NOS Nieuws - Algemeen

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft vijf jaar cel geëist tegen een man (48) uit Maastricht die jarenlang jongeren zou hebben aangezet tot mishandeling en vernedering van anderen. De man werkte als jongerenwerker met kwetsbare minderjarigen.

De zaak kwam in 2021 aan het licht toen de moeder van een 14-jarige jongen verontrustende berichten en filmpjes op de telefoon van haar zoon ontdekte. Ze stapte daarmee naar de politie. De man werd in oktober van dat jaar aangehouden.

Volgens 1Limburg werden er op de telefoon van de man meer dan zestig video's van de mishandelingen gevonden. Uit onderzoek van de politie blijkt dat de jongerenwerker tussen 2007 en 2021 negen minderjarigen heeft aangezet tot het stelselmatig mishandelen en vernederen van drie andere jongens.

Op beelden is te zien dat slachtoffers door de jongeren worden geschopt, geslagen en bespuugd. Een ander slachtoffer kreeg een pistool tegen zijn hoofd en er werd over iemand heen geplast. Het OM heeft het over schokkende beelden en denkt dat de man plezier beleeft aan de mishandelingen die hij liet uitvoeren.

De officier van justitie sprak vandaag op zitting van een "sadomasochistische voorkeur voor jonge jongens" bij de verdachte. De man ontkent dat en heeft het over "een pedagogische methode".

Betaald en beloond

De man zou de slachtoffers van de mishandelingen hebben betaald en hebben voorgehouden dat ze meewerkten aan een film. De 'uitvoerders' kregen beloningen in de vorm van geld, kleding en dure horloges, zo verklaren de jongens. De jongerenwerker nam zelf geen deel aan het geweld, schrijft het OM.

De jongens die de mishandelingen uitvoerden zijn een tijdlang ook aangemerkt als verdachten. Op advies van de Raad voor de Kinderbescherming besloot justitie de jongens niet te vervolgen wegens de druk die door de jeugdwerker was uitgeoefend.

Een van de slachtoffers was vandaag in de rechtszaal. Van andere slachtoffers werden verklaringen voorgelezen door hun advocaten. Een van de jongeren kampt met angstaanvallen, een ander spreekt over een verandering in zijn persoonlijkheid door de gebeurtenissen. De jongeren eisen schadevergoedingen van de verdachte.

De verdachte was naast jeugdwerker ook voorzitter van een voetbalvereniging en een carnavalsvereniging. Ook was hij actief in een kerk.

De rechtbank doet over twee weken uitspraak.

Iran heeft luchtaanvallen uitgevoerd op een militie in Pakistan, schrijven Iraanse staatsmedia. De Pakistaanse autoriteiten reageren verbolgen. Ze waarschuwen dat de actie "ernstige gevolgen" kan hebben. Bij de raket- en drone-aanval zijn volgens Pakistan twee kinderen gedood.

Het is ongekend dat Iran doelwitten in Pakistan, een kernmacht, bestookt met drones en raketten, schrijft persbureau Reuters.

Separatisten in Beloetsjistan

Afgaand op de Iraanse berichten was in Pakistan de soennitische militie Jaish al-Adl het doelwit. Deze separatistische beweging is actief in zowel Iran als Pakistan, in de grensregio Beloetsjistan. De militie heeft in het verleden aanslagen gepleegd op Iraanse veiligheidstroepen.

Een aantal bases van de militie "werd getroffen en vernietigd door raketten en drones", aldus Iraanse staatsmedia. Later werden deze berichten volgens internationale persbureaus offline gehaald. Waarom is onduidelijk. In Iran staan media onder controle van het regime.

'Grove schending'

Aanvankelijk wilde Pakistan de Iraanse raketaanval bevestigen noch tegenspreken. Maar later op de avond noemde de minister van Buitenlandse Zaken de luchtaanval een grove schending van de Pakistaanse soevereiniteit.

Volgens de verklaring werden twee kinderen gedood en raakten drie meisjes gewond. Er staat niets vermeld over schade of doden aan de kant van militie Jaish al-Adl. "Pakistan heeft altijd gezegd dat terrorisme een gedeelde dreiging is voor alle landen in de regio, waartegen gecoördineerd moeten worden opgetreden."

De minister heeft protest aangetekend bij de Iraanse regering. Het is onduidelijk of Pakistan verdere actie overweegt.

'Mossad aangevallen in Irak'

Iran heeft de afgelopen 24 uur meer doelwitten in het buitenland aangevallen. De aanval in Irak was gericht tegen een spionagecentrum van de Israëlische geheime dienst Mossad, stelt de Iraanse Revolutionaire Garde. Ook na deze actie werden ter plekke burgerslachtoffers gemeld.

In Syrië zou Islamitische Staat het doelwit zijn geweest. Deze terreurgroep heeft onlangs een zware bomaanslag in Iran opgeëist. Deze aanslag werd gepleegd bij de herdenking van de door de VS in 2020 geliquideerde generaal Soleimani. Ruim negentig mensen kwamen bij de bomaanslag om het leven.

De spreidingswet, die kan rekenen op instemming van een meerderheid in de Eerste Kamer, leidt tot blije reacties bij gemeenten en veiligheidsregio's. Volgende week stemt de senaat over de wet, maar vandaag werd duidelijk dat de VVD-fractie de wet steunt, waardoor er een meerderheid is.

"We maken hiermee een begin met een oplossing voor de huidige schrijnende situatie in de opvang", zegt burgemeester Velema van Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, tegen de NOS. De opvanglocatie in het dorp was de afgelopen maanden regelmatig overvol. Met de spreidingswet kunnen gemeenten zo nodig worden gedwongen om asielzoekers op te vangen, waardoor de opvangcentra in Ter Apel en Budel worden ontlast.

De provincies spreken bij monde van het Interprovinciaal Overleg van "een mooie stap om uit deze opvangcrisis te komen en asielopvang evenredig te verdelen over het land".

Veiligheidsregio's: 'Nu discussie starten over instroom'

Ook de veiligheidsregio's zijn opgetogen. "Ik ben er blij mee. Het brengt burgemeesters duidelijkheid; gemeenten moeten nu gewoon iets doen, want het staat in de wet", zegt Wouter Kolff, burgemeester van Dordrecht en voorzitter van het Veiligheidsberaad, dat bestaat uit vertegenwoordigers van de 25 veiligheidsregio's.

Kolff: "Het verkleint de kans dat mensen terechtkomen in crisisnoodopvang, want dat moeten we niet meer willen. Nu kunnen we een goede discussie starten over de instroom, maar hoe dan ook moeten we de mensen die binnenkomen goed onderdak kunnen bieden."

Gemeenten: 'Komt aan op goede uitvoering'

Sharon Dijksma, voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten spreekt van "fantastisch nieuws". "Na de stemming volgende week komt het aan op een goede uitvoering. Wij zullen onze leden oproepen dan een stap naar voren te zetten."

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is ook positief. "Maar we wachten de stemming van volgende week af", zegt een woordvoerder.

Vluchtelingenwerk: 'Hoopvolle doorbraak'

Organisaties die vluchtelingen bijstaan zijn ook verheugd. Bestuursvoorzitter Frank Candel van Vluchtelingenwerk Nederland spreekt van "een hoopvolle doorbraak". "In het belang van de gehele samenleving was dit de enige goede keuze," zegt hij.

Unicef zegt opgelucht te zijn. De kinderrechtenorganisatie noemt de wet "een cruciale eerste stap naar stabiele opvang van asielzoekerskinderen".

Vanwege een lagedrukgebied dat morgen over Europa trekt, wordt er een flink pak sneeuw verwacht in onze buurlanden. In Duitsland ontstaat waarschijnlijk hinder op de weg en op het spoor. De Franse weerdienst waarschuwt voor overlast. Ook in de zuidelijke helft van Limburg wordt sneeuw verwacht.

In het zuiden van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, die grenst aan Limburg, blijven veel scholen morgen dicht. Vanaf morgenochtend gaat het daar flink sneeuwen en er valt naar verwachting ongeveer 25 centimeter.

