NOS Nieuws - Algemeen

India is erin geslaagd twee ruimtevaartuigen met elkaar te laten koppelen in een baan om de aarde. Die vaardigheid is essentieel voor toekomstige missies. India wil de komende decennia een ruimtestation bouwen en ook ruimtevaarders naar de maan sturen.

Tot nu toe hebben alleen de VS, Rusland, China en de Europese ruimtevaartorganisatie ESA de technologie gedemonstreerd om ruimtevaartuigen met elkaar te laten koppelen.

De testmissie van de Indiase ruimtevaartorganisatie heet het Space Docking Experiment (SpaDex). Twee kleine ruimtevaartuigen van zo'n 220 kilo, Target en Chaser, vertrokken daarvoor op 30 december vanaf een lanceerbasis in de deelstaat Andhra Pradesh met een Indiase PSLV-raket.

Vandaag naderden de twee elkaar eerst voorzichtig tot op drie meter, voordat ze aan elkaar gekoppeld werden. Ze lieten ook elektriciteit van de ene naar de andere satelliet lopen. Het succes werd gedeeld op X:

De Indiase premier Modi feliciteerde de ruimtevaartorganisatie. "Het is een belangrijke stap voorwaarts voor India's ambitieuze ruimtemissies in de komende jaren."

Die plannen behelzen onder meer onderhoud aan satellieten, een eigen ruimtestation in 2035 en het ophalen van maangrond met een robotverkenner.

De afgelopen jaren behaalde het land al opmerkelijke ruimtesuccessen met een sonde rond Mars en een robotlander dicht bij de zuidpool van de maan. In 2027 volgt er nog een maanmissie , en in 2028 gaat ook een Indiase sonde naar Venus. Daarnaast is er een commercieel programma op touw gezet, vooral gericht op het lanceren van kleine satellieten in een lage baan om de aarde.

Vyomanauten naar de maan

Uiteindelijk wil India rond 2040 ook mensen naar de maan brengen. De Indiase ruimtevaartorganisatie ISRO neemt daar ruim de tijd voor, want het programma om de eerste Indiërs in de ruimte te brengen staat nog in de startblokken.

De voor het bemenste programma bestemde Gaganyaan-raket moet dit jaar worden getest, voordat de eerste vyomanauten (de Indiase variant van astronauten) in 2026 worden gelanceerd.

In 2040 zullen volgens plan de eerste Indiërs op de maan lopen. Met de ambitieuze plannen wil Modi zijn land en de technologische prestaties van India op de kaart zetten, en de concurrentie aangaan met onder meer China, dat een minstens zo ambitieus ruimtevaartprogramma heeft.

Na een aantal jaren van flinke groei heeft supermarktketen Jumbo vorig jaar wat gas terug moeten nemen. Niet alleen daalde de omzet bij de tweede supermarkt van het land, ook verloor het bedrijf uit Veghel een half procent marktaandeel.

Toch wil CEO Ton van Veen niets weten van een tegenvaller. De omzetdaling van bijna 3 procent, naar 10,72 miljard euro, is volgens hem zo goed als volledig toe te schrijven aan het wegvallen van de tabaksverkoop in supermarkten: "Wij zijn hier verhoudingsgewijs aanmerkelijk zwaarder door geraakt. Daarnaast hebben we vorig jaar pas op plaats gemaakt met het openen van nieuwe vestigingen."

Jumbo heeft vorig jaar vooral geïnvesteerd in het verlagen van de prijzen. Hij wijst naar een plus van bijna drie procent als de tabaksverkoop niet wordt meegenomen. "Wij zijn competitiever geworden, door aantrekkelijker voor de klant te zijn. De prijzen verlagen kost op korte termijn omzet, maar dat is zeker geen drama."

Winkeldiefstal

Naar eigen zeggen heeft Jumbo vorig jaar voor ruim 150 miljoen euro aan prijsverlagingen doorgevoerd. Dat zou hebben geleid tot meer vaste klanten, die ook meer boodschappen in hun winkelwagentje stoppen.

Precies een jaar geleden trok Jumbo nog aan de bel omdat steeds meer klanten niet alles uit hun winkelwagentjes en -mandjes afrekenden. Deze winkeldiefstal kostte de supermarktketen toen 100 miljoen euro aan omzet. Door maatregelen is dit vorig jaar teruggebracht naar 70 miljoen euro.

Van Veen is daar tevreden mee. "Er is in 2024 een stuk minder gestolen. 100 miljoen euro is niet alleen veel geld, maar het zorgt ook voor onveiligheid en onprettige situaties voor medewerkers en klanten. De aandacht voor dit probleem heeft gelukkig geholpen. Een verlies van nul procent van onze omzet is uitgesloten met zelfservice. Dit niveau van 0,7 procent is normaal. Een derde minder diefstal kunnen we teruggeven aan klanten, met lagere prijzen."

De meeste systemen van de Technische Universiteit in Eindhoven zijn weer te gebruiken, studenten kunnen weer inloggen. Dat bevestigt een woordvoerder van de universiteit aan de NOS. Hij houdt wel een kleine slag om de arm. "De systemen werken en kunnen weer gebruikt worden, maar omdat alles opnieuw is opgebouwd kan het zijn dat sommige dingen niet werken."

Dit weekend gaat de TUE nog testen met de systemen om te zorgen dat alles maandag weer helemaal naar behoren werkt. "Alles is veilig, op dat gebied hoeven mensen die gebruik maken van onze systemen zich geen zorgen te maken.", zegt de woordvoerder.

Afgelopen zondag maakte de universiteit bekend een indringer te hebben ontdekt. Uit de eerste onderzoeksresultaten bleek dat de hackers "op heterdaad betrapt" werden, toen ze het beveiligingssysteem wilden kraken. Daardoor kon voorkomen worden dat ze aan de haal zouden gaan met gegevens van studenten en medewerkers van de universiteit, door de servers offline te halen.

