NOS Nieuws - Algemeen

Meer betalen voor een pakketje uit China zal mensen niet tegenhouden om te bestellen bij webshops als Temu of Shein. Dat zeggen deskundigen op het gebied van koop en verkoop via het internet. Gisteren werd bekend dat bestellingen uit China die niet meer waard zijn dan 150 euro duurder worden.

Met deze maatregel hoopt het demissionair kabinet het werk voor de douane te verlichten, want die verwerken elke dag een miljoen van zulke pakketten. Het grootste gedeelte komt uit China. Bestellingen tot 150 euro zijn nu nog vrijgesteld van douanekosten. Binnenkort komt er een toeslag van 2 euro per product, wat op gemiddeld zes euro per pakket neerkomt. Maar volgens e-commerce expert Chantal Schinkels maakt dat helemaal niks uit.

'Online verleiding, daar zijn de Chinezen in afgestudeerd'

"We blijven gewoon bestellen, die hoeveelheid Chinese troep die in Europa terechtkomt gaan we niet tegenhouden met die toeslag." Volgens Schinkels is de verleiding ook te groot. "Die online verleiding, daar zijn de Chinezen in afgestudeerd", zegt ze.

Die websites gebruiken trucjes zoals een aftelklokje bij het product of geven aan dat er nog maar twee op voorraad zijn en doen aanbevelingen op maat. De toeslag die er straks bij komt is ook niet zichtbaar tijdens het online winkelen, want die kosten worden achteraf berekend. Daarom verwacht Schinkels dat de hoeveelheid pakketjes niet zal afnemen.

Afschrikeffect

Daar sluit Dirk Mulder, retaildeskundige bij ING, zich bij aan. "Die producten uit China zijn zo goedkoop dat die 2 euro eigenlijk niet zo heel veel doet." Maar Mulder denkt dat het sommige consumenten wel kan afschrikken. "Als ze achteraf worden geconfronteerd met een toeslag op een product waar ze maar een euro voor hebben betaald, dat ze dan denken, laat dan maar zitten." Prijstechnisch is het verschil tussen Europa en China alleen zo groot, dat hij verwacht dat het effect op lange termijn toch uitblijft.

Binnen Europa wordt er ook gewerkt aan een toeslag op pakketjes uit het buitenland. Zo willen Frankrijk, België en Luxemburg al met ingang van 1 januari een heffing van 2 euro per product invoeren. Als Nederland daarin niet meegaat, kan het zijn dat pakketjes met die eindbestemming alsnog veel meer via Nederland worden verstuurd. "Met de invoering van deze maatregel kun je dat voorkomen", zegt Mulder.

Maar hij vraagt zich wel af of de druk bij de douane hiermee ook naar beneden gaat. Dat geld dat binnenkomt moet worden geïncasseerd, er moet een administratie bijgehouden worden, "dat leidt tot regel- en lastendruk".

Omzeilen

Dat het kabinet nu met een toeslag komt is voor de Chinezen geen verassing. "Zij hebben dit allang zien aankomen", zegt China e-commerce expert John Lin. Chinese bedrijven openen nu ook distributiecentra in Europa zodat de producten vanuit hier verstuurd worden. "De lokale verzending is wel duurder, dat betekent dat linksom of rechtsom de consument gaat betalen. Maar het prijsgat tussen Chinese platforms en Europese is zo groot, dat mensen toch blijven bestellen."

Volgens Lin zijn winkels als Temu en Shein andere soort spelers. Ze zijn extreem innovatief. Zo laat Shein de kleding door AI ontwerpen. Ze hebben weinig voorraad en hebben daardoor bijna geen ondernemersrisico. "Vanwege die innovatie kun je die bedrijven niet wegzetten als goedkope troep, dat is te simpel. Op innovatief vlak hebben wij de bal laten liggen."

Latere datum

Brancheorganisatie voor expediteurs en logistiek dienstverleners Fenex begrijpt waarom het demissionair kabinet met dit voorstel komt, maar laat in verklaring weten dat de invoering op 1 januari niet realistisch is. Fenex roept dan ook op om een latere datum te kiezen zodat bedrijven zich voldoende kunnen voorbereiden.

Een van die bedrijven die zich al zorgen maakten over de invoering op korte termijn is ViaEurope. Dat bedrijf handelt dagelijks 100.000 pakketjes af, ook die uit China komen. Via Europe heeft maandag een kort geding aangespannen tegen het ministerie van Financiën. Het bedrijf geeft aan dat de heffing in strijd is met het Europees recht en zegt dat het te kort dag is. Op 18 december is de uitspraak in deze zaak.

In Hilversum mogen raadsleden voortaan geen kroket meer eten tijdens de raadsvergadering. Het snackmoment zorgde voor te veel afleiding en eetgeluiden.

Net als in verschillende andere gemeenten krijgen de raadsleden tijdens late vergaderingen een kroket of andere snack. Dat hebben ze te danken aan oud-premier Jan Peter Balkenende, die als gemeenteraadslid in 1993 in Amstelveen een officiële motie indiende waarin hij pleitte voor een kroket als de vergadering tot laat duurde. Wat begon als grap, groeide in meerdere gemeentes uit tot een traditie.

Dat kroketmoment is in Hilversum inmiddels heilig, schrijft de regionale omroep NH. Rond 22.00 uur loopt er steevast iemand met een schaal kroketten langs de raadsleden. De vergadering gaat door terwijl iedereen eet.

De eetgeluiden zijn goed te horen door de microfoons:

Het leidde onlangs tot ergernis bij raadslid Frederique Durlacher. Zij merkte op dat er bij de begrotingsraad vorige maand weinig aandacht was voor het begin van haar betoog omdat iedereen zat te eten. Ook werd ze naar eigen zeggen door de voorzitter met volle mond aangekondigd.

Na afloop schreef ze op sociale media: "Wekenlang gewerkt aan mijn tegenbegroting. Geen debat. Geen reactie. Wel kroketten. Ik vroeg om een financieel debat, maar ik kreeg een frituursessie."

Veel collega's bleken het met haar eens. Hilversum kiest daarom voortaan voor een krokettenpauze. De vergadering wordt even geschorst en de livestream gaat tijdelijk op zwart.

"Deze onderbreking geeft raadsleden de gelegenheid om even de benen te strekken en iets te drinken te pakken. De inmiddels gevestigde traditie binnen de Hilversumse raad kan dan ook buiten de orde van de vergadering plaatsvinden", laat de gemeente weten aan NH.

De politie in Tunesië heeft een belangrijk lid van de oppositie opgepakt, meldt zijn familie aan internationale persbureaus. Het gaat om Ahmed Najib Chebbi, die vorige week in hoger beroep werd veroordeeld tot 12 jaar cel vanwege samenzwering tegen de staat.

De 81-jarige Chebbi zou met tientallen anderen plannen hebben gehad om president Saied af te zetten. Ook zijn jongere broer werd veroordeeld; oppositieleider Issam Chebbi kreeg twintig jaar cel.

De rechter legde straffen op tot wel 45 jaar. Dezelfde groep verdachten kreeg in eerste instantie nog langer gevangenisstraffen opgelegd. Sommigen zijn bij verstek veroordeeld omdat ze naar het buitenland zijn gevlucht.

Ahmed Najib Chebbi is advocaat en richtte in 2022 het Front van de Nationale Redding op, waarin verschillende oppositiepartijen samenwerken. Hij is al zeker 40 jaar actief in de Tunesische oppositie en speelde een belangrijke rol in de Arabische Lente, die begon in zijn land. Na de val van dictator Ben Ali begin 2011 was hij kortstondig minister.

