NOS Nieuws - Algemeen

Vijf jaar na de eerste coronabesmetting in Nederland zijn er zo'n 450.000 mensen die long covid hebben opgelopen. Ruim 12.000 van hen zijn inmiddels (deels) arbeidsongeschikt verklaard, blijkt uit cijfers van het UWV. Zij zijn al langer dan twee jaar ziek en hebben nu een WIA-uitkering. Twee jaar geleden ging het nog om 3000 mensen.

Maar volgens patiëntenorganisaties is dit nog maar het topje van de ijsberg. Volgens patiëntenorganisatie Postcovid NL zijn er in Nederland 90.000 mensen met ernstige klachten longcovidklachten hebben. Lang niet iedereen komt in aanmerking voor een WIA-uitkering en er zijn ook veel patiënten bezig met terugkeren naar werk. Maar re-integreren met een ziekte als long covid blijkt nog altijd een grote worsteling.

Terugval

In juli 2021 werd Suzanne van de Nes ziek. "Na het 'dansen-met-Janssen-weekend' waar mijn jongste dochter naartoe was gegaan." Maandenlang was ze enorm ziek van corona en het duurde uiteindelijk jaren voordat ze weer aan het werk kon.

"Mijn man en ik hadden een praktijk waarbij we mensen hielpen die last hebben van vastgezette spierspanning. Tijdens de lockdowns kostte dat heel veel geld en omdat ik niet voldoende herstelde, hebben we het bedrijf in maart 2023 moeten sluiten."

Daarna ging het langzaam maar zeker beter. Ze ging vrijwilligerswerk doen, begon een traject met een loopbaancoach en is uiteindelijk gaan solliciteren. "Toen ben ik aangenomen als sociaal werker, voor 24 uur per week. Dat ging heel goed, tot eind oktober. Toen ben ik weer heel ziek geworden, met opnieuw coronaklachten."

Inmiddels is Van de Nes weer aan het re-integreren en werkt ze 15 tot 18 uur per week:

"Toen we het ziektebeeld nog moesten leren kennen waren we geneigd het te vergelijken met iemand die overspannen is", zegt Charlotte de Bruin, bedrijfsarts en internist-nefroloog bij Arbo Unie in Nijmegen. "Toen adviseerden we om de grenzen op te zoeken en op te rekken. Maar we merkten dat het herstel dan juist slechter ging."

"We weten inmiddels dat je heel geleidelijk moet opbouwen en niet over grenzen moet gaan. Dan lukt het soms", zegt Iris Homeijer, bedrijfsarts en directeur medische zaken bij HumanCapitalCare. "Maar het blijft anders dan andere ziektes omdat we geen prognose kunnen geven. Je kunt met long covid moeilijk zeggen hoelang iemand ziek blijft en of iemand een terugval krijgt."

Homeijer heeft in de afgelopen jaren zo'n tien mensen met long covid begeleid. "Een paar van hen zijn helemaal niet meer teruggekeerd in werk. Dat zijn heel schrijnende gevallen waarbij mensen thuis ook heel weinig kunnen."

Geen recht op WIA

Charlotte Nelck werd in de zomer van 2021 ziek. Ze was toen adjunct-officier van justitie met een druk sociaal leven. Na jarenlang ziek zijn en pogingen om te re-integreren hoorde ze een klein jaar geleden dat ze volledig was afgekeurd. Ze krijgt nu een WIA-uitkering en houdt zich als vrijwilliger bij patiëntenvereniging Long Covid Nederland bezig met het thema werken.

"Veel mensen met long covid komen niet in de WIA-cijfers terecht", zegt Nelck. Soms gaan mensen minder uren werken zonder uitkering aan te vragen of gaan mensen eerder met pensioen. "En lang niet iedereen heeft recht op een WIA-uitkering. Denk aan zzp'ers die geen arbeidsongeschiktheidsverzekering hadden."

Ook mensen die voordat hun werkende leven begon ziek werden, hebben geen recht op de WIA. En de Wajong, die voor deze jonge doelgroep bedoeld is, kent drempels voor longcovidpatiënten. Alleen iemand die volgens een verzekeringsarts nooit meer kan werken door ziekte heeft er recht op. "Verzekeringsartsen durven dat niet te zeggen. Dat is een groep jonge, zieke mensen die hierdoor enorm in de problemen komt."

Het UWV laat weten dat er inderdaad schrijnende situaties zijn door de strenge regels en zegt jongeren zo goed mogelijk mee te geven hoe ze verder kunnen als ze geen recht hebben op een Wajong-uitkering.

