NOS Nieuws - Algemeen

De Amerikaanse autoriteiten hebben nog eens ruim een miljoen documenten ontdekt die mogelijk te maken hebben met Jeffrey Epstein, de veroordeelde zedendelinquent met veel machtige vrienden.

De nieuwe documenten zijn door de federale justitie en de FBI overhandigd aan het ministerie van Justitie. Dat zegt dat het de informatie "zo snel mogelijk" wil vrijgeven. Het ministerie zal daarbij wel, net als bij eerdere documenten, delen bewerken.

Naar eigen zeggen gebeurt dat om de slachtoffers in de zaak te beschermen. Vanwege de enorme hoeveelheid aan nieuw materiaal kan het nog weken duren voor de stukken naar buiten worden gebracht, meldt het ministerie.

Openbaarheid

Vorige maand nam het Congres een wet aan die bepaalt dat alle documenten in de Epstein-zaak binnen dertig dagen openbaar moesten worden gemaakt. Sinds vrijdag komen stapsgewijs foto's en bestanden naar buiten.

Daar is veel kritiek op. Op veel documenten zijn namen en passages onleesbaar gemaakt. In sommige gevallen zijn zelfs complete pagina's zwartgelakt.

In de nieuwe wet staat dat geen enkel document mag worden achtergehouden, vertraagd of gecensureerd "op grond van gêne, reputatieschade of politieke gevoeligheid, ook niet ten aanzien van een overheidsfunctionaris, een publiek figuur of een buitenlandse hoogwaardigheidsbekleder".

Epstein had veel machtige vrienden, onder wie oud-president Clinton en de Britse ex-prins Andrew. Ook president Trump ging in de jaren 90 veel met Epstein om, maar op basis van de tot nu toe vrijgegeven documenten is er geen bewijs dat Trump betrokken was bij Epsteins criminele activiteiten.

Ze horen bij het iconische straatbeeld van Londen: de black cabs. De bolle zwarte taxi's die door de stad rijden zijn, net als de Big Ben en de rode telefooncel, uitgegroeid tot een symbool van de Britse hoofdstad.

Bovendien hebben de Londense taxichauffeurs een reputatie als geen ander. Die danken ze grotendeels aan the Knowledge: een berucht examen dat ze moeten afleggen en dat hun kennis van de Londense straten en gebouwen test.

Dat examen bestaat deze week 160 jaar en is vrijwel onveranderd. Om zichzelf London cabbie te mogen noemen, moeten chauffeurs zo'n 25.000 straten en 20.000 herkenningspunten in de stad uit het hoofd kennen. Gemiddeld zijn ze daar twee tot drie jaar mee bezig, voordat ze hun badge mogen dragen.

Op eigen kracht

Je zou denken dat de komst van navigatiesystemen en Google Maps het in je hoofd stampen van de straten van een miljoenenstad overbodig heeft gemaakt. Maar zo zien de traditionele cabbies dat niet. Op eigen kracht navigeren is slechts een deel van het klassieke beroep. Het strenge examen beschermt ook een eeuwenoude traditie en een vakmanschap dat teruggaat tot de oude hackney carriage-koetsen.

Ook zou het uit het hoofd leren van het complexe Londense wegennet volgens wetenschappelijke onderzoeken een meetbaar effect hebben op het brein. Zo zouden klassieke Londense taxichauffeurs een grotere hippocampus hebben, het hersengebied dat een rol speelt bij geheugen en oriëntatie, en bovendien minder kans lopen op alzheimer.

Concurrentie

Wel hebben de Londense cabbies een paar zware jaren achter de rug. Platformen als Uber en Bolt namen grote happen uit de markt, met chauffeurs die dankzij navigatiesystemen en zonder jarenlange opleiding direct aan de slag konden.

Tien jaar geleden waren er volgens Transport for London zo'n 21.000 black-cab-chauffeurs in de stad. Nu zijn dat er nog ongeveer 15.000. En tegelijk blijft het aantal Uber- en Bolt-chauffeurs stijgen. Bovendien dient zich vanaf volgend jaar een nieuwe concurrent aan. De Amerikaanse Waymo's, robotaxi's die helemaal geen chauffeur meer nodig hebben, worden vanaf 2026 in Londen geïntroduceerd, als eerste Europese stad.

Volgens Daren Parr, al 21 jaar een 'trotse Londense cabbie', zijn dit grote uitdagingen voor zijn klassieke beroep. Maar tegelijk denkt hij dat robotaxi's en algoritmes de echte professionele chauffeurs niet kunnen vervangen.

"Natuurlijk voelen we dat de markt om ons heen verandert", zegt Parr. "Maar we zien ook wat wij te bieden hebben. We kennen de stad door en door, hebben een ongezouten mening, geven advies en zijn soms zelfs een luisterend oor. Dat ga je echt niet krijgen bij een robot-taxi."

Eigen baas

Ondanks de concurrentie voor het klassieke cabbie-beroep, is er een nieuwe generatie aan het studeren voor het examen. Momenteel zijn 1166 mensen bezig met the Knowledge. Dat is een stijging ten opzichte van het dieptepunt van 759 studenten in 2022, blijkt uit cijfers van Transport for London.

Onder aspirant-cabbies hoor je vooral dezelfde motivatie terug: betere inkomsten en de vrijheid van eigen baas zijn. "Het vergt een investering van enkele jaren studeren, plus de aanschaf of lease van het iconische, bolle zwarte taximodel. Maar daarna ben je je eigen baas", zegt Joe Butcher, die zich voorbereidt op het examen.

"Het is het moeilijkste wat ik ooit heb gedaan: al die straten en herkenningspunten uit je hoofd leren", vertelt hij. Soms wordt hij 's nachts wakker om nog even op de kaart van Londen te kijken. Zijn vader was ook een London cabbie. "Het mooiste aan dit werk is de vrijheid: je bepaalt zelf wanneer je werkt. Het is een trotse traditie die bij de stad hoort." Butcher denkt dat het traditionele beroep ondanks apps en nieuwe technologieën niet zal verdwijnen.

Voor de een is vanavond de kerstspecial van All You Need Is Love vaste prik, voor de ander de traditionele kerstnachtmis of -dienst. In veel kerken is het dan ook een stuk drukker dan normaal.

Gelovig of niet, voor een groot deel gaan bezoekers de rest van het jaar weinig of helemaal niet naar de kerk. In heel 2024 bezocht 81 procent van de Nederlanders zelden of nooit de kerk, onderzocht het CBS. Waarom dan met kerst juist wel?

De predikant van de Domkerk in Utrecht, Willem Roskam (37), merkt de kerstdrukte duidelijk op. "Er is een grote toestroom van mensen. Zeker vanavond barst de kerk uit zijn voegen. Elk jaar staan mensen in lange rijen en lang niet iedereen kan zitten. Het is overweldigend hoeveel mensen er jaarlijks komen."

Een van de mensen die alleen op kerstavond in de kerk te vinden zijn, is Julia van der Laan (26). Ze is niet gelovig. Als klein kind ging ze vaak met haar oom en tante mee, die geloofden wel. Vanavond gaat ze voor het eerst met haar 3-jarige dochtertje.

"Veel mensen vergeten waar kerst om draait", zegt ze. "Ik vind het belangrijk om mijn dochter mee te geven waar kerst vandaan komt volgens het christendom. Dan kan ze zelf een keuze maken of ze daarin wil geloven, net zoals ik vroeger de keuze heb gekregen."