IJzeren greep Saied

Mensenrechtengroepen zien in de vonnissen de ijzeren greep die Saied op Tunesië heeft. VN-mensenrechtencommissaris Türk zei na de eerste uitspraken in april dat hij gezien de vele schendingen van de eerlijke rechtsgang "grote zorgen had over politieke motieven".

In 2021 zette Saied het parlement buitenspel en een jaar later ontsloeg hij tientallen rechters. Oppositieleden en critici werden opgesloten en vervolgd.

Hogere lonen, hogere toeslagen en lagere inflatie. Gunstig voor de Nederlandse consument en die zorgt er dan ook voor dat de economie blijft draaien in 2026. Dat voorspelt ING Research in zijn economische analyse voor het komende jaar.

Het economische bureau van de bank verwacht dat de economie met 1,3 procent groeit. Eerder kwamen ABN Amro en Rabobank met hun voorspelling. Ook zij verwachten een lichte groei.

Vooral werkenden en gepensioneerden geven de economie een impuls.

Erosie

"2025 is het jaar van de meevaller", zegt Marieke Blom, hoofdeconoom van ING. De Amerikaanse importtarieven raken Nederland niet al te hard. Ook zijn de energieprijzen iets lager dan verwacht.

Door die meevaller is de Nederlandse economie een beetje gegroeid dit jaar. Dat wil niet zeggen dat die groei per se doorzet in 2026. ING wijst op aanhoudende spanningen in de wereld. Daardoor krimpt de internationale handel en daar heeft Nederland last van.

Blom heeft het over "onderliggende erosie" en onzekerheid. Dat zorgt voor uitstelgedrag bij Nederlandse bedrijven, die toch al de hand op de knip houden. Door nationale problemen als hoge energieprijzen, ruimtegebrek op het stroomnet en stikstof zijn Nederlandse ondernemers afwachtend met nieuwe investeringen.

Kopen

Toch verwacht ING een stabiele economie, ook in 2026. Dat komt vooral door de consumenten, die zetten de zwakke handel en bedrijvigheid recht.

Zo kunnen werkenden waarschijnlijk meer uitgeven in het nieuwe jaar omdat de lonen blijven groeien. Omdat de lonen harder zullen stijgen dan de prijzen, zullen de meeste Nederlanders met een baan meer te besteden hebben.

En dan is de consument nog aan de voorzichtige kant. Er wordt namelijk behoorlijk gespaard.

Pensioen

Niet alleen werkenden gaan er op vooruit. Ook veel gepensioneerden kunnen in het nieuwe jaar meer uitgeven. "Zij profiteren van het feit dat een aantal grote pensioenfondsen in 2026 al de overstap naar het nieuwe pensioensysteem maakt", zegt Blom.

Ruim 1,5 miljoen gepensioneerden gaan per 1 januari 2026 over naar het nieuwe pensioenstelsel. Omdat de reserves van de grote pensioenpotten worden verdeeld over de individuele potjes, kan bij veel pensioenfondsen de maandelijkse uitkering flink omhoog.

Zo krijgen gepensioneerde zorgmedewerkers er mogelijk 7 procent bij in het nieuwe jaar. Maar ook ruim 1 miljoen gepensioneerden van ambtenarenpensioenfonds ABP, dat pas in 2027 overstapt, krijgen er bijna 3 procent bij.

Hoeveel gepensioneerden in het nieuwe stelsel er daadwerkelijk op vooruitgaan, hangt ervan af hoe het fonds er op 1 januari 2026 voorstaat, maar ook zonder die meevaller, gaat ING al uit van extra consumptie door gepensioneerden.

Formatie

De groei in Nederland zal iets hoger liggen dan in de rest van Europa. Wel loopt de werkloosheid in Nederland wat op, denkt ING.

De Nederlandse inflatie daalt een beetje, vooral omdat er minder overheidsbeleid is dat de prijzen omhoog duwt. Toch stijgen de prijzen hier nog altijd harder dan in de meeste andere eurolanden, ook de komende twee jaar.

Van een eventueel nieuw kabinet verwacht ING in 2026 nog niet direct "een boost" van de economie. De bank vindt het wel vertrouwenwekkend dat er bij de lopende gesprekken voor een nieuwe coalitie aandacht is voor thema's zoals netcongestie, stikstof, en ruimtegebruik.

Verzekeraars hebben hun premies aangepast voor trouwe klanten die meer bleken te betalen dan nieuwe cliënten. Onderzoekers van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) waarschuwden de verzekeraars eerder dit jaar voor het fenomeen en noemden het zorgelijk en mogelijk illegaal.

De AFM hield in april zo'n 48 miljoen auto-, inboedel- en aansprakelijkheidspremies van 31 maatschappijen tegen het licht. Het bleek dat vooral bij autoverzekeringen trouwe klanten geregeld meer betaalden. Bij de helft van de onderzochte bedrijven betaalden zij meer dan nieuwelingen.

In sommige gevallen bleek een welkomstkorting per ongeluk nog van kracht te zijn, maar het kwam ook voor dat bij nieuwe verzekeringen een premiekorting of een pakketbonus werd aangeboden die niet voor oudere polissen gold.

Kwetsbare groepen

Dat was volgens de AFM mogelijk in strijd met de eerlijke en zorgvuldige behandeling van klanten. Vooral kwetsbare groepen bleken er slachtoffer van te zijn, zoals mensen met minder digitale vaardigheden, ouderen en mensen met lagere inkomens. Het verschil kon oplopen tot 40 procent.

Naar aanleiding van het onderzoek hebben de verzekeraars hun polissen waar nodig aangepast, meldt de AFM nu. Meerdere verzekeraars zijn ook van plan om hun portefeuille blijvend te volgen, om scheefgroei in de toekomst te voorkomen.

De AFM is positief over de doorgevoerde veranderingen, maar wil wel de vinger aan de pols houden. Daarvoor worden op een nader te bepalen moment opnieuw de premies doorgelicht.

Kamerleden van alle partijen hebben opnieuw hun frustratie geuit over de problemen in de jeugdzorg en de jeugdbescherming. Al jaren trekken de inspecties aan de bel, maar veel verandert er niet. Kinderen krijgen niet de zorg die ze verdienen en organisaties werken niet goed samen. Ook nu liggen er weer twee alarmerende rapporten van de zorginspectie en de inspectie voor justitie en veiligheid.

De zaak van het Vlaardingse pleegmeisje, dat ernstig mishandeld werd door haar pleegouders, is het symbool geworden van alles wat er misgaat. En recent kwam aan het licht dat in Noord-Nederland twee kinderen in een gezinshuis mishandeld zijn, terwijl er ook daar signalen waren dat het niet goed ging.

"Dit mag nooit meer gebeuren, zeggen we iedere keer", verzuchtte Kamerlid Westerveld van GroenLinks-PvdA in een debat. Ze houdt zich al jaren bezig met de jeugdzorg. "Maar de inspectie trekt nu dezelfde conclusies als zes jaar geleden. Het zijn geen incidenten, ze vinden plaats binnen een falend systeem." Volgens haar staat de jeugdzorg en de jeugdbescherming nooit op het prioriteitenlijstje van het kabinet.

Rapport op rapport

Haar collega Ceder van de ChristenUnie heeft de jeugdzorg ook al jaren in zijn portefeuille en ging mede de politiek in om de situatie te verbeteren. "Maar ik heb vooral rapport op rapport gelezen dat kinderen niet altijd beter af zijn als de overheid de zorg overneemt. Soms worden ze er zelfs slechter van."

