NOS Nieuws - Algemeen

De Britse kinderboekenschrijver en komiek David Walliams is door zijn uitgever aan de kant gezet. Volgens de krant The Telegraph is dat besluit genomen na een onderzoek naar beschuldigingen van ongepast gedrag richting jonge vrouwen.

De 54-jarige Walliams is in Nederland vooral bekend als maker en acteur in de komedieserie Little Britain. Die BBC-serie met korte sketches werd in Nederland uitgezonden door de VPRO. In het Verenigd Koninkrijk is Walliams vooral bekend als succesvol kinderboekenschrijver.

Walliams ontkent

Uitgever HarperCollins zegt in een verklaring dat "na zorgvuldige overweging" is besloten geen nieuwe titels van David Walliams meer uit te geven. Over de reden wordt niets gezegd. "Om de privacy van individuen te respecteren, geven wij geen commentaar op interne aangelegenheden."

Volgens The Telegraph wordt Walliams beschuldigd van het lastigvallen van jonge medewerksters van de uitgeverij. Een vrouw zou in 2023 haar zorgen hebben geuit. Daarna is er volgens de Britse krant een onderzoek gestart. Het is niet duidelijk of deze vrouw zelf op een of andere manier is lastiggevallen.

Een woordvoerder van Walliams zegt dat de schrijver nooit op de hoogte is gesteld van beschuldigingen tegen hem. "Hij is niet betrokken geweest bij een onderzoek en heeft niet de kans gekregen om eventuele vragen te beantwoorden. David Walliams ontkent ten stelligste dat hij zich ongepast heeft gedragen en wint juridisch advies in." Voor zover bekend is er ook geen aangifte tegen Walliams gedaan.

Het onderzoek waartoe de uitgeverij besloot, zou in 2024 zijn afgerond. Bronnen zeggen tegen The Telegraph dat jonge vrouwen daarna bij Walliams uit de buurt werden gehouden en dat medewerksters de opdracht kregen om nooit alleen met de auteur af te spreken.

Eerdere ophef

Walliams kwam eerder in opspraak. Zo zou hij als jurylid van Britain's Got Talent seksistische opmerkingen hebben gemaakt over vrouwelijke deelnemers. Ook ontstond er ophef toen Walliams afgelopen zomer tijdens televisieopnames twee keer de Hitlergroet leek te brengen.

Walliams heeft meer dan 40 boeken en verhalenbundels voor kinderen geschreven, waarvan wereldwijd meer dan 60 miljoen exemplaren zijn verkocht. Onder meer zijn eerste boek The Boy in the Dress uit 2008, is ook in het Nederlands vertaald.

In Frankrijk is de beheerder van het presidentieel zilverwerk samen met twee andere mannen opgepakt voor de diefstal en heling van porseleinen serviesgoed en zilverwerk uit het Élysée, het presidentieel paleis in Parijs. Het Franse Openbaar Ministerie schat de waarde van de gestolen voorwerpen op vele duizenden euro's.

Het gaat om onder meer kopjes, schotels en borden van het merk Sèvres, een van de belangrijkste leveranciers van serviesgoed aan het Élysee. De porseleinenfabriek werd in 1740 opgericht onder koning Lodewijk XV en zijn maîtresse Madame de Pompadour. De serviezen worden door de Franse president gebruikt bij staatsdiners en andere gelegenheden.

Thomas M. was meer dan vijf jaar verantwoordelijk voor het dekken van de tafels en het bijhouden van de inventaris in het Élysée. Hij en Damien G., een antiekhandelaar, zouden twee jaar lang serviezen achterover hebben gedrukt voordat ze werden opgepakt, meldt het Franse dagblad Le Parisien. G. wordt ook verdacht van heling.

Luxe champagneglazen

Medewerkers van het presidentieel paleis zouden in een kluis, auto en woning van M. zo'n honderd voorwerpen hebben gevonden. Het gaat volgens Le Parisien om onder meer koperen potten en kristallen champagneglazen van het bedrijf Baccarat.

Op Vinted, een platform voor tweedehands spullen, verkocht M. borden en asbakken van de Franse luchtmacht, zeggen aanklagers.

De derde verdachte in de zaak, Ghislain M., werd opgepakt op verdenking van heling. Volgens het Franse dagblad had hij sinds begin 2024 contact met Thomas M. via sociale media. Ghislain M. zou de beheerder hebben overgehaald om het porseleinen servies te stelen.

"Passie voor antieke spullen"

Volgens de advocaat van Ghislain M. zette zijn "passie voor zeldzame antieke spullen" hem aan tot heling, schrijft Le Parisien.

Een opmerkelijk detail is dat M. als bewaker werkte bij het Louvre. In dat museum werden in oktober op klaarlichte dag kostbare juwelen gestolen. De rechter verbood de verdachte om terug te keren naar zijn werk zolang het onderzoek loopt.

De drie verdachten zouden intussen schuld hebben bekend. Ze zouden hebben beloofd de gestolen goederen die ze nog in hun bezit hebben, terug te geven. Het drietal moet in februari voor de rechter verschijnen.

Veilingsites

Het kantoor van president Macron heeft niet gereageerd op de diefstal. Sèvres zegt dat het een aantal voorwerpen op veilingsites is tegengekomen en dat een aantal inmiddels is geretourneerd.

De politie in Bussum heeft vannacht kerstkaarten uit een met vuurwerk opgeblazen brievenbus 'opgelapt' en weer op de post gedaan, meldt NH Nieuws.

"Hopelijk komen de kaarten goed aan en geven ze de ontvangers een glimlach en een warm kerstgevoel", schrijft de politie Wijdemeren op Facebook.

Op surveillance vannacht zagen agenten een brievenbus die door zwaar vuurwerk beschadigd was. Op de grond lagen enkele tientallen kerstkaarten.

Tweede kans

"We hebben ze verzameld en meegenomen naar het bureau", zegt de politie. "Daar hebben we zoveel mogelijk kaarten een tweede kans gegeven, ze voorzichtig opgeknapt en met een begeleidend briefje van ons alsnog op de post gedaan."

Om te voorkomen dat de oranje brievenbussen beschadigd raken door vuurwerk sluit PostNL ze rond de jaarwisseling altijd af. Maar dat gebeurt dit jaar pas vanaf dinsdag 30 december.

In Bangladesh heeft een grote mensenmassa de uitvaart bijgewoond van de studentenleider die deze week na een moordaanslag overleed. De 32-jarige Sharif Osman Hadi werd vorige week vrijdag door gemaskerde mensen op straat in Dhaka neergeschoten. Donderdag bezweek hij in een ziekenhuis in Singapore aan zijn verwondingen.

De uitvaart van Hadi vond plaats buiten het parlementsgebouw in de hoofdstad Dhaka, dat zwaar beveiligd was door de politie. Er is nog niemand opgepakt voor de aanslag.

De politie in Bangladesh zegt wel verdachten op het oog te hebben en dat de schutter mogelijk is gevlucht naar India, waar ook de gevluchte oud-premier Hasina sinds augustus vorig jaar verblijft. Hadi was een van de hoofdfiguren in de studentenprotesten vorig jaar, die uiteindelijk leidden tot het aftreden van Hasina.

Over de aantallen bezoekers bij de uitvaart van Hadi lopen de berichten uiteen. Sommige media spreken van tienduizenden mensen, andere van honderdduizenden. Aanwezigen droegen Bengaalse vlaggen en riepen leuzen als steunbetuiging voor Hadi. Hij is begraven op de campus van de universiteit van Dhaka.