Voor twee andere regio's, Saarbrücken en Darmstadt, is de hoogste alarmfase afgegeven door de Duitse weerdienst, die waarschuwt voor sneeuw, ijzel en overlast op wegen en het spoor.

Frankrijk en België

In heel Noord-Frankrijk is code oranje van kracht. Météo France waarschuwt niet alleen voor sneeuw en ijs, maar ook voor overstromingen door regenval in veel van gebieden die een 'oranje' weerwaarschuwing hebben gekregen.

In Vlaanderen werd aanvankelijk ook veel sneeuw verwacht, maar dat lijkt mee te gaan vallen. Volgens de Belgische weerdienst KMI valt er plaatselijk 1 tot 5 centimeter, waar eerst rekening werd gehouden met hoeveelheden tot 10 centimeter.

In Wallonië wordt morgen wel veel sneeuw verwacht en geldt in bijna het hele gebied code oranje. In de provincie Henegouwen en Luik valt mogelijk 30 centimeter sneeuw.

Ook in deel Limburg sneeuw

Het KNMI in De Bilt verwacht dat het morgen aan het einde van de ochtend in de zuidelijke helft van Limburg ook gaat sneeuwen, waardoor er daar 's avonds 5 tot 10 centimeter ligt. ProRail zegt extra mensen en materieel achter de hand te houden (storingsploegen en hulplocomotieven), meldt de spoorbeheerder.

Ook rijden er minder Intercity's tussen Utrecht en Sittard vanwege de verwachte sneeuw (twee in plaats van vier per uur). De NS zet op stations extra medewerkers in.

Elders in het land wordt geen sneeuwval verwacht.

Hoe moet je rijden op gladde wegen? Een korte cursus:

In Londen heeft ICT-bedrijf Fujitsu spijt betuigd voor zijn rol in het zogenoemde postkantoorschandaal. Als gevolg van softwareproblemen zijn ruim 900 postkantoormedewerkers in het Verenigd Koninkrijk onterecht veroordeeld wegens fraude. Nu blijkt dat het bedrijf al wist van deze problemen toen de software door de postkantoren in gebruik werd genomen.

De Japanse multinational voelt "een morele plicht" de slachtoffers te compenseren. Het bedrijf trekt daarvoor ruim een miljard pond (zo'n 1,16 miljard euro) uit. Directeur Paul Patterson van de Europese tak van Fujitsu heeft dat gezegd bij een verhoor door een parlementaire commissie.

Het gaat om een van de de grootste gerechtelijke dwalingen in de Britse geschiedenis, zei premier Sunak vorige week. De honderden slachtoffers, die tussen 2000 en 2014 werden veroordeeld, wachten nog altijd op compensatie. Veel van hen zijn hun baan kwijtgeraakt en zitten diep in de schulden.

Tv-première docudrama

Deze maand ging een docudrama over het schandaal in première op de Britse tv. Sindsdien staat de affaire weer in de schijnwerpers. Sunak zegt dat er binnen enkele maanden een wet komt om alle onterecht uitgesproken vonnissen terug te draaien.

Directeur Patterson bood de ontslagen personen en hun families vandaag excuses aan. Het bedrijf zegt verantwoordelijkheid te nemen voor zijn aandeel in de gerechtelijke dwaling. Patterson zei dat "vanaf het begin" duidelijk was dat hun ICT-systeem Horizon "bugs en fouten" bevatte.

Horizon werd vlak voor de eeuwwisseling in gebruik genomen door het Britse staatsbedrijf Post Office. Het ICT-systeem automatiseerde de boekhouding van postkantoren. Maar als gevolg van systeemfouten klopten de cijfers vaak niet. Lokale managers en medewerkers kregen daar de schuld van.

Het staatspostbedrijf was op de hoogte gesteld van de softwareproblemen, verklaarde Patterson. Het is nog onduidelijk wat er met deze melding is gedaan.

'Het duurt al veel te lang'

Naar de buitenwereld hield Post Office onterecht vol dat Horizon goed werkte. Ruim 900 vermeende fraudeurs werden veroordeeld, een deel van hen kreeg zelfs een gevangenisstraf. In 2021 werden tientallen slachtoffers vrijgesproken van diefstal.

"Er is geen enkele reden waarom we nog niet volledig financieel zijn gecompenseerd", verklaarde een slachtoffer tegen de parlementaire commissie. "Het duurt al veel te lang. Mensen lijden eronder en gaan dood." De commissie-Zaken en Handel moet alle feiten in het debacle boven water krijgen.

De Nederlandse bloemen- en plantenbranche heeft het zwaar. Voor het tweede jaar op rij leverden bedrijven minder bloemen en planten aan het buitenland.

De exportwaarde van snijbloemen kromp afgelopen jaar met 5 procent, naar 4,2 miljard euro. Planten deden het iets beter, maar ook die waarde kromp met 3 procent naar 2,6 miljard euro.

Luxeproducten

De dalende uitvoer komt vooral door de inflatie, waardoor bloemen en planten duurder zijn geworden. "Wij verkopen luxeproducten en de consument houdt iets meer de hand op de knip", zegt Matthijs Mesken, directeur van de Branchevereniging voor de groothandel in bloemen en planten.

Ook de Brexit veroorzaakt problemen. Het Verenigd Koninkrijk is voor Nederland het tweede exportland, maar afgelopen jaar daalde de uitvoer met 7 procent. Dat komt volgens Mesken doordat de Britse economie slecht draait en consumenten daar dus minder snel bloemen en planten kopen.

Door de Brexit is de handel ook aan steeds meer regels gebonden. Planten moeten al langer op ziektes worden gecontroleerd voordat ze het Verenigd Koninkrijk binnen mogen. Daar komen dit jaar ook snijbloemen bij. De controles kosten handelaren extra tijd en geld.

Onzekerheid over arbeidsmigranten

Voor de branche zijn er dit jaar meer onzekerheden, bijvoorbeeld over het beleid dat het nieuwe kabinet gaat voeren. Alle partijen die nu aan de formatietafel zitten, willen het aantal laagbetaalde arbeidsmigranten beperken. Dat zou slecht nieuws betekenen voor de bloemen-en plantensector, die sterk van deze groep afhankelijk is.

"We moeten met politiek Den Haag in overleg, zodat we de arbeidsmigranten ook in de toekomst kunnen blijven gebruiken", zegt Mesken. "Die hebben wij keihard nodig, anders kunnen wij ons product niet kweken en niet verhandelen."

Andere onzekerheid is de onrust in Israël en Ecuador. Die kan volgens de branche dit jaar een negatieve impact hebben op de handel, omdat ze belangrijke aanvoerlanden zijn van planten en bloemen.

Volgens Meksen moet de branche uitkijken dat de kosten van de producten dit jaar niet te hoog worden voor de consument. "Maar echt zorgen maak ik me niet", zegt hij. "Omdat consumenten in Europa nog steeds graag planten en bloemen kopen."

De VVD in de Eerste Kamer zal de spreidingswet toch steunen. Daarmee is er een meerderheid voor de wet van demissionair staatssecretaris Van der Burg. Uitgangspunt van de wet is dat asielzoekers beter over de gemeenten in Nederland worden verdeeld, desnoods met dwang. De wet werd in oktober aangenomen door de Tweede Kamer, maar de kans leek groot dat de senaat hem zou verwerpen.

De VVD in de Tweede Kamer was tegen, vooral omdat de spreidingswet volgens de fractie niets zou veranderen aan de grote instroom van asielzoekers. Bovendien vond de VVD dat de gemeentelijke autonomie zou worden aangetast.

"Burgemeesters niet in steek laten"

Maar de Eerste Kamerfractie van de VVD heeft meer begrip voor het standpunt van (VVD-)staatssecretaris Van der Burg dat de opvang te ongelijk is verdeeld en dat er nu snel mogelijkheden voor het rijk moeten komen om in te grijpen. Volgens hem is het logisch "om de opvang op een solidaire manier over heel Nederland te spreiden".

