NOS Nieuws - Algemeen

De BoerBurgerBeweging (BBB) doet volgend jaar voor het eerst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen (in 29 gemeenten, verspreid over het land). Dat is bekendgemaakt op een partijbijeenkomst in Apeldoorn. Die stond in het teken van de raadsverkiezingen op woensdag 18 maart.

In Friesland doet BBB in acht gemeenten mee, in Noord-Holland alleen in Amsterdam en in Zeeland alleen in Sluis. In Zuid-Holland, Flevoland en Drenthe is er geen gemeente waar BBB zetels probeert te halen.

Zien

Partijleider Van der Plas noemt deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen "heel erg spannend". Bij de Tweede Kamerverkiezingen vorige maand ging regeringspartij BBB terug van zeven naar vier zetels.

Erkenning

Zes jaar geleden werd BBB opgericht. De partij is inmiddels vertegenwoordigd in het Europees Parlement, de Waterschappen en de Provinciale Staten. In de Eerste Kamer is BBB de grootste. Van der Plas zei in een korte toespraak dat de partij nog jong en in opbouw is.

Er is de afgelopen tijd ook veel gebeurd binnen BBB. In de Eerste Kamer stapte vrijdag nog BBB-senator Arie Griffioen over naar D66, omdat hij zich niet in de partijstandpunten van BBB kan vinden. Ook is er teleurstelling over de nederlaag bij de Tweede Kamerverkiezingen. Maar deze gebeurtenissen stonden vandaag niet op de agenda en Van der Plas heeft er ook niets over gezegd.

De EU en kandidaat-lidstaat Georgië zijn een jaar na de opschorting van de toetredingsgesprekken verder van elkaar verwijderd dan ooit. Sinds regeringspartij Georgische Droom (GD) de toetreding stopzette, lijkt de regering geen enkele mogelijkheid onbenut te laten om de democratie verder af te breken.

Oppositieleiders en journalisten worden veroordeeld tot jarenlange celstraffen. en tegen de pro-Europese betogers, die al 365 dagen lang de straat op gaan, wordt steeds gewelddadiger opgetreden.

De EU zit met de kwestie in zijn maag en uit zich steeds feller over de Georgische regering. "Als jullie serieus zijn over de EU, luister dan naar jullie mensen en stop met het gevangenzetten van leiders, journalisten en anderen die anders denken dan jullie", zei onlangs EU-commissaris Uitbreiding Marta Kos.

Lang lag de EU-uitbreiding stil, totdat de grootschalige Russische inval in Oekraïne die nieuw leven inblies, zegt Antoaneta Dimitrova, hoogleraar Vergelijkend Bestuur aan de Universiteit Leiden. De uitbreiding maakt de EU sterker, en voorkomt ook dat de landen een bron van instabiliteit worden, legt ze uit.

Drukmiddelen EU

De EU heeft allerlei middelen om invloed uit te oefenen als een land zich wil aansluiten bij de EU, zegt Dimitrova. "Zelfs bij matig pro-Europese regeringen, kan de EU krachtig reageren als zo'n regering de democratische instellingen probeert te verzwakken."

Men moet de macht van de EU echter niet overschatten, zegt Dimitrova. Van buitenaf kun je geen democratie bewerkstelligen of de afbraak daarvan tegengaan: dat moet van binnenuit komen, zegt Dimitrova. "De EU kan dus maar weinig als de regering niet bij de EU wil, zoals GD duidelijk laat zien."

Oppassen voor ondermijning

"Er is zeker een gevoel van verbondenheid en verplichting ten opzichte van de pro-Europese Georgiërs", zegt Dimitrova. "Maar de EU moet erg voorzichtig zijn om GD niet te ondermijnen." Dan zou de EU juist doen waar GD de EU van beticht: inmenging in binnenlandse aangelegenheden en het aantasten van de Georgische soevereiniteit.

Dimitrova: "Dan krijg je dit soort hartverscheurende protesten: enorme menigten die met EU-vlaggen zwaaien en steeds harder worden onderdrukt."

Ontslagen ambtenaren

Ook ambtenaren moeten het inmiddels ontgelden. Vorige maand zei de EU bezorgd te zijn over de "intimidatie en vergeldingsacties", nadat honderden kritische ambtenaren werden ontslagen.

Erekle Koplatadze is een van hen. In juli werd hij vanwege "herstructureringen" ontslagen als secretaris voor de Georgische delegatie bij EU-orgaan PACE. Koplatadze vermoedt dat zijn kritiek op de regering de echte reden is.

Hij ondertekende namelijk een petitie van ambtenaren die zich uitspraken tegen de EU-opschorting en nam deel aan protesten. Al eerder riep zijn leidinggevende hem hiervoor op het matje.

EU-redacteur Roemer Ockhuijsen:

"Het toetredingsrapport onlangs was vernietigend. De kans dat Georgië zich bij de EU kan aansluiten is momenteel nul. Het toetredingsproces ligt volledig stil.

Achter de schermen klinkt vooral teleurstelling. 'We lost Georgia,' hoor je veel. De Commissie is ervan overtuigd dat er onder de Georgische bevolking voldoende steun is voor toetreding, maar dat het actief verspreiden van desinformatie en anti-EU-retoriek, mede vanuit de overheid, die steun de das omdoet.

Georgië zegt zich wel nog bij de EU aan te willen sluiten, schrijft de Commissie, "maar ondertussen houden de autoriteiten zich bezig met agressieve anti-EU-retoriek, manipulatieve vertelsels en complottheorieën die overeenkomen met Russische desinformatie."

Volgens de voormalig Georgische president Zoerabisjvili gebruikt Rusland Georgië als test. "Deze tactieken kunnen overal in Europa worden toegepast", schrijft ze op X. "Hybride oorlogsvoering heeft geen grenzen nodig, slechts stilte."

Koplatadze hoopt dat Georgiërs blijven protesteren. "We moeten klaarstaan om elke kans op verandering te kunnen aangrijpen." Hij studeerde en werkte eerder al in het buitenland en was van plan na een aantal jaar weer te vertrekken.

Nu twijfelt hij, hoewel het vinden van een nieuwe baan lastig is. "Ik wil niet vertrekken om de verkeerde redenen. Ik wil niet vluchten en deze strijd verlaten."

Ook Dimitrova benadrukt het belang van protest. "Demonstranten geven elkaar hoop. Op het moment dat iedereen opgeeft, krijg je een dictatuur."

Er zijn hoopvolle verhalen voor de Georgiërs. Dimitrova noemt als voorbeeld Slowakije in 1998, waar maatschappelijke organisaties samen met de EU een geweldloze koerswijziging inzetten en zo dichter bij de EU kwamen. "Dat waren wel andere tijden", nuanceert ze. "Het is echt heel anders als iedereen voor EU-aansluiting is."

Arrestaties

Ook wat elders gebeurt speelt een rol, zegt Dimitrova. Bijvoorbeeld hoe de Servische protesten en toetreding verdergaan. Andersom geldt dat ook: de hardhandigheid waarmee de protesten in Belarus in 2020 succesvol werden neergeslagen kan ontmoedigend werken voor Georgiërs.

GD zet voorlopig daarop in door demonstranten steeds harder te straffen. Boetes voor ongeoorloofd demonstreren zijn vertienvoudigd en demonstranten worden sneller gearresteerd.

Enkele dagen na zijn interview circuleert ook Koplatadzes naam als een van de gearresteerde demonstranten. Volgens Georgische media zit hij nog altijd vast.

De doorgaande weg langs de dikste en misschien wel oudste lindeboom van het land bij het dorp Sambeek wordt deels verlegd en een stuk smaller gemaakt.

"Je hoort niet vaak dat een weg moet wijken voor een boom. In dit geval wel", zegt Ruud Custers van de gemeente tegen Omroep Brabant. "Ik vind het fantastisch dat ik de boom ruimte kan bieden. Daardoor kan de lindeboom nog wel enkele honderden jaren mee."