Maandag wordt het onderwijs hervat, de onderwijsagenda is een week opgeschoven. Wie achter de aanval zit, is onduidelijk.

Mediadirecteur Willemijn Francissen van de NTR komt niet meer terug op de werkvloer. Ze vertrekt per 1 februari en niet pas in september, zoals eigenlijk de bedoeling was.

Francissen zit al sinds afgelopen juli thuis vanwege een onderzoek naar de werkcultuur bij de NTR. Ze trad toen terug om dat externe onderzoek ruimte te geven. Samen met zakelijk directeur Lucas Goes vormde Francissen de directie.

Het onderzoek verliep rommelig. Een eerste cultuuronderzoek werd afgebroken omdat de anonimiteit van de deelnemers niet op orde was. Uit een tussenrapportage van het tweede onderzoek kwam een aanzienlijk aantal serieuze meldingen over Francissen, waarna eind november de voltallige raad van toezicht opstapte. De toezichthouders hadden eerder nog alle vertrouwen in de mediadirecteur uitgesproken.

Mediaminister Bruins benoemde daarop een nieuwe toezichthouder, voormalig topambtenaar Koos van der Steenhoven. Hij heeft volgens de omroep met Francissen afgesproken dat ze eerder vertrekt. Ze wordt bedankt "voor haar inspanningen en behaalde resultaten gedurende de afgelopen jaren".

Francissen zegt dat het onderzoek zo lang op zich laat wachten "dat de periode tot september te kort wordt om nog effectief invulling te kunnen geven aan mijn functie als mediadirecteur". Ze wil haar blik op de toekomst richten, "ook al is die helaas niet bij de NTR".

Bert van der Lans, de man met de meeste uitgelopen Nijmeegse Vierdaagses achter zijn naam, is op 92-jarige leeftijd overleden. Hij heeft de tocht 71 keer voltooid.

Zijn eerste vierdaagse liep Van der Lans op zijn vijftiende. "Dat houdt in dat mijn record ooit door een 'jonkie' wordt verbroken, omdat je nu al mag meedoen als je 11 bent", zei hij al eens tegen Omroep Gelderland.

Tot 2014 stond het deelnamerecord op naam van Annie Berkhout. Zij liep het evenement 66 keer uit en overleed in 2006. Toen Van der Lans het record verbrak zei hij: "De mooiste Vierdaagse is altijd de zwaarste. Het klinkt sadistisch, als er heel veel uitvallers zijn en ik het dan wel haal."

In 2017 slaagde Van der Lans er als eerste deelnemer ooit in om voor de zeventigste keer de Vierdaagse te voltooien. In de aanloop naar die editie ging hij uit voorzorg steevast met de hand aan de leuning de trap af, uit angst om geblesseerd te raken door een val van de trap. "De laatste week was ik wat zenuwachtig. Al die spanning en kom ik wel gezond aan de start?", vroeg hij zich af.

Hielspoor en nierstenen

In 2018 wist hij alle vier dagen te finishen, ondanks nierstenen en hielspoor. Van zijn uroloog kreeg hij groen licht, op voorwaarde dat hij goed bleef eten en drinken.

Tijdens zijn laatste deelname in 2019 viel Van der Lans van zijn fiets toen hij na de eerste wandeldag naar huis ging. Hij brak een sleutelbeen en moest opgeven.

Hij schreef zich - ondanks de ziekte van Parkinson en zijn pacemaker - in voor de Vierdaagse van 2022, maar besloot enkele weken voor het evenement dat het genoeg was geweest. Hij kreeg dat jaar wel een Traianuspenning uit handen van de Nijmeegse burgemeester Bruls.

Marsleider Henny Sackers noemt van der Lans "een eigenwijze man en een icoon voor de wandelsport". Sackers: "Het is werkelijk ongelooflijk dat iemand meer dan zeventig keer de Vierdaagse heeft uitgelopen. Vroeger werd je al door je eigen burgemeester gehuldigd als je tien keer had meegedaan."

Paus Franciscus is voor de tweede keer in ruim een maand gevallen. Bij de val in het gastenverblijf waar hij sinds zijn uitverkiezing in 2013 woont, bezeerde hij zijn rechter onderarm. Dat schrijft het Vaticaan in een persverklaring.

Er zijn geen breuken geconstateerd, maar de paus heeft uit voorzorg wel een mitella gekregen.

Het is voor de tweede keer in relatief korte tijd dat de 88-jarige paus valt. Op 7 december viel de paus met zijn gezicht op zijn nachtkastje. Meer dan een flinke blauwe plek aan zijn kin hield hij niet over aan die val.

Rolstoel

De afgelopen jaren kampt de paus geregeld met fysieke klachten. Zo zit hij vaak in een rolstoel vanwege knie- en rugproblemen.

In 2021 onderging hij een darmoperatie. Twee jaar later moest hij nog eens geopereerd worden vanwege een zogenoemde buikbreuk (of hernia), die zich over een eerder litteken had gevormd.

De gemeenten Stichtse Vecht en Oudewater zijn verbijsterd over de twee nieuwe windmolengebieden die de provincie Utrecht heeft aangewezen. De gemeenten voelen zich gedwarsboomd door de keuze van de provincie. "Uiteraard werken wij op geen enkele manier mee aan dit provinciale traject", reageert wethouder Dick Polman van Stichtse Vecht.

Het provinciebestuur wil windturbines plaatsen bij Loenen aan de Vecht en in Oudewater en Montfoort. Dat is volgens de provincie nodig omdat er anders niet genoeg duurzame stroom wordt opgewekt om de landelijke klimaatdoelen van 2030 te halen.

Een jaar geleden wees de provincie al 27 locaties aan die geschikt zouden zijn om veel windenergie op te wekken. De gemeenten kregen een half jaar de tijd om daarop te reageren of met een alternatief plan te komen. In september concludeerde de provincie dat er ondanks de ingediende plannen nog extra windturbines nodig zijn.

