NOS Nieuws - Algemeen

De schadeclaims van nabestaanden van de MH17-ramp zullen worden behandeld tijdens het reguliere proces. Een aparte rechtszaak is niet nodig, heeft de rechtbank beslist.

Bijna 300 nabestaanden eisen smartegeld van de verdachten die terechtstaan voor het neerhalen van het vliegtuig. Het gaat om enkele tienduizenden euro's per persoon. Een totaalbedrag is niet bekendgemaakt, maar het betreft zeker vele miljoenen euro's.

De advocaten van een van de verdachten wilden de vraag om smartegeld buiten de MH17-zaak houden. Zij vinden de afhandeling te ingewikkeld en denken dat het proces daardoor veel vertraging oploopt. De verdediging vroeg de rechtbank vorige week te kiezen voor een aparte procedure.

Maar de rechtbank vindt dat niet nodig, omdat de MH17-zaak toch al omvangrijk is en de schadeclaims het proces niet snel zullen "overschaduwen". Bovendien hebben de nabestaanden gekozen voor vaste bedragen, wat hun vorderingen relatief eenvoudig maakt.

Nieuwe tapes

Verder bepaalde de rechtbank dat de verdediging in het MH17-proces een aantal tapgesprekken moet krijgen die nu niet in het dossier zitten. Onlangs bleek Nieuwsuur over een groot aantal gesprekken te beschikken. Deze tapes kunnen volgens de advocaten relevant zijn voor hun cliënt. Het Openbaar Ministerie hoeft van de rechtbank niet op zoek naar al het materiaal, maar moet wel een deel van de audio aanleveren.

Over een maand gaan de rechters zelf kijken bij de MH17-wrakstukken. Die staan opgesteld op vliegbasis Gilze-Rijen. Daar wordt die dag een tijdelijke zittingszaal ingericht.

Vanaf juni wordt de zaak tegen de vier verdachten inhoudelijk behandeld. Het dossier wordt dan in het openbaar besproken. Tegelijkertijd loopt er nog aanvullend onderzoek, maar dat is volgens de rechtbank relatief beperkt.

Nabestaanden komen in september aan het woord. Wanneer het Openbaar Ministerie een strafeis zal uitspreken, is nog niet bekend.

Bij het RIVM zijn tot 10.00 uur vanmorgen 9648 nieuwe bevestigde coronabesmettingen gemeld. Dat zijn er 1134 meer dan gisteren en het hoogste dagelijkse aantal sinds 7 januari.

Op woensdag en donderdag is het aantal positieve tests vrijwel altijd hoger dan in de rest van de week. Dat komt doordat mensen zich in het weekend minder laten testen en er in de loop van de week vervolgens een 'inhaaleffect' ontstaat.

Gemiddeld stijgt het aantal positieve coronatests ook: afgelopen week werden gemiddeld 8272 positieve tests per dag geregistreerd. Dat is een stijging van 13 procent vergeleken met een week eerder.

2682 coronapatiënten in het ziekenhuis

In de strijd tegen het coronavirus zijn naar schatting van het ministerie van Volksgezondheid 4,8 miljoen prikken gezet. Het gaat daarbij om het aantal gezette prikken, niet het aantal gevaccineerden.

In de ziekenhuizen nam de bezetting toe. Er liggen nu 2682 mensen met corona in het ziekenhuis (gisteren: 2614), van wie 839 op de IC (gisteren: 822), meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding. De toename van IC-patiënten is de grootste in twee weken tijd.

20 overleden covid-patiënten

Bij het RIVM werden 20 overleden covid-patiënten gemeld. Gisteren waren dat er nog 18. De afgelopen zeven dagen registreerde het RIVM gemiddeld 20 doden per dag, tegen 25 doden per dag een week eerder.

Hoe het aantal doden zich ontwikkelt, hangt mede af van het aantal besmettingen in verpleeghuizen. Er zijn nu 174 verpleeghuizen waar de afgelopen twee weken minimaal één coronabesmetting is vastgesteld. Een week geleden waren dat er 177.

De kritieke planbare zorg is de afgelopen week verder onder druk komen te staan. Vorige week kon 69 procent van de ziekenhuizen die zorg nog volledig leveren, nu is dat bij 63 procent van de ziekenhuizen nog mogelijk, zegt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).

Kritieke planbare zorg is zorg die binnen zes weken moet plaatsvinden om onnodige gezondheidsschade te voorkomen.

Ook minder urgente zorg wordt nu vaker uitgesteld, als gevolg van de druk van coronapatiënten op de capaciteit van de ziekenhuizen. Een kwart van de ziekenhuizen levert die zorg helemaal niet meer en bijna geen enkel ziekenhuis levert die nog volgens planning.

OMT-voorzitter Van Dissel verwacht dat de opnamecijfers voor coronapatiënten in de ziekenhuizen en op de IC's de komende weken dalen. Als de verwachtingen uitkomen, moet dat rond 1 mei duidelijk te zien zijn.

GGC

De NZa keek ook naar de situatie in de ggz. Het aantal verwijzingen nam toe, vooral voor mensen met ADHD, angstklachten, stemmingsklachten en psychotraumatische klachten.

De NS gaat weer in stappen naar de normale dienstregeling vanaf 3 mei, dus over anderhalve week. Halverwege juni moet weer 98 procent van de NS-treinen rijden, heeft het bedrijf bekendgemaakt. Dat is volgens de NS nodig omdat met de door het kabinet aangekondigde versoepelingen meer reizigers in de trein worden verwacht.

