NOS Nieuws - Algemeen

Suriname is het niet gelukt om zich rechtstreeks te plaatsen voor het WK voetbal van volgend jaar. De ploeg van bondscoach Stanley Menzo verloor in Guatemala met 3-1 en is zo veroordeeld tot de play-offs.

Na een eerste helft zonder doelpunten ging het na rust helemaal mis voor Suriname. Snel keek de ploeg tegen een 3-0 achterstand aan. Door de resultaten op de andere velden zou Suriname zich met deze uitslag niet eens geplaatst hebben geplaatst voor de play-offs en zo het WK definitief mislopen,

Een eigen doelpunt van Guatemala in de extra tijd zorgde ervoor dat de droom om zich voor het eerst te plaatsen voor een WK nog altijd levend is. De play-offs worden volgend jaar maart gespeeld.

Curaçao heeft voor het eerst in de geschiedenis zich geplaatst voor het WK voetbal. Een 0-0 gelijkspel op bezoek bij Jamaica voldeed om groepswinnaar te worden.

Met 155.000 inwoners wordt Curaçao het kleinste land ooit op een WK. Die eer was eerder toebedeeld aan IJsland, dat met zo'n 400.000 inwoners meedeed aan het WK in 2018.

In een rechtstreekse confrontatie om een WK-ticket oogden beide ploegen nerveus in hoofdstad Kingston. Toch gaf Curaçao weinig weg en wist het hier en daar kansen te creëren, onder meer via oud-PSV'er Jürgen Locadia.

Na rust was het Jamaica dat de druk opvoerde en een aantal keren voor gevaar zorgde voor het doel van Eloy Room. Daarbij kreeg de doelman onder meer hulp van de lat en de paal. Aan de andere kant werd een doelpunt van Curaçao afgekeurd vanwege buitenspel.

Zenuwslopende slotfase

Ook in de slotfase van het duel stond de paal opnieuw een doelpunt van Jamaica in de weg. Kort daarna werd Jonathan Russell namens Jamaica met rood van het veld gestuurd.

Het zorgde niet voor meer rust bij Curaçao. In de blessuretijd dacht Jamaica nog te kunnen juichen nadat de scheidsrechter de bal op de stip legde. Het was de VAR die daar een stokje voor stak. Na bijna elf zenuwslopende minuten extra tijd kon het feest losbarsten.

Bondscoach Dick Advocaat moest de wedstrijd aan zich voorbij laten gaan. Vanwege persoonlijke omstandigheden reisde hij terug naar Nederland.

De eerste mond-op-mond kus werd meer dan 21 miljoen jaar geleden al gegeven. Dat hebben onderzoekers van de Universiteit van Oxford onderzocht. Zij hebben de evolutionaire oorsprong van zoenen in kaart gebracht.

Uit het onderzoek blijkt dat ook de gemeenschappelijke voorouders van mensen en andere mensapen zoenden. Ook kwam naar voren dat neanderthalers mogelijk met mensen hebben gezoend. Dit zou gebeurd zijn honderdduizenden jaren nadat de soorten zich van elkaar hadden afgesplitst.

Door bewijs te verzamelen van dieren die zoenachtig gedrag vertonen, konden de onderzoekers een "evolutionaire stamboom" maken om te bepalen wanneer het gedrag waarschijnlijk is ontstaan.

Waarom zoenen we?

Voor wetenschappers is het fenomeen zoenen nog altijd een evolutionair raadsel. Het levert namelijk geen duidelijk overlevings- of voortplantingsvoordeel op, maar het gedrag komt in veel menselijke samenlevingen voor en zelfs ook bij verschillende diersoorten.

"Mensen, chimpansees en bonobo-apen zoenen allemaal," zegt hoofdonderzoeker Matilda Brindle, evolutionair bioloog aan de Universiteit van Oxford. "Daaruit kun je afleiden dat hun meest recente gemeenschappelijke voorouder dat ook deed." Volgens haar ontstond de kus waarschijnlijk zo'n 21,5 miljoen jaar geleden bij de grote apen.

In het onderzoek kwam ook naar voren dat wolven, prairiehonden, albatrossen en zelfs ijsberen zoenen. IJsberen zouden daarbij veel tong gebruiken.

Een mogelijke theorie waarom er gezoend wordt is omdat het een goede manier is om de gezondheid van een partner te beoordelen.

De NS heeft 36 nieuwe sprinters besteld die ook als intercity's kunnen worden ingezet. De Flirt Flex-treinen krijgen in tegenstelling tot de huidige sprinters de kenmerkende geelblauwe kleuren van de NS. De eerste sprinters zullen naar verwachting in 2030 op het spoor rijden.

De sprinters kunnen snel optrekken en afremmen. Ook kunnen ze volgens de NS tot 160 kilometer per uur rijden. Daarmee zijn de treinen op een deel van de trajecten ook inzetbaar als intercity's. Door de flexibele inzetbaarheid wil de NS inspelen op het groeiende aantal reizigers.

"Vanaf 2030 verwelkomen we deze nieuwe, moderne trein in een klassieke jas", zegt NS-topman Wouter Koolmees. "Geelblauwe treinen horen al decennialang bij Nederland en dat houden we graag zo. Daarom hebben we de afgelopen jaren miljarden euro's geïnvesteerd in nieuwe treinen zodat onze reizigers over 30 jaar nog steeds een betrouwbare en duurzame reis hebben."

De bestelling ter waarde van 400 miljoen euro is gedaan bij de Zwitserse treinfabrikant Stadler die eerder al sprinters voor het spoorwegbedrijf heeft gebouwd. De 36 sprinters hebben in totaal ruim 8000 zitplaatsen.

De NS houdt nog de optie open om extra Flirt Flex-treinen te bestellen die ook naar Duitsland en België kunnen rijden. Het definitieve ontwerp zal later worden bekendgemaakt.

Het spoorwegbedrijf heeft zo'n twee miljard euro geïnvesteerd om de vloot te vernieuwen en te verduurzamen. Sinds 2023 rijden de nieuwe intercity's (ICNG) op het spoor. Daarvan heeft de NS 109 treinen besteld bij treinfabrikant Alstom. In 2029 verwacht de NS met 60 nieuwe dubbeldekkers (DDNG) van de Spaanse treinfabrikant CAF te rijden.