VVD-Eerste Kamerlid Kaljouw noemde de wet "niet moeders mooiste" en zegt dat de wet "zeker niet alle problemen oplost". "Er moet veel meer gebeuren, zeker op het gebied van instroom" zegt Kaljouw. "Maar de fractie wil de burgemeesters, de commissaris van de Koning, Ter Apel, het COA en de IND niet in de steek laten."

Kijk hier hoe Eerste Kamerlid Kaljouw dat zei en hoe vervolgens PVV en JA-21 reageerden:

"Verraad"

Op X reageerde PVV-leider Wilders onmiddellijk met "Mijn hemel". Tegenover de NOS laat hij weten "geschokt" te zijn. In de Eerste Kamer sprak PVV- Kamerlid Van Hattem van een "draai" die "niet niks" is. JA-21 Kamerlid Nanninga sprak van "verraad".

Kaljouw zei dat de fractie niet over één nacht ijs is gegaan en dat het "een flinke worsteling was". Ook zei ze dat er "niet in iedere achtertuin een asielzoekerscentrum komt". Dat noemde ze "grote onzin".

Het was al langer duidelijk dat in elk geval GroenLinks-PvdA, D66, CDA, SP, Denk, Partij voor de Dieren, ChristenUnie en Volt voor de spreidingswet zouden stemmen. Met de steun van de VVD is er een ruime meerderheid voor. Het is de bedoeling dat de nieuwe regels op 1 februari ingaan.

Schippers verdedigt keuze

De VVD-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, Edith Schippers, verdedigt de keuze om tegen de wens van VVD-leider Yesilgöz, toch voor de spreidingswet te zijn. Op de vraag of ze haar partijleider niet in haar hemd zet, reageert ze stellig: "Nee, dat is helemaal niet aan de orde."

De VVD-fractie heeft het besluit genomen om de kleinere gemeenten te ontlasten. "Maar het zal niet werken als de instroom niet beperkt wordt."

Eerder vandaag zei VVD-leider Yesilgöz dat er "echt geen dictaat van de lijsttrekker" in de richting van de VVD in de Eerste Kamer zou komen. Eind vorig jaar deed de Tweede Kamer onder leiding van Yesilgöz een oproep om de wet voorlopig op de plank te laten liggen.

Maar daar kwam veel kritiek op en de Eerste Kamer zette de behandeling door. De VVD-leider zei vandaag dat zij niet tegen eerlijke spreiding is, maar zij had het liever gedaan in de volgorde "eerst de instroom beperken en dan eerlijk spreiden".

De stemming over de wet is pas volgende week, maar vanavond werd dus duidelijk dat hij wordt aangenomen.

Hoe werkt de spreidingswet en waarom is deze zo omstreden? Een korte uitleg:

De Amerikaanse marine zegt dat het vorige week donderdag bij een routinecontrole Iraanse wapens in beslag heeft genomen die bedoeld waren voor de Houthi-rebellen in Jemen. Bij de controle op een schip voor de kust van Somalië vonden de Amerikanen naar eigen zeggen wapens en munitie.

Het zou onder meer gaan om componenten voor ballistische raketten, kruisraketten, anti-scheepsraketten en luchtdefensie. Veertien bemanningsleden zijn opgepakt.

De vondst komt op een gevoelig moment, nu de spanningen tussen de Verenigde Staten en Iran toenemen. Sinds november vallen de Houthi's schepen aan in de Rode Zee die een mogelijke connectie met Israël hebben. Ze doen dit naar eigen zeggen uit solidariteit met de Palestijnen in Gaza.

Zowel de VS als Groot-Brittannië wees de afgelopen weken meerdere keren naar Iran. Zij vermoeden dat Iran een belangrijke rol speelt bij de aanvallen van de Houthi's op de Rode Zee en de Britten vroegen Iran daarom afgelopen weekend nog om ervoor te zorgen dat de Houthi's zouden stoppen met de aanvallen.

Afgelopen week beantwoordden de Amerikanen en Britten, met steun van Nederland, de Houthi-aanvallen met tegenaanvallen op Jemenitische doelen.

Signaal van Iran

Iran steunt openlijk de Houthi's, maar ontkent iets te maken hebben met de aanvallen op schepen. "Deze vondst onthult niet veel over de rol die Iran op dit moment speelt bij de aanvallen van de Houthi's," zegt Peter Wijninga, defensie-expert van het Haags Centrum voor Strategische Studies. "Maar het feit dat Iran nu nog wapens stuurt, is wel een teken dat Iran niet wil dat de Houthi's stoppen met hun aanvallen op schepen of tegen Israël."

Als de informatie van de Amerikanen over de Iraanse onderdelen klopt, zou dit namelijk voor het eerst sinds november hard bewijs zijn voor de militaire steun van Iran aan de Houthi's in de Rode Zee.

"Het klinkt heel aannemelijk dat het hier gaat om Iraanse wapens", zegt Peter Wijninga, defensie-expert van het Haags Centrum voor Strategische Studies. "Over zee is voor Iran inderdaad een logische manier als ze wapens willen leveren aan het deel van Jemen waar de Houthi's de controle hebben. Over land laten onder meer Saudi-Arabië, Oman, maar ook de Jemenitische regering dat niet toe." Ook de ligging klinkt logisch: "Als je vanuit Iran naar Jemen wilt, moet je inderdaad langs de Indische Oceaan en kom je op een gegeven moment langs de kust van Somalië."

Voor buitenstaanders is niet te verifiëren of het hier gaat om Iraanse wapens, maar dat zullen de Amerikanen wel kunnen, denkt Wijninga. In een statement zegt de Amerikaanse krijgsmacht dat de eerste analyses laten zien dat het om dezelfde wapens gaat die de Houthi's gebruiken bij hun aanvallen op de Rode Zee. Ook persbureau AP zegt op basis van de foto dat het onder meer lijkt te gaan om een soort kruisraket dat door de Houthi's en Iran worden gebruikt.

"Op basis van serienummers, de verpakking, tekens en codes is dat te achterhalen", legt Wijninga uit. "En op scheepspapieren is als het goed is te zien waar een schip naar op weg is. Dus als dat er allemaal is, kun je wel spreken van hard bewijs."

'Vrijgevochten Houthi's'

Iran heeft de acties van de "dappere Houthi-rebellen" geprezen. De Amerikanen en Britten vermoeden dat de steun veel verdergaat dan dergelijke aanmoedigingen. Zo zei de Britse minister van Defensie Shapps dit weekend dat Iran ervoor moet zorgen dat de Houthi-aanvallen in de Rode Zee stoppen. Volgens Shapps is de wereld zijn geduld aan het verliezen en moet Iran nu snel de Houthi's en andere "verlengstukken" van Iran tot bedaren brengen. "We zien jullie, we zien wat jullie aan het doen zijn en we zien hoe jullie het doen", zei Shapps in gesprek met de Britse krant The Telegraph.

Maar hoewel vaststaat dat Iran de Houthi's steunt, is het volgens Wijninga niet duidelijk hoeveel invloed Iran echt heeft. "De Houthi's zijn best wel vrijgevochten. Ze zullen alle hulp van Iran accepteren. Ze hebben ook dezelfde doelen. Zo zijn ze allebei sjiitisch en als de Houthi's zich willen verzetten tegen alles wat met Israël te maken heeft, dan zal Iran dat ook zeker steunen. Maar ik zou ze geen verlengstuk noemen van Iran. Het is niet zo dat de Houthi's precies doen wat Iran zegt."

De verdachte van het dodelijke geweldsincident in Weiteveen had een langlopend conflict met de twee mensen die om het leven zijn gekomen. Dat bevestigt burgemeester Eric van Oosterhout van de gemeente Emmen, waar het dorp onder valt, tegen de NOS. De slachtoffers zijn een 38-jarige man en een 44-jarige vrouw uit Weiteveen.

Op sociale media circuleren niet-geverifieerde beelden waarop de vermoedelijke verdachte te zien zou zijn. Ze zouden zijn gemaakt na het incident. In het fragment lijkt hij zijn daad te bekennen en zegt de vermoedelijke verdachte dat hij een jaar lang bedreigd is en opkwam voor zijn gezin. De NOS heeft vastgesteld dat de video gemaakt is in de buurt van de plek waar de verdachte later is aangehouden.