Verschillen tussen bedrijfsartsen

Mensen die bezig zijn met re-integreren zijn vaak afhankelijk van de kennis van de bedrijfsarts die ze hebben, zegt Nelck. Bijvoorbeeld van kennis over PEM-klachten bij long covid, de verergering van klachten door inspanning. "Daardoor is het zo belangrijk om overbelasting te voorkomen. Als je bedrijfsarts daar weinig kennis over heeft, dan leidt dat tot slechte adviezen en ongelijkheid."

Joost van Bekum, bedrijfsarts van Arbo Unie in Eindhoven, zegt dat de grote verschillen in kennis tussen bedrijfsartsen gelijkgetrokken zijn over de jaren. "In het begin wist niemand van PEM-klachten, tegenwoordig weten de meeste bedrijfsartsen wel wat dat is." Toch blijft het een nieuwe ziekte waar ze niet alles van begrijpen. "We ontdekken nog steeds nieuwe dingen."

Het UWV verwacht dat het aantal long-covid patiënten dat in de WIA terechtkomt de komende jaren nog op zal lopen, omdat lang niet iedereen die nu ziek is daadwerkelijk weer aan het werk zal kunnen gaan.

Op de A4 van Rotterdam richting Den Haag is vanochtend rond 09.00 uur een ongeluk gebeurd met een camper en twee vrachtwagens. Door het ongeluk was de tunnel aan beide kanten urenlang dicht. Rijkswaterstaat verwacht dat vanaf 16.00 uur de weg weer open kan.

Vermoedelijk kreeg de camper motorpech in de Ketheltunnel, waarna een vrachtwagen die daarachter reed op de rem trapte. Achter dat voertuig reed een tankwagen, die niet op tijd kon remmen, waardoor de twee vrachtwagens botsten en de voorste op de camper botste.

Het ongeluk heeft veel schade veroorzaakt. Zo is de voorruit van de tankwagen gebarsten en zitten er deuken in de voertuigen. De diesel uit de tankwagen is niet gaan lekken, meldt omroep Rijnmond. Rijkswaterstaat zegt dat het wegdek in de Ketheltunnel inmiddels weer schoon is.

Een inzittende van de camper is naar het ziekenhuis gebracht met een gebroken been en de bestuurder van een van de vrachtwagens raakte lichtgewond. De bestuurder van de tankwagen is aangehouden.

Nog een ongeluk

Op dezelfde snelweg is in de richting van Rotterdam nog een ongeluk gebeurd met een personenauto. Bij dat ongeluk botste een automobilist van achteren op een vrachtwagen. De bestuurder raakte bekneld en is zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht.

DigiD kampte vanochtend met een grote storing. Door ddos-aanvallen hadden gebruikers problemen met het inloggen bij bijvoorbeeld de Belastingdienst en gemeenten.

Een ddos-aanval is een cyberaanval waarbij een grote hoeveelheid dataverkeer naar een computer of netwerk gestuurd met als doel de werking van een website, server of netwerk te verstoren of plat te leggen. Wie er achter de aanval zit, is niet bekend.

De storing begon rond 09.00 uur en was kort na het middaguur verholpen.

Vaker problemen

Zes weken geleden had DigiD ook al te maken met een storing die veroorzaakt werd door een ddos-aanval. Door de aanvallen raakte het netwerk overbelast.

Door grote drukte was het afgelopen zaterdag beperkt mogelijk om in te loggen bij de Belastingdienst om aangifte te doen over 2024.

Een Australiër die volgens de Australische bloedbank 2,4 miljoen baby's redde met zijn bloedplasma is op 88-jarige leeftijd overleden. James Harrison, ook wel bekend als 'De man met de gouden arm', stierf op 17 februari. Zijn dood werd vandaag door zijn familie bekendgemaakt.

Harrison had het zeldzame antilichaam anti-D in zijn bloed, dat gebruikt wordt om medicatie te maken voor zwangere vrouwen. Het medicijn helpt vrouwen die Rhesus D-negatief zijn, van wie het bloed hun ongeboren kind kan aanvallen. Zonder dit medicijn kunnen baby's bloedarmoede krijgen of lijden aan hartfalen.

De Australiër werd donor nadat hij zelf op zijn veertiende meerdere bloedtransfusies had gekregen bij een zware longoperatie. Tot op 81-jarige leeftijd bleef hij tweewekelijks plasma geven, zonder ook maar een afspraak verstek te laten gaan.

