NOS Nieuws - Algemeen

Litouwen zegt dat Moskou verantwoordelijk is voor de aanval op de Russische politiek activist Leonid Volkov. De voormalig stafchef van de in een strafkamp overleden oppositieleider Aleksej Navalny werd gisteren bij zijn huis in Vilnius toegetakeld met een hamer. Na behandeling in het ziekenhuis kon hij weer naar huis.

Opvallend is dat Volkov een aantal uur voor de aanval een interview gaf aan persbureau Reuters. Hij zei daarin dat hij en andere uitgeweken leden van Navalny's organisatie vrezen voor hun leven. "Ze weten dat Poetin niet alleen binnen Rusland mensen vermoordt, maar ook buiten Rusland. We leven in hele donkere tijden."

De Litouwse president Nauseda zegt dat de aanval op Volkov was gepland en dat er verband is met andere provocaties tegen Litouwen. "Ik kan maar één ding tegen Poetin zeggen: niemand is hier bang voor je", was zijn boodschap aan het adres van de Russische president.

Invloed op verkiezingen

De Litouwse veiligheidsdienst ziet een verband tussen de aanval en de Russische presidentsverkiezingen van komend weekend. Het geweld zou bedoeld zijn om te voorkomen dat de oppositie invloed uitoefent op de stembusgang.

Volkov (43) en andere oppositieleden hebben opgeroepen om komende zondag bij de Russische presidentsverkiezingen om precies 12 uur 's middags naar het stembureau te gaan, om daarmee hun onvrede over Poetin kenbaar te maken. Openlijk oppositie voeren is in Rusland de afgelopen jaren zeer moeilijk, zo niet onmogelijk geworden.

Bandietengroet

Na de aanval verscheen er op sociale media een video van Volkov, waarin hij de schuld van de aanval bij Rusland legt. Hij spreekt van een "duidelijke, kenmerkende bandietengroet van Poetin, uit de bandietenstad Petersburg".

Hij vertelt ook dat hij vijftien keer op zijn been is geslagen en dat hij moeite heeft met lopen. Ook heeft hij een breuk in zijn arm. Verder dankt hij iedereen voor het meeleven.

De vrouw van Volkov plaatste foto's van de verwondingen op sociale media. Ook is te zien dat er een autoraam is vernield. Volgens de voormalig woordvoerder van Navalny spoot de aanvaller ook traangas in de richting van Volkov. Een andere bondgenoot, advocaat Ivan Zjdanov, zegt dat de dader niets riep en dat alles in stilte gebeurde. Ook hij is ervan overtuigd dat het om een politieke aanval gaat.

De Litouwse politie meldde gisteravond alleen dat iemand met de Russische nationaliteit is aangevallen bij zijn huis in een buitenwijk van Vilnius. Over de identiteit van het slachtoffer werd verder niets meegedeeld. Er is nog niemand aangehouden.

Volkov vluchtte een aantal jaar geleden uit Rusland omdat hij bang is dat hij wordt opgepakt. De Russische autoriteiten beschuldigen hem van verduistering. Vanuit het buitenland blijft hij doorgaan met zijn verzet tegen Poetin.

De Russische activist was als bondgenoot van Navalny onder meer voorzitter van Navalny's organisatie die corruptie bij de overheid aan de kaak stelt. Vorig jaar legde hij die functie neer, nadat bekend was geworden dat hij de Europese Unie had opgeroepen om een aantal sancties tegen Rusland terug te draaien.

Opnieuw is er grote onzekerheid ontstaan over de toekomst van TikTok in de VS. Voor de derde keer in vier jaar tijd proberen politici de app te verbieden. Hoewel het zeker nog geen gedane zaak is, is deze nieuwste poging uiterst serieus.

Het is allemaal het gevolg van een wetsvoorstel waar naar verwachting vandaag in het Huis van Afgevaardigden over wordt gestemd. De kans is groot dat de wet wordt aangenomen. Dat zou grote gevolgen kunnen hebben voor de 170 miljoen gebruikers van de app in Amerika en daarmee indirect ook voor Nederlandse gebruikers: velen zullen Amerikaanse tiktokkers volgen.

Er is al jaren groot wantrouwen in de VS richting TikTok, een app van Chinese makelij. Gevreesd wordt dat via de app gevoelige data in handen kan komen van die overheid. Een andere zorg is dat China via het algoritme van TikTok sentimenten in de VS richting de verkiezingen zou kunnen sturen. De video-app ontkent stelselmatig dat het hieraan mee zou werken.

Gedwongen verkoop

In het voorstel wordt het moederbedrijf van TikTok, ByteDance, gedwongen om de app te verkopen. Gebeurt dat niet, dan moet de app uit de downloadwinkels van Apple en Google worden gehaald én moeten hostingproviders stoppen met dienstverlening. Met andere woorden: de nekslag voor de app in het land.

In een reactie op het voorstel noemt TikTok dit een "regelrechte ban" en waarschuwt het dat hiermee de vrijheid van meningsuiting wordt aangetast. Topman Shou Chew, die al gepland had om naar Washington af te reizen, probeert te redden wat er te redden valt.

TikTok is door de situatie overvallen, volgens The Wall Street Journal kwam het Amerikaanse management nog twee weken geleden tot de conclusie dat het gevaar van een verbod geweken was. Men zou wel hebben geweten van het wetsvoorstel, maar het was niet de verwachting dat dit zoveel steun zou krijgen. Inmiddels heeft TikTok tot twee keer toe een pushbericht gestuurd naar zijn 170 miljoen Amerikaanse gebruikers met de oproep om hun vertegenwoordiger in het Congres te bellen.

Normaal gesproken staan Democraten en Republikeinen als het gaat om wetgeving lijnrecht tegenover elkaar. Maar TikTok is de uitzondering. Er is brede steun bij beide partijen. Ook president Biden is voor. "Als het voorstel erdoor komt, dan onderteken ik het", zei hij afgelopen weekend.