Veel partijen vinden dat het tijd is voor een stelselwijziging. Het systeem is te bureaucratisch, er is te weinig personeel en geld voor aangekondigde verbeteringen is er niet. "Niemand is meer verantwoordelijk. Het huidige systeem stuurt op winsten en niet op resultaten", zei SP-Kamerlid Dobbe, die af wil van de commerciële zorgaanbieders en de marktwerking.

Naast deze 'oudgedienden' deden ook veel nieuwe Kamerleden mee aan het debat. Ingrid Coenradie, oud-staatsecretaris van Justitie en nu Kamerlid voor JA21, haalde fel uit naar de rechter in de zaak van het Vlaardingse pleegmeisje. Die veroordeelde de pleegouders tot acht jaar cel. TBS met dwangverpleging vond de rechter niet passend, omdat de twee toch nooit meer pleegouders worden.

"De rechter slaat daarmee de plank grandioos mis", was de conclusie van Coenradie. Het is niet gebruikelijk dat politici kritiek leveren op gerechtelijke vonnissen. De rechtspraak is in Nederland onafhankelijk.

Pleeggezinnen onverwachts controleren

Het uit huis plaatsen van kinderen mag alleen als het echt niet anders kan. Het gebeurt de laatste jaren minder, maar volgens veel Kamerleden nog te vaak. Kamerlid Van Houwelingen van Forum voor Democratie vroeg zich af of het niet beter is om helemaal niet in te grijpen als de Staat er niet voor kan zorgen dat een kind op een veilige plek terechtkomt.

Ook vindt hij dat pleeggezinnen en gezinshuizen tenminste één keer per jaar onverwachts gecontroleerd moeten worden door de inspectie om te kijken of het er wel veilig is. Voor het beginnen van een gezinshuis of een zorgboerderij is nu ook geen vergunning nodig.

De meeste partijen willen dat er veel meer één-op-één-contact komt tussen kinderen en hulpverleners. Volgens de inspectierapporten gebeurt dat veel te weinig en krijgen kinderen ook te vaak weer een nieuwe hulpverlener, waardoor ze geen band kunnen opbouwen.

Bezuiniging schrappen

SP en GroenLinks-PvdA willen dat de geplande bezuiniging van een half miljard euro voor komend jaar geschrapt wordt, al leken andere partijen daar niet voor open te staan. Die hopen dat dat geld te vinden is bij lichtere en minder acute vormen van jeugdhulp.

VVD-Kamerlid Wendel vroeg om duidelijkheid van het kabinet over de verbeterplannen. Die liggen nu stil omdat er geen financiering voor is. Namens het CDA pleitte Kamerlid Straatman voor een herkenbaar regiepunt voor complexe zaken.

Andere maatregelen waar de Kamer aan denkt zijn dat kinderen makkelijker een vertrouwenspersoon moeten kunnen bereiken en dat de aanpak in Zuid-Holland, waarbij de politie signalen over een onveilige thuissituatie doorgeeft aan de scholen, uitgebreid zou moeten worden naar het hele land.

Na de WK's voetbal in Rusland en Qatar hoopten mensenrechtenorganisaties op een voor hen vlekkeloze editie in 2026, maar aan de vooravond van de loting voor het WK in Amerika, Canada en Mexico slaan zij opnieuw alarm. "Dit WK zou mensenrechten moeten waarborgen, niet ondermijnen", zegt Minky Worden van Human Rights Watch (HRW).

"Na de mensenrechtencatastrofes op de afgelopen WK's zou het nu anders worden", vertelt Worden in een kantoor in Washington op een steenworp afstand van het Witte Huis. De Verenigde Staten zijn geen Qatar, waar rond het WK volgens mensenrechtenorganisaties enkele honderden tot mogelijk duizenden arbeidsmigranten omkwamen, maar ook nu dreigen mensenrechten het onderspit te delven. "Met minder dan 200 dagen tot het begin van dit WK zijn de rechten niet gewaarborgd", meent ze.

Het komende WK is het eerste waarbij de rechten van spelers en fans, werknemers en journalisten met actieplannen beschermd zouden worden. Maar wie enkele maanden voor de aftrap mensenrechtenactivisten spreekt, heeft niet de indruk dat 's werelds beste voetballers gaan neerstrijken in the land of the free.

"De risico's voor mensen in en buiten de Verenigde Staten zijn een stuk groter dan een jaar geleden", stelt Worden. "Miljoenen fans die naar de Verenigde Staten komen om hun nationale team aan te moedigen, lopen het risico aan de grens te worden tegengehouden." Dat is de afgelopen tijd meerdere malen gebeurd, vanwege uitspraken op sociale media bijvoorbeeld of deelname aan pro-Palestinaprotesten.

"We zijn bang dat spelers en fans door deze intimidatiepraktijken niet van het spel en het toernooi kunnen genieten", zegt Daniel Noroña van Amnesty International. Hij wijst ook op wat hij de "buitensporige inzet" van politie noemt. Zorgen zijn er ook over de Nationale Garde die Trump in meerdere speelsteden posteerde en over de mogelijke inzet van de immigratie-agenten van ICE. "Het bijwonen van een voetbalwedstrijd mag nooit leiden tot willekeurige detentie of deportatie."

Zorgen niet nodig

Allemaal niet nodig, die zorgen, zegt Andrew Giuliani. "Het is een fictief verhaal dat de president mensen niet zou verwelkomen in de VS." Hij is de zoon van Rudy Giuliani, de man die ooit burgemeester was van New York. Net als zijn vader geldt Andrew als een vertrouweling van president Trump.

Hij geeft leiding aan de FIFA World Cup Task Force die in opdracht van het Witte Huis de organisatie van het WK in goede banen moet leiden. "Kom alsjeblieft naar de VS, maar doe dat legaal", is zijn oproep.

Het bezit van een kaart voor een wedstrijd geeft je niet de garantie dat je Amerika in mag. Daar waarschuwde minister Rubio van Buitenlandse Zaken al voor. Wel krijgen voetbalfans voorrang op andere visumaanvragers bij Amerikaanse ambassades en consulaten. "Een ticket is geen visum, maar we plaatsen je wel vooraan in de wachtrij", zei Rubio.

Nederlandse voetbalfans hebben in de meeste gevallen geen visum nodig. Wel moeten ze vooraf online een ESTA-vergunning aanvragen. Dat geeft de autoriteiten de mogelijkheid om te checken of er redenen zijn om de aanvrager niet toe te laten, bijvoorbeeld omdat hij een strafblad heeft.

Volgens Giuliani staat veiligheid bovenaan, in een WK dat meer teams en tientallen extra wedstrijden telt: "Er is geen enkele tolerantie voor wie hierheen komt met de bedoeling problemen te veroorzaken." Wat hij daarmee precies bedoelt, zei hij niet. "We zullen er alles aan doen om die mensen al voor aankomst in de Verenigde Staten te onderscheppen."

Politie in actie

Voetbalfans van binnen en buiten de Verenigde Staten kregen met het WK voor clubteams afgelopen zomer al een klein voorproefje. Voorafgaand aan het toernooi liet de grenspolitie via Facebook weten suited and booted te zijn; in uniform en paraat, vrij vertaald, zouden ze zich rond de wedstrijden laten zien. Vanwege zorgen bij het publiek en onder druk van de FIFA werd de post enkele dagen later weer verwijderd.

Loting WK voetbal live bij de NOS

De loting voor het WK voetbal in Washington is op 5 december live te zien bij de NOS. De uitzending begint om 17.55 uur en is te zien via deze livestream op NOS.nl en de NOS-app en op NPO 1.