In 2005 werd hij wereldrecordhouder voor het doneren van het meeste bloedplasma, tot dit record in 2022 werd gebroken door een Amerikaan.

Levens redden

"Hij verwachtte er niets voor terug", zegt de voorzitter van de Australische bloeddonororganisatie. "Zelfs toen zijn vrouw was overleden, bleef hij doneren."

Volgens zijn dochter was haar vader erg trots dat hij zo veel levens heeft kunnen redden. "Het maakte hem blij om te horen over de vele gezinnen die dankzij zijn vriendelijkheid konden bestaan."

In de afgelopen maand is de inflatie in Nederland weer opgelopen. In februari 2025 lagen de prijzen van het dagelijks leven 3,8 procent hoger dan in dezelfde maand een jaar eerder. Dat blijkt uit de eerste, snelle berekening van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

In januari daalde de inflatie nog naar 3,3 procent, maar de daling wordt nu dus onderbroken. Het lukt maar niet om de inflatie in Nederland naar een gewenst niveau van 2 procent of lager te krijgen. Dat niveau wordt door economen als een gezonde stijging van het prijspeil gezien.

Ook ligt de inflatie in Nederland al een tijd hoger dan het Europese gemiddelde. Dat percentage ligt op 2,4 procent, blijkt vandaag.

Voeding en tabak

Het CBS vergelijkt het prijspeil met dat van een jaar eerder, maar ook met de maand ervoor. Ten opzichte van januari 2025 stegen de prijzen met ruim 1 procent. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat in februari veel mensen hun vakanties boeken. Volgens het CBS worden de prijzen tijdelijk wat opgestuwd bijvoorbeeld door duurdere vliegtickets.

In een maand tijd zijn vooral de prijzen van voedingsmiddelen, dranken en tabak omhooggegaan. In april 2024 gingen de accijns op sigaretten omhoog. Dat werkt nog altijd doorwerkt in de prijzen, ook deze maand nog. Vanaf april zal dit niet meer of minder terug te zien zijn in het inflatiecijfer.

Ook zijn in juli vorig jaar de huren flink gestegen. Dat effect is niet zomaar na een jaar verdwenen: de verwachting is dat ook dit jaar de huren omhoog zullen gaan.

Ook valt op dat de prijzen van industriële producten harder zijn gestegen. Energie en brandstof zijn juist iets goedkoper dan in januari.

Koopkrachtig

Dat de prijzen aanhoudend blijven stijgen, heeft meerdere oorzaken. Bovenal blijft de Nederlandse consument flink uitgeven, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. "We zien die prijsstijgingen over de hele linie, bij vrijwel alle productcategorieën. Ook als je uitgaven aan tabak en huren niet meerekent, is de inflatie aan de hoge kant."

Ook geeft de Nederlandse overheid al jaren veel geld uit, wat vooral de vraag naar personeel in de dienstensector opstuwt en daarmee de inflatie. Waarschijnlijk is dat uitgeven van de overheid nog niet voorbij. Afgelopen week berekende het Centraal Planbureau (CPB) dat de overheidsfinanciën er beter voorstaan dan verwacht. Dat zou ruimte geven aan politieke wensen van coalitiepartijen zoals meer uitgeven aan defensie of het sneller halveren van het eigen risico. Ook is er de roep om de energiebelasting te verlagen.

Overigens verwacht het CPB dat in 2025 de koopkracht verder zal stijgen. Daarbij kijkt het planbureau hoeveel de gemiddelde Nederlander waarschijnlijk meer gaat verdienen, maar ook hoeveel van die loonstijging opgaat aan inflatie. Het CPB gaat nu nog uit van een inflatiepercentage van 3,2 procent over heel 2025. In de eerste maanden van dit jaar ligt dat percentage dus hoger.

Goedemorgen! Vandaag worden Tweede Kamerleden bijgepraat over het onderzoek naar de zware mishandeling van het pleegmeisje uit Vlaardingen. En in Noorwegen neemt de marine deel aan een grote militaire oefening onder arctische omstandigheden.

Eerst het weer: ondanks het aankomende zachte lenteweer, blijft het fris in de nacht. Dat zorgt in de ochtend voor wat mist of nevel. Later vandaag breekt de zon in heel het land door en wordt het tussen de 8 en 10 graden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Vannacht werden voor de 97ste keer de Oscars uitgereikt in Los Angeles. De Nederlandse regisseur Victoria Warmerdam heeft met Ik ben geen robot een Oscar gewonnen voor Beste Korte Film. Het is voor het eerst dat een Nederlander deze categorie binnenhaalt. Slechts drie keer eerder werd een Nederlandse kortfilm genomineerd, allemaal in de jaren 60. De andere Nederlandse genomineerde dit jaar, Nina Gantz, greep naast een prijs.