Momenteel rijdt 90 procent van de treinen. Vanaf 3 mei worden weer meer treinen ingezet op trajecten waar de meeste reizigers worden verwacht, bijvoorbeeld tussen Rotterdam en Utrecht. Vanaf 14 juni zullen alle treinen weer rijden, met uitzondering van het nachtnet en extra forensentreinen die bedoeld zijn voor de spits. Op die momenten wordt er namelijk nog weinig gereisd, zegt de NS.

Als reizigersaantallen verder doorgroeien en er weer een nachtleven is, zal de NS de laatste stap zetten naar een dienstregeling van 100 procent.

Treinen worden weer langer

Een aantal treinen is op dit moment korter dan normaal vanwege de lagere reizigersaantallen. Waar nodig worden treinen weer langer, als dat kan. "Zo willen we ervoor zorgen dat elke reiziger in deze tijd op een zitplaats in de trein kan rekenen."

Het wordt de afgelopen maanden steeds drukker in de treinen. Volgens brancheorganisatie OV-NL en de Nederlandse Spoorwegen gebruikt nu 35 tot 40 procent van het aantal mensen dat voor de coronapandemie reisde het openbaar vervoer weer. Dat was begin maart nog 25 tot 30 procent. Omdat volgende week de hogescholen en universiteiten, de winkels en de terrassen weer openen, wordt nog meer drukte verwacht. Ook wordt waarschijnlijk het ov-advies 'alleen noodzakelijke reizen' versoepeld, werd gisteren bekend.

Reizigersvereniging Rover heeft deze maand al 30 procent meer klachten over volle treinen gekregen dan vorige maand. "En de maand is nog niet voorbij."

Naast iemand zitten

De NS waarschuwt ervoor dat het steeds vaker zal voorkomen dat reizigers naast elkaar komen te zitten. "We snappen dat dat wennen is." Volgens het ov-protocol hoeft er geen afstand in het openbaar vervoer te worden gehouden zolang mensen een mondkapje dragen.

Toch heeft het Outbreak Management Team nu al twee keer zijn zorgen geuit over deze situatie. Volgens het OMT zijn de treinen te vol, en moet er meer ruimte komen zodat mensen zich toch aan de basisregel van 1,5 meter afstand kunnen houden. Ook epidemiologen maken zich hier zorgen over. "Een mondmasker helpt wel een beetje, maar beschermt je absoluut niet 100 procent", zei epidemioloog Frits Rosendaal hier eerder over. "Ik zou nu echt niet een half uur schuin tegenover iemand willen zitten."

De Amerikaanse president Biden heeft aangekondigd dat de Verenigde Staten de uitstoot van fossiele brandstoffen in 2030 met 50 tot 52 procent zullen hebben verminderd ten opzichte van 2005. Biden deed dat bij het begin van een online klimaattop, die hij voor vandaag en morgen heeft georganiseerd.

Veertig staatshoofden en regeringsleiders doen eraan mee, uit onder meer China, Rusland, India en de EU. Biden hoopt dat andere landen zijn voorbeeld zullen volgen en ook met verdergaande emissiereducties zullen komen.

De top komt op een moment dat opnieuw de noodklok klinkt over het klimaat. Zo concludeert de Europese klimaatorganisatie Copernicus vandaag in het rapport 'European State of the Climate 2020' dat de laatste zes jaar wereldwijd de zes warmste jaren zijn sinds het begin van de metingen.

Eerder deze week zei VN-secretaris-generaal Antonio Guterres dat de wereld door klimaatverandering aan de rand van de afgrond staat. Er is volgens hem geen tijd te verliezen om de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord te halen. "Dit is het jaar van actie", aldus Guterres, die reageerde op een rapport van de Wereld Meteorologische Organisatie. Volgens de WMO was vorig jaar een van de drie warmste jaren ooit. 2016 was het warmst, daarna volgen 2019 en 2020.

Grootste uitstoters

In aanloop naar de top hebben verschillende landen hun klimaatdoelen al aangescherpt. Zo liet Engeland weten de uitstoot in 2030 met driekwart te willen terugbrengen en bereikte de Europese Unie gisteren een overeenkomst over de klimaatwet.

De VS en China zijn de grootste uitstoters van broeikasgassen. De Chinese president Xi heeft gezegd het verbruik van steenkool te willen gaan afbouwen, en daarmee te willen beginnen in de periode 2026-2030.

President Biden is er alles aan gelegen om de wereld te laten zien dat Amerika weer volledig meedoet aan de strijd tegen klimaatverandering. Nadat president Trump zijn land had terugtrokken uit het Parijse klimaatakkoord, draaide zijn opvolger Biden dat bij zijn aantreden direct terug.

Bij de landen die hij heeft uitgenodigd zitten zeventien landen die samen verantwoordelijk zijn voor ongeveer 80 procent van de wereldwijde uitstoot. Er zitten ook koplopers in de strijd tegen klimaatverandering bij, en landen die het kwetsbaarst zijn voor de gevolgen.

Nederland doet niet mee. Wel is Nederland uitgenodigd voor een zogenoemd side-event over 'adaptatie', oftewel aanpassingen aan klimaatverandering.

Mijlpaal

De bijeenkomst moet de urgentie van het klimaatprobleem onderstrepen, maar ook de economische kansen die de energietransitie biedt. Biden wil vooral daar de nadruk op leggen.