Ook de Senaat in de Verenigde Staten heeft ingestemd met een voorstel om het ministerie van Justitie te dwingen de justitiële Epstein-documenten vrij te geven. Gisteravond stemde ook het Huis van Afgevaardigden in.

De Senaat stemde unaniem in met het wetsvoorstel, wat betekent dat het zonder debat wordt doorgestuurd naar president Trump. Die heeft al gezegd zijn handtekening eronder te zetten. Wanneer dit gaat gebeuren, is nog niet duidelijk.

Opvallende draai

Lang wilde Trump niets weten van de openbaring van alle documenten rondom de zedendelinquent, waarmee ook meer duidelijkheid zou komen over wat Trump wist van het misbruikschandaal. Deze week maakte hij ineens een opvallende draai. De president riep zijn partijgenoten juist op om in te stemmen met het wetsvoorstel.

Vorige week vrijgegeven e-mails van Epstein suggereren dat Trump op de hoogte was van het misbruik. Volgens het Witte Huis gaven deze door Democraten vrijgegeven informatie een vertekend en onjuist beeld.

Campagnebelofte

Trump had het vrijgeven van de Epstein-documenten aanvankelijk tot een campagnebelofte gemaakt, maar toen hij eenmaal aan de macht was loste hij die niet in. De druk op de president, ook vanuit zijn eigen partij, liep de afgelopen maanden zo gestaag op.

Trump heeft altijd ontkend dat hij wist van het seksueel misbruik of de vrouwenhandel van Epstein. De Amerikaanse president houdt tot nu toe vol dat hij zijn vriendschap met Epstein verbrak voordat duidelijk was dat die tienermeisjes misbruikte.

Volgens hem gebruiken tegenstanders de aantijgingen om hem zwart te maken. Epstein werd in 2019 dood gevonden in zijn cel, nadat hij was aangeklaagd voor seksueel misbruik en mensenhandel.

Het Israëlische leger heeft een luchtaanval uitgevoerd in het zuiden van buurland Libanon. In een Palestijns vluchtelingenkamp bij de stad Sidon werd een gebouw verwoest. Er zijn zeker dertien doden gevallen volgens de Libanese autoriteiten.

Het bombardement was gericht op Hamas, stelt het Israëlische leger. Volgens de verklaring was het pand een plek waar terroristen werden getraind om aanslagen te plegen in Israël. Voor die bewering is geen bewijs geleverd.

Kamp met 60.000 ontheemden

In vluchtelingenkamp Ein el-Hilweh verblijven naar schatting zo'n 60.000 ontheemde Palestijnen. Het bestaat hoofdzakelijk uit geïmproviseerde gebouwen en niet uit tenten. Of er burgerdoden er zijn gevallen bij de Israëlische aanval in het dichtbevolkte gebied is nog onduidelijk.

Libanon heeft in het dodental geen onderscheid gemaakt tussen gedode militanten of burgers. Het leger van Israël stelt dat er maatregelen zijn genomen om burgers te ontzien. Bij eerdere luchtaanvallen in Libanon en Gaza is echter gebleken dat Israël burgerslachtoffers accepteert bij aanvallen op veronderstelde militanten.

Officieel geldt een wapenstilstand tussen Israël en Hezbollah in Libanon, en tussen Hamas en het Israëlische leger. Desondanks voert Israël nog met enige regelmaat luchtaanvallen uit in Libanon en Gaza. Het komt echter zelden voor dat Israël Hamas-doelwitten in Libanon bombardeert. Hamas en Hezbollah zijn bondgenoten van elkaar.

In Chili zijn zeker vijf toeristen omgekomen bij een sneeuwstorm in het zuiden van het land. Ze werden tijdens een wandeltocht in de regio Patagonië overvallen door het noodweer.

De toeristen maakten de wandeling in Nationaal Park Torres del Paine. Het gaat volgens de autoriteiten om twee Mexicanen, twee Duitsers en een Brit. Ze bevonden zich op een plek die alleen te bereiken is na een wandeling van zeker vijf uur.

Volgens de autoriteiten zijn vier andere wandelaars na een uitgebreide zoektocht levend gevonden. Het is niet bekend hoe deze mensen er aan toe zijn.

Het is niet duidelijk of er nog naar andere wandelaars gezocht wordt.

Washington blijft zich inzetten voor "de erfenis van gevallenen tijdens de oorlog ongeacht rang of ras", ook op de Amerikaanse militaire erebegraafplaats in het Limburgse Margraten. Maar verhalen over de strijd voor gelijkheid die Afro-Amerikaanse soldaten tegelijkertijd in eigen land en binnen het leger voerden, passen niet langer binnen "de herdenkingsmissie".

Dat zegt de beheerder van de begraafplaatsen, de American Battle Monuments Commission (ABMC), in een reactie op vragen van de NOS.

ABMC is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van 26 Amerikaanse begraafplaatsen en tientallen herdenkingsmonumenten in het buitenland, waaronder dus Margraten. Uiteindelijk gaat Washington ook over hoe de oorlogsslachtoffers daar herdacht worden.

NRC bracht vorige week naar buiten dat de ABMC twee informatieborden over de rol van zwarte soldaten uit de permanente tentoonstelling in het bezoekerscentrum in Margraten had verwijderd.

"De missie van de ABMC is om zorg te dragen voor de gevallenen, hun verhalen te delen en de erfenis van hun dienst en offer te eren", stelt een woordvoerder van de organisatie. "Dat doen wij door verhalen te delen door de lens van de lokale militaire campagnes en door de ervaringen van degenen die hun leven verloren."

De Amerikaanse ambassadeur in Nederland Joe Popolo, tevens campagnedonor van president Trump, bezocht gisteren Margraten. Hij wilde bij zijn bezoek niet praten met de NOS. Wel zei hij in een video op X: "Het eren van de helden die in Margraten begraven liggen, onder wie Afro-Amerikaanse militairen zoals soldaat Willmore Mack, is ons zeer dierbaar. Hun moed, hun offer en hun menselijkheid verdienen het om openlijk, eerlijk en volledig herinnerd te worden."