Dat terwijl Biden juist de app ook nodig heeft. Het is een campagnemiddel, vooral om jonge kiezers te trekken. Vorige maand opende zijn campagneteam een account op het videoplatform en dat heeft inmiddels bijna een kwart miljoen volgers.

Verrassend genoeg is Trump tégen een verbod. Dat terwijl hij in augustus 2020 juist degene was die grote paniek zaaide toen hij vlak voor het weekend aankondigde de app te gaan verbieden. Die poging strandde vervolgens in de rechtszaal. Daarbij wordt de suggestie gedaan dat hij nu mogelijk is beïnvloed door de Republikeinse megadonor en grote investeerder in TikToks moederbedrijf, Jeff Yass. Trump ontkent TikTok met Yass besproken te hebben.

Ongekende stap

Na de stemming in het Huis van Afgevaardigden, moet de Senaat er ook mee instemmen. Daar is de situatie veel onzekerder en klinken kritische geluiden. Het zou daarmee zelfs de redding kunnen worden van TikTok. Als de Senaat er wel mee instemt, kan Biden de wet tekenen. Dan zou er sprake zijn van een een ongekende stap. Niet eerder werd een app van dit formaat, die zo populair is in de VS, gedwongen tot een verkoop of anders sluiting.

Moederbedrijf ByteDance kan er ook voor kiezen om TikTok te verkopen. Hoe serieus dit momenteel wordt overwogen is onduidelijk. Dit wordt mogelijk een veel serieuzer scenario als de Senaat ook met de wet instemt. Overigens heeft China in 2020 een extra horde opgeworpen voor zo'n verkoop: er is toestemming nodig vanuit Peking. Het is maar zeer de vraag of die er komt.

Hoe dan ook zal er zeer waarschijnlijk een juridische strijd losbarsten tussen TikTok en de Amerikaanse overheid. Het is goed denkbaar dat de video-app in zo'n zaak vraagt om het verbod uit te stellen zolang de zaak loopt. Een manier om tijd te kopen.

Burgemeester Femke Halsema is eergisteren op bezoek geweest bij Holocaustoverlevende Rudie Cortissos, die afgelopen zondag bij de opening van het Holocaustmuseum in Amsterdam werd geconfronteerd met gejoel door demonstranten die protesteerden tegen de aanwezigheid van de Israëlische president Herzog.

Cortissos en zijn achterkleindochter hadden bij de opening een rol bij de inzegening van het museum. Hij kreeg van koning Willem-Alexander een mezoeza (een tekstkokertje) overhandigd, die hij vervolgens aan de deurpost bevestigde. Dat staat voor de symbolische inzegening van het gebouw.

Daarbij was gefluit en geschreeuw van demonstranten duidelijk hoorbaar. Toen ze na de plechtigheid terugliepen, werd er door de betogers ook gescholden, aldus Halsema.

De burgemeester laat op sociale media weten dat Cortissos "weerbaar, maar ook geraakt is". "Ik heb ze laten weten hoe afschuwelijk en onrechtvaardig ik het vind", vervolgt ze. "Ik heb hem gezegd hoezeer het mij spijt en dat er voor antisemitisme nooit, maar dan ook nooit een excuus is."

Protesten tegen Israëlische president

De demonstranten betoogden tijdens de opening van het museum tegen de aanwezigheid van de Israëlische president Herzog en het geweld in Gaza. Tijdens het openingsprogramma in de Portugese Synagoge stonden de betogers op tientallen meters van de ingang.

Overlevenden van de Holocaust en nabestaanden werden daarbij geconfronteerd met schreeuwende en joelende demonstranten, die volgens verschillende getuigen ook antisemitische leuzen gebruikten.

Kijk hier de samenvatting van de gebeurtenissen bij de opening:

De vraag of de demonstranten tijdens de opening te dichtbij stonden is al dagenlang voer voor discussie, ook binnen de landelijke politiek. Mensen vinden het pijnlijk dat de aanwezigen tijdens de opening ermee werden geconfronteerd op zo'n plechtig en emotioneel moment.

De Tweede Kamer en het kabinet spraken gisteren hun afschuw uit over de gebeurtenissen tijdens de opening en ook burgemeester Halsema ligt vanwege de protesten onder vuur vanwege de aanpak van de demonstraties.

De lokale Amsterdamse politiek is verdeeld over de kwestie. De VVD heeft een spoeddebat in de gemeenteraad aangevraagd omdat de demonstratie volgens die partij op deze manier niet had mogen plaatsvinden.

Een raket van het Japanse bedrijf Space One is kort na de lancering ontploft. Het was de eerste lancering van de Kairos, een achttien meter lange raket op vaste brandstof.

De onfortuinlijke vlucht vond plaats om 11.01 uur plaatselijke tijd (03.01 uur in Nederland). Space One wilde met de lancering het eerste Japanse bedrijf worden dat erin slaagt een satelliet in de ruimte te brengen. Maar daar kwam niks van terecht: enkele seconden nadat het gevaarte het lanceerplatform had verlaten spatte de Kairos uit elkaar in een grote vuurbal:

Stukken van de raket vielen terug op Space Port Kii, een zuidelijk gelegen lanceerbasis niet ver van de stad Osaka, en er brak brand uit op het platform. Er zijn geen gewonden gevallen, melden de autoriteiten.

De raket ontplofte nadat een automatisch systeem om de vlucht te stoppen was geactiveerd. Space One liet weten dat het "de vlucht beëindigd had", zonder in detail te treden over de oorzaak van de mislukking. Het bedrijf onderzoekt de vluchtdata.

Het ging om een testvlucht, maar Kairos vervoerde wel een lading. Aan boord was een experimentele spionagesatelliet die de taken van andere spionagesatellieten had kunnen overnemen als die uit zouden vallen.

Space One is een relatief nieuw ruimtevaartbedrijf. Het werd in 2018 opgericht door een consortium van Japanse ondernemingen met het doel goedkope raketten te ontwikkelen. De Kairos moet ladingen tot 250 kilo in een baan om de aarde kunnen brengen.