Tijdens datzelfde WK enterden immigratie-agenten een plezierjacht van het Spaanstalige medium Telemundo. Aan boord waren FIFA-functionarissen en ook de burgemeester van Miami. De actie zou bedoeld zijn om de immigratiestatus van bemanningsleden te controleren, maar leidde tot veel ophef.

Tijdens de finale in New Jersey werd een asielzoeker voor het oog van zijn kinderen afgevoerd en zonder proces gedeporteerd.

Ook in de speelsteden zijn ze inmiddels bekend met ICE, Trumps gevreesde immigratiepolitie. "Tussen januari en oktober zijn daar al meer dan 90.000 mensen door ICE opgepakt", stelt Worden van HRW. "Belangrijk daarbij is dat de overgrote meerderheid, ruim 70 procent, niet eens een strafblad had. Dat zijn ook de mensen die dit WK mogelijk maken."

Mensenrechtenorganisaties maken zich zorgen en waarschuwen de FIFA:

Of ICE ook tijdens het WK doorgaat met invallen en arrestaties is onduidelijk, maar het ligt wel voor de hand. "Ik ken de president al 25 jaar", zegt Giuliani. "En ik weet dat de president niets zal uitsluiten als dat Amerikaanse burgers veiliger maakt." Over mensenrechten lijkt de Taskforce-baas niet te willen praten. "We zorgen ervoor dat het veilig is en we zo gastvrij mogelijk zijn."

Hoe dat te rijmen is met uitspraken van zijn baas? De president noemde WK-deelnemer Haïti in zijn eerste termijn een shithole country: een achterlijk land. Somaliërs bestempelde hij als "uitschot" dat terug moet naar waar ze vandaan komen.

Giuliani daarover: "De president heeft een unieke stijl, niet zo gepolijst. Ik denk dat dat precies is waarom hij zo'n effectieve leider is, de ideale gastheer voor dit geweldige WK, het grootste ooit."

De Gezondheidsraad stelt dat ons voedingspatroon moet veranderen en dat we meer eiwitten moeten eten uit plantaardig voedsel. Als we gezonder willen worden en de planeet leefbaar willen houden, moet er vooral minder vlees op ons bord en meer peulvruchten en noten.

De onafhankelijke wetenschappelijke adviesraad kwam al eerder met de conclusie dat we plantaardiger moeten eten. Nu komt die ook met een concreet advies Richtlijnen goede voeding: eiwitbronnen en voedingspatronen 2025, dat vandaag is overhandigd aan de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.

Waar eerdere rapporten algemener bleven, komt de Gezondheidsraad nu met specifieke hoeveelheden. De consumptie van rood vlees moet naar beneden: maximaal 200 gram per week. Rood vlees is dat van runderen, kalveren, varkens, geiten, schapen en paarden.

Peulvruchten mogen veel meer gegeten worden: zo'n 250 gram per week. Denk daarbij bijvoorbeeld aan linzen, bruine bonen, sojabonen en kikkererwten. De helft van de Nederlanders eet nu nog helemaal geen peulvruchten, terwijl ze goed zijn voor het verlagen van cholesterol. Voordeel van peulvruchten voor het milieu is dat het gewas bij de groei stikstof uit de lucht haalt.

Voldoende eiwitten

Om bij het minderen met vlees toch voldoende eiwitten binnen te krijgen, is het advies om ook meer volkoren graanproducten te eten, zoals volkoren brood, volkoren pasta en zilvervliesrijst. In mindere mate kan rood vlees ook vervangen worden door eieren en wit vlees, zoals kip.

Daarbij geldt ook het advies om elke dag een handje ongezouten noten of pinda's te eten: zo'n 15 tot 30 gram.

Voor vis geldt het advies om te kiezen voor 100 gram duurzaam gevangen of gekweekte vis per week, zodat overbevissing en ecologische schade worden teruggedrongen.

De richtlijnen zijn opgesteld voor de hele Nederlandse bevolking. Het Voedingscentrum zal de nieuwe richtlijnen weer vertalen in goede voorlichting over gezonde eetpatronen, ook voor specifieke doelgroepen. Het voedingscentrum verwacht in het voorjaar van 2026 met een update van de Schijf van Vijf te komen.

Meer wetenschappelijk onderzoek

Net zoals voorheen zijn de richtlijnen vooral gericht op het terugdringen van chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en kanker. Nieuw is dat de Gezondheidsraad nu ook nadrukkelijker de voedselveiligheid en de milieueffecten van ons eetpatroon meeneemt.

De Gezondheidsraad geeft van tijd tot tijd adviezen over voedingsmiddelen, dranken en voedingspatronen. De laatste versie van de richtlijnen verscheen in 2015.

De afgelopen tien jaar is er meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van voeding. Die uitkomsten zijn gebruikt voor de vernieuwing van de richtlijnen.

Het Openbaar Ministerie is het niet eens met de beslissing van de rechtbank Noord-Holland om op Schiphol betrapte drugskoeriers lagere straffen te geven. Het gaat daarom in beroep, bevestigt een woordvoerder aan de NOS na berichtgeving van persbureau ANP.

Eerder deze week maakte de rechtbank Noord-Holland, die veel Schiphol-zaken behandelt, bekend de drugskoeriers op Schiphol voortaan lagere straffen te geven dan landelijk de norm is. De rechtbank zei daarmee scheefgroei te willen voorkomen ten opzichte van straffen in grotere drugszaken.

Een Colombiaanse verdachte kreeg twee jaar cel voor de smokkel van ongeveer 5 kilo cocaïne naar Nederland. Hiervoor had hij volgens landelijke richtlijnen een gevangenisstraf van 36 tot 38 maanden moeten krijgen. De rechtbank stelde dat Schiphol-koeriers onderaan staan in de organisatie en relatief kleine hoeveelheden drugs vervoeren.

Tot 36 maanden

In grote drugszaken sluiten verdachten steeds vaker een deal met het Openbaar Ministerie (OM), wat leidt tot fors lagere straffen. De Schiphol-koeriers worden daardoor naar verhouding te zwaar gestraft, oordeelde de rechtbank.

Na de uitspraak van de rechtbank kunnen Schiphol-koeriers rekenen op een celstraf tot acht maanden en/of een taakstraf voor het smokkelen van maximaal 1,5 kilo harddrugs. Op 1,5 tot 5 kilo staat 6 tot 24 maanden celstraf en voor 5 tot 20 kilo moeten ze 20 tot 36 maanden de gevangenis in.

Volgens de woordvoerder van het OM is er nog geen datum voor wanneer het hoger beroep bij het gerechtshof gaat dienen.

Zelfs wie nog nooit van Steve Cropper heeft gehoord, kent zijn muziek. De invloed van de gisteren overleden gitarist en producent op de soulmuziek uit de Amerikaanse stad Memphis is onmiskenbaar. Hij had hits met zijn eigen band, hielp Otis Redding groot worden en schreef en musiceerde met Wilson Pickett, Isaac Hayes en Sam & Dave.

"Ik heb het geluk gehad onderdeel te zijn van de generatie die rhythm-en-bluesmuziek aan de rest van de wereld introduceerde", zei hij eens over zijn carrière. "We hadden geen flauw idee wat we deden. Wij deden het alleen om lol te maken."

Cropper was in 1941 in Missouri geboren, maar verhuisde als kind naar Memphis, op het moment dat de eigen mix van gospel, jazz en de vroege rock-'n-roll de stad wereldwijd op de kaart zette. "Ik had nog nooit gospel gehoord, of r&b", herinnerde hij zich over zijn jeugd. "Maar nadat ik gospel op de radio had gehoord in Memphis, was ik verkocht."