De klimaattop van vandaag en morgen moet ook een mijlpaal worden in aanloop naar de mondiale klimaattop in Glasgow, komend najaar. Vorig jaar ging die bijeenkomst niet door, vanwege de wereldwijde coronacrisis. Door corona is de uitstoot enigszins gedaald, maar de urgentie van het klimaatvraagstuk is niet minder geworden.

In de afgelopen jaren hebben klimaatwetenschappers benadrukt dat het belangrijk is om de mondiale opwarming te beperken tot 1,5 graad, omdat daarmee de ernstigste consequenties kunnen worden tegengegaan.

Warme winter in Europa

De opwarming is intussen doorgegaan. De Europese organisatie Copernicus constateerde eerder dit jaar al dat 2020 het warmste jaar ooit in Europa was. Vooral de hoge temperaturen in de winter waren opvallend. Toen lag de temperatuur 3,4 graden boven het gemiddelde uit de periode 1981-2010. Dit had vooral invloed op de sneeuw- en ijsbedekking in Noordoost-Europa.

In delen van het Noordpoolgebied en Noord-Siberië was het zelfs 6 graden bovengemiddeld. Bovendien waren er niet eerder zo weinig vorstdagen in Europa. Ook was er een recordaantal uren zonneschijn, sinds het begin van de satellietmetingen in 1983. "De temperaturen in Europa nemen toe in alle seizoenen", zei Freja Vamborg van Copernicus.

Het aantal opnames van coronapatiënten op de intensive care heeft een plateau bereikt, denkt Jaap van Dissel, voorzitter van het Outbreak Managment Team (OMT), en tevens directeur van het Centrum voor Infectieziektenbestrijding van het RIVM.

Als de verwachtingen kloppen, zal het aantal opnames snel dalen, zei hij bij de coronabriefing in de Tweede Kamer. Rond 1 mei moet dat duidelijk zichtbaar zijn.

Ook het aantal opnames op de verpleegafdelingen gaat vermoedelijk op korte termijn omlaag.

Nieuwe fase

Van Dissel sprak van een nieuwe fase, ook al zijn er nog veel onzekerheden. De verwachte daling wordt veroorzaakt door de toename van het aantal gevaccineerden, de toegenomen immuniteit als gevolg van eerdere besmettingen en de naleving van de coronamaatregelen.

Daar zitten ook de onzekerheden, Zo moeten de vaccins wel geleverd worden zoals is afgesproken en moeten mensen zich aan de coronamaatregelen blijven houden, zoals de anderhalvemetermaatregel.

Tijdstip versoepeling

Voor de IC-opnames maakt het niet uit of de coronamaatregelen volgende week worden versoepeld of pas half mei, zei Van Dissel. De grafieken laten bij verschillende startdatums in eerste instantie dezelfde prognoses zien. Pas na 1 juni lopen ze uiteen. Versoepelen op een late startdatum levert dan een snellere daling op dan een startdatum volgende week.

Het kabinet maakte dinsdag bekend dat de maatregelen op woensdag 28 april voor een deel worden losgelaten. Dan mogen onder meer de terrassen onder voorwaarden open en is het voor winkelbezoek niet langer nodig om een afspraak te maken.

Regels voor gevaccineerden

De Europese ziektepreventie-organisatie ECDC zei gisteren dat twee mensen of huishoudens die volledig zijn ingeënt de coronaregels naast zich neer kunnen leggen. Van Dissel vindt de situatie daarvoor nog te onzeker. "We moeten nog wel een slag slaan voor we maatregelen kunnen opheffen", zegt hij. "Opheffen alleen op grond van de vaccinatie vind ik een stap te vroeg."

Er komt voorlopig geen verbod op vluchten uit India. Minister De Jonge van Volksgezondheid schrijft op vragen van D66 dat er in India weliswaar een nieuwe variant van het coronavirus is opgedoken, maar dat die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) niet wordt gezien als extra gevaarlijk.

Het aantal coronabesmettingen in India stijgt de laatste tijd sterk. Toch landen er nog regelmatig vluchten uit dat land op Schiphol. Voor andere landen met een virusmutatie, zoals Brazilië en Zuid-Afrika, werden eerder wel vliegverboden afgekondigd.

D66-Kamerlid Jan Paternotte vroeg de minister om hetzelfde te doen voor India. De Jonge antwoordt dat hij op 26 maart al aan het RIVM heeft gevraagd of er extra maatregelen nodig waren, maar dat was toen niet het geval. Ook recent heeft het RIVM gezegd geen aanleiding te zien voor een vliegverbod, schrijft hij. Mocht de WHO de Indiase variant toch als extra gevaarlijk gaan zien, dan kan dat veranderen.

Quarantaineplicht

Paternotte is daar verbaasd over. Hij wijst erop dat 26 maart al lang geleden is, en dat er in de tussentijd veel veranderd is in de situatie in India. D66 zal vandaag bij het coronadebat in de Tweede Kamer om opheldering vragen.

In de technische briefing voor Kamerleden zei RIVM-directeur Jaap van Dissel vanmorgen ook dat een verbod op vluchten uit India wat hem betreft niet nodig is, als passagiers maar getest worden en na aankomst in quarantaine gaan.

Maar een quarantaineplicht is er op dit moment nog niet, zegt Paternotte. Die wet wordt komende week behandeld door de Tweede Kamer en gaat dan pas in op 15 mei. Bovendien wordt de plicht alleen steekproefsgewijs gecontroleerd.

