NOS Nieuws - Algemeen

In de VS is bij een botsing in de lucht tussen twee helikopters de piloot van de ene helikopter omgekomen. De piloot van de andere helikopter raakte levensgevaarlijk gewond.

De botsing vond plaats bij de plaats Hammonton in de staat New Jersey. Op een video op sociale media is te zien dat een helikopter hard rondtollend naar beneden komt. Een van de helikopters vloog in brand, welke is niet duidelijk.

Er waren geen passagiers aan boord. De luchtvaartautoriteit FAA en de transportveiligheidsraad NTSB zijn een onderzoek begonnen.

De afgelopen dagen was het op veel plekken stralend weer, maar de dagen rond oud en nieuw lijken niet zo mooi te worden. Morgen gaan we de zon maar weinig zien. Het is veelal bewolkt en soms valt er een beetje regen. Echt zo'n grijze en druilerige winterdag.

De temperatuur stijgt naar maximaal 8 graden. In het uiterste noorden kan 's middags met een beetje geluk de zon nog doorbreken. In het zuiden en zuidoosten kan het een groot deel van de dag mistig zijn en is het kil met temperaturen maar net boven het vriespunt.

Dinsdag en woensdag (oudejaarsdag) is het opnieuw vaak bewolkt met kans op wat licht gespetter. Overdag is het een graad of 5 en 's nachts kan het een graadje vriezen. Over het algemeen koelt het door de bewolking 's nachts niet erg af. Op het moment dat we het nieuwe jaar inluiden vriest het waarschijnlijk net niet.

De wind draait naar het noordwesten en trekt aan. Langzaamaan komt koude lucht weer dichter bij ons land in de buurt.

Kouder met winterse buien

Tijdens de eerste dagen van 2026 waait het soms stevig door vanaf de Noordzee en trekken er veel buien over Nederland. Daarbij zou naast regen later ook steeds vaker natte sneeuw, sneeuw of hagel kunnen vallen.

De combinatie van neerslag en wind maakt het guur. In de nacht koelt het af tot onder het vriespunt, zeker als het een tijdje helder is. Met natte wegen en eventuele sneeuwresten is gladheid in de nacht iets om rekening mee te houden.

De Oekraïense president Zelensky en de Amerikaanse president Trump zijn begonnen aan hun ontmoeting in Florida. De twee drukten elkaar de hand op Trumps landgoed Mar-a-Lago. Op tafel ligt een plan dat volgens Zelensky kan bijdragen aan een einde aan de oorlog met Rusland.

De Oekraïense president hoopt dat Trump akkoord gaat met veiligheidsgaranties voor Oekraïne en andere onderdelen van zijn 20-puntenplan om de oorlog te stoppen. De ontmoeting volgt op weken van gesprekken tussen Amerikaanse, Oekraïense en Russische onderhandelaars. Oekraïne en Rusland spraken niet rechtstreeks met elkaar.

Voorafgaand aan zijn ontmoeting met Zelensky had Trump telefonisch contact met de Russische president Poetin. Trump zei korte tijd later op Mar-a-Lago tegen journalisten dat Poetin "zeer serieus is over vrede" en dat de gesprekken zich "in de laatste fases" bevinden. Volgens Trump zal er ook sprake zijn van "stevige veiligheidsafspraken", maar opnieuw gaf hij daarover geen details.

De hoogste Russische buitenlandvertegenwoordiger, Joeri Oesjakov, zegt dat Trump het initiatief had genomen voor het telefonisch contact en dat het gesprek "een vriendelijke toon" had. Ook is volgens hem afgesproken dat beide leiders elkaar opnieuw spreken na afloop van de ontmoeting tussen Zelensky en Trump.

Trump en Zelensky stonden bij aankomst kort de pers te woord:

Het plan dat nu in Florida wordt besproken is tot stand gekomen na onderhandelingen met de VS. Er staat onder meer in dat Oekraïne bereid is om zijn troepen uit de regio Donetsk terug te trekken, op voorwaarde dat Rusland dat ook doet bij een vergelijkbaar stuk bezet gebied. Een internationale troepenmacht zou in dat gedemilitariseerde gebied de landen uit elkaar moeten houden.

Verder bevat het plan volgens Oekraïne voorstellen voor een wederopbouwfonds, voor de omvang het leger en voor de mogelijkheid van een EU-lidmaatschap. Als Trump en Zelensky er samen uitkomen, moet ook Rusland nog akkoord gaan. Moskou heeft tot nu toe afwijzend gereageerd op belangrijke punten uit het voorstel.

Te gunstig voor Rusland

Het 20-puntenplan volgt uit het 28-puntenplan dat vorige maand door president Trump werd gepresenteerd. Dat plan viel erg slecht bij Zelensky en zijn Europese bondgenoten, omdat het volgens hen veel te gunstig uitpakte voor de Russen. Zo zou Oekraïne de volledige Donbas-regio moeten afstaan aan Rusland. Dat zou ook gelden voor de gebieden die Rusland niet in handen heeft. Ook zou het Oekraïense leger nog maar uit 600.000 man mogen bestaan.

Zelensky hield de afgelopen dagen nauw contact met zijn Europese bondgenoten, zoals vandaag nog met de Britse premier Starmer. Gisteren sprak hij met onder anderen NAVO-chef Rutte en demissionair premier Schoof. Het is de bedoeling dat hij na het gesprek met Trump opnieuw contact opneemt met de Europese leiders.

Correspondent Verenigde Staten Rudy Bouma:

"Trump reageerde tot nu toe lauw op dat 20-puntenplan van Zelensky, het Oekraïense compromis van het Amerikaanse 28-puntenplan. Bij aankomst van de beide leiders was de lichaamstaal ook niet heel hartelijk te noemen.

Zelensky kan een beetje hoop putten uit het feit dat Trump hem überhaupt wil ontvangen, op zijn vakantieadres. Oekraïne dringt al sinds oktober aan op deze ontmoeting. Trump zei daarover dat het alleen zin heeft als Zelensky er bijna uit is met de Amerikaanse onderhandelaars, buitenlandgezant Steve Witkoff en Trumps schoonzoon Jared Kushner.

Feit is dat Trump tot nu toe maar weinig serieuze druk heeft gezet op Poetin, afgezien van een paar kritische opmerkingen. Ook zijn er door de VS sancties opgelegd aan Russische oliebedrijven en landen die zaken doen met Rusland, zoals India en China. Maar dat schrikt Poetin duidelijk niet af."

De afgelopen dagen ging Rusland door met grootschalige aanvallen op Oekraïne, waarbij opnieuw doden vielen. Door een aanval op Kyiv kwam gisternacht 40 procent van de woongebouwen in en rond de hoofdstad zonder stroom te zitten. Voor Oekraïne zijn de aanvallen het bewijs dat de Russische president Poetin niet geïnteresseerd is in vrede.

Trump en Zelensky hebben elkaar het afgelopen jaar meermaals ontmoet. De eerste keer, in februari in Witte Huis, liep voor het oog van de camera's uit op een felle ruzie. In oktober spraken de twee elkaar weer.

In Renswoude heeft de politie ingegrepen tijdens een herdenking van de doodgeschoten wolf Bram. Demonstranten van de Faunabescherming en Animal Rebellion liepen van het gemeentehuis naar het gebouw van de Faunabeheer Eenheid in het dorp.

Daar kregen zij het aan de stok met tientallen buurtbewoners, die zich tegen de demonstratie keerden. De politie kwam daarom met meerdere auto's naar het dorp om de groepen uit elkaar te halen. De demonstranten werden weggeleid door de politie. Volgens RTV Utrecht was de situatie grimmig en werd er ook vuurwerk afgestoken.

Afschotvergunning

Niemand is nog aangehouden, meldt de politie. Volgens Animal Rebellion zijn de betogers erg geschrokken. Een woordvoerder van de actiegroep zei tegen RTV Utrecht dat een man met zijn auto probeerde in te rijden op de betogers. De actiegroep gaat aangifte doen.

Enkelen van de zeventien actievoerders kregen klappen van het vijandige publiek. Nadat de politie rond 15.30 uur had ingegrepen, keerde de rust terug.

Volgens RTV Utrecht stonden de demonstranten rond een wit kruis, ter nagedachtenis aan probleemwolf GW3237m, ook wel Bram genoemd. Hij werd deze maand doodgeschoten op de Utrechtse Heuvelrug. In juli gaf de provincie toestemming om de wolf af te schieten, nadat eind mei een wandelende vrouw was gebeten door een wolf op landgoed Den Treek in Leusden. Uit DNA-onderzoek bleek dat wolf GW3237m achter de aanval zat.

Vanuit de bijna volledig geautomatiseerde megahaven van het Peruaanse Chancay varen schepen met containers in drie weken van Peru naar China. Vanuit Peru gaan schepen met grondstoffen als ijzer, koper, mineralen, soja en fruit naar China. Omgekeerd komen bijvoorbeeld auto's, computers en allerlei technologie naar Zuid-Amerika.

Havendirecteur Mario de las Casas kijkt vanaf de bovenste etage van het bedrijfspand tevreden uit over de haven die dit jaar operationeel werd, maar nog niet helemaal is afgebouwd. "Uiteindelijk komen hier meer dan tien kades en verschillende terminals. Deze haven heeft de capaciteit voor de grootste schepen ter wereld. Voor ons is het een directe poort naar Azië", zegt hij.

De haven is voor 60 procent in handen van het Chinese staatsbedrijf COSCO (China Ocean Shipping Company) en voor de overige 40 procent van het Peruaanse mijnbedrijf Volcan. Er is meer dan drie miljard dollar geïnvesteerd en bij de haven is een enorm industriepark gebouwd. Het is de eerste haven in de regio waar schepen met een diepte van twintig meter kunnen aanmeren. En er zijn speciale sojaterminals in de haven.

De las Casas is blij met de komst van de megahaven en verheugt zich op de andere ambitieuze plannen van China voor deze regio. Want die liggen al klaar. China wil investeren in een spoorwegennet waardoor ook Brazilië via een spoorlijn directe aansluiting krijgt op de haven van Chancay. "We kunnen dan als regio echt groeien, want dan zijn er veel betere verbindingen. Het is altijd mijn droom geweest dat er een spoornet komt in Zuid-Amerika, omdat we zo nog beter zaken kunnen doen met Azië", zegt directeur De las Casas.

Amerikaanse 'achtertuin'

De Amerikaanse president Trump is dit een doorn in het oog. In de onlangs verschenen buitenlandvisie van zijn regering wordt duidelijk welke plannen Trump heeft met Latijns-Amerika. Hij ziet deze regio als de Amerikaanse 'achtertuin', waarmee hij teruggrijpt op de 'Monroe-doctrine' uit 1823. Daarbij stelde de toenmalige Amerikaanse president James Monroe dat het gehele westelijk halfrond valt binnen de Amerikaanse invloedssfeer.

De sterke Chinese invloed en aanwezigheid in Latijns-Amerika past niet in dat plan en de VS wil de Chinese macht er dan ook indammen. Dat werd het afgelopen jaar al zichtbaar door het uitoefenen van economische druk via sancties en handelstarieven.

Ook de verhoogde militaire aanwezigheid in de regio wordt door experts gezien als een methode om de Amerikaanse greep op de regio te versterken. "De Amerikaanse aanpak is een potentiële dreiging voor deze regio", zegt onderzoeker Leolino Dourado van het Centrum voor China en Azië-Pacific Studies. "We hebben het gezien bij het Panamakanaal: daar heeft Trump problemen mee omdat het volgens hem onder Chinese controle staat. Hij dreigde het daarom in te nemen."

Volgens Dourado was die invloed van China binnen het Panamakanaal niet bewezen maar werd de Amerikaanse druk op de Panamese regering zo groot dat Panama besloot uit het Chinese Nieuwe Zijderouteplan te stappen. ,,In 2026 kan deze Amerikaanse druk in de regio groter worden. Ook voor Peru, waar dan verkiezingen zijn'', aldus onderzoeker Dourado.

Dat de VS zich onder Trump weer volop stort op Latijns-Amerika komt voor veel landen onverwacht. "Jarenlang bemoeide Amerika zich nauwelijks meer met deze regio, terwijl China hier volop investeerde, vooral in de infrastructuur. Er zijn inmiddels wel twintig landen hier met goede handelsbetrekkingen met China", zegt Dourado.

'Chinese kolonie'

In Peru is de aanwezigheid van China goed zichtbaar. Veel winkels verkopen Chinese producten en er wonen veel Chinezen.

Op een overdekte markt in de Chinese wijk koopt de Peruaanse Berta Merino met haar zus bij een Chinese verkoper mierzoete wafels. Voor haar is de band met China belangrijker dan die met de VS. "De meeste investeringen zijn hier van China en het kan ons welvaart geven. Maar we zijn wel een soort kolonie aan het worden van China", zegt ze.

Havendirecteur Mario de Las Casas maakt zich geen zorgen over mogelijke spanningen met Amerika vanwege de Chinese haven. "Ik zou het liefst zien dat Trump ook hier investeert in een spoorwegennet."

Sinds gisteravond trekken opnieuw hevige regenval en harde wind over de Gazastrook. Hierdoor zijn duizenden tenten waarin Palestijnen verblijven onder water komen te staan of weggeblazen. Daarbij kwam ook vandaag weer iemand om het leven, meldt Al Jazeera.

In het grotendeels verwoeste gebied leven ongeveer 900.000 Palestijnen noodgedwongen in tenten. In de zuidelijke stad Khan Younis zijn dekens en matrassen door de overstromingen nat geworden en zijn kleiovens, voor het bereiden van voedsel, onbruikbaar doordat ze onder water staan.

Kinderen waden met slippers door plassen. Anderen proberen met scheppen het water uit hun tent te halen. "We zijn gisteravond bijna verdronken", zegt Majdoleen Tarabein, die is gevlucht uit Rafah, tegen persbureau AP. "Er liggen overal plassen en er hangt een stank. We weten niet wat we moeten doen of waar we heen moeten."

De Verenigde Naties waarschuwden eerder dat de zware regenval de toch al erbarmelijke levensomstandigheden in Gaza verder zou verergeren. Kinderen in natte kleding lopen het risico op onderkoeling of ziekten, zei Unicef-woordvoerder Jonathan Crickx tegen de BBC.

Cholera

Volgens het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid zijn sinds 13 december minstens twaalf mensen, onder wie een baby van twee weken, overleden door noodweer of onderkoeling. De Palestijnse reddingsdienst Gaza Civil Defence schat dat dat aantal hoger ligt. De organisatie zegt dat zeventien mensen door noodweer zijn overleden, onder wie vier kinderen.

Hulpverleners hebben mensen opgeroepen niet in beschadigde gebouwen te schuilen, omdat deze kunnen instorten. Omdat een groot deel van Gaza in puin ligt, zijn er maar weinig plekken waar Palestijnen aan de regen kunnen ontsnappen. Volgens schattingen van de VN is ruim 80 procent van alle gebouwen in Gaza beschadigd door de bombardementen van Israël.

Doordat de afwateringssystemen in de Gazastrook niet functioneren, mengt rioolwater zich met het overtollige regenwater, waardoor het water vervuild raakt. Hierdoor is de kans op cholera en huidziekten groot. Sinds het begin van de oorlog hebben volgens de Wereldgezondheidsorganisatie al 150.000 Palestijnen een huidziekte opgelopen.

In een kamp voor ontheemde Palestijnen in Khan Younis stond het water tot aan de enkels:

Het noodweer komt op een moment dat de Israëlische premier Netanyahu naar de Verenigde Staten is vertrokken. Morgen ontmoet hij de Amerikaanse president Trump in zijn verblijf in Mar-a-Lago, waar zij de tweede fase van het zogenoemde Trump-plan voor Gaza bespreken. De VS en hun bondgenoten proberen hiermee voortgang te boeken.

In de eerste fase, die op 10 oktober van start ging, is afgesproken dat humanitaire hulp zou worden toegelaten en dat er een gevangenenruil tussen Israel en Hamas zou plaatsvinden. Volgens VN-voedselwaakhond IPC laat Israël nog altijd niet voldoende voedsel toe, en bovendien weinig soorten voedsel.

Israël als Hamas hebben elkaar beschuldigd van het schenden van de wapenstilstand. Volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid zijn sinds het staakt-het-vuren zo'n 414 mensen in Gaza gedood en 1.142 gewond geraakt. Het totale Palestijnse dodental als gevolg van de oorlog staat op 71.266, maakte het ministerie van Volksgezondheid in Gaza bekend/ Het ministerie maakt daarbij geen onderscheid tussen burgers en leden van Hamas. Israëlische bronnen noemen de cijfers betrouwbaar.

Hamas heeft één lichaam van een Israëlische gijzelaar nog niet overgedragen. Netanyahu is terughoudend over de onderhandelingen van de tweede fase zolang deze gijzelaar niet is teruggekeerd. De tweede fase richt zich op de toekomst van Gaza en de inzet van een internationale stabilisatiemacht, hoewel de Palestijnen bij de onderhandelingen daarover nauwelijks aan tafel zitten.

Bij demonstraties van de alawitische minderheid in Syrië is het in verschillende steden tot een geweldsuitbarsting gekomen. Er braken gevechten uit met aanhangers van de interim-regering en militairen van het regeringsleger. In de stad Latakia zijn zeker twee doden gevallen en tientallen mensen gewond geraakt. In andere plaatsen zouden alleen mensen gewond zijn geraakt.

Een belangrijke alawitische geestelijke had zijn aanhangers opgeroepen de straat op te gaan om zelfbeschikkingsrecht op te eisen. De oproep volgde op de bomaanslag vrijdag op een alawitische moskee in Homs. Daarbij vielen zeker acht doden en achttien gewonden. De aanslag is opgeëist door een onbekende soennitische terreurgroep.

Sinds de verdrijving vorig jaar van dictator Assad is het geweld tegen alawieten toegenomen. Omdat Assad zelf een alawiet was, worden alawieten gezien als aanhangers van de verdreven dictator. Ze vormen een religieuze minderheid in een overwegend soennitisch land. Duizenden alawitische burgers zijn op de vlucht geslagen na aanvallen die honderden levens hebben gekost.

De oproep bracht in de steden Latakia, Tartus, Homs en Hama duizenden alawieten op de been. Ze droegen borden met teksten als "Stop met het doden van alawieten" en "Nee tegen terrrorisme". Ook lieten ze weten een federaal Syrië te willen, waarin overwegend alawatische gebieden meer zelfbeschikkingsrecht hebben.

Op straat kwamen ze aanhangers van de interim-regering tegen, die voortkwam uit verzetsgroepen die tegen het Assad-regime vochten. Een fotograaf van persbureau AP zag in Latakia dat beide groepen elkaar te lijf gingen en militairen in de lucht schoten om ze uit elkaar te houden.

Het staatspersbureau Sana schrijft dat bij ziekenhuizen mensen met steek- en schotwonden zijn afgeleverd. Het legt de schuld voor het geweld helemaal bij "overblijfselen" van het Assad-regime.

Wat zijn alawieten?

De alawieten zijn een religieuze minderheid in Syrië. Ze vormen zo'n 10 procent van de bevolking in een land dat overwegend soennitisch is.

Het alawitisme is ontstaan uit het sjiisme, maar de twee stromingen hebben duidelijke theologische verschillen. Ook is er bij de alawieten meer aandacht voor filosofie en esoterie, zoals reïncarnatie. Veel islamitische stromingen beschouwen de alawieten als seculier, vanwege hun liberale opvattingen.

Ze moeten niet worden verward met de alevieten, de op een na grootste religieuze stroming in Turkije.

De politie heeft in een schuur in de Eindhovense wijk Gestel 552 kilo vuurwerk gevonden. Agenten kwamen de illegale voorraad op het spoor dankzij een anonieme tip. Een 22-jarige man uit Eindhoven is aangehouden voor het opslaan en het bezit van zwaar illegaal vuurwerk.

Het vuurwerk lag midden in de woonwijk. "Mocht al het vuurwerk in het schuurtje tot ontbranding zijn gekomen, dan waren de gevolgen niet te overzien geweest", aldus de wijkagent.

De voorraad is in beslag genomen en afgevoerd door een specialistisch bedrijf, schrijft Omroep Brabant. De opgepakte Eindhovenaar moet later voor de rechter komen.

Middelburg

Ook in Zeeland werd vandaag na een tip illegaal vuurwerk gevonden door de politie. Het gaat om 45 kilo, met daarbij ook cobra's. Agenten troffen het zware vuurwerk aan in een huis aan de Meanderlaan in Middelburg.

Het vuurwerk is in beslag genomen en de bewoners van het huis zijn als verdachten aangemerkt. Zij worden later verhoord, schrijft Omroep Zeeland.

De aankondiging van presentator Frits Spits dat hij stopt bij de radio is verkozen tot radiofragment van het afgelopen jaar. Dat werd bekendgemaakt in De Perstribune op NPO Radio 1.

Spits maakte in het najaar in zijn programma De Taalstaat bekend dat hij er na 52 jaar mee ophoudt. De 77-jarige programmamaker presenteerde het NPO Radio 1-programma gisteren voor de laatste keer.

In zijn aankondiging in september zei Spits dat de reacties van luisteraars op zijn vertrek hem ontroerden. "Omdat u de woorden vond die mijn hart hebben geraakt. Dat kan taal doen", aldus de presentator.

Volgens juryvoorzitter Ron Vergouwen deed Spits de aankondiging "op de voor hem zo kenmerkende manier, in betekenisvolle en mooie zinnen". De jury spreekt ook van het einde van een tijdperk.

"Ik vind het echt geweldig", zegt Spits over de verkiezing. "Ik ben er stil van en ik ben er heel erg trots op."

Bij zijn laatste uitzending werd Spits gisteren omringd door vrienden, collega's en familie:

Op de tweede plaats eindigde een fragment met NPO Radio 2-dj Tim Op het Broek. Die belde afgelopen zomer met luisteraar Raymond en liet hem een favoriet nummer kiezen. Dat werd Say Say Say van Paul McCartney en Michael Jackson. De intro daarvan werd vervolgens door de beller perfect volgepraat. Het fragment werd veel gedeeld op sociale media.

Op de derde plaats staat het afscheidsinterview van Peter de Bie met Coen Verbraak. Dat werd een dag na de zelfgekozen dood van De Bie uitgezonden in het NOS-programma Met het Oog op Morgen.

De jury van het Radiomoment van het jaar bestaat uit radio-dj's en presentatoren van publieke en commerciële radiozenders. Vorig jaar werd het afscheidsgesprek met Eva Hermans-Kroot op Qmusic verkozen tot radiomoment van het jaar.

In Zweden is het dodental als gevolg van storm Johannes opgelopen tot drie. De storm is gaan liggen maar leidt nog tot veel verstoringen op de weg en het spoor. Sinds gisterochtend trok de storm over het noorden van Zweden, Noorwegen en Finland.

Gisteren werden al twee doden gemeld. Vandaag blijkt dat een derde man om het leven kwam in het Zweedse Hofors doordat een boom op hem was gevallen. Hij was aan het werk in het bos.

In Sandviken kwam een man op soortgelijke wijze om en in Härnosand overleed een man nadat hij klem was komen te zitten onder een omgevallen boom. Volgens de Zweedse verkeersdienst zijn er "ongelooflijk veel bomen" omgevallen.

Ook meldt de dienst dat veel mensen ondanks waarschuwingen toch de weg op zijn gegaan. Honderden automobilisten zaten vast in hun auto. "Het raakt ons ook als er gezinnen met kinderen vastzitten in het puin", zegt de verkeersdienst.

Vandaag zijn de opruimwerkzaamheden hervat. Bestuurders worden opgeroepen om ook vandaag diverse wegen te mijden, omdat ze nog onbegaanbaar zijn. De situatie is nog steeds gevaarlijk, meldt de verkeersdienst. Met speciale machines moeten wegen worden vrijgemaakt van de omgevallen bomen. De verwachting is dat de werkzaamheden nog dagen kunnen duren.

Tienduizenden nog zonder stroom

Vooral in Finland, waar de storm 'Hannes' genoemd wordt, heeft schade aan het elektriciteitsnetwerk tot stroomuitval geleid. Meer dan 70.000 huishoudens zijn daardoor getroffen.

Ook in Zweden zijn er nog grote storingen. In Norrflärke en Kubbe waarschuwt het waterbedrijf Miva voor risico op een drinkwatertekort, vanwege een stroomstoring bij een waterzuiveringsinstallatie. Huishoudens wordt gevraagd zuinig te zijn met drinkwater. Onder meer kort douchen, niet de afwas afspoelen onder stromend water, maar ook "vul de jacuzzi niet" staan in de lijst van aanbevelingen.

Door de storingen is het lastiger om het noodnummer te bereiken in delen van de provincies Västernorrland, Dalarna, Jämtland en Gävleborg, schrijven Zweedse media. Door de langdurige stroomstoringen is het mobiele telefoonnetwerk verstoord. Het lokale bestuur raadt aan om de simkaart even uit de mobiele telefoon te halen en het opnieuw te proberen als het niet lukt om het noodnummer te bellen.

Stroombedrijven verwachten dat het nog dagen kan duren voordat iedereen weer stroom heeft.

Vliegtuigen van de landingsbaan

Als gevolg van de krachtige winden en zware sneeuwval zijn de luchtvaart en het treinverkeer op meerdere plekken ernstig ontregeld. Ook veerdiensten werden opgeschort. In Kittilä in Fins Lapland werden twee vliegtuigen gisteren afzonderlijk van de landingsbaan geblazen. Een passagiersvliegtuig met 150 personen aan boord en een klein privévliegtuig gleden tijdens het taxiën van de baan en belandden in sneeuwbanken. Niemand raakte gewond.

Inmiddels is het vliegverkeer op de luchthavens van Kittilä, Rovaniemien en Ivalo hervat. Ook in Zweden en Noorwegen komt het lucht- en treinverkeer weer langzaam op gang.

In Suriname is een 43-jarige man aangehouden nadat hij vijf kinderen en vier volwassenen had doodgestoken. Onder de slachtoffers zijn vier van zijn eigen kinderen en een kind dat bij buren verbleef. De vier volwassenen zijn buren en iemand die bij hen verbleef.

Daarnaast raakten volgens Surinaamse media drie mensen gewond, onder wie de oudste dochter van de man. Zij raakte zwaargewond, maar wist te ontkomen en de buren te waarschuwen, schrijft waterkant.net. Zij en een buurman zijn zwaargewond naar een ziekenhuis gebracht.

Motief onduidelijk

Aan het begin van de nacht kreeg de politie een melding van een steekpartij met meerdere doden in Meerzorg, iets ten oosten van de hoofdstad Paramaribo.

De man verzette zich bij zijn aanhouding en viel de agenten aan met een mes, zegt de politie. Daarop schoot de politie hem in een been. Hij is naar het ziekenhuis gebracht. Zijn toestand is stabiel.

Bekijk beelden van na het incident:

De omgeving is afgezet. Volgens de minister Monorath van Justitie en Politie had de verdachte psychische problemen.

Volgens het voorlopig onderzoek ligt het motief in de relationele sfeer. De man had ruzie met zijn echtgenote met wie hij sinds kort niet meer samenwoonde. De kinderen waren bij hem ondergebracht.

Hij zou door het lint zijn gegaan toen zijn echtgenote liet weten dat niet zijzelf, maar iemand anders de kinderen kwam ophalen.

Reactie premier

President Jennifer Simons reageert geschokt. "In een periode waarin familie en vrienden elkaar juist zouden moeten vasthouden en ondersteunen, worden wij geconfronteerd met de harde realiteit dat de wereld ook een andere kant kent", schrijft ze op Facebook. Ze wenst de nabestaanden veel sterkte.

Ook in Nederland wordt gereageerd op de steekpartij. D66-leider Rob Jetten schrijft op sociale media dat hij diep geschokt is. Hij wenst de slachtoffers en hun familie "alle kracht en sterkte toe in deze onvoorstelbaar moeilijke tijd."

Annette Dionne, de laatste nog levende zus van de Dionne-vijfling, is op 91-jarige leeftijd overleden. Dat meldt het Dionne Quints Home Museum op sociale media. Ze waren als de eerste vijfling die hun vroege kindertijd overleefden ooit wereldberoemd.

Het museum, dat onder meer is gewijd aan het leven van de zussen, meldt dat ze op kerstavond is overleden. "Annette was zeer geliefd en zette zich in voor de rechten van de kinderen."

Annette, Émilie, Yvonne, Cécile en Marie werden op 28 mei 1934 geboren in een Franssprekend boerengezin in de Canadese provincie Ontario, twee maanden te vroeg. Hun moeder Elzire dacht aanvankelijk dat ze zwanger was van een tweeling. In totaal had het gezin Dionne veertien kinderen.

Hun geboorte was wereldnieuws en werd gezien als een medisch wonder. Ze waren ook een symbool van hoop in een tijd waarin miljoenen Noord-Amerikanen het financieel moeilijk hadden tijdens de Grote Depressie. De ouders van de zussen kregen al snel commerciële aanbiedingen om hun kinderen tentoon te stellen.

De vijfling werd daarom na een aantal maanden door de autoriteiten bij hun ouders weggehaald en tot hun achttiende onder de voogdij van Ontario geplaatst. Volgens de regering van de provincie werd dat gedaan om ervoor te zorgen dat de kinderen niet werden uitgebuit.

De kinderen werden geplaatst in een speciale kliniek die tegenover hun ouderlijk huis was gebouwd en waar ze, ironisch genoeg, dagelijks tegen betaling werden tentoongesteld aan een miljoenenpubliek, compleet met bezoekerstijden. Ze waren onder toezicht van verpleegkundigen en artsen. De regering van Ontario zou daarmee zo'n 500 miljoen Canadese dollars hebben verdiend.

Het Nederlandse Polygoonjournaal gaf een kijkje in het leven van de zusjes:

De zussen waren zo populair dat een weg van Toronto naar het dorp waar ze toen als toeristische attractie werden gebruikt, verbreed moest worden om de toestroom aan te kunnen. "We konden niet onszelf zijn, we werden altijd bekeken", herinnerde Cécile zich op hoge leeftijd. "Het was onmenselijk."

Hun afbeelding werd bijna overal voor gebruikt, van ingeblikte tomaten tot aan auto's. Hollywood maakte films over de zussen en ze waren het gezicht van grote merken als Kellogg's en Palmolive. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vijf vrachtschepen van de Amerikaanse marine naar de zussen vernoemd.

De vijfling keerde uiteindelijk terug naar hun ouders na een negen jaar durende strijd om de voogdij van vader Oliva. Thuis hadden de meiden het niet veel beter. Volgens hen werden ze seksueel misbruikt door hun vader en sloeg hun moeder ze.

Na hun achttiende verhuisden ze naar Montreal en verdwenen ze uit de openbaarheid. In 1954 overleed Émilie op 20-jarige leeftijd aan een beroerte. Ook voor Nederlandse media was dat voorpaginanieuws. In 1970 overleed zus Marie.

Excuses

Ondanks de miljoenen die de Dionne-zussen in het laatje brachten, kregen ze nauwelijks iets van het geld te zien. De laatste drie overlevende zussen leefden in armoede en konden moeilijk rondkomen. In 1998 betaalde de regering van Ontario in een schikking 4 miljoen Canadese dollars aan Annette, Yvonne en Cécile. Ook bood de toenmalige premier van Ontario Harris officieel excuses aan voor de systematische uitbuiting van de zussen.

De uitbuiting door de regering van Ontario had grote gevolgen op het persoonlijke leven van de zussen. In hun autobiografie uit 1964 schreven de zussen dat ze hun ouders niet goed kenden en dat ze "midden in een circus" waren opgegroeid. "Geld was het monster. Zoveel mensen om ons heen konden de verleiding niet weerstaan".

In 2019 zei Annette tegen The Canadian Press dat ze besefte dat door het geld "vaak slechte dingen gebeurden".

In 2001 overleed Yvonne Dionne aan kanker. De laatste twee levende zussen Cécile en Annette verschenen alleen nog in de media om te waarschuwen voor de impact van een publiek leven op kinderen. Cécile overleed afgelopen juli op 91-jarige leeftijd.

Op een parkeerplaats in Breda zijn vannacht meerdere geparkeerde auto's vernield door twee mannen. Toen een getuige hen daarop aansprak, probeerden ze op hem in te rijden met een bestelbus. Het tweetal, een 24-jarige man uit Breda en een 21-jarige man uit Hillegom, is opgepakt.

De getuige hoorde rond 01.30 uur vannacht een harde klap, en zag dat een man tegen een geparkeerde auto trapte. De andere verdachte zat in een bestelbus.

De getuige vroeg de vandaal "om normaal te doen", zegt een woordvoerder van de politie. "En toen escaleerde de situatie snel." De verdachten scholden de getuige uit en reden in de bestelbus met hoge snelheid rondjes over het parkeerterrein.

Geschampt

Ze raakten daarbij een andere geparkeerde auto en schampten de getuige. "De verdachten reden daarna met hoge snelheid achteruit, waarop de getuige wegsprong om niet geraakt te worden", aldus de politie.

Toen de mannen uiteindelijk wegreden, raakten ze opnieuw een auto op de parkeerplaats.

De politie kon hen kort daarna aanhouden. Ze zitten nog vast, schrijft Omroep Brabant.

Brigitte Bardot werd aanbeden en begeerd in haar jaren als actrice, maar op latere leeftijd ook verguisd vanwege haar extremistische overtuigingen. De Franse actrice overleed vandaag, 91 jaar oud.

De in 1934 in Parijs geboren Brigitte Anne-Marie Bardot was een icoon van de Franse cultuur en een gewaardeerd voorvechter van dierenrechten, maar kwam later vooral in het nieuws als veroordeeld racist.