Meditatieve werking

Ook Marlies Bosman (31) bezoekt de kerk alleen op 24 december. Ze is gelovig opgevoed, maar eenmaal volwassen stapte ze van het geloof af. "Ik ga vanavond met familieleden", zegt ze. "Zij voelen zich ieder op hun eigen manier verbonden met de kerk, maar zijn ook niet gelovig."

Er is nog een reden voor hun bezoek. "Mijn oom zingt vanavond." Daarnaast is haar oma vorig jaar overleden, het kerkbezoek is ook ter nagedachtenis aan haar. "En om stil te staan bij afgelopen jaar. De kerk heeft een meditatieve werking."

De oma van Van der Laan is dit jaar eveneens overleden. "Zij vond de kerstdiensten erg leuk. Met haar in ons hoofd gaan mijn dochter, mijn moeder en ik erheen vanavond."

"Er komen veel mensen die niet vaak naar de kerk gaan", ziet ook Roskam in zijn kerk. "Maar ik vind het niet belangrijk of iemand gelovig is. Het gaat erom dat we met elkaar het kerstfeest vieren. De kerk is altijd open voor iedereen."

Hij vindt het mooi om te zien dat mensen die voor het eerst komen daarna vaak terugkomen. "Ze zijn op zoek naar extra verbinding met elkaar, naar de diepere lagen van het leven. Mensen hebben deze dagen een sterk verlangen om dat op te zoeken. Ik bespeur dat het hele jaar door, maar extra met kerst."

Even zonder telefoon

Fleur Willems (24) is wel gelovig, maar ook zij is alleen op kerstavond in de kerk te vinden. Dat doet ze al ruim negen jaar, samen met haar vader. "In ons dorp ben ik meestal veruit de jongste."

Het is een goed moment om terug en vooruit te kijken, vindt ze. "De kerk is daar een fijne plek voor: even zonder telefoon in een mooie ruimte."

Ook zij vindt het kerstverhaal belangrijk. "Veel mensen weten niet goed meer waarom we kerst vieren. Het is met al die cadeaus en etentjes commercieel geworden. Ik vind het fijn om terug te gaan naar de basis."

De sporadische kerkbezoekers hebben meer redenen. Het gevoel van samenzijn doet Marlies Bosman altijd goed. "Het heeft wel iets om de mensen om me heen een zalig kerstfeest te wensen en samen te zingen." En niet geheel onbelangrijk: "Dankzij de sfeer kom ik echt in de kerststemming."

'Daluurkatholieken'

De drukte in de kerk heeft onder meer te maken met sentiment, legt hoogleraar kerkgeschiedenis Paul van Geest uit. "Stille nacht, heilige nacht. Dan is de kerk iets folkloristisch."

Verder stelt Van Geest dat mensen die van huis uit katholiek zijn toch iets willen doen. "De daluurkatholieken gaan met Kerstmis en Pasen. De echte kerkgangers gaan ook met lerst en nemen familie, vrienden en kennissen mee. Met kerst wordt er ook hard gewerkt in de parochie om het aantrekkelijk te maken: een kerststal, een versierde kerstboom, een koor. Dan zeggen de trotse parochianen: kom ook eens mee."

Op de eerste dag van onderhandelingen tussen Thailand en Cambodja zijn beschietingen gemeld. De buurlanden beschuldigen elkaar van nieuwe bombardementen. Ondertussen hebben Thaise en Cambodjaanse militaire delegaties op de grens gesproken over hervatting van de wapenstilstand.

Cambodja zegt dat zeker twee burgers gewond zijn geraakt door Thaise bombardementen. Andersom meldt Thailand dat er een militair gewond is geraakt bij artillerie-, drone- en raketaanvallen door het Cambodjaanse leger.

Ruim twee weken geleden is het geweld tussen de twee landen opnieuw opgelaaid. Sindsdien zijn er tientallen doden gevallen en ruim een miljoen burgers op de vlucht geslagen voor oorlogsgeweld. Twee keer eerder dit jaar hebben de Aziatische landen een wapenstilstand getekend, maar die hield beide keren niet lang stand.

Maandag kwamen de buitenlandministers van de ASEAN-landen, een samenwerkingsverband voor Zuidoost-Azië, bijeen over het conflict. Ook China is nauw betrokken bij de poging om terug te keren naar een staakt-het-vuren.

Aan de grens tussen Thailand en Cambodja gaan militaire delegaties meerdere dagen in gesprek. Als dit overleg voorspoedig verloopt, gaan de ministers van Defensie van de buurlanden op 27 december met elkaar onderhandelen, heeft een woordvoerder van het Thaise leger gezegd.

Het grensconflict tussen Cambodja en Thailand speelt al vele decennia. Een aantal tempelcomplexen wordt door beide landen geclaimd. Cambodja heeft gelijk gekregen van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.

Thailand blijft echter bij zijn standpunt dat er in de koloniale tijd fouten zijn gemaakt bij het vaststellen van de grens.

Met tientallen mensen dansend, drinkend en rokend in een bus vol discolichten over de snelweg rijden, dat gebeurt in zogenoemde partybussen. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en Koninklijk Nederlands Vervoer (KNV) waarschuwen voor gevaarlijke situaties.

"Wanneer de chauffeur hard moet remmen, kan dat leiden tot letsel", zegt een woordvoerder van de inspectie, die toezicht houdt op de sector. "Passagiers staan in de bus en hun reactievermogen kan verminderd zijn. Ook kan een partybus andere weggebruikers met discolichten en keiharde muziek tot last zijn of in gevaar brengen."

De inspectie wil dat er strengere eisen aan partybussen worden gesteld. Ondernemersorganisatie KNV vindt dat de inspectie beter moet handhaven.

Geen aparte regels

Voor partybussen bestaan nu geen aparte regels, ze moeten de regels voor reguliere bussen volgen. Dat betekent onder meer dat de eigenaar en de buschauffeur verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van de passagiers.

In partybussen die 100 kilometer per uur kunnen - vaak touringcars - moeten passagiers verplicht zitten en een gordel om tijdens het rijden. De chauffeur moet ze daarop wijzen.

In bussen die maximaal 80 kilometer per uur kunnen mogen mensen alleen staan als er op het kentekenbewijs staanplaatsen staan aangegeven. "Maar staand dansen en drinken tijdens het rijden mag sowieso niet, ook niet met aangegeven staanplaatsen", zegt KNV-voorzitter Fred Teeven.

Moeilijk te handhaven

Vele honderden jongeren, van wie een deel minderjarig, zeggen tegen NOS Stories dat ze in een partybus over de snelweg hebben gereden, waarbij de chauffeur zei dat ze mochten staan of dansen. Sommige bussen hadden zelfs geen zitplaatsen en reden toch gewoon over de snelweg.

De NOS belde verschillende partybusbedrijven. Volgens eigenaren van bussen die 100 kilometer per uur kunnen, hangen er wel voorschriften in de bus waarop staat dat mensen moeten zitten met een gordel om. Sommige bedrijven wilden niet dat de NOS langskwam voor een reportage, "omdat de regels worden overtreden".

Zij wijzen vooral naar zogenoemde eenpitters, die met omgebouwde stadsbussen 80 kilometer per uur zouden rijden, terwijl dat niet mag. Volgens de KNV hebben die vaak helemaal geen vergunning om te mogen rijden.