De romantische komedie met een rauw randje Anora verzilverde in Los Angeles vijf van de zes nominaties en won daarmee de meeste prijzen van de avond, onder meer voor Beste Film, Regie en Actrice. De film gaat over de vertwijfelde zoektocht naar liefde van een sekswerker die wordt tegengewerkt door een Russische oligarch.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

"Ongelooflijk. Dit is iets dat je nooit meemaakt, dit is echt een holy-shit-what-the-fuck-moment", reageerde acteur Henry van Loon, die de mannelijke hoofdrol vertolkt, na de overwinning voor Ik ben geen robot. Kijk hieronder naar de korte film van regisseur Victoria Warmerdam.

Fijne maandag!

Het reces in politiek Den Haag is morgen voorbij, en dat betekent dat de coalitie nu echt aan de bak moet met de voorjaarsnota, het stuk waarin de partijen de begroting voor dit jaar kunnen aanpassen. Een ingewikkelde taak, want de lijst met discussiepunten is lang.

Het afgelopen jaar zijn meerdere grote problemen op de lange baan geschoven en zijn er ook een aantal nieuwe bijgekomen, zoals de grote geopolitieke onzekerheid. En dat terwijl de verhoudingen binnen de coalitie al op scherp staan. Wat zijn de grootste potentiële struikelpunten? Een overzicht.

Btw-gat

De oppositiepartijen in de Tweede Kamer dwongen eind vorig jaar af om de btw-verhoging op theaters, musea, boeken en sport niet door te voeren. Dat leidt tot een gat in de begroting van 1,2 miljard euro.

De afspraak was om dit gat met een andere btw-maatregel te dichten. Zo kwam bijvoorbeeld het plan voorbij om het hoogste btw-tarief van 21 naar 21,4 procent te verhogen. Maar tot nu toe stuiten alle andere btw-verhogingen op zoveel weerstand, dat de kans klein lijkt dat dat lukt.

Als het kabinet geen oplossing vindt, breekt het de belofte met de oppositiepartijen. Een mogelijke uitweg is het geld te zoeken buiten de btw, dus op een andere begroting. Maar dat betekent ook een bezuiniging en zal dus ook ingewikkeld zijn.

Klimaatdoelen en stroomnet

Als het kabinet de klimaatdoelen toch wil halen, moet het nieuwe maatregelen nemen. En maatregelen kosten bijna altijd geld. De vraag is dus hoeveel geld het kabinet hiervoor wil vrijmaken.

De neuzen staan in ieder geval niet helemaal dezelfde kant op: in het regeerprogramma is afgesproken om de klimaatdoelen te halen, maar coalitiepartijen PVV en BBB hebben daar veel minder mee.

En dan is er nog het overvolle stroomnet, dat ook een miljardeninvestering nodig heeft om toekomstbestendig te blijven.

Stikstof

Volgende maand komt de ministeriële commissie met een plan om Nederland uit de stikstofcrisis te helpen. Het lijkt onafwendbaar dat daar een flink bedrag voor nodig is, in ieder geval meer dan de 5 miljard euro die er vorig jaar bij het Hoofdlijnenakkoord voor is begroot.

Politiek lijken er zaken te verschuiven. BBB zag eerder af van geld dat voor de stikstofaanpak in de landbouw was bestemd, maar wil nu toch weer meer geld voor duurzaamheid en boeren. Daarvoor kijken ze, met een meerderheid van de Eerste Kamer, naar het Klimaatfonds van minister Hermans van Klimaat en Groene Groei. Hierin zit geld dat onder meer voor kerncentrales is gereserveerd.

Defensie

Nederland voldoet nog maar sinds kort aan de NAVO-norm, die voorschrijft dat 2 procent van het bruto binnenlands product aan defensie moet worden uitgeven. Internationaal is er, gelet op de ontwikkelingen rondom de oorlog in Oekraïne, inmiddels veel druk om dat percentage naar ruim 3 procent te brengen.

Dat zou grote gevolgen hebben voor de Nederlandse begroting. Elke procent extra naar defensie komt neer op zo'n 11 miljard euro die ergens anders vandaan moet worden gehaald. Binnen de coalitie is er grote verdeeldheid over de vraag of het percentage omhoog moet. Een definitief besluit wordt pas verwacht na de NAVO-top in Den Haag in juni.