Vandaag is er bovendien een dag van nationale rouw, uitgeroepen door interimpremier Yunus. Vlaggen hangen halfstok en er zijn gebedsbijeenkomsten.

Gisteren braken rellen uit

Hoewel er een grote mensenmassa op de uitvaart afkwam, is het rustig gebleven. Dat was gisteren anders. De bekendmaking van de dood van Hadi leidde tot gewelddadige rellen. In Dhaka stichtte een woedende menigte brand op twee krantenredacties. Ook werd een partijkantoor van de oud-premier Hasina gesloopt.

Ook werd het huis van een belangrijke diplomaat uit India omsingeld, het land waar Hasina verblijft. Ze werd afgelopen maand bij verstek ter dood veroordeeld voor haar rol in het bloedig neerslaan van de protesten.

Door de zaak-Hasina zijn de spanningen tussen India en Bangladesh toegenomen. Deze week zei de politie dat de schutter van Hadi waarschijnlijk naar India is gevlucht. Beide landen riepen daarop elkaars ambassadeurs op het matje.

Bangladesh verkeert in een onrustige periode, na het afzetten van Hasina. Yunus leidt het land, in de aanloop naar de verkiezingen in februari. Studentenleider Hadi was van plan aan deze verkiezingen mee te doen.

Een botsing tussen een passagierstrein en een kudde wilde olifanten in India heeft aan zeven dieren het leven gekost. Een kalf raakte gewond.

Het ongeluk gebeurde vanochtend in het noordoosten van het land, in een bosrijk gebied in de deelstaat Assam. De machinist zag een kudde van zo'n honderd Aziatische olifanten het spoor oversteken. Hij remde uit alle macht, maar kon niet voorkomen dat verschillende dieren werden geraakt.

Door de botsing liepen vijf wagons uit de rails, maar de 650 passagiers in de trein bleven ongedeerd. De ontspoorde wagons zijn losgekoppeld en het restant van de trein is doorgereden naar New Delhi. Zo'n 200 passagiers uit de vijf wagons zijn met een andere trein verder vervoerd. De dode olifanten zijn inmiddels begraven.

Botsingen tussen treinen en olifanten komen vaker voor in Assam, waar naar schatting 7000 wilde Aziatische olifanten leven. Sinds 2020 zijn door treinbotsingen minstens twaalf dieren omgekomen.

Het is een rechter gelukt om een oplichter uit Almelo te laten afkicken van de drank. Dat deed de rechter door de man gedurende de rechtsgang te 'gijzelen' en naar de gevangenis te sturen. Inmiddels heeft de man alcohol afgezworen en werkt hij een aantal uren per week op de plek waar hij eerder een taakstraf deed.

Het gaat in deze zaak om Andy S. (31) uit Almelo, die tussen april 2024 en maart 2025 van alles en nog wat 'verkocht' via Marktplaats en Facebook, meldt RTV Oost.

Er zijn negentien aangiften tegen de man gedaan, maar waarschijnlijk heeft hij meer slachtoffers gemaakt. Mensen bestelden seizoenskaarten voor Ajax bij hem en startbewijzen voor marathons. S. bood ook ouderwetse vinylplaten aan.

Maar direct nadat het geld was overgemaakt, verbrak hij alle contact. Sommige gedupeerden gingen voor enkele tientjes de boot in. Anderen waren veel geld kwijt. Zo maakten een vader en zoon 2250 euro over voor twee seizoenskaarten voor Ajax.

Drankprobleem

Tijdens de eerste zitting in deze zaak, in oktober, bleek dat de verdachte met een groot drankprobleem kampte en de opbrengsten van zijn oplichtingspraktijken gebruikte om die verslaving te betalen.

Omdat dezelfde Andy S. bijna tien jaar geleden ook al werd veroordeeld wegens oplichting via Marktplaats, besloot de politierechter in oktober tot een "paardenmiddel", zoals hij het zelf noemde. S. werd per direct gegijzeld in de gevangenis. De gedachte hierachter was dat S. zo noodgedwongen zou afkicken.

Drinkt niet meer

Gisteren werd de rechtszaak tegen de man voortgezet en het paardenmiddel had effect, vertelde de reclassering. S. drinkt niet meer, is een behandeling begonnen en heeft geen contact meer met andere mensen met een drankprobleem.

Ook werkt hij extra uren op de plek waar hij eerder een taakstraf heeft uitgevoerd. "Ik heb tegenwoordig zelfs een agenda", vertelde hij zelf.

Toch eiste het Openbaar Ministerie een celstraf van twee weken en 170 uur taakstraf wegens oplichting.

De rechter ging daar niet in mee. Hij vond dat S. zijn goede wil heeft getoond en besloot geen nieuwe gevangenisstraf op te leggen. "U heeft de kans om clean te worden met beide handen aangegrepen", aldus de rechter. Hij veroordeelde S. tot een taakstraf van 150 uur en een voorwaardelijke gevangenisstraf van vijf maanden. Ook moet hij alle gedupeerden terugbetalen.

De gemeente Westland overweegt om statushouders in een voormalig hotel in Naaldwijk zelf te laten koken en de was te laten doen. Dat is uit bezuinigingsoverwegingen.

"De exploitatie in de huidige vorm is simpelweg niet houdbaar", laat het gemeentebestuur bij Omroep West weten. "Wij zien mogelijkheden om met een relatief beperkte investering de keukenfunctie in het hotel te verbouwen naar gedeelde kookvoorzieningen en de wasvoorzieningen te laten aanpassen."

De gemeente Westland kocht het hotel in 2023. Het idee was om er tijdelijk statushouders onder te brengen, die binnen een half jaar zouden kunnen doorstromen naar een sociale huurwoning,

Noodsituatie

Maar die doorstroming is er nooit gekomen omdat er een tekort is aan woningen in de gemeente. Er zijn in de loop der jaren wel statushouders elders gehuisvest, maar er verblijven nu toch nog 165 mensen in het voormalige hotel: 130 statushouders (dus mensen met een verblijfsvergunning), 30 vluchtelingen uit Oekraïne en 5 'spoedzoekers', mensen die dringend een woning nodig hebben door een noodsituatie zoals huiselijk geweld.

Voor die opvang krijgt de gemeente een vergoeding van het Rijk. Maar die is niet toereikend en bovendien onzeker, aldus het gemeentebestuur.

Te duur

Gevolg is dat de huisvesting de gemeente Westland zo'n 2,5 miljoen euro per jaar kost. Te duur, vindt een deel van de gemeenteraad. Vorige maand kwamen vier partijen met het plan om de opvang te stoppen en het gebouw om te bouwen tot een appartementencomplex.

Maar zolang er geen andere oplossing is gevonden voor de huisvesting van de huidige bewoners, gaat dat plan het gemeentebestuur van Westland te ver. "Wij hebben wettelijke verplichtingen voor het huisvesten van statushouders (de taakstelling)", staat in een brief aan de gemeenteraad. "Door de inzet van het voormalige hotel als bijdrage aan de taakstelling, voldoen wij beter aan onze verplichtingen dan zonder deze opvanglocatie."

Het gemeentebestuur wijst ook op de verplichting om Oekraïners te blijven opvangen. Voor spoedzoekers heeft de gemeente een zorgplicht.

Centrale keuken

Maar dat die opvang goedkoper moet, vinden ook burgemeester en wethouders. Vandaar dat wethouder Carlieke van Staalduinen nu voorstelt om te stoppen met de centrale keuken waar wordt gekookt door voormalig hotelpersoneel.