Ze zijn normaal gesproken zo'n beetje het best bewaarde geheim in politiek Den Haag: de ministerraadnotulen. Gisteren kwam de inhoud van de notulen via RTL Nieuws op straat te liggen. Een zeer ernstige zaak, zeggen drie hoogleraren. "De Rijksrecherche moet onderzoek doen."

De onthulling van RTL Nieuws heeft de formatie opnieuw in crisissfeer gebracht. Uit het verhaal, dat niet door de NOS te checken is, blijkt dat de ministerraad in 2019 bewust de Tweede Kamer niet de gewenste informatie wilde geven over de toeslagenaffaire. Zo moesten hoge ambtenaren en politici uit de wind gehouden worden.

Ook liet het verhaal zien hoe bewindslieden achter de schermen over Kamerleden spreken. Zo blijkt dat in de ministerraad werd geklaagd over CDA-Kamerlid Omtzigt. Opvallend: een bron zegt tegen RTL Nieuws dat CDA-minister Hoekstra over partijgenoot Omtzigt zei: "We hebben geprobeerd de heer Omtzigt te sensibiliseren, maar dat is niet gelukt".

Zeer geheim

Wie alleen al het nieuws rond het coronabeleid volgt, kan de indruk krijgen dat het lekken uit kabinetskringen de normaalste zaak van de wereld is. Maar het lekken van de notulen van de ministerraad is echt van een andere orde, zegt hoogleraar staatsrecht Paul Bovend'Eert van de Radboud Universiteit in het NOS Radio 1 Journaal.

"Die notulen zijn zeer geheim. Het beraad in de ministerraad is vertrouwelijk. En het verslag dat wordt opgemaakt van dat beraad is ook vertrouwelijk. Dat gaat alleen naar de ministers en naar het Kabinet van de Koning en een enkele topambtenaar. Ze krijgen een genummerd exemplaar. Ambtenaren krijgen verder geen notulen, maar mogen ze alleen af en toe inzien. Daarna gaat het verslag het archief in en pas na 20 jaar, wordt het openbaar."

'Onderzoek nodig'

Het lekken van die notulen is dan ook riskant, benadrukt Bovend'Eert. "Degene die de notulen heeft, heeft een geheimhoudingsplicht. Het schenden van die geheimhoudingsplicht is een misdrijf. De minister-president zou de rijksrecherche moeten vragen wie deze geheime notulen heeft gelekt, want dit kan absoluut niet."

Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit Leiden, is het daarmee eens. "Het is geclassificeerd als 'zeer geheim', daar hebben we afspraken over in Nederland."

Ook Bert van den Braak, bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis aan de Maastricht University, sluit zich hierbij aan. "Als er in een gemeenteraad wordt gelekt vanuit de benoemingscommissie van een nieuwe burgemeester dan volgt er direct een onderzoek. Dit lijkt me nog wel van een andere orde."

Zo reageerde demissionair premier Rutte gisteren op het verhaal van RTL Nieuws:

Voermans vindt ook de inhoud van de onthullingen schokkend. "Als dit verhaal klopt, is het zeer ernstig. Ministers en staatssecretarissen staan onder de dure plicht om de Kamer volledig en juist te informeren. De tanden van de Kamer worden op deze manier getrokken: zonder informatie kan de Kamer niet controleren."

Bovend'Eert vindt de inhoud niet schokkend: "Het beeld dat informatie was achtergehouden was al uit het rapport 'Ongekend onrecht' bekend."

Dat er over individuele Kamerleden als Omtzigt wordt gesproken in de ministerraad verbaast de hoogleraren op zichzelf niet. Van den Braak: "Over deze kwestie zijn nog veel vragen, de context waarin er over gesproken is, is nog niet helemaal duidelijk. Maar dat er over personen wordt gesproken in de ministerraad is niet gek."

Openbaar maken?

Oppositiepartijen hebben woedend gereageerd op de onthullingen en willen nu dat de notulen van de ministerraad openbaar worden. Bovend'Eert is daar fel op tegen omdat ministers erop moeten kunnen vertrouwen dat wat ze zeggen vertrouwelijk blijft: "Het zou een gevaarlijk precedent scheppen, je ondergraaft het idee van vertrouwelijkheid. Het is ook een totaal verkeerd signaal: iemand pleegt een misdrijf door die notulen te laten lekken, en dan breng je ze maar volledig naar buiten. Je kunt wel mededelingen doen uit de vergaderingen, met toestemming uit de ministerraad."

Van den Braak en Voermans zijn wel voor het volledig openbaar maken van de betreffende notulen. Voermans: "Het vertrouwen is zo geschaad. Het is maar het beste om het op tafel te gooien, bij wijze van hele grote uitzondering. We hebben het over de hoofdrolspelers van de formatie: Rutte, Kaag en Hoekstra. Daar krijgt de formatie mogelijk zo'n een enorme deuk van. Dit moet duidelijk worden."

Of de notulen helemaal openbaar worden, is aan het demissionaire kabinet. Demissionair premier Rutte, die zegt dat er niets onbehoorlijks is gebeurd in de ministerraad, is volgens kringen rond het kabinet bereid om die notulen openbaar te maken. Hij zou dan wel instemming moeten hebben van de rest van de ministerraad. Morgen komt de ministerraad weer bijeen.

Minister Slob gaat met het Rode Kruis praten over mogelijkheden om leerlingen in het voortgezet onderwijs kennis bij te brengen over eerste hulp bij ongelukken. Hij zei dat in een Tweede Kamerdebat over een 'burgerinitiatief' van onder meer het Rode Kruis.

De hulporganisatie pleit ervoor om op middelbare scholen ehbo-lessen verplicht te stellen.