Zonnevelden

De provincie heeft bij de keuze voor deze twee locaties gekeken naar gemeenten die nog geen concrete plannen voor het opwekken van duurzame energie hebben ingediend. De twee gemeentes willen naar eigen zeggen juist inzetten op zonne-energie in plaats van windenergie.

"Daar ging de provincie mee akkoord", zegt wethouder Polman. "Wij vinden het daarom onacceptabel dat de provincie eenzijdig de Regionale Energie Strategie-afspraken doorkruist en de keuze van de gemeenteraad negeert."

Broedvogels

De windmolens komen tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de Vecht aan de noordkant van Loenen en langs de spoorlijn bij Papekop in Oudewater en Montfoort. In die gebieden leven veel broedvogels en zouden bewoners (geluids)overlast ervaren, schrijft RTV Utrecht. Wethouder Bas Lont van Oudewater is teleurgesteld en bezorgd. "Dit besluit voelt onrechtvaardig", zegt hij.

De provincie Utrecht begrijpt dat de keuze gevoelig ligt. "We beseffen dat dit besluit lokaal vragen kan oproepen. Daarom gaan we in de gebieden hierover in gesprek."

Omwonenden kunnen volgens de provincie nog meepraten over het aantal windmolens en de exacte plek waar ze komen te staan. In februari ontvangen zij een uitnodiging voor een informatiebijeenkomst.

Zo'n veertig koeien zijn vanmiddag door het rooster van hun stal gezakt in Westbroek (provincie Utrecht). De dieren zaten vast in de gierkelder. Inmiddels zijn ze allemaal gered.

De reddingsactie verliep voorspoedig, zei de woordvoerder van de Veiligheidsregio Utrecht in het NOS Radio 1 Journaal. Rond 16.30 uur waren alle dieren in veiligheid. De veiligheidsregio laat weten dat ze ongedeerd zijn gebleven. "Naar omstandigheden gaat het goed met ze", aldus de woordvoerder.

Baan van strobalen

De veiligheidsregio noemde de situatie vanmiddag "dramatisch". "Er staan zo'n veertig koeien tot hun neus in de stront, sommigen kunnen nog maar net hun neus boven houden", aldus de woordvoerder tegen RTV Utrecht.

Aanvankelijk werd gedacht dat de reddingsactie lang ging duren, maar er werd een methode gevonden die werkt. Aan de zijkanten waren strobalen neergelegd zodat de koeien zoveel mogelijk zelf uit de gierput konden klimmen. Ook hadden de hulpdiensten veetakels uit de buurt laten komen. Per dier werd gekeken wat de beste methode was om het te redden.

Volgens de woordvoerder konden veel dieren zelf uit de put komen. "We hebben van strobalen een soort hellingbaan gecreëerd in de gierput, waardoor de koeien er vrij makkelijk zelf uit konden lopen", zei hij. "Soms is er wat hulp nodig van ons, maar over het algemeen gaat het vrij goed."

Volgens de veiligheidsregio was bij de reddingsactie enige haast geboden. De dieren konden bedwelmd raken door de mestgassen, waardoor gevaar voor verdrinking ontstond.

De geredde koeien worden overgebracht naar een andere stal op een boerderij in de buurt. "Ze zijn natuurlijk hartstikke vies dus ze moeten nog schoongemaakt worden", zegt de woordvoerder. "Maar daarna kunnen ze schoon en warm in de stal staan."

Waardoor de vloer het heeft begeven, is nog onbekend.

Het gebouw van de ministeries van Economische Zaken en Landbouw en Klimaat en Groene Groei in Den Haag is aan het begin van de middag ruim een uur ontruimd geweest vanwege een indringer. De man was met een medewerker mee naar binnen geglipt.

De indringer kwam uit het nabijgelegen Paleis van Justitie, waar hij voor de rechter moest verschijnen. Nog voordat de rechter een uitspraak kon doen, liep de man naar het ministeriegebouw.

De beveiliging van het gebouw dacht dat de man mogelijk een gevaar vormde, zo meldt de politie. Honderden medewerkers moesten het gebouw daarom verlaten. Enkele tientallen van hen stonden in folie gehuld buiten het gebouw te wachten.

Minister Beljaarts van Economische Zaken bevond zich nog in het gebouw, maar ging later onder begeleiding van beveiligers naar buiten.

Nadat uit camerabeelden was gebleken dat de indringer het pand had verlaten, werd het gebouw vrijgegeven. De eerste medewerkers mochten rond 13.30 uur weer naar binnen.

De politie laat weten dat er niemand is opgepakt, maar dat de identiteit van de indringer bekend is. Mogelijk wordt er nog een proces-verbaal tegen hem opgemaakt voor lokaalvredebreuk.

Het aantal doden in een illegale mijn in Zuid-Afrika is opgelopen tot 87, heeft de politie bekendgemaakt. Gisteren stond dat aantal nog op 60. Ze zijn waarschijnlijk door honger en uitdroging overleden. Reddingswerkers hebben ruim 240 mensen levend uit de mijn gehaald.

De mijnwerkers zaten maandenlang vast in de goudmijn in Stilfontein, zo'n 150 kilometer ten zuidwesten van Johannesburg. De illegale mijn was omsingeld door de politie, die verwachtte dat de mijnwerkers vroeg of laat naar boven zouden komen. Velen deden dat ook, en werden meteen gearresteerd. Onder hen waren ook zeker dertien kinderen volgens een politiewoordvoerder.

Er bleven echter ook veel illegale mijnwerkers achter, afgesloten van de buitenwereld. Een mensenrechtenadvocaat wees erop dat het moeilijk is om zelfstandig uit de twee kilometer diepe mijnschacht te komen. Degenen die dat wel lukte waren volgens de advocaat uit een beter toegankelijk deel van de mijn gekomen.