De lindeboom, in het Brabantse dorp zelf 'de trots van Sambeek' genoemd, heeft een legendarische status. Het is koningslinde, een kruising van twee inheemse lindesoorten, de zomerlinde en de winterlinde die vanaf de 17e eeuw door Hollandse boomkwekers op de markt werd gebracht.

Karel de Grote

Over de ouderdom van de boom gaan veel verhalen. "Sommigen zeggen dat de boom 500 tot 700 jaar oud is. Al zeggen anderen weer 1000 jaar", zegt Cor Thijssen van de Dorpsraad Sambeek. "En dan zijn er nog mensen die weten te vertellen dat zelfs Karel de Grote nog bij de boom is geweest. Dus dan zou-ie 1200 jaar oud zijn."

Als dat zo is, zou de boom een van de oudste bomen van Nederland zijn.

Maar het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) betwijfelt dat. Lindes kunnen 'slechts' een paar honderd jaar oud worden. Het BHIC: "de Sambeekse boom is waarschijnlijk dan ook niet ouder dan 400 jaar."

Waar iedereen het wel over eens is, is dat de lindeboom de dikste boom is van het land. De linde heeft een stamomtrek van meer dan 7,9 meter.

Windvlaag

Ook dat is bijzonder, want de linde stond een paar keer op omvallen. Bij noodweer in 1884 raakte de boom door een windvlaag twee grote takken kwijt. In 1901 viel de hele kruin uit de boom en dreigde die door uitholling om te vallen. Maar van binnenuit groeide een nieuwe boom. De linde wordt daarom ook wel een moeder-dochterboom genoemd.

In de zomer van 1974 kwam het dorp in actie en zamelde 12.000 gulden in om de boom echt te redden. Er werd een kabel gespannen om de takken te verankeren. In de grond werden honderden gaten geboord om voeding toe te dienen. De stam werd vastgezet met ijzeren stangen.

En nu geeft Sambeek de boom letterlijk alle ruimte door de drukke tweebaansweg te verleggen en te versmallen.

De maximumsnelheid op het nieuwe, smalle stukje weg wordt verlaagd. Zo snijdt het mes voor de gemeente aan meerdere kanten. "Aan de ene kant krijgt de boom meer ruimte en wordt het verkeer gedwongen te remmen", zegt wethouder David Sölez. "Daarnaast gaan we ook meteen het riool verbeteren."

Wanneer het project begint, is nog niet bekendgemaakt.

Een groep van 33 Alkmaarse mannen spreekt zich op billboards, posters en sociale media uit tegen grensoverschrijdend gedrag en (seksueel) geweld tegen vrouwen.

Onder het motto 'Alkmaar breekt de stilte' moedigen zij andere mannen aan hun mond open te doen en mensen die ongepast gedrag vertonen daarop aan te spreken, meldt NH Nieuws.

"Ook in de kleedkamer spreek je met respect over vrouwen", stellen kickbokser Ismail Ouzgni, ex-profvoetballer Yuri Cornelisse en ex-profwielrenner Laurens ten Dam op een van de billboards.

Orange the world

Van de week begon de VN-campagne Orange the World, waarin op allerlei manieren aandacht wordt besteed aan seksueel geweld tegen vrouwen. In Nederland kregen vorig jaar meer dan een half miljoen mensen te maken met fysiek seksueel geweld, voor het overgrote deel waren dat vrouwen.

"Alkmaarse mannen geven het onderwerp nu een gezicht", zeggen de 33 mannen, die gisteravond met hun actie begonnen. Naast de billboards met verhalen van vrouwen die grensoverschrijdend gedrag meemaakten, staan de billboards met mannen die oproepen om niet stil te blijven. "De campagne draait om het vragen van aandacht voor het onderwerp, juist door mannen die de stilte doorbreken", schrijven ze op hun website.

"Want seksueel grensoverschrijdend gedrag stopt pas als we erover praten", zegt Yuri Cornelisse. "Het is tijd om ons uit te spreken."

Bewustwording

Daniële Streep van het Alkmaarse Poppodium Victorie is initiatiefneemster van de campagne. Zij zegt zelf "vaak genoeg" grensoverschrijdend gedrag te hebben meegemaakt en riep de mannen op om zich uit te spreken. "Ik spreek vanavond ook weer zoveel mannen die zich niet realiseren hoe onveilig vrouwen zich kunnen voelen", zegt ze. "Deze bewustwording is het begin. Hopelijk durven straks meer vrouwen zich ook uit te spreken zonder zich daarvoor te schamen."

Een van de mannen die meedoen is D66-wethouder Christian Schouten. "Zeker als vriend van de mooiste vriendin en vader van de liefste dochter vind ik dat alles wat je kunt doen, je ook moet doen", zegt hij. "We hopen in Alkmaar een voorbeeld te zijn voor iedere andere stad of dorp. Als iedereen het zo lokaal aanpakt, kan het echt een mooie beweging worden die dingen kan veranderen."

De actie in Alkmaar loopt tot en met 10 december.

In Hongkong is een driedaagse rouwperiode begonnen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de brand in het woontorencomplex waarbij afgelopen woensdag zeker 128 doden vielen. Vlaggen bij overheidsgebouwen hangen tot maandag halfstok.

Vaststaat dat het dodental nog zal oplopen, gezien de nog zo'n 150 vermisten. De hulpdiensten denken niet dat deze mensen nog in leven zijn. Ze zijn nog wel aan het zoeken om alle slachtoffers te vinden en te identificeren.

De brand woedde de afgelopen dagen in zeven woontorens van het Wang Fuk Court-complex in de wijk Tai Po. Zeker 79 mensen zijn gewond geraakt bij de brand, onder wie 12 brandweerlieden.

Veiligheidsnetten

De oorzaak van de brand is nog niet vastgesteld. Wel is duidelijk dat de brand zich snel verspreidde via de veiligheidsnetten die om de steigers van bamboe heen zaten. Ook piepschuim dat tegen de ramen zat geplakt, versnelde de groei van het vuur.

Inmiddels zijn in verband met de ramp zeker elf mensen aangehouden. Het gaat onder meer om medewerkers van een bouwbedrijf. Volgens experts speelden licht ontvlambare materialen die zij gebruikten een belangrijke rol bij de snelle verspreiding van de brand. Ook een directielid is opgepakt.

In Hongkong zijn veel inwoners op de been om spullen in te zamelen voor de slachtoffers.

Correspondent Oost-Azië Gabi Verberg in Hongkong:

"Behalve het geritsel van de cellofaantjes die rond de bloemen zitten, is het doodstil in de tientallen meterslange rijen. Mensen uit heel Hongkong leggen vandaag bloemen bij een van de bloemenzeeën die rond de uitgebrande flats zijn ontstaan.

De avond is gevallen maar mensen blijven komen. Echt zin om te praten heeft men niet. Niet over de toedracht van de brand, niet over hoe ze zich voelen. Ze komen de slachtoffers de laatste eer bewijzen.

Op een pleintje verderop staan mensen in kleine cirkels met gebogen hoofd te bidden, zowel voor de nabestaanden van de slachtoffers als voor de 200 mensen die nog worden vermist."

In Indonesië hebben hulpdiensten grote moeite om slachtoffers te bereiken in gebieden die zijn getroffen door een aardverschuivingen en zware overstromingen. Het dodental is gestegen naar 303 en loopt mogelijk nog op.

In de provincie Noord-Sumatra en omliggende regio's zijn wegen beschadigd en zijn communicatielijnen uitgevallen. Vliegtuigen worden ingezet om hulpgoederen te leveren.

Door de moessonregens van afgelopen week zijn rivieren buiten hun oevers getreden. Vooral bergdorpen zijn zwaar getroffen. Duizenden huizen staan onder water. Er is veel behoefte aan zwaar materieel: door modder en stenen op de wegen is het moeilijk om graafmachines naar het rampgebied te brengen.

Lokale media melden bovendien dat in het district Bireuen in Atjeh negen bruggen zijn ingestort door plotselinge overstromingen. Daardoor is het verkeer tussen Medan en Banda Atjeh stilgevallen en moeten inwoners per boot van dorp naar dorp gaan.