In plaats daarvan stelt Van Staalduinen nu bij de lokale omroep WOS voor om te keuken te verbouwen tot een ruimte met twintig kooktoestellen waar de bewoners zelf kunnen koken.

Hoeveel kostenbesparing dat precies oplevert, is nog onduidelijk. Waar de bewoners zelfstandig hun was zouden kunnen doen, is ook nog niet duidelijk.

De gemeenteraad moet nog instemmen met de bezuinigingsvoorstellen.

Veel mensen eten wild alleen met kerst, maar het vlees van dieren die in de natuur worden geschoten, neemt toe in populariteit, het hele jaar door. Er zijn ook mensen die in principe geen vlees eten, maar een uitzondering maken voor wild. Waar de totale consumptie van vlees het afgelopen jaar licht daalde, nam de consumptie van wild met ruim 10 procent toe, ziet de wildhandel.

Verslaggever Rob Koster ging mee op de jacht:

Na een ochtend en middag regen op de Veluwe is het net droog en begint het al te schemeren. "En dan laat het ree zich meestal goed zien", vertelt Laurens Hoedemaker, directeur van de Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging.

We lopen over een veld tussen de bossen naar een 'hoogzit' voor jagers. Daar kan je met twee personen beschut wachten tot het wild in het vizier komt. "We jagen om te zorgen dat de hoeveelheid reeën in balans is met de biodiversiteit in het bos en we jagen om te benutten", zegt Hoedemaker. "Want ree is heerlijk scharrelvlees."

Wachten in de jachthut

Nadat we ons in de jachthut hebben genesteld, wordt het jachtgeweer doorgeladen. Het is het laatste harde geluid dat we maken. Met een warmtebeeldkijker tuurt Hoedemaker het bos af om te zien of er wild in de buurt is. Vervolgens wordt het stil en begint het wachten.

Op plekken zoals de Waterleidingduinen in Noord-Holland, de Veluwe en de Oostvaardersplassen in Flevoland wordt gejaagd om de wildpopulatie binnen bepaalde grenzen te houden. Het gaat onder meer om damherten, reeën, fazanten, ganzen, eenden en hazen.

In het algemeen wordt er gejaagd om te voorkomen dat te veel dieren de natuur kaalvreten en verkeersongelukken veroorzaken. Soms wordt er gejaagd omdat er te weinig eten voor de hoeveelheid beesten is. Zo'n 27.000 mensen in Nederland hebben een jachtvergunning.

Een van de grotere handelaren is Wildhandel Pieter van Meel. Als directeur Thomas van Meel ons rondleidt, hangen er zo'n twintig damherten en een ree aan de haak. "Het is vlak voor de kerst en wild wordt bij uitstek in deze tijd van het jaar gegeten. Het is nu hard werken voor ons, zeven dagen per week en twaalf uur per dag."

We zien dat ieder dier wordt gecontroleerd door een dierenarts van de NVWA. Het vlees gaat veel naar restaurants, maar ook naar slagers en supermarkten. "De hang naar minder, maar beter vlees zie je terug in de wildconsumptie", vertelt Van Meel.

"Natuurlijk is de wildconsumptie nog altijd heel klein ten opzichte van de industrie, maar wij zien wel dat het toeneemt en dat de consument er steeds meer in geïnteresseerd is", vertelt van Meel terwijl een van de slagers een ree uitbeent. "Het is eigenlijk heel puur, natuurlijk vlees."

Afkeer van vleesproductie

Een van de supermarkten waaraan Van Meel wild levert, ziet een toename van de consumptie van wild met 13,5 procent, terwijl de totale vleesconsumptie met 0,9 procent is afgenomen.

Bij online winkel Grutto, waar veel particulieren wild kopen, zien ze de verkoop van wild met zo'n 12 procent groeien. "We zien steeds meer afkeer van industriële vleesproductie", zegt eigenaar Berend te Voortwis. Bovendien lijkt wild iets minder duur geworden. "Het prijsverschil tussen wild en rundvlees is kleiner aan het worden. Dat komt doordat de prijs van rund enorm is gestegen en de prijs van wild veel minder."

Na zo'n twee uur fluisteren en turen naar de bosrand wordt het wachten in de 'hoogzit' op de Veluwe beloond. Terwijl een ree het bos weer in rent, loopt een andere ons recht tegemoet. Het geweer is gereed, de prooi nabij en het wachten is op het schot. De NOS-verslaggever en cameraman hebben hun gehoorbescherming opgezet.

Tussen de oren van het ree heeft de jager door het vizier op het jachtgeweer een klein gewei ontdekt. "Het is een bok, een mannetje dus", fluistert Hoedemaker, terwijl hij het jachtgeweer weer van de schouder laat zakken. "Het is geitenseizoen en dan mogen er geen bokken geschoten worden."

Om de vrouwtjes met jongen te sparen, mogen in het voorjaar alleen bokken geschoten worden en in de winter alleen vrouwelijke reeën, geiten. Het is inmiddels donker geworden en dit ree is aan de jacht ontkomen.

Schiphol is "volop bezig" om de koffers na te sturen die gisteren achterbleven na de storing in het bagagesysteem. Volgens een woordvoerder van de luchthaven duurt het nog enkele dagen voordat iedereen zijn koffer weer terug heeft.

De storing ontstond in de ochtend. Door de problemen moest de ruimbagage in vertrekhal 2 handmatig worden ingecheckt. Dat duurt langer, waardoor niet alle koffers met de geplande vluchten meekonden. Zo'n 20.000 koffers bleven achter. Normaal verwerkt de luchthaven op een dag als gisteren zo'n 150.000 koffers.

Schiphol had extra personeel ingezet om zoveel mogelijk ruimbagage alsnog in te checken. De storing was aan het einde van de middag verholpen.

Ook KLM getroffen

Schiphol werkt samen met luchtvaartmaatschappijen om de achtergebleven bagage na te sturen. Het is niet bekend hoeveel koffers inmiddels bij de reizigers zijn aangekomen.

Ook KLM is getroffen door de storing. Een woordvoerder van de luchtvaartmaatschappij zegt tegen persbureau ANP dat er "hard wordt gewerkt om onze passagiers zo snel mogelijk hun bagage na te leveren". De woordvoerder kan niet zeggen om hoeveel koffers en andere bagage het precies gaat.

De naam van de Amerikaanse president Trump is toegevoegd aan die van het prestigieuze Kennedy Center voor uitvoerende kunsten in Washington D.C. De raad van toezicht van het cultuurcentrum, waar sinds dit jaar vooral Trump-loyalisten in zitten, stemde deze week in met de naamsverandering.

Gisteren plaatsen bouwvakkers vervolgens 'The Donald J. Trump and' met grote zwarte letters op het witmarmeren gebouw, boven de naam die het centrum in 1971 bij de officiële opening kreeg. Het gebouw heet nu dus 'The Donald J. Trump and The John F. Kennedy Memorial Center for the Performing Arts', in het kort het Trump-Kennedy Center.

Eerder dit jaar ontsloeg Trump leden van de raad van toezicht die door de vorige president Biden waren aangesteld. Trump maakte een oude bondgenoot, Richard Grenell, president van het culturele centrum en Trump liet zichzelf tot voorzitter benoemen. Ook sprak hij meermaals de wens uit om zijn eigen naam op het gebouw te zien.

