Vrijwel alle grote hulporganisaties waarschuwden er al voor: de eerste week van de fel bekritiseerde Gaza Humanitarian Foundation (GHF) in Gaza werd vooral gekenmerkt door chaos en geweld. Tientallen Palestijnen die op hulp wachtten werden doodgeschoten, volgens ooggetuigen door het Israëlische leger. Dat ontkent dat het tientallen mensen heeft gedood. Gisteren werd helemaal geen noodhulp verstrekt door de GHF.
Vijf vragen over de Gaza Humanitarian Foundation.
Wat is inmiddels bekend over de GHF?
Een van de belangrijkste kritiekpunten op de GHF is dat die niet neutraal zou zijn, zoals het internationaal recht voorschrijft aan hulporganisaties. De GHF werd in het leven geroepen omdat Israël stelt dat noodhulp tot nu toe in handen van Hamas viel. De VN ontkent met klem dat dit op grote schaal gebeurt.
De organisatie - die geregistreerd staat in Zwitserland - is vooral erg ondoorzichtig. Israël ontkent de GHF te financieren, maar steeds meer media stellen dat dit wel het geval is. De Israëlische omroep Kan meldde gisteren documenten in handen te hebben waaruit blijkt dat Israël via een omweg honderden miljoenen euro's naar de GHF heeft gestuurd.
The New York Times schreef twee weken geleden al dat de organisatie in feite een Israëlisch initiatief is dat eind 2023 in gang werd gezet door mensen met nauwe banden met de Israëlische regering. Naar aanleiding van dat artikel stapte de directeur van de organisatie per direct op. Gisteren werd de nieuwe directeur bekendgemaakt: Johnnie More, een pro-Israëlische evangelische leider en adviseur van Trump.
Hoe gaat de GHF te werk?
Waar onafhankelijke noodhulporganisaties werkten vanuit ongeveer 400 hulppunten, heeft GHF er slechts vier: drie in het zuiden en een in Centraal-Gaza. Van dat laatste punt is onduidelijk tot in hoeverre het überhaupt operationeel is geweest.
Israël liet bijna drie maanden lang helemaal geen noodhulp toe tot Gaza, waar vrijwel iedereen afhankelijk is van noodhulp. Het blokkeren van noodhulp is een van de redenen dat steeds meer genocide-wetenschappers, mensenrechtenorganisaties en deskundigen in het internationaal recht stellen dat Israël zich schuldig maakt aan genocidaal geweld.
Op de eerste afbeelding is de omvang van de voedselonzekerheid in Gaza te zien, op de tweede de locaties van de noodhulpcentra:
Vanwege het beperkte aantal distributiepunten, worden Palestijnen in feite gedwongen om naar het zuiden te gaan voor hulp. Hulporganisaties vrezen dat de GHF in werkelijkheid wordt ingezet om delen van Gaza etnisch te zuiveren.
Directeur van Oxfam Novib Michiel Servaes belt dagelijks met zijn collega's in Gaza-Stad. Hij heeft niet het idee dat mensen op grote schaal naar het zuiden trekken. "Ik hoor van veel mensen dat ze in het noorden blijven, ook als dat betekent dat ze honger lijden. Ze hebben er geen vertrouwen in."
Hoe gaat het eraan toe bij de distributiecentra?
Om de distributiecentra te bereiken, moeten Palestijnen eerst een kilometerslange route afleggen die is aangewezen door het Israëlische leger. Een Amerikaans bedrijf is ingehuurd voor de beveiliging. Op video's is te zien hoe zwaarbewapende mannen langs de rijen lopen.
De distributie begint meestal om 05.00 uur 's ochtends. Wat er gebeurt als de poorten opengaan, omschrijven ooggetuigen als een free-for-all. "Wie het hardst duwt, krijgt de spullen", vertelt Servaes. Het voedsel raakt vaak al snel op, waardoor velen zonder noodhulppakket terugkomen.
De GHF werd volgens Israël in het leven geroepen om te voorkomen dat de noodhulp in verkeerde handen valt, maar volgens Servaes doet de hulporganisatie juist veel minder dan onafhankelijke hulporganisaties. "Er lijkt vooral heel veel niet te zijn geregeld. Hulpverlening is een vak. Dit is mensonterend en amateuristisch."
Wat is bekend over de doodgeschoten mensen?
Om niet met lege handen weg te gaan, verzamelen duizenden Palestijnen zich midden in de nacht in de buurt van het hulppunt. Dat betekent dat de menigte in het donker langs Israëlische troepen moet lopen.
Dinsdagochtend werden 27 mensen gedood bij een rotonde in de buurt van een distributiecentrum in Rafah. Tientallen ooggetuigen vertellen dat ze van alle kanten werden beschoten door het Israëlische leger. Dat meldde later inderdaad te hebben geschoten op enkele honderden meters van het distributiecentrum, naar eigen zeggen op "enkele verdachte individuen die de militairen naderden". Ooggetuigen zeggen dat ze geen idee hebben waarom ze werden beschoten.
Afgelopen week werden tientallen Palestijnen die op noodhulp wachtten doodgeschoten. Ook los van de beschietingen verliep de distributie chaotisch:
Zondagochtend waren op dezelfde plek 31 mensen gedood. Toen ontkende het Israëlische leger het vuur te hebben geopend op de menigte en suggereerde dat militanten van Hamas of andere gewapende groeperingen verantwoordelijk zijn.
CNN analyseerde de beelden van zondag met behulp van wapenexperts. Zij wijzen naar Israël; de snelheid van het geweervuur en de kogels komen overeen met de machinegeweren die Israël gebruikt.
"Dat een organisatie die geen ervaring heeft en alle humanitaire principes opzij heeft geschoven geen goed werk zou verrichten, zag iedereen aankomen", zegt Servaes. "Dat mensen die gelokt worden door voedsel worden doodgeschoten, had ik niet verwacht."
Hoe zit het met de noodhulp die wel verspreid is?
De GHF beweert enkele miljoenen maaltijden te hebben verspreid, maar het is onduidelijk hoe dat wordt berekend. In de GHF-pakketten zit vooral droog voedsel als bloem, pasta en bonen of koekjes.
Volgens Servaes kan dat nooit voldoende zijn voor de hongerende bevolking. "Je hebt alleen iets aan bloem als er brandstof is om de oven aan te krijgen", zegt Servaes. "Bovendien wordt er geen rekening gehouden met ondervoede kinderen, die specialistisch voedsel nodig hebben."