"Er bestaan voertuigen waar stoelen zijn verwijderd, mensen staan of dansen, en soms alcohol wordt verkocht", zegt Teeven. "Tegen dit soort rijdende 'feestlocaties' moeten maatregelen getroffen worden, omdat dit simpelweg niet verenigbaar is met veilig personenvervoer." Als het aan hem ligt, wordt de optie op staanplaatsen in partybussen überhaupt afgeschaft.

De inspectie noemt het moeilijk om de regels in de bussen te handhaven. De politie kan alleen controleren of er staanplaatsen staan op het kentekenbewijs. In de praktijk vinden dit soort controles nauwelijks plaats.

Discoverlichting

Het is ook verboden om andere weggebruikers tot last te zijn. "Dit geldt voor bijvoorbeeld geluids- of lichtinstallaties die ook buiten de bus hoorbaar en zichtbaar zijn of het heen en weer bewegen van de bus door dansende passagiers", zegt een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De inspectie noemt het aantonen van dergelijke overtredingen "extreem lastig in de praktijk".

De partybussen waarover jongeren aan NOS Stories vertelden, hadden in bijna alle gevallen (harde) muziek en discoverlichting. Passagiers dronken doorgaans zelf meegebrachte alcohol,in een deel van de bussen werd alcohol in een koelkast of door een gastvrouw aangeboden.

In sommige bussen stonden asbakken en werd er gerookt, gebruikten mensen drugs of stond zelfs een strippaal. Ook geven passagiers aan dat de bus heen en weer ging door het dansen.

In enkele gevallen was er ook discoverlichting buiten de bus of was er vuur op het dak. Bij navraag laat een partybusbedrijf weten het vuur alleen aan te steken wanneer de bus stilstaat.

Wel veilig gevoel

Ondanks de waarschuwingen van de ILT en KNV zeggen veruit de meeste jongeren tegen NOS Stories zich veilig te hebben gevoeld in de bus. Sommigen zeggen er niet over na te hebben gedacht, omdat ze dronken waren en aan het feesten. De meesten noemen de rit leuk en gezellig.

Vele tientallen passagiers die zich niet veilig voelden, gaven aan dat de chauffeur hard reed of juist hard remde waardoor iedereen door de bus vloog, mensen vielen en zich bezeerden. Anderen zeggen dat er te veel mensen in de bus waren gepropt of de bus van links naar rechts reed toen dat gelijknamige nummer van Snollebollekes opstond.

"Wij denken ook dat mensen die een partybus boeken zich vaak niet bewust zijn van de gevaren. Mede omdat het mogelijk vaak jonge reizigers zijn", zegt de KNV. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat laat weten te bekijken of, en zo ja welke aanpassingen van de regels voor partybussen nodig zijn.

Inzamelingsactie Serious Request van NPO 3FM heeft een recordbedrag van 18,4 miljoen euro opgebracht. Dat maakten de drie dj's Barend van Deelen, Sophie Hijlkema en Mart Meijer bekend in Den Bosch, kort nadat ze het Glazen Huis in Den Bosch hadden verlaten.

Het opgehaalde geld gaat naar stichting Spieren voor Spieren. Tot vandaag stond het record op ruim 13,8 miljoen euro, dat werd opgehaald in 2012 in Enschede.

Van Deelen, Hijlkema en Meijer zaten bijna een week opgesloten in het Glazen Huis op de Markt. Voetbaltrainer Louis van Gaal, ere-ambassadeur van de stichting, opende rond 19.45 uur de deur van het huis waarna de dj's het huis weer verlieten.

Zo werd het eindbedrag bekendgemaakt:

De actie was een doorslaand succes. Al binnen een dag was er 4,3 miljoen euro opgehaald. Niet eerder was de tussenstand op de eerste dag zo hoog.

Gisteren stond de teller op een recordbedrag van 15,1 miljoen euro en het uiteindelijke slotbedrag is dus ruim 4,5 miljoen euro hoger dan het vorige record uit 2012.

Week niet eten

Serious Request van 3FM wordt gehouden sinds 2004. De dj's maken voor de actie 24 uur per dag live radio, waarbij ze muziek draaien die door luisteraars voor geld is aangevraagd. Tijdens de actie eten de dj's niet.

Vanaf 2018 was het Glazen Huis er een paar jaar niet, maar waren er andere acties. Sinds 2021 is de actie in zijn originele vorm terug. Vorig jaar werd er in Zwolle uiteindelijk 12,5 miljoen euro opgehaald voor stichting Metakids, voor kinderen met een metabole ziekte.

Spieren voor Spieren

Het goede doel van dit jaar, Spieren voor Spieren, is ontstaan vanuit de topsport en zet zich in voor kinderen met een spierziekte. In 1998 werd de stichting opgericht door het Nederlands voetbalelftal en de organisatie heeft veel ambassadeurs uit de sportwereld.

Het opgehaalde bedrag is bestemd voor onderzoek, nieuwe behandelingen en initiatieven om kinderen met een spierziekte te laten sporten. Zo'n 20.000 kinderen in Nederland hebben een spierziekte.

De vermissing en de dood van Jeffrey (10) en Emma (8) uit Beerta hield het hele land afgelopen mei in zijn greep. De oudere halfbroer van de kinderen blikt bij RTV Noord terug op een tragisch jaar. "Het antwoord op de vraag 'waarom' ga ik nooit krijgen."

Het leven van Rubertus (25) staat sinds de vermissing van de twee kinderen op zijn kop. Op 17 mei werden de kinderen voor het laatst met hun vader gezien. Honderden politieagenten, familieleden en vrijwilligers zochten dagenland naar hen.

"Ik ben drie dagen van huis geweest", vertelt Rubertus. "Ik heb overal gezocht. Duitsland, België, op meerdere plekken in Nederland. Ik bleef stille hoop houden. Dat hij misschien ergens met de kinderen op een camping zat en op een gegeven moment terug zou komen of gevonden zou worden."

Steun

De lichamen van de kinderen en hun vader werden uiteindelijk gevonden in een auto in het water bij Winschoten. Uit onderzoek blijkt dat de man kort na het ontvoeren van de kinderen het water in is gereden.

Rubertus kende de vader van de kinderen goed. "Hij was de ex-vriend van mijn moeder. Ik heb nog een tijdje bij hem in huis gewoond. Hij was ook heel gek met zijn kinderen. Daarom is het ook niet te bevatten."

Betrokken instanties concludeerden onlangs dat er geen signalen waren dat hij zichzelf en zijn kinderen iets wilde aandoen.

Rubertus zit nog vol vragen waarvan hij weet dat er geen antwoorden op komen:

Rubertus zegt dat hij veel steun heeft ontvangen, ook van wildvreemden. Zo werden er massaal bloemen en knuffels achtergelaten op de plek waar de kinderen zijn gevonden.

"Dat werd echt een hele mooie bloemenzee. Ik ben er iedere avond even wezen kijken, soms zelfs twee keer per dag. Dat was lastig, maar gaf ook veel steun. Dat deed natuurlijk erg goed, al brengt dat de kinderen helaas niet terug."

Ook is hij dankbaar voor de herdenkingstocht op 28 mei. "Dat was écht kippenvel. Het was heel mooi om te zien, maar het was tegelijk heel zwaar. Omdat het zo niet had gemoeten. Die kinderen waren 8 en 10. Die hadden hier nog gewoon moeten zijn. Daarom was dat gevoel heel dubbel."