Het Openbaar Ministerie meldt bekend te zijn met de beelden en dat die worden meegenomen in het onderzoek. "Daarom kunnen we inhoudelijk niet reageren op deze video's. Wel vinden we het belangrijk om te vragen om deze video's niet te verspreiden, omdat er een groot persoonlijk leed achter schuil gaat."

Woning

Dorpsbewoners vertellen aan RTV Drenthe dat de verdachte en de slachtoffers elkaar kennen vanwege de verkoop van een woning. Een makelaar die naar eigen zeggen bemiddelde bij de verkoop van het ouderlijk huis van de verdachte, meldt aan AD dat er een conflict was tussen de verdachte en de slachtoffers over de verkoop. Volgens de makelaar ging het conflict vooral over het onderhoud van de woning.

De politie doet nog onderzoek naar het exacte motief van de dader. "We gaan nu onderzoeken wat het verloop van het conflict was, hoe het heeft kunnen ontstaan en hoe het uiteindelijk heeft kunnen leiden tot deze catastrofe", zegt de burgemeester.

'Impact op dorp is enorm'

Volgens de burgemeester heeft de gebeurtenis "een enorme impact" op het kleine dorp. "Zowel de verdachte als de slachtoffers zijn bekenden. Het is een relatief klein dorp." Een buurvrouw zegt tegen RTV Drenthe geschokt te zijn. "Je kunt je niet voorstellen dat zoiets gebeurt in een dorp als het onze." Ook zij wist van het hoog opgelopen conflict.

Zowel de verdachte, die kort na zijn daad werd opgepakt, als de twee slachtoffers hadden kinderen. Slachtofferhulp is ingeschakeld en er is contact met de scholen waar de kinderen op zitten.

De verdachte is een man van 50 uit Klazienaveen. De aanhouding van de verdachte is op deze beelden te zien:

Naast de niet-geverifieerde beelden waarop de vermoedelijke verdachte te zien zou zijn, circuleert ook een andere video waarop de vermoedelijke vrouw van de verdachte te zien is. Daarin zegt zij dat haar man "helemaal is doorgedraaid". Volgens haar zouden de slachtoffers haar en haar partner onder meer hebben bedreigd. Ook zij stelt dat er een conflict was over de woning.

De verdachte wordt vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris.

De Noord-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken Choe Son Hui is tot woensdag in Rusland om te praten over verdere samenwerking. Rusland wordt steeds afhankelijker van Noord-Koreaanse raketten in de oorlog met Oekraïne. En daar heeft het raketprogramma van Kim Jong-un baat bij. Afgelopen weekend testten de Noord-Koreanen voor het eerst een raket met een hypersonische wendbare kernkop.

Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker vindt dat het Westen compleet onderschat wat Noord-Korea aan het doen is. "Als je ziet wat er nu aan wapens wordt geproduceerd, zowel voor eigen gebruik als voor verkoop naar de rest van de wereld. Noord-Korea maakt zich klaar voor een oorlog met Zuid-Korea", zegt Breuker. Of het daadwerkelijk tot een gewapend conflict komt, valt nu niet te zeggen, aldus Breuker.

Volgens Zuid-Koreaanse experts zijn de raketten die zondag getest zijn makkelijker te besturen omdat ze gebruik maken van vaste brandstof.

Dit maakt het afvuren ervan minder gecompliceerd, waardoor het minder tijd kost en de raketten moeilijker te onderscheppen zijn. Met deze geavanceerde wapens wil Noord-Korea het luchtruim van Zuid-Korea en de Verenigde Staten kunnen binnendringen.

Tekort aan artillerie

Rusland profiteert van de Noord-Koreaanse militaire productie, die zich de laatste jaren steeds sneller en verder ontwikkelt. Betere raketten zouden de Russen kunnen helpen omdat het Oekraïense leger de huidige steeds vaker weet te onderscheppen.

Volgens hoogleraar militaire operationele wetenschappen Han Bouwmeester is Rusland daarom overgestapt op een strategie waarbij een zwerm drones eerst de Oekraïense radarsystemen moet afleiden voordat er raketten afgevuurd worden. Door een gebrek aan artillerie is nu vrijwel alles welkom in Rusland, zegt Bouwmeester.

Bouwmeester benadrukt dat hoewel de Russische economie deels omgevormd is tot een oorlogseconomie, er bij lange na niet genoeg geproduceerd wordt. "Het Russische raketprogramma is verder ontwikkeld dan dat van Noord-Korea, maar er is een tekort aan alles. Dus wat binnenkomt is welkom, en hoe beter ontwikkeld, hoe meer welkom."

Sinds vorig jaar is bekend dat Noord-Korea artillerie levert aan Rusland, ter ondersteuning van de oorlog tegen Oekraïne. Begin november bracht het Zuid-Koreaanse leger informatie naar buiten over de leveringen van Pyongyang aan Moskou. Het zou gaan om korteafstandsraketten, antitankraketten en draagbare luchtafweerraketten. Daarnaast zouden er geweren, raketwerpers, mortieren en granaten zijn verkocht.

"Zonder de oorlog in Oekraïne was samenwerking tussen Rusland en Noord-Korea niet op deze manier tot stand gekomen," zegt Koreakenner Breuker. Maar volgens hem is Rusland zeker niet de enige die profiteert. "De Noord- Koreanen krijgen gas, olie, en geld. Maar bovenal krijgen ze er Russische technologie en een bondgenoot voor terug."

Breuker denkt dat vooral dit laatste belangrijk is, omdat Noord-Korea een bondgenoot goed kan gebruiken, mocht het Zuid-Korea willen aanvallen, zoals het land al jaren dreigt te doen.

Han Bouwmeester is ervan overtuigd dat ook Rusland sterk afhankelijk is van het bondgenootschap met Noord-Korea. "Ze moeten dit soort deals maken. Buiten Iran zijn er geen andere landen waar ze het van krijgen."

"Ook niet onbelangrijk is dat de granaten van Noord-Koreaanse makelij precies hetzelfde kaliber hebben als de granaten die ze in Rusland gebruiken." Dat Pyongyang soms een granaat levert die net een paar millimeter dikker is dan gebruikelijk, wat kan leiden tot een explosief ongeluk, nemen ze volgens Bouwmeester voor lief.

Te laks

Volgens het Kremlin worden tijdens het bezoek van Choe eerdere afspraken tussen president Poetin en Kim Jong-un om samen te werken verder uitgewerkt. Kremlin-woordvoerder Peskov zei voor aanvang uit te kijken naar "intensieve en vruchtbare onderhandelingen".

Een actief Noord-Koreaans wapenprogramma is niet alleen een voordeel voor Rusland. Ook van Hamas en Hezbollah is bekend dat ze gebruik hebben gemaakt van Noord-Koreaanse wapens.

"Het raketprogramma is voor een groot deel in Noord-Korea zelf ontwikkeld. We zijn te laks geweest met het handhaven van sancties", zegt Breuker. Hij denkt daarom dat het te laat is om de ontwikkeling van het Noord-Koreaanse wapenprogramma tegen te kunnen houden.

En nu is Rusland de volgende die daar de vruchten van plukt.

De Poolse vrachtwagenchauffeurs die sinds november enkele grensovergangen tussen Oekraïne en Polen blokkeren, zullen hun protest tot zeker 1 maart opschorten. Ze hebben een overeenkomst bereikt met de Poolse regering, bevestigt de Poolse minister van Infrastructuur. Verschillende organisatoren van de protesten bevestigen de opschorting tegenover persbureau Reuters.

De truckers blokkeerden de grensovergangen sinds november uit protest tegen versoepelde regels voor Oekraïense chauffeurs, die volgens de Poolse vrachtwagenchauffeurs leiden tot oneerlijke concurrentie.

In december werd de blokkade van één belangrijke grenspost al opgeheven, maar bij andere grensovergangen bij drie Poolse steden ging het protest nog door.