De voormalige first lady van Honduras, Ana García de Hernández, zegt dat ze de nieuwe president van dat land wil worden. Ze doet die uitspraak een paar dagen na de veroordeling van haar man in de VS voor grootschalige drugssmokkel.

Juan Orlando Hernández, (55) was van 2014 tot 2022 president van Honduras. Begin 2022 trad hij af. Een paar maanden later werd hij gearresteerd en uitgeleverd aan de VS omdat hij sinds 2004 had geholpen om ruim 360.000 kilo cocaïne de VS binnen te smokkelen.

Zijn vrouw zegt dat ze vanaf nu een "actieve en pro-actieve strijd zal beginnen om de wereld te laten weten van het onrecht dat heeft plaatsgevonden". Ze zegt dat te willen doen door zich tot presidentskandidaat te laten benoemen door de Nationale Partij van haar man.

Op de hoogte

"Ik weet wat er moet gebeuren, ik ken het werk, ik ken de toewijding en de strijd die mijn man elke dag heeft geleverd en ik ken de grote behoeften van Honduras", aldus García de Hernández.

Volgens de regerende LIBRE-partij was García de Hernández op de hoogte van de banden die haar man onderhield met drugshandelaren en probeert ze nu zelf strafvervolging te ontlopen door president te worden.

Steekpenningen

Ex-president Hernández werd vorige week door een rechtbank in New York schuldig bevonden aan grootschalige drugssmokkel. Hij had als parlementariër en later als president steekpenningen aangenomen om zijn politieke carrière te bekostigen. Er hangt hem een celstraf van minimaal 40 jaar boven het hoofd. In juni krijgt hij de strafmaat te horen.

De Europese Unie haalt internetondernemer Arkadi Volozj van de sanctielijst. Dat staat in een besluit dat vanochtend werd gepubliceerd. In Nederland bezit Volozj onder meer een miljoenenpand aan het Amsterdamse Vondelpark. Door de sancties mocht hij dat niet verkopen, verhuren of verbouwen. Krakers maakten gebruik van de situatie en bezetten het pand al anderhalf jaar.

De Amsterdamse omroep AT5 meldt dat de advocaat van de krakers hen aanraadt om het pand te verlaten. Zij vermoedt dat de Russische miljardair met een schadeclaim tegen de krakers komt.

Volozj is de oprichter en voormalig topman van het Russische techbedrijf Yandex. Dat is onder meer bekend van de populairste zoekmachine van het land, een taxiservice en een maaltijdbezorgdienst. De EU beschuldigde de nieuwstak van Yandex van het censureren van kritische berichtgeving over de Russische invasie.

Volozj' rol bij Yandex leverde hem in 2022 een plekje op de sanctielijst op.

'Barbaarse oorlog'

Sindsdien gebeurde er veel. De in Israël woonachtige Volozj stapte op als topman van Yandex en deed afstand van zijn stemrecht. Bovendien veroordeelde hij vorig jaar zomer in duidelijke woorden de oorlog in Oekraïne. "De Russische invasie van Oekraïne is barbaars, en ik ben er categorisch tegen", schreef hij in een schriftelijke verklaring.

Volozj is daarmee een van weinige gesanctioneerde Russen die zich fel uitspraken tegen het Kremlin. Hij probeert al langere tijd via verschillende procedures van de Europese sanctielijst te komen.

De - in zijn ogen onterechte - sanctionering zorgt ervoor dat Volozj onder meer de EU niet mag inreizen en dat zijn huis aan het Amsterdamse Vondelpark bevroren is. Door die bevriezing verloor de internetondernemer meerdere rechtszaken tegen de krakers die in zijn huis wonen.

"Het huis bezoeken is een van de punten die hoog op zijn lijstje staan om weer te doen zodra de sancties zijn opgeheven", vertrouwde een bron dicht bij Volozj de NOS onlangs toe.

Yandex splitst

De stap van de EU werpt de vraag op of Volozj ook weer een rol gaat krijgen in het bedrijf dat hij ooit oprichtte. Nadat hij opstapte als topman hebben zijn oud-collega's een plan bedacht om Yandex op te splitsen en de Russische activiteiten te verkopen. Het deel dat overblijft wil vanuit Amsterdam werken aan onder meer de technologie van zelfrijdende auto's.

In februari werd bekend dat er na een lange zoektocht een overeenkomst is gesloten met Russische kopers. De zoekmachine, maaltijddiensten en andere activiteiten die achterblijven leveren zo'n 5,2 miljard dollar op. Daarnaast betalen de kopers een speciale vertrekbelasting aan de Russische schatkist.

Zodra de deal helemaal rond is, zal het bedrijf dat overblijft in Nederland verder gaan onder een andere naam.

Een gedetineerde in de gevangenis van Antwerpen is drie dagen lang zwaar mishandeld door medegevangenen. Hij is zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht, melden meerdere Vlaamse media. De man zou in levensgevaar verkeren.

Het slachtoffer heeft onder meer zware brandwonden overgehouden aan de mishandeling door zijn vijf celgenoten, schrijft de Vlaamse omroep. Volgens de krant Het Laatste Nieuws had hij kokend water over zich heen gekregen.

Het voorval leidt tot veel beroering in de Belgische media. De Gazet van Antwerpen laat beelden zien van de mishandelingen die de medegevangenen volgens de krant zelf hebben gefilmd en die via Snapchat zijn verspreid. Daarop is te zien hoe de man, volgens zijn belagers een pedofiel, gedwongen wordt uitwerpselen te eten. Ook beschrijft de krant beelden waarop hij met een bezemsteel wordt verkracht.

In de gevangenis was zondagavond laat een 24-uurs-staking begonnen. De folterpraktijken zouden voor de staking begonnen zijn, maar tijdens en na de staking zijn verdergegaan zonder dat iemand iets opmerkte.