Feestdagen

De eerste tijd zat hij in een roes, beschrijft hij. De echte klap kwam voor Rubertus zo'n twee maanden geleden. "Waarschijnlijk vanwege de feestdagen die eraan zaten te komen. Dit zijn gewoon hele moeilijke dagen. Er is nu stilte in huis. De eerste sinterklaas zonder ze, de eerste kerst. Straks komen hun verjaardagen er weer aan, net als onze verjaardagen waar ze voor het eerst niet bij zijn."

Hij volgt inmiddels traumaverwerkingstherapie. "Om mijn dagelijks leven weer te kunnen oppakken. Het is inmiddels zeven maanden geleden, maar de pijn is nog altijd hetzelfde als toen."

Een beruchte Eritrese mensensmokkelaar is vandaag door de Verenigde Arabische Emiraten uitgeleverd aan Nederland. De 41-jarige Kidane H. wordt door het Openbaar Ministerie verdacht van wreedheden tegen migranten die onderweg waren naar Europa.

Hij staat terecht in een van de grootste mensensmokkelzaken ooit in Nederland. Tegen de andere hoofdverdachte in de zaak, Walid D., eiste het OM vorige maand 20 jaar gevangenisstraf.

De twee mannen zouden samen een zeer gewelddadige organisatie hebben gerund. Eritreeërs die onderweg waren naar Europa werden door hen gevangengezet in kampen in Libië. Daar werden de migranten gemarteld en verkracht.

Familieleden van de slachtoffers werden op die momenten gebeld. Zij moesten meeluisteren hoe de slachtoffers werden mishandeld en vervolgens betalen om hen vrij te krijgen. Als ze dat niet deden, werden hun familieleden langer vastgehouden. Een van de slachtoffers vertelde aan de NOS hoe traumatisch de tijd in Libië was.

Ontsnapt in Ethiopië

Met het mishandelen en afpersen van vooral Eritrese vluchtelingen hebben de hoofdverdachten volgens justitie veel geld verdiend. Omdat de afgeperste familieleden van de Eritrese slachtoffers veelal in Nederland wonen, vervolgt het OM de mannen hier.

Kidane H. stond aanvankelijk ook terecht voor mensensmokkel in Ethiopië, maar ontsnapte daar in 2021 tijdens een zitting in de rechtbank. Sindsdien werd hij internationaal gezocht.

Op 1 januari 2023 werd H. aangehouden in Sudan bij een internationale politieactie onder leiding van de Verenigde Arabische Emiraten. Dat land verdacht hem van witwassen. Daarvoor heeft hij inmiddels een straf uitgezeten, waarna hij kon worden uitgeleverd.

Levenslang bij verstek

De uitspraak in de zaak tegen medeverdachte Walid D. staat gepland voor eind januari. Zijn advocaten willen Kidane H. graag als getuige horen. Het is nog onduidelijk wanneer dat zal gebeuren en of dat gevolgen heeft voor de uitspraak. Kidane H. zal in een apart proces worden berecht.

In Ethiopië heeft hij uiteindelijk bij verstek levenslang gekregen voor mensensmokkel in Afrika. In Nederland staat hij terecht voor weer andere feiten. Het OM verdenkt zowel Walid D. als Kidane H. van deelname aan een criminele organisatie die zich tussen 2014 en 2020 bezighield met mensensmokkel, gijzeling, afpersing en geweld.

Naast de twee hoofdverdachten staan ook vijf anderen terecht die betrokken zouden zijn geweest bij het ophalen en doorsluizen van geld. Het opsporingsonderzoek wordt uitgevoerd door de Koninklijke Marechaussee die onder andere samenwerkt met Italië, het Internationaal Strafhof (ICC) en de politiediensten Europol en Interpol.

Nieuwsuur maakte deze video over het mensensmokkelnetwerk:

De A28 bij Hoogeveen is sinds vanmiddag in zuidelijke richting afgesloten vanwege verwachte gladheid. De snelweg blijft waarschijnlijk dagenlang dicht bij de spoortunnel. Snelweggebruikers vanuit Assen richting Zwolle moeten omrijden.

"Door water op de weg en de lage temperaturen vriest het wegdek op", zegt een woordvoerder van Rijkswaterstaat tegen RTV Drenthe over opwellend grondwater. "Het wordt gewoon een ijsbaan. Daar is niet tegenop te strooien. We snappen dat dit vervelend is, maar vanwege de gladheid staat veiligheid voorop."

De woordvoerder kan nog niet zeggen wanneer de weg weer opengaat. "Maar ik verwacht tot de vorst uit de grond is. Dan zit je al in het weekend, of mogelijk daarna. Het wordt nu eerst alleen maar kouder."

Omleiding

Verkeer vanuit Assen wordt bij Pesse van de snelweg geleid en kan via de N375 richting Meppel rijden. Automobilisten die normaal vanuit Hoogeveen de A28 opdraaien, worden omgeleid via Fluitenberg, langs het vliegveld richting de A37. Vanaf daar kunnen ze naar de aansluiting met de A28 rijden.

Verkeer vanuit Hoogeveen kan de omleidingsroute via Fluitenberg en het vliegveld volgen naar de A37 en daarna de A28.

Hoofdpijndossier

Het stuk snelweg bij de spoortunnel in Hoogeveen is al jaren een hoofdpijndossier voor Rijkswaterstaat. Water blijft op de weg staan door een combinatie van de gebruikte voegen en de druk van onderaf door het grondwater.

Bij recent onderhoud is geprobeerd dit te voorkomen, legt de woordvoerder uit. Komend jaar wordt er opnieuw een poging gedaan om de problemen te verhelpen.

Bij een explosie in de Russische hoofdstad Moskou zijn vannacht drie mensen omgekomen. Onder de slachtoffers zijn twee politieagenten. Persbureau AP meldt op basis van een Oekraïense inlichtingenfunctionaris dat de Oekraïense geheime dienst achter de aanslag zit.

Volgens de Russische autoriteiten benaderden twee verkeersagenten een persoon die zich verdacht gedroeg en volgde er toen een explosie.

Het ministerie van Russische Zaken heeft de namen van de twee politieagenten bekendgemaakt. Het gaat om de 24-jarige Ilja Klimanov en de 25-jarige Maxim Gorbunov.

De identiteit van het derde slachtoffer is niet gedeeld. Het Russische persbureau Tass meldt dat de dader de derde dode is.

Oekraïense media melden op basis van bronnen bij de Oekraïense inlichtingendienst dat de agenten eerder vochten in de oorlog in Oekraïne en betrokken waren bij het martelen van Oekraïense krijgsgevangenen.

Eerdere aanslagen

De explosie vond plaats op zo'n 300 meter van de plek waar twee dagen geleden een bomaanslag werd gepleegd. De Russische luitenant-generaal Fanil Sarvarov werd gedood door een explosief dat tot ontploffing kwam onder zijn auto.

Eind vorig jaar werd de hoge Russische generaal Igor Kirillov gedood bij een bomaanslag. Diezelfde maand werd de Russische raketgeleerde Michail Sjatski doodgeschoten in de Russische hoofdstad.

Aangenomen wordt dat Oekraïne ook hierachter zat. Oekraïne heeft daar zelf niet op gereageerd.