Haar gloriejaren lagen in de jaren 50 en 60, toen ze werd als gezien als het Franse antwoord op Marilyn Monroe. De tot ballerina opgeleide Bardot werd door een kennis van haar moeder gevraagd als fotomodel en prijkte op haar 15de al op de cover van het tijdschrift Elle. Ze leerde acteur Roger Vadim kennen, met wie ze trouwde toen ze 18 was. In 1956 maakte Vadim zijn debuut als regisseur en hij gaf zijn vrouw de hoofdrol in de tragikomedie Et Dieu... créa la femme. Het werd haar grote doorbraak.

Bekijk hier een terugblik op haar leven:

Ze speelde gedurende haar leven in tientallen films en was op haar best in lichte komedies als Une Parisienne uit 1957. Maar ook dramatische rollen zette ze overtuigend neer, zoals in La Vérité van regisseur Henri-Georges Clouzot (1960). Deze rol wordt artistiek als haar beste beschouwd.

Haar ronde vormen, de getuite lippen, de grote bruine ogen en het opgestoken blonde haar; Bardot was een sekssymbool. De sensuele foto's die fotograaf Sam Lévin in het begin van haar carrière van haar maakte, droegen daar ook zeker aan bij. Op een van deze opnames is Bardot te zien in een wit korset, van achteren gefotografeerd. Naar verluidt werd de ansichtkaart met deze foto in Parijs rond 1960 beter verkocht dan ansichtkaarten van de Eiffeltoren.

Bekijk hier de trailer van La Vérité.

De actrice zelf was niet te beroerd om lakens en handdoeken speels te laten zakken. Zeker in de preutse Amerikaanse filmindustrie was dat tot dan toe ongekend. Haar films trokken dan ook volle zalen, met voornamelijk mannen in het publiek.

Maar ook vrouwen bewonderden BB, zoals ze al snel werd genoemd. Ze leverde een belangrijke bijdrage aan de 'bevrijding' van vrouwen uit het conventionele keurslijf. Dankzij Bardot gingen vrouwen bikini's dragen en durfden ze hun fysieke aantrekkelijkheid te laten zien. Ook dikke lagen eyeliner, getoupeerd haar en de Bardot-halslijn (die beide schouders blootlegt) kwamen door BB in de mode.

Haar populariteit vond ook zijn weg in de hitlijsten. Hoewel haar zangkwaliteiten beperkt waren, scoorde ze meerdere keren met nummers die vooral haar eigenzinnigheid benadrukten, zoals Je n'ai besoin de personne en Harley Davidson (Ik heb niemand nodig op een Harley Davidson).

Serge Gainsbourg vroeg haar voor de latere monsterhit Je t'aime - moi non plus. Bardot zong het in, maar bedacht zich. Daarop nam Jane Birkin het zuchten en kreunen voor haar rekening.

Zeehondjes

Toen ze 39 jaar was besloot Bardot op te houden met film. Ze begon een tweede leven, als voorvechtster van dierenrechten. Ze werd gevraagd door Paul Watson van de Sea Shepherd Conservation Society om zich in te zetten tegen de jacht op babyzeehondjes. Op een beroemde foto uit die tijd houdt ze een baby-zeehond in haar armen.

Van die fotoshoot werd ook een filmpje gemaakt dat je hieronder kunt zien.

Op allerlei manier voerde ze actie. Haar vroegere collega Sophia Loren moest het ontgelden, omdat ze bont droeg en er ook reclame voor maakte. In 1994 noemde Bardot dat in een open brief vernederend, weerzinwekkend en betreurenswaardig. "Vergeet niet dat het dragen van bont neerkomt op het meezeulen van een kerkhof op je rug", schreef ze. Loren reageerde niet.

Bardot startte in 1986 de Fondation Brigitte Bardot. De stichting werkt onder meer aan het behoud van bedreigde diersoorten in Afrika en komt in actie tegen de walvisjacht bij de Faeröer Eilanden. FBB is de grootste particuliere dierenbeschermingsorganisatie van Frankrijk en treedt vaak op als partij in rechtszaken tegen dierenbeulen.

Immigranten

Zelf stond Bardot ook een paar keer voor de rechter vanwege haar uitspraken over immigranten en moslims, zoals toen ze verzuchte dat "mijn land weer wordt overspoeld door buitenlanders, vooral moslims". Ze werd vijf keer veroordeeld voor religieus en racistisch haatzaaien. Ook had ze weinig op met homoseksuelen, die ze decadentie en freak-achtig gedrag verweet.

Ze was in 1992 na drie mislukte huwelijken getrouwd met Bernard d'Ormale, een rijke industrieel en aanhanger van de extreemrechts partij Front National. Ze noemde partijleider Jean-Marie Le Pen "een charmante man" met wie ze "voor honderd procent" haar opvattingen over immigratie deelde. Toen Le Pens dochter Marine in 2011 het leiderschap van de partij overnam, noemde Bardot haar "een nieuwe Jeanne d'Arc".

Dansscène uit Et Dieu... créa la femme:

Terugkijken op haar filmcarrière deed ze weinig. Bardot had geen moeite met ouder worden. Gekleed in het zwart en lopend met een kruk bleef ze zich inzetten voor dierenrechten. Met mensen had ze niet veel op en ze liet zich weinig zien buiten haar villa bij Saint Tropez.

De vraag hoe de wereld haar het meest zal herinneren is misschien al beantwoord op haar tachtigste verjaardag, in september 2014. Kranten en tijdschriften kwamen nauwelijks met geschreven tekst. Wel met foto's. Heel veel foto's.

Brigitte Bardot is op 91-jarige leeftijd overleden, meldt haar stichting aan het Franse persbureau AFP. Bardot was fotomodel, actrice en zangeres. Met haar filmcarrière in de jaren 50, 60 en 70 veroverde ze niet alleen Frankrijk, maar wist ze ook indruk te maken op het internationale publiek.

Bardot brak in de jaren 50 door als de Europese Marilyn Monroe met Et Dieu... créa la femme. Ze groeide uit tot een sekssymbool, speelde in verschillende films en nam meerdere platen op.

Na haar filmcarrière ontpopte Bardot zich tot dierenrechtenactivist. Ze voerde onder meer actie tegen de jacht op zeehonden.

Controversiële meningen

Bardot schuwde niet haar controversiële mening te geven over onderwerpen als homoseksualiteit en de islam. Ze werd meerdere keren veroordeeld voor racisme en discriminatie.

De laatste jaren liet Bardot niet veel meer van zich horen. Wel bracht ze in september een nieuwe autobiografie uit 'Mon BBcédaire', nadat er dertig jaar geleden ook al een van haar hand was verschenen.

In de afgelopen weken werd ze enkele keren in het ziekenhuis opgenomen. Eind oktober zei ze nog dat het goed met haar ging, nadat ze op sociale media was doodverklaard. "Ik ben nog niet toe aan mijn laatste buiging", schreef ze toen op X.