Green onions

Om de gitaar te leren spelen die hij bij een postorderbedrijf had gekocht, keek hij de kunst af bij een vriendje dat les had: alle oefeningen waar die mee thuiskwam, probeerde ook Cropper zich eigen te maken. Makkelijk genoeg, vond hij: "Je hoeft maar één noot te leren kennen en dan speel je die op verschillende plekken."

Het leverde hem als twintiger een baantje op bij de sessieband van het nieuwe platenlabel Stax, dat op het punt stond het fameuze Sun Records uit Memphis naar de kroon te steken. Met zijn viertal Booker T. & the MG's had hij in 1962 een hit met het instrumentale Green Onions, de doorbraak van het Hammond-orgel in de popmuziek.

Croppers gitaarlicks gaven daar de muzikale contrapunten bij:

Bijzonder aan zijn bandje in het nog gesegregeerde zuiden was dat niemand zich iets aantrok van die rassenscheiding. Cropper en een witte bassist speelden met een drummer en toetsenist die zwart waren. "We keken bij Stax niet naar kleur. We waren er allemaal om dezelfde reden: om een hit te scoren."

Dat deed Cropper met enige regelmaat. Volgens eigen zeggen was hij tussen 1961 en 1970 bij bijna elke plaat van Stax betrokken. Voor Wilson Pickett schreef hij de klassieker In the midnight hour, geïnspireerd door een strofe uit diens gospeloeuvre, "I'll see my Jesus in the midnight hour". Sam & Dave begeleidde hij bij het aanstekelijke Soul man; zijn naam valt zelfs als een van de zangers met een enthousiast "Play it, Steve" reageert op een subliem getimed gitaarrifje.

Cropper noemde het zijn kracht om met dat soort subtiele toevoegingen een nummer extra kracht te geven. Goed anticiperen was daarvoor zijn devies. "Ik luister naar het nummer en hoe ze het zingen. En daar speel ik dan omheen."

Otis Redding ontdekt

Bij Stax was Cropper ook getuige van de ontdekking van Otis Redding. Die was als chauffeur met een andere artiest meegekomen en drong ter plekke aan op een auditie.

"Hij begon These arms of mine te zingen en ik stond versteld", herinnerde Cropper zich het moment. "Kippenvel. Toen ik zei dat hij moest stoppen, vroeg hij of ik het niet mooi vond. Ik zei: 'Ik ben er juist weg van'."

Redding zou als King of Soul een korte maar invloedrijke carrière hebben. Cropper had net de laatste hand gelegd aan (Sittin' on) the dock of the bay, toen hem het bericht bereikte dat de 26-jarige zanger bij een vliegtuigongeluk was omgekomen.

Het nummer werd postuum Reddings grootste hit:

Cropper verliet Stax in 1970, maar bleef werken in de muziek. Hij speelde met grootheden van B.B. King en John Lennon tot Rod Stewart en Paul Simon. Op de lijst van 250 beste gitaarspelers van muziekblad Rolling Stone staat hij op plek 45, tussen Frank Zappa en Johnny Ramone.

Als bandlid voor de film The Blues Brothers deed Cropper in 1980 zijn carrière nog eens dunnetjes over. In de komedie over twee muzikale schelmen die een concert organiseren om hun weeshuis te redden, komen Croppers eigen Soul man, Hold on, I'm comin en Time Is tight voorbij. Hij keerde ook terug voor het vervolg in 1998.

Cropper overleed gisteren in zijn woonplaats Nashville op 84-jarige leeftijd. De doodsoorzaak is niet bekendgemaakt. Hij was recent gevallen, maar werkte volgens een vriend nog aan nieuwe muziek.

Marco Borsato is vrijgesproken van ontucht. Volgens de rechtbank in Utrecht is niet bewezen dat de zanger de billen, borsten en vagina van een minderjarig meisje heeft betast.

Het Openbaar Ministerie had vanwege ontucht vijf maanden cel geëist. Borsato heeft de beschuldigingen altijd tegengesproken.

De zanger is opgelucht en wil nu vooruit kijken, zei hij na zijn vrijspraak: "Ik hoop nu door te kunnen gaan met mijn leven, dat heeft zes jaar stilgestaan."

Of hij weer gaat optreden, kon hij nog niet zeggen:

In 2021 werd bekend dat er aangifte tegen hem was gedaan. Een toen 22-jarige vrouw zei dat hij haar had misbruikt toen ze 15 was. Borsato kwam jarenlang bij haar thuis over de vloer, omdat haar moeder zo'n twintig jaar voorzitter was van zijn fanclub. De moeder en de zanger raakten daardoor goed bevriend.

Aangifte niet gedetailleerd

Volgens de rechter was de vrouw in haar aangifte niet heel duidelijk over waar en wanneer Borsato haar zou hebben aangeraakt. De aangifte was daarmee niet meteen onbetrouwbaar, maar de rechter plaatste wel kanttekeningen en ging er "behoedzaam" mee om.

Ook het bewijs dat haar verklaring had moeten ondersteunen, was volgens de rechter niet overtuigend. Zo heeft geen van de getuigen ontuchtige handelingen gezien.

Een door haar moeder stiekem opgenomen gesprek was wat betreft de veronderstelde ontucht weinig concreet, oordeelde de rechter: "Verdachte heeft daarin ook op geen enkel moment een ondubbelzinnige bekentenis afgelegd."

De moeder confronteerde de zanger in dat urenlange gesprek in de zomer van 2019 met het dagboek van haar dochter. Daarin schreef het meisje over wat Borsato jaren eerder zou hebben gedaan. Volgens de rechter blijkt uit onderzoeken dat niet kan worden vastgesteld wanneer die passages zijn geschreven. Bovendien is het geen steunbewijs, oordeelde de rechter, omdat de bron dezelfde is als bij de aangifte.

Verder waren er Whatsappgesprekken tussen Borsato en de vrouw, maar daarin werd niets gezegd over de periode waarin het misbruik zou hebben plaatsgevonden.

Smaadzaak

De advocaten van Borsato zeiden na afloop dat het nog onduidelijk is of hun cliënt zijn smaadzaak tegen de vrouw en haar moeder doorzet. De zanger had al in 2021 aangifte tegen de vrouw gedaan, omdat er sprake zou zijn van een wraakactie en een valse aangifte. Haar moeder zou daaraan medeplichtig zijn.

Advocaat Geert-Jan Knoops zei dat het vonnis en de vervolgstappen volgende week met Borsato worden besproken. "Het is nu nog wat onwerkelijk voor hem."

Het Openbaar Ministerie zegt de uitspraak te bestuderen en weet nog niet of het in hoger beroep gaat.

Meta is begonnen met het blokkeren van accounts van tieners en kinderen op sociale mediaplatforms zoals Facebook en Instagram. Het Australische verbod op sociale media voor kinderen tot 16 jaar gaat pas op 10 december in, maar Meta neemt alvast een voorsprong. Het bedrijf heeft de leeftijd gecontroleerd van honderdduizenden gebruikers en stelt dat zo'n 500.000 accounts worden geblokkeerd.

Het gaat nu om zo'n 150.000 Facebookgebruikers en 350.000 Instagramaccounts. De gebruikers zijn op de hoogte gebracht en krijgen de kans om hun foto's, video's en berichten op te slaan, voordat hun account verdwijnt.