Met alle Amerikaanse oorlogsschepen en troepen die in de Caribische Zee zijn verzameld, lijkt het haast onmogelijk dat een gezochte olietanker door de "blokkade" kan glippen die president Trump vorige week tegen Venezuela afkondigde. Toch lukt het de VS al drie dagen niet om het onder Amerikaanse sancties staande schip Bella I te enteren, zoals dat bij twee andere tankers al wel is gebeurd.

Bella I was afgelopen weekend doelwit van een mislukte Amerikaanse onderscheppingspoging. De bemanning zou een verzoek van de Amerikanen hebben geweigerd om aan boord te mogen komen. Een gedwongen overname van het schip bleef uit vanwege een personeelstekort, meldt persbureau Reuters. Een Amerikaanse functionaris zei dat de kustwacht te weinig speciaal getraind personeel voorhanden had om zo'n operatie uit te voeren.

Sancties

Bella I werd in juni 2024 op de Amerikaanse sanctielijst geplaatst wegens het verschepen van olie voor een bedrijf in bezit van de Libanese Hezbollah-beweging, die volgens onder anderen de Amerikanen een terroristische organisatie is. Toen het schip zaterdag leeg de kust van Venezuela naderde, ontving de bemanning het Amerikaanse verzoek om aan boord te mogen komen. Dat mocht niet. Sindsdien is het schip omgedraaid en richting open zee aan het varen. Volgens online scheepvaartspotters stuurde Bella I talrijke noodsignalen uit toen het wegvluchtte.

De jacht op Bella I volgt kort na de inname van twee andere olietankers voor de kust van Venezuela. Op 10 december enterde de Amerikaanse kustwacht Skipper, die onder sancties van de VS stond en onder een valse vlag van Guyana voer. Zaterdag nam de VS de tanker Centuries in, die niet is gesanctioneerd. Volgens de VS werd dat gedaan omdat het schip, dat onder Panamese vlag voer, een lading olie verscheept die wel onder Amerikaanse sancties staat.

Sinds het begin van de door Trump uitgeroepen blokkade van Venezuela twijfelen critici aan de juridische houdbaarheid van de acties tegen olietankers. Maar er zijn ook experts die het aanpakken van de schaduwvloot, waar zowel Bella I en Skipper als Centuries toe zouden behoren, toejuichen.

Wat is de schaduwvloot?

De schaduwvloot is een netwerk van rond de 1500 olietankers die door Rusland, Iran en Venezuela worden gebruikt om gesanctioneerde olie wereldwijd te verschepen. Die tankers varen vaak onder een valse registratie en verhullen hun locatie door technische trucs. Ze zijn ouder dan gemiddeld en voldoen vaak niet aan moderne veiligheids- en milieunormen. Vanwege valse registratie of andere tekortkomingen zijn ze meestal niet verzekerd.

Ondertussen begint de harde Amerikaanse aanpak van de schaduwvloot voor irritatie te zorgen in China. Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Peking noemde de inname van Centuries een serieuze inbreuk op het internationaal recht. Het ministerie zei dat Venezuela het recht heeft om relaties met andere landen te onderhouden en dat China tegen alle "eenzijdige en illegale" sancties is. De olie die Centuries aan boord had, was bestemd voor de Chinese markt.

Tegelijkertijd is het duidelijk dat sommige landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied meewerken met het Amerikaanse optreden. Vlak voordat de Amerikanen aan boord gingen van Centuries, verwijderden de autoriteiten van Panama de tanker uit het nationale schepenregister, schrijft een scheepvaartdeskundige op sociale media. Daarmee werd de tanker stateloos, waardoor de VS die onder het zeerecht zou mogen enteren.

De Amerikanen zeiden gisteren tegen de VN-Veiligheidsraad dat ze doorgaan met acties om de olie-inkomsten van het regime van de Venezolaanse leider Maduro af te knijpen. De acties slagen er al in om de handel ernstig te verlammen. Een volgeladen olietanker die vorige week de Venezolaanse wateren had verlaten, is teruggekeerd uit vrees voor onderschepping door de VS. Inmiddels gebruikt Venezuela tankers aan de wal om olie op te slaan omdat de meeste opslagtanks aan land vol zijn.

Achtervolging gaat door

De Amerikanen wachten tot ze voldoende agenten aanwezig hebben voordat ze de Bella I proberen te enteren, volgens de bronnen van Reuters. Het enteren op onvrijwillige basis wordt deels uitgevoerd met helikopters waaruit agenten of troepen zich laten zakken via touwen. De Amerikaanse marine, die meer dan voldoende troepen paraat heeft staan in het gebied om zo'n klus te klaren, wordt niet ingezet.

De keuze lijkt te zijn gevallen op de minder goed uitgeruste kustwacht, wellicht omdat die, in tegenstelling tot de marine, een rol mag spelen in wetshandhaving. Een admiraal getuigde onlangs in het Amerikaanse Congres dat de kustwacht dringend toe is aan meer middelen om de snel groeiende lijst handhavingstaken, onder meer in de Caribische Zee, aan te kunnen.

Dean Snowfield, Sleighbelle en Daniel & The Holly Jollies: het lijken doodgewone artiesten die kerstliedjes uitbrengen op Spotify. Maar in werkelijkheid bestaan ze helemaal niet en zijn hun kerstcovers met kunstmatige intelligentie (AI) gemaakt. Ook SoundCloud en YouTube staan er vol mee.

De invloed van AI op de muziekwereld groeit elk jaar, zegt muziekdeskundige Kris Keijser. Hij produceert zelf nummers met kunstmatige intelligentie zoals Zo Zomer van 'John de Koning' uit 2024. "Daar zit een soort ruis doorheen; het klinkt eigenlijk niet goed. Als je het nu zou maken met AI-app Suno, dan hoor je echt de kwaliteitsslag. De technologie is verbeterd, maar je hoort nog steeds dat het nep is."

30.000 AI-nummers per dag

Van Spotify is niet bekend hoeveel procent van de totale bibliotheek uit AI-nummers bestaat. Wel heeft de streamingdienst afgelopen jaar 75 miljoen 'spamnummers' verwijderd. Dit zijn liedjes die door AI zijn gemaakt en nagenoeg hetzelfde klinken als echte artiesten.

Bij vergelijkbare streamingdiensten is het aanbod AI-content wel bekend. Zo ontdekte het Franse Deezer via een eigen tool dat ongeveer een derde van alle geüploade muziek met AI is gemaakt. Dat komt neer op meer dan 30.000 nummers per dag.

Datawetenschapper Janne Spijkervet doet veel onderzoek naar kunstmatige intelligentie en produceerde met rapper Willie Wartaal het liedje Abbus, de inzending voor het AI Songfestival in 2020. "De eerste signalen dat AI groot zou worden, deden zich tien jaar geleden voor. Dat uitte zich in playlists, die door AI worden voorgeschoteld."

Eind 2023 kwam Suno uit, een van de eerste AI-programma's waarmee gebruikers zelf nummers kunnen maken. "Toen kwam generatieve AI echt op de kaart; die technologie leert van alle muziek die wereldwijd beschikbaar is", zegt Spijkervet. "Elk door AI gegenereerd nummer is gebaseerd op bestaande artiesten en liedjes. En dat slaat aan bij luisteraars."

Zo is de cover van Santa Baby van AI-artiest Sleighbelle op Spotify al meer dan 14 miljoen keer beluisterd. Het nummer verschijnt in afspeellijsten tussen artiesten van vlees en bloed als Ella Fitzgerald, Michael Bublé en Brenda Lee.