Algemeen directeur Van Schaik van het Rode Kruis benadrukte in de Kamer dat scholen een goede plek zijn om 'levensreddende' kennis op te doen. Ze zei dat er buiten het ziekenhuis elke dag veertig reanimaties per dag zijn, maar dat maar een op de zes jongeren de vaardigheden daarvoor bezit: "Na een ongeval telt iedere minuut en iedereen wil snel worden geholpen. Durven handelen vraagt om kennis van eerste hulp en het vertrouwen om dit toe te passen.'

Volgens haar is drie uur cursus in de hele middelbare schooltijd genoeg. Van Schaik wees erop dat in veel andere landen ehbo op scholen al verplicht is.

Slob: Scholen hebben hun handen vol

Slob heeft begrip voor het pleidooi, maar hij is tegen een verplichting. Hij zei dat er al veel van het onderwijs wordt gevraagd en dat scholen hun handen vol hebben. Bovendien moeten ze nog allerlei achterstanden wegwerken die zei hebben opgelopen door de coronacrisis.

"Als je iets toevoegt aan het curriculum, vraagt het toch iets van het onderwijs en dat is een extra belasting. Denk er niet te makkelijk over", zei hij. Maar als scholen zelf ehbo-lessen willen, is het kabinet bereid te onderzoeken hoe dat het beste kan. Het gaat dan om het ondersteunen van de scholen zonder dat het ten koste gaat van de 'basisopdracht'.

Een Kamermeerderheid steunt hem. Een deel van de Kamer voelt ook wel voor een verplichting, maar ook bij veel Kamerleden bestaat vrees dat scholen dan te zwaar worden belast.

De bemanning van de duikboot die gisteren ten noorden van het eiland Bali van de radar verdween, heeft naar verwachting nog zuurstof tot zaterdag. Dat laat de Indonesische marine weten aan persbureau AP.

De marine is een zoekactie begonnen om de 44 jaar oude KRI Nanggala 402 op te sporen. De duikboot met 53 opvarenden verdween gisteren tijdens oefeningen ten noorden van Bali. De bemanning had toestemming gekregen voor een diepe duik en daarna ging het contact verloren. Later werd gelekte olie gevonden, dit zou volgens de marine kunnen wijzen op schade aan boord.

De Indonesische marine doorzoekt sinds gisteren het gebied met zes schepen en een helikopter. Buurlanden Maleisië en Singapore hebben schepen gestuurd, die naar verwachting dit weekend pas zullen aankomen. Ook Frankrijk, Duitsland, de Verenigde Staten en Australië hebben hulp aangeboden.

Implosie

De stafchef van de Indonesische marine zei vandaag tegen persbureau AP dat reddingswerkers een ongeïdentificeerd object in het gebied hebben aangetroffen. Gehoopt wordt dat het de onderzeeër is.

In het gebied is de zee ruim 700 meter diep. Volgens de marine is de vermiste onderzeeër voor dieptes van maximaal 200 meter gemaakt. Experts vrezen dat de duikboot kan imploderen als deze door een technisch defect dieper zou zijn gezonken.

In een portiekflat in Schiedam heeft vanochtend brand gewoed. Eén bewoner kon het gebouw niet uit en moest door de brandweer in veiligheid gebracht worden met een hoogwerker.

Andere bewoners konden onder begeleiding van de brandweer het pand te voet verlaten. Ook vier katten en een hond werden geëvacueerd.

De brand brak rond 10.45 uur uit in een appartement op de begane grond, meldt de regionale omroep Rijnmond. De ramen sprongen en het vuur sloeg uit het gebouw. De zes woningen in de portiekflat werden ontruimd.

Rond 12.00 uur was de brand onder controle. Er raakte niemand ernstig gewond. De bewoners van de portiekflat kunnen voorlopig nog niet naar huis en worden elders opgevangen. De politie vermoedt dat er sprake is van brandstichting en onderzoekt de zaak.

De 24-jarige bewoner van het azc in Echt die gisteren werd opgepakt voor betrokkenheid bij een steekpartij daar, was vorige week betrokken bij een ander incident. Dat zegt burgemeester Hessels tegen 1Limburg.

Volgens de burgemeester ging het om een minder ernstig incident, maar hij kon niet zeggen wat zich precies heeft voorgedaan. De politie kan dat niet bevestigen. "Hij zou vandaag overgebracht worden naar een beveiligd azc in Hoogeveen", zegt burgemeester Hessels van Echt-Susteren tegen de NOS.

Volgens de burgemeester gebruikte de man vorige week ook geweld tegeneen medebewoner. Bewoners van het azc zeggen dat het om geweld tegen zijn vrouw ging.

Burgemeester Hessels had gisteravond nog contact met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers over het steekincident. De man begon rond 22.15 uur wild om zich heen te steken. "Er is geen lijn te trekken op wie hij het gemunt zou hebben", zegt Hessels. "Niets wijst op een gerichte actie, maar dat moet worden onderzocht." Het is niet bekend wat de aanleiding was voor het geweld. "Niets wees erop dat hij dit zou doen", aldus de burgemeester.

Zeven mensen raakten gewond, van wie twee ernstig. Onder de gewonden zijn mannen en vrouwen. Het is nog niet duidelijk hoe de twee ernstig gewonden er aan toe zijn. De burgemeester kon nog niets zeggen over de identiteit van alle slachtoffers.