Aanvankelijk was de overheid niet bereid de achtergebleven mijnwerkers te helpen. Dat gebeurde pas na tussenkomst van de rechter, die de autoriteiten dwong tot een reddingsactie. De autoriteiten gaan er nu vanuit dat er in totaal bijna 2000 mijnwerkers onder de grond aan het werk waren in de diepe Buffelsfontein Gold Mine.

Camera neergelaten

Gisteren liet de politie weten die reddingsactie als beëindigd te beschouwen en ervan uit te gaan dat er geen overlevenden meer onder de grond zijn. Een camera die wordt neergelaten in de schacht moet daar zekerheid over geven.

Mensenrechtenorganisaties hebben veel kritiek op de autoriteiten over de methode om de mijnwerkers 'uit te roken' door de aanvoer van voedsel en andere levensmiddelen te blokkeren. Volgens de politie konden de mijnwerkers via verschillende schachten naar buiten, maar advocaten en burgers die de mijnwerkers verdedigen, bestrijden dat.

Illegale mijnbouw komt veel voor in Zuid-Afrika, dat rijk is aan goud. Mijnwerkers zonder papieren begeven zich in mijnen die door commerciële bedrijven zijn verlaten, en proberen op te delven wat er nog over is. Daar zijn soms ook gewelddadige criminele bendes bij betrokken.

De Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) heeft vorig jaar 36,8 miljoen euro aan dwangsommen moeten betalen aan migranten, omdat er niet op tijd werd beslist op aanvragen voor een verblijfsvergunning. In 2023 was dat nog 11,3 miljoen euro. Het gaat vooral om aanvragen in het kader van gezinshereniging, blijkt uit de jaarcijfers van de organisatie.

"Ondanks dat de IND op deze aanvragen meer beslissingen neemt dan de voorgaande jaren, kunnen we het aantal aanvragen niet bijhouden", laat de dienst weten. Er wachten op dit moment meer dan 75.000 mensen op een beslissing. De gemiddelde wachttijd was afgelopen jaar 70 tot 84 weken, afhankelijk van de soort aanvraag. Dat de procedures voor gezinshereniging te lang duren, speelt al een aantal jaren.

De IND wordt steeds vaker geconfronteerd met gerechtelijke procedures, omdat aanvragers het niet eens zijn met een beslissing of vinden dat ze te lang moeten wachten. In twee jaar tijd is het aantal rechtszaken bijna verdubbeld naar 68.000 vorig jaar. Overigens krijgt de dienst in de meeste gevallen, meer dan 85 procent, gelijk van de rechter.

Bij al die rechtszaken moeten medewerkers van de IND aanwezig zijn, wat veel inzet vergt, klaagt directeur Rhodia Maas. Ze pleit al langer voor het afschaffen van de rechterlijke dwangsommen, omdat ze volgens haar niet bijdragen aan snellere beslissingen.

Doorn in het oog

"Ondanks dat we hard werken, ligt er een grote stapel openstaande aanvragen op ons te wachten", zegt Maas. De hoeveelheid werk is de afgelopen jaren niet alleen toegenomen, het is ook ingewikkelder geworden. "Dat is mij allemaal een doorn in het oog. Daarom moeten we ons werk vereenvoudigen en slimmer werken." Aanvragers kunnen dan ook eerder duidelijkheid krijgen, verwacht ze.

Er deden in 2024 32.180 asielzoekers een eerste aanvraag in Nederland. Dat zijn er minder dan in 2022 en 2023. Toch groeit het werk ook daar de IND boven het hoofd: het aantal mensen dat wacht op beslissing steeg naar bijna 51.000. Gemiddeld wacht een asielzoeker 53 weken op een besluit.

Het inwilligingspercentage daalde verder. In 2023 was het 61 procent, vorig jaar kreeg nog 58 procent van de asielzoekers een positief besluit op hun aanvraag.

Vorig jaar deden flink meer mensen een aanvraag voor naturalisatie, in totaal ruim 54.000. De meeste migranten die in 2024 de Nederlandse nationaliteit kregen, hadden eerder een Syrisch, Indiaas of Turks paspoort.

Voor de zoveelste keer buigt de Tweede Kamer zich vandaag over een initiatiefwet voor een correctief referendum. Daarmee kunnen kiezers achteraf wetten verwerpen die door de Tweede en Eerste Kamer zijn goedgekeurd.

In het verleden zijn al vaker pogingen ondernomen een correctief en dus bindend referendum in te voeren. Tot dusver zijn die allemaal mislukt. Voor het eerst was dat in 1999, toen in de roemruchte 'Nacht van Wiegel' de voormalige partijleider van de VVD als enige van zijn partij tegenstemde in de Eerste Kamer, waardoor het voorstel werd verworpen.

De kans dat het nu wel lukt, is nog nooit zo groot geweest door de veranderde stemverhoudingen. Maar zeker is het nog allerminst.

Tweederdemeerderheid

Dit keer gaat het om een initiatiefwetsvoorstel van SP-Kamerlid Van Nispen. Zoals altijd bij wijzigingen van de Grondwet moet het voorstel in zowel de Tweede als de Eerste Kamer twee keer worden goedgekeurd en de tweede keer zelfs na Tweede Kamerverkiezingen én met tweederdemeerderheid. Dat is zo geregeld om te voorkomen dat de Grondwet voor elk wissewasje kan worden veranderd.

Bij de eerste behandeling van Van Nispens voorstel in de Tweede Kamer was er al een ruime meerderheid vóór: SP, GroenLinks, PvdA, PvdD, D66, Lid Omtzigt (nu NSC), BBB, JA21, PVV en Forum stemden in. Door de verkiezingsuitslag van november 2023 hebben zij nu samen ruim meer dan honderd zetels in de Tweede Kamer en daarmee lijkt een tweederdemeerderheid vandaag verzekerd bij de tweede behandeling van de initiatiefwet.

Wel spannend in Eerste Kamer

Dan de Eerste Kamer. Daar hebben de partijen die voor zijn samen 51 zetels, ook genoeg voor een tweederdemeerderheid.

Maar een pikante positie is er voor senator Roel van Gurp van GL-PvdA. Zijn fractie is voor en hij is tegen. Volgens hem worden moeilijke vraagstukken ernstig versimpeld in een referendum en doet dat de inhoud van het onderwerp onrecht aan. Sociale media versterken dat alleen maar. Daarom heeft hij er geen vertrouwen in.

Gelet op het aantal zetels dat de voor- en tegenstanders in de Eerste Kamer hebben en de afwijkende opstelling van Van Gurp, hoeft maar één voorstemmer van mening te veranderen, ziek te zijn of de trein te missen (de ervaring leert dat dit soms gebeurt) en het referendum wordt weer verworpen.

Daardoor zou het de voorstanders geruststellen als Van Gurp over zijn bezwaren heen wil stappen en deze keer wel voor stemt, maar dat is hij niet van plan. "Ik heb er goed over nagedacht en heb dat de eerste keer ook niet voor niets gedaan en ik ga ook niet zomaar tegen de meerderheidslijn van de fractie in", zegt hij.

Dat hij hiermee de Hans Wiegel van GL-PvdA kan worden, deert hem niet. "Er zijn erg weinig gelijkenissen tussen mij en Hans Wiegel maar op dit punt zijn we het dan eens. Wat ik me van hem herinner, is dat hij iedereen tot het laatste moment in spanning liet en daar erg van genoot. Ik geniet iets minder van in de belangstelling staan en ik laat niemand in spanning."

Van Gurp beaamt dat het voor een politicus van GL-PvdA ongemakkelijk is om mee te stemmen met partijen als de VVD, het CDA en de SGP, die ook tegen zijn. "Maar mijn collega's die voorstemmen, zitten in het kamp met de PVV, Forum en BBB en dat is ook niet erg comfortabel. Dus het is maar wijs dat iedereen zijn eigen geweten en voorkeuren volgt."

Het blijft dus nog even spannend of het correctief referendum deze keer wel groen licht zal krijgen in de Eerste Kamer. Vandaag is zoals gezegd eerst de behandeling in de Tweede Kamer. Die zal volgende week stemmen over Van Nispens voorstel. Als er dan inderdaad een tweederdemeerderheid is, zal het ergens komend voorjaar in de Eerste Kamer worden behandeld.

Overigens zijn er in Nederland wel referenda gehouden, maar deze volksraadplegingen waren altijd raadgevend en dus nooit correctief.

Verschillende onderwijsinstellingen hebben te maken met trage of geen internetverbinding door een ddos-aanval, dat laat netwerkbedrijf SURF weten. Meerdere onderwijs- en onderzoeksinstellingen door het land ondervinden problemen omdat ze via SURF een gemeenschappelijk ICT-netwerk delen.

De universiteit van Maastricht laat desgevraagd weten vanochtend drie kwartier zonder internetverbinding te hebben gezeten. Ook het Máxima MC Eindhoven ervaarde netwerkproblemen.

De MBO Raad zegt dat opleidingen in het hele land zijn getroffen door de ddos-aanval. Een aantal onderwijsinstellingen heeft examens van vandaag en morgen verplaatst. Hoeveel mbo-scholen er exact zijn getroffen, is niet bekend.

Ook in het oosten van het land worden onderwijsinstellingen getroffen. Meerdere vestigingen van het Zone.College hebben problemen met de internetverbinding, meldt omroep Oost.

Opnieuw raak

"Sinds vanmorgen heeft SURF last van soortgelijke activiteiten op ons netwerk als gisteren", is te lezen op de site van het netwerkbedrijf. Woensdag was het computernetwerk van de hogeschool Fontys urenlang onbereikbaar door een ddos-aanval. Door de aanval konden de 43.000 studenten en medewerkers van de hogeschool geen verbinding krijgen met het computernetwerk.

Een ddos-aanval is een cyberaanval waarbij een grote hoeveelheid dataverkeer naar een computer of netwerk wordt gestuurd met als doel de werking van een website, server of netwerk te verstoren of plat te leggen.

De beroemde Chinese dansgroep Shen Yun verdient miljoenen met kinderarbeid, blijkt uit onderzoek van nieuwszender BNR, dat sprak met voormalig dansers naar aanleiding van berichtgeving door The New York Times. Het onderzoek onthult dat de vaak piepjonge artiesten onder zware controle staan, gemanipuleerd worden, werkdagen van wel 12 uur maken en daar amper voor betaald krijgen.

De dansgroep staat vanavond voor een uitverkochte zaal in het World Forum Theater in Den Haag. Het is de eerste van twaalf optredens in Nederland. De meeste tickets, met prijzen die oplopen tot meer dan 150 euro, zijn inmiddels verkocht.

Shen Yun is van origine een Chinese dansgroep die wereldwijd miljoenen verdient met hun shows. Ze willen naar eigen zeggen een beeld geven van de Chinese cultuur van voor het communisme. Dansers worden op jonge leeftijd gerekruteerd uit een kleine Chinese geloofsgemeenschap. Ze beginnen vaak rond hun dertiende met dansen bij Shen Yun en stoppen doorgaans als ze in de twintig zijn.

Als de dansers eenmaal in de gemeenschap zitten, komen ze te wonen op de campus in de Verenigde Staten en krijgen ze te maken met psychologische intimidatie en uitbuiting. Van voormalig dansers bleek dat werkdagen van twaalf uur normaal zijn. Voor hun werk krijgen de dansers duizend dollar per maand of minder betaald. "Je bent in feite een gevangene", zegt Sun Zan tegen BNR, die zeven jaar danser bij het gezelschap was.

Paspoorten afgepakt

The New York Times verzamelde duizenden pagina's belastende documenten en interviewde meer dan 150 mensen in hun onderzoek naar misstanden bij Shen Yun.

Naast het schrale salaris staan de dansers ook onder strenge controle. Mobiele telefoons zijn verboden en communicatie met ouders is amper toegestaan. De dansers mogen alleen in groepsverband de campus verlaten en tijdens buitenlandse reizen worden paspoorten afgepakt.

In augustus onthulde The New York Times dat artiesten vaak werden ontmoedigd om medische hulp te zoeken voor verwondingen. Shen Yun zou een sfeer van angst creëren, wantrouwen tegenover de buitenwereld bevorderen en afwijkende meningen ontmoedigen. Dansers mochten geen artikelen lezen van niet-goedgekeurde nieuwsbronnen.

Veel artiesten die wilden stoppen, werden bedreigd en geïntimideerd. Ze kregen te horen dat hun veiligheid in gevaar zou zijn als ze vertrokken.

Falun Gong

Shen Yun wordt gerund door Falun Gong, een Chinese spirituele beweging die sinds de jaren negentig wordt vervolgd in China. Daarom is het hoofdkantoor van het gezelschap gevestigd in New York, waar ook de leider, Li Hongzhi, woont. Vertegenwoordigers van Shen Yun hebben de berichten van The New York Times een aanval op de geloofsgemeenschap genoemd.

Volgens hen zijn de artikelen gebaseerd zijn op ontevreden geïnterviewden en op de inspanningen van de Chinese overheid om de groep te onderdrukken. Ook ontkennen de vertegenwoordigers dat gewonde artiesten zonder medische zorg zaten.

In New York is de arbeidsinspectie inmiddels een onderzoek naar de dansgroep gestart.

Shen Yun in Nederland

Woordvoerder van het World Forum Michiel Middendorf zegt tegen de NOS dat ze niet op de hoogte waren van deze beschuldigingen aan het adres van Shen Yun. "Contractueel verplichten wij alle artiesten om zich te houden aan de Nederlandse wet- en regelgeving. Als de arbeidsinspectie dit gaat onderzoeken, dan geven we volledige medewerking." Voorlopig gaan de voorstellingen wel gewoon door.

De Arbeidsinspectie heeft desgevraagd laten weten dat ze bekend is met het signaal. "Buitenlande werkgevers moeten zich aan de Nederlandse Arbowet houden zodra die werkgevers de werknemers laat werken binnen Nederland", aldus de inspectie. Of ze ook bezig zijn met een onderzoek blijft onduidelijk.

De Israëlische premier Netanyahu heeft de vergadering van het veiligheidskabinet over de gisteren bereikte wapenstilstand voor onbepaalde tijd uitgesteld. Het veiligheidskabinet zou vanochtend bijeenkomen om de deal met Hamas te bespreken, waarna de voltallige ministerraad de overeenkomst zou bekrachtigen.

Maar volgens Netanyahu komt Hamas van de afspraken terug en veroorzaakt het daarmee op het laatste moment een crisis. Hij spreekt van een ultieme poging om nieuwe toezeggingen af te dwingen. "Het kabinet zal pas samenkomen als de onderhandelaars Israël laten weten dat Hamas alle onderdelen van de overeenkomst aanvaardt", zegt het kantoor van de premier vanochtend.

De Israëlische krant Haaretz meldde vannacht al dat Hamas volgens Netanyahu de afspraken over Palestijnse gevangenen wil aanpassen. De terreurbeweging zou eisen dat het mag bepalen welke Palestijnen Israël moet vrijlaten. Dat terwijl volgens Israël was afgesproken dat het vrijlating per geval mocht weigeren.

Hamas zegt in reactie op de beschuldiging van Netanyahu dat de groep volkomen achter de gisteren gemaakte afspraken staat. De wapenstilstand moet komende zondag om 11.15 uur Nederlandse tijd ingaan.

Kabinetscrisis?

Volgens de publieke omroep Kan heeft het uitstel er ook mee te maken dat Netanyahu eerst van een van zijn ministers wil weten of hij de deal steunt. De uiterst rechtse minister Smotrich van de Religieus Zionistische Partij noemde de afspraken gisteravond nog slecht en gevaarlijk.

Vanochtend zei een van zijn partijgenoten in de Knesset tegen de Israëlische publieke omroep dat de kans groot is dat de partij uit de coalitie stapt. Ze willen van de premier garanties dat de oorlog verdergaat als de gegijzelden zijn vrijgelaten.

De partij heeft daarover vanochtend overleg gevoerd. De uitkomst daarvan is dat de partij bij haar standpunt blijft dat de strijd na de eerste fase van het akkoord moet doorgaan. Zo niet, dan stapt de partij uit de coalitie.

Een andere ultrarechtse coalitiepartner van Netanyahu, minister Ben-Gvir van Joodse Macht, heeft al bij herhaling gedreigd dat hij opstapt als er een deal zou komen. Dat dreigement heeft hij vooralsnog niet waargemaakt.

Als beide partijen uit de coalitie stappen, heeft Netanyahu geen meerderheid meer. Overigens kunnen Smotrich en Ben-Gvir het staakt-het-vuren niet tegenhouden, schrijven Israëlische media. Daarvoor hebben ze te weinig bewindslieden in het kabinet en bovendien is een meerderheid van het parlement wel voor een bestand.

In Florida is de New Glenn-raket van Blue Origin voor het eerst gelanceerd. De megaraket kwam succesvol in een baan op duizenden kilometers van de aarde.

Medewerkers van het door Jeff Bezos opgerichte ruimtevaartbedrijf barstten in gejuich en applaus uit toen de tweede trap van de raket een baan om de aarde bereikte. "Wat een fantastische dag", zei Ariane Cornell, een van de topmanagers bij Blue Origin.

Medewerkers van Blue Origin reageerden uitzinnig op de lancering:

Er ging een experimenteel platform mee dat is ontworpen om satellieten in hun eigen baan te brengen. De lancering van de 98 meter hoge raket, vernoemd naar de eerste Amerikaan die in een baan om de aarde vloog, was de afgelopen dagen een paar keer uitgesteld vanwege slecht weer en ijs in de leidingen.

Mislukte landing

De New Glenn bestaat uit twee delen: de onderste trap (de booster), en de bovenste trap, die na het loskoppelen van de booster verder vliegt naar de ruimte.

De bedoeling was dat de booster na de lancering zou terugkeren en landen op een platform in de Atlantische Oceaan voor hergebruik. Dat mislukte, het contact met de rakettrap ging verloren boven zee. Toch spreekt Blue Origin van een succes: het belangrijkste doel was een satelliet in een baan om de aarde te brengen - die bleef zoals de bedoeling was in de tweede trap.

Na de geslaagde test is de tweede trap in een hogere baan gebracht, om de hoeveelheid ruimteafval dicht bij de aarde te beperken.

Starship

New Glenn is de laatste in een reeks grote, nieuwe raketten die de afgelopen jaren hun ruimtedoop kregen. Eerder bereikten United Launch Alliance's Vulcan, Europa's Ariane 6 en NASA's Space Launch System (SLS) een baan om de aarde.

Daarbovenuit torent de 124 meter hoge Starship-combinatie van SpaceX. Ook die wordt vandaag naar verwachting gelanceerd, voor een zevende testvlucht.

SpaceX hoopt te kunnen herhalen wat hij in oktober voor elkaar kreeg door de terugkerende booster op het lanceerplatform op te vangen met gigantische mechanische armen. Ook moet er voor het eerst een serie test-satellieten worden uitgezet.

Binnen het kabinet leven grote zorgen over de gevolgen van de uitspraak van de Raad van State vorige maand. De ministerraad zal daarom binnenkort besluiten een ministeriële commissie in te stellen, melden Haagse ingewijden. Het kabinet vreest dat de uitspraak grote gevolgen zal hebben.

Door het besluit van de Raad van State zijn onder meer verschillende bouwprojecten met terugwerkende kracht illegaal geworden, zoals nieuwe woonwijken. Bij die projecten was namelijk door het zogeheten 'intern salderen' geen vergunning nodig. De Raad van State heeft hier een streep doorgezet.

Intern salderen houdt in dat bedrijven die een vergunning hebben voor een bepaalde hoeveelheid stikstofuitstoot maar minder uitstoten, de overgebleven ruimte mogen gebruiken voor iets anders dat stikstofuitstoot oplevert. Daarom hoefden ze niet opnieuw een vergunning aan te vragen. Dat moet wel, oordeelde de Raad van State.

Omdat het besluit met terugwerkende kracht geldt, zitten nu allerlei projecten die na 2020 zijn uitgevoerd zonder vergunning.

Meerdere ministeries

Een ministeriële commissie wordt vaak ingesteld voor ingewikkelde onderwerpen die meerdere beleidsterreinen of departementen raken. Zo is er een Ministeriële Commissie Groningen en een Ministeriële Commissie NAVO-top.

Ook in dit geval worden meerdere ministeries geraakt door de stikstofuitspraak. Doorgaans staan deze commissies onder leiding van de minister-president.

Hoe zit het ook al weer met de stikstofcrisis? Via de onderstaande link leggen we het je uit in 4, 7, 12 of 15 minuten:

Ook binnen provincies is er onrust ontstaan vanwege de recente uitspraak. Uit een rondgang van weekblad Boerderij blijkt dat in ieder geval in Groningen, Gelderland en Friesland al gezamenlijk zeker 460 bedrijven zijn die alsnog vergunningsplichtig blijken te zijn. De provincies geven aan dat ze verwachten dat dit aantal nog verder zal oplopen omdat ze nog aan het inventariseren zijn.

Dat de gevolgen van de uitspraak van de Raad van State groot kunnen zijn, laat een eerdere uitspraak in de stikstofcrisis zien. In 2019 deed de Raad uitspraak over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Volgens de Raad voldeed die niet aan de Europese regelgeving die voorschrijft dat Nederland de natuur moet beschermen tegen stikstofuitstoot. De uitspraak leidde ertoe dat ongeveer 18.000 (bouw)projecten kwamen stil te liggen.

De rechtbank in Midden-Nederland riep minister van Landbouw Wiersma (BBB) eind vorig jaar op haast te maken met een oplossing voor het stikstofprobleem. Ook de Tweede Kamer riep Wiersma op om met concretere plannen te komen om de stikstofuitstoot te verminderen. Wiersma beloofde te proberen hier eind januari of begin februari meer duidelijkheid over te kunnen geven.

Veel Nederlanders betalen te veel voor hun vaste internetabonnement, doordat ze al jaren niet zijn overgestapt naar een nieuw abonnement. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) vindt dat telecombedrijven klanten actiever moeten informeren over betere aanbiedingen.

De toezichthouder vroeg bij telecombedrijven op wat klanten daadwerkelijk betalen voor hun internetverbinding thuis. Daaruit blijkt dat 79 procent van de consumenten een zogenoemd 'slapend contract' heeft. Dat houdt in dat de originele contractduur verlopen is.

Doorgaans betaal je dan meer dan bij een nieuw contract. Overstappen kan dan lonen, omdat telecombedrijven vaak korting geven bij een nieuw abonnement.

Telecombedrijven aanspreken

Maar van aanbieder wisselen blijkt lang niet altijd eenvoudig. Volgens Manon Leijten, bestuurslid van de ACM, gaat de waakhond de telecombedrijven daarop aanspreken. "We ontvangen berichten dat mensen na overstappen soms dagen zonder internet zitten. Ook zijn aanbieders verplicht om consumenten te informeren als hun contract afloopt. We hebben signalen dat dat niet, of niet goed gebeurt. Daar gaan we streng toezicht op houden."

De toezichthouder wil ook dat internetaanbieders duidelijker maken wat de voordeligste tarieven zijn, zodat consumenten kunnen zien hoeveel dat aanbod scheelt met hun huidige abonnement.

250 euro per jaar

Vooral huishoudens met relatief lage internetsnelheden blijken te veel te betalen. Voor snelheden tot 100 Mbps is de gemiddelde prijs 44 euro per maand, terwijl iemand die 250 tot 750 Mbps gemiddeld 41 euro betaalt. Leijten: "Juist op lage snelheden kan het tot 250 euro per jaar schelen om je contract te vernieuwen. Dat zijn forse bedragen."

Waarom mensen hun contract niet aanpassen, kan volgens de ACM verschillende oorzaken hebben. "Consumenten weten niet dat hun contract is verlopen, of realiseren zich niet hoeveel het vernieuwen ervan kan opleveren. Andere mensen vinden het te veel gedoe, of zijn gewoon tevreden met hun huidige contract."

Buitenland goedkoper

Ook in vergelijking met het buitenland zijn de prijzen hoog. In Nederland betaal je voor 1000 Mbps (ofwel 1 Gbps) tussen de 45 en 60 euro. In Frankrijk is dat bijvoorbeeld 24 euro en in Polen kan het zelfs voor 15 euro.

Volgens de toezichthouder kun je die prijzen niet een-op-een met elkaar vergelijken, omdat er andere factoren meespelen, zoals kwaliteit van het netwerk en populatiedichtheid. Ook worden er in Nederland relatief vaak kortingen gegeven op nieuwe abonnementen.

In het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde is gisterenavond drie minuten stilte gehouden voor de slachtoffers van de moordanslagen rond de jaarwisseling. Een minuut voor elk slachtoffer. Het idee kwam van kinderen en jongeren in de wijk, schrijft de regionale omroep Rijnmond.

Zo'n vijftig buurtbewoners kwamen samen om kaarsjes aan te steken. Onder hen was jeugdwerker Lianne van Dis-Dekker. "Mijn hart voelt zwaar. Ik voel de zwaarte van de wijk, het verdriet en de onveiligheid", zei ze in de openingstoespraak.

De drie slachtoffers, mannen van 58, 63 en 81 jaar, werden tussen 21 december en 2 januari doodgeschoten. Er is een man opgepakt die wordt verdacht van driemaal moord of doodslag. Hij wordt vandaag voorgeleid. Dan wordt bekend of hij langer vast blijft zitten.

Op het plein aan de Susannadijk is een grote vredesduif getekend. Kinderen staken eerst kaarsjes aan. "Die lichtjes geven mij hoop en rust", zegt de 10-jarige Jayjani. Haar klasgenootje Amara: "De lichtjes op de duif vond ik heel erg mooi".

Statement

Van Dis-Dekker noemt het bijzonder om te zien hoe de gemeenschap samenkomt. "Als inwoner en werker in de wijk raakt het me diep om de pijn en het verdriet te zien die deze gebeurtenissen hebben veroorzaakt. Tegelijkertijd was het bijzonder om te ervaren hoe we als gemeenschap samenkomen om een statement te maken: naar elkaar omzien en steun bieden in moeilijke tijden."

Na het aansteken van de kaarsjes was het drie minuten stil in de wijk. "Ik vind mooi dat er zoveel mensen bij elkaar zijn gekomen en dat we hebben laten zien dat wat er ook gebeurt, je wordt niet vergeten", aldus initiatiefnemer Ayoub Bensiali van de Jongerenraad IJsselmonde.

Jongeren Marouan, Jaden en Angelo beschrijven de periode rond de moorden als angstig en spannend. Ze merkten het vooral aan hun families, zeggen ze. Toen de politie een klopjacht begon naar de dader, sloeg iedereen alarm. "We gingen elkaar bellen en scherp houden om vooral binnen te blijven."

Tijdens de angstige dagen rond de jaarwisseling werden enkele jongeren in de wijk staande gehouden omdat ze voldeden aan het signalement op de foto die van de vermeende schutter werd verspreid, schrijft Rijnmond. De jongens willen niet alleen de slachtoffers herdenken, maar ook een 'positieve vibe' uitstralen, zeggen ze.

Goedemorgen! Het Israëlische veiligheidskabinet komt vanochtend bijeen om te praten over het akkoord dat op tafel ligt. En vanavond zijn de twee laatste wedstrijden van de achtste finales van de KNVB-beker.

Eerst het weer: de dag begint grijs en regionaal mistig. Soms valt wat motregen. In de middag klaart het vanuit het zuidoosten op. Toch blijft het op veel plekken bewolkt. De maxima liggen rond 6 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Biden heeft in zijn afscheidsspeech gewaarschuwd voor "een gevaarlijke machtsconcentratie" bij een paar extreem rijke mensen. Zonder hun namen te noemen was het duidelijk dat hij doelde op miljardairs Elon Musk en Mark Zuckerberg, die recent de banden met Bidens opvolger Donald Trump hebben aangehaald.

In een bijna 20 minuten durende toespraak vanuit het Witte Huis zei de Democraat, die maandag het stokje overdraagt aan Trump: "Er vormt zich een oligarchie in Amerika van extreme rijkdom die onze hele democratie bedreigt".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de buurt van het Gelderse Elspeet zijn twee mannen tijdens een wandeling aangevallen door een wild zwijn. Een van de twee raakte daarbij gewond. "Hij scheurde mijn laars open en beet in mijn voet", vertelt het 71-jarige slachtoffer Gerjan Bossenbroek bij Omroep Gelderland.

De mannen hebben veel pech gehad, meent ecoloog Lars Soerink. "Meestal lopen ze in een boog om ons heen."

Fijne donderdag!