"Het gebeurt steeds vaker dat bepaalde artiesten worden nagebootst, laatst overkwam het ook Tim Knol", zegt Spijkervet. "Dat is schadelijk voor artiesten, omdat je de spot drijft met hun werk." Bovendien lopen zij inkomen mis.

Geen toestemming

Ook is het voor luisteraars vaak moeilijk om het verschil te horen tussen AI-gegenereerde muziek en nummers van echte artiesten. Uit een recent onderzoek van Deezer en Ipsos bleek dat 97 procent van de 9000 deelnemers niet kon aangeven welke nummers door AI waren gemaakt en welke niet.

Volgens Spijkervet moet het voor luisteraars duidelijker zijn wanneer ze naar AI-content luisteren. "Het nadoen of toe-eigenen van iemands stem gaat verder dan een nummer coveren. Het wordt vaak ook niet gelabeld als AI-muziek op Spotify of YouTube", zegt ze.

Spijkervet verwacht dat AI-muziekgeneratoren uiteindelijk een kwaliteitsplateau zullen bereiken. Dit heeft te maken met de vele rechtszaken die platenlabels hebben aangespannen tegen platforms zoals Suno en Udio, voor het zonder toestemming gebruiken van bestaande muziek. "Op een gegeven moment zullen deze platforms zich echt aan de regelgeving moeten houden en kunnen ze niet langer alle muziek gebruiken om hun modellen te trainen."

Muziekdeskundige Keijser zegt dat er voordelen zitten aan het gebruiken van AI voor het maken van muziek. "Het kan je als artiest inspireren en verder helpen. Bijvoorbeeld als je een bepaalde tekst in je hoofd hebt en je weet hoe je het gezongen wil hebben, komt het programma met net iets anders."

Schoonheidsfoutjes

Kerstnummers bedenken is een stuk lastiger, zegt hij. "Een echt goed kerstliedje maken is moeilijk: het moet je raken of er moet een verhaal achter zitten. AI-kerstnummers vangen vaak meer een algemeenheid."

Bovendien hoor je vaak dat het nep klinkt, met name als je goed naar de stem luistert, zegt Keijser. "In nummers van The Band, The Beatles of D'Angelo zitten bepaalde foutjes die AI niet maakt, en juist dat maakt ze ongelofelijk goed. Er zit ook een groove in die je niet door AI kunt vervangen."

Spijkervet voegt toe dat kerstmuziek bij uitstek een genre is waarin echtheid en authenticiteit belangrijk zijn. "Het is leuk om AI uit te proberen en er creatief mee aan de slag te gaan, maar kerstnummers die het goed doen, bestaan al 40 jaar, en het zijn steeds dezelfde artiesten en nummers. Het kerstgenre grijpt terug naar traditie, knusheid en nostalgie, en daar past AI als experiment niet bij."

Een toeschouwer die maandagavond zwaargewond raakte bij een lichtjestocht in Nunspeet is overleden. Dat heeft de politie bekendgemaakt. De leeftijd en woonplaats van de overledene worden in verband met de privacy niet gedeeld.

Eerder op de dag vertelde Céline Blom, de burgemeester van Nunspeet, aan de NOS dat er nog vijf gewonden in het ziekenhuis lagen, waarvan er twee ernstig gewond waren geraakt.

Bij het ongeval raakten meerdere kinderen gewond; hoeveel exact is niet bekendgemaakt. Zij hebben inmiddels het ziekenhuis verlaten.

Bestuurder gewond

Onder de gewonden die nog in het ziekenhuis verblijven is ook de 56-jarige vrouw die de auto bestuurde. Zij reed in op een groep mensen, die stonden te wachten op de jaarlijkse lichtjesparade. Volgens de politie lijkt er geen sprake van opzet, maar het onderzoek loopt nog.

Mogelijk is de bestuurder onwel geworden. Ze was in ieder geval niet onder invloed van drank of drugs, liet de politie dinsdag weten. De vrouw is wel aangehouden, zoals gebruikelijk bij ernstige verkeersongevallen.

Ooggetuigen van de aanrijding vertellen wat ze hebben meegemaakt:

Vandaag kwamen zo'n vijftig mensen in Nunspeet bijeen om na te praten over het ongeluk. "De verhalen waren intens", vertelt burgemeester Blom. "Al die verhalen samen geven voor hen het beeld van wat er nou eigenlijk is gebeurd. Ik merk dat die behoefte er is."

Schuldgevoel

"Wat mij heel erg bijblijft zijn de mensen die in de 'wat als?'-stand staan", aldus Blom. "Zij zeggen: 'Ik stond eerst daar en ik ben van plek veranderd. Anders was ik het geweest.' Ik merk dat er bijna een soort schuldgevoel is. Ze zeggen: 'Omdat ik verplaatst ben, stonden zij daar'."

"Dat is natuurlijk een emotie die niet te bevatten is", vervolgt Blom. "Ik heb kinderen hun ouders zien troosten. Zij zien ook dat hun ouders verdriet hebben. Dat vond ik moeilijk om te zien."

Bij de bijeenkomst waren ook deskundigen van Slachtofferhulp, ggz en GGD aanwezig, om de aanwezigen verwerkingstips te geven. "Neem de tijd voor jezelf, vraag om hulp en laat je helpen", somt de burgemeester die suggesties op. "Dit is niet met een paar dagen voorbij."

Rusland heeft een rechtszaak aangespannen tegen een kunstenaar uit Duitsland, vanwege de beeltenis van de Russische president Poetin op een praalwagen. Hij wordt beschuldigd van verspreiding van valse informatie over het Russische leger en belediging van Poetin als opperbevelhebber daarvan.

Na een voorbereidende zitting vanochtend in Moskou werd bekend dat het proces 30 december van start gaat. Op het vergrijp staat een boete of een celstraf van maximaal 10 jaar. Op verdere vragen van het Duitse persbureau DPA wilde de rechtbank geen antwoord geven.

De beklaagde, de Duitse kunstenaar Jacques Tilly, zal niet in de Russische rechtbank verschijnen. "Ik heb nog geen enkele brief of andere informatie ontvangen", laat hij aan Duitse media weten.

Poetin in gevangenisuniform

De grote Duitse carnavalsoptochten staan bekend om hun satirische praalwagens, met vaak bekende figuren als Donald Trump, de Duitse bondskanseliers of FIFA-baas Infantino. Tilly maakt de wagens al sinds de jaren 80, en Poetin is een van zijn favoriete onderwerpen.

Tilly ontwierp vorig jaar een praalwagen waarop Poetin met wijd opengesperde mond het land Oekraïne opeet, met de tekst "erstick dran!" (stik erin!). Dit jaar beeldde hij Poetin af in een gevangenisuniform en met bebloede handen; hij wordt geplet door een grote stalen bal aan een ketting om zijn nek.

'Belachelijk'

"Mijn eerste reactie was ongeloof", zegt Tilly tegen Duitse media over het moment dat hij hoorde over de aanklacht. "Dat zo'n grote staat als Rusland hier zoveel aandacht aan besteedt. Blijkbaar doet humor toch meer pijn dan ik dacht."

Tilly noemt de rechtszaak belachelijk, en heeft zich voorgenomen de aanklacht als onderwerp te gebruiken bij een van zijn volgende praalwagens. Aan de andere kant wil hij ook niet in een strafkamp terechtkomen, zegt hij. "Mijn wellnessvakantie naar de sauna's in Moskou is even van de baan."