Witte Huis-woordvoerder Leavitt zegt dat Trump dit jaar "ongelooflijk werk heeft verzet om het gebouw te redden, niet alleen wat betreft wederopbouw, maar ook op het vlak van financiën en reputatie".

Ze zegt dat de raad unaniem heeft ingestemd met het voorstel, maar een van de leden weerspreekt dat. Democraat Joyce Beatty zegt dat haar microfoon was gedempt in de telefonische vergadering waarin werd gestemd over de wijziging. Daardoor kon ze zich naar eigen zeggen niet uitspreken.

Wetswijziging nodig

Het Amerikaanse Congres besloot in 1964 de naam Kennedy te geven aan het centrum, ter nagedachtenis aan de president die een jaar eerder was doodgeschoten. De leden van het Congres legden dat destijds vast in een wet. Juist daarom leidt de naamsverandering tot kritiek.

In de wet staat expliciet vermeld dat het monument specifiek voor John F. Kennedy bedoeld is en dat de raad van toezicht daarop moet toezien. Om de naam te kunnen wijzigen, zou eerst de wet moeten worden aangepast.

Een nicht van JFK, Kerry Kennedy, is woedend over het besluit van de raad van toezicht. Ze zegt dat ze Trumps naam eigenhandig zal verwijderen als zijn termijn erop zit. "Over drie jaar en een maand zal ik een pikhouweel nemen en die letters van het gebouw af trekken. Maar ik heb wel iemand nodig die de ladder vasthoudt."

Strijd tegen diversiteit

De naamsverandering van het Kennedy Center maakt deel uit van beleid van de regering-Trump om zaken die zij als "te woke" ziet in de ban te doen. Direct na de inauguratie van Trump werd de aanval op DEI geopend, het beleid van Biden voor diversiteit, gelijke kansen en inclusie.

Overigens is het niet de eerste naamswijziging van de huidige regering. De Golf van Mexico werd onder Trump de Golf van Amerika. Ook hier kwam veel kritiek op, onder meer van Mexico. Daarnaast namen tal van media de naamswijziging niet over.

Verder heeft Trumps regering het ministerie van Defensie omgedoopt tot het ministerie van Oorlog. En het ministerie van Buitenlandse Zaken wil af van het lettertype Calibri, dat ingesteld werd door Biden, omdat het "te woke" zou zijn.

Witte Huis wordt gouder

Aan het Witte Huis is ook hard gesleuteld. Zo zijn er veel meer gouden ornamenten toegevoegd. De hele oostvleugel wordt afgebroken om een balzaal te bouwen, die 400 miljoen dollar moet kosten, het dubbele van de geplande prijs. Ook opende Trump in zijn ambtswoning een 'Presidential Walk of Fame', met portretten van presidenten.

Onder de plaquette van 'Sleepy Joe Biden' staat dat die "met afstand de slechtste president ooit" was en president is geworden door "de meest corrupte verkiezingen ooit in Amerika". In plaats van een portret van Biden is er een afbeelding van een 'autopen' opgehangen. Dat is een verwijzing naar een bewering van Trump dat er een automatische pen werd gebruikt om de handtekening van Biden zonder diens medeweten onder besluiten te zetten.

Trump zelf heeft twee portretten, voor zijn twee ambtstermijnen. Bij zijn nieuwste foto staat onder meer dat hij een "Historische Overwinning" geboekt heeft in de verkiezingen. Over president Reagan was hij overigens zeer enthousiast. Die wordt omschreven als "een fan van president Donald J. Trump, lang voordat Trump zijn historische campagne voor het Witte Huis voerde".

Amsterdam neemt extra maatregelen om de veiligheid van vrouwen te vergroten. De gemeente gaat vechtsporttraining aanbieden, stelt de inlooplocatie van het Centrum Seksueel Geweld zeven dagen per week open en zet een systeem op waarbij buddy's 's nachts meefietsen naar huis.

"Het moet vanzelfsprekend zijn dat vrouwen en meiden zich zonder angst door Amsterdam kunnen bewegen", laat het gemeentebestuur weten. "Op straat, naar huis, op school of werk en in het uitgaansleven."

Amsterdam heeft al sinds 2020 een programma tegen seksuele intimidatie, maar breidt dat nu uit. Op 21 augustus, een dag na de moord op Lisa uit Abcoude, kondigde burgemeester Halsema dat al aan. "U kunt erop rekenen dat het Openbaar Ministerie, politie en de gemeenten in Amsterdam-Amstelland alles op alles zetten om vrouwenmoord, seksueel geweld en alle vormen van vrouwenhaat te bestrijden", zei ze toen.

Stadsomroep AT5 meldt nu wat dat betekent. Zo zal de inlooplocatie van het Centrum Seksueel Geweld vanaf midden januari zeven dagen per week van 09.00 tot 21.00 uur open zijn. Er komen meer hulpverleners bij de Blijf Groep. De GGD stelt extra medische deskundigheid beschikbaar zodat meer vrouwen onderzocht kunnen worden bij de eerste signalen van (seksueel) geweld. Voor slachtoffers van seksueel geweld en stalking komt er meer bescherming, onder meer met alarmknoppen.

Ook kunnen gedupeerde vrouwen gemakkelijker vragen om (gratis) juridische bijstand.

Kwetsbare locaties

Halsema zei het al in augustus: ook de openbare ruimte moet veiliger worden. De gemeente bracht eerder dit jaar ruim 160 'kwetsbare plekken' in kaart, zoals donkere of afgelegen fietsroutes, tunnels en bus-, tram- en metrohaltes. Op die plekken worden bosjes gesnoeid en extra lampen geplaatst. In Amsterdam-Zuidoost start een proef met betere verlichting.

Bovendien wil de gemeente bij nieuwe ontwerpen van straten en pleinen het "vrouwelijk perspectief" meenemen, door ervaringen van vrouwen en meiden te gebruiken bij de inrichting.

In het pakket maatregelen wordt ook ingezet op vechtsporttraining voor vrouwen. Dat lost geweld tegen vrouwen niet op, aldus het gemeentebestuur, maar draagt wel bij aan een gevoel van vrijheid. Vechtsporttrainers gaan niet alleen trainen, zij moeten vrouwen in onveilige relaties ook helpen om sneller hulp te zoeken.

Angela

Om vrouwen zich ook in het uitgaansleven veiliger te laten voelen, wil de stad dat het internationale codewoord 'Angela' meer bekendheid krijgt. Wie 'Angela' zegt in een kroeg, geeft daarmee aan dat ze wordt lastiggevallen. Horecapersoneel kan dan ingrijpen.

Amsterdam leidt daarnaast vier extra boa's op, die snel kunnen optreden tegen seksuele intimidatie op straat. Ook komt er een buddysysteem voor mensen die samen naar huis willen fietsen. De eerste bike-buddy's gaan binnenkort al meefietsen vanaf de Johan Cruijff Arena en de Ziggo Dome.

Tegelijkertijd richt het gemeentebestuur zich ook nadrukkelijk op mannen. Op dit moment loopt al de campagne 'Man, zeg er wat van', die mannen oproept zich uit te spreken tegen (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Verder wil de stad aan jongeren workshops gaan geven over de impact van vrouwonvriendelijke uitingen op sociale media.

De voormalige Pakistaanse premier Imran Khan is veroordeeld tot een gevangenisstraf van zeventien jaar vanwege corruptie. De straf komt boven op een eerdere veroordeling, in een andere corruptiezaak. Khan zit al ruim twee jaar vast.

De rechtbank legde ook zeventien jaar cel op aan Khans vrouw. Beiden moeten ook een boete betalen.