In Indonesië wonen miljoenen mensen in bergachtige gebieden of in de buurt van vruchtbare overstromingsvlakten. Daar veroorzaken seizoensregens vaak overstromingen en aardverschuivingen.

Sri Lanka

In Sri Lanka is het dodental door overstromingen en modderstromen opgelopen tot 123, terwijl nog zeker 130 mensen worden vermist. De verwachting is dat het aantal slachtoffers verder stijgt, omdat hulpdiensten nog niet in alle getroffen gebieden zijn aangekomen. Ongeveer 44.000 mensen zijn ontheemd geraakt en verblijven in tijdelijke opvanglocaties.

Het land kampt sinds vorige week met extreem weer. De situatie verslechterde donderdag door zware regenbuien, veroorzaakt door orkaan Ditwah. Huizen, velden en wegen kwamen onder water te staan en vooral in het centrale heuvelland ontstonden aardverschuivingen.

Nederlander Marianne Verschuur is in Negombo, een stad aan de westkust van Sri Lanka. "Ik ben hier in de buurt bij een kanaal geweest dat vroeger door de Nederlanders is aangelegd. Normaal liggen daar wat vissersbootjes, roeibootjes en motorbootjes. Dat kanaal ligt nu helemaal vol water en de huisjes ernaast zijn ondergelopen."

Wegen onbegaanbaar

Verschuur verblijft zelf in een guesthouse. "Ze komen hier aan de deur geld halen. Mensen hebben niks meer, zijn alles kwijt." Verschuur is zelf niet in gevaar geweest, maar ze was wel bang. "De golfplaten vliegen om je oren. Je weet niet wat er gebeurt."

Nieuws over mensen die het zwaarder getroffen hebben, hebben ook haar bereikt. "Het is een ramp. We hebben net een paar uur geleden gehoord dat er in het binnenland een dorp weggevaagd is door een modderstroom."

Scholen en kantoren in de getroffen regio's zijn gesloten. Omdat reservoirs en rivieren buiten hun oevers zijn getreden, zijn veel wegen onbegaanbaar. Treinen zijn stilgelegd en wegen zijn afgesloten door modder, stenen en omgevallen bomen.

Volgens de autoriteiten zal orkaan Ditwah zich waarschijnlijk morgen richting de zuidkust van India verplaatsen.

De Amerikaanse president Trump zegt dat het luchtruim boven Venezuela en omgeving als gesloten moet worden beschouwd. Het bericht op zijn platform Truth Social is volgens Trump gericht aan "alle vliegtuigen, piloten, drugsdealers en mensensmokkelaars".

Hij gaf geen details over hoe de VS sluiting van het luchtruim wil afdwingen. Ook zijn de gevolgen voor het vliegverkeer nog niet bekend.

Trump herhaalde donderdag zijn dreigementen om in Venezuela aanvallen op land uit te voeren om drugshandelaren te stoppen. Eerder bombardeerde de VS in de regio bootjes die drugs zouden vervoeren. Daarbij vielen tientallen doden. Volgens de regering in Washington is deze oproep ook gericht op de bestrijding van drugshandel.

De spanningen tussen de VS en Venezuela zijn de afgelopen maanden opgelopen. Zo hebben de Amerikanen een vliegdekschip naar het gebied gestuurd om president Maduro onder druk te zetten.

Trump beweert dat Maduro aan het hoofd staat van een drugskartel. Dat kartel overspoelt volgens Trump de VS met dodelijke drugs om het land te destabiliseren. Begin deze week zette de VS het kartel op de terreurlijst, waardoor Amerikaanse instanties meer bevoegdheden krijgen om deze organisatie aan te pakken.

Venezuela noemde het besluit "belachelijk" en zegt dat het kartel niet bestaat. Ook de Colombiaanse president Petro bemoeide zich met de kwestie. "Het is een fictief excuus van extreemrechts om regeringen omver te werpen", zei hij op X.

Rudy Bouma, correspondent VS:

"Trump heeft geen bevoegdheid om het luchtruim boven een ander land te sluiten, en het is evenmin zijn taak om piloten, laat staan drugskoeriers of mensensmokkelaars, te waarschuwen. Het kan erop wijzen dat de aanvallen op landdoelen echt van start gaan: hij kondigde donderdagavond, op Thanksgiving, al aan dat de VS zijn militaire operaties tegen Venezuela ook op land wil uitbreiden. "Op land is het makkelijker, dat gaat snel beginnen," zei Trump.

Het is ook mogelijk dat Trump met zijn uitlatingen de druk op de Venezolaanse president Nicolás Maduro verder probeert op te voeren. Volgens The New York Times spraken Trump en Maduro vorige week telefonisch over een mogelijke ontmoeting in de VS. Het Witte Huis heeft geen mededelingen gedaan over het telefoongesprek

Dat gesprek was opmerkelijk, omdat Maduro in Trumps eerste ambtstermijn door het Amerikaanse ministerie van Justitie werd aangeklaagd als narcoterrorist en er dus gearresteerd zou kunnen worden.

Enkele dagen later plaatste de regering-Trump het zogenoemde Kartel van de Zonnen, een verzamelnaam voor corrupte Venezolaanse overheidsfunctionarissen, op de lijst van narcoterroristische organisaties. Daarmee breidde Trump zijn mogelijkheden uit: tot dan toe rechtvaardigde hij alleen aanvallen op drugsdoelen, nu ook politieke doelen.

ABC-eilanden

Venezuela ligt vlak bij Curaçao, Bonaire en Aruba. Zo ligt Curaçao op zo'n 65 kilometer uit de kust van het Zuid-Amerikaanse land.

Volgens een woordvoerder van KLM heeft de boodschap van Trump geen invloed op de vluchten die ze uitvoeren. "Wij vliegen al niet op Venezuela en komen ook niet bij het luchtruim in de buurt", aldus een woordvoerder. Zij ziet daarom geen effect voor vluchten op Curaçao, Bonaire en Aruba.

Volgens TUI-woordvoerder Petra Kok zijn er ook voor hen vooralsnog geen beperkende maatregelen voor vluchten naar Curaçao. "Maar we volgen de situatie nauwgezet, omdat Venezuela dicht bij Curaçao ligt."

Correspondent Curaçao Dick Drayer:

"Curaçao ligt net buiten het Venezolaanse luchtruim, maar voelt de oplopende spanning direct. Het eiland is sterk afhankelijk van luchtverbindingen voor toerisme, handel en familiecontacten.

Voor vluchten vanuit Europa en de Verenigde Staten levert de maatregel van Trump op dit moment geen extra problemen op: toestellen van bijvoorbeeld KLM en TUI vliegen al langer om het Venezolaanse luchtruim heen.

Maar vluchten uit Suriname en verschillende Zuid-Amerikaanse landen moeten nu een omweg maken naar Curaçao, wat leidt tot langere vliegtijden en hogere kosten.

De Curaçaose luchtvaartautoriteit waarschuwde deze week voor 'ongeïdentificeerd' luchtverkeer rond het eiland, terwijl ook militaire toestellen van de VS zich vaker melden tussen de eilanden en de kust van Venezuela.

De zorgen daarover worden groter bij elke stap die Trump zet. Geluiden dat eilandbewoners voedselvoorraden aanleggen of bij verdere escalatie zeggen het eiland te verlaten, worden steeds luider."

Vorige week waarschuwde de Amerikaanse luchtvaartautoriteit grote luchtvaartmaatschappijen al voor een "potentieel gevaarlijke situatie" bij vluchten over Venezuela vanwege een "verslechterende veiligheidssituatie en toegenomen militaire activiteit in of rond het land".

Als reactie daarop verbood Venezuela tijdelijk zes grote internationale luchtvaartmaatschappijen die hun vluchten naar het land hadden opgeschort na die waarschuwing, waaronder Turkish Airlines, TAP en Iberia.