Spaartaks

Een ander heet hangijzer zijn de problemen rond de 'spaartaks', ook wel de vermogensrendementsheffing. De rechter zette meerdere keren een streep door de wijze waarop het ministerie belasting heft over spaargeld en beleggingen. Daarom wil het ministerie van Financiën dat anders gaan berekenen.

Maar de invoering van die nieuwe berekening duurt langer dan gedacht. Vanaf 2027 loopt de overheid daardoor ruim 2 miljard euro aan inkomsten mis en daarvoor moet nog dekking worden gevonden. Dat betekent dat er op een andere manier inkomsten moeten worden geregeld, of dat er een extra bezuiniging moet komen.

Overige wensen

Veel coalitiepartijen hebben ook nog allerlei wensen die ze bij de Voorjaarsnota hopen te kunnen regelen. Een overzicht:

De partijen zijn het zeer oneens over waar het geld voor dit alles precies vandaan moet komen. Ook is er discussie over de begroting zelf. In het Hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat de cijfers van het Centraal Planbureau leidend zijn en dat er bij tekorten eerst moet worden gesneden in de uitgaven.

NSC zet daar nu toch vraagtekens bij. Volgens partijleider Omtzigt raamt het planbureau niet op de juiste manier, waardoor er aan het einde van het jaar veel meer geld zal overblijven dan verwacht. Zij lijken er, samen met BBB, op te koersen de begrotingsregels wat minder strikt te handhaven.

Kortom: de coalitiepartijen zullen nog heel wat spannende onderhandelingsuren tegemoet gaan. Komende maand wordt de eerste versie van de voorjaarsnota in de ministerraad besproken. Mochten ze er niet uitkomen, is er ook nog een uitweg: de problemen doorschuiven naar Prinsjesdag.

De Nederlandse regisseur Victoria Warmerdam heeft met Ik ben geen robot een Oscar gewonnen voor Beste Korte Film. De andere Nederlandse genomineerde dit jaar, Nina Gantz, greep naast een prijs. De romantische komedie met een rauw randje Anora verzilverde in Los Angeles vijf van zijn zes nominaties en won daarmee de meeste prijzen van de avond.

Op het podium bedankte Warmerdam hoofdrolspeelster Ellen Parren en de rest van haar cast en crew. "Jullie hart en ziel zit in elk frame van deze film. Deze prijs is ook voor jullie." Voor haar partner en producent Trent had ze ook lieve woorden: "Wij nuchtere Nederlanders zeggen dit te weinig, maar ik hou van je".

Parrens mannelijke tegenspeler Henry van Loon noemt de overwinning een holy-shit-what-the-fuck-moment. "Ongelooflijk. Dit is iets dat je nooit meemaakt", zegt hij tegen persbureau ANP.

Bekijk hier het moment waarop de Nederlanders de Oscar in ontvangst mochten nemen:

Ik ben geen robot gaat over een vrouw die aan haar identiteit begint te twijfelen als ze niet door een captcha-test op haar computer komt. Met absurdisme en zwarte humor stipt de film in ruim 20 minuten identiteit, feminisme en zorgen over AI aan.

Het is voor het eerst dat een Nederlander deze categorie binnenhaalt. Slechts drie keer eerder werd een Nederlandse korte film genomineerd, allemaal in de jaren 60.

Naast Ik ben geen robot was ook Wander to wonder van de Nederlandse Nina Gantz genomineerd, over de ontrafelende levens van drie minimensjes. Deze stopmotionfilm legde het af tegen In the shadow of the Cypress uit Iran.

Bekijk hier de Oscarwinnaar:

Anora ging uiteindelijk met de meeste prijzen naar huis, onder meer voor Beste Film, Regie en Actrice. De film gaat over de vertwijfelde zoektocht naar liefde van een sekswerker die wordt tegengewerkt door een Russische oligarch. "Amerikanen zien blijkbaar graag hoe iemand zich verzet tegen een machtige Rus", grapte presentator Conan O'Brien in een overduidelijke sneer naar president Trump.

Winnares Mikey Madison (Beste Actrice) onthield zich van dergelijk commentaar in haar dankwoord. Ze keek terug op het pad dat haar hier gebracht had. "Dit voelt heel surrealistisch", kon ze geëmotioneerd nog net uitbrengen. "Ik ben opgegroeid in Los Angeles maar Hollywood leek altijd zo ver weg."