De Toshakhana 2-zaak draait om de aankoop van staatsgeschenken. De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman deed de Pakistaanse staat dure horloges en juwelen cadeau toen Khan in 2021 als premier een staatsbezoek bracht. Volgens aanklagers kochten Khan en zijn vrouw die geschenken vervolgens voor een spotprijs over, wat in strijd is met de regels rond geschenken.

De advocaat van de 73-jarige Khan is niet te spreken over de uitspraak. Volgens hem heeft de rechtbank het vonnis uitgesproken zonder de verdediging aan te horen.

Tientallen rechtszaken

De voormalige cricketspeler Khan werd in 2018 voor het eerst premier. In 2022 werd hij afgezet na een motie van wantrouwen die door de oppositie werd ingediend.

Een jaar later werd hij opgepakt voor meerdere aanklachten, waaronder corruptie en het lekken van staatsgeheimen. Sindsdien zit hij vast en lopen er tientallen rechtszaken tegen hem.

De voormalige premier werd afgelopen januari al veroordeeld tot veertien jaar cel voor corruptie. Hij had zich volgens de rechtbank laten omkopen door een vastgoedmagnaat. Khan zou in ruil voor financiële diensten twee stukken grond hebben gekregen.

Populair

Khan heeft alle aantijgingen altijd tegengesproken en zegt dat hij politiek monddood wordt gemaakt. Ook critici zeggen dat de lange veroordelingen een manier zijn om Khan in de cel te houden.

De oud-premier is nog altijd populair in zijn land. Zijn aanhangers gaan regelmatig de straat op om zijn vrijlating te eisen. Daarbij worden honderden mensen door de Pakistaanse autoriteiten opgepakt.

Het statiegeldsysteem wordt voor het overgrote deel betaald door consumenten die hun flesjes en blikjes niet inleveren. Dat blijkt uit cijfers van producentenorganisatie Verpact. De producenten zelf dragen veel minder bij, hoewel zij verantwoordelijk zijn voor de inzameling.

In 2024 was het bedrag dat consumenten lieten liggen door hun flesjes en blikjes niet in te leveren bijna 140 miljoen euro. Daarmee werd ongeveer driekwart van het statiegeldsysteem gefinancierd. Producenten droegen 33 miljoen euro bij.

Volgens Maarten van Heuven van actiegroep Fair Resource Foundation is de verhouding nu heel scheef. Hij noemt het logisch dat consumenten wat bijdragen aan het statiegeldsysteem, maar volgens hem is het doorgeslagen. "Over de jaren 2021 tot en met 2024 gaat het om een bedrag van een half miljard euro aan niet uitbetaald statiegeld."

Dat is volgens hem deels te wijten aan de consumenten zelf, die de blikjes en flesjes in de prullenbak of in de berm gooien. Maar daarnaast schieten de producenten tekort. "Verpact is te laat begonnen met investeren in meer en betere inlevermachines en dat komt zeker ook doordat er te weinig innamepunten zijn gerealiseerd."

Zelf statiegeldmachines betalen

Verpact vindt niet dat er sprake is van een scheve verhouding tussen wat consumenten en producenten bijdragen aan het statiegeldsysteem. "Het is door de wet dat we dit moeten doen", aldus directeur Hester Klein Lankhorst. "Het niet geinde statiegeld moet terug in het systeem."

Verpact zegt dat er wel degelijk op tijd in machines is geïnvesteerd, al kan de organisatie niet zeggen hoeveel. "Dat maakte toen deel uit van de totale vergoeding aan supermarkten", licht financieel directeur Jeroen Kluiters toe. "Die kochten er vervolgens zelf machines van."

Met de introductie van statiegeld op blikjes in 2023 veranderde dat. "Toen zijn we zelf statiegeldmachines gaan financieren voor innamepunten", aldus Kluiters. In 2023 en 2024 ging het om investeringen van in totaal 155 miljoen euro.

90 procent

Verpact-directeur Klein Lankhorst verwacht dat er de komende jaren steeds meer statiegeld wordt uitbetaald omdat de inzameling verbetert. Ze vindt dat een goede ontwikkeling. "Doel is om te voldoen aan de wettelijke inzamelnorm."

Producenten zijn wettelijk verplicht om 90 procent van alle plastic flessen en blikjes in te zamelen, maar halen dit al jaren niet. Na grote druk van de toezichthouder, de Inspectie Leefomgeving en Transport, is het inzamelpercentage wel aan het stijgen.

Producenten moeten voortaan wel relatief meer gaan bijdragen aan het statiegeldsysteem. Volgend jaar moeten ze voor elk blikje dat ze op de markt brengen 1 cent afdragen, vijf keer zoveel als nu.

Voor flesjes werd die bijdrage twee jaar geleden nog verlaagd. Daar verandert komend jaar nog niets aan.

'Geen prioriteit'

Om de inzameling verder omhoog te krijgen, pleit Verpact inmiddels voor een innameplicht, iets waar het zich eerder niet over uit durfde te spreken. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat doet daar op dit moment onderzoek naar.

Ook de Fair Resource Foundation is daarvoor. Wel blijft de organisatie kritisch. "Verpact heeft sinds de lancering van statiegeld op flesjes in 2021 ingezet op vrijwillige donatiebakken in plaats van op inleverpunten waar je statiegeld terug kan krijgen", aldus Van Heuven. "Het daadwerkelijk teruggeven van statiegeld was vanaf het begin al niet de prioriteit."

OM legt Heineken een boete op van anderhalf miljoen euro

Het Openbaar Ministerie (OM) legt Heineken een boete op van anderhalf miljoen euro vanwege het overtreden van de statiegeldregels. De bierbrouwer vulde tussen 1 en 11 april 2023, toen statiegeld op blik verplicht werd, nog ruim 7,2 miljoen blikjes zonder statiegeld.

Milieuorganisatie Fair Resource Foundation bracht de zaak aan het rollen en deed aangifte tegen Heineken. Het OM opende vervolgens een onderzoek. Daaruit bleek dat Heineken de regels verkeerd had geïnterpreteerd. Blikjes die zonder statiegeld voor 1 april waren gevuld, mochten na de ingangsdatum nog verkocht worden. Het was niet toegestaan om nog lege, niet-statiegeldblikken te vullen na 1 april, maar Heineken had dat dus wel gedaan.

De bierbrouwer laat in een reactie weten dat de invoering een "complexe overgang" was. Naast het betalen van de boete doet Heineken een donatie van 500.000 euro aan een goed doel dat het statiegeldsysteem helpt versnellen.

Inwoners van Moerdijk zijn niet van plan zich neer te leggen bij de compensatie die ze krijgen als het dorp moet verdwijnen. Ze willen niet de beloofde 100 procent vergoeding voor huiseigenaren, maar zetten in op 350 procent. Dat zegt het Bewonerscollectief Moerdijk tegen EenVandaag.

Het college van burgemeester en wethouders stelde vorige maand voor om Moerdijk op te heffen, tot schok van de inwoners. Het dorp met 1100 inwoners moet plaatsmaken voor de uitbreiding van het nabijgelegen haven- en industriegebied. Er moet een knooppunt in de energietransitie komen, met een nieuw hoogspanningsstation en meerdere waterstoffabrieken.

Overigens is een definitief besluit nog niet genomen, al lijkt het er wel sterk op dat Moerdijk zal verdwijnen. De provincie en het toekomstige kabinet zullen daarover in juni een knoop doorhakken.