Als ze 16 worden, kunnen ze weer inloggen op hun account. "We zetten ons in om alle accounts van gebruikers die volgens ons jonger zijn dan 16 jaar uiterlijk op 10 december te blokkeren, maar het naleven van de wet is een proces", zegt een woordvoerder van Meta. Het bedrijf stelt dat er een foutmarge is.

Australië is het eerste land ter wereld waar de overheid een leeftijdsbeperking voor sociale media oplegt. Het verbod geldt vooralsnog voor Facebook, Instagram, TikTok, Snapchat, YouTube, Twitch, X, Reddit, Threads en Kick. Whatsapp, Messenger en Roblox zijn voorlopig nog wel toegestaan, maar mogelijk worden die op een later moment ook verboden.

Gezichtsscan

Het is aan de sociale mediabedrijven om de leeftijdsgrens in te voeren en te controleren. Als de bedrijven geen "redelijke stappen" zetten om te voorkomen dat kinderen op hun platformen terechtkomen, kunnen ze een boete tot 49,5 miljoen Australische dollar (ruim 28 miljoen euro) krijgen. Hoewel de sociale mediabedrijven het oneens zijn met het verbod, hebben ze aangegeven het wel na te gaan leven.

Er worden verschillende technieken gebruikt om de leeftijd van gebruikers te controleren. Meta en Snapchat gaan de leeftijd controleren aan de hand van bankgegevens, een identificatiebewijs of een gezichtsscan. Ook worden algoritmes ingezet om het gedrag van gebruikers te analyseren, om op basis daarvan de leeftijd te bepalen.

"Met deze wet kunnen we generatie Alpha beschermen tegen de roofzuchtige algoritmes die door de maker worden omschreven als net zo verslavend als cocaïne", zei communicatieminister Anika Wells onlangs in een toespraak. Ze sluit niet uit dat de leeftijd in de toekomst verder wordt verhoogd.

Verbod omzeilen met VPN

Of het verbod in de praktijk ook gaat werken, is de vraag. Veel tieners zoeken naar geitenpaadjes om toch op hun geliefde platform te komen. Zo gebruiken ze VPN's, waardoor het lijkt alsof ze in een ander land zijn, waar het verbod niet geldt. Ze vragen hun ouders of vrienden die ouder zijn om de gezichtsscan te doen en sommige kinderen gebruiken zelfs maskers om de gezichtsscanners voor de gek te houden.

De invoering van het verbod wordt overal ter wereld met grote interesse gevolgd. De afgelopen maanden heeft Denemarken een soortgelijk verbod aangekondigd en ook de Europese Unie overweegt het. In de Verenigde Staten worden sociale mediabedrijven ook aangeklaagd voor de schade die ze aanrichten.

Bekijk ook deze uitlegvideo van NOS op 3 over de mogelijke schadelijke gevolgen van sociale media:

De Amerikaanse minister van Defensie Pete Hegseth had Amerikaanse troepen in gevaar kunnen brengen door vertrouwelijke informatie te delen in een groepsapp op Signal. Dat melden bronnen die een geheim onderzoeksrapport van de onafhankelijke toezichthouder op het Pentagon hebben gelezen aan Amerikaanse media.

Volgens de bronnen staat in het onderzoeksrapport van de Inspecteur-Generaal dat Hegseth bevoegd was om informatie vrij te geven. Of hij dat oneigenlijk heeft gedaan, wordt niet vastgesteld. Wel heeft Hegseth het beleid van het Pentagon geschonden door een privé-apparaat te gebruiken voor officiële zaken.

Hegseth deelde militaire aanvalsplannen op Houthi-militanten in Jemen in een chatgroep op Signal. Nationaal Veiligheidsadviseur Mike Waltz had in die appgroep onbedoeld een journalist toegevoegd. De bewuste journalist, Jeffrey Goldberg van het tijdschrift The Atlantic, publiceerde er ook over. In april werd bekend dat er een intern onderzoek ging komen naar het handelen van Hegseth.

Straaljagers en raketten

In de door Goldberg gedeelde chat, waarvan het Witte Huis later bevestigde dat deze authentiek was, onthulde Hegseth hoe een aanval zou verlopen en wanneer. Daarbij zou onder andere gebruik worden gemaakt van F-18-straaljagers en Tomahawk-kruisraketten. Volgens het rapport had die informatie als die was onderschept, duidelijk gevaar opgeleverd voor de Amerikaanse militairen en de missie.

Berichten op Signal zijn versleuteld, maar de berichtenapp is door de Amerikaanse overheid niet geautoriseerd voor het overbrengen van vertrouwelijke informatie. De app is ook geen onderdeel van het beveiligde communicatienetwerk van het Pentagon.

'Incompetente minister'

In het rapport staat dat Hegseth weigerde te verschijnen voor een gesprek met de toezichthouder. Hij koos ervoor zijn kant van het verhaal schriftelijk door te sturen. Hij verklaarde dat hij informatie mocht vrijgeven wanneer hij dat nodig achtte en alleen details mocht delen die volgens hem de missie niet in gevaar zouden brengen.

Wat voor Hegseth de gevolgen zijn van de bevindingen uit het rapport, is nog onduidelijk. Adam Smith, de hoogste Democraat in de Commissie voor Defensie van het Huis van Afgevaardigden, noemt het rapport "een vernietigende evaluatie". Hij bekritiseerde Hegseth als "een incompetente minister" met een "slecht oordeelsvermogen".

"De manier waarop hij ervoor koos deze informatie te communiceren, bracht militairen in gevaar", aldus Smith. "Bovendien is het gebrek aan transparantie dat Hegseth aan de dag legde door te weigeren de inspecteur-generaal te ontmoeten en vragen te beantwoorden, zeer verontrustend. Zelfs na de publicatie van dit rapport weigert de minister verantwoordelijkheid te nemen voor zijn daden."

'Zaak gesloten'

De regering-Trump is altijd achter zijn minister van Defensie blijven staan. Dat is nu niet anders. Witte Huis-woordvoerder Karoline Leavitt zegt in een verklaring dat het rapport "bevestigt wat de regering vanaf het begin heeft gezegd: er is geen geheime informatie gelekt en de operationele veiligheid is niet in gevaar gebracht".

Hegseth zelf zegt op X dat de conclusies van het onderzoek hem "volledig vrijspreken". "Zaak gesloten. Houthi's met bommen onderworpen. Dank u voor uw aandacht voor dit rapport." Een gedeeltelijk geredigeerde versie van het rapport wordt vandaag openbaar gemaakt. Het geheime rapport is dinsdagavond naar het Amerikaanse Congres gestuurd.

Kinderen kunnen aan het einde van de basisschool steeds minder goed een gesprek voeren. Hun gespreksvaardigheid is de afgelopen jaren flink afgenomen, blijkt uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs.

In het schooljaar 2016-2017 haalde 87 procent van de leerlingen in groep 8 het basisniveau 1F, in 2024 gold dat nog voor 69 procent. Op niveau 1F kunnen ze een gesprek voeren over alledaagse onderwerpen.

Een heleboel kinderen lukt dat dus niet. "Ze hebben moeite om een gesprek op gang te brengen en op gang te houden", zegt Matthijs van den Berg van de inspectie. "Ze kunnen hun gedachten en gevoelens moeilijk onder woorden brengen of hun mening geven."

Ook nemen kinderen die 1F niet halen minder vaak het woord. Ze leverden in een experiment geen actieve bijdrage aan het gesprek en gaven geen inzicht in hun eigen gedachtegang. Bovendien is hun woordenschat beperkt, waardoor ze vaak dezelfde, korte antwoorden gaven.