Onderzoek ingesteld

De man werd dinsdagavond, toen cipiers ontdekten wat er zich in de cel had afgespeeld, naar het ziekenhuis gebracht. Het is niet duidelijk hoe het kan dat de mishandeling in de gevangenis zo lang kon doorgaan zonder dat er werd ingegrepen. VRT Nieuws zegt "uit goede bron" te hebben vernomen dat het slachtoffer instructies zou hebben gekregen om te doen alsof hij sliep wanneer iemand de cel binnenkwam.

Er is een gerechtelijk onderzoek ingesteld naar de folteringen, bevestigt het Antwerpse parket. De cel is verzegeld voor sporenonderzoek en de medegevangenen zijn opgepakt voor verhoor en verdeeld over andere cellen.

De Antwerpse krant beschikt over een interne brief over het voorval van de gevangenisdirectie aan het personeel en de vakbonden. Die schrijft daarin dat ze nog nooit zo'n ernstig geval van geweld heeft meegemaakt onder gedetineerden.

De vakbonden voor gevangenispersoneel geven vanochtend een persconferentie over de zaak. Volgens de bonden is die "een direct gevolg" van de problemen die al jaren spelen in gevangenissen, die veelal overvol zitten en kampen met een onderbezetting aan personeel.

Reisorganisatie TUI biedt excuses aan voor een begeleidende tekst bij een rondreis naar Suriname. In de beschrijving werden Nederlandse vakantiegangers uitgenodigd om "in de schoenen van onze dappere voorouders" te stappen en "de sfeer van de plantages" te proeven.

Een Instagramgebruiker had een screenshot van de tekst op het platform gezet en dat leidde tot verontwaardigde reacties. Ook actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) reageerde verbolgen.

De tekst is inmiddels aangepast en de reisorganisatie heeft excuses aangeboden onder een van de Instagramposts. "Met het hoofd diep in het stof gebogen lezen we dit bericht", aldus TUI. "Ongetwijfeld heeft de tekstschrijver het niet slecht bedoeld, maar we begrijpen helemaal dat het kwetsend is en gewoon dom van ons dat het niet is opgemerkt."

Het reisconcern zegt "juist trots te zijn op het feit dat we mensen kennis mogen laten maken met het moois van Suriname, met respect voor het land, de mens en de geschiedenis", maar dat de tekst over de "dappere voorouders" daar niet bij past.

Goedemorgen! Demissionair premier Rutte brengt voor de vierde keer sinds 7 oktober een bezoek aan Israël en PSV speelt de returnwedstrijd in de achtste finales van de Champions League tegen Borussia Dortmund.

Eerst het weer: vanochtend is het bewolkt met in het oosten nog wat motregen. Vanmiddag is het droog met vooral in het westen zon. Het wordt 12 tot 14 graden. Morgen is het droog met geregeld zon. Met 14 tot 18 graden is het erg zacht. Daarna minder hoge temperaturen en vaker neerslag.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het aantal kinderen dat wereldwijd voor de vijfde verjaardag sterft is niet eerder zo laag geweest, meldt kinderrechtenorganisatie Unicef in een rapport over 2022. Dat jaar stierven er 4,9 miljoen kinderen onder de vijf jaar.

Sinds 2000 is het sterftecijfer onder jonge kinderen met 51 procent gedaald. Volgens Unicef is dat onder meer te danken aan vaccinaties en de verbeterde behandeling van malaria.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Voor de Belgische kust worden bijna geen Noordzeegarnalen meer gevangen. De schaarste drijft de prijs enorm op en dat merkt ook de consument. De garnalenkroket, een klassieke lokale specialiteit, is peperduur geworden.

Fijne woensdag!

Kunst is afgelopen jaren een steeds gewilder beleggingsobject geworden. Nederlandse particulieren bezitten inmiddels voor zo'n 7 à 9 miljard euro aan kunstwerken. Dat schrijven Investico en De Groene Amsterdammer op basis van schattingen van drie grote kunstverzekeraars.

Kunstbeleggers gokken op winst door steeds hogere veilingwaardes. Daarnaast levert kunstbezit vaak een belastingvoordeel op. Voor schilderijen, beelden en andere objecten geldt een vrijstelling van de belasting op rendement (box 3).

In theorie moeten kunstbezitters die kunst enkel als investering kopen wel belasting betalen. Maar het is aan de Belastingdienst om te bewijzen wie een liefhebber is en wie een belegger. En dat is ingewikkeld, vooral omdat de dienst geen goed zicht heeft op wie welke kunst bezit.

Inmiddels vragen ambtenaren zich in beleidstukken hardop af waarom de vrijstelling er is. Die stamt uit een tijd dat kunst vooral gekocht werd door liefhebbers, terwijl er inmiddels een hele industrie aan beleggingsadviseurs en fiscalisten rond de kunstmarkt cirkelt. De vrijstelling leidt volgens de ambtenaren tot vermogensongelijkheid en misgelopen belastinginkomsten.

In de opslag

Volgens verzekeraar Liberty ligt een groot deel van de kunst van Nederlandse rijken in speciale kluizen in bijvoorbeeld Luxemburg en Zwitserland. Dat komt deels doordat sommige werken door de waardestijgingen zo duur zijn geworden dat verzekeraars ze te kostbaar vinden om thuis aan de muur te hangen.

Die hoge prijzen maken de kunst ook steeds onbereikbaarder voor musea, zeggen museumdirecteuren tegen Investico. Verzekeringskosten en transportkosten worden namelijk berekend aan de hand van de huidige waarde van een schilderij of beeld. Daardoor is het voor een museum zelfs duur om kunstwerken van particulieren of andere musea te lenen voor een expositie.

En dat zou in de toekomst kunnen betekenen dat het moeilijker wordt om werken van sommige kunstenaars tentoon te stellen of dat bezoekers meer moeten betalen voor een toegangskaartje.

Bij een schietpartij op een markt in de hoofdstad van Belize is een 43-jarige Nederlandse vrouw omgekomen, meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken. De vrouw woonde niet in Nederland.

Twee andere Nederlanders zijn door het geweld in Belmopan gewond geraakt. Het ministerie kan om privacyredenen niets zeggen over hun leeftijd en hun relatie met de vrouw.

Media in Belize melden dat de schietpartij ook het leven heeft gekost aan een kind, dat blijkbaar niet Nederlands is. De politie heeft een verdachte opgepakt, die zichzelf op het bureau zou hebben gemeld.

Identiteit

Over de identiteit van de slachtoffers van de schietpartij bestond onduidelijkheid. Eerst ging de politie in het Centraal-Amerikaanse land ervan uit dat beide dodelijke slachtoffers Nederlands waren, maar in een later politiebericht werd gemeld dat een Italiaanse vrouw en een Mexicaans meisje slachtoffer waren geworden.

De aanleiding voor het geweld is niet bekend. Volgens mediaberichten waren de slachtoffers een ijsje aan het eten op de markt in Belmopan toen een man van dichtbij op hen begon te schieten. Hij zou eerst het vuur hebben geopend op de vrouw en daarna op een aantal kinderen.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken ondersteunt de nabestaanden door consulaire bijstand te verlenen.

President Biden en Donald Trump hebben allebei genoeg kiesmannen verzameld om de nominatie van hun partij veilig te stellen. In beide gevallen gaf de winst bij de Amerikaanse voorverkiezingen in de staten Georgia en Mississippi de doorslag.

Amerikaanse media melden dat Biden nu de benodigde 1968 kiesmannen binnen heeft. Komende zomer zal zijn partij hem op een congres officieel voordragen als presidentskandidaat. Trump heeft de drempel van 1215 kiesmannen gehaald en zal in de zomer worden voorgedragen als presidentskandidaat voor de Republikeinen.

Weinig concurrentie

Biden nam het tijdens de voorverkiezingen op tegen andere kandidaten binnen zijn partij, maar geen van die tegenstrevers wist het de huidige president lastig te maken.

Zo peilde de relatief onbekende schrijfster Marianne Williamson steeds rond de 4 procent steun, maar wist ze geen enkele gedelegeerde voor zich te winnen. Ondernemer Jason Palmer wist in Amerikaans Samoa drie kiesmannen binnen te slepen, maar gold evenmin als serieuze concurrent voor Biden.

Nikki Haley

Donald Trump had geen tegenstrevers meer in de race om het kandidaatschap nadat Nikki Haley vorige week besloot om zich terug te trekken. Ze wist de oud-president bij de voorverkiezingen alleen te verslaan in de hoofdstad Washington en in de staat Vermont.

Het is voor het eerst in bijna 70 jaar tijd dat twee eerdere presidentskandidaten opnieuw in de race zijn voor het Amerikaanse presidentschap.

Het aantal kinderen dat wereldwijd voor de vijfde verjaardag sterft is nooit eerder zo laag geweest, meldt Unicef in een rapport over het jaar 2022. In dat jaar stierven 4,9 miljoen kinderen onder de vijf jaar.

Unicef komt ieder jaar met een rapport over wereldwijde kindersterfte. In de nieuwste versie staat dat het sterftecijfer voor kinderen jonger dan vijf sinds het jaar 2000 met 51 procent is gedaald.

Volgens de VN-kinderrechtenorganisatie is dat te danken aan verbeterde toegang tot gezondheidszorg, waaronder vaccinaties, geboortezorg, en behandeling van bijvoorbeeld malaria en longontsteking.

"Deze cijfers laten zien dat jaren van investeringen in goede gezondheidszorg en de inzet van vroedvrouwen, gezondheidspersoneel en voedingsdiensten echt helpen om levens te redden", zegt Suzanne Laszlo, directeur van Unicef Nederland.

"Ook landen met lage en lagere middeninkomens laten een sterke daling zien, wat aantoont dat vooruitgang mogelijk is als er maar voldoende wordt geïnvesteerd in gezondheidszorg." Cambodja, Malawi, Mongolië en Rwanda hebben de sterfte onder de vijf jaar sinds 2000 zelfs met ruim 75 procent teruggedrongen, meldt de hulporganisatie.

In het Afrikaanse deel ten zuiden van de Sahara ligt het sterftecijfer het hoogst; 57 procent van alle jonge sterfgevallen in 2022 werd hier geregistreerd. Dat terwijl in dat gebied 30 procent van de wereldwijde geboorten plaatsvond.

Toegang zorg verbeteren

Er is nog veel werk te verrichten, zegt Unicef. Van de 4,9 miljoen kinderen onder de vijf die in 2022 stierven, was de helft pasgeboren. Daar komt bij dat de dood van 2,1 miljoen kinderen en jongeren in de leeftijd van 5 tot 24 jaar vermeden had kunnen worden als ze een betere toegang tot zorg hadden gehad en er voldoende gekwalificeerd zorgpersoneel was geweest. Veelvoorkomende doodsoorzaken zijn longontsteking of diarree.

"De plaats waar een kind geboren wordt, mag niet bepalen of het leeft of sterft", zegt directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. "Het is van cruciaal belang om de toegang tot hoogwaardige gezondheidszorg voor elke vrouw en elk kind te verbeteren, ook tijdens noodsituaties en in afgelegen gebieden."

Leonid Volkov, voormalig stafchef en vertrouweling van de Russische oppositieleider Alexej Navalny is aangevallen in de Litouwse hoofdstad Vilnius. Dat meldt Kira Jarmysj, de voormalige woordvoerder van Navalny op X.

Het is niet duidelijk wie Volkov heeft aangevallen. Persbureau Reuters meldt dat de Litouwse politie heeft gehoord dat een man buiten zijn huis is geslagen en dat dit onderzocht wordt.

Volgens Jarmysj werd Volkov aangevallen voor zijn huis. De aanvaller vernielde zijn raam, spoot traangas in zijn ogen en sloeg op Volkov in met een hamer, schrijft Jarmysj.

Het door Navalny opgerichte Anti-Corruptie Fonds (FBK) bevestigt op sociale media de aanval op Volkov. Ook deelt de organisatie op Telegram foto's van een vernielde auto en verwondingen aan het been en hoofd van Volkov.

In 2021 werden Nederlandse Kamerleden misleid door een imitator die zich voordeed als Volkov. Twee Russische komieken deden in een Zoom-gesprek met de vaste Kamercommissie Buitenlandse Zaken alsof ze medewerkers van Navalny waren.

Ook verschillende parlementsleden van andere landen trapten in een nepversie van de stafchef van Navalny.

Twee vrachtwagenchauffeurs zijn vandaag op hetzelfde moment klem komen te zitten bij de Maastunnel in Rotterdam. Chauffeur Kadir kan er achteraf om lachen: "Toen ik uit de Maastunnel kwam, zag ik de andere vrachtwagen al staan", zegt hij tegen Rijnmond.

Volgens de omroep reden de twee vrachtwagenchauffeurs zich ongeveer tien minuten na elkaar klem onder het Droogleever Fortuynplein aan de noordzijde van de Maastunnel.

Volgens Rijnmond gebeurt het vaak dat vrachtwagens op die plek vast komen te zitten. De Rotterdamse VVD stelde er eind vorig jaar schriftelijke vragen over. "Niemand doet het expres, maar het staat soms gewoon niet duidelijk genoeg aangegeven", zei raadslid Simon Becker.

Vragen

Hoe het kon dat de twee chauffeurs vrijwel gelijktijdig vast kwamen te zitten, is niet duidelijk. "Ik denk dat ik in de war was met de 's-Gravendijkwal. Daar heb je vier meter ruimte. Ik dacht dat ik er wel doorheen kon rijden", aldus Kadir. Toen de banden van de vrachtwagen leeg waren, kon de vrachtwagen door de tunnel worden getrokken. Rond 12.30 uur was ook de andere wagen vrij.

De andere chauffeur reed in een vrachtwagen met een Bulgaars kenteken. De chauffeur wil niet praten met een verslaggever van Rijnmond. "Ik heb hem ook niet gesproken, maar we hebben wel wat gebaren naar elkaar gemaakt. Zo van: 'Jij ook hier?'", zegt Kadir.

De VVD wil extra maatregelen, zoals hoogtebalken voor het binnengaan de tunnel. Vóór 1 mei moet er meer duidelijk zijn. "We kijken ernaar uit. Het is namelijk een veelvoorkomend probleem", aldus Becker. "Het zorgt niet alleen voor schade bij de automobilisten, maar ook bij de bruggen en viaducten."

Het is deze week 25 jaar geleden dat op de Westfriese Flora in Bovenkarspel een van de grootste uitbraken van de veteranenziekte ooit plaatsvond. De uitbraak kostte het leven van ruim dertig mensen. Nabestaanden en bezoekers die het overleefden kwamen vanmiddag bijeen bij het herdenkingsmonument in het Noord-Hollandse dorp.

De Westfriese Flora was jarenlang de grootste overdekte bolbloemententoonstelling ter wereld en trok in de hoogtijdagen jaarlijks tienduizenden bezoekers. In 1999 had zich op de Flora de legionellabacterie ontwikkeld in een bubbelbad met water uit een brandslang die al een tijd niet meer gebruikt was.

Honderden bezoekers werden ziek, onder wie Ton van Doorn (92) uit Heiloo. Hij lag ruim een week in het ziekenhuis en moest vechten voor zijn leven, schrijft de regionale omroep NH. Hij wilde vandaag per se bij de herdenking in Bovenkarspel zijn. "Ik ken niemand van de overledenen, maar ik ben het ze een beetje verplicht. Ik had een van hen kunnen zijn", zegt hij.

32 mensen stierven als gevolg van de uitbraak. Burgemeester Wortelboer van de gemeente Stede Broec legde een krans voor hen neer bij het monument aan de Spoorsingel.

Sober

Tot teleurstelling van de Stichting Veteranenziekte was het een sobere herdenking. "Het is kenmerkend voor het probleem. Er is te weinig aandacht voor deze sluipmoordenaar", zegt Diana Snijder van de patiëntenorganisatie.

Volgens de stichting hebben veel overlevenden blijvende gezondheidsklachten overgehouden aan de uitbraak. "Mensen die het overleefd hebben, zijn nooit meer de oude geworden", aldus Snijder.

Kledingbedrijven verkopen hun producten graag met woorden als 'duurzaam' en 'ecofriendly' of een icoontje met een groen blaadje. Hiermee zou de consument in één oogopslag kunnen zien of het gaat om een duurzame kledingaankoop.

Niets is minder waar. Bij gebrek aan Europese regelgeving kunnen bedrijven milieuclaims op hun kleding plaatsen zonder duurzaam te zijn. Greenwashing wordt dat genoemd. Het Europees Parlement wil dat er een einde komt aan valse milieuclaims en stemde daarom voor de "Green Claims Directive."

In het Europees Parlement was brede steun voor de richtlijn die veel gerichtere eisen stelt voor het maken van een milieuclaim.

Boete bij onjuiste claims

Voordat een bedrijf straks een milieuclaim mag maken, moet het de claim straks laten goedkeuren door een onafhankelijke beoordelingsinstantie.

Die controleert aan de hand van internationaal erkende wetenschappelijke standaarden of de claim terecht is. Pas als dat zo is, mag de claim gemaakt worden. De onderbouwing moet ook makkelijk te vinden zijn voor de consument.

Maken bedrijven een valse claim, dan riskeren ze een boete van minimaal vier procent van hun jaaromzet.

Zalando op de vingers getikt

De Europese Commissie tikte een paar weken geleden in samenwerking met Europese consumententoezichthouders Zalando op de vingers. De modegigant had misleidende milieu-icoontjes bij zijn kleding staan. Zalando heeft deze onbetrouwbare tekens inmiddels van de site afgehaald en belooft in april met duidelijkere informatie te komen over de milieuvoordelen van de kleding.

Deze veroordeling was nog op basis van de oude regels. Als de Green Claims Directive al van kracht was geweest, had de Commissie een hoge boete kunnen opleggen.

'Einde aan schijn klimaatkampioenschap door grote bedrijven'

Kim van Sparrentak, Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA en onderhandelaar voor de richtlijn namens de Groenen, is tevreden over de uitkomst van de stemming.

"Greenwashing is schadelijk voor de consument, voor bedrijven die écht duurzaam zijn en voor de planeet. Grote bedrijven kunnen dankzij deze richtlijn niet langer delen van de Amazone opkopen en zich tegelijk voordoen als klimaatkampioen", zegt Van Sparrentak.

'Consument moet milieuclaims kunnen vertrouwen'

In Nederland is de Autoriteit Consument & Markt (ACM) toezichthouder voor eerlijke claims.

Twee jaar geleden constateerde de ACM dat Decathlon en H&M misleidende duurzaamheidsclaims maakten. De bedrijven beloofden toen zelf de consument duidelijker te informeren en doneerden 400.000 en 500.000 euro aan duurzame doelen.

Ook de ACM is tevreden over het aannemen van de richtlijn. "Wij moedigen strengere Europese wetgeving voor duurzaamheidsclaims aan. Door eisen te stellen aan de onderbouwing van claims weten bedrijven waar ze aan toe zijn. Voor consumenten is het positief omdat zij kunnen vertrouwen op de milieuclaims die ze in de winkels en online zien", zegt een woordvoerder van de ACM.

De nieuwe richtlijn heeft nog een lange weg te gaan voor hij echt toegepast zal worden. De onderhandeling hierover gaan verder na de Europese verkiezingen in juni.

Toch is Van Sparrentak nu al optimistisch. "Mensen worden voorgelogen over hoe duurzaam producten en bedrijven eigenlijk zijn. Met deze regels zetten we een belangrijke stap om hier een einde aan te maken."

Ze draaiden maanden om elkaar heen en de NSC brak de eerste formatieronde begin februari onverwacht af, maar na 103 dagen formeren wordt er vandaag dan toch gesproken over het zetten van "een volgende stap" in de kabinetsformatie.

Afgelopen week werd al duidelijk dat PVV, VVD, NSC en BBB willen werken aan een nieuw kabinet. Bronnen spraken van een toegenomen kans op een extraparlementair kabinet. Ook NSC zou bereid zijn ministers te leveren voor zo'n extraparlementair kabinet, net als de andere drie, zeiden bronnen tegen de NOS.

Vandaag meldt informateur Putters dat twee dagen van intensieve gesprekken met PVV, VVD, NSC en BBB op het Hilversumse landgoed De Zwaluwenberg "resultaat" hebben opgeleverd. Aan het begin van de avond kwam de informateur naar de hekken van het landgoed om de pers kort te woord te staan.

Putters sprak van een "volgende stap" die nu kan worden gezet. Wat die stap inhoudt, wilde hij nog niet toelichten.

Donderdag in de middag wil hij zijn verslag inleveren en daar staat naar verwachting meer in over de resultaten die de partijen met elkaar bereikt hebben.

Bij het verlaten van De Zwaluwenberg zeiden NSC-leider Omtzigt en BBB-leider Van der Plas kort iets door het raampje van hun auto. Van der Plas zei heel positief te zijn en sprak van "goede gesprekken". Omtzigt benadrukte dat er "heel hard gewerkt" was. Yesilgöz en Wilders vertrokken zonder iets te zeggen.

Bronnen binnen de partijen zeggen dat de onderhandelaars niet te veel willen vastleggen in een regeerakkoord, zodat er voor de Tweede Kamer een grotere rol komt. Over de overheidsfinanciën, migratie en de internationale rol van Nederland moeten wel concrete afspraken worden gemaakt. De ministers kunnen vanuit de politieke partijen worden geleverd, maar ze kunnen ook van buiten komen, zeggen de bronnen. Ook onduidelijk is nog welke partij de premier zal leveren.

Kijk hier hoe informateur Putters over de bereikte resultaten sprak:

Kenia heeft besloten voorlopig geen politiemacht naar Haïti te sturen voor het leiden van een internationale veiligheidsmissie. De reden is het aangekondigde aftreden van de Haïtiaanse premier Henry.

Henry liet weten af te treden na overleg met Caribische leiders en de Amerikaanse minister Blinken van Buitenlandse Zaken. Zodra er een overgangsraad is en een nieuwe interim-premier is gekozen, zal Henry vertrekken. Daarop zouden verkiezingen moeten volgen.

Volgens de Keniaanse autoriteiten moet er voor het sturen van een politiemacht een autoriteit zijn in Haïti die grondwettelijk gezag heeft. Op dit moment houden verschillende gewapende bendes het land in hun greep en komt premier Henry het land niet in.

Henry kwam in 2021 aan de macht nadat president Moïse was doodgeschoten. Hij was niet verkozen en beloofde onlangs om halverwege volgend jaar alsnog verkiezingen te houden. Dat duurt volgens de twee belangrijkste bendes te lang. Ze dreigden met een burgeroorlog als Henry niet zou aftreden.

Internationale troepenmacht

In oktober vorig jaar stemde de VN-Veiligheidsraad in met het verzoek van Henry om een internationale troepenmacht te sturen naar Haïti om de orde te herstellen in het land.

De missie zou onder leiding komen te staan van Kenia, dat beloofde duizend politieagenten te sturen. Ook andere landen, waaronder de Bahama's, Belize, Jamaica en Benin, willen militairen en politieagenten naar Haïti sturen. De Verenigde Staten zegden toe de missie te steunen met zo'n 100 miljoen dollar aan materiële en logistieke steun.

Een Keniaanse rechtbank oordeelde begin dit jaar echter dat het sturen van een politiemacht naar Haïti in strijd is met de grondwet. De Keniaanse president Ruto zette de plannen toch door.

Escalatie

De situatie in Haïti escaleerde eind vorige maand toen Henry op bezoek was in Kenia om een deal te sluiten over de VN-missie. Het bendegeweld dat Haïti al jarenlang teistert, liep in zijn afwezigheid nog verder uit de hand.

Gewapende bendes bestormden de grootste gevangenis van het land, waardoor duizenden gevangenen wisten te ontsnappen. De machtige bendeleider Jimmy Chérizier, ook bekend als 'Barbecue', dreigde met gevangennemen van ministers en een belangrijke politiechef. Ook zei hij te willen voorkomen dat Henry terugkeert naar Haïti. De regering riep vervolgens de noodtoestand uit.

Het grootste gedeelte van de hoofdstad Port-au-Prince is in handen van de bendes. Grote delen van het land liggen stil.

Inmiddels zijn honderden gezinnen op de vlucht geslagen. Sommige probeerden hun toevlucht te zoeken in de Dominicaanse Republiek, maar dat land houdt de grens gesloten. Ook premier Henry komt het land niet in: hij moest uitwijken en dook uiteindelijk op in Puerto Rico.

De problemen in Haïti komen voort uit het koloniale verleden in het land. In de video hieronder leggen we uit hoe het misgaat in het land:

Twee Japanse genomineerden vielen in de prijzen bij de Academy Awards afgelopen weekend. Animator Hayao Miyazaki won voor de film Boy and the Heron zijn tweede Oscar voor beste animatiefilm, en Takashi Yamazaki nam met zijn monsterfilm Godzilla Minus One de prijs voor beste visuele effecten mee naar huis. Het Oscarsucces wordt goed ontvangen in eigen land, waar de prijzen gezien worden als wereldwijde erkenning.

Toch hing er een grijze wolk boven de overwinningen: na het binnenslepen van de Oscars ging het in Japan niet alleen over de films, maar vooral over de houding van verschillende prijswinnaars tegenover hun Aziatische collega's.

Direct na verschillende incidenten werden socialemediaplatforms in Japan overspoeld met berichten over anti-Aziatische discriminatie. Duizenden gebruikers deelden hun persoonlijke ervaringen met discriminatie onder de (vertaalde) hashtags #Aziaten en #racisme.

Voormalig winnaars genegeerd

Bij het ontvangen van de prijs voor Beste Bijrol-acteur, voor zijn rol als Lewis Strauss in Oppenheimer, pakt Robert Downey Jr. het Oscarbeeld uit de handen van de voormalige winnaar Ke Huy Quan, die hij volledig negeert.

Beste Actrice-winnaar Emma Stone ligt ook onder vuur na een ongemakkelijke interactie met voormalig winnaar Michelle Yeoh. Die deed een poging om het gouden beeldje te overhandigen, waarop mede-actrice Jennifer Lawrence de prijs uit haar handen leek te trekken en deze aan Stone gaf.

Bekijk hieronder de beelden:

Kijkers zeggen dat ze dit soort neerbuigendheid vaak ook zelf ervaren. "Wat er gebeurde met Michelle Yeoh en Ke Huy Quan is voor mij dagelijkse kost", schrijft Eiko Yamashita op X. "Als je voor een bedrijf werkt waar bijna alle werknemers wit zijn, is het heel gewoon om onzichtbaar te zijn", vervolgt ze.

"Ik denk dat het vooral onder de jongere generatie speelt, maar het was een heel duidelijke boodschap", vertelt Yorika Ashida. Ze studeert in Engeland en volgt de discussie nauwlettend. "Vooral Aziaten die in het Westen wonen, zoals ik, herinnerde het eraan hoe diepgeworteld de anti-Aziatische discriminatie is die we elke dag ervaren. Dat zelfs iemand die vorig jaar een Oscar won als minderwaardig wordt behandeld", vervolgt ze.

Inmiddels hebben ook duizenden Koreaanse en Chinese internetgebruikers zich gemengd in de online discussie. Op sociale media-accounts van Downey Jr. is er een stortvloed aan berichten te vinden over zijn gedrag. Hij heeft zelf nog niet gereageerd op de aantijgingen.

In een poging de gemoederen tot bedaren te brengen heeft Michelle Yeoh op haar Instagram-account geschreven dat ze zelf verantwoordelijk was voor de verwarrende interactie met Stone.

Meer racisme na coronapandemie

Anti-Aziatisch racisme is tijdens de coronapandemie verergerd in de VS en Europa. Geweldsincidenten en racistische uitingen werden frequenter. In grote steden, waaronder ook Amsterdam, hielden tienduizenden demonstranten #StopAsianHate-protesten.

Uit onderzoek blijkt dat anti-Aziatisch racisme in de context van de coronapandemie in de VS vooral gericht is tegen mensen van Oost-Aziatische afkomst, en dat binnen deze groep mensen tussen 25 en 45 jaar de grootste gevolgen daarvan ondervinden.

Het is een ontwikkeling die is opgevallen in Japan, waar de binnenlandse media het probleem breed hebben opgepakt. Publieke omroep NHK noemde het zelfs in de context van de anti-Japanse protesten in de VS in de jaren 80, een historisch probleem dat nog steeds gevoelig ligt in het land. Het heeft de discussie over anti-Aziatische discriminatie flink aangewakkerd.

Japanse winnaars

Ondanks de oplaaiende discussie is het voor Japan een succesvolle avond geweest. Voor Miyazaki, die in 2013 nog aankondigde met pensioen te gaan, was het zijn tweede Oscar na zijn winst in 2003 met de film Spirited Away. De 83-jarige animator was vanwege zijn leeftijd niet aanwezig om de prijs te accepteren.

De tweede Oscar voor Japan, voor Godzilla Minus One, was een verrasing. Ondanks het relatief lage budget van de film (10-15 miljoen dollar) versloeg hij dure Hollywood-producties als Napoleon en Guardians of the Galaxy Vol. 3.

In totaal stonden er drie Japanse films op de nominatielijsten van de Academy Awards. Perfect Days, een film van regisseur Wim Wenders over een schoonmaker van openbare toiletten in Tokio, was genomineerd voor Beste Buitenlandse Film.