetten' paste toch echt niet binnen het Labour-gedachtegoed, een van oudsher arbeiderspartij die opkomt voor de zwakken en kwetsbaren in de samenleving.
En afgelopen week speelde weer zo'n situatie: de regering probeerde 5 miljard te besparen door te snoeien in de oplopende kosten voor bijstand en uitkeringen. Dat werd al snel gezien als een verkapte 'bezuiniging op gehandicapten'. Een opstand binnen de partij leidde tot een knieval van Starmer en Reeves, die de plannen terugtrokken.
Dat fiasco toont dat de premier, ondanks zijn ruime meerderheid in het Lagerhuis, de controle over zijn eigen partij kan verliezen. Een zichtbaar geëmotioneerde minister Reeves creëerde deze week onrust op de obligatiemarkten en een daling van het pond. Haar tranen in het Lagerhuis lieten zien onder wat voor enorme financiële druk deze regering staat.
Dansen op het wereldtoneel
Starmer gaf deze week in een interview toe dat hij zich misschien iets te veel op de buitenwereld heeft gericht en te weinig op zijn interne beleid. Op het internationale toneel heeft Starmer zichtbare successen geboekt. Binnen de NAVO neemt zijn regering een voortrekkersrol, en zijn verantwoordelijke houding in een snel veranderende, dreigende wereld geniet brede steun onder de Britten, die zichzelf graag zien als internationale beschermer.
Ook positioneert Starmer zich als brug tussen Europa en de onvoorspelbare president Trump in het Witte Huis, waarbij het VK met royale vleierij grotendeels aan de importheffingen wist te ontkomen. Starmer haalde de banden met Brussel aan en organiseerde een EU-UK-top, waarbij stappen werden gezet om de Brexit-plooien zo goed mogelijk glad te strijken. Al blijft een echte herintreding in de Unie voorlopig uitgesloten.
Maar terwijl Starmer danste op het wereldtoneel, zag rechts-populist Nigel Farage zijn kans schoon om stemmen te kapen. Echte verandering kost tijd, maar juist die tijd heeft Starmer niet, omdat Farage in zijn nek hijgt. Farage staat met zijn nieuwe anti-immigratiepartij Reform al maanden bovenaan in de peilingen.
Onderzoeken tonen dat het vertrouwen in de Britse overheid op een dieptepunt staat. Dat komt door de zorgen over hoge prijzen en energierekeningen, de druk op de zorgsector, immigratie en de naschokken van Brexit. Daardoor heeft Farage zo kunnen stijgen in de peilingen. Een voordeel voor Starmer is dat Farage door de kiezer nog niet als 'premierwaardig' wordt gezien en dat landelijke verkiezingen nog lang niet aan de orde zijn.
Immigratie
Wat Reform ook helpt, is dat Starmer - net als vele premiers voor hem - faalt in het aanpakken van illegale migratie. De rubberboten met migranten vormen een hardnekkig en zichtbaar bewijs dat er weinig grip is op de eigen grenzen. In de eerste zes maanden van dit jaar zijn bijna 20.000 mensen het Kanaal overgestoken en voor heel 2025 wordt een record van 50.000 mensen verwacht.
Starmers besluit om het Conservatieve deportatieplan te schrappen waarmee ;illegale immigranten naar Rwanda moesten, geeft hem weinig munitie om migranten af te schrikken. In plaats daarvan beloofde hij de mensensmokkelbendes aan te pakken en nauwer samen te werken met andere Europese landen.
Wat dat betreft, zou Starmer binnenkort wel winst kunnen boeken: achter de schermen wordt gewerkt aan een migratiedeal met Frankrijk. Door de banden met de Europese landen te versterken, kan Starmer in tegenstelling tot eerdere conservatieve leiders wél rekenen op een proactieve houding van de Fransen om de bootjes tegen te houden.