Wel Israël, geen Nederland: zo verliep de gespannen Songfestival-vergadering bij de EBU
Het is punt 5 op de agenda: Israël wel of niet mee laten meedoen. De locatie: een zaal in het hoofdkantoor van de European Broadcasting Union (EBU) in Genève. Een kleine collegezaal, met lange tafels achter elkaar. Het is er vol, druk en warm.
Zo'n honderd omroepbestuurders zijn samengekomen voor wat officieel de Algemene Vergadering van EBU heet. Voor Nederland zijn de NPO en AVROTROS aangeschoven. Voor België de Vlaamse VRT en de Waalse RTBf.
Om 14.00 uur begint de vergadering. Punt 5 komt na anderhalf uur aan de orde. Er is tweeënhalf uur voor uitgetrokken. Eerst spreekt Songfestival-directeur Martin Green.
Om de beurtDaarna krijgen de omroepen een voor een het woord. AVROTROS en de omroepen van Slovenië, Ierland en Spanje eisen dat Israël wordt uitgesloten.
Zweden en het Verenigd Koninkrijk zeggen dat politiek niet samengaat met het Songfestival. De Israëlische omroep KAN zegt dat ze zich aan alle regels heeft gehouden bij de inzending vorig jaar. KAN noemt het verzet tegen de Israëlische deelname "een culturele boycot" waarvan "niemand weet hoe die gaat eindigen of wie nog meer getroffen wordt". Turkije loopt de zaal uit als Israël spreekt.
Aan de koffieautomaat laten enkele omroepbestuurders AVROTROS weten dat ze het eens zijn met de Nederlandse kritiek. Maar tijdens de vergadering is er minder bijval.
Er is verwarring waarover precies gestemd moet worden. Het officiële agendapunt is: de nieuwe regels voor het Songfestival. In het bijzonder het aanscherpen van de regel dat overheden geen campagne mogen voeren voor inzendingen. Alleen daar wordt uiteindelijk over gestemd.
Momentum voor boycotAVROTROS heeft zich goed voorbereid. In september ging de omroep er stevig in. In een persbericht stelde AVROTROS dat als Israël mag meedoen, AVROTROS zou afhaken. De omroep noemde als argument het ernstige humanitaire leed in Gaza en de aantasting van de persvrijheid en zei dat de Israëlische overheid aantoonbaar campagne heeft gevoerd voor de Israëlische inzending.
Er is momentum voor een boycot, schatte AVROTROS in. Israël bombardeerde nog volop in de Gaza-strook. Ook de Spaanse RTVE en de omroepen van Ierland en Slovenië eisten een boycot. IJsland was ook fel. De omroepen overwogen samen naar buiten te treden.
Maar tot een echt gemeenschappelijk front komt het niet. Iedere omroep heeft zijn eigen interne procedures, wat samen optrekken bemoeilijkt.
De Israëlische omroep KAN overlegt intussen met de Oostenrijkse ORF over de dreigende boycot en organiseert een ontmoeting tussen de Israëlische president Herzog en de ORF. De Oostenrijkers organiseren het Songfestival volgend jaar en de ORF is er alles aan gelegen dat Israël meedoet.
Er komt een wapenstilstand in Gaza, wat omroepen doet aarzelen over een boycot. Het sneeuwbaleffect waar AVROTROS op hoopte, blijft uit.
Geheime stemmingTwee weken voor de vergadering in Genève stelt de Spaanse publieke omroep de zaak op scherp. RTVE noem het onverteerbaar als Israël meedoet aan het Songfestival.
AVROTROS wil eerst de bijeenkomst in Zwitserland afwachten. De omroep heeft al een persbericht klaarstaan, maar het definitieve besluit wil de omroep pas na de bespreking nemen. De hoop is dat er in Genève nog een 'wonder' gebeurt: dat de Israëlische omroep zichzelf terugtrekt. Dat gebeurt niet.
Als de omroepen aan het woord zijn geweest, volgt een geheime stemming over de nieuwe regels.
Iets na 18.15 uur wordt de uitslag bekend gemaakt. Een grote meerderheid van de omroepen stemt in met het aanscherpen van de regels en vindt dat voldoende waarborg. Er komt geen stemming over de deelname van Israël. Het land mag meedoen.
De omroepbestuurders stromen de zaal uit, door de glazen deur naar buiten, waar bussen staan te wachten die hen naar hun hotel brengen. Op de stoep staan tv-camera's en journalisten. AVTROTROS-bestuurder Taco Zimmerman vertelt voor de camera dat de omroep niet meer meedoet, om drie redenen.
"Verdrietig, maar we konden niet anders", aldus Zimmerman:
Iets verderop vertelt de Duitse omroepbestuurder Katja Wildermuth een heel ander verhaal. Ze zegt blij te zijn dat er eenheid is. Dat nu duidelijk is dat het Songfestival een liedjeswedstrijd tussen publieke omroepen is en niets met regeringen te maken heeft. Vragen van de NOS over het opstappen van AVROTROS wuift ze weg. 'Ik praat niet met u'. Het tekent de spanning en de verdeeldheid.
Songfestival-baas Green reageert alleen in een kort interview met de Zweedse televisie. Hij noemt de discussie aan tafel "openhartig, eerlijk en aangrijpend". Hij denkt dat er volgend jaar 35 omroepen meedoen en hoopt dat AVROTROS en de andere omroepen een jaar later gewoon weer deelnemen. Hij spreekt van grote overeenstemming. "We zijn het erover eens dat het Songfestival geen politiek theater moet worden."