Vaker in gesprek

Van den Berg zegt dat er op scholen wat betreft taalvaardigheid veel meer aandacht is voor lezen dan voor spreken. "Maar spreekvaardigheid is net zo belangrijk. We weten uit onderzoek dat spreekvaardigheid niet alleen de basis is voor sociaal verkeer, maar ook de basis vormt voor succes op school, voor taalontwikkeling en om überhaupt goed te kunnen functioneren in de maatschappij."

Volgens Van den Berg zouden scholen er goed aan doen om gespreksvaardigheid te stimuleren, door bijvoorbeeld meer gerichte opdrachten het hele jaar door te geven in plaats van een of twee spreekbeurten per jaar. Dat heet taalbewust lesgeven. Leerlingen moeten dan bijvoorbeeld hun mening geven over een bepaald onderwerp en hun standpunt toelichten in de klas.

Ook is er een belangrijke rol weggelegd voor ouders en opvoeders. Heel veel kinderen geven in het onderzoek aan dat ze thuis nauwelijks over de actualiteit praten, zegt Van den Berg. "Misschien zitten we toch steeds vaker achter een schermpje. Maar als we spreekvaardigheid met zijn allen belangrijk vinden, dan is het ook zaak om dat thuis aan de keukentafel aandacht te geven."

Australië heeft de man die bekendstaat als de Aziatische El Chapo veroordeeld tot 16 jaar gevangenisstraf wegens drugssmokkel. De 62-jarige Tse Chi Lop werd officieel veroordeeld voor de smokkel van 20 kilo meth in 2012 en 2013, maar wordt gezien als het hoofd van het internationale Sam Gor-syndicaat. Dat was ooit verantwoordelijk voor 70 procent van de meth-smokkel naar Australië.

Tse, een Canadees van Chinese afkomst, werd in 2021 op weg naar Canada aangehouden bij een tussenstop op Schiphol. Hij bekende afgelopen maand schuld in de Australische rechtbank. Van de 16 jaar cel moet hij er zeker 10 uitzitten. De rechtszaak werd onder zware politiebewaking gehouden in Melbourne.

Experts vergeleken Tse's leiderschapsstijl moet die van een Elon Musk of Jeff Bezos, omdat hij zijn organisatie runde als een multinational. Drugs uit Aziatische lagelonenlanden werden tegen een enorme meerprijs verkocht aan afnemers over de hele wereld. Tse bood daarbij een soort Amazon-garantie, dat als een zending door politie-ingrijpen niet zou aankomen, hij gratis vervanging regelde.

Sluwer dan Escobar

Het syndicaat, door leden simpelweg The Company genoemd, verdiende in 2018 zo'n 17 miljard dollar, vele malen meer dan wat de Mexicaanse El Chapo of de Colombiaan Pablo Escobar verdienden aan de cokehandel. Opvallend was ook dat Tse veel minder gewelddadig was dan zij. Hij was wars van moorden, omdat dat maar de aandacht van de politie zou trekken. Liever betrok hij concurrenten bij zijn handel om samen meer winst te kunnen maken.

Omdat hij bovendien minder pronkzuchtig was dan vergelijkbare drugsbaronnen bleef Tse ook grotendeels onder de radar tot er in 2019 een artikel verscheen over Sam Gor. Toen deden al wel zo'n twintig politiediensten onderzoek naar Sam Gor. Ook Interpol had Tse bovenaan de lijst van gezochte criminelen staan.

In een reactie op het vonnis zegt de Australische politiecommissaris Krissy Barrett dat de drugshandel van Sam Gor "bijzonder veel schade heeft aangericht in onze gemeenschap". Ze noemt de veroordeling van Tse het resultaat van 14 jaar doorzetten en het bewijs dat "ook criminelen die denken dat we niet bij ze kunnen komen" gepakt worden.

Bij een ongeluk tijdens een politieachtervolging in Den Haag zijn drie mensen om het leven gekomen. Een persoon raakte gewond. Het gaat om de inzittenden van de achtervolgde auto, meldt het Openbaar Ministerie. De auto crashte en vloog vervolgens in brand.

Een woordvoerder van het OM laat weten dat de doden twee vrouwen zijn en een man. Het slachtoffer dat gewond raakte is een vrouw. Het OM deelt verder nog niets over hun leeftijd of de identiteit van de slachtoffers.

Omroep West schrijft dat het rond 04.40 uur misging op een kruising in de Haagse wijk Mariahoeve. Het voertuig zou met hoge snelheid zijn weggereden na een stopteken van de politie. De politie wilde de auto controleren vanwege opvallend rijgedrag, schrijft het OM.

Eén inzittende gered

De auto sloeg over de kop en belandde tegen een boom. Onder meer brandweer, enkele ambulances en een traumahelikopter kwamen ter plaatse. Een van de inzittenden kon uit het brandende voertuig worden gered en ligt met onbekende verwondingen in het ziekenhuis.

De Bezuidenhoutseweg in Den Haag blijft voorlopig dicht voor onderzoek. De rijksrecherche doet onderzoek.

Het voertuig is volledig uitgebrand:

Mag Israël volgend jaar meedoen aan het Eurovisie Songfestival? Dat is de vraag die vandaag op tafel ligt bij organisator EBU in Genève. Het is een bijeenkomst onder hoogspanning, want de Europese omroepen die lid zijn van de EBU zijn tot op het bot verdeeld over deelname van het land.

AVROTROS en vier andere omroepen willen Israël boycotten vanwege de oorlog in Gaza. De kans is klein dat het tot zo'n boycot komt, want veel omroepen en ook de EBU zelf vinden dat te ver gaan. Een stemming over het onderwerp is al eens uitgesteld. De deelname van Israël staat vandaag weer op de agenda, maar tot een stemming over een boycot zal het waarschijnlijk niet komen.

Duitsland en Oostenrijk voor Israël

Een aantal EBU-landen is fel tegen een boycot, Duitsland en Oostenrijk voorop. Oostenrijk organiseert het songfestival volgend jaar in de hoofdstad Wenen. De Oostenrijkse omroep ORF vindt het gezien zijn eigen oorlogsverleden ondenkbaar dat Israël niet meedoet aan het liedjesevenement.

Duitsland gebruikt hetzelfde argument. De Duitse bondskanselier Merz heeft gezegd dat de Duitse omroep zich moet terugtrekken als Israël wordt uitgesloten. Duitsland is een van de vijf landen die het meest bijdragen aan het festival en heeft daarom een machtige stem.

Spanje is ook een van die vijf grote landen, maar is juist voorstander van een boycot. Als Israël meedoet, haakt de Spaanse omroep af, herhaalde de directeur een paar dagen geleden nog. De Nederlandse omroep AVROTROS heeft in september ook dat standpunt ingenomen. De omroep zegt na het EBU-overleg te laten weten of dat besluit blijft staan.

Standpunt van AVROTROS:

AVROTROS wil een boycot van Israël vanwege de oorlog in Gaza, liet de omroep in september weten. Het kon "de deelname van Israël in de huidige situatie niet langer verantwoorden gezien het voortdurende en ernstige menselijke leed". Ook ziet de omroep dat het Eurovisie Songfestival door de Israëlische regering als "politiek instrument" is ingezet, vanwege een campagne van de Israëlische overheid voor de Israëlische inzending. "Dat druist in tegen het apolitieke karakter van het Songfestival."

Ook zevenvoudig winnaar Ierland en Slovenië hebben verklaard dat ze afhaken als Israël mag meedoen, ook nu er in Gaza een wapenstilstand is. Dat geluid is eveneens te horen bij de publieke omroep in IJsland, al wachten ze daar met het definitieve besluit tot na de vergadering. Ook AVROTROS wacht dat beraad dus af.