Net als regisseur Sean Baker dankte ze de sekswerkers die hun verhalen en ervaringen met hen deelden voor de film. "Ik blijf jullie ondersteunen en zal een bondgenoot blijven." De winst van Madison betekende dat oude rot in het vak Demi Moore de eerste Oscarnominatie in haar 40-jarige carrière niet kon verzilveren.

Het lukte Adrien Brody met The brutalist om voor de tweede keer een Oscar te winnen, 22 jaar na zijn eerste voor The pianist. Wederom een drama over de gevolgen van de Holocaust, merkte hij zelf op. "Opnieuw verbeeldde ik het trauma en de gevolgen van oorlog en onderdrukking, van antisemitisme en racisme", zegt hij over de parallellen tussen beide films. "Als het verleden ons iets kan leren, is dat je haat niet ongehinderd mag laten bestaan."

In totaal werd de film met tien nominaties onderscheiden met drie Oscarbeeldjes, ook voor het camerawerk en de muziek. Wellicht een povere score, maar de dertien kansen voor Emila Pérez leverden slechts twee keer winst op. Daaronder wel de prijs voor Beste Vrouwelijke Bijrol, voor Zoë Saldaña. Ze kwam in tranen het podium op.

"Mijn grootmoeder kwamen in 1961 naar dit land; ik ben het trotse kind van immigrantenouders, met dromen, waardigheid en hard werkende handen", vertelde ze. "Het feit dat ik win voor een rol waarin ik mocht zingen en spreken in het Spaans, zou mijn oma enorm trots hebben gemaakt."

Winnaar voor Beste Mannelijke Bijrol Kieran Culkin keek in zijn dankwoord juist naar de toekomst. Hij herinnerde zijn vrouw dat ze ooit beloofd had met hem voor een vierde kind te gaan als hij een Oscar zou winnen. "Dus liefde van mijn leven, met zo weinig vertrouwen in mij", lachte Culkin bloedserieus, "laten we beginnen aan dat kind".

Grote politieke boodschappen bleven daarmee bij de meeste prijzen uit, al riepen de Palestijnse en Israëlische filmmakers die Beste Documentaire wonnen voor No other land wel op tot vrede in het Midden-Oosten. "We zijn met elkaar vervlochten", zei de Israëlische journalist Yuval Abraham die de Palestijnse activist Basel Adra volgde.

"Mijn volk kan waarlijk veilig zijn als Basels volk vrij en veilig is. Het kan echt anders", beloofde Abraham, die en passant nog uithaalde naar de politiek van president Trump. Ook Adra hoopt op betere tijden. "Twee maanden geleden ben ik vader geworden en ik hoop dat mijn dochter nooit zoals ik zal vrezen voor geweld, verwoesting en verdrijving."

Regisseur Walter Salles put hoop uit de onverzettelijkheid van Eunice Paiva, wier echtgenoot verdween tijdens het militaire regime in Brazilië. Verfilmd als I'm still here won haar verhaal als Beste Internationale Film de eerste Oscar ooit voor Brazilië.

"Dit draag ik op aan een vrouw die een vreselijk verlies heeft geleden onder een autoritair regime, maar weigerde te buigen en zich verzette. Deze prijs is voor haar."

De Australische marine heeft een Litouwse oceaanroeier gered die bezig was met een poging de Stille Oceaan over te steken. De man had in de Koraalzee een noodsignaal uitgezonden omdat hij in een tropische storm was beland.

De storm met de naam Alfred bereikte windsnelheden tot 100 kilometer per uur, wat leidde tot golven van wel zeven meter hoog.

De Litouwer, Aurimas Mockus, had vrijdag alarm geslagen. Hij was bezig om solo de oceaan over te roeien om steun te verwerven voor het door oorlog geteisterde Oekraïne.

De man was in september in de Verenigde Staten begonnen aan zijn overtocht van 12.000 kilometer en had die bijna voltooid.

Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk komen met een voorstel voor een beperkte wapenstilstand tussen Oekraïne en Rusland die een maand moet duren. President Macron heeft dat gezegd tegen de Franse krant Le Figaro, op de terugweg van de top in Londen.

Het zou gaan om een bestand dat alleen geldt voor "de lucht, zee en voor de energie-infrastructuur". Volgens deze informatie zouden de gevechten op land niet worden gestaakt. Het voordeel van zo'n beperkte wapenstilstand is volgens Macron dat die gemakkelijker te controleren is. Hij wees erop dat de lengte van de frontlinie vergelijkbaar is met de afstand tussen Parijs en Boedapest.