In Europa is met verontwaardiging gereageerd op de inreisverboden voor onder meer voormalig Eurocommissaris Thierry Breton. De Fransman Breton en vier Europese leidinggevenden van non-profitorganisaties die zich inzetten tegen desinformatie mogen de VS niet meer in. De VS beschuldigt hen van online censuur.

De Europese Commissie veroordeelt het Amerikaanse besluit. De EU heeft de VS ook om opheldering gevraagd. "Onze digitale regels garanderen een veilig, eerlijk en gelijk speelveld voor alle bedrijven, en worden eerlijk en zonder discriminatie toegepast. Indien nodig zullen we snel en resoluut reageren om onze regelgevende autonomie te verdedigen tegen ongerechtvaardigde maatregelen", staat in een verklaring van de Commissie.

Ook de Franse president Macron heeft de Amerikaanse sancties veroordeeld. "Deze maatregelen komen neer op intimidatie en dwang gericht op het ondermijnen van de Europese digitale soevereiniteit", zegt Macron op X. "Samen met de Europese Commissie en onze Europese partners zullen we onze digitale soevereiniteit en onze regelgevende autonomie blijven verdedigen."

Visumbeperkingen VS

Het opleggen van individuele inreisverboden door de VS is een uitzonderlijke maatregel. In het verleden zijn ze opgelegd aan mensen die beschuldigd zijn van wijdverbreide corruptie en mensenrechtenschendingen.

Dan gaat het bijvoorbeeld om Yahya Jammeh, voormalig president van Gambia. Een ander voorbeeld is de Chinese partijsecretaris in Xinjiang Chen Quanguo. Hij werd in 2020 gesanctioneerd vanwege het schenden van de mensenrechten van de Oeigoeren.

Recent kondigde de regering-Trump aan het visum van de president van Colombia in te trekken om "roekeloze en opruiende" opmerkingen tijdens een pro-Palestijns protest in New York rond de jaarvergadering van de VN.

De Amerikanen richten hun pijlen op de Digital Services Act (DSA) van de Europese Unie. Deze wet stelt (Amerikaanse) techbedrijven zelf verantwoordelijk voor onder meer het tegengaan van desinformatie, beïnvloeding van verkiezingen en het verspreiden van haatberichten op hun platform.

De Franse zakenman Breton, van 2019 tot 2024 Europees commissaris voor de interne markt, wordt door de Amerikaanse onderminister voor publieke diplomatie Sarah Rogers "het brein achter de DSA" genoemd.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio beschuldigt Breton en de vier anderen ervan "georganiseerde pogingen" te hebben ondernomen om "Amerikaanse platforms te dwingen Amerikaanse standpunten die zij afwijzen te censureren, te devalueren en te onderdrukken".

'Washington maakt regels niet'

De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Noël Barrot benadrukt dat de DSA in Europa op democratische wijze is aangenomen. De opvolger van Breton, de Fransman Stéphane Séjourné, had ook kritiek. "Geen enkele sanctie zal de soevereiniteit van de Europese volkeren tot zwijgen brengen", zei hij.

Ook twee bestuursleden van de Duitse non-profitorganisatie HateAid kregen een Amerikaans visumverbod. Het Duitse ministerie van Justitie noemt dat onaanvaardbaar en zegt dat de twee de "steun en solidariteit" van de regering krijgen.

Daarnaast wijst het ministerie erop dat HateAid mensen steunde die slachtoffer zijn van "onwettige digitale haatzaaiende uitlatingen". "Iedereen die dit als censuur omschrijft, geeft een verkeerde voorstelling van ons constitutioneel systeem", staat in een verklaring. "De regels waarmee we in de digitale ruimte in Duitsland en Europa willen leven, worden niet in Washington gemaakt."

IJsmeesters en vrijwilligers werken op meerdere plekken in het land hard om ijsbanen gereed te maken voor schaatsplezier tijdens de kerstdagen. Vanwege de gunstige omstandigheden en nachtvorst zijn sommige ijsbanen naar verwachting morgen al open. "Het kriebelt. Dat merk ik bij mezelf en bij alle vrijwilligers", zegt Frederik Swart, voorzitter van de Doornsche IJsclub tegen RTV Utrecht.

De schaatsbanen hebben wel wat voorbereiding nodig. "De baan moet absoluut schoon zijn", legt Swart uit. "De basis moet goed zijn. Sommige vrijwilligers vinden het leuk om op de vreemdste tijden aan de bak te gaan om mensen dit plezier te geven." De tanks met water staan al klaar om de baan te voorzien van een mooie laag ijs.

Ook in Oosterbeek hopen ze te kunnen schaatsen. Zo maken vrijwilligers de schaatsbaan klaar:

IJsmeester Theo Schippers zegt dat de weersomstandigheden gunstig zijn voor de ijsbaan in Doorn. "De oostenwind veegt de warmte weg, waardoor het bevriezingsproces niet wordt belemmerd. De bomen houden de zon ook lekker tegen."

Ook in Zeist hopen ze snel open te kunnen. "We hebben er echt wel zin in. We hebben een leuk clubje vrijwilligers bij elkaar", zegt voorzitter Kobus Schellevis van IJsbaan Zeist. "Gisteravond hebben we in een vergadering de knoop doorgehakt en we gaan proberen vannacht ijs te maken."

IJsmeester Koen Koster moet daarom op kerstavond al aan de bak. "We beginnen om 22.00 uur met schoonmaken. Daarna proberen we er een eerste laagje water op te krijgen. Vervolgens sproeien we er een laagje overheen. Heel belangrijk is dat je het eerste laagje goed laat opdrogen. Anders moet je veel langer wachten."

De baan in Zeist gaat naar verwachting morgen al open:

Als alles volgens plan verloopt staan er met kerst zo'n 1300 mensen op het ijs, verwacht de club. Dat er geschaatst wordt tijdens kerst vindt de ijsmeester extra bijzonder. "Het is hier altijd vrede op aarde op het ijs en saamhorigheid. Heerlijk is dat."

Hoopvol

Ook in Overijssel zijn de mensen achter de ijsbanen hoopvol, maar nog een beetje terughoudend. "Het zou fantastisch zijn als het lukt", zegt Jarno van Faassen van de ijsvereniging in Gramsbergen tegen RTV Oost.

Ook de Steenwijker IJsclub hoopt op een schaatsdag, maar die vereniging heeft iets lagere temperaturen nodig dan verwacht, zegt woordvoerder Gerrit Finke. Daar wordt geschaatst op een ondergespoten weiland. Er is 6 tot 7 centimeter ijs nodig, wil de baan open kunnen. Dat is een paar centimeter meer dan de verenigingen die water op asfalt laten lopen.

Finland verhoogt de uittredingsleeftijd voor reservisten naar 65 jaar. Dat betekent dat voormalige dienstplichtigen na hun diensttijd vijftien jaar langer kunnen worden opgeroepen. Oud-officieren bleven al tot hun 60ste reservist. De verhoging betekent dat zij vijf jaar langer oproepbaar blijven.

"Het aantal Finse reservisten zal in 2031 rond de 1 miljoen liggen", zei minister van Defensie Häkkänen bij de presentatie van het besluit. "Deze en andere maatregelen moeten het signaal versterken dat Finland nu en in de toekomst voor zijn veiligheid zorgt." Finland telt 5,6 miljoen inwoners.

De maatregel heeft te maken met de angst voor een aanval van buurland Rusland. De landen delen een grens van meer dan 1300 kilometer.

In 1939 viel de toenmalige Sovjet-Unie Finland binnen. Finland moest in ruil voor beëindiging van de oorlog een aantal stukken grondgebied aan de Sovjet-Unie afstaan.

Correspondent Rolien Créton ging in oktober met Finse dienstplichtigen mee die les kregen in het leggen van mijnen:

Het Openbaar Ministerie ziet geen aanknopingspunten om in beroep te gaan in de zaak van de dodelijke steekpartij bij de Erasmusbrug in Rotterdam. Vorig jaar september stak Ayoub M. uit Amersfoort daar willekeurig in op aanwezigen, waarbij een 32-jarige Duitser om het leven kwam en een 33-jarige man uit Zwitserland zwaargewond raakte.

Het Openbaar Ministerie had twintig jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist voor moord en poging tot moord met terroristisch oogmerk. De rechtbank ging daar vorige week niet in mee; die oordeelde dat de man volledig ontoerekeningsvatbaar was en legde alleen tbs op. De rechtbank acht wel bewezen dat M. met een terroristisch motief handelde, maar ook dat zijn daden hem niet kunnen worden aangerekend.

Het OM zegt daar nu over dat het het vonnis heeft bestudeerd en dat een hoger beroep "geen reëel uitzicht biedt op een andere uitkomst". Toch benadrukt het OM dat het nog altijd vindt dat de man slechts deels ontoerekeningsvatbaar was.

Daarbij houdt het vast aan het rapport van het Pieter Baan Centrum, de observatiekliniek die Ayoub M. uitvoerig heeft onderzocht. De conclusie was dat M. weliswaar aan psychoses leed, maar deels toerekeningsvatbaar was.

Jihadistisch materiaal

In een van de politieverhoren heeft M. gezegd dat ongelovigen gedood moesten worden. Op zijn laptop en telefoon werd jihadistisch materiaal gevonden, zoals video's van terreurorganisatie Islamitische Staat over zelfmoordaanslagen en het leven in het kalifaat.

Op het moment van de mesaanval stond M. onder toezicht vanwege een ander incident met een mes. Hij had zijn moeder een paar jaar geleden aangevallen en was veroordeeld tot tbs met voorwaarden.

Het Openbaar Ministerie pakt nog net voor het einde van het jaar 82 miljoen af van een groep vermeende fraudeurs. Daarmee ontneemt het in een klap bijna net zoveel crimineel geld als normaal gesproken in een heel jaar.

Afgelopen jaar werd er bijvoorbeeld door het Openbaar Ministerie (OM) en het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) samen voor 99 miljoen euro aan crimineel vermogen afgepakt.

Het kan daarbij gaan om geld, maar ook om bijvoorbeeld luxe auto's, dure horloges of bitcoins. Of het gaat om waardepapieren, zoals aandelen of obligaties. Dat was bij de verdachten in deze zaak het geval.

Oude verdachten

De zaak kwam aan het rollen na onderzoek van de Belastingdienst. Tussen 2006 en 2009 gebruikten de verdachten vervalste contracten. Het geld dat ze binnenhaalden ging naar Zwitserse bankrekeningen. De miljoenen waren afkomstig van een buitenlandse multinational. Zeker 111 miljoen dollar werd via een stichting in buitenlandse waardepapieren geïnvesteerd.

Inmiddels zijn de verdachten oud en ziek. "Sommigen kampen met ernstige gezondheidsproblemen, diverse betrokkenen hebben hun werkzaamheden inmiddels neergelegd en een aantal is overleden", schrijft het Openbaar Ministerie.

Dat de zaak en de verdachten inmiddels zo oud zijn, heeft ertoe geleid dat het OM niet naar de rechter is gestapt, maar afspraken heeft gemaakt met de groep verdachten. De zogenoemde strafbeschikkingen leveren een stuk sneller resultaat op.

Tips gevraagd

Het nadeel van de route buiten de rechter om is dat veel feiten niet naar buiten komen. Welke bedrijven en stichtingen de fraudeurs gebruikten, is onbekend. Dat geldt ook voor de waardepapieren en waar de miljoenen precies vandaan komen. Het OM wil geen details geven over deze zaak.

Weet u meer over deze fraudezaak? Tips mogen naar economie@nos.nl

Nieuwe afpakwet op komst?

Afpakken van crimineel geld kan in de toekomst mogelijk veel makkelijker gaan. Nu is er een veroordeling nodig, of moet de crimineel afspraken willen maken. Maar een voorgestelde nieuwe wet moet afpakken ook mogelijk maken zonder veroordeling.

Dat wetsvoorstel is nu in consultatie, wat betekent dat iedereen er een reactie op mag geven. "De nieuwe wet zou echt een schokgolf onder criminelen veroorzaken", zegt een woordvoerder van het OM. Justitie hoopt dan ook dat wet er komt.

In de reacties is niet iedereen even positief. Verschillende mensen vrezen dat de overheid te makkelijk vermogen kan afpakken van mensen van wie niet is bewezen dat ze crimineel zijn.

Een emotionele oproep van de 11-jarige Vlaamse Hafsa in de Vlaamse versie van Het Glazen Huis heeft zo'n 2000 nieuwe stamceldonoren opgeleverd, waaronder ook 600 in Nederland. Dat bevestigde Mirjam Fechter van de stichting Matchis gisteren in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen.

De oproep van Hafsa werd massaal gedeeld, zowel in Nederland als in België. In Vlaanderen hebben zich 1335 nieuwe donoren aangemeld en in Wallonië 135, meldt VRT Nieuws.

Hafsa is een meisje van Marokkaanse afkomst. Ze lijdt aan bèta-thalassemie major, een levensbedreigende bloedziekte waarbij lichaamscellen niet genoeg zuurstof krijgen. Dat leidt tot een zeer ernstige vorm van bloedarmoede. Om te overleven heeft zij elke twee weken een bloedtransfusie nodig.

Noord-Afrikaanse donor

Hafsa's enige kans op genezing is een stamceltransplantatie met stamcellen van een donor van Marokkaanse of Noord-Afrikaanse afkomst. Die zijn er bijna niet. "Dat komt voornamelijk omdat Noord-Afrikaanse landen en Marokko geen stamceldonorbanken hebben, waardoor dus ook geen stamceldonoren worden geregistreerd", zei Fechter in het Oog.

Haar stichting koppelt donoren aan patiënten die stamcellen nodig hebben. Begin deze maand deed Matchis zelf ook een oproep voor Hafsa. De stichting registreert de etnische achtergrond van de donoren niet, maar vermoedt dat er onder de aanmeldingen relatief veel Nederlanders met Marokkaanse wortels zitten, gezien de piek in aanmeldingen.

Juiste match

De honderden nieuwe aanmeldingen betekenen niet dat Hafsa nu geholpen is, ook niet als daar donoren met de juiste afkomst tussen zitten. Voorwaarde is dat stamcellen van de donor matchen met die van een patiënt.

Eerst wordt gezocht naar een donor binnen de familie, broers en zussen. In 30 procent van de gevallen vindt men daar een geschikte donor. Zo niet, dan wordt in het wereldwijde donorbestand gezocht.

Etnische achtergrond speelt daarbij een grote rol. Hoe meer mensen met dezelfde etnische achtergrond in het bestand zitten, des te groter de kans dat een geschikte donor wordt gevonden, maar zekerheid is er niet.