De overeenkomst tussen de partijen werd vanmiddag getekend. Verschillende organisatoren van de protesten laten weten dat de blokkades vanaf morgenochtend 11.00 uur worden opgeheven. De Oekraïense douane meldt op berichtendienst Telegram echter dat twee van de blokkades vanmiddag al zijn opgeschort.

Financiële steun

De overeenkomst houdt onder andere in dat er financiële steun moet komen voor Poolse transporteurs die last hebben van de versoepelde regels voor Oekraïense truckers. Ook zijn de twee partijen het eens dat er aanpassingen komen voor de digitale registratie, waardoor truckers sneller door de grensovergang kunnen. Of de overeenkomst zal leiden tot minder Oekraïense truckers in de Europese Unie, wordt niet meteen duidelijk.

"We zijn bepaalde voorwaarden overeengekomen. We zullen de regering de tijd geven om te werken, aangezien het een nieuwe regering is", zei Tomasz Borkowski, een van de organisatoren van de blokkades, voor de ondertekeningsceremonie. De nieuwe, pro-Europese regering, is sinds half december aan de macht in Polen.

Niet direct bekrachtigd

Dat de Poolse regering en de truckers tot een overeenkomst zijn gekomen, betekent niet direct dat de afgesproken maatregelen worden bekrachtigd. De regels die volgens de truckers zorgen voor oneerlijke concurrentie, zijn op Europees niveau afgesproken. Een deel van de voorwaarden van de overeenkomsten moet de Poolse regering nu dus ook op Europees niveau voor elkaar weten te krijgen.

Edyta Ozygala, een van de leiders van het vrachtwagenchauffeursprotest in Dorohusk, zei dat de actie op elk moment kan worden verlengd, als niet volledig aan de overeengekomen voorwaarden wordt voldaan. "Als de effecten onbevredigend zijn, komen we terug", zei ze. Ook de Poolse minister van Infrastructuur bevestigt dat de blokkade in eerste instantie tot 1 maart is stopgezet en dat de gesprekken tussen de partijen ondertussen worden voortgezet.

Vergunningensysteem

De Europese Unie versoepelde de regels voor Oekraïense truckers nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen. Een vergunningensysteem voor Oekraïense chauffeurs, bedoeld om de Europese markt te beschermen, werd opgeschort.

En dat leidt volgens de Poolse truckers dus tot oneerlijke concurrentie; de lonen liggen in Oekraïne lager en Oekraïense chauffeurs hoeven niet aan dezelfde EU-regels te voldoen, waardoor zij goedkoper kunnen leveren. De Poolse truckers lieten nauwelijks vrachtwagens door, met uitzondering van vrachtwagens die humanitaire hulp en militair materieel transporteerden naar Oekraïne. De Poolse truckers krijgen steun van Poolse boeren.

Oekraïne zegt dat de blokkade ernstige economische verliezen heeft veroorzaakt en de oorlogsinspanningen heeft belemmerd.

Chinese wetenschappers hebben met succes een resusaapje gekloond. Het aapje, ReTro genaamd, is inmiddels twee jaar oud en nog steeds gezond, maken ze vandaag bekend in het wetenschappelijke blad Nature Communications. De nieuwe studie laat zien dat wetenschappers de techniek van het klonen van primaten steeds beter in de vingers krijgen.

Het is voor het eerst dat een resusaapje, een apensoort die veel wordt gebruikt voor dierproeven op medicijnen, succesvol is gekloond en gezond ter wereld is gekomen. Dankzij de nieuwe methode kan een hoger percentage klonen succesvol ter wereld komen, vertelt onderzoeker Qiang Sun: "We hebben dus minder embryo's en draagmoeders nodig om gekloonde aapjes te verkrijgen".

'Belangrijke stap vooruit'

"Dit is een technische doorbraak op het gebied van klonen", zegt Niels Geijsen, hoogleraar regeneratieve geneeskunde aan het Leids Universitair Medisch Centrum en zelf niet betrokken bij de studie. "Een aantal van de problemen die tot nu toe bestonden bij klonen, lijkt te zijn ondervangen."

Ook ontwikkelingsbioloog Christine Mummery, eveneens van het LUMC, vindt het een belangrijke stap: "Het is bijzonder dat deze techniek een betere overlevingskans biedt. Dat is voor het eerst, in eerdere studies overleden de gekloonde apen vrij snel".

Een probleem bij klonen is het 'resetten' van de cel waarmee wordt gekloond. In een huidcel, vaak gebruikt voor klonen, zijn specifieke genen extra - of juist minder - actief. Die instellingen moeten allemaal naar de nulstand. "Met name genen voor groei worden vaak niet goed gereset", legt Geijsen uit, "dan wordt de foetus te groot, of juist te klein." Dankzij de gezonde placenta trad dat probleem niet op bij ReTro.

De onderzoekers in deze nieuwe studie zijn begonnen met twee embryo's, waarvan de ene via klonen en de ander via IVF tot stand was gekomen. De embryonale cellen van het gekloonde embryo hebben de onderzoekers vervolgens samengevoegd met de placenta-cellen van het IVF embryo. Daardoor kon de placenta zich beter ontwikkelen.

In 2018 werden al twee java-aapjes gekloond. Wetenschappers waren toen sceptisch dat ze gezond ouder zouden kunnen worden. Maar Zhong Zhong en Hua Hua, zoals de aapjes heten, zijn inmiddels zes jaar oud en verkeren nog steeds in goede gezondheid.

Proefdieren

Resusapen worden veel gebruikt als proefdieren, omdat ze in veel opzichten op mensen lijken. In Europa en de VS is het streven om steeds minder, of zelfs geen proefdieren te gebruiken. Aan het Hubrecht Instituut in Utrecht worden bijvoorbeeld mini-orgaantjes gekweekt uit menselijke cellen, waar je ook allerlei geneesmiddelen op kunt testen. "Maar voor sommige medicijnen heb je het hele systeem nodig. Die zul je dus moeten testen op proefdieren."

De kloontechniek kan mogelijk een rol spelen bij het verminderen van dierenleed. Omdat klonen genetische identiek zijn, heb je minder dieren nodig om betrouwbare resultaten te kunnen krijgen. Er kan dan dus met kleinere aantallen getest worden.

Het klonen van mensen is door deze doorbraak niet dichter bij gekomen, benadrukt Geijsen: "Technisch kan dat al, jaren geleden zijn er al mensencellen gekloond in de VS. Maar er is geen enkel land ter wereld waar het is toegestaan om een gekloneerde mensenbaby te maken".

Een man uit Rotterdam heeft zijn kentekenplaten met zwarte tape veranderd om bekeuringen te ontlopen. Een onschuldige man uit Gelderland kreeg daardoor 28 boetes voor fout parkeren op de deurmat. Dat meldt de verkeerspolitie.

De Rotterdammer had van de letter 'P' een 'R' gemaakt door een stukje zwarte tape toe te voegen. In korte tijd verzamelde hij tientallen boetes, maar zijn vervalste kenteken leidde naar een andere auto-eigenaar. Het ging om een totaalbedrag van rond de 3000 euro.

De Gelderse man diende bezwaar in tegen de boetes, omdat hij nooit in de regio Rotterdam komt en de boetes dus niet voor hem bedoeld konden zijn. Dat kon hij ook aantonen, schrijft de verkeerspolitie Rotterdam. Rijnmond schrijft dat de man behoorlijk geschrokken was van alle bekeuringen.

Rechter

Uiteindelijk kon de Rotterdammer worden aangehouden nadat hij opnieuw ergens geparkeerd stond waar dat niet mocht. De man verklaarde zich niet bewust te zijn van het feit dat een ander door zijn handelen gedupeerd kon worden.

De man moet de boetes alsnog betalen en moet zich binnenkort nog voor de rechter verantwoorden.

De Tweede Kamer wil een eind maken aan het kat-en-muisspel tussen justitie en drugsproducenten. Een ruime meerderheid van PVV, VVD, NSC, BBB, CDA, SP, Denk, SGP en ChristenUnie heeft voor een wijziging van de Opiumwet gestemd. Door dit wetsvoorstel worden nieuwe drugs automatisch verboden als die lijken op bekende drugssoorten zoals xtc.

Nu duurt het altijd nog even voordat een nieuwe drugssoort verboden kan worden. Er is bij elke soort weer opnieuw onderzoek en nieuwe regelgeving voor nodig. Daar maken producenten handig gebruik van. Ze passen bekende, al verboden drugs, een beetje aan zodat ze een tijd vrij spel hebben.

De nieuwe drugssoort doet dan vrijwel hetzelfde met je als je die gebruikt. Maar omdat de chemische samenstelling net een beetje anders is dan de 'oude' drugssoort, is het nu volgens de wet een andere drugssoort en is die nog niet verboden.

Het wetsvoorstel regelt dat drugsproducenten niet langer die mogelijkheid hebben om de trage regelgeving een stapje voor te zijn. De aangepaste wet zorgt ervoor dat niet langer alleen specifieke types drugs verboden zijn, maar meerdere 'stoffengroepen'. Dus ook stoffen die op bekende drugssoorten lijken. De politie vraagt daar al langer om.

Gehaaide criminelen

De burgemeester van Zaanstad roerde zich ook recent in de discussie. In zijn gemeente werd 1100 kilo designerdrugs aangetroffen na een inval. De politie moest die drugs, met een geschatte waarde van 6 á 8 miljoen euro, echter eind vorig jaar teruggeven aan de makers.

Het ging namelijk om een drugssoort die nog niet verboden is: 2-mmc. Dat is weer een variant op 3-mmc, een drugssoort die nu verboden is, maar eerder ook gold als uitvinding van criminelen waarmee de regels omzeild konden worden.

Burgemeester Jan Hamming verzuchtte daarom over dit kat-en-muisspel: "Gehaaide criminelen kunnen ongestraft hun gang gaan. Het is schandalig." Demissionair minister Yesilgöz van Justitie zei over dit voorval: "Het is voor de betrokkenen ontzettend onbevredigend om in dit soort gevallen niet te kunnen ingrijpen."

Kritiek

De Tweede Kamer wil dat nu dus veranderen. Al zijn er ook partijen, zoals D66, die het verbod te ver vinden gaan en te veel gericht op repressie. Ook waren er zorgen dat gebruikers na dergelijke verboden in andere landen juist overstappen op zwaardere middelen.

Enkele partijen, zoals ChristenUnie en BBB, vroegen zich in het debat over deze wet juist af of het kabinet niet nog verder moest gaan. Want nu worden er een paar stoffengroepen verboden, maar waarom worden niet meteen alle nieuwe psychoactieve stoffen - middelen die je gedrag of beleving veranderen - verboden?

Het kabinet wilde daar niet in meegaan, al was het maar omdat er dan ook heel veel stoffen verboden zouden worden die voor nuttige zaken worden gebruikt.

Nu de Tweede Kamer de wetswijziging heeft aangenomen, zal de Eerste Kamer zich erover buigen.

"Niemand zal ons stoppen: niet Den Haag, niet de as van het kwaad, niemand." De Israëlische premier Netanyahu sloeg afgelopen week duidelijk taal uit op nationale televisie en lijkt zo volop door te gaan met de strijd in Gaza tegen Hamas. Toch zijn er steeds meer signalen dat het Israëlische leger verder gaat afschalen in de Gazastrook.

Vandaag kondigde de Israëlische minister van Defensie Gallant aan dat de hevige gevechten rond het zuidelijke Khan Younis snel over zullen zijn. Eerder maakte het Israëlische leger bekend dat er een einde is gekomen aan de "intensieve fase" van het grondoffensief in het noorden van Gaza.

"Eigenlijk spelen er twee zaken", legt oud-Commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif uit. "Het Israëlische leger is een reservistenleger. Als je die lang inzet heeft dat consequenties voor de maatschappij en de economie. Die gaan eronder lijden. Er is dus een grens aan hoelang je die kunt en wilt inzetten."

Volgens Israëlische media zijn er sinds het begin van de grondoorlog in Gaza bijna 200 Israëlische soldaten om het leven gekomen en nog eens 2000 gewond geraakt. "Die impact is groot in een relatief klein land. Iedereen heeft wel bekenden daar. De druk vanuit de maatschappij neemt ook toe. Wat wil je met deze oorlog?", zegt De Kruif.

Militaire doelen

Als tweede punt wijst De Kruif naar de militaire doelen van Israël om de infrastructuur van Hamas te vernietigen. "Die lijkt het Israëlische leger te bereiken. Dan kun je gaan afschalen. Daar zit ook een stukje politieke druk bij. Maar door dit te zeggen krijg je ook goede publiciteit."

Hamas helemaal uitschakelen, zoals Netanyahu zegt te willen, is volgens De Kruif onmogelijk. "Je kan het materieel en militair vermogen aantasten, maar je kan niet de geest uit Hamas bombarderen. Dat is nog nooit gelukt en dat is dus het lastige waar een opperbevelhebber mee worstelt. Hoe haalbaar is het om compleet te vernietigen?"

Wereldwijd is de roep om een staakt-het-vuren groot. Volgens het door Hamas geleide ministerie heeft de strijd aan bijna 25.000 Gazanen het leven gekost. Israël zei eerder dat zo'n 9000 militanten van Hamas en andere militante organisaties zijn gedood.

Ondertussen wordt de situatie op de bezette Westelijke Jordaanoever steeds zorgelijker. Sinds het begin van de oorlog, op 7 oktober, heeft Israël het aantal invallen flink opgevoerd, waarbij geregeld doden vallen. Ook zouden er inmiddels duizenden Palestijnen zijn opgepakt.

Enkele weken geleden sloegen de Verenigde Naties alarm over de mensenrechtensituatie op de Westoever. Ook economisch gaat het er steeds slechter omdat veel Palestijnen werkten in Israël, maar nu het land niet meer in mogen.

Uit vrees voor escalatie in het gebied achtte het Israëlische leger het noodzakelijk om dit weekend een elite-eenheid uit de Gazastrook te verplaatsen naar de Westelijke Jordaanoever. De eenheid wordt gezien als een van de belangrijkste die in Gaza actief zijn en heeft vooral geopereerd in Khan Younis.

'Rand van implosie'

Volgens de Israëlische krant Haaretz maken meerdere legerfunctionarissen zich zorgen over de situatie op de Westoever. Ze omschreven de situatie in de krant als "op de rand van een implosie", en men ziet een reële kans dat er een geweldsuitbarsting volgt.

De afgelopen tijd intensiveerden de incidenten op de Westoever waarbij Israëliërs doelwit waren. Volgens Gallant probeert "Gaza te verbinden met de Westelijke Jordaanoever en het gebied in vuur en vlam te zetten". Hij zegt dat dit op alle mogelijke manieren moet worden voorkomen.

De komende periode zullen de Verenigde Staten samen met andere landen de aanvallen van de Jemenitische Houthi-rebellen willen beperken, zo denkt generaal buiten dienst De Kruif. "En Israël zal daadwerkelijk gaan afschalen en plannen maken over een nieuw bestuur in Gaza."

"Ik verwacht dat het geweld op de Westelijke Jordaanoever en van Hezbollah zal doorgaan, maar niet intensiever zal worden dan we nu hebben gezien. De enige onzeker factor is de gijzelaars", vertelt De Kruif. "Daar maak ik me grote zorgen over. Maar die blijven een cruciale rol spelen in de oorlog."

De politie heeft vijf verdachten uit Midwolda aangehouden vanwege de zware explosies in het Groningse dorp tijdens de nieuwjaarsnacht. De ontploffingen, die waarschijnlijk zijn ontstaan door zwaar illegaal vuurwerk, richtten een ravage aan in de omgeving.

De explosies vonden iets na 01.00 uur 's nachts plaats in de Anna Maria Horalaan. Ze werden vermoedelijk veroorzaakt door een lanceerapparaat voor illegaal vuurwerk, een soort katapult. Zeven huizen en meerdere auto's raakten beschadigd. De ruiten van zeker vijf woningen sneuvelden en meerdere mensen raakten lichtgewond door rondvliegend glas. Ook ontstonden er kleine brandjes.

De explosies werden vastgelegd op bewakingsbeeld:

Na de explosies ontdekten agenten dat niet al het vuurwerk bij het lanceerapparaat was afgegaan. Een deel van de omgeving werd tijdelijk ontruimd zodat het vuurwerk door een gespecialiseerd bedrijf kon worden veiliggesteld.

Vijftal aangehouden

De politie kwam de verdachten op het spoor na onderzoek en tips. Het gaat om drie mannen en twee vrouwen, meldt RTV Noord. Ze worden onder meer verdacht van het bezit en afsteken van zwaar vuurwerk of het opzettelijk veroorzaken van een explosie. Het is onduidelijk wanneer het vijftal is aangehouden. De politie wil verder ook niets zeggen over de identiteit van de verdachten.

De Eerste Kamer praat voor de tweede achtereenvolgende dag over de spreidingswet over de opvang van asielzoekers. Demissionair staatssecretaris Van der Burg gaf antwoord op de vragen die gisteren zijn gesteld. Het debat gaat vanavond nog verder en de stemming is pas volgende week, maar misschien wordt vanavond al duidelijk of de wet het zal halen.

Het is nog steeds onzeker, maar Haagse bronnen houden er rekening mee dat er uiteindelijk toch een meerderheid zal zijn. Mogelijk zal (een deel van) de VVD de spreidingswet steunen. De VVD-fractie in de Tweede Kamer stemde eerder tegen. Na het antwoord van Van der Burg zei Eerste Kamer-fractievoorzitter Schippers: "We maken onze eigen afweging, de antwoorden van de staatssecretaris nemen we mee".

In het debat benadrukte Van der Burg (ook VVD) dat asielzoekers over heel Nederland moeten worden verdeeld. Volgens hem is daar zijn spreidingswet voor nodig. Kern van de wet is dat gemeenten in het uiterste geval kunnen worden gedwongen om asielzoekers te huisvesten.

Internationale verplichtingen

Van der Burg zei dat Nederland zich heeft verbonden aan internationale verplichtingen over de opvang van asielzoekers. En dan is het volgens hem ook logisch om die opvang "op een solidaire manier" over heel Nederland te spreiden. "We laten niet de armste schouders de zwaarste lasten dragen."

Hij vindt dat de opvang nu veel te ongelijk is verdeeld en dat met name Ter Apel nu de klappen opvangt "voor ons beleid, of als je kritisch op het beleid bent ons wanbeleid".

Volgens de demissionaire staatssecretaris heeft de gemeente Westerwolde, waaronder Ter Apel valt, meer "structurele plekken" voor de opvang van vluchtelingen dan de hele provincie Zuid-Holland. In een schorsing van het debat boden de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Interprovinciaal Overleg en het COA een petitie aan met een pleidooi voor het aannemen van de wet.

Ook instroom beperken

Van der Burg vindt dat er ook iets moet worden gedaan aan beperking van de instroom van asielzoekers: "En als PVV, BBB, NSC en VVD niet tot afspraken kunnen komen op het gebied van instroombeperking, dan breekt van velen van u de klomp."

De VVD-staatssecretaris sprak tegen dat er door de spreidingswet meer opvangplekken zullen ontstaan, zoals met name de PVV betoogt: "Het enige wat we doen is de plekken op een betere manier over Nederland spreiden; we gaan echt geen plekken creëren die niet nodig zijn."

Van der Burg bestreed ook dat zijn voorstellen in strijd zouden zijn met de gemeentelijke vrijheid: "De gemeentelijke autonomie is er, maar kan door de rijksoverheid om landelijk, grondwettelijk of internationaal belang worden beperkt." Hij noemde als voorbeeld dat gemeenten er bijvoorbeeld ook niet voor mogen kiezen alleen maar openbaar onderwijs mogelijk te maken.

Politiek verslaggever Marleen de Rooy legt uit hoe de spreidingswet werkt en waarom deze omstreden is:

Het nieuws dat ook ver buiten de regio Dordrecht eieren met te veel PFAS zijn gevonden, roept vragen op. We beantwoorden de zes belangrijkste.

1. Is het nog wel veilig om eieren van mijn eigen kip te eten?

Dat weten we niet. Bij de eieren van hobbykippenhouders die de NOS liet testen zaten eieren waarin helemaal geen PFAS werd aangetroffen en die je dus gewoon kunt eten. Maar er zaten ook eieren tussen met sterk verhoogde PFAS-waardes die je volgens experts beter niet of maar heel weinig kunt eten.

In het meest extreme geval zat in eieren drie keer meer PFOS, een vorm van PFAS, dan is toegestaan volgens de EU-norm. Dat komt neer op 150 nanogram PFOS. Een volwassene van 70 kilo mag per week maximaal 300 nanogram PFOS binnenkrijgen. Dat betekent dus dat een volwassene al aan de maximale wekelijkse hoeveelheid zit met twee van die eieren, terwijl je ook al PFAS binnenkrijgt via bijvoorbeeld drinkwater en vis.

In de regio Dordrecht raadt het RIVM inmiddels af om eieren van hobbykippen te eten, vanwege het hoge PFOS-gehalte. In de rest van het land is zo'n waarschuwing er niet, maar experts die de NOS raadpleegde zeggen: totdat er meer duidelijk is over de omvang van het probleem, kun je als volwassene beter niet meer dan twee hobbykippeneieren per week eten.

2. En eieren uit de supermarkt dan?

Een doosje eieren uit de winkel is volgens het RIVM en de NVWA gewoon veilig. De NVWA controleert of commerciële eieren aan de regels voldoen door ze te testen op PFAS. Dat gebeurde vorig jaar 41 keer, bij verschillende pluimveehouderijen. Die 41 monsters waren veilig: de PFAS-norm werd niet overschreden.

Brancheorganisatie Avined laat weten onderzoek te hebben gedaan naar 90 pluimveelocaties. Ook in eieren van die locaties werden geen PFAS-gehaltes gevonden die boven de Europese norm uitkomen.

Hoe het kan dat in eieren van hobbykippen wel PFAS zit en in commerciële eieren niet, is niet helemaal duidelijk. Het zou verklaard kunnen worden doordat hobbykippen ander voedsel krijgen dan kippen bij kippenboeren. Wetenschappers en Avined wijzen er ook op dat er bijna het gehele afgelopen jaar een ophokplicht gold voor kippenboeren. Daardoor kwamen ook de kippen die vrije uitloop-eieren leggen nauwelijks buiten. Die ophokplicht geldt nog steeds. Avined zegt dat daarna de eieren goed gemonitord zullen worden om te zien of er iets verandert in de PFAS-waardes in eieren.

3. Wat is het risico voor kinderen?

Voor kinderen is het binnenkrijgen van PFAS gevaarlijker. De stoffen tasten het immuunsysteem aan en dat heeft bijvoorbeeld invloed op de werking van vaccins. PFAS-expert Jacob de Boer noemt de vaccinatie tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio: "Als je te veel PFAS binnenkrijgt, dan werkt dat toch minder goed. En we hebben allemaal al PFAS in ons lijf, dus zo'n eitje maakt het dan eigenlijk nog hoger."

En omdat de maximale hoeveelheid PFAS afhankelijk is van lichaamsgewicht, mogen kinderen er minder van hebben. Per kilo lichaamsgewicht mag je maximaal 4,4 nanogram PFAS per week binnenkrijgen. Dat betekent dat kinderen van 4 jaar, die gemiddeld 17 kilo wegen, maximaal zo'n 75 nanogram per week binnen mogen krijgen. In het geval van de eieren uit Maartensdijk die de NOS liet testen, zit een kind daar al aan door een half ei te eten. En daar komt PFAS die een kind toch al binnenkrijgt via drinkwater, verpakkingen en vis nog bij.

4. PFAS is toch ook kankerverwekkend? Waarom gaat het daar nu niet over?

Sommige PFAS-soorten kunnen kankerverwekkend zijn. Blootstelling aan die typen PFAS kan bijvoorbeeld nier- of teelbalkanker veroorzaken, zegt PFAS-expert Jacob de Boer. "Maar dan heb je het over een heel ander niveau." Het gaat dan om duizend tot tienduizend keer meer PFAS dan er in de geteste eitjes zit, zegt De Boer. "Dan gaat het over arbeiders in fabrieken, mensen die er misschien heel dichtbij wonen. Mensen die misschien wel honderd keer meer PFAS in hun bloed hebben."

5. Ik heb kippen in de tuin. Kan ik mijn eieren laten testen?

Nee. Er zijn bedrijven in Nederland die eieren testen op PFAS, maar die doen dat alleen voor bedrijven, niet voor particulieren, is te lezen op de website van GGD Zuid-Holland Zuid. PFAS-deskundige Chiel Jonker (Universiteit van Utrecht) kan zich wel voorstellen dat mensen met kippen willen weten waar ze aan toe zijn. "Dat geldt ook voor PFAS in bijvoorbeeld zwemplassen of zeewater. Als je het weet, kun je je gedrag erop aanpassen en daar niet meer gaan zwemmen. Met eieren is het net zo."

Jonker raadt aan om niet te veel eieren van eigen kippen te eten, totdat goed is onderzocht hoe groot het probleem met PFAS in zulke eieren is.

6. Wat weten we niet?

Er zijn ook nog veel vragen onbeantwoord. Hoe wijdverspreid het PFAS-probleem is bijvoorbeeld. Dat er nu op verschillende locaties in het land PFAS in hobbykippeneieren is gevonden, geeft volgens experts een indicatie dat het probleem breder speelt, maar hoe breed is nu nog niet te zeggen.

Ook nog onduidelijk is hoe de PFAS in de eitjes van hobbykippen terecht kon komen. Het blijft voorlopig gissen naar de oorzaak, ook voor experts. Zij roepen op om meer onderzoek te doen om uit te zoeken waar de verontreiniging vandaan komt.

De maker van de geavanceerde tekstgenerator ChatGPT, OpenAI, heeft een reeks maatregelen aangekondigd waarmee het misbruik van zijn tools rond verkiezingen wil tegengaan. 2024 wordt een ongekend groot verkiezingsjaar en OpenAI zal een situatie zoals 2016 willen voorkomen, waarbij techbedrijven werd verweten niet genoeg op te treden tegen desinformatie.

Vorige week nog doken op Facebook advertenties op met nepvideo's van de Britse premier Sunak, schrijft The Guardian. In de nepvideo roept Sunak op tot investeringen in een bepaald platform. Het ging volgens de krant om meer dan 100 advertenties die mogelijk 400.000 mensen hebben bereikt.

In brede zin zegt OpenAI zich voor te bereiden op het voorkomen van misbruik, zoals het maken van deepfakes, oftewel afbeeldingen of video's gebaseerd op gemanipuleerd beeld met AI. Hetzelfde geldt voor grootschalige beïnvloedingscampagnes.

Trump of Biden

In de praktijk betekent het dat OpenAI's afbeeldinggenerator DALL-E een verzoek om een afbeelding te maken van een verkiezingskandidaat, denk aan Trump of Biden, moet weigeren. Daarnaast mogen ontwikkelaars op basis van technologie van OpenAI geen chatbots bouwen die zich voordoen als kandidaten of instituties zoals overheden.

Sander Duivestein, auteur van het boek Echt Nep, merkt op X op dat er op dit moment diverse chatbots van Trump binnen OpenAI's omgeving bestaan. Het is onduidelijk of die wel zijn toegestaan of onder dit nieuwe beleid alsnog worden verwijderd.

In maart van dit jaar gingen afbeeldingen viral die gemaakt waren met Midjourney, dat geen onderdeel is van OpenAI, waarin te zien was hoe Trump in New York werd gearresteerd. Sindsdien is de afbeeldingkwaliteit enorm verbeterd, waarmee het risico dat mensen het verschil tussen echt en nep niet meer kunnen onderscheiden steeds groter wordt.

Afbeeldingen herkennen

In dat kader test het bedrijf momenteel een methode om afbeeldingen die zijn gegenereerd door DALL-E als zodanig te herkennen. De eerste resultaten worden "veelbelovend" genoemd. Journalisten en onderzoekers krijgen er binnenkort toegang toe. Hoe dit precies werkt en - niet onbelangrijk - hoe accuraat het is, is nog niet duidelijk. Afgelopen zomer moest het bedrijf nog een herkenningstool offline halen omdat deze te vaak fouten maakt.

Het bedrijf erkent daarnaast dat het nog niet goed weet hoe "effectief" zijn tools zijn in het overtuigen van mensen. "Totdat we meer weten, staan we het bouwen van apps voor politieke campagnes en lobbyen niet toe."

De Italiaanse politiek is al dagenlang in de ban van een reportage van publieke omroep RAI, waarin de onderminister van Cultuur van Italië wordt beschuldigd van het bezitten en laten bewerken van een gestolen schilderij uit de 17de eeuw. Ook zou hij een ander kunstwerk illegaal hebben geëxporteerd. Hij ontkent dat hij iets fout heeft gedaan.

Vittorio Sgarbi is de naam van de 71-jarige onderminister, kunstcriticus en tv-persoonlijkheid. Regelmatig haalt hij de media vanwege zijn korte lontje en grove taalgebruik, maar dit keer zijn de berichten serieuzer, nu er in twee zaken onderzoeken naar hem lopen.

De eerste zaak kwam aan het licht in het RAI-onderzoeksprogramma Report en draait om het schilderij La cattura di San Pietro (De gevangenneming van Sint-Pieter) van Rutilio Manetti. Dat werd in 2013 gestolen uit een kasteel in de noordelijke regio Piemonte. Het werk is na de uitzending vorige week gevonden bij Sgarbi en is door agenten in beslag genomen.

Sgarbi wordt ervan beschuldigd opdracht te hebben gegeven om het schilderij te bewerken: er is na de diefstal een kaars in de linkerbovenhoek toegevoegd, vermoedelijk om de herkomst ervan te verhullen. Zelf spreekt de onderminister dat tegen: hij zegt dat hij het kunstwerk, met kaars, ruim twintig jaar geleden had gevonden toen hij een villa restaureerde die zijn moeder had gekocht. Hij beweert dat het bij hem aangetroffen schilderij in de villa het origineel is en dat het 'kaarsloze' werk dat in 2013 als gestolen werd opgegeven een kopie is.

In de reportage zegt de eigenaar van het kasteel in Piemonte dat het canvas in 2013 uit het frame was gesneden. Enige tijd daarvoor zou een vriend van Sgarbi het kasteel hebben bezocht en hebben gezegd dat hij het werk wilde kopen.

In Report komt ook aan het licht dat een andere vriend van de onderminister het beschadigde schilderij naar een restaurateur had gebracht. Het gat in de omlijsting had dezelfde vorm als het stuk canvas dat in 2013 uit het frame werd gesneden. Toen het werk in 2021 door Sgarbi werd aangeboden bij een tentoonstelling, was er een kaars op te zien.

Enkele dagen na de uitzending kwam er een nieuwe beschuldiging: Sgarbi zou een schilderij van de Franse kunstenaar Valentin de Boulogne illegaal hebben geëxporteerd. Het kunstwerk met een waarde van 5 miljoen euro is in Monte Carlo in beslag genomen. Sgarbi zegt dat het gaat om een kopie en dat het niet van hem was. "Ik heb niets te vrezen", zegt Sgarbi in een reactie. "Ik zal mezelf op elke mogelijke manier verdedigen."

Nieuwe rel

Het is de tweede keer in korte tijd dat een functionaris van de regering van premier Meloni in verlegenheid wordt gebracht. Begin deze maand besloot ze een politicus van haar radicaal-rechtse partij Fratelli d'Italia op non-actief te zetten.

Hij had een pistool meegenomen naar een nieuwjaarsfeestje, dat per ongeluk afging en iemand verwondde. De politicus ontkende het wapen te hebben afgevuurd, maar weigerde de kruitresten te laten testen. Lokale aanklagers doen onderzoek naar deze zaak.