Macron voegde eraan toe dat hij en bondgenoten vrede willen "maar niet tegen elke prijs, niet zonder garanties".

Zelensky op de hoogte

Europese leiders kwamen zondag bijeen op uitnodiging van de Britse premier Starmer, om te praten over de veiligheid van Oekraïne en Europa. Starmer en Macron willen een gelegenheidscoalitie van NAVO-landen om Oekraïne te beschermen als het tot een bestand komt.

Macron zei tegen Le Figaro dat er pas in een tweede fase sprake zal zijn van Europese militairen op Oekraïense grondgebied. "In de komende weken zullen er geen Europese troepen op Oekraïens grondgebied zijn."

De BBC vroeg Zelensky naar het plan voor een beperkte wapenstilstand. "Ik ben overal van op de hoogte", was zijn korte antwoord.

De Franse president wil dat Europese landen hun uitgaven voor defensie opvoeren. Hij sprak over een percentage van 3 tot 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Ook zou de Europese Commissie innovatiever moeten zijn bij het financieren van defensie-uitgaven.

'Grondstoffendeal nog op tafel'

De ingelaste top in Londen volgde twee dagen na het diplomatieke debacle in Washington, waar een ontmoeting van de Oekraïense president Zelensky met president Trump en vicepresident Vance ontspoorde.

Zelensky zou in de VS eigenlijk een overeenkomst over grondstoffen tekenen, maar daar kwam het niet van. Hij werd openlijk de les gelezen en kreeg te horen dat hij voortijdig kon vertrekken. Vandaag zei de Oekraïense president dat de deal wat hem betreft nog op tafel ligt. "Als we overeenstemming hebben bereikt om de grondstoffendeal te tekenen, zijn we klaar om hem te tekenen", zei hij tegen de BBC.

Zeker 25 undercoveragenten van de Britse politie hebben romantische relaties gehad met vrouwelijke politieke activisten om in hun persoonlijke levens te infiltreren. Geen van de vrouwen wist tijdens de relatie dat hun partner een politiespion was, blijkt uit onderzoek van de Britse krant The Guardian.

In het 'spy cops'-schandaal infiltreerden tussen 1968 en 2010 zo'n 140 undercoveragenten in meer dan duizend groeperingen in het Verenigd Koninkrijk, van milieu- en dierenrechtenbewegingen tot extreemrechtse groepen. Zeker 25 van deze agenten gingen onder een valse identiteit romantische relaties aan met leden van deze groepen. Die identiteiten waren vaak gebaseerd op namen en gegevens van overleden kinderen.

In totaal werden over een periode van ruim veertig jaar meer dan vijftig vrouwen tot een relatie verleid, blijkt uit het onderzoek waarover de Britse zender ITV een serie maakte. Een van hen was milieuactivist Helen Steel, die vooral bekend werd door de 'McLibel'-zaak, het langstlopende smaadproces in de Britse geschiedenis.

In 1989 werden zij en een andere activist aangeklaagd door McDonald's voor smaad, omdat ze folders hadden uitgedeeld waarin de fastfoodketen werd beschuldigd van het misleiden van kinderen en het verkopen van ongezonde voeding. Het proces trok wereldwijd veel aandacht, ook omdat de twee activisten geen juridische bijstand hadden.

Steel had twee jaar een relatie met ene John Dines, die zich voordeed als dierenactivist. In werkelijkheid was Dines een agent van de Special Demonstration Squad, een geheime eenheid binnen de Britse politie die tot 2008 actief was. Steel woonde met hem samen totdat hij in 1992 verdween. Ze ontdekte pas jaren later wie Dines echt was.

De politieman zei later dat hij nooit van Steel had gehouden en dat hij de relatie gebruikte om "nuttige en waardevolle informatie" over de linkse activiste te verzamelen.

Wreed en manipulatief

Een andere vrouw zegt tegen The Guardian dat haar leven "geruïneerd was" toen ze erachter kwam dat de vader van haar zoon een undercoveragent was. Dat ontdekte ze pas toen hun zoon al 20 jaar was. De agent, Bob Lambert, had beweerd dat hij naar het buitenland moest vluchten om aan arrestatie door de politie te ontkomen.