Zo vormt Nederland met Ierland, IJsland, Spanje en Slovenië een kopgroep van landen die zich het felst uitspreken tegen deelname van Israël. Maar de kritiek leeft breder: ook België zegt dat de EBU met een "krachtig statement" moet komen. De Noorse publieke omroep gaf al aan dat over dit onderwerp een democratisch besluit moet vallen van de EBU-landen.

EBU past regels aan

Om de gemoederen te sussen en een stemming te voorkomen, is de EBU achter de schermen al maanden in overleg met de omroepen. Als resultaat daarvan kwam de organisator een paar weken geleden met een aantal nieuwe regels voor het volgende Eurovisie Songfestival. Zo keren de jury's weer terug in de halve finale en mogen kijkers nog maximaal tien stemmen uitbrengen op hun favoriete inzending(en) in plaats van twintig.

Ook komen er strengere regels voor het promoten van artiesten en het (financieel) bijdragen daaraan door de overheid. Dat gebeurde onder meer bij de afgelopen editie. Israël kreeg toen de meeste publieksstemmen, na een gelikte promotiecampagne betaald door de Israëlische overheid.

Standpunt van Israël

Volgens de directeur van de Israëlische omroep KAN "is er geen reden waarom Israël geen belangrijk onderdeel zou moeten blijven van dit culturele evenement". De omroep vindt "dat het songfestival niet politiek mag worden" en zegt dat Israël "een van de succesvolste deelnemers aan het Eurovisie Songfestival is". In de afgelopen zeven edities eindigde Israël vier keer in de top 5. In 2018 won het land de liedjeswedstrijd voor het laatst.

De EBU hoopt met de nieuwe regels het vertrouwen in het evenement en de transparantie erover "te versterken". Het is de vraag of die aanscherping voldoende is voor de omroepen. AVROTROS wilde tot nu toe nog niet reageren op de nieuwe regels.

Nieuwe deelnemers

Er zijn ook landen die komend jaar hun rentree willen maken. De omroepen van Moldavië, Roemenië en Bulgarije gaan weer artiesten sturen, na jaren van afwezigheid. Mogelijk sluit ook Kazachstan zich voor het eerst aan. Zelfs Canada onderzoekt of het kan meedoen aan het songfestival.

De Oostenrijkse omroep ORF is daar voorstander van. Die wil komende editie, het 70-jarig jubileum, groots vieren. ORF directeur-generaal Roland Weissmann hoopt dat komend jaar in Wenen meer landen dan ooit gaan meedoen.

Houthi-rebellen uit Jemen hebben de elf zeelieden laten gaan die ze gegijzeld hielden sinds hun schip Eternity C verging bij een aanval. De groep Filipijnen en Indiërs is naar Oman overgevlogen, vanwaar ze zullen terugkeren naar huis.

Het is niet duidelijk waarom de elf nu worden vrijgelaten. De Houthi's stellen dat ze al die tijd niet gegijzeld zijn geweest, maar alleen bij hen te gast waren.

De elf werden kort na de Houthi-aanval op hun schip in juli uit het water gevist door de rebellen. Tien anderen werden door internationale hulpverleners gered. Bij de aanval kwamen vier opvarenden om het leven.

Het zinken van de Eternity C was het grootste verlies voor de internationale scheepvaart sinds de Houthi's in november 2023 begonnen schepen aan te vallen met raketten en drones. Meer dan honderd schepen kwamen onder vuur te liggen, maar zelden was de schade zo groot als bij de Eternity C.

De Houthi's zeiden de aanvallen uit te voeren uit solidariteit met het door Israël belaagde Palestijnse volk. Sinds Israël met Hamas een staakt-het-vuren overeenkwam, zijn ook de aanvallen op de schepen gestopt.

Israël heeft stoffelijke resten geïdentificeerd die het land gisteren van Hamas kreeg. Het gaat om de Thaise landarbeider Sudthisak Rinthalak, een van de twee dode gijzelaars die nog in handen waren van de terreurorganisatie. Dat betekent dat het lichaam van de Israëlische politieagent Ran Gvili het laatste is dat nog moet worden teruggebracht.

Het overdragen van de lichamen is onderdeel van het bestand tussen Israël en Hamas dat op 10 oktober van kracht werd.

Het lichaam van Rinthalak werd door het Rode Kruis vanuit Gaza overgebracht en overgedragen aan het Israëlische leger voor forensische identificatie. Rinthalak was 42 toen hij werd gedood in kibboets Be'eri tijdens de aanval van Hamas op Zuid-Israël op 7 oktober 2023.

Hamas heeft ermee ingestemd om alle levende en omgekomen gijzelaars in Gaza uit te leveren aan Israël. Sinds het begin van de fragiele wapenstilstand heeft de Palestijnse militante groep alle 20 levende gijzelaars en 27 lichamen teruggegeven in ruil voor ongeveer 2000 Palestijnse gevangenen.

Steeds meer mensen trekken informatie die online wordt gedeeld in twijfel, vooral als die via sociale media tot hen komt. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) naar ICT-gebruik van huishoudens en personen.

72 procent van de deelnemers aan het onderzoek zegt in de afgelopen drie maanden online informatie te hebben gezien of gelezen die volgens hen niet waar was. In 2023 was dat 67 procent, in 2021 63 procent.

Vooral de twijfel aan nieuws op sociale media is de afgelopen vier jaar toegenomen: 63 procent twijfelde daar dit jaar aan, tegen bijna 54 procent in 2021. Nieuws op nieuwswebsites wordt door veel minder mensen in twijfel getrokken: een kwart zegt de afgelopen maanden daar nieuws te hebben gelezen dat niet waar was, ongeveer net zoveel mensen als in de afgelopen jaren.

65-plussers twijfelen het minst

De groep 25- tot 45-jarigen twijfelt met 84 procent het meest over de waarheid van online informatie. 65-plussers twijfelen met 48 procent het minst. Wel denkt ook deze groep steeds vaker dat berichten niet waar zijn. In 2021 ging het nog om 36 procent.

Mannen betwijfelden online informatie dit jaar vaker dan vrouwen: 76 tegen 68 procent. En mensen met een hbo- op universitaire opleiding deden dat vaker (83 procent) dan mensen met basisonderwijs of een vmbo-diploma (59 procent).

Zelf controleren

Van de mensen die vraagtekens plaatsen bij de juistheid van online berichtgeving zegt 68 procent zelf te hebben gecontroleerd hoe het zat. Dat zijn vooral mannen, 12- tot 45-jarigen en hbo- of wo-geschoolden.

Van de mensen die zelf online informatie controleren, doet 80 procent dat door online naar meer informatie te zoeken. 30 procent bespreekt de informatie met anderen of zoekt offline naar meer informatie.

De mensen die online informatie niet zelf verifiëren geven het vaakst als reden dat ze al weten dat de informatie of de bron niet betrouwbaar is. Een derde zegt niet te weten hoe ze dit zelf moeten controleren of vindt dat te moeilijk.

Onderzoeksmethode

Het CBS-onderzoek over het ICT-gebruik van huishoudens en personen wordt sinds 2012 uitgevoerd. De doelgroep is de Nederlandse bevolking van 12 jaar en ouder in particuliere huishoudens.

Het gaat om een steekproefonderzoek, wat betekent dat de cijfers schattingen zijn. De precisie van de schattingen wordt weergegeven in een interval dat met 95 procent zekerheid de werkelijke waarde bevat.