Legende

De Franse president Macron noemt de actrice op X een "legende". Hij roemt onder meer haar films, stem en onvoorwaardelijke liefde voor dieren als redenen waarmee ze het Franse volk raakte.

Jordan Bardella, de leider van de Franse partij Rassemblement National, spreekt van het verlies van de vrouw die met haar schoonheid de wereld verblufte. Hij noemde haar "de belichaming van een Frans tijdperk".

Bardot overleed zondag in haar huis in Zuid-Frankrijk. Haar stichting heeft niet bekendgemaakt waaraan ze is overleden.

Zowel een Amerikaanse als een Chinese maanraket gaat in 2026 de ruimte in, als voorbereiding op een bemenste maanlanding. Het wordt spannend wie die nieuwe space race gaat winnen. Wordt het America first, of toch China?

Voorlopig wandelt er nog niemand op de maan. De Amerikanen willen dat in 2027 voor elkaar krijgen, maar het is volgens experts onwaarschijnlijk dat hun maanlander op tijd klaar is.

Het rommelt al maanden bij NASA, niet alleen vanwege de hete adem van China, maar ook vanwege de enorme bezuinigingen die de regering-Trump de ruimtevaartorganisatie wil opleggen. Die gaan ten koste van ruimtesondes, laboratoria, maar mogelijk ook een groot deel van het Artemis-maanprogramma. Hoe ver die bezuinigingen echt gaan is niet zeker: een groot deel van het Amerikaanse Congres ziet de kaalslag niet zitten.

Elon Musks SpaceX moet de Amerikaanse lander leveren. Dat complexe ruimtevaartuig is afgeleid van het enorme Starship, dat nog lang niet klaar is voor een bemenste vlucht. Andere leveranciers zoals Jeff Bezos' Blue Origin mogen daarom ook meedingen. Tot ongenoegen van Musk, die in oktober plaatsvervangend NASA-chef Sean Duffy voor dummy versleet op X.

Inmiddels staat Duffy's opvolger Jared Isaacman aan het roer van NASA. Hij maakte zelf ruimtevluchten met SpaceX en is een goede bekende van Musk, maar hij is duidelijk: de lander die als eerste klaar is, wint.

Waarom eigenlijk terug naar de maan? NOS op 3 maakte vorig jaar deze video:

Volgens ruimtevaartingenieur Erik Laan, docent ruimtevaarttechniek aan Hogeschool Inholland, spelen er verschillende belangen. "SpaceX wil eigenlijk niet naar de maan, maar naar Mars. Maar het bedrijf heeft een contract gekregen voor een maanlander. Al met al zie je dat er veel spanning op zit, dat blijkt ook uit die ruzie tussen Duffy en Musk."

Trump wil nog tijdens zijn termijn een Amerikaanse vlag op de maan, maar voor vervolgmissies is geen geld uitgetrokken. Vreemd, vindt Laan. "Want die strijd om de maan heeft de VS allang gewonnen in de jaren zestig. Nu maken sommigen er toch weer een soort prestigestrijd van. Jammer, want dan gaat het weer alleen maar om het planten van een vlag in plaats van de research. De bedoeling van Artemis was echt om nu langer onderzoek te doen dan tijdens de Apollomissies, dichtbij de zuidpool van de maan waar ook water voorkomt."

Zelfs Trumps verlangen om China af te troeven is mogelijk niet meer haalbaar. "Ik denk als ik in mijn glazen bol kijk, dan zie ik Blue Origin de eerste maanlander leveren, maar ook dat ze het niet gaan redden voor het einde van Trumps termijn. En misschien ook niet voor de Chinese landingspoging."

Paniek

Terwijl onderlinge verwijten en alternatieve plannen rondvliegen in de VS, dendert de Chinese trein ongestoord verder. Eind oktober liet China weten dat de raket, het schip en de lander de prototype-fase voorbij zijn. Komend jaar vindt de eerste testvlucht plaats, waarschijnlijk nog met een lichte variant van de maanraket.

De Amerikanen hebben wel de primeur van de eerste bemenste vlucht naar de maan sinds de jaren 70: uiterlijk in april moeten vier Amerikanen een vlucht rond de maan maken met de Artemis II-missie. Pas met Artemis III moeten er astronauten landen.

Andrew Jones volgt de Chinese ruimtevaart voor Spacenews.com. Hij ziet de nervositeit in de VS niet terug in Peking. "NASA is veel eerder gestart met zijn maanprogramma, al onder de regering-Bush, maar de VS heeft geen langetermijnstrategie. Die verandert met elke nieuwe president. China heeft wel een strategie waar ze aan vasthouden, en dat lijkt zich nu uit te betalen."

Dat wil niet zeggen dat de Chinezen de maanrace ook gaan winnen, stelt Jones. "Ook zij kunnen met vertraging te maken krijgen. Op dit moment zitten ze op schema, maar er kan iets misgaan met die Lange Mars 10. Vertragingen zijn normaal in de ruimtevaart, ook in China."

Er kan ook iets misgaan met een geplande onbemande Chinese maanlander komend jaar, wat weer een obstakel kan zijn voor de bemande lander, die deels met dezelfde technologie werkt.

Jones: "Het oog van de wereld is op hen gericht, en daar is China extreem gevoelig voor. Aan de andere kant, China heeft nooit gezegd dat het de VS wil verslaan. De Amerikanen zeggen dat ze China willen verslaan, dus de paniek zit vooral daar."

Bij een ongeluk op de N391 bij Roswinkel zijn vanmorgen vier voertuigen op elkaar gebotst. De weg is afgesloten.

Op beelden is te zien dat één auto op de kop terecht is gekomen:

Verder waren nog twee personenauto's en een busje betrokken bij het ongeval. Het is onbekend of er mensen gewond zijn geraakt.

Het wegdek was vanmorgen erg glad, en er was bovendien beperkt zicht door dichte mist. De politie heeft de weg in beide richtingen afgezet om hulpdiensten de ruimte te geven, schrijft RTV Drenthe.

Voor de derde dag op rij hebben veteranen en vrijwilligers in Heemskerk en omgeving gezocht naar Milan, een jongen van 16 die sinds eerste kerstdag vermist is. De zoektocht heeft nog niets opgeleverd. De jongen met een verstandelijke beperking uit Oekraïne, kan niet praten. Hij keerde op eerste kerstdag niet terug van een wandeling.

Het Veteranen Search Team is sinds vrijdagmiddag aan het zoeken naar de jongen, vrijwilligers van het Coördinatie Platform Vermissing doen sinds gisteren ook mee. Vandaag zochten zo'n 400 tot 500 mensen mee in Beverwijk en Velsen-Noord.. "We zijn heel blij met alle inzet", zegt een politiewoordvoerder.

Milan werd donderdag voor het laatst gezien op de Debora Bakelaan in Heemskerk. Volgens de politie is hij mogelijk gaan lopen richting de Wijkerstraatweg in Velsen-Noord, zo'n 5 kilometer verderop.

De politie heeft via sociale media ook in het Oekraïens opgeroepen naar de jongen uit te kijken.

Het rechercheonderzoek gaat verder. Morgen wordt bekeken op welke plekken er nog moet worden gezocht.

Kiezers in Myanmar gaan voor het eerst in vijf jaar naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. De verkiezingen, waarvan de eerste fase vandaag is begonnen, zijn georganiseerd door het militaire regime en worden door critici weggezet als nep.

De stembusgang is dan ook allesbehalve eerlijk of vrij. Het land wordt al jaren geteisterd door een burgeroorlog, waardoor mensen volgens de BBC in ongeveer de helft van Myanmar überhaupt niet hun stem kunnen uitbrengen.

En hoewel er tientallen partijen meedoen, zijn de belangrijkste oppositiepartijen uitgesloten van deelname of boycotten ze de verkiezingen. De partij van Nobelprijswinnaar Aung San Suu Kyi is zelfs opgeheven.

De door de junta gesteunde partij USDP zal naar verwachting de grootste worden. De partij wordt geleid door oud-generaals en is verreweg het beste georganiseerd en gefinancierd.

Burgeroorlog

De laatste verkiezingen in Myanmar, eind 2020, won Suu Kyi's partij met overmacht. Daarop pleegde het leger een staatsgreep en werd Suu Kyi gearresteerd. Ze wordt al jaren gevangengehouden, het is onduidelijk hoe het nu met haar is.

Na de staatsgreep kwamen er grote burgerprotesten, die door het leger keihard werden neergeslagen. Daarop veranderde het verzet in een gewapende rebellenbeweging, die nu al bijna vijf jaar strijd levert tegen het regime.

Critici, waaronder de Verenigde Naties en westerse landen, zien in deze verkiezingen een poging van de militairen om hun bewind een democratische glans te geven. "Verkiezingen georganiseerd door een junta die burgers blijft bombarderen, politieke leiders opsluit en alle vormen van kritiek verbiedt zijn geen verkiezingen - het is absurdistisch theater opgevoerd met een pistool op je gericht", zegt de VN-rapporteur voor Myanmar, Tom Andrews.

De verkiezingen worden in drie fases gehouden. Sommige regio's zijn pas op 11 of 25 januari aan de beurt.

Morgen start de verkoop van vuurwerk aan consumenten. Waarschijnlijk is het de laatste keer, want volgend jaar geldt vanwege de Wet veilige jaarwisseling vermoedelijk een landelijk vuurwerkverbod. Vuurwerkhandelaren moeten daardoor na jaren stoppen met de verkoop.

Maar voordat het landelijk vuurwerkverbod ingaat, moet er nog het een en ander geregeld worden. Zo moet er eerst een handhavingsplan zijn voor de politie en burgemeesters, net als een compensatieregeling voor vuurwerkhandelaren. Daarover wordt nog steeds onderhandeld.

Vuurwerkhandelaar Dick Til uit Doetinchem is niet blij met de onduidelijkheid rond de compensatie. "Het vuurwerkverbod komt aardig dichtbij en voor heel veel verkooppunten is nog niks bekend. Wat gaat er gebeuren met onze panden? We hebben veel geïnvesteerd in bunkers om het vuurwerk op te slaan. Worden we daarvoor gecompenseerd?"

Geld voor branche

In Nederland zijn ruim achthonderd vuurwerkhandelaren. Bij sommige verkooppunten vormt de verkoop maar een paar procenten van de omzet. Andere bedrijven halen volgens Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland het grootste deel van de jaaromzet uit vuurwerk. In totaal was de omzet van de branche vorig jaar zo'n 118 miljoen euro, zegt voorzitter Leo Groeneveld.

Het landelijke vuurwerkverbod kan voor een deel van de sector een faillissement betekenen. Daarom vroeg de vuurwerkbranche begin dit jaar om een compensatie van 895 miljoen euro. "Dat was voor als het verbod deze jaarwisseling zou ingaan", zegt Groeneveld. In april werd bekend dat het volgend jaar ingaat. Toenmalig staatssecretaris Chris Jansen (PVV) zei eerder dat de branche dan op zo'n 50 miljoen euro kan rekenen.

In de onderhandelingen over de compensatie vraagt de branche inmiddels een stuk minder dan de 895 miljoen, zegt Groeneveld. "Het zit dichter bij de 50 miljoen dan bij 895 miljoen."

Nertsenfokkers, oesterkwekers en kokkelvissers

Het is begrijpelijk dat de vuurwerkbranche een compensatie wil, zegt bestuurskundige Georgina Kuipers. "Soms neemt de overheid beslissingen waardoor je niet meer op dezelfde manier je bedrijf kunt runnen als je deed, en het is niet zo gek dat je daar dan compensatie voor verwacht." Ze noemt andere beroepsgroepen die moesten stoppen en daar geld voor kregen, zoals nertsenfokkers, oesterkwekers en kokkelvissers.

Hoe hoog de compensatie wordt, is volgens Kuipers deels een juridische, deels een politieke keuze. Daarbij speelt mee in hoeverre een beslissing wel of niet te verwachten was. "In het geval van toeslagenouders en gedupeerden van aardbevingsschade in Groningen is zeker sprake van uitzonderlijke omstandigheden." Of het vuurwerkverbod een plotselinge verandering is, is volgens Kuipers de vraag. Ze wijst hierbij op de jarenlange maatschappelijke discussie over het vuurwerkverbod.

Niet blij met onduidelijkheid

Vuurwerkhandelaar Frits Pen uit Enschede vindt het vuurwerkverbod "een heel dom idee". "Er is al illegaal vuurwerk en ik ben bang dat dat veel meer wordt door het vuurwerkverbod."

Pen vreest dat de grote vuurwerkimporteurs het meest gaan profiteren van de compensatieregeling, en dat de kleine verkopers pech hebben. "Dat gaat altijd zo", stelt Pen. Hij wil snel duidelijkheid over de compensatie.

Vuurwerkhandelaar Til heeft "gelukkig" nog een andere baan. Andere vuurwerkhandelaren zullen volgens hem grote financiële schade lijden door het vuurwerkverbod. "Ik heb concullega's die nog een huurcontract hebben van vijf jaar."

Ook Pen heeft er andere inkomsten naast. Hij organiseert vuurwerkshows, dit jaar in Rotterdam, Amsterdam, Arnhem en Waddinxveen.

Die shows zullen in de toekomst mogelijk op meer plekken plaatsvinden, als alternatief voor zelf afsteken. Maar opvallend genoeg vindt Pen vuurwerkshows geen realistische vervanging. Voor het organiseren van vuurwerkshows moet je een certificaat hebben, en die certificaathouders zijn er volgens hem te weinig.

Bovendien wil je het liefst meerdere gekwalificeerde medewerkers bij een show, stelt hij. "In Amsterdam en Rotterdam hebben wij al twee of drie certificaathouders bij een show. Het moet wel goed gebeuren."