Nieuwsuur maakte eerder deze video over de vraag waarom Trump zijn pijlen op Venezuela richt:

Werkgevers bieden steeds vaker de mogelijkheid aan om onbetaald verlof op te nemen. Zowel in cao's als in individuele arbeidsovereenkomsten zien vakbond FNV en werkgeversvereniging AWVN afspraken over sabbaticals terug.

Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt klinkt het tegenstrijdig, bedrijven die hun werknemers voor langere periode met onbetaald verlof laten gaan. Toch lijkt dit een manier te zijn om werknemers juist aan boord te houden.

In ruim een kwart van de cao's zijn nu afspraken gemaakt over sabbaticals, zegt FNV. Daarnaast nemen veel bedrijven het op in hun individuele arbeidsregelingen. "Er is wel degelijk iets gebeurd. We zien dat met name de afgelopen vijf jaar er steeds meer afspraken worden gemaakt voor 'sabbatverlof', zegt een woordvoerder van AWVN.

Een sabbatical is al lang niet meer alleen voor werknemers die pas na decennia werk behoefte hebben aan een langere pauze. Ook steeds meer jongeren die net zijn begonnen aan hun carrière pakken hun kans. 1 op de 5 gen z'ers (19 tot 28 jaar) en millennials (29 tot 43 jaar) zegt binnen vijf jaar een sabbatical te willen nemen, blijkt uit onderzoek van internetbank Bunq.

Win-win

De 31-jarige Lies Bouwknegt bijvoorbeeld. Ze werkte iets meer dan een jaar als consultant bij een bedrijf en nam voor 5 maanden een sabbatical. Ze ging samen met haar vriend op reis door Midden- en Zuid-Amerika.

Haar werkgever heeft de sabbatical-regeling vorig jaar in de arbeidsvoorwaarden opgenomen. "Omdat er heel veel vraag naar was vanuit onze werknemers," aldus manager Anneke Zijlstra. "Wij geloven er echt in dat onze werknemers er beter van worden en iets extra's kunnen brengen."

"Ik dacht: nu heb je geld, geen kinderen en dus ook de mogelijkheid om te gaan, dan moet ik het ook doen," zegt Lies. Ze kan het echt iedereen aanraden. "Na zeven weken kreeg ik nóg meer energie omdat je echt even uit de druk van onze maatschappij kan stappen.

Ook op latere leeftijd nemen sommige werknemers een sabbatical. De 57-jarige Wilco Brinkman werkt als adviseur arbeidsmarkt bij het CAOP, een onafhankelijke kennisorganisatie voor de publieke sector. Hij besloot afgelopen jaar een "kleine sabbatical" van zeven weken te nemen, voor een muziekreis door Amerika.

"De laatste keer dat ik zolang vrij was, was in mijn studententijd", zegt hij. "Het was heel inspirerend. Ik heb concerten bezocht, mondharmonica workshops gevolgd, noem het maar op. Je kan je er helemaal in onderdompelen."

Zijn werkgever reageerde meteen positief op zijn verzoek om er even tussenuit te gaan. "Het is een mooie manier om mij gemotiveerd te houden voor mijn werk en me breed te ontwikkelen", zegt hij. "Je voelt je frisser en energieker als je terugkomt." En hij denkt ook dat het een bedrijf aantrekkelijker maakt om te werken.

En dat is precies wat werkgevers hopen te bereiken. "Je ziet dat het nu in steeds meer cao's wordt opgenomen" zegt advocaat arbeidsrecht Pascal Besselink bij DAS. "In dat geval wordt het lastiger om een verzoek af te wijzen, omdat een werknemer zich dan kan beroepen op de cao-bepaling die op zijn arbeidsovereenkomst van toepassing is."

AWVN merkt ook dat steeds meer bedrijven de laatste jaren een sabbatical bieden om werknemers juist voor langere tijd aan je te binden. "Het alternatief is dat iemand helemaal vertrekt," zegt een woordvoerder. "Een paar maanden weg is dan goedkoper dan volledige vervanging."

Mogelijkheid

"Bedrijven kunnen het ook zien als een extra arbeidsvoorwaarde waarmee je juist werknemers kan behouden," zegt Besselink. Hij benadrukt wel dat een sabbatical wettelijk gezien geen recht is, en een werkgever het verzoek dus ook kan weigeren.

Niet elke bedrijf kan zomaar voor een langere periode hun personeel missen. "In het algemeen zal het voor een bedrijf met 5 medewerkers lastiger te organiseren zijn dan met pak hem beet 500", zegt branchevereniging MKB Nederland.

Het zou wel degelijk kunnen, maar is wellicht minder vaak als standaard mogelijkheid in de arbeidsovereenkomst opgenomen. Volgens de branchevereniging zal het dan meer om maatwerk gaan op het moment dat een medewerker met dit verzoek komt.

Een liefelijk markttafereel, onversaagde vissers in kolkend stromende rivier, festiviteiten rond een baobab. Bezoekers van de wereldtentoonstelling in Gent konden het in 1913 allemaal ontdekken op het Congopanorama, een enorm 360-gradenschilderij dat bedoeld was als propaganda voor de Belgische kolonie.

90 jaar lang was het niet te zien. Niet alleen omdat niemand ruimte had voor het 3000 kilo zware werk van 115 bij 14 meter (bijna even groot als Panorama Mesdag), maar ook omdat het zorgeloze plaatje pijnlijk verhult wat we inmiddels weten over de gewelddadige koloniale periode in Congo. Nu herrijst een kleinere versie ervan in het Belgische AfricaMuseum in Tervuren. Niet als koloniaal propagandawerk, maar juist om ongemakkelijke vragen te stellen.

"Fake news avant la lettre", noemt het museum het pronkstuk. "De idyllische voorstelling van de kolonie zorgde er immers voor dat geweld, uitbuiting én verzet achter de schermen verborgen bleef." De tentoonstelling Het Congopanorama 1913: koloniale illusie doorprikt moet "een breder gesprek over propaganda, kolonisatie en zijn lange schaduw" bevorderen.

Neplandschap

Het ministerie van Koloniën gaf in 1911 opdracht voor het werk. Het land had net de Congo-Vrijstaat overgenomen, die decennialang als persoonlijk bezit door de Belgische koning Leopold II met harde hand was uitgebuit. Het schilderij moest het beeld van het nieuwe Belgisch-Congo bijstellen en het grote publiek enthousiasmeren voor de nieuwe kolonie.

Schilders Paul Mathieu en Alfred Bastien waren samen acht weken naar Congo gereisd om schetsen, foto's en aantekeningen te maken voor het doek. Terug in België werkten ze die met een groep andere schilders ter plekke in Gent uit in olieverf. Om de illusie van het ronde werk compleet te maken werd het getoond in een faux terrain van zand, rotsen en planten, met levensgrote figuren van bordkarton, Congolese gebruiksvoorwerpen en zelfs een opgezette krokodil.

In een half jaar tijd kwamen 250.000 bezoekers een kijkje nemen. De pers prees het als een prachtig werk, een hoogtepunt van de internationale tentoonstelling.

Waar niemand het in die tijd over had, was de wrede koloniale werkelijkheid die buiten beeld werd gehouden. Aan de inheemse dansers is niet te zien hoe plaatselijke culturen werden uitgewist. Bij de parade van de Force Publique dacht men er niet aan hoe deze legermacht bijdroeg aan de onderdrukking. Bij de spoorwegen en bruggen die de westerse vooruitgang moesten illustreren herinnert niets aan de honderden inheemse werkkrachten die waren omgekomen bij de aanleg.

"Het beeld dient duidelijk de imperialistische agenda van België door Congo af te beelden als een koloniaal eldorado, een imperialistisch droombeeld", schreven onderzoekers eerder over het schilderij. "Het panorama moest visueel bewijs van geweld uitwissen door nieuwe herinneringen te creëren."

Het werk werd in 1935 nog eenmaal tentoongesteld, maar verdween toen in depot. Pas in 2022 werd het kwetsbare werk weer uitgerold, om 830 detailfoto's te maken voor een digitale kopie van 7 gigapixels. Die vormen ook de basis voor de tentoonstelling in Tervuren.

In het AfricaMuseum is tot september volgend jaar een verkleinde versie te zien van 14 meter lang en 1,5 meter hoog. Bezoekers krijgen er audiofragmenten bij te horen van destijds en vandaag de dag, die aanvullen wat men toen niet wilde tonen.

Zo zijn er liederen te horen die indertijd door Belgische missionarissen werden opgenomen, niet wetende dat het om protestliederen tegen de koloniale overheersing ging. "Is dit hun thuisland?", vragen de zangers zich hardop af in de nu pas vertaalde teksten. "We willen niets met hen te maken hebben."

Ook zijn er in het hedendaagse Congo reacties gehaald op het propagandawerk. "Het is belangrijk om mensen een stem terug te geven," zegt de Congolese mede-curator Patrick Mudekereza bij de VRT, "om de discussie en de strijd nieuw leven in te blazen".

Door nu eindelijk ook het verhaal van de Congolezen te tonen, hoopt directeur Bart Ouvry "het panorama te tonen en tegelijk te ontkrachten". Zo helpt het omstreden werk na ruim een eeuw nu mee zijn eigen mythe tegen te spreken.

De radicaal-rechtse Duitse partij AfD heeft in de stad Gießen een nieuwe jongerenafdeling opgericht. Generation Deutschland (GD) is de opvolger van de Junge Alternative (JA) die in februari werd opgeheven. Dat was nadat de AfD de banden had verbroken, omdat de partij te weinig grip op de JA had.

De AfD is door de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst BfV bestempeld als extremistisch. Dat betekent dat de partij volgens de dienst een gevaar voor de democratie is.

Tegen de oprichting van de nieuwe jeugdafdeling wordt in Gießen daarom massaal geprotesteerd. Tienduizenden mensen probeerden te voorkomen dat bezoekers van het oprichtingscongres de vergaderzaal konden bereiken.

De betogers wierpen blokkades op, waardoor bezoekers niet op tijd bij de zaal konden zijn. Dat gold ook voor AfD-partijleider Weidel. Het congres begon daarom twee uur later dan gepland.

Zie hier beelden van de onrust:

De politie bracht 6000 agenten op de been om betogers en bezoekers uit elkaar te houden. Ze worden ondersteund door helikopters, drones en waterkanonnen. Bij gevechten tussen agenten en betogers raakten tientallen mensen lichtgewond, onder wie tien tot vijftien politieagenten.

Het AfD-Bondsdaglid Julian Schmidt -afkomstig uit Gießen - is onderweg naar het congres door betogers aangevallen. Hij verscheen met kneuzingen in het gezicht in de congreszaal.

Kweekvijver

Generation Deutschland moet volgens Weidel een kweekvijver voor toekomstige AfD-politici worden. Die heeft de partij nodig omdat ze blijft groeien.

Volgend jaar zijn er parlementsverkiezingen in de deelstaten Mecklenburg-Vorpommern en Saksen-Anhalt. Mogelijk wordt de partij daar zo groot dat ze gaat meeregeren. De AfD heeft dan voldoende mensen nodig die regeringsverantwoordelijkheid kunnen nemen, zegt Weidel.

Duitslandcorrespondent Chiem Balduk:

"De vorige jongerenpartij was een hoofdpijndossier voor de AfD-leiding. Hoewel de partij zelf ook is bestempeld als rechts-extremistisch, gold de jongerentak als zeer extreem. De ene xenofobe uitspraak volgde op de andere. De AfD wilde de jongeren enigszins in het gareel houden, in de hoop de partij te normaliseren, maar de leiding had nauwelijks grip op de jongeren.

Dat moet met de nieuwe jongerenpartij veranderen. Voortaan zijn leden ook lid van de moederpartij, waardoor de AfD individuele leden kan straffen. Ook wordt het verboden om tegelijk lid te zijn van bepaalde, gewelddadige extreemrechtse groeperingen.

In hoeverre Generation Deutschland een meer gematigde jongerenpartij is, zal de komende tijd moeten blijken. Ook de veiligheidsdienst kijkt het eerst even aan en zal de beweging niet direct als extremistisch bestempelen. De nieuwe leider, Jean-Pascal Hohm, staat bij de diensten wel te boek als "onderdeel van extreemrechtse subculturen". Hohm verzet zich tegen de vermeende "omvolking" en vindt dat jongeren daartegen moeten vechten. De demonstranten vandaag zien daarin een gevaar voor de democratie."

Het scheepvaartverkeer op het A.G. Wildervanckkanaal in het oosten van Groningen is gestremd nadat een binnenvaartschip deels is gezonken en met de achterkant op de bodem terechtkwam.

"Waarschijnlijk is het schip op een verkeerde manier beladen", laat een woordvoerder van de provincie Groningen weten aan RTV Noord. "Het schip is niet lek."

Het schip, de 90 meter-lange Amici geladen met vloeibare kunstmest, maakte gisteravond rond 20.00 uur plotseling water. Dat gebeurde ter hoogte van Veendam. De brandweer vreesde aanvankelijk dat het schip was lekgeslagen, maar al snel bleek dat niet het geval te zijn.

Toch is uit voorzorg meteen een drijvende afzetting om het schip gelegd om eventuele lekkende stookolie of vloeibare kunstmest tegen te houden.

Hopen dat het lukt

Nu gaat de brandweer proberen om de lading kunstmest over te pompen. Hoelang dat zal duren, is nog niet helemaal duidelijk. "We hopen dat dit vandaag lukt", aldus de woordvoerder. Pas daarna kan de Amici worden geborgen en het scheepvaartverkeer hervat.

Het A.G. Wildervanckkanaal is een belangrijke vaarweg tussen het industriegebied Eemshaven en het binnenland, waar vaak grote schepen doorheen gaan.

"Dat moet dus even wachten", aldus de provinciewoordvoerder. "We zijn afhankelijk van hoe snel de rederij en de eigenaar alles kunnen regelen. Er wordt hard gewerkt om de stremming zo snel mogelijk op te lossen."

Schijndel en Weert

Ook elders in het land kampt het scheepvaartverkeer met stremmingen. Zo kan de sluis bij Schijndel ten minste twee weken niet worden geschut nadat daar gisternacht een binnenvaartschip tegenop voer.

Ook het scheepvaartverkeer ter hoogte van de Stadsbrug in Weert is nog zeker twee weken gestremd. De ophaalbrug kwam scheef te liggen nadat er deze week een binnenvaartschip vol zand op botste.

Burgemeesters, wethouders en andere bestuurders in Limburg vragen aandacht voor de dreigementen en intimidatie waarmee ze te maken hebben. "Stop. Limburg trekt een streep", staat boven een grote advertentie die onder meer is geplaatst in De Limburger. "Schreeuwen, beledigen, intimideren, bedreigen? Wij zijn er helemaal klaar mee."

"Een democratie kan niet zonder mensen die besluiten nemen. Volksvertegenwoordigers en bestuurders die belangen afwegen, moeilijke discussies voeren en vervolgens samen knopen doorhakken. Hoe lastig dat soms ook is", staat in de advertentie, die ook is ondertekend door de Limburgse commissaris van de Koning Emile Roemer.

De meer dan 900 Limburgse bestuurders krijgen steeds vaker te maken met scheldpartijen, online beledigingen, intimidatie en anonieme bedreigingen, schrijven de ondertekenaars. "Ze zien steeds vaker dat ze niet meer vrij hun werk kunnen doen", zegt Roemer tegen de NOS. "Daarmee zaag je eigenlijk aan de stoelpoten van de democratie."

Aanleiding voor de advertentie zijn de bedreigingen en intimidatie aan het adres van de Venlose burgemeester Antoin Scholten en verschillende raadsleden. Zij moeten beveiligd worden vanwege ophef rond de komst van een asielzoekerscentrum.

De zaak in Venlo staat niet op zichzelf. In meer gemeenten worden raadsleden geïntimideerd en onder druk gezet vanwege de komst van een asielzoekerscentrum. De burgemeester van Terneuzen stapte maandag op, omdat gemeenteraadsleden volgens hem onder druk hadden gestemd tegen de komst van een azc.

Kritiek op Den Haag

Het is "te schandalig voor woorden" dat lokale politici en bestuurders beveiligd moeten worden, zegt Emile Roemer. "Je blijft met je handen van politici en burgemeesters af." Gemeenten snakken naar steun uit Den Haag bij het uitvoeren van de spreidingswet, maar politici gooien juist olie op het vuur, is de kritiek.

De advertentie van Limburgse bestuurders is een oproep aan burgers, "maar zeker ook een oproep aan Den Haag". zegt Emile Roemer. Hij benadrukt dat ieder zijn mening mag laten horen, maar wel met respect en begrip voor elkaar. "Niet met bedreigingen en stenen door de ruit gooien waardoor raadsleden de straat niet meer op durven."

Uit cijfers van vorig jaar blijkt dat 45 procent van de lokale politici in Nederland sinds 2022 te maken heeft gehad met agressie of intimidatie. Binnen die groep zegt bijna iedereen last te hebben van verbale agressie en meer dan de helft van bedreiging of intimidatie.

De Nederlandse danceformatie 2 Brothers on the 4th Floor stopt na 33 jaar met optreden. Rapper D-Rock, wiens echte naam René Philips is, lukt het vanwege de ziekte van Parkinson niet meer om op het podium te staan, maakte het tweetal bekend in het MAX-programma Carrie op Vrijdag.

D-Rock (54) kwam er op zijn 38e achter dat hij aan parkinson lijdt. Vorig jaar, 15 jaar na de diagnose, heeft hij dat pas wereldkundig gemaakt. "The show must go on", zei hij gisteravond. "En daarom heb ik het geheim gehouden al die jaren."

De optredens gingen gewoon door. "Het gaf energie", vertelde de rapper. Maar nu gaat het niet meer. "Mijn lichaam is gewoon op. Normaal kon ik na een dag of twee wel weer bijkomen van de show, maar nu duurt het echt een week." Hij spreekt van een moeilijke beslissing.

'Samen uit, samen thuis'

Desray, de andere helft van het duo, heeft besloten om ook te stoppen met 2 Brothers on the 4th Floor. "Samen uit, samen thuis", zei Désirée Manders, haar echte naam, in het programma. Wel gaat ze solo door als zangeres.

2 Brothers on the 4th Floor werd begin jaren 90 opgericht door twee broers op de vierde verdieping van een flat in Utrecht, vandaar de naam. Later kwamen daar rapper D-Rock en zangeres Desray als gastartiesten bij. Vanwege de successen vormden de vier uiteindelijk een groep. Ze hadden verschillende grote internationale hits waaronder Never Alone en Dreams (Will Come Alive).

De afgelopen ruim 30 jaar traden ze bijna elke week op. De laatste paar jaar stond er ook een tweede rapper op het podium om D-Rock te assisteren. Vanavond treedt 2 Brothers on the 4th Floor voor het laatst in Nederland op in Maastricht tijdens een 90's-feest. Daarna staan er nog een aantal buitenlandse shows op het programma.

De binnenstad van Den Haag is vandaag veiligheidsrisicogebied. Dat betekent onder andere dat de politie iedereen mag fouilleren. Burgemeester Jan van Zanen heeft daartoe besloten vanwege een demonstratie vanmiddag.

Inmiddels zijn twee mensen opgepakt, meldt Omroep West.

De demonstratie Mars voor Veilig Nederland is 14.00 uur begonnen op de Laan van Reagan en Gorbatsjov. Vandaar liepen zo'n tweehonderd betogers de binnenstad in.

Van 10.00 tot 22.00 uur vandaag is een groot deel van die binnenstad veiligheidsrisicogebied. De politie mag iedereen fouilleren die zich bevindt op het Koningin Julianaplein, Plein, Lange Vijverberg, Parkstraat, Mauritskade en Koninginnegracht maar ook op station Den Haag Centraal.

Tijdens de demonstratie geldt bovendien een verbod op het dragen van gezichtsbedekkende kleding of voorwerpen die gezichtsherkenning bemoeilijken, zoals bivakmutsen, integraalhelmen of maskers.

Nationaal Protest

De demonstratie wordt georganiseerd door Nationaal Protest. Dat is een actiegroep die zegt te strijden tegen de gestegen kosten voor het levensonderhoud en de woningnood. Bij de oproep voor de demonstratie werd veel aandacht besteed aan "Mijn land, mijn cultuur, mijn vlag".

Een eerdere demonstratie in Den Haag liep op 20 september uit de hand na een soortgelijke oproep. Een groep van ongeveer 1500 mensen blokkeerde toen de snelweg A12 en raakte slaags met de politie. Ook werden de ruiten ingegooid van het D66-partijkantoor.

Lichtgewond

Bij het geweld raakten toen vier politieagenten en zeven journalisten lichtgewond. Na afloop stelde burgemeester Van Zanen toen vast dat de autoriteiten in Den Haag niet hadden verwacht dat de demonstratie zo uit de hand zou lopen.

De maatregelen van vandaag zijn bedoeld om de demonstratie ordelijk te laten verlopen en de veiligheid van deelnemers en omstanders te waarborgen, aldus de gemeente.

In België zijn bij een meldpunt over seksueel grensoverschrijdend gedrag meer dan 150 meldingen binnengekomen over een gynaecoloog. Om alle meldingen te kunnen verwerken, waren twee extra telefoonlijnen opengesteld, meldt de VRT. Justitie in België is een onderzoek begonnen. Tot nu toe is bij de politie één aangifte binnengekomen.

"Zelfs na programma's over misbruik in de kerk hebben we dit niet moeten doen", zegt een woordvoerder van het Vlaamse meldpunt. "Dit hebben we nog nooit meegemaakt."

De man waarover de meldingen binnenkwamen, werkt bij het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en een ziekenhuis in Tienen. Donderdag werd bekend dat de ziekenhuizen de gynaecoloog op non-actief hebben gezet, nadat meer dan tien patiënten getuigden in de media over grensoverschrijdend gedrag.

'Onberispelijke carrière'

Een slachtoffer vertelt dat ze 20 jaar niks heeft durven zeggen erover. "Ik was toen 30 en moest voor een onderzoek naar de gynaecoloog", vertelt ze de VRT. "Na dat onderzoek moest ik naakt op de weegschaal staan. Plots kwam hij achter mij staan, heel dichtbij. Ik voelde mij heel ongemakkelijk. Hij keek mee over mijn schouder naar mijn gewicht en zei plots dat ik nog goed in de markt lag. Hij gaf mij een klets op de poep", zegt ze over de tik op de billen.

Een eerste melding over de arts kwam er eind 2024, en dit jaar volgden er nog verschillende meldingen. Zelf ontkent de arts via een advocaat de aantijgingen. "Er is momenteel geen sprake van enig strafrechtelijk onderzoek. Onze cliënt heeft reeds 35 jaar een onberispelijke carrière."

Er zijn ook een aantal meldingen over andere zorgverleners. "Ik denk dat sommige mensen nu beseffen dat ze iets soortgelijks hebben meegemaakt, en er nu wel de woorden voor vinden, terwijl ze het vroeger misschien niet konden benoemen", zegt een woordvoerder van het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag.

Vragen stellen

De zaak veroorzaakt volgens de Belgische beroepsvereniging VVOG ook onder gynaecologen veel onrust, zegt woordvoerder Isabelle Dehaene. "Er zijn zoveel gynaecologen ontdaan over wat er nu allemaal in de media verschijnt", zegt ze. "Ik ben uiteraard verontwaardigd over wat die persoon doet, maar ik weet absoluut dat het gros van gynaecologen dit niet doet."

Ze wijst erop dat patiënten per definitie kwetsbaar zijn tijdens de vaak intieme onderzoeken, maar raadt hen aan een melding te doen als iets niet goed voelt. "Het is vooral belangrijk dat de gynaecoloog duidelijk kan uitleggen wat er gebeurt en waarom dat moet gebeuren", zegt ze. "Vanaf het moment dat het voor jou niet normaal voelt, mag je vragen beginnen te stellen."

De beroepsvereniging wijst erop dat twijfels gemeld kunnen worden bij bijvoorbeeld de huisarts, het ziekenhuis of een meldpunt.

Goedemorgen! In Duitsland wordt vandaag de nieuwe jongerenorganisatie van de extreemrechtse partij AfD opgericht, moet Max Verstappen racen in Qatar en viert Almere vandaag zijn 50-jarig bestaan.

Eerst het weer: het wordt vandaag bewolkt en op de meeste plaatsen droog. In het zuiden misschien wat zon en het wordt een graad of 10.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Openbaar Ministerie onderneemt behalve tegen Funcaps.nl ook actie tegen een andere website die onbeperkt medicijnen zonder recept verkocht. De webshop Slaappillen.net wordt in verband gebracht met tenminste één overlijden na de levering van een nepversie van de zware pijnstiller oxycodon.

Gekeken wordt of er een link is met andere sterfgevallen. Twee mannen achter de site moeten half december voor de rechter komen. Er loopt ook al een rechtszaak tegen de beheerders van de site Funcaps.nl. Die worden gekoppeld aan tientallen sterfgevallen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Drie hoogbejaarde Oostenrijkse nonnen weigeren hun klooster te verlaten. Na jaren in het klooster te hebben gewerkt, verhuisden ze tegen hun wil naar een verzorgingstehuis. Omdat ze daar niet konden aarden keerden ze terug naar het klooster, hoewel hun geestelijk leider hen opdroeg om naar het verzorgingshuis terug te gaan. Nu mogen de bejaarde vrouwen toch blijven met als voorwaarden dat als ze meer zorg nodig hebben dan ze in het klooster kunnen krijgen, ze alsnog naar een verzorgingshuis moeten.

Zuster Bernadette (88) weigert net als zusters Rita (82) en Regina (86) dat compromis:

Fijne dag!

Ruim 5 miljoen Nederlanders gaan in het nieuwe jaar voor het eerst te maken krijgen met hun persoonlijke pensioenpotjes. Twintig pensioenfondsen maken de overstap naar het nieuwe stelsel.

In de afgelopen weken kregen die fondsen toestemming van De Nederlandsche Bank (DNB). Ze hebben de verantwoordelijkheid om ruim 500 miljard euro aan vermogen over te hevelen.

Wel vergt het nog heel wat geregel van de fondsen. Ook moeten er in december geen hele gekke dingen gebeuren met de economie. "De opluchting zal groot zijn als het 2026 is," zegt de Pensioenfederatie.

Evenwichtig

Onder meer grote pensioenfondsen als Zorg & Welzijn, Metaal & Techniek en Horeca gaan over. Hierdoor is per 1 januari meer dan de helft van de Nederlandse pensioendeelnemers, werkenden en gepensioneerden overgezet.

De pensioenfondsen met groen licht hebben DNB ervan overtuigd dat ze een goed plan hebben voor de overstap. Daarin is het belangrijkste dat het geld uit de pensioenpot eerlijk verdeeld wordt over individuele pensioenpotjes, zodat alle generaties er evenveel van profiteren.

Daarnaast moeten de pensioenfondsen aantonen dat ze duidelijk communiceren met hun deelnemers over de veranderingen. De fondsen kunnen zelf nog beslissen om de overstap uit te stellen als hun computersystemen daar nog niet voldoende op ingesteld zijn.

Naast de twintig fondsen die straks overstappen, kunnen vier fondsen nog groen licht krijgen. Dat gaat om twee KLM-fondsen, het fonds voor de zoetwarenbranche en de particuliere beveiligers. Aanvankelijk wilden veel meer pensioenfondsen per 2026 overstappen, maar tientallen fondsen stelden dit uit.

146 pensioenfondsen, 26 over in 2026

2027 wordt belangrijk. Ruim zestig fondsen maken dan de overstap, waaronder ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland. Met bijna 3 miljoen deelnemers en ruim 500 miljard euro aan vermogen is ABP een van de grootste pensioenfondsen ter wereld.

Nog eens zo'n 30 fondsen hebben nog geen datum gepland. Het kan zijn dat ze mikken op de uiterlijke overstapdatum van 1 januari 2028. Het kan ook nog zo zijn dat het geld wordt overgeheveld naar een ander fonds of pensioenverzekering.

Timing

Dat uitstellen is niet zonder gevaar, zegt Anne Laning, onafhankelijk pensioenexpert. In vakblad ESB berekent hij dat het overgrote deel van de pensioenfondsen in het oude stelsel het gevaar loopt om te weinig geld in kas te hebben bij een financiële crisis.

Daarmee doelt hij op een vergelijkbare situatie als in 2008, het begin van de bankencrisis. Toen vielen de beleggingsresultaten tegen en tegelijkertijd daalde de rente. In het oude stelsel zorgt een lage rentestand ervoor dat pensioenfondsen meer geld in kas moeten houden, waardoor ze pensioenuitkeringen minder snel kunnen verhogen of moeten verlagen.

"Het oude pensioenstelsel is erg gevoelig voor financiële risico's", zegt Laning, "Uit de stresstest blijkt dat pensioenfondsen in het oude stelsel onvoldoende bestand zijn tegen een financiële crisis en de uitkeringen daarmee niet vast zijn." Daarnaast kan de overstap naar het nieuwe stelsel niet gemaakt worden, als er te weinig geld in kas zit.

Administratieve uitdaging

Ook voor de fondsen die per 1 januari overgaan is het nog spannend. Deelnemers hebben al wel een brief gehad met een schatting van hun pensioenpotje, maar het gaat er om hoe een fonds ervoor staat op het moment van 'invaren'. Eventuele schommelingen in december spelen dus nog een rol.

De koepel van pensioenfondsen, de Pensioenfederatie, ziet ook dat het een spannende maand wordt. Dat zit hem niet zo zeer in het geld, zegt de Pensioenfederatie: "De spanning bij de fondsen zit meer in grote administratieve uitdaging, dan in zorgen over de financiën. De Nederlandse pensioenfondsen staan er goed voor."

President Trump is van plan om de meeste decreten die zijn voorganger Joe Biden heeft ondertekend, ongedaan te maken. Dat schrijft de Amerikaanse leider op zijn sociale platform Truth Social.

In het bericht stelt Trump dat Biden de decreten niet zelf heeft ondertekend, al zegt hij niet waarop hij die claim baseert. Volgens Trump gaat het om 92 procent van de documenten. Welke precies maakt hij niet duidelijk.

Het Witte Huis beschikt over een apparaatje dat handtekeningen met echte inkt zet, de zogenoemde autopen. Presidenten maken daar gebruik van om niet alles met de hand te hoeven ondertekenen. Volgens Trump werd het apparaatje tijdens de regering-Biden vaak gebruikt door anderen, buiten de president om.

"Alle documenten die door 'Slaperige' Joe Biden met de autopen zijn ondertekend worden hierbij beëindigd en hebben geen verdere kracht of effect", schrijft Trump. "De autopen mag niet worden gebruikt als de president van de Verenigde Staten hiervoor geen specifieke toestemming heeft gegeven."

'Linkse gekken'

Trump claimt dat "de radicale linkse gekken die Biden omringen" het presidentschap van hem afnamen. "De mensen die de autopen bedienden, deden dat illegaal. Joe Biden was niet betrokken bij het autopen-proces en als hij zegt dat hij dat wel was, zal hij worden aangeklaagd wegens meineed", schrijft de president.

Trump heeft herhaaldelijk beweerd dat Biden aan het einde van zijn ambtstermijn verward was en niet degene was die de beslissingen nam. Hij heeft ook meermaals zonder bewijs verkondigd dat anderen mogelijk de handtekening van hun baas vervalsten en zo ingrijpende maatregelen namen waarvan Biden niet op de hoogte was.

De 83-jarige Biden heeft de beweringen afgedaan als "belachelijk en vals". Bovendien concludeerden juristen van Justitie eerder al dat het gebruik van een autopen op zich geen probleem is en wetten ook rechtsgeldig zijn als de president niet fysiek zelf een handtekening heeft gezet, zolang hij maar opdracht daartoe heeft gegeven.

De regering van de Amerikaanse president Trump heeft aangekondigd voorlopig alle asielbeslissingen op te schorten. De beslissing volgt op de aanslag op de Nationale Garde in Washington D.C. afgelopen woensdag. De verdachte is een 29-jarige man uit Afghanistan, die vier jaar geleden naar de VS kwam.

De directeur van de immigratiedienst, Joseph Edlow, schrijft in een bericht op X dat de opschorting van kracht blijft "totdat we ervoor kunnen zorgen dat elke vreemdeling zo grondig als mogelijk wordt gecontroleerd en gescreend".

Donderdag werd al bekendgemaakt dat de dienst per direct is gestopt met het verwerken van alle asielverzoeken van Afghanen. Die maatregel geldt voor onbepaalde tijd, zolang een onderzoek naar de veiligheidsprotocollen loopt.

Taliban

Na de aanslag woensdag in de buurt van het Witte Huis werden de twee leden van de Nationale Garde in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. Donderdagavond werd bekend dat een van hen was overleden.

De schutter, die ook gewond raakte, kwam naar Amerika nadat de Taliban de macht hadden overgenomen in Afghanistan. De VS had een speciaal immigratiebeleid voor Afghanen die hadden samengewerkt met de Amerikanen en die vreesden voor hun leven na de machtsgreep door de Taliban.

Zo'n 76.000 Afghanen kwamen dankzij die regeling naar de Verenigde Staten. Trump en zijn aanhangers zijn uiterst kritisch op dit beleid, omdat veel mensen de VS zouden zijn binnengekomen zonder dat hun achtergrond was gecontroleerd.

De man die wordt verdacht van de aanslag is aangeklaagd voor moord met voorbedachten rade. Zijn motief is nog niet bekend.

Het Openbaar Ministerie onderneemt behalve tegen Funcaps.nl ook actie tegen een andere website die onbeperkt medicijnen zonder recept verkocht. De webshop Slaappillen.net wordt in verband gebracht met ten minste één overlijden na de levering van een nepversie van de zware pijnstiller oxycodon. Die pillen bevatten de levensgevaarlijke synthetische stof nitazenen.

Politie en justitie onderzoeken nog of er een link is met andere overlijdens, onder andere van een vrouw in een dorp niet ver van Rotterdam. Twee mannen die ervan verdacht worden betrokken te zijn geweest bij de webshop Slaappillen.net zitten vast en moeten 15 december voor het eerst voor de rechtbank verschijnen.

Nitazeen in bloed

In totaal zijn er bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) sinds vorig jaar zes overlijdensgevallen en vier ernstige vergiftigingen onderzocht die te koppelen zijn aan een nitazeen, de meeste via namaakoxycodon.

Het NFI heeft eind vorig jaar voor het eerst een nitazeen aangetroffen in het bloed van een overleden persoon, vertelt NFI-toxicoloog Kristof Maudens. "Dit jaar staat de teller al op vijf aan nitazeen gerelateerde overlijdensgevallen."

"Daarnaast waren er vier ernstige vergiftigingen met een nitazeen bij personen die het overleefd hebben", vervolgt Maudens. "In bijna alle gevallen is het nitazeen in namaakoxycodontabletten aangetroffen."

Het forensisch instituut sluit niet uit dat meer overlijdens verband houden met nitazenen. "Wij hebben als NFI geen zicht op toxicologisch onderzoek dat op andere plekken wordt uitgevoerd, dus het zou kunnen dat de werkelijke cijfers hoger liggen."

Veel sterker dan morfine

Aanleiding voor het onderzoek naar Slaappillen.net was de vondst afgelopen april van het lichaam van een 44-jarige vrouw in Voorburg. In haar appartement trof de politie onder meer verpakkingen aan van een middel dat zij als oxycodon had gekocht bij Slaappillen.net.

In de pillen, maar ook in het bloed van de vrouw bleken onder meer nitazenen te zitten, wat erop wijst dat het waarschijnlijk om een namaakmiddel ging afkomstig uit een drugslaboratorium. Het OM noemt nitazenen een "synthetische opioïde die vaak tientallen tot duizenden keren sterker is dan morfine". Daardoor leidt een verkeerde dosering al snel tot een overdosis.

Het Trimbos-instituut waarschuwde afgelopen maart al voor namaak-oxycodon met nitazenen, naar aanleiding van een ander overlijden. In dat geval ging het om een man uit Amsterdam.

"Binnen de groep van nitazenen vallen verschillende extreem sterk werkende en gevaarlijke stoffen", zegt Pieter Oomen van het Trimbos. "Soms kan minder dan een milligram al voor levensbedreigende situaties zorgen, zoals problemen met ademen."

Verband met dood moeilijk te bewijzen

De twee verdachten in deze nieuwe zaak, die naar nu blijkt eind september al zijn aangehouden, zijn 28 en 33 jaar en komen uit Breda. Ze worden onder meer verdacht van illegale handel in medicijnen en andere verboden middelen. De 33-jarige man worden tevens voorbereidingshandelingen voor de in- en uitvoer van cocaïne ten laste gelegd.

De twee worden nog niet vervolgd voor betrokkenheid bij de dood van de vrouw uit Voorburg. Volgens betrokkenen bij de zaak is het in dit soort gevallen heel moeilijk te bewijzen dat er een rechtstreeks verband is tussen het overlijden en middelen die de persoon in kwestie had aangeschaft. Zo zijn bij de vrouw ook andere stoffen in het bloed aangetroffen, waaronder zware slaapmiddelen die zij eveneens bij Slaappillen.net had gekocht.

Hetzelfde speelt bij webshop Funcaps. In die zaak worden de verdachten gekoppeld aan de dood van mogelijk 49 mensen, maar ook zij worden vooralsnog uitsluitend vervolgd voor overtreding van de geneesmiddelenwet. Eerder schatte directeur Ruud Coolen van Brakel van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) dat er honderden van dit soort sites zijn.

Negen jaar lang oxycodon

De familie van de overleden vrouw uit Voorburg vindt dat in de huidige discussie over gevaarlijke webshops één aspect te weinig aandacht krijg: het voorschrijfgedrag van artsen, dat ertoe kan leiden dat patiënten een verslaving aan zware medicijnen ontwikkelen. Volgens de familieleden had hun Sharon zo'n negen jaar lang oxycodon voorgeschreven gekregen door haar huisarts. De richtlijn is om dat zo kort mogelijk te doen.

Bekend is dat oxycodon bij langdurig gebruik minder goed kan gaan werken en dat patiënten dan behoefte krijgen aan grotere doses. Vindt de eigen dokter dat niet meer verantwoord, dan wijken zij vaak uit naar andere kanalen. In de ogen van de familie heeft de huisarts met het jarenlange voorschrijven de vrouw als het ware het zwarte circuit in gedwongen en haar daarmee in gevaar gebracht.

'Benarde situatie huisarts'

De huisarts in kwestie kan niet reageren vanwege het medische beroepsgeheim. Anke Lambooij, apotheker en onderzoeker bij het Instituut Verantwoord Medicijngebruik vindt de kwestie moeilijk te beoordelen. "Wij waren er niet bij in de spreekkamer."

Maar in het algemeen is volgens haar bekend dat huisartsen oxycodon in ruim een derde van de gevallen langer dan drie maanden voorschrijven. Bijvoorbeeld omdat oxycodon het enige middel blijkt te zijn dat helpt, ook al wordt het effect na verloop van tijd minder.

"Je kunt dan als huisarts in een professioneel-ethisch dilemma terecht komen, een benarde situatie", zegt Lambooij. "Je weet dat het niet goed is om nog langer herhaalrecepten uit te schrijven, maar een alternatief is er niet en je voelt de druk van de patiënt. Plus dat er het risico bestaat dat hij of zij juist uitwijkt naar het zwarte circuit als je te sterk aandringt op afbouwen. In dit soort gevallen kun je het eigenlijk nooit goed doen."