Van nog zeker drie vrouwen is bekend dat zij een kind hebben gekregen van een undercoveragent. Een van deze vrouwen kreeg een zoon van een spion die 19 jaar lang beweerde dat hij een zakenman was. De politie wist al in 2013 dat de man een andere identiteit gebruikte, maar bracht de vrouw pas in 2020 op de hoogte. Het is nog steeds niet duidelijk waarom de politie daar zo lang mee wachtte.

Bankrekeningen

In 2015 opende Theresa May, de toenmalige Britse minister van Binnenlandse Zaken, een onderzoek naar de misstanden van de Special Demonstration Squad. Daaruit bleek dat de spionnen onrechtmatig te werk gingen en 'opvallend veel informatie' verzamelden over de persoonlijke levens van de activisten, van vakantieplannen, seksuele voorkeur tot gegevens van bankrekeningen.

De rechter die het onderzoek uitvoerde concludeerde ook dat de undercoveragenten 'opmerkelijk' veel informatie verzamelden over activisten die geen bedreiging voor de samenleving vormden.

De eerste groeperingen die eind jaren '60 en in de jaren '70 werden geïnfiltreerd waren links. Ze waren marxistisch of verzetten zich tegen de oorlog in Vietnam en de apartheid in Zuid-Afrika. Later werden meer linkse actiegroepen én extreemrechtse groeperingen het doelwit van spionage.

Een belangrijk deel van het onderzoek richtte zich op de vraag hoe het kon dat vrouwen tot relaties werden verleid. In 2024 bood de politie excuses aan en gaf toe dat de "bedrieglijke, manipulatieve" relaties het resultaat waren van "een bredere cultuur van seksisme en vrouwenhaat" binnen de politie.

Elke toegangsweg naar het vluchtelingenkamp van Tulkarem is door het Israëlische leger verwoest. Asfalt is kapotgetrokken inclusief waterleidingen en riolering. En alles wat er op straat stond zoals auto's, is door bulldozers opzijgeduwd. Een soort modderige akkers lijken de wegen nu. En iedereen weet, waar de verwoesting begint is ook waar de grens loopt. Vanaf dat punt is het nu militair terrein met Israëlische scherpschutters die niemand toelaten. Ook voor journalisten is de toegang verboden.

Israël zegt er Palestijnse gewapende groepen de kop in te willen drukken. Die verzetten zich tegen de Israëlische bezetting. Leden ervan geloven niet dat diplomatie er na al die jaren alsnog voor zal zorgen dat er een einde aan de bezetting komt. En dus gaan ze zelf de strijd aan met het Israëlische leger door aanvallen te plegen, met wapensteun van Iran.

Israël zegt dat het "broeinesten van terrorisme" zijn en doet geregeld invallen, bijvoorbeeld om militanten op te pakken. Daarbij vallen regelmatig doden en gewonden. Maar invallen van deze omvang hebben Palestijnen op de Westoever in geen 20 jaar meegemaakt. Niet alleen leden van de militante groeperingen worden nu aangepakt, maar alle inwoners van de kampen zijn door het leger verjaagd.

Alaa Shafni staat zo'n 100 meter van een van de ingangen naar het vluchtelingenkamp en ze wijst: " Daarbinnen is mijn huis, je kan het vanaf hier net niet zien. Niemand mag het kamp meer in." Ook zij werd samen met haar gezin gedwongen te vertrekken. "We hebben vaker invallen meegemaakt, maar die duurden dan een paar dagen. Dit is al weken gaande." Een deel van het gezin slaapt nu in de winkel die ze heeft net buiten het vluchtelingenkamp. Ze verkoopt er kinderkleding en huishoudelijke spullen, maar achterin de winkel staan nu ook bedden. "Toen het leger ons wegstuurde wisten we niet waar we naartoe moesten dus kwamen we hier."

Deur open laten

Nu staat ze dagelijks voor de deur van haar winkel te staren naar de ingang van het kamp. Haar huis is dichtbij, maar tegelijkertijd ver weg. "Ik kreeg onlangs van het leger toestemming om twee uurtjes mijn huis in te gaan om wat spullen voor de kinderen te halen, je gelooft niet wat je daar ziet. De schade is enorm. Wegen zijn verwoest, huizen zijn vernield."

Ze mochten van het leger de deuren van het huis niet op slot doen zegt ze, militairen moesten er naar binnen kunnen. "Het hele huis hadden ze overhoop gehaald en van alles vernield. Kasten maar ook de wasmachine en koelkast waren vernield. Er is geen stroom meer dus al het eten in de vriezer en koelkast lag te rotten", zegt Shafni.

Dezelfde verhalen komen uit de andