NOS Nieuws - Algemeen

In Frankrijk zijn bij een grote brand vijf mensen om het leven gekomen. Drie slachtoffers kwamen uit één gezin, heeft de burgemeester van de plaats Neuves-Maisons gezegd.

Onder de doden is iemand van 16. De anderen zijn een man van 59 en vrouwen van 20 en 60 jaar. Van het vijfde slachtoffer is de identiteit nog niet bekendgemaakt.

De brand brak kort na 03.00 uur uit in een huis in het centrum van Neuves-Maisons, een plaats in de buurt van Nancy in het oosten van Frankrijk. In het getroffen pand zit op de begane grond een winkel die legaal wiet verkoopt. Erboven zijn woningen. Het is nog niet duidelijk hoe de brand kon ontstaan.

Volgens lokale media zijn zo'n zeventig brandweerlieden ingezet. Die konden voorkomen dat het vuur oversloeg naar naastgelegen huizen. Minister van Binnenlandse Zaken Nuñez heeft de brandweer bedankt voor het "moedige" optreden.

In Neuves-Maisons worden ruimtes ingericht waar nabestaanden kunnen samenkomen. Mensen kunnen daar ook psychologische bijstand krijgen.

Een plofkraak bij een geldautomaat in een outletcentrum in Halfweg (gemeente Haarlemmerweg) heeft vanochtend flinke schade veroorzaakt. Dat bevestigt de politie na berichtgeving van NH.

De melding van de inbraak in het winkelcentrum kwam rond 06.10 uur bij de politie binnen. Op camerabeelden is te zien hoe twee verdachten met geweld een glazen pui vernielen om het gebouw binnen te komen.

Vervolgens gaan ze naar de eerste verdieping waar ze een explosief bij een geldautomaat laten afgaan. Het tweetal vlucht daarna op een scooter richting Zwanenburg.

De forensische opsporing doet onderzoek. Of de indringers geld buit hebben gemaakt, is niet bekend. De politie zoekt getuigen en mensen met camerabeelden.

Het contrast kan bijna niet groter. In de Gazastrook is de nieuwste iPhone te koop, terwijl in het gebied nog steeds een enorm gebrek is aan voedsel en medicijnen. Op Palestijnse sociale media circuleren zelfs filmpjes van de iPhone 17, bedekt met een laagje zilver of goud.

Het doet de 27-jarige inwoner van Gaza-Stad Abdullah in de Israëlische krant Haaretz verzuchten: "Mensen willen geen iPhones. Mensen willen melk, warme dekens en medicijnen".

Tandarts Mohammed Abu Salah schrijft op X: "Er zijn geen medicijnen, ziekenhuizen en scholen. Maar je kunt hier wel gouden en zilveren iPhones vinden. Het is waanzin."

Israël staat de import van luxe mobile telefoons toe en dat heeft volgens een Palestijnse journalist een bijeffect. "Beelden van extreme luxe geven een vals beeld. Het beeld dat het leven hier weer normaal is", zegt de journalist in Haaretz. "Terwijl de realiteit is dat mensen te weinig eten, te weinig zorg en geen dak boven hun hoofd hebben."

Diaz Dönmez van de hulporganisatie CARE zegt dat Israël steeds meer commerciële goederen Gaza binnenlaat. "Maar chocola en chips zijn niet gezond en gaan de ondervoeding bij Gazanen niet tegen. Collega's in Gaza vertelden mij deze week dat ze nog steeds veel ondervoede kinderen en vrouwen in hun kliniek zien."

Juliette Verhoeven coördineert de hulp die hulporganisatie Save the Children in Gaza verleent. Ook zij ziet dat Israël commerciële bedrijven toestaat hun producten in Gaza te verkopen. "En dat terwijl de humanitaire hulp die Israël nu binnen laat een fractie is van wat nodig is.

Volgens het door Israël en Hamas gesloten akkoord moeten er elke dag 600 vrachtwagens met hulpgoederen worden toegelaten. Maar in de praktijk zijn het er zo'n honderd per dag.

Volgens de Verenigde Naties is er daardoor ook een groot gebrek aan essentiële medicijnen. Ook hebben ziekenhuizen nauwelijks desinfectiemiddelen, die nodig zijn bij operaties en voor het verzorgen van wonden. En hulporganisaties waarschuwen voor ernstige tekorten aan antibiotica, anesthesiemiddelen en babyvoeding.

Bouwmaterialen

In Gaza is 90 procent van de mensen afhankelijk van humanitaire hulp. Gazanen hebben weken van stortregens achter de rug, waardoor bijvoorbeeld matrassen en dekens doorweekt zijn. En ook in Gaza komt de winter er binnenkort aan.

"Ook daarom moet er veel meer hulp komen", zegt Verhoeven. "Want in de gezondheidszorg zijn nog steeds grote tekorten aan middelen. En heel veel ontheemden hebben nog elke dag honger."

Verhoeven zegt dat veel hulpgoederen worden tegengehouden omdat ze volgens Israël ook militair gebruikt zouden kunnen worden. "Dual use noemen ze dat. Daarom komt veel bouwmateriaal Gaza niet binnen."

Diaz Dönmez van CARE loopt daar ook tegenaan: "Het dual use-argument van Israël is frustrerend. 80 procent van de watervoorzieningen in de Gazastrook is niet bruikbaar. Maar materialen om elektriciteit en waterputten mee te herstellen komen niet of nauwelijks binnen. Het zijn spullen die we ook voor de oorlog in Gaza gebruikten om bijvoorbeeld tenten te herstellen. Nog nooit zijn daar wapens van gemaakt."

Verplicht

Toch zegt Israël dat het de invoer van bouwmaterialen beperkt om te voorkomen dat er wapens van worden gemaakt of de "militaire infrastructuur" van Hamas ermee wordt versterkt. Maar volgens Dönmez is Israël volgens het staakt-het-vuren akkoord verplicht veel meer humanitaire hulp toe te laten, dus ook meer bouwmateriaal.

"Israël komt al vanaf het begin van de wapenstilstand zijn verplichtingen op grote schaal niet na. Israël kan dat doen ook omdat de internationale aandacht voor Gaza de laatste weken is weggezakt." Verhoeven vindt daarom dat de internationale gemeenschap druk moet uitoefenen op Israël om meer hulp Gaza binnen te laten.

Een stel uit Kazachstan wordt ervan beschuldigd een ingewikkeld systeem te hebben gebruikt met geheime camera's en oordopjes om vals te spelen bij kaartspelen in een casino in Australië. Op die manier zouden ze omgerekend meer dan 700.000 euro hebben gewonnen.

De fraude kwam aan het licht toen personeel van het casino in Sydney argwaan kreeg. Het stel was in de twee maanden dat ze er kwamen namelijk opvallend succesvol.

Donderdag ontdekte een casinomedewerker een verborgen camera in het shirt van de 36-jarige vrouw. Die zat verstopt in een Mickey Mouse-poppetje op het T-shirt. De politie werd direct gebeld.

Spiegeltje

Toen agenten arriveerden troffen ze bij de vrouw ook batterijen en een aangepaste telefoon aan waarmee de valsspelers in het geheim beelden en audio konden bekijken en opnemen. Ook werd een op maat gemaakt spiegeltje voor de telefoon gevonden, vermoedelijk bedoeld om vanuit onopvallende hoeken de kaarttafel te filmen.

Terwijl de mobiele telefoons beelden maakten van de tafel, communiceerden de twee via diepgelegen oordopjes om elkaar instructies door te geven. Meer zegt de politie niet over hun werkwijze, om mensen niet op ideeën te brengen.

Tijdens een huiszoeking op de plek waar het stel verbleef werden naast gokattributen ook dure sieraden en 2000 euro in beslag genomen. Ze worden verdacht van oplichting. Binnenkort staan ze voor de rechter.

Bij een schietpartij tijdens een familiebijeenkomst in een feestzaal in Stockton in Noord-Californië zijn zeker vier mensen omgekomen. In totaal werden 14 mensen neergeschoten. De slachtoffers zijn zowel volwassenen als kinderen.

De politie meldde dat ze kort voor 18.00 uur lokale tijd meldingen ontving van een schietpartij in de buurt van Lucile Avenue 1900. "We kunnen op dit moment bevestigen dat ongeveer 14 personen door geweervuur zijn geraakt en dat vier slachtoffers inmiddels zijn overleden", aldus het San Joaquin County Sheriff's Office in een bericht op X.

Jason Lee, locoburgemeester van Stockton, stelt in een bericht op Facebook dat de schietpartij plaatsvond op een kinderfeestje. "Ik sta in contact met het personeel en de openbare veiligheidsdiensten om erachter te komen wat er precies is gebeurd. Ik zal blijven aandringen op antwoorden", zei hij.

Heather Brent, woordvoerder van het sheriffkantoor van San Joaquin County, omschreef het als "een familiefeest". Ze meldde aan verslaggevers dat er zowel kinderen als volwassenen zijn neergeschoten. "Het is onbegrijpelijk dat jonge kinderen gewond zijn geraakt", zei ze.

Binnen of buiten de feestzaal

Er zijn geen gegevens beschikbaar over de toestand van de slachtoffers, hun leeftijd en hun geslacht. Volgens de woordvoerder zijn rechercheurs bezig met het identificeren van de schutter. "Dit kan een gericht incident zijn", zei Brent. "Onze hoogste prioriteit is nu het identificeren van de verdachte in dit incident."

Het is onduidelijk of de schoten binnen of buiten de feestzaal zijn gelost, zei ze. De FBI, de politie van Stockon en andere wetshandhavingsinstanties helpen mee met het onderzoek.

Goedemorgen! Een delegatie uit Oekraïne spreekt vandaag in Florida met Amerikaanse hoogwaardigheidsbekleders en Max Verstappen rijdt in de een na laatste Grand Prix van dit seizoen.

Eerst het weer: Vandaag vaak droog met af en toe zon, alleen aan de kust kan soms nog een bui vallen. Het wordt in de middag ongeveer acht graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Frankrijk is de radicaal-rechtse politicus Jordan Bardella met een ei op het hoofd geslaen. Hij was gisteren in het zuidwesten van Frankrijk zijn nieuwe boek aan het promoten, toen een man van 74 binnen kwam lopen met een ei, dat hij stuksloeg op het hoofd van Bardella. De man is aangehouden en Bardella heeft aangifte gedaan. Hij raakte niet gewond.

Bardella is de leider van het Rassemblement National. In de meeste peilingen staat de partij bovenaan. Het ei was niet het eerste wat Bardella deze week over zich heen kreeg. Eerder werd hij ook al bestrooid met meel.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog dit:

Het Brabantse dorp Sambeek is de trotse bezitter van de dikste lindeboom van Nederland. Om die boom de ruimte te geven wordt een drukke tweebaanse weg verlegd en versmald.

Fijne dag!

Het potje met ruim 40 miljoen euro voor onderzoek naar long covid is binnenkort leeg. Tot eind dit jaar kunnen wetenschappers onderzoeksvoorstellen indienen voor de laatste subsidies. Daadwerkelijke genezing van long covid is echter nog ver weg terwijl er geen zicht is op aanzienlijke financiering om de studies voort te zetten.

Dat blijkt uit een rondgang van de NOS langs artsen, onderzoekers, patiëntenorganisaties en instituties die geld voor onderzoek beheren.

Vanuit de wetenschap klinkt de waarschuwing dat onderzoekers die inmiddels veel kennis hebben opgedaan, zonder nieuwe financiering hun aandacht zullen verleggen naar andere ziektes waarvoor wel onderzoeksgeld beschikbaar is.

"Het gevolg is dan natuurlijk een verlies van veel deskundigheid en kennis", zegt Niels Eijkelkamp, hoogleraar neuro-immunologie aan het UMC Utrecht. "Dat zou zonde zijn van de vele miljoenen aan publiek geld dat al is geïnvesteerd. We kunnen dan maar beperkt doorgaan op veelbelovende aanknopingspunten om de oorzaken van long covid te ontrafelen."

Genegeerde ziekte

Bijna een half miljoen mensen hebben long covidklachten. Ze zijn bijvoorbeeld arbeidsongeschikt geraakt, kunnen niet meer sporten of hebben slaapapneu. Bij bijna 100.000 mensen zijn de klachten zo ernstig dat ze in meerdere of mindere mate aan bed gebonden zijn.

Kort na het uitbreken van de pandemie had de politiek nog oog voor deze patiënten. Die aandacht is vijf jaar later grotendeels vervlogen. Veelzeggend is het uitblijven van het grote longcoviddebat in de Tweede Kamer. Twee jaar geleden stemde een meerderheid voor zo'n debat om juist plannen te maken voor de toekomst van goede patiëntenzorg. Sindsdien is dit debat structureel uitgesteld en niet ingepland.

Patiënten, al jaren ernstig ziek, zien het met lede ogen aan. En niet alleen zij. Ook onder mensen die lijden aan soortgelijke aandoeningen als ME/CVS, het Q-koortsvermoeidheidsyndroom, Lyme en het post-sepsis syndroom groeit de wanhoop. Want een doorbraak bij long covid zou wellicht ook van betekenis kunnen zijn voor hun ziekte.

Hun aandoeningen bestaan al langer, maar worden al tientallen jaren grotendeels genegeerd door zowel de politiek als de medische wereld. Er kwam pas echt aandacht voor deze verzameling aan zogeheten post-acute infectie syndromen (PAIS) toen er door de pandemie in één klap honderdduizenden chronisch zieken bijkwamen.

Zo werd dit jaar door het kabinet een ambassadeur voor chronische Q-koortspatiënten benoemd, 15 jaar na de Q-koortsepidemie. En sinds 2023 bestaat ook een onderzoekagenda voor ME/CVS met aanzienlijke subsidies.

Toch vrezen patiënten dat deze vooruitgang slechts tijdelijk is. Afgelopen jaar werden voorstellen in de Kamer voor extra geld voor onderzoek naar long covid bij kinderen herhaaldelijk weggestemd.

Onzichtbaar leed

Daarom is er vandaag op het Malieveld in Den Haag een PAIS-protest voor alle mensen die lijden aan de post-acute infectie syndromen. Er staan honderd lege rolstoelen die het grote leed symboliseren dat voor de meeste mensen onzichtbaar blijft. Het komt zelfs voor dat mensen voor euthanasie kiezen.

"We hopen dat dit beeld mensen aan het denken zet", zegt initiatiefnemer Guus Liebrand, die zelf vanwege long covid te ziek is om aanwezig te zijn bij het protest. "Vanwege onze beperkingen zijn we maatschappelijk onzichtbaar en is het makkelijk om ons te vergeten. Ik hoop dat de samenleving om ons heen gaat staan."

De tijd dringt benadrukt Diewke de Haen, directeur van patiëntenorganisatie PostCovidNL. Zo is na 2026 ook het geld op voor de tijdelijke longcovidklinieken en expertisecentra. "De nood is zo ontzettend hoog. Bijna een half miljoen mensen lijden aan long covid. Dan kun je niet halverwege de kraan dichtdraaien en die mensen laten zitten."

Meer dan alleen ziekte

"Deze ziekten doen meer met je dan alleen ziek zijn", zegt Stella Heemskerk. "Het isoleert je ook sociaal en maatschappelijk." Namens het Erasmus MC onderzocht zij vier jaar lang 644 mensen met het Q-koortsvermoeidheidsyndroom om vast te stellen wat de impact op hun leven is van de Q-koortsepidemie.

Die is enorm, zo is de conclusie. Van degenen die werkten voordat ze ziek werden, is de helft nooit meer aan de slag gegaan. Bijna driekwart is er financieel op achteruit gegaan. Er is mantelzorg nodig, dus de ziekte legt ook druk op familieleden die daar soms al hun tijd aan besteden.

"Het wordt tijd dat er een alomvattende strategie in Nederland komt. Meer kennis is ook belangrijk voor gemeenten of het UWV, zodat ze correct met deze mensen omgaan", zegt Heemskerk.

Duitsland heeft daarvoor gekozen. Der Spiegel onthulde een regeringsnota waaruit blijkt dat de komende 10 jaar een half miljard euro wordt vrijgemaakt voor onderzoek naar long covid en ME/CVS. In de nota noemen Duitse politici deze ziekten als "een van de grootste uitdagingen voor de volksgezondheid van de 21e eeuw".

Een woning in Almere is vannacht in brand gevlogen, nadat er een explosie was geweest. Eén persoon is daarbij zwaargewond geraakt en naar het ziekenhuis gebracht, zo meldt de politie. Hoe deze persoon er nu aan toe is, is niet bekend.

Buurtbewoners werden rond 2.00 uur wakker van een harde knal, zo vertellen ze aan een lokale fotojournalist. De explosie en brand waren zo heftig dat omliggende woningen ontruimd moesten worden. Wanneer de buren weer naar huis mogen, is niet bekend.

Het is nog onduidelijk hoe de explosie kon ontstaan en of er opzet in het spel is.

Een trein is gisteravond op een auto gebotst in Udenhout, bij Tilburg. In die auto zaten een vrouw en haar baby. Zij raakten lichtgewond, en werden ter plaatse door ambulancepersoneel behandeld. Ze hoefden niet naar het ziekenhuis.

Omstanders haalden de slachtoffers na de botsing uit de auto, terwijl hulpdiensten naar het spoor toe kwamen. De schade aan de auto is groot, zo meldt Omroep Brabant.

Een politiewoordvoerder meldt aan de NOS dat het erop lijkt dat de bestuurder van de auto een verkeerde inschatting heeft gemaakt. "De lampen van de slagbomen gingen al aan. De bestuurder wilde stoppen, maar is toch op de rails terechtgekomen, waarop de slagboom achter haar auto sloot."

Ravage na treinbotsing:

Daardoor kwam ze toch op het spoor terecht. "Ze is erg geschrokken, want ze kon ineens geen kant op", meldt de woordvoerder. Er wordt een proces-verbaal opgemaakt.

400 reizigers gestrand

De trein botste met een snelheid van 130 kilometer per uur tegen de auto. In de trein zaten ongeveer vierhonderd reizigers, die daarna enige tijd in de beschadigde trein moesten blijven zitten. Door de aanrijding reden er minstens een uur geen treinen tussen Den Bosch en Tilburg.

De Franse radicaal-rechtse politicus Jordan Bardella is zaterdagmiddag tijdens een signeersessie in het zuidwesten van Frankrijk met een ei op het hoofd geslagen.

Bardella (30), partijleider van het Rassemblement National (RN, voorheen Front National), was in het plaatsje Moissac voor een promotietour voor zijn boek Ce que veulent les Français ('Wat de Fransen willen'). Op het moment dat hij dat boek aan het signeren was voor bezoekers, sloeg een van hen een ei op Bardella's hoofd kapot. Hij had netjes in de rij gewacht.

Deze 74-jarige man is daarna aangehouden door de politie, op verdenking van geweld tegen een openbare ambtsdrager. Bardella zei zelf naderhand niet gehavend te zijn, en zegt aangifte te hebben gedaan tegen de bezoeker.

Wat diens motief was, is onbekend. Buiten de zaal was een protest bezig van enkele tientallen mensen tegen de komst van de radicaal-rechtse politicus.

Meel

Bardella werd eerder deze week bestrooid met meel tijdens zijn bezoek aan een landbouwbeurs in Vesoul, niet ver van de Zwitserse grens. Daarna werd een 17-jarige jongen opgepakt.

In een reactie op sociale media zegt Bardella: "Hoe verder we komen, hoe dichter we bij de macht komen, hoe meer geweld van extreem-links, intolerantie en pure domheid de vrije loop krijgen. Maar er waait een wind van vrijheid, nationale trots en patriottisme door Frankrijk, die ze niet kunnen stoppen."

RN is in de meeste peilingen de grootste partij van Frankrijk. Bardella zit namens die partij in het Europarlement, en nam de rol van partijleider op zich na de veroordeling van Marine Le Pen eerder dit jaar. De dochter van oprichter Jean-Marie Le Pen kreeg enkele jaren celstraf voor gesjoemel met Europese subsidies, en mag ook jarenlang niet meer meedoen met verkiezingen.

Bij een botsing met een tractor is een 13-jarige motorcrosser omgekomen in het Brabantse dorp Achtmaal, aan de grens met België. Dat meldt de politie.

Het ongeval gebeurde rond het middaguur op een onverharde weg. De jongen kwam daar in botsing met een tractor. Er werden medische hulpdiensten opgeroepen, waaronder een traumahelikopter. Het slachtoffer werd zwaargewond naar een ziekenhuis gebracht, waar hij later aan zijn verwondingen overleed.

Hoe het ongeluk kon gebeuren, is niet bekend. Verkeersspecialisten van de politie doen nu verder onderzoek naar de toedracht.

De Britse toneelschrijver en Oscarwinnaar Tom Stoppard is op 88-jarige leeftijd overleden. Hij wordt geprezen als de grootste Britse toneelschrijver van zijn generatie. Het management van Stoppard meldt dat de toneelschrijver vredig thuis in het Engelse graafschap Dorset in het bijzijn van zijn familie is overleden.

Stoppard won in zijn decennialange carrière vele prestigieuze prijzen. Hij kreeg een Oscar voor het scenario van de film Shakespeare in Love uit 1998 met Gwyneth Paltrow, Joseph Fiennes en Judi Dench.

Stoppard schreef ook de scripts voor de films Empire of the Sun, Brazil en Anna Karenina. Ook schaafde hij de scripts bij van de film Sleepy Hollow van Tim Burton en Indiana Jones and the Last Crusade van Steven Spielberg. De Britse krant The Times schrijft dat Stoppard ook meewerkte aan The Bourne Ultimatum, Schindler's List en 102 Dalmatians.

Tony Awards

Hij won vijf Tony Awards, de belangrijkste Amerikaanse theaterprijzen, voor Rosencrantz and Guildenstern Are Dead, Travesties, The Real Thing, The Coast of Utopia en Leopoldstadt.

In 1997 werd Stoppard geridderd door de Britse koningin Elizabeth vanwege zijn verdiensten voor de literatuur.

'Diepe liefde Engelse taal'

Het management van Stoppard, United Agents, schrijft dat de toneelschrijver herinnerd zal worden om zijn werk, zijn "briljante en menselijke karakter" en zijn "diepe liefde voor de Engelse taal". Het management sluit het bericht af met de boodschap dat het een eer was om met Stoppard te werken en hem te kennen.

Rolling Stones-zanger Mick Jagger zegt dat Stoppard zijn "favoriete toneelschrijver" is en dat hij een "majestueus oeuvre van intellectueel en amusant werk" nalaat.

Met het script voor Shakespeare in Love won Stoppard een Oscar:

Stoppard werd in 1937 als Tomas Straussler geboren in het huidige Tsjechië, als zoon van een Joodse arts. Aan het begin van de Duitse bezetting vluchtte het gezin naar Singapore en vervolgens naar India. De vader van Stoppard bleef achter in Singapore. Volgens sommige media stierf hij in een Japans concentratiekamp, volgens andere werd het schip waarop hij vluchtte door de Japanners gebombardeerd.

Na diens dood hertrouwde de moeder van Stoppard met een Engelse officier, Kenneth Stoppard, waarna het gezin naar het Verenigd Koninkrijk verhuisde. Pas later kwam Stoppard tot de ontdekking dat veel van zijn familieleden door de nazi's waren vermoord.

Hamlet

Stoppard ging als 17-jarige van school en werd journalist bij een krant in Bristol. Later zei Stoppard daarover dat hij een journalist van formaat wilde worden. "Het was mijn droom om op de grond van een Afrikaans vliegveld te liggen terwijl machinegeweerkogels over mijn typemachine vlogen."

Maar volgens Stoppard was hij niet geschikt als verslaggever. "Ik vond dat ik niet het recht had om mensen vragen te stellen. Ik dacht altijd dat ze een theepot naar mij zouden gooien of de politie zouden bellen." Stoppard werd theaterrecensent en ging schrijven voor radio en televisie.

Zijn eerste Tony Award kreeg hij voor Rosencrantz and Guildenstern Are Dead uit 1966 dat later werd verfilmd. Rosencrantz en Guildenstern zijn twee vrienden van Hamlet in het toneelstuk van Shakespeare.

De 88-jarige Stoppard trouwde driemaal, zijn eerste twee huwelijken eindigden in een scheiding. In 2014 gaf hij voor het laatst het jawoord. De toneelschrijver had vier kinderen en meerdere kleinkinderen.

Tientallen kerken binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) gaan zich afsplitsen. Dat gebeurt onder meer uit onvrede over de koers van de rest van de organisatie op het gebied van homoseksualiteit en vrouwelijke dominees. Daarmee is er voor het eerst sinds 1892 een scheuring binnen het kerkgenootschap.

Al is dat volgens de kerken zelf niet aan de orde. "Er is een breed gedragen wil om elkaar vast te houden als Christelijke Gereformeerde Kerken. Daartoe gunnen we elkaar de ruimte die plaatselijk nodig is in dit proces", zeggen de kerken na een bijeenkomst in de Pniëlkerk in Veenendaal. Kenners zijn het daarmee oneens en spreken wel degelijk van een kerkscheuring.

Vrouwelijke dominees

Zo'n zeventig conservatievere plaatselijke CGK-kerken zijn het niet eens met het beleid ten aanzien van homoseksualiteit en vrouwelijke dominees. De conservatieve kerken vinden het niet goed dat sommige, meer progressieve kerken binnen het genootschap ruimte geven aan vrouwelijke dominees en een iets lossere omgang met homoseksuele kerkleden. Deze homoseksuelen mogen bijvoorbeeld belijdenis doen.

De oprichting van de CGK gaat terug naar 1892. In totaal telt het genootschap 181 plaatselijke kerken. Daarmee staat het voor een klein deel van gereformeerd Nederland, dat zich ook in andere kerkgenootschappen heeft verzameld.

Een deel van de conservatieve kerken kwam vandaag bijeen in Veenendaal om te beslissen of ze, los van de algemene vergaderstructuur, een eigen vergaderstructuur willen optuigen. In kerkelijke termen wordt dat ook wel een synode genoemd.

"Op het moment dat je je zo opnieuw organiseert, is er feitelijk sprake van een kerkscheuring", zegt Arnold Huijgen. Hij is Theoloog des Vaderlands en daarnaast ook predikant binnen de CGK. "Van voorgaande kerkscheuringen weten we dat zo'n scheuring dwars door gezinnen en huwelijken heen kan lopen."

Wat is de CGK?

Nederlandse gereformeerde christenen zijn verdeeld over allerlei verschillende kerkgenootschappen. Zo heb je, naast de CGK, onder meer de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK) en de Gereformeerde Gemeente in Nederland (GGiN).

Bij de CGK zijn zo'n 66.000 leden aangesloten, van wie een groot deel actief lid is.

Volgens de eigen website gelooft de kerk dat de Bijbel het betrouwbare woord van God is. De landelijke organisatie van de CGK formuleerde eerder dat homoseksualiteit een zonde is en vrouwen geen dominee mogen worden in de kerk. Een aantal progressievere gemeenten wijkt inmiddels af van die lijn.

"De 'middengroep' in de CGK is vrij genuanceerd over deze thema's en wil ondanks verschillen het genootschap bij elkaar houden. De conservatieve kerken vinden dat het genootschap zich overal aan de regels moet houden", zegt theoloog Huijgen.

Volgens Huijgen kan de kerkscheuring juist in die middengroep frictie opleveren. "Dat zijn vaak kleine gemeenten, zij moeten na een afscheiding besluiten bij welke variant ze zich aansluiten. Als om die reden een aantal kerkleden vertrekt, kunnen de kerken op termijn bijvoorbeeld het kerkgebouw of de predikant niet meer betalen."

Lang stond de CGK juist bekend als een heel saamhorig kerkgenootschap, zegt Huijgen. "Deze scheuring is historisch gezien wel heel bijzonder. De CGK is sinds de oprichting in de 19e eeuw nog nooit gescheurd en stond altijd bekend om zijn vriendelijke cultuur", zegt hij. "Andere genootschappen keken vaak met veel bewondering naar de CGK."

Volgens Huijgen is die cultuurverandering wel logisch. "Er zijn een hoop zij-instromers in de kerk gekomen, mensen die overstapten vanuit andere kerkgenootschappen. Die zij-instromers lijken uniformiteit belangrijker te vinden dan samen blijven."

Oekraïne zat achter de aanval gistermiddag op Russische olietankers in de Zwarte Zee. Dat zegt een bron binnen de Oekraïense veiligheidsdienst tegen persbureaus AP en Reuters. Doelwit van de droneaanval waren de tankers Kairos en Virat. Eerder vandaag kwam Oekraïne met beelden van de aanval, zonder die officieel op te eisen.

Beide vaartuigen zijn onderdeel van de Russische schaduwvloot, die volgens de database van OpenSanctions wordt gebruikt om de sancties tegen Moskou te omzeilen. De schepen voeren onder de vlag van Gambia.

Er brak brand uit op de Kairos toen hij op 52 kilometer afstand van de Turkse provincie Kocaeli voer. De tanker was onderweg vanuit Egypte naar de Russische haven Novorossiejsk. Vervolgens werd de Virat geraakt, op 64 kilometer uit de Turkse kust.

Volgens de Turkse minister van Transport en Infrastructuur, Abdulkadir Uraloglu, zijn 25 bemanningsleden van de Kairos gered door de Turkse kustwacht. Ook de 20 bemanningsleden van de Virat zouden veilig zijn.

Sancties

In januari dit jaar legden de Verenigde Staten de Virat sancties op, gevolgd door de Europese Unie, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en Canada. In juli legde de EU de Kairos sancties op, gevolgd door Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk.

De schepen konden olie ter waarde van bijna 70 miljoen dollar vervoeren.

Oekraïne heeft beelden vrijgegeven waarop te zien is hoe de tankers door zeedrones worden aangevallen:

Het gerinkel van glasscherven die opgeveegd worden, echoot tussen de Kyivse flatgebouwen. Aan een kant zijn de ramen eruit geblazen, aan de andere kant is een zwartgeblakerd gat te zien dat een kamikazedrone heeft achtergelaten.

Schoonmakers met oranje vestjes lopen met emmertjes vol puin op en neer naar een stortbak. Een vrouw die aan het werk is, schiet vol. "Het brengt zoveel pijn, al die mensen die omkomen."

Het leed van de aanval eerder deze week op het eilandje Roesanivka in Kyiv is nog vers. Wat daarna komt, is na bijna vier jaar oorlog een ritueel geworden. Oekraïners ruimen, vegen, en plaatsen geperste houten platen voor de kapotte ramen, zodat inwoners zo goed en zo kwaad als het kan hun leven weer kunnen oppakken. Maar wel in de wetenschap dat twee buurtbewoners zijn gedood.

Aanvallen gaan door

Terwijl de afgelopen tien dagen Oekraïne volop in het nieuws was vanwege onderhandelingen over een mogelijk 'vredesplan' en een corruptieschandaal dat de belangrijkste adviseur van president Zelensky dwong tot vertrek, gaan de Russische luchtaanvallen op steden onverminderd hard door. Afgelopen nacht was Kyiv opnieuw doelwit.

Na middernacht konden inwoners de Oekraïense luchtafweer horen, gevolgd door inslagen van kamikazedrones en raketten die tot aan de vroege ochtend bleven komen. Opnieuw kwamen twee mensen om, tientallen raakten gewond. Voor inwoners van de hoofdstad betekende het de zoveelste slapeloze nacht, die veel mensen in schuilkelders of metrostations doorbrachten.

Op beelden van vannacht valt te zien hoe mensen in Kyiv op straat rennen na het afgaan van het luchtalarm:

Oekraïners snakken naar vrede, dat is ook steeds de boodschap van president Zelensky. Maar wel een vrede die ervoor zorgt dat Rusland niet later de oorlog hervat.

Het desastreuze 'vredesplan' dat de Amerikanen met de Russen hadden opgesteld, is inmiddels aangepast na intensieve onderhandelingen met de Oekraïners. Nog altijd is niet duidelijk wat daar in staat over het al dan niet opgeven van grondgebied en over veiligheidsgaranties.

Weinig hoop

Voor de inwoners van Roesanivka voelen al die gesprekken ver weg, abstract en weinig hoopgevend. "Wij snappen niks van wat nu gebeurt", zegt een man die zijn hond uitlaat. Verder praten over 'al die politiek', daar heeft hij geen zin in.

Twee vrouwen die naar de uitgebrande appartementen kijken en analyseren hoe de flat geraakt is, hebben er ook weinig vertrouwen in. "Niemand vertelt ons de waarheid. We hopen dat we winnen, maar ja", zegt de een. "Wij volgen het nieuws op tv en op de radio", vult de ander aan. "Wat kunnen wij gewone mensen weten? Wij leven in angst en onwetendheid."

Binnen op de zevende verdieping zijn Irina en haar man Taras een uitgebrand appartement aan het leegruimen. Zwartgeblakerd keukengerei en andere huisraad verdwijnen in een grote vuilniszak. De buitenmuur is grotendeels verwoest.

Het is hun flat, maar haar 86-jarige oudtante woonde er, zegt Irina die een foto van een glimlachende vrouw laat zien. "Ze was nog gezond, vitaal en hield van wandelen. Ze genoot van het leven."

De oudtante had volgens Irina tijdens de Tweede Wereldoorlog een Duits concentratiekamp overleefd, om nu hier door een Russische kamikazedrone uit haar bed te worden geblazen en waarschijnlijk te stikken in de rook.

Vanwege de begrafenis en alles wat geregeld moest worden, had Irina weinig tijd om het nieuws te volgen. Maar ze had daar eigenlijk ook geen zin in, zegt ze. "Eerlijk gezegd hebben weinig mensen nog hoop. Een vrede in de nabije toekomst is niet realistisch."

De Russische president Poetin maakte gisteren opnieuw duidelijk dat Rusland niet zal stoppen tot het in ieder geval de hele Donbas in handen heeft. "Als Oekraïense troepen zich terugtrekken uit het gebied dat ze 'bezetten', dan stoppen de gevechten. Als ze dat niet doen, zullen we dit met militaire kracht bereiken."

Uit peilingen blijkt dat een meerderheid van de Oekraïeners nog altijd tegen het opgeven van grondgebied is. Maar het pijnlijke gesprek wordt zeker gevoerd, zegt Irina. "Ik durf het bijna niet te zeggen, maar we kunnen de Donbas beter vergeten. Mensen praten erover, en ik ken zelfs Oekraïners uit de Donbas die zeggen dat de regio maar afgestaan moet worden."

Alleen zou dat voor Oekraïne betekenen dat Rusland opnieuw wegkomt met zijn agressie. En de zorg is dat dit Moskou een veel betere positie zou geven om later weer door te gaan, om nog meer van Oekraïne af te nemen. Die zorg erkent Irina ook. "Toch zeg ik: een slechte vrede is beter dan deze vreselijke voortzetting van de oorlog."

De BoerBurgerBeweging (BBB) doet volgend jaar voor het eerst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen (in 29 gemeenten, verspreid over het land). Dat is bekendgemaakt op een partijbijeenkomst in Apeldoorn. Die stond in het teken van de raadsverkiezingen op woensdag 18 maart.

In Friesland doet BBB in acht gemeenten mee, in Noord-Holland in Amsterdam en Hilversum en in Zeeland alleen in Sluis. In Zuid-Holland, Flevoland en Drenthe is er geen gemeente waar BBB zetels probeert te halen.

Zien

Partijleider Van der Plas noemt deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen "heel erg spannend". Bij de Tweede Kamerverkiezingen vorige maand ging regeringspartij BBB terug van zeven naar vier zetels.

Erkenning

Zes jaar geleden werd BBB opgericht. De partij is inmiddels vertegenwoordigd in het Europees Parlement, de Waterschappen en de Provinciale Staten. Van der Plas zei in een korte toespraak dat de partij nog jong en in opbouw is.

Er is de afgelopen tijd veel gebeurd binnen BBB. In de Eerste Kamer was de BBB de grootste partij, maar door het overstappen van BBB'ers naar andere partijen is ze nu de op een na grootste.

Vrijdag nog stapte BBB-senator Arie Griffioen over naar D66, omdat hij zich niet in de partijstandpunten van BBB kan vinden. Ook is er teleurstelling over de Tweede Kamerverkiezingen. Maar deze nederlaag stond vandaag niet op de agenda bij BBB.

De EU en kandidaat-lidstaat Georgië zijn een jaar na de opschorting van de toetredingsgesprekken verder van elkaar verwijderd dan ooit. Sinds regeringspartij Georgische Droom (GD) de toetreding stopzette, lijkt de regering geen enkele mogelijkheid onbenut te laten om de democratie verder af te breken.

Oppositieleiders en journalisten worden veroordeeld tot jarenlange celstraffen. en tegen de pro-Europese betogers, die al 365 dagen lang de straat op gaan, wordt steeds gewelddadiger opgetreden.

De EU zit met de kwestie in zijn maag en uit zich steeds feller over de Georgische regering. "Als jullie serieus zijn over de EU, luister dan naar jullie mensen en stop met het gevangenzetten van leiders, journalisten en anderen die anders denken dan jullie", zei onlangs EU-commissaris Uitbreiding Marta Kos.

Lang lag de EU-uitbreiding stil, totdat de grootschalige Russische inval in Oekraïne die nieuw leven inblies, zegt Antoaneta Dimitrova, hoogleraar Vergelijkend Bestuur aan de Universiteit Leiden. De uitbreiding maakt de EU sterker, en voorkomt ook dat de landen een bron van instabiliteit worden, legt ze uit.

Drukmiddelen EU

De EU heeft allerlei middelen om invloed uit te oefenen als een land zich wil aansluiten bij de EU, zegt Dimitrova. "Zelfs bij matig pro-Europese regeringen, kan de EU krachtig reageren als zo'n regering de democratische instellingen probeert te verzwakken."

Men moet de macht van de EU echter niet overschatten, zegt Dimitrova. Van buitenaf kun je geen democratie bewerkstelligen of de afbraak daarvan tegengaan: dat moet van binnenuit komen, zegt Dimitrova. "De EU kan dus maar weinig als de regering niet bij de EU wil, zoals GD duidelijk laat zien."

Oppassen voor ondermijning

"Er is zeker een gevoel van verbondenheid en verplichting ten opzichte van de pro-Europese Georgiërs", zegt Dimitrova. "Maar de EU moet erg voorzichtig zijn om GD niet te ondermijnen." Dan zou de EU juist doen waar GD de EU van beticht: inmenging in binnenlandse aangelegenheden en het aantasten van de Georgische soevereiniteit.

Dimitrova: "Dan krijg je dit soort hartverscheurende protesten: enorme menigten die met EU-vlaggen zwaaien en steeds harder worden onderdrukt."

Ontslagen ambtenaren

Ook ambtenaren moeten het inmiddels ontgelden. Vorige maand zei de EU bezorgd te zijn over de "intimidatie en vergeldingsacties", nadat honderden kritische ambtenaren werden ontslagen.

Erekle Koplatadze is een van hen. In juli werd hij vanwege "herstructureringen" ontslagen als secretaris voor de Georgische delegatie bij EU-orgaan PACE. Koplatadze vermoedt dat zijn kritiek op de regering de echte reden is.

Hij ondertekende namelijk een petitie van ambtenaren die zich uitspraken tegen de EU-opschorting en nam deel aan protesten. Al eerder riep zijn leidinggevende hem hiervoor op het matje.

EU-redacteur Roemer Ockhuijsen:

"Het toetredingsrapport onlangs was vernietigend. De kans dat Georgië zich bij de EU kan aansluiten is momenteel nul. Het toetredingsproces ligt volledig stil.

Achter de schermen klinkt vooral teleurstelling. 'We lost Georgia,' hoor je veel. De Commissie is ervan overtuigd dat er onder de Georgische bevolking voldoende steun is voor toetreding, maar dat het actief verspreiden van desinformatie en anti-EU-retoriek, mede vanuit de overheid, die steun de das omdoet.

Georgië zegt zich wel nog bij de EU aan te willen sluiten, schrijft de Commissie, "maar ondertussen houden de autoriteiten zich bezig met agressieve anti-EU-retoriek, manipulatieve vertelsels en complottheorieën die overeenkomen met Russische desinformatie."

Volgens de voormalig Georgische president Zoerabisjvili gebruikt Rusland Georgië als test. "Deze tactieken kunnen overal in Europa worden toegepast", schrijft ze op X. "Hybride oorlogsvoering heeft geen grenzen nodig, slechts stilte."

Koplatadze hoopt dat Georgiërs blijven protesteren. "We moeten klaarstaan om elke kans op verandering te kunnen aangrijpen." Hij studeerde en werkte eerder al in het buitenland en was van plan na een aantal jaar weer te vertrekken.

Nu twijfelt hij, hoewel het vinden van een nieuwe baan lastig is. "Ik wil niet vertrekken om de verkeerde redenen. Ik wil niet vluchten en deze strijd verlaten."

Ook Dimitrova benadrukt het belang van protest. "Demonstranten geven elkaar hoop. Op het moment dat iedereen opgeeft, krijg je een dictatuur."

Er zijn hoopvolle verhalen voor de Georgiërs. Dimitrova noemt als voorbeeld Slowakije in 1998, waar maatschappelijke organisaties samen met de EU een geweldloze koerswijziging inzetten en zo dichter bij de EU kwamen. "Dat waren wel andere tijden", nuanceert ze. "Het is echt heel anders als iedereen voor EU-aansluiting is."

Arrestaties

Ook wat elders gebeurt speelt een rol, zegt Dimitrova. Bijvoorbeeld hoe de Servische protesten en toetreding verdergaan. Andersom geldt dat ook: de hardhandigheid waarmee de protesten in Belarus in 2020 succesvol werden neergeslagen kan ontmoedigend werken voor Georgiërs.

GD zet voorlopig daarop in door demonstranten steeds harder te straffen. Boetes voor ongeoorloofd demonstreren zijn vertienvoudigd en demonstranten worden sneller gearresteerd.

Enkele dagen na zijn interview circuleert ook Koplatadzes naam als een van de gearresteerde demonstranten. Volgens Georgische media zit hij nog altijd vast.

De doorgaande weg langs de dikste en misschien wel oudste lindeboom van het land bij het dorp Sambeek wordt deels verlegd en een stuk smaller gemaakt.

"Je hoort niet vaak dat een weg moet wijken voor een boom. In dit geval wel", zegt Ruud Custers van de gemeente tegen Omroep Brabant. "Ik vind het fantastisch dat ik de boom ruimte kan bieden. Daardoor kan de lindeboom nog wel enkele honderden jaren mee."

Karel de Grote

Over de ouderdom van de boom gaan veel verhalen. "Sommigen zeggen dat de boom 500 tot 700 jaar oud is. Al zeggen anderen weer 1000 jaar", zegt Cor Thijssen van de Dorpsraad Sambeek. "En dan zijn er nog mensen die weten te vertellen dat zelfs Karel de Grote nog bij de boom is geweest. Dus dan zou die 1200 jaar oud zijn."

Als dat zo is, zou de boom een van de oudste bomen van Nederland zijn.

Maar het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) betwijfelt dat. Lindes kunnen 'slechts' een paar honderd jaar oud worden. Het BHIC: "de Sambeekse boom is waarschijnlijk dan ook niet ouder dan 400 jaar."

Windvlaag

Ook dat is bijzonder, want de linde stond een paar keer op omvallen. Bij noodweer in 1884 raakte de boom door een windvlaag twee grote takken kwijt. In 1901 viel de hele kruin uit de boom en dreigde die door uitholling om te vallen. Maar van binnenuit groeide een nieuwe boom. De linde wordt daarom ook wel een moeder-dochterboom genoemd.

In de zomer van 1974 kwam het dorp in actie en zamelde 12.000 gulden in om de 'trots van Sambeek' te redden. Er werd een kabel gespannen om de takken te verankeren. In de grond werden honderden gaten geboord om voeding toe te dienen. De stam werd vastgezet met ijzeren stangen.

En nu geeft Sambeek de boom letterlijk alle ruimte door de drukke tweebaansweg te verleggen en te versmallen.

De maximumsnelheid op het nieuwe, smalle stukje weg wordt verlaagd. Zo snijdt het mes voor de gemeente aan meerdere kanten. "Aan de ene kant krijgt de boom meer ruimte en wordt het verkeer gedwongen te remmen", zegt wethouder David Sölez. "Daarnaast gaan we ook meteen het riool verbeteren."

Wanneer het project begint, is nog niet bekendgemaakt.

Een groep van 33 Alkmaarse mannen spreekt zich op billboards, posters en sociale media uit tegen grensoverschrijdend gedrag en (seksueel) geweld tegen vrouwen.

Onder het motto 'Alkmaar breekt de stilte' moedigen zij andere mannen aan hun mond open te doen en mensen die ongepast gedrag vertonen daarop aan te spreken, meldt NH Nieuws.

"Ook in de kleedkamer spreek je met respect over vrouwen", stellen kickbokser Ismail Ouzgni, ex-profvoetballer Yuri Cornelisse en ex-profwielrenner Laurens ten Dam op een van de billboards.

Orange the world

Van de week begon de VN-campagne Orange the World, waarin op allerlei manieren aandacht wordt besteed aan seksueel geweld tegen vrouwen. In Nederland kregen vorig jaar meer dan een half miljoen mensen te maken met fysiek seksueel geweld, voor het overgrote deel waren dat vrouwen.

"Alkmaarse mannen geven het onderwerp nu een gezicht", zeggen de 33 mannen, die gisteravond met hun actie begonnen. Naast de billboards met verhalen van vrouwen die grensoverschrijdend gedrag meemaakten, staan de billboards met mannen die oproepen om niet stil te blijven. "De campagne draait om het vragen van aandacht voor het onderwerp, juist door mannen die de stilte doorbreken", schrijven ze op hun website.

"Want seksueel grensoverschrijdend gedrag stopt pas als we erover praten", zegt Yuri Cornelisse. "Het is tijd om ons uit te spreken."

Bewustwording

Daniële Streep van het Alkmaarse Poppodium Victorie is initiatiefneemster van de campagne. Zij zegt zelf "vaak genoeg" grensoverschrijdend gedrag te hebben meegemaakt en riep de mannen op om zich uit te spreken. "Ik spreek vanavond ook weer zoveel mannen die zich niet realiseren hoe onveilig vrouwen zich kunnen voelen", zegt ze. "Deze bewustwording is het begin. Hopelijk durven straks meer vrouwen zich ook uit te spreken zonder zich daarvoor te schamen."

Een van de mannen die meedoen is D66-wethouder Christian Schouten. "Zeker als vriend van de mooiste vriendin en vader van de liefste dochter vind ik dat alles wat je kunt doen, je ook moet doen", zegt hij. "We hopen in Alkmaar een voorbeeld te zijn voor iedere andere stad of dorp. Als iedereen het zo lokaal aanpakt, kan het echt een mooie beweging worden die dingen kan veranderen."

De actie in Alkmaar loopt tot en met 10 december.

In Hongkong is een driedaagse rouwperiode begonnen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de brand in het woontorencomplex waarbij afgelopen woensdag zeker 128 doden vielen. Vlaggen bij overheidsgebouwen hangen tot maandag halfstok.

Vaststaat dat het dodental nog zal oplopen, gezien de nog zo'n 150 vermisten. De hulpdiensten denken niet dat deze mensen nog in leven zijn. Ze zijn nog wel aan het zoeken om alle slachtoffers te vinden en te identificeren.

De brand woedde de afgelopen dagen in zeven woontorens van het Wang Fuk Court-complex in de wijk Tai Po. Zeker 79 mensen zijn gewond geraakt bij de brand, onder wie 12 brandweerlieden.

Veiligheidsnetten

De oorzaak van de brand is nog niet vastgesteld. Wel is duidelijk dat de brand zich snel verspreidde via de veiligheidsnetten die om de steigers van bamboe heen zaten. Ook piepschuim dat tegen de ramen zat geplakt, versnelde de groei van het vuur.

Inmiddels zijn in verband met de ramp zeker elf mensen aangehouden. Het gaat onder meer om medewerkers van een bouwbedrijf. Volgens experts speelden licht ontvlambare materialen die zij gebruikten een belangrijke rol bij de snelle verspreiding van de brand. Ook een directielid is opgepakt.

In Hongkong zijn veel inwoners op de been om spullen in te zamelen voor de slachtoffers.

Correspondent Oost-Azië Gabi Verberg in Hongkong:

"Behalve het geritsel van de cellofaantjes die rond de bloemen zitten, is het doodstil in de tientallen meterslange rijen. Mensen uit heel Hongkong leggen vandaag bloemen bij een van de bloemenzeeën die rond de uitgebrande flats zijn ontstaan.

De avond is gevallen maar mensen blijven komen. Echt zin om te praten heeft men niet. Niet over de toedracht van de brand, niet over hoe ze zich voelen. Ze komen de slachtoffers de laatste eer bewijzen.

Op een pleintje verderop staan mensen in kleine cirkels met gebogen hoofd te bidden, zowel voor de nabestaanden van de slachtoffers als voor de 200 mensen die nog worden vermist."