Strijd van Trump

Maar volledig gebeurt dat in elk geval niet meer, nu de ABMC heeft besloten om persoonlijke verhalen over segregatie en discriminatie van Afro-Amerikaanse soldaten voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog niet langer uit te lichten. Over die dubbele strijd de strijd tegen de nazi's enerzijds en het gevecht in eigen land anderzijds mag alleen het eerstgenoemde nog verteld worden.

De ontwikkelingen vinden plaats in een tijd waarin Trump de strijd heeft aangebonden met alles wat hij ziet als diversiteit. Zo klaagde Trump eerder al over Juneteenth, de dag waarop de VS de afschaffing van de slavernij herdenkt. "Er zijn te veel vrije dagen, het kost ons land miljarden dollars", zei hij.

Ook de Smithsonians, de federale musea in Washington, moesten het ontgelden. "COMPLEET DOORGESLAGEN", schreef de president op zijn eigen platform Truth Social. "Alles waarover wordt gesproken is hoe verschrikkelijk ons land is, hoe erg de slavernij was." Verhalen van zwarte en vrouwelijke piloten verdwenen eerder al van overheidswebsites na een presidentieel decreet van Trump om wat hij ziet als 'woke' uit te roeien.

'Geen externe instructies'

Bij monde van de woordvoerder sluit de ABMC niet uit dat die nieuwe wind in het Witte Huis een rol speelt bij de beslissing om twee panelen weg te halen. Wel stelt het zelf tot de conclusie te zijn gekomen om de panelen te verwijderen. Een "interpretatie van de behoeften", wordt dat genoemd. "Op geen enkel moment heeft ABMC externe instructies ontvangen om tentoonstellingsinhoud te verwijderen."

ABMC wil niet ingaan op vragen of en hoe er de komende tijd nog aandacht zal zijn voor de offers van Afro-Afrikaanse soldaten in de Tweede Wereldoorlog. "ABMC heeft zich altijd ingezet om de verhalen te delen van de meer dan 10.000 Amerikaanse militairen die op de Netherlands American Cemetery worden herdacht", aldus de woordvoerder.

"Dat blijven we doen doen, ongeacht rang, ras, geslacht of overtuiging. ABMC waardeert de relatie met onze partnerlanden en de sterke betrokkenheid van het Nederlandse volk zeer in onze missie om de Amerikaanse militairen te herdenken die hun leven hebben gegeven in naam van de vrijheid."

Driekwart van alle bushaltes in de provincie Friesland is niet of onvoldoende toegankelijk voor mensen met een beperking. Dat zegt ROCOV, de belangenvereniging van reizigers in het openbaar vervoer. Met ingang van december kunnen Friese gemeenten geld aanvragen bij de provincie om de haltes toegankelijker te maken.

Dat geld kan gebruikt worden om drempels weg te halen en voor wegwijzers voor visueel gehandicapten. Voor het aanpassen van een bushokje wordt 25.000 euro beschikbaar gesteld. In de pot zit 1,2 miljoen euro.

Gedeputeerde De Vries gaat ervan uit dat voor dat bedrag tientallen bushaltes kunnen worden aangepast. "Wij willen graag dat iedereen met de bus kan", zegt De Vries. "Onze bussen zijn al goed toegankelijk. Het is nu zaak om de haltes zo aan te passen dat ook mensen met een rolstoel of een andere beperking goed kunnen in- en uitstappen."

Proefritten

Uit onderzoek van reizigersvereniging ROCOV en hogeschool Van Hall Larenstein bleek eerder al dat een ruime meerderheid van de bushaltes in de provincie niet goed toegankelijk zijn voor mensen met een handicap.

Volgens het VN-verdrag Handicap zijn de provincies of vervoersregio's verplicht om voor 2040 alle haltes toegankelijk te maken.

Gedupeerden aan het woord

Omrop Fryslân sprak met mensen die vanwege hun handicap geen gebruik kunnen maken van de bus.

Voor Eddy de Vries uit Drachten is het moeilijk om in de omgeving van zijn woonhuis de bus te pakken. Het perron van de bushalte is in zijn geval te hoog en te smal voor een oudere reiziger met wandelstok. Een breder perron met minder hoogteverschil zou in dit geval al helpen.

Mensen die in een rolstoel zitten hebben er weer belang bij dat reizigersinformatie niet te hoog hangt. Voor slechtzienden ontbreken op dit moment nog bij veel bushaltes de geribbelde tegels die hen de weg wijst.

Volgens gedeputeerde De Vries staan verschillende Friese gemeenten al in de startblokken om subsidie aan te vragen voor beter toegankelijke bushaltes. "Ik weet dat sommige gemeenten al een aanvraag klaar hebben liggen."

De Vries hoopt dat het door de nieuwe regeling in de toekomst makkelijker wordt voor mensen met een handicap om de bus te pakken. "Het gaat er ons om dat zoveel mogelijk mensen de bus kunnen pakken."

Een Belgische rechtbank heeft een 31-jarige man veroordeeld tot 3,5 jaar cel voor het ernstig mishandelen van een man op een homo-ontmoetingsplaats. Dat deed hij in zijn woonplaats Lommel, net over de grens bij Eindhoven.

In augustus vorig jaar sloeg hij een man in een roze badpak meermaals bewusteloos. Hij filmde alles en deed intussen ook homofobe uitspraken, schrijft de VRT.

De Vlaming zei in de rechtbank dat het geweld niks met de geaardheid van het slachtoffer te maken had. Hij beweerde dat de man iets tegen hem riep, waarna hij de man klappen gaf.

De rechtbank hecht geen geloof aan de verklaring en noemt het overduidelijk dat de man handelde "uit misprijzen voor de seksuele geaardheid van het slachtoffer".

Techgigant Meta heeft een grote rechtszaak gewonnen in de Verenigde Staten. Het bedrijf werd ervan beschuldigd de concurrentie in de kiem te hebben gesmoord door de aankoop van Instagram en Whatsapp. Hiermee zou Meta zijn machtspositie hebben misbruikt. Dit is niet het geval, oordeelt de rechter.