In de tussentijd gaat het vooral over hoe woningbezitters moeten worden gecompenseerd. De gemeente heeft de bestaande regeling onlangs uitgebreid. Bewoners kunnen nu hun huis voor 100 procent van de taxatiewaarde verkopen, waar dat eerder 95 procent was. Maar wat betreft de bewoners is dat te weinig.

Emotionele schade

"Het gaat om veel meer dan een huis alleen", zegt voorzitter Marianne Quik van het Bewonerscollectief Moerdijk tegen EenVandaag. "Wat we hier hebben opgebouwd is niet te taxeren. We zetten daarom in op minstens 350 procent. Daarin hebben we ook andere zaken meegerekend, zoals het kopen van een nieuwe woning, verhuiskosten en de emotionele schade."

Dat zegt ook advocaat Geert-Jan Knoops, die door de betrokkenen is ingehuurd om de compensatie aan te vechten. Hij kijkt verder dan alleen de Nederlandse wetgeving. "Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gaat minimaal uit van 100 procent, maar kijkt nadrukkelijk verder", zegt hij. Knoops vindt dat de gemeente ook factoren als verlies van sociaal leven, cultureel erfgoed en activiteiten van bedrijven moet meenemen. Anders "leg je een onredelijke belasting op bewoners", stelt hij.

Wethouder Danny Dingemans zegt tegen EenVandaag dat hij 350 procent compensatie ambitieus vindt. "Maar het zou best zo kunnen zijn dat dat inderdaad de prijs is waar je op uitkomt als je al die componenten die die schade betreffen voor inwoners meeneemt."

Goedemorgen! De Amerikaanse onderhandelaar Witkoff gaat weer om de tafel met Oekraïense en Russische delegaties en in Amsterdam is de ontknoping van Wie is de Mol?.

Eerst het weer: Het is vandaag grijs, met in de ochtend lokaal nog hardnekkige mist. Vanmiddag volgt vanuit het zuiden wat regen. Bij een zwakke tot matige zuidoostenwind is het een graad of 8. De komende dagen is het droog en veelal bewolkt. Bij een koude oostenwind daalt de temperatuur geleidelijk.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft documenten vrijgegeven over de overleden zedendelinquent Jeffrey Epstein. Bij de eerste documenten zitten veel bestanden met foto's. Daarop zijn interieurs van een of meer huizen te zien. Ook zijn er foto's van onder anderen oud-president Bill Clinton.

Honderden pagina's zijn weggelakt. Dat is volgens het ministerie gedaan om persoonlijke informatie van slachtoffers en van privépersonen te beschermen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Bij Those Vegan Cowboys hebben ze een manier gevonden om caseïne te maken zonder koeien. Caseïne is het belangrijkste eiwit in kaas. Er wordt 6 miljoen euro geïnvesteerd om plantaardige kaas te maken. In de Verenigde Staten is al toestemming om de markt te betreden. Volgend jaar zijn er proeverijen in Nederland.

Fijne dag!

Een vader en een zoon schoten afgelopen zondag in Sydney vijftien mensen dood bij een Chanoeka-viering. In hun auto werden twee zwarte IS-vlaggen gevonden. Het bloedbad op het populaire Bondi Beach onderstreept het gevaar van de jihadistische ideologie van terreurbeweging Islamitische Staat.

De beweging is volgens de Global Terror Index nog altijd de dodelijkste terroristische organisatie wereldwijd. Maar er zijn enorme regionale verschillen. Geradicaliseerde eenlingen voeren aanslagen uit onder dezelfde IS-vlag waarmee op andere plekken in de wereld steden of regio's worden bezet.

Opmars in Afrika

Gisteravond nog voerde de VS in Syrië een aanval uit op meerdere IS-doelen. Maar over het algemeen is de gewapende groep in Syrië en Irak nog maar een schim van wat ze was in de hoogtijdagen van het zogenoemde kalifaat, zo'n tien jaar geleden. In delen van Afrika hebben andere IS-afdelingen de laatste jaren een opmars gemaakt. In samenwerking met lokale milities weet Islamitische Staat daar te profiteren van chaos en zwak lokaal bestuur.

"De meeste aanslagen die IS pleegt, gebeuren in de Sahel-regio in Afrika", zegt Pieter Nanninga, jihadisme-onderzoeker van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook in Syrië zijn de laatste jaren fors meer aanslagen gepleegd. Nanninga verwijst onder meer naar de dood van drie Amerikanen in Centraal-Syrië afgelopen weekend. "IS lijkt te willen profiteren van de onrust in Syrië onder de nieuwe machthebbers."

In 2014 en 2015 hield IS grote delen van Irak en Syrië bezet. Aangespoord door het kalifaat werden grootschalige aanslagen gepleegd in onder meer Parijs, Brussel en Nice. Maar de terreurbeweging werd in 2019 grotendeels verslagen en sindsdien is de organisatie getransformeerd.

Volgens experts lijkt er nauwelijks nog sprake van centrale aansturing. "De nadruk is verschoven naar IS-franchises in verschillende delen van de wereld", zegt Bart Schuurman, hoogleraar terrorisme en politiek geweld van de Universiteit Leiden. "Zij varen grotendeels een eigen koers die inspeelt op lokale conflicten."

In bijvoorbeeld Afrika, maar ook in delen van Zuid- en Centraal-Azië proberen IS'ers zichzelf te presenteren als alternatief voor lokale bestuurders. Schuurman: "Ze pretenderen oplossingen te hebben voor langslepende maatschappelijke problemen, proberen effectiever te regeren dan de overheden en spelen in op de vaak grote onvrede met de centrale regering." Desondanks hebben burgers vaak het meest te lijden onder aanvallen door IS.

Grote aanslagen door ISIS-K

De Afrikaanse IS-vertakkingen zijn vooral bezig om hun machtsbasis op de grond te vergroten. ISIS-K daarentegen, de afdeling die actief is in Centraal- en Zuid-Azië, pleegt ook duizenden kilometers verderop grote aanslagen.

Islamitische Staat Provincie Khorasan is onder meer verantwoordelijk voor het bloedbad in een concertzaal in een voorstad van Moskou, waarbij vorig jaar ruim 130 mensen werden gedood. "De afgelopen tijd waren er minder aanslagen, maar het is lastig in te schatten of ISIS-K nu zwakker is geworden of daartoe zelf heeft besloten", zegt Nanninga.

Op het hoogtepunt had IS zo'n 80.000 strijders wereldwijd, tegenwoordig zijn dat er minder:

De aanslag in Sydney werd uitgevoerd door Naveed Akram en zijn vader Sajid Akram. Naveed is opgedoken in foto's met aan IS gelinkte mannen in Australië. De veiligheidsdiensten hadden hem in de gaten gehouden, maar concludeerden dat er destijds geen aanwijzingen waren dat hij een aanslag zou gaan plegen.

IS heeft geen provincie uitgeroepen op het Australische continent. Er is wel een mogelijke link tussen de aanslagplegers en het IS-netwerk in de Filipijnen.

'Militaire training'

Volgens een anonieme bron binnen de Australische anti-terreurdienst hebben de twee mannen militaire training gehad op het eiland Mindanao. Het staat vast dat ze daar geweest zijn, maar de Filipijnse autoriteiten zeggen dat er geen enkel bewijs is dat het tweetal daar is getraind door terroristen.

In 2017 hadden IS-strijders de Filipijnse stad Marawi bezet. Na een maandenlange strijd tegen het leger werden de jihadisten verslagen. Experts schatten dat er nog een kleine groep (voormalige) IS'ers actief is.

Er is ook geen direct contact met IS nodig om een aanslag te plegen. Het is een strategie van de terreurbeweging om individuen aan te sporen bommen te maken of met een mes burgers te lijf te gaan. Hoewel de stroom propaganda vanuit IS is afgenomen, blijkt het nog altijd genoeg om met name jongeren te inspireren tot geweld.

"Ik denk dat IS voor ons in het Westen veel minder gevaarlijk is dan tien jaar geleden, en ook zelfs minder gevaarlijk dan de afgelopen jaren", zegt Nanninga.

Minder aanslagen in Europa

Zo concludeerde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) vorige week dat er minder jihadistische aanslagen zijn gepleegd in de tweede helft van 2025 dan in de vijf jaren ervoor. Desondanks blijft IS volgens het rapport de grootste jihadistische dreiging voor Europa.

Recente arrestaties in onder meer Nederland, Duitsland en Polen laten volgens Schuurman zien dat de politie "veel weet te voorkomen". Hij benadrukt daarbij dat er in vergelijking met het vorige decennium in Europa fors minder dodelijke aanslagen zijn gepleegd.

Toch lijkt er nu wel sprake van een opleving in de bereidheid om een aanslag te plegen. "We zijn in het Westen IS wellicht grotendeels uit het oog verloren, maar dat geldt niet andersom."

Het aantal sportblessures in Nederland is in 2024 met zo'n 300.000 gevallen gestegen. Dat meldt kenniscentrum VeiligheidNL. Naar schatting 4,6 miljoen mensen liepen gezamenlijk 5,6 miljoen blessures op.

De toename is gedeeltelijk te verklaren door het feit dat meer mensen de laatste jaren zijn gaan sporten. "Dat is natuurlijk heel goed, maar het leidt ook tot meer blessures", zegt Victor Zuidema, expert blessurepreventie bij VeiligheidNL. "Gelukkig zijn lang niet alle letsels ernstig. En je kunt veel blessures uiteraard voorkomen door bewuster met je sport bezig te zijn."

Spoedeisende hulp

Het aantal bezoeken aan een spoedeisende hulp als gevolg van een sportblessure neemt juist af. "Dat komt ook doordat we andere sporten zijn gaan doen, zoals sportief wandelen, fitness of fietsen", zegt Zuidema. "We zijn dus wel meer gaan sporten, maar de risico's verschillen."

Dat er minder mensen naar de spoedeisende hulp gaan, vindt hij een goed teken. "Dat is ook positief voor de ontlasting van het zorgsysteem. We zien dat bij blessures tegenwoordig vaker een andere behandeling wordt ingezet."

Volgens de expert blessurepreventie is het in bepaalde gevallen bijvoorbeeld verstandiger om naar de fysiotherapeut te gaan in plaats van naar het ziekenhuis. "Enkelbandletsel moet je zeker behandelen, maar een behandeling op de spoedeisende hulp heeft dan niet altijd zin." Bij zwaardere kwetsuren, zoals botbreuken, is dat uiteraard anders.

De meeste sporters die op de spoedeisende hulp terechtkomen zijn onder de 18 jaar. "Als ouder ga je met een geblesseerd kind vaak sneller naar het ziekenhuis dan wanneer je zelf iets mankeert", zegt Zuidema. "Daar komt bij dat jongeren motorisch nog in ontwikkeling zijn en meer risico nemen."

Mountainbike

Het grootste risico op een bezoek aan de spoedeisende hulp door een blessure lopen sporters tijdens het mountainbiken. Volgens Zuidema komt dat gedeeltelijk doordat dat "een heel technische sport is".

Dat herkent mountainbiker Troy Corsen, van de Nederlandse toerfietsbond NTFU. "Dat zit hem bijvoorbeeld in de obstakels die je tijdens het mountainbiken kan tegenkomen. Maar dat maakt het juist interessant."

Toch levert een val tijdens het mountainbiken soms behoorlijk letsel op. "De gevolgen kunnen best groot zijn als je met een hoge snelheid ten val komt. Maar als je goed geïnformeerd en getraind bent, is het ook een sport die heel veilig kan."

Kleurcodes

Corsen wijst erop dat het aantal mountainbikers in tien jaar tijd is verdubbeld. Daar zijn ongetwijfeld mensen bij die het mountainbiken onderschatten, zegt hij. "We leven in een fietsland en we geloven dat alles goed geregeld is. Maar op een mountainbikeroute kom je obstakels tegen die het je bewust moeilijker maken."

Om mensen beter voorbereid op de fiets te zetten, werkt Corsen met collega's aan een kleurcodesysteem dat de moeilijkheidsgraad van mountainbikeroutes weergeeft. "Dat is vergelijkbaar met het systeem bij skipistes. Groen is een makkelijke route, blauw gemiddeld, rood is behoorlijk uitdagend en zwart voor ver gevorderden." Veruit de meeste routes in Nederland hebben de blauwe kleurcode, zegt Corsen.

Aan iets meer dan de helft van de 280 mountainbikeroutes in Nederland is inmiddels een kleurcode toegekend. "We roepen de beheerders van de overige routes ook op om mee te doen", zegt Corsen. "De kans op valpartijen en letsel wordt daarmee kleiner."

Defensie krijgt een vliegbasis voor F-35's en een grote kazerne op Lelystad Airport. Dat heeft het demissionaire kabinet besloten. Het besluit is onderdeel van het landelijke plan 'Ruimte voor Defensie' dat over vijftig nieuwe locaties gaat.

Het demissionaire kabinet kon vrijdag, tot grote spijt van de direct betrokken bewindspersonen, geen compleet besluit nemen over de toekomst van Lelystad Airport. Een compleet besluit betekent dat er tegelijk over defensievluchten en vakantievluchten afspraken worden gemaakt met Flevoland en de luchthaven. Die zien mogelijkheden voor extra werkgelegenheid en inkomsten.

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat het volgende kabinet een besluit neemt over vakantievluchten en daar houden de huidige bewindslieden zich aan. Maar ook al is het complete besluit er nog niet, het demissionaire kabinet doet toch een stap naar voren.

Want Defensie heeft geen tijd om te wachten, zegt staatssecretaris van Defensie Tuinman (BBB). "We nemen nu het besluit over de planologische inpassing voor de F-35's. Er moeten bijvoorbeeld al shelters gebouwd gaan worden. En we willen ook duidelijkheid geven aan de mensen die er wonen."

Vakantievluchten niet zeker

Shelters zijn de beschermende gebouwen waar de F-35's onder kunnen staan, zodat ze niet vanuit de lucht door bijvoorbeeld drones beschadigd kunnen worden. Ook voldoet de landingsbaan niet aan de NAVO-normen, die moet worden verlengd. Tuinman: "We zetten nu dit proces in gang en dat duurt nog wel een aantal maanden. Dan kan het nieuwe kabinet daarna mooi het besluit nemen over burgerluchtvaart."

Minister van Infrastructuur Tieman (BBB) had het liefst vorige week al het complete kabinetsbesluit bekendgemaakt. Hij wekte de indruk dat daar ruimte in zat voor vakantievluchten. "We doen op dit moment wat de Tweede Kamer wil, maar ik ben er wel voor gegaan", zei hij. Toen duidelijk werd dat Tieman het complete besluit wilde nemen, greep GL-PvdA in met een motie.

Tieman draagt het dossier nu met de nodige informatie en berekeningen over aan de formatietafel, met D66, CDA en VVD. D66 en CDA stemden vorige week tegen het openhouden van Lelystad Airport voor burgerluchtvaart, de VVD stemde voor.

Echt zeker dat er ook vakantievluchten gaan komen, is het dus niet. Minister Tieman: "Het is voor de regio nog een uitdaging om die wens over te brengen aan de landelijke politiek." Staatssecretaris Tuinman benadrukt dat het defensiebesluit niet nadelig hoeft uit te pakken. Zonder de F-35's was er helemaal weinig kans op goedkeuring voor vakantievluchten, redeneert hij.

Honderden miljoenen

Mochten er geen vakantievluchten mogen vertrekken, dan heeft Schiphol als eigenaar van Lelystad Airport al gewaarschuwd dat de afkoop daarvan een miljard euro kost. "We hebben dat op de formatietafel gelegd. Ik heb het bedrag gehoord. Die uitspraak laat ik even voor Schiphol, maar we hebben het niet over tientallen miljoenen." Met andere woorden: het gaat eerder om honderden miljoenen, maar dat wil Tieman niet zeggen.

Maar ook hij denkt, net als Tuinman, dat het nieuwe kabinet er niet lang over hoeft te doen. "De Kamer heeft gezegd: 'we willen niet dat deze ploeg een besluit neemt'. Als dat over drie maanden met een nieuw kabinet wel wordt gedaan, dan heb je een andere discussie met elkaar."

Het intrekken van het voornemen om de F-35's op Lelystad in te zetten is met dit besluit in ieder geval een stuk lastiger geworden. Aan de formatietafel zullen dus vooral de financiële belangen worden afgewogen van de Rijksoverheid, de regio en Schiphol, de overlast voor omwonenden en de 'stikstofruimte' die nodig is voor natuurvergunningen.

Zorgen over gevolgen

De provincie Gelderland en de gemeente Lelystad hebben inmiddels weinig enthousiast gereageerd op het kabinetsbesluit. Gelderland zegt in het duister te tasten over de gevolgen van de stationering van F-35's op Lelystad Airport. De provincie is fel tegen laagvliegroutes voor de jachtvliegtuigen over onder meer de Veluwe en hoe die routes eruit gaan zien, blijft in de plannen van Defensie onduidelijk.

"Wij begrijpen niet dat het kabinet een besluit neemt zonder inzicht in de gevolgen. Wij vragen duidelijkheid voordat er onomkeerbare stappen worden gezet", aldus de provincie.

De gemeente Lelystad heeft het ministerie van Defensie opgeroepen omwonenden en ondernemers rond Lelystad Airport "ruimhartig te compenseren". Volgens de gemeente ondervinden zij gevolgen van het steeds maar weer uitstellen van een besluit over openstelling van het vliegveld voor passagiersvliegtuigen.

Een trein is gisteravond op een auto gebotst op een spoorwegovergang in de Gelderse plaats Beltrum. De bestuurder van de personenauto is daarbij om het leven gekomen.

Spoorbeheerder ProRail meldt dat het om suïcide gaat.

Volgens de Gelderlander raakte in de trein niemand gewond. Het treinverkeer was vanwege het politieonderzoek vanaf 22.00 uur gestremd tussen Vorden en Lichtenvoorde-Groenlo.

Het is al de tweede keer dit jaar dat er een dodelijk ongeluk plaatsvindt op de overgang aan de Nijkampsweg in Beltrum. In maart botste een trein daar ook op een personenauto, waarbij de bestuurder om het leven kwam.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

De Verenigde Staten hebben gisteravond een aanval uitgevoerd in Syrië op meerdere doelen van Islamitische Staat, meldt de Amerikaanse regering.

Volgens minister van Defensie Hegseth was de aanval een vergelding voor een aanslag van afgelopen weekend in Centraal-Syrië. Daarbij werden een tolk en twee Amerikaanse militairen gedood en raakten drie andere militairen gewond. "Dit is niet het begin van een oorlog, maar een wraakactie", stelde Hegseth.

Het Pentagon meldt dat meer dan zeventig doelen werden geraakt in Centraal-Syrië, rond de steden Raqqa en Deir ez Zor. Daarbij zouden IS-leden en wapendepots zijn geraakt. Volgens het Syrische Observatorium voor Mensenrechten, dat vanuit Londen opereert, zijn een prominente IS-leider en een aantal militanten gedood.

Bij de aanval werden meerdere gevechtsvliegtuigen en helikopters ingezet en werden raketten vanaf de grond afgevuurd. Ook Jordanië zou daarbij vliegtuigen hebben ingezet.

'Steun van Syrische regering'

Na de aanslag bij de stad Palmyra van vorig weekend had president Trump al "zeer serieuze vergeldingsmaatregelen" aangekondigd. In het oosten van Syrië zitten honderden Amerikaanse militairen die onderdeel zijn van een coalitie die tegen IS vecht. Trump meldt op zijn socialemediakanaal Truth Social dat de Syrische regering "volledig achter de aanval" staat.

Er zijn verschillende lezingen over wie er achter de aanslag zat. Centcom, het Amerikaanse militaire commando voor het Midden-Oosten, wijst naar een IS-militant. Het Syrische Observatorium zegt dat het juist gaat om een Syrische militair, die sympathieën heeft voor IS. Het Syrische ministerie van Binnenlandse Zaken zei dat deze week ook. De verantwoordelijkheid voor de aanslag is door niemand opgeëist.

De Syrische president Sharaa ondertekende vorige maand een verklaring om zich aan te sluiten bij de internationale coalitie tegen IS. Dat deed hij bij een bezoek aan Trump in het Witte Huis, als eerste Syrische president ooit. Sharaa krijgt op zijn beurt Amerikaanse steun voor zijn leger. Er is nog altijd weinig duidelijk over wat het akkoord tussen Syrië en de VS in de praktijk zal betekenen.

Correspondent Midden-Oosten Daisy Mohr:

"Hoewel IS in Syrië in 2019 is verslagen, is het gedachtegoed nooit helemaal weg geweest. Tegenwoordig zijn er vooral slapende cellen: mensen die overdag bijvoorbeeld in een vrachtwagen rijden of in een winkeltje werken, maar als het nodig is IS-strijder zijn.

Ik ben net ruim een week in het gebied geweest en het is heel goed voelbaar dat die dreiging van IS steeds groter wordt. Dat vertellen mensen ook, vooral de Koerden die al jarenlang tegen IS vechten. Zij verliezen wekelijks militairen in die strijd en waarschuwen dat het gevecht zich zal uitbreiden naar andere gebieden.

IS heeft kunnen profiteren van het machtsvacuüm dat is ontstaan na de val van het regime-Assad een jaar geleden. In die chaos zijn naar alle waarschijnlijkheid allerlei grote wapenopslagplaatsen van Assads leger in handen gevallen van IS, eigenlijk als een soort cadeau.

De nieuwe machthebbers zitten bovendien in een spagaat. Enerzijds is er hun jihadistische achtergrond, anderzijds hebben ze zich aangesloten bij de coalitie tegen IS en waren ze hoogstwaarschijnlijk op de hoogte van de Amerikaanse aanval van gisteravond. Dat aspect was bij de aanslag in Palmyra ook interessant, want we horen dat de dader deel uitmaakte van het nieuwe Syrische leger van president Sharaa, en dus IS-gedachtegoed erop nahoudt. Dat maakt het allemaal nog veel ingewikkelder, omdat die aanslag als het ware van binnenuit kwam."