Alle gewonden werden naar het ziekenhuis gebracht:

Minister Bijleveld zag geen andere mogelijkheid dan afgelopen nacht 80 militairen naar Afghanistan te laten vliegen nog voordat de Tweede Kamer daarmee kon instemmen. "Nood breekt wetten", zei ze vanochtend vandaag tegen "geschoffeerde" Kamerleden. "Als we te laat zouden zijn, zou ik het mezelf nooit vergeven."

Bijleveld wees erop dat de 80 militairen naar Afghanistan gaan om de ongeveer 160 Nederlandse militairen in Mazar-e-Sharif te beveiligen. De Taliban hebben gedreigd om rond 1 mei aanslagen te plegen op de buitenlandse militaire kampen, zei de minister van Defensie, "en er zijn indicaties dat er ook dreigingen in onze omgeving zijn."

Ze zei dat de beveiligingstroepen zeker een week voor 1 mei ter plaatse moeten zijn, om goed voorbereid aan het werk te kunnen. Maar op het laatste moment ging de geplande Duitse vlucht van vandaag niet door. Er was geen vergunning gekomen om over Turkmenistan te vliegen. De enige mogelijkheid was, volgens het kabinet, toen nog: een Amerikaans vliegtuig, dat vannacht ook Duitse militairen naar Afghanistan bracht.

'Geen vlaggen halfstok'

"Ik wil straks geen vlaggen halfstok, omdat we geen vlucht hadden kunnen regelen", verklaarde Bijleveld haar keuze. "Maar ik betreur het dat de militairen daar al voor dit debat zijn, en ik kan me voorstellen dat dit bij u tot een ongemakkelijk gevoel leidt."

De Kamer kreeg gisteravond rond 23.00 uur een brief van de minister van Defensie en haar collega Blok van Buitenlandse Zaken. Daarin stond dat de militairen pal daarop naar Afghanistan zouden vertrekken. Er wordt bij militaire missies in het buitenland altijd veel belang gehecht aan de goedkeuring van de volksvertegenwoordiging, omdat er mensenlevens op het spel staan.

Bijna alle aanwezige Kamerleden zeiden vanmorgen dat ze voor een voldongen feit waren gesteld en dat dit niet meer mag gebeuren. Maar ze besloten uiteindelijk het debat wel door te laten gaan,

Vorige week werd bekend dat er op uiterlijk 11 september een einde komt aan de NAVO-missie in Afghanistan. Het is dan twintig jaar na de aanslagen in de Verenigde Staten die tot de uitzendingen leidden. Eerder was met de Taliban afgesproken dat de buitenlandse troepen op 1 mei weg zouden zijn.

Het marineschip Zr.Ms. Van Speijk wordt eerder dan gepland uit de vaart gehaald, vanwege een ernstig tekort aan personeel. De bemanningsleden van het 'multipurpose'-fregat moesten de afgelopen tijd al veelvuldig op andere schepen invallen.

"Normaal bestaat de bemanning uit zo'n 150 man. Dat aantal is vorig jaar gereduceerd tot 100 à 110 en daarmee heeft het schip een andere operationele gereedheidsstatus gekregen", zegt Stephan Glaser, commandant van het fregat op NPO Radio 1. "Toen dat aantal nog minder werd, was de enige conclusie dat het niet meer veilig was om nog door te varen."

Vorig jaar nog besloot Defensie het schip in de vaart te houden. "Vervolgens heeft de marine alles gedaan het fregat op zee te houden. Dat lukt nu dus niet meer", schrijft Defensie in een persbericht.

Alle schepen van de marinevloot kampen met personeelstekorten. Vooral aan technisch personeel is een groot gebrek. Bovendien zijn er te weinig matrozen, weet Glaser. "Voor het onderhoud, operationeel, voor de bereiding van het voedsel, overal is een gebrek aan matrozen. De werving is de laatste jaren wel wat aangetrokken, maar dat is niet voldoende gebleken."

Drugsoperaties

Zr.Ms. Van Speijk werd in 1994 in gebruik genomen. Sinds 2017 werd het schip ingezet voor drugsoperaties in het Caribisch gebied en voerde het in NAVO-vlootverband grote oefeningen uit. Ook werd het ingezet voor opleidingen. Het fregat, met eigen luchtverdediging aan boord, is inzetbaar voor oppervlakteoorlogsvoering en onderzeebootbestrijding.

Eerder deze maand werd al bekend dat de marine een begrotingstekort heeft van bijna 75 miljoen euro. Daardoor worden onder meer moderniseringen aan fregatten en onderzeeboten uitgesteld.

Bij bedrijven met vier of minder werknemers neemt het risico op wanbetaling toe, zegt databedrijf Experian op basis van een inventarisatie van de eerste maanden van dit jaar.

93 procent van alle bedrijven in Nederland heeft vier of minder werknemers. Volgens Experian is het risico voor kleine bedrijven in de sectoren die geraakt zijn door de pandemie in vergelijking met eerdere kwartalen toegenomen.

Experian wijst erop dat die ondernemingen vaak afhankelijk zijn van overheidssteun, die op termijn wordt afgebouwd.

Problemen reisbranche nemen toe

Nog steeds verwacht het databedrijf in de horeca de meeste betalingsproblemen, maar het ziet ook een stijging in de kunst, bij culturele ondernemingen en bij financiële dienstverleners. Het hardst nemen de risico's toe bij reisbedrijven, die er naar verwachting van Experian het langst over zullen doen om te herstellen van de gevolgen van de pandemie.

Daarbij speelt mee dat landen op verschillende momenten in en uit de lockdowns gaan. Daardoor kunnen er langer reisbeperkingen voor reizigers zijn, ook als die in Nederland zijn opgeheven.

Voor de middelgrote bedrijven nam de kans op wanbetaling juist af. Zij kunnen tegenvallers, zoals nieuwe contact-beperkende maatregelen in binnen of buitenland, makkelijker opvangen. "De kleinste bedrijven zijn het kwetsbaarst voor onvoorspelbare sluitingen en hebben minder financiële mogelijkheden", zegt Herman Peeters, consultant bij Experian.

Volgens Peeters zorgt dit ervoor dat kleinere bedrijven sneller zichzelf opheffen, nog voor ze failliet gaan, of mensen ontslaan om overeind te blijven. "In de loop van 2021 verwachten we ook een stijging van het aantal faillissementen te zien."

Vraag naar uitzendkrachten groeit wel

Gister constateerde uitzendbureau Randstad dat de vraag naar personeel bij veel bedrijven in sectoren die niet geraakt zijn door de pandemie weer toeneemt, wat er op wijst dat de problemen daar afnemen. Mogelijk speelt ook mee dat veel van de bedrijven waaraan Randstand uitzendkrachten levert groter zijn dan de kleine bedrijven die Experian noemt.

De twee broers uit Almelo die worden verdacht van betrokkenheid bij de dood van de 14-jarige Lotte, blijven in de cel. Ze moesten vandaag voor het eerst voor de rechtbank verschijnen voor een voorbereidende zitting. Dit gebeurde achter gesloten deuren omdat beide broers met 15 en 17 jaar destijds minderjarig waren.

Volgens RTV Oost beschikt justitie inmiddels over beeldmateriaal. De broers zouden gefilmd zijn door een bewakingscamera in de buurt van de plaats delict op de dag dat het lichaam van Lotte werd gevonden. Ook zij is te zien op de camerabeelden. De broers zijn herkenbaar door de kleding die ze droegen.

De beelden van de bewakingscamera waren aanvankelijk van zeer matige kwaliteit, maar met moderne technieken is het gelukt om ze duidelijker te maken.

Jeugdrecht of volwassenenstrafrecht?

Het lichaam van Lotte werd op 10 januari gevonden in een sloot bij een industrieterrein in Almelo. De broers en hun vader werden kort daarna opgepakt. De vader werd na een maand weer vrijgelaten, maar is nog wel verdachte.

Het is nog onduidelijk of de oudste verdachte volgens het jeugd- of het volwassenenstrafrecht berecht gaat worden. Ten tijde van het misdrijf was hij 17 jaar, maar inmiddels is hij meerderjarig.

De officier van justitie kan de rechtbank vragen om hem volgens het volwassenenstrafrecht te veroordelen. De rechter kijkt dan naar de ernst van het misdrijf en naar wat gedragsonderzoekers over de verdachte zeggen. Als hij als volwassene wordt berecht, kunnen aanzienlijk hogere straffen worden opgelegd.

Advocaat Hans Speijdel van de oudste broer wil dat het jeugdrecht wordt toegepast. "Hoe je het ook wendt of keert: toen dit gebeurde was mijn cliënt minderjarig", zegt hij. Speijdel wijst op het grote verschil in straf. "Bij een volwassene heb je het bij doodslag al snel over veertien jaar gevangenisstraf. Bij een jeugdige verdachte is dit maximaal twee jaar."

De broers worden verdacht van moord of doodslag en een poging het lichaam te laten verdwijnen. Ze zijn de afgelopen weken psychisch onderzocht en geobserveerd. De volgende zitting is op 6 juli en ook dan wordt de zaak nog niet inhoudelijk behandeld, omdat het onderzoek nog niet is afgerond.

Relatie met Lotte

Volgens RTV Oost hebben beide broers een relatie gehad met het slachtoffer. Dat zou onafhankelijk van elkaar zijn geweest, maar met een kort tijdsbestek ertussen. Ze zouden daardoor met z'n drieën in een slepende ruzie verwikkeld zijn geraakt.

Ze spraken op 10 januari af bij het industrieterrein, waar ze vermoedelijk een woordenwisseling kregen die uit de hand liep. In de worsteling zou Lotte tegen de grond zijn geduwd. Wat zich daarna heeft afgespeeld, is onduidelijk. Ondanks uitgebreid forensisch onderzoek is het niet gelukt de doodsoorzaak vast te stellen. Waarschijnlijk is het meisje door verdrinking om het leven gekomen, meldt RTV Oost op basis van bronnen.

Ouders Lotte in rechtszaal

De ouders van Lotte waren vandaag aanwezig in de rechtbank. Hun woordvoerder laat weten dat het een moeilijke dag voor ze was. "Uiteraard valt hun dit heel zwaar. Het is nog maar drie maanden geleden dat dit met Lotte is gebeurd. Een enorm emotionele en heftige tijd. Nu dit strafproces officieel van start gaat, maakt dat het alleen maar heftiger."

Hoewel tijdens een rechtszaak vaak ook pijnlijke details aan de orde komen, hebben de ouders zich voorgenomen alle rechtszaken te willen volgen. "Voor hen is dit enorm belangrijk. Ze hebben gezegd: 'We willen de onderste steen boven. We willen precies weten wat er met onze dochter is gebeurd.'"

De Algemene Rekenkamer maakt zich zorgen over de 'slagkracht' van de inlichtingendiensten. Volgens een onderzoeksrapport hebben AIVD en MIVD sinds de 'aftapwet' uit 2017 minder tijd voor hun hoofdtaak, onderzoek doen naar de nationale veiligheid.

In de wet uit 2017 werd onder meer 'kabelinterceptie' mogelijk, het onderscheppen van communicatie op internetkabels.

De onderzoekers van de Rekenkamer zeggen dat bij de invoering van de wet minister en parlement de gevolgen voor de praktijk van de diensten hebben onderschat: "De extra waarborgen hebben aanvraagprocedures complexer gemaakt. Door de toegenomen administratieve lasten resteert minder tijd voor het uitvoeren van onderzoek."

Negatief effect op inlichtingenpositie

Volgens de Rekenkamer speelt dit vooral bij teams die zich bezighouden met nieuwe of verborgen dreigingen en die daarbij telefoontaps of de bevoegdheid om te hacken willen inzetten. Dit alles zou een negatief effect hebben op de inlichtingenpositie van AIVD en MIVD.

Volgens het rapport is bij de totstandkoming van de wet snelheid boven inhoud gegaan. Ook zouden de diensten te weinig geld hebben gekregen om de wet goed uit te voeren.

Het Openbaar Ministerie heeft Forum voor Democratie-leider Baudet een boete van 95 euro gegeven omdat hij op 23 februari tijdens een manifestatie in Urk de coronaregels heeft overtreden. 95 euro is de standaardboete voor deze overtreding.

Aanleiding voor de boete zijn beelden die Baudet zelf deelde op zijn Twitter-account. Daarop is te zien hoe hij de anderhalvemeterregel overtrad en te dicht bij omstanders kwam. Ook werden er handen geschud en at hij een visje in een restaurant waar veel tafeltjes bezet waren.

Het OM zegt dat organisatoren van manifestaties en bijeenkomsten ervoor verantwoordelijk zijn dat de regels niet worden overtreden. "Nu dit tijdens de manifestatie op Urk niet is gebeurd, en Baudet deze regels zelf niet in acht heeft genomen, kan een strafrechtelijke reactie niet uitblijven", schrijft het OM.

De Forum-leider is in maart gehoord over de kwestie.

Het kabinet moet meer doen om het aantal verkeersdoden omlaag te brengen, vindt een samenwerkingsverband van 36 organisaties, zoals de ANWB, TNO, Veilig Verkeer Nederland, de Bovag en de RAI Vereniging.

Ze willen onder meer dat het nieuwe kabinet meer geld uittrekt voor fietspaden. Ook moet er wat hen betreft meer worden gecontroleerd op het gebruik van telefoons achter het stuur. Verder moeten er maatregelen worden genomen om het verkeer veiliger voor ouderen te maken. "We weten ook wat er nodig is om fietspaden veiliger te maken voor ouderen: voldoende breed, veilige randen en bermen, geen obstakels, geen scheuren, geen gladheid."

De coalitie vindt het onacceptabel dat er in het Nederlandse verkeer iedere dag twee mensen overlijden en 58 mensen ernstig gewond raken. "Verkeersongevallen zorgen jaarlijks niet alleen voor onnoemelijk menselijk leed maar ook voor hoge maatschappelijke kosten", schrijven de organisaties in een manifest.

Voor de uitvoering van de plannen is volgens het manifest de komende dertig jaar zeker 12 miljard euro extra nodig.

Te vrijblijvend

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek vielen er vorig jaar 610 verkeersdoden in Nederland, iets minder dan in 2019. De organisaties vinden dat aantal te hoog, ook omdat er door de coronamaatregelen een stuk minder verkeer op de weg was. Jaarlijks raken gemiddeld 21.000 mensen ernstig gewond in het verkeer.

In de huidige plannen voor verkeersveiligheid wordt gestreefd naar nul verkeersdoden in 2050. De organisaties vinden die plannen te vrijblijvend en vragen concrete doelen van het nieuwe kabinet.

"Bijvoorbeeld door te bepalen dat fietsers in 2030 nergens de rijbaan hoeven te delen met gemotoriseerd verkeer dat daar 50 km per uur mag, auto's die na 2025 zijn gebouwd te voorzien van veiligheidssystemen en elk dodelijk ongeval te onderzoeken", schrijven de organisaties.

De Tweede Kamer heeft vanaf vandaag een commissie digitale zaken. Het wordt een 'vaste' commissie, zoals bijvoorbeeld Financiën en Binnenlandse Zaken al hebben. Vorig jaar concludeerde een onderzoekscommissie uit de Kamer dat alle commissies digitalisering 'erbij' doen zonder gespecialiseerde ondersteuning. Op die manier zouden veel vraagstukken overal een beetje aan bod komen, en nergens grondig.

Met de nieuwe commissie wil de Kamer meer greep krijgen op ontwikkelingen in de digitalisering, omdat die grote gevolgen hebben voor samenleving, werkgelegenheid, veiligheid en democratie.

In de commissie digitale zaken zitten onder anderen de nieuwe Kamerleden Kathmann (PvdA) en Rajkowski (VVD). Kathmann zei in het NOS Radio 1 Journaal dat de coronacrisis nog eens duidelijk heeft gemaakt hoe belangrijk digitalisering is: "Zonder digitale collectiviteit geen onderwijs en eigenlijk ook geen zorg meer en je kunt ook je werk niet goed meer doen."

Rajkowski wil prioriteit geven aan een visie op algoritmen en cybercriminaliteit. Als belangrijk punt van aandacht noemt zij ook hoe je veilig kunt ondernemen: "We moeten echt gaan nadenken over een langetermijnstrategie."