In 2020 werd Meta, toen nog Facebook, aangeklaagd door de Amerikaanse markttoezichthouder FTC. Facebook kocht Instagram en Whatsapp meer dan tien jaar geleden voor respectievelijk 715 miljoen dollar en 22 miljard dollar. Toen werden de aankopen nog goedgekeurd door de markttoezichthouder, aangezien Instagram en Whatsapp nog relatief kleine spelers waren.

In e-mails die aan het licht kwamen, bleek volgens de toezichthouder dat Facebook mogelijke concurrentie als een bedreiging zag die het bedrijf kon uitschakelen door die bedrijven over te nemen. De FTC eiste dat Meta de sociale media-platformen weer zou verkopen of herstructureren.

Concurrenten

De zaak werd eerst afgewezen omdat de FTC onvoldoende bewijs naar voren had gebracht. Begin 2022 werd de zaak alsnog opgepakt omdat de rechter in Washington de aantijgingen "krachtiger en gedetailleerder" vond. Zeven maanden geleden begon de zaak.

Vandaag oordeelde een rechter in Washington dus dat Meta niets verkeerds heeft gedaan. Hij zegt dat de FTC niet genoeg bewijs heeft geleverd dat de aankopen van de platforms het bedrijf in staat stelden op illegale wijze een monopolie te creëren.

De waakhond moest niet alleen bewijzen dat Meta in het verleden een monopoliepositie had, maar ook dat het bedrijf die nog steeds heeft. Dat lukte dus niet, aldus het oordeel van de rechter. Meta zegt dat het wel degelijk concurrenten heeft, zoals TikTok, YouTube en Snapchat.

Het vrijgeven van de justitiële Epstein-documenten in de VS is een stap dichterbij gekomen. Het Huis van Afgevaardigden heeft ingestemd met een voorstel om het ministerie van Justitie te dwingen het volledige dossier openbaar te maken. De volgende stap is een stemming in de Senaat.

Het lag voor de hand dat het Huis groen licht zou geven voor de motie. President Trump maakte deze week een opvallende draai en riep zijn partijgenoten opeens op ermee in te stemmen. "We hebben niets te verbergen", zei de president op sociale media.

'Ik heb een land te leiden!'

Sinds zijn terugkeer in het Witte Huis wilde Trump juist niets weten van openbaring van alle documenten rondom de zedendelinquent, waarmee ook meer duidelijkheid zou komen over wat Trump wist van het misbruikschandaal. De president spoorde justitie aan om Democratische prominenten te onderzoeken vanwege hun banden met Epstein: "Verspil jullie tijd niet met Trump, ik heb een land te leiden!" De president deed de kwestie af als een heksenjacht tegen hem.

Maar de druk op de president, ook vanuit zijn eigen partij, is de afgelopen maanden gestaag opgelopen. Vorige week vrijgegeven e-mails van Epstein suggereren dat Trump op de hoogte was van het misbruik. Volgens het Witte Huis gaven deze door Democraten vrijgegeven informatie een vertekend en onjuist beeld.

Correspondent Rudy Bouma sprak voor Nieuwsuur met slachtoffers van Epstein en met Republikeinen die zich tegen Trump keerden door het schandaal:

De president houdt vol dat hij vele jaren geleden alle banden heeft verbroken met Epstein. De zakenman werd in 2019 dood gevonden in zijn cel, nadat hij was aangeklaagd voor seksueel misbruik en mensenhandel.

Een Argentijnse rechter in de strafzaak tegen het medische team van de overleden voetballegende Diego Maradona is uit haar functie gezet. Ook mag zij in de toekomst geen enkele andere rechterlijke functie meer bekleden. Een speciale commissie heeft dat bepaald.

De 48-jarige Julieta Makintach was een van de drie rechters in de strafzaak tegen zeven medische professionals. Zij worden ervan verdacht dat ze de Argentijnse voetballer niet de noodzakelijke zorg hebben gegeven. Dat zou vijf jaar geleden tot zijn dood hebben geleid. De medische professionals worden door het Argentijnse Openbaar Ministerie beschuldigd van doodslag.

Ethische regels overtreden

Het proces werd in mei nietig verklaard nadat was gebleken dat Makintach had meegewerkt aan een documentaire over de dood van Maradona. De rechtbank verbiedt interviews met rechters tijdens een lopend proces. Ze had daarmee de ethische regels overtreden.

Makintach ontkende dat en zei dat ze het interview had gegeven op verzoek van een vriend en dat ze niet wist dat het gesprek onderdeel was van de documentaire.

De strafzaak wordt op 17 maart heropend. Als de zeven medische professionals schuldig worden bevonden, kunnen ze een gevangenisstraf tot 25 jaar krijgen.

In Schinnen zijn bewoners flink geschrokken van het nieuws dat mogelijk tientallen mensen zijn overleden door middelen van de online webshop Funcaps. Het bedrijf opereerde jarenlang vanuit een loods in het Limburgse dorp, en ging later verder op een andere locatie. Hoe konden de twee eigenaren zo lang doorgaan met hun handel in gevaarlijke designerdrugs?

"Ik wist niet wat ik hoorde. Schrikbarend", zegt de overbuurman van de loods. In de Schinnense opslag vond de politie in 2022 bij een doorzoeking op verzoek van de Belgische politie grote hoeveelheden designerdrugs en namaakmedicijnen.

Tot de inval stond tot de loods vol met rekken, computers, printers en ook een pillenmachine, weet hij. "Er lagen spullen die ze verkochten. Pillen, poppers, seksartikelen, van alles. Alles wat je via internet kan verkopen." Hij herinnert zich de mannen achter Funcaps als "hele nette jongens" en "een beetje sportschooltypes". "Ze hadden hele dikke auto's. Ik heb hier wel eens een Ferrari voorbij zien komen."

De buurman heeft hen naar eigen zeggen gevraagd of de handel wel legaal was. "Ze zeiden dat ze in het grijze gebied opereerden, maar wel aan de goede kant. Ze maakten pillen, amfetamine. Dat mocht niet zo verkocht worden, maar als je er een bepaald stofje aan toevoegde weer wel."

"Daar waren ze heel open over", zegt een andere bewoner. "Ze waren er vol van overtuigd dat het allemaal legaal was."

De handel ging door tot in 2022 de politie voor de deur stond. "Ze hebben het dichtgegooid en toen is het een jaar verzegeld geweest. En toen zijn ze ergens anders verder gegaan met hetzelfde kunstje", zegt de overbuurman. "Apart dat dat kan in Nederland."

Breaking Bad

Het verhaal van Stefan P. (30) en Jord van W. (31) vertoont wel wat parallellen met de serie Breaking Bad. Deze keer niet met een ontspoorde scheikundedocent en zijn student, maar met twee Zuid-Limburgse jongens van wie er één een chemische achtergrond had.

P. en Van W. leerden elkaar kennen op de sportschool en besloten in 2016 samen een bedrijf op te richten om designerdrugs te verkopen. Funcaps was geboren.

Het bedrijf groeide uit tot een van de grootste spelers op de markt. De mannen verkochten variaties van xtc, speed of lsd, maar ook zware kalmerende middelen.

'All Cops Are Bastards'

Ze verdienden er goed aan. In vijf jaar tijd was de omzet 42 miljoen, schat het Openbaar Ministerie. Op sociale media is te zien dat de eigenaren zich met dure auto's vertoonden, zoals een Lamborghini Húracan.

Opvallend: een Mercedes met het logo van Funcaps erop heeft een kenteken dat begint met ACAB, straattaal voor All Cops Are Bastards. In Duitsland mogen autobezitters een lettercombinatie kiezen.

Het duo richtte nieuwe bedrijven op, en daaronder weer dochterbedrijven. Volgens bewoners was er ook geïnvesteerd in vastgoed in Limburg en Duitsland.

Jarenlang ging het goed. Funcaps kon door pretpillen te maken met een net iets andere samenstelling de opiumwet omzeilen. In België lukte dat niet, daar stelde de politie in 2021 al een onderzoek in.

Alarmbellen

In Nederland gingen er intussen ook alarmbellen af, bijvoorbeeld bij de ING Bank, die in 2022 vragen begon te stellen aan Funcaps over de legaliteit van hun handel. De bank had vastgesteld dat de producten van Funcaps nauw verwant waren aan stoffen op de lijst met verboden middelen en beëindigde de relatie.

Pas na een wijziging van de Opiumwet per 1 juli dit jaar waren genoeg handvatten voor een strafrechtelijk onderzoek tegen Funcaps, bevestigt een woordvoerder van het OM. In de nieuwe wet kwam er naast harddrugs en softdrugs een derde verboden categorie bij: lijst 1A.

Op die nieuwe lijst zijn hele stofgroepen binnen de designerdrugs opgenomen, en daarmee werd het kat- en muisspel tussen de overheid en de aanbieders van designerdrugs doorbroken. Op 8 augustus dit jaar werden Stefan P. (30) en Jord van W. (31) opgepakt. Ze zitten vast in afwachting van hun strafzaak.

De verdachten houden vol dat ze zich steeds aan de wet hebben gehouden. De advocaat van de verdachten zei bij de eerste inleidende zitting gisteren dat het tweetal al jaren werkt in "volledige openheid en transparantie". Er werd juist altijd gewezen op de mogelijk schadelijke effecten van de goederen, stelde de raadsman.

De volgende zitting in de zaak is op 5 februari.

De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman en de Amerikaanse president Trump hebben een akkoord bereikt over nieuwe Amerikaanse wapenleveranties. Dat zei Trump na afloop van de besprekingen tussen de twee in het Witte Huis.

Trump gaat onder meer F-35-straaljagers verkopen aan Saudi-Arabië, een overeenkomst die volgens de president vergelijkbaar is met de deal die hij sloot met Israël. "Ik denk dat ze allebei op een niveau zitten waarop ze topklasse (F-35's) moeten krijgen", zei hij.

Ook ziet hij mogelijkheden voor nucleaire samenwerking met Saudi-Arabië.

Eerbetoon op hoogste niveau

Officieel was het bezoek van de kroonprins geen staatsbezoek. De 40-jarige Mohammed bin Salman, ook wel MBS genoemd, is nog altijd geen staatshoofd. Toch kreeg hij in het Witte Huis als feitelijk leider van Saudi-Arabië wel een ontvangst met eerbetoon op het hoogste niveau.

Trump ziet potentie in de relatie met het land. "Ik ben heel trots op het werk dat hij doet", zei Trump over MBS. "Wat hij gedaan heeft is geweldig als je kijkt naar mensenrechten en al het andere", zonder dat verder toe te lichten. Het lijkt een stap in de richting van normalisering van de banden tussen Israël en de Arabische wereld.

Jamal Khashoggi

Het was het eerste bezoek van de feitelijke Saudische leider aan het Witte Huis sinds de moord op de journalist Jamal Khashoggi in 2018. Khashoggi was een Saudische dissident en columnist die onder meer werkte voor The Washington Post. Hij werd naar het Saudische consulaat in Istanbul gelokt en daar gemarteld en om het leven gebracht. Onderzoek wijst erop dat dat is gebeurd in opdracht van de kroonprins.

Trump wilde daar niets van horen. "Veel mensen mochten die man waar je het over hebt niet. Of je hem nu wel of niet mocht, dingen gebeuren nu eenmaal", zei hij na een vraag van een journalist over Khashoggi. De kroonprins wist volgens de president niets van de moord. "Je hoeft onze gast niet in verlegenheid te brengen door zoiets te vragen."

De Tweede Kamer heeft VVD'er Thom van Campen gekozen tot nieuwe Kamervoorzitter. Hij neemt de plek in van PVV'er Martin Bosma. Met zijn 35 jaar is hij het jongste Kamerlid ooit dat de voorzittershamer in handen krijgt.

Voor het voorzitterschap waren drie kandidaten: Martin Bosma (PVV), Tom van der Lee (GroenLinks-PvdA) en Thom van Campen (VVD). In de eerste en tweede ronde behaalde Bosma nog de meeste stemmen, maar hij kreeg geen meerderheid achter zich waardoor er opnieuw gestemd moest worden.

Van Campen kreeg in de eerste ronde juist de minste stemmen, maar kon na de tweede ronde opgelucht ademhalen: niet hij, maar Van der Lee viel af met de minste stemmen. De stemmen voor Van der Lee verschoven in de derde ronde vermoedelijk naar Van Campen, waardoor de VVD'er met 79 stemmen een meerderheid behaalde. Bosma kreeg uiteindelijk 69 stemmen.

Bekijk hier hoe Van Campen de voorzittershamer in handen krijgt:

De stemming voor de nieuwe Kamervoorzitter verloopt via briefjes in een bus. Die stemmen blijven geheim. Alle Kamerleden maken hun eigen keuze en hoeven zich niet aan een partijlijn te houden.

'Partijpolitieke jas' aan de kapstok

Voorafgaand aan de stemmingen moesten de drie kandidaten vragen beantwoorden vanuit de Tweede Kamer. Van Campen liet weten dat hij een voorzitter wil zijn "die erop toeziet dat alle geluiden in de Kamer" gehoord kunnen worden. Ook beloofde hij zijn "partijpolitieke jas" aan de kapstok te hangen en een onafhankelijke rol in te nemen.

Daarnaast is Van Campen van plan het land in te gaan om het belang van de Kamer en de democratie buiten de plenaire zaal te benadrukken. De Kamer verdient volgens hem een voorzitter die de positiviteit van de Kamer als democratisch instituut meer laat zien.

Van Campen werd op zijn 21ste het jongste gemeenteraadslid, en een paar jaar later ook fractievoorzitter van de VVD in Zwolle. Daarna stapte hij over naar de Haagse politiek en hij is nu 4,5 jaar Tweede Kamerlid. Hij is sinds mei dit jaar ook ondervoorzitter en heeft al meerdere debatten geleid.

Bosma: moet contact opnemen met de PVV

Bosma liet na de stemmingen weten teleurgesteld te zijn over de uitslag. "Het is ontzettend jammer, ik ga vooral het contact met het personeel missen. Maar over een jaar hebben we weer verkiezingen, dus dan sta ik er weer", grapte hij.

De PVV'er wordt nu weer 'gewoon' Kamerlid. Dat is weer even wennen, want als Kamervoorzitter heeft hij twee jaar lang geen fractievergaderingen van zijn partij bijgewoond. "Ik moet weer contact opnemen met de fractie en ben een beetje ontheemd", zegt hij. "Ik weet ook nog niet wat ik precies ga doen."

Wel liet hij weten ook geen ondervoorzitter te worden, om zijn opvolger niet in de weg te zitten.

Alle woningcorporaties in Nederland moeten onderzoek laten uitvoeren naar de balkons en galerijen van flats. Dat adviseren experts die bezig zijn met de flats in Zeist waarvan dit weekend bleek dat de balkons niet veilig genoeg zijn.

Zaterdag werd bekend dat de betonwapening in de galerij- en balkonplaten van twee flats in de wijk Vollenhove niet voldoen aan de bouwnormen. Er dreigt geen direct gevaar, maar de galerijen mogen tijdelijk maar door drie mensen tegelijk betreden worden en zware spullen mogen niet op het balkon staan.

Meer onderzoek

Een specialistisch bedrijf is begonnen met het plaatsen van 'stempels', metalen palen om de balkons en galerijen te ondersteunen. Omdat er per woning meerdere nodig zijn, gaat het om meer dan 15.000 stempels. Naar verwachting zijn de werkzaamheden met de kerst klaar.

Directeur Martin Bannink adviseert alle woningcorporaties in Nederland om flats met dezelfde constructie, waarbij de betonvloer is doorgestort van binnen naar buiten, te laten onderzoeken.

"Het nadeel is dat de temperatuur binnen en buiten varieert. Door de werking van de temperatuur kunnen scheuren ontstaan. Dat is op zich niet erg, maar de balkons moeten wel geconserveerd blijven met bijvoorbeeld een waterdichte coating die de werking kan opvangen", zegt hij.

Vorige inspectie

De bouwgebreken kwamen aan het licht tijdens een periodiek onderzoek van woningcorporatie Woongroen. De vorige inspectie van de L-flat was in 2016, de Geroflat in 2013. "Tot nu toe waren de uitkomsten voor deze gebouwen altijd goed", zegt een woordvoerder van Woongroen tegen RTV Utrecht.

De flats dateren uit de jaren 60. De L-flat, de grootste van Nederland, telt 700 appartementen, de Geroflat ernaast 500.

Twee kinderen van 9 en 10 jaar zijn de afgelopen drie jaar ernstig mishandeld en verwaarloosd in een gezinshuis in het noorden van Nederland. Ook moesten ze zwaar en gevaarlijk werk doen, blijkt uit een tussenuitspraak van de kinderrechter.

De jongen en het meisje waren drie jaar geleden uit huis geplaatst en woonden sindsdien in een gezinshuis; een kleinschalige woonvorm voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen, met een of twee professionele gezinshuisouders.

Na een maand begonnen daar de mishandelingen, vertelden de kinderen aan de rechter. Ze werden geslagen met een vuist of een vlakke hand, en aan hun oren getrokken. Ook lieten de gezinshuismoeder en haar partner de kinderen bijten door hun hond.

Voor straf geen eten

Daarnaast moesten de kinderen allerlei werk doen in en om het huis, dat een boerderij is. Zo moesten ze in de stal werken, hokken uitmesten, dode dieren opruimen en andere schoonmaakwerkzaamheden verrichten. Als ze het niet afkregen of het niet goed deden naar de zin van de gezinshuisouders, kregen ze voor straf geen eten. De rechter ziet dit als "ontoelaatbare kinderarbeid".

De zaak kwam aan het licht na signalen van de school waar de kinderen op zaten. De school ontdekte dat het meisje een hondenbeet had die niet behandeld was. De jongen had een litteken van een beet. Ze vertelden dat ze daar niet mee naar de huisarts mochten en er ook niet over mochten praten.

Gedetailleerd en consistent verhaal

In de uitspraak van de rechter staat ook dat er al langer twijfels waren over de pedagogische vaardigheden van de personen die het gezinshuis runden. Onder meer de vader van de kinderen maakte zich daar zorgen over. Zo droegen de kinderen kleding die niet paste en hadden ze vettig haar. Na de concrete, ernstige signalen over verwaarlozing zijn de kinderen onlangs overgeplaatst naar een ander gezinshuis.

De rechter heeft daarna met de kinderen gesproken en oordeelt dat hun verhaal gedetailleerd en consistent is, en klopt met andere feiten en bewijsmateriaal. Er zijn geen aanwijzingen dat ze door iemand zijn beïnvloed en hun verhaal bevat details die moeilijk verzonnen kunnen zijn.

William Schrikker Stichting

De kinderen stonden onder voogdij van de William Schrikker Stichting. Dat is dezelfde organisatie die het Vlaardingse pleegmeisje onder haar hoede had. Naar aanleiding van die zaak kreeg de stichting veel kritiek van de inspecties. In deze zaak heeft de William Schrikker Stichting melding gedaan bij de inspectie. Ook wordt aangifte gedaan tegen de gezinshuisouders.

De stichting bevestigt op de eigen site de uithuisplaatsing van de kinderen "omwille van het gebrek aan veiligheid in het gezinshuis waar ze verbleven". Er werd direct ingegrepen na de melding van een school, zo staat in een persbericht.

Ook leefden er volgens de stichting onder jeugdbeschermers al langer zorgen "over het pedagogisch klimaat in het gezinshuis". Volgens de William Schrikker Stichting hebben de kinderen getuigd van mishandelingen "die hun nooit hadden mogen overkomen en is de stichting "geschokt en intens verdrietig" over de gebeurtenissen.

Gisteren werd bekend dat bijna vijftig sterfgevallen worden onderzocht die mogelijk verband houden met gebruik van medicatie of drugs die op de site Funcaps.nl zijn gekocht. Waarschijnlijk vervuilde pillen en poeders, waardoor ze én sterk verslavend waren én zeer gevaarlijk. Klanten konden op de Nederlandse site zonder recept deze middelen kopen.

Lucas (20) was een van hen. "Ik was 15 toen ik begon te experimenteren met drugs", zegt hij. Samen met zijn vrienden begon hij jointjes te roken, maar dat was niets voor hem. Al snel stapte hij over op xtc en speed. "Ik vond het geweldig. Ik ben van nature best verlegen, maar door die middelen durfde ik veel meer, werd ik veel socialer."

Hij ging minder xtc en steeds meer speed gebruiken. "Van speed werd je niet moe en ik gebruikte het gewoon de hele dag door." Lucas had in de stad waar hij woonde een vaste dealer.

Op een avond ging het zo mis met de drugs dat hij een ambulance belde. Het was het moment dat zijn ouders, die van niets wisten, erachter kwamen hoe erg het met hem gesteld was. Ze schrokken zich dood, waren boos en begrepen niet waarom hij dit deed. Zijn vader greep in en zorgde ervoor dat zijn dealer geen drugs meer aan hem verkocht.

Psychotische aanvallen

Lucas moest toen op zoek naar een andere manieren om aan zijn drugs te komen, want hij was inmiddels flink verslaafd. Via anderen hoorde hij over Funcaps.nl. Hij liet pakketjes bezorgen bij een afhaalpunt, zodat zijn ouders niets in de gaten kregen. Hij bestelde vooral ethyl-pentedron, ook wel NEP genoemd. Een middel dat op de website werd beschreven als vergelijkbaar met speed. Maar het bleek veel sterker te zijn. Zo sterk dat hij er mentale klachten van kreeg.

Lucas had onderliggende psychische problemen. "Dit middel leek dat zodanig te activeren dat ik psychotische aanvallen kreeg. Door de speed werd ik zo opgefokt dat ik om te kunnen slapen weer andere pillen ging bestellen, een soort slaapmiddel waar ik een complete black-out van kreeg. Ik raakte compleet van het padje."

Hij belandde in een afkickkliniek, maar eenmaal weer thuis verviel hij gelijk in zijn oude gedrag, zelfs nog een graadje erger. Hij liep op straat te bedelen om sigaretten en drugs en maakte schulden bij nieuwe dealers, want hij had geen geld meer om online te bestellen.

Podcast De Dag

De NOS-podcast De Dag sprak met Lydia Bottenburg, wier zoon Mathias stierf nadat hij kalmeringsmiddelen van Funcaps had genomen. Ze vertelt in de podcast beeldend en openhartig over de nacht waarop er plotseling twee agenten voor de deur stonden.

Huisartsen krijgen de laatste tijd regelmatig te maken met patiënten die om herhaalrecepten vragen van verslavende middelen die ze op illegale websites hebben gekocht, zegt Iddo de Ruiter van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). "Het is een duivels dilemma. Want wat doe je in zo'n geval? Het zijn mensen die verslaafd zijn geraakt aan die middelen, en je wilt hen ondersteunen bij het afbouwen. Als je ze niet helpt, gaan ze misschien weer illegale middelen kopen met alle gevolgen van dien. Als je wel helpt, heb je te maken met mensen van wie je niet precies weet wat ze allemaal gebruikt hebben, en wat ze naast jouw medicatie nog meer innemen."

Steeds meer huisartsen krijgen hier volgens De Ruiter mee te maken. De LHV waarschuwt huisartsen dan ook voor de risico's van het illegale circuit. "Het is cruciaal om in gesprek te gaan met de patiënt. Huisartsen zijn niet voor niets heel terughoudend met het voorschrijven van medicatie die verslavend is: zo kort mogelijk en met goede voorlichting. Via het illegale circuit raken wij het zicht kwijt op wat er allemaal geslikt wordt en dat is zeer zorgelijk."

Opnieuw afkicken

Lucas kickte een tweede keer af en heeft nu twee jaar geen drugs meer gebruikt. Als die sites er niet waren geweest, was het nooit zo erg uit de hand gelopen, denkt hij. "Die middelen zijn zo zwaar en er is zo makkelijk aan te komen dat je uiteindelijk als een zombie door het leven gaat."

Lucas heeft vrienden die helemaal kapot zijn gegaan door drugsgebruik. Hij heeft er vertrouwen in dat hij er nu van afblijft. "Want als ik weer ga gebruiken, raak ik alles kwijt dat ik nu heb opgebouwd en ga ik mensen, zoals mijn vriendin en ouders, heel veel pijn doen."

De VN-Veiligheidsraad heeft gisteravond een Amerikaanse resolutie aangenomen die de inzet van een internationale troepenmacht in Gaza mogelijk maakt. De bedoeling is dat deze troepenmacht zo snel mogelijk gevormd en ingezet wordt bij het herstellen van de veiligheid en het voorbereiden van een nieuw politiek bestuur voor het gebied.

In Gaza klinkt vooral scepsis en frustratie over het gebrek aan Palestijnse zelfbeschikking in de plannen. Vijf vragen en antwoorden over de aangenomen resolutie.

Wat heeft de Veiligheidsraad besloten?

De resolutie maakt de oprichting mogelijk van een Internationale Stabilisatie Macht, vaak aangeduid als ISF. Naast het herstellen van de veiligheid en het bewaken van de grensovergangen moet die ook gaan toezien op het demilitariseren van gewapende groepen zoals Hamas.

Ook moeten de grensovergangen verder open worden gesteld zodat humanitaire hulp onbelemmerd de Gazastrook kan bereiken.

De tekst verwijst bovendien naar een traject richting een Palestijnse staat, wanneer een hervormde Palestijnse Autoriteit de bestuurlijke verantwoordelijkheid kan oppakken.

De Veiligheidsraad is het belangrijkste besluitvormende orgaan van de VN. Vijf grote landen hebben vetorecht. De besluiten zijn bindend voor alle VN-lidstaten.

Bekijk de stemming hieronder:

Wie steunen het plan en om welke redenen?

Een meerderheid van de Veiligheidsraad stemde vóór de resolutie. Vooral westerse landen schaarden zich achter het Amerikaanse plan. Zij zien het als een stap om de wapenstilstand te stabiliseren, humanitaire hulp te vergroten en een begin te maken met een politiek traject zonder Hamas.

Rusland en China onthielden zich van stemming. Beide uitten zorgen dat Palestijnen onvoldoende betrokken zouden zijn bij de uitwerking van het veiligheidsmodel en waarschuwden dat het document te weinig garanties biedt voor een toekomstig Palestijns bestuur van Gaza.

Toch bleef de beoordeling diplomatiek: geen van beide gebruikte zijn veto, waardoor het voorstel werd aangenomen.

Waarom klinkt er zoveel scepsis onder Palestijnen?

De reacties uit zowel Gaza als de Westelijke Jordaanoever zijn overwegend sceptisch en in veel gevallen ronduit negatief. Veel Palestijnen zien de komst van een internationale troepenmacht als een verlengstuk van de bezetting. Ook klinkt de vraag of de ISF daadwerkelijk bescherming kan bieden tegen Israëlische luchtaanvallen, die ondanks de wapenstilstand nog geregeld voorkomen.

Hamas heeft de VN-resolutie afgewezen. De terroristische beweging noemt het plan een poging om "internationaal voogdijschap over Gaza" op te leggen. Volgens de groep is er te weinig aandacht voor het beëindigen van de bezetting, de terugkeer van ontheemden en de wederopbouw van de Gazastrook.

Israël steunt onderdelen van het plan maar wil strengere garanties dat Hamas definitief wordt uitgeschakeld en geen rol meer kan spelen in het bestuur van Gaza.

Wordt dit een klassieke VN-vredesmacht?

Nee. Volgens VN-analist Daniel Forti van de International Crisis Group wordt de stabilisatiemacht geen reguliere blauwhelmenmissie. "De ISF zal niet worden geleid door de VN en niet gebonden zijn aan de gebruikelijke VN-procedures", zegt Forti tegen de NOS. De Veiligheidsraad verleent wel juridische legitimiteit, maar landen beslissen zelf of ze troepen of geld leveren.

"De zogenoemde Board of Peace, die nog moet worden samengesteld, krijgt de taak om te beslissen over de inzet van de missie, het personeel en de rules of engagement. Dat zijn de regels die bepalen wanneer en hoe geweld mag worden gebruikt", zegt Forti.

Veiligheidsraadresoluties zijn vaak vrij algemeen geformuleerd. "Bij klassieke VN-vredesmissies levert dat zelden problemen op, omdat de regels al zijn vastgelegd in bestaande VN-protocollen. In het geval van de ISF ligt dat anders. Omdat deze missie niet onder de standaard VN-structuren valt, zijn er veel meer onzekerheden over de precieze opdracht, bevoegdheden en commandostructuur."

Wat betekent dit voor de komende weken?

De urgentste vraag is welke landen bereid zijn deel te nemen en hoe de militaire commandostructuur eruit zal zien. Er zijn nog geen landen aangekondigd maar Trump heeft laten weten dat hij vooral een beroep wil doen op Arabische en islamitische landen.

Turkije, Qatar, Saudi-Arabië, Egypte en Jordanië steunen de resolutie maar hebben nog geen toezeggingen gedaan. De Verenigde Arabische Emiraten hadden eerder al gezegd dat het mandaat niet duidelijk genoeg is om deel te nemen.

Dat Nederland gaat meedoen aan de troepenmacht ligt volgens een woordvoerder van Buitenlandse Zaken niet voor de hand. "Voor het draagvlak van de missie acht het kabinet het van belang dat regionale partners hier een belangrijke bijdrage aan leveren."

Intussen blijft onzeker hoe snel Israël zich zal terugtrekken uit delen van Gaza en of Palestijnen naar hun verwoeste wijken kunnen terugkeren. Vanuit de Palestijnse politiek wordt steeds meer de vraag gesteld of deze route uiteindelijk leidt tot erkenning van een Palestijnse staat.

De Israëlische premier Netanyahu heeft recent nog gezegd tegen een Palestijnse staat te zijn en niets wijst erop dat Israël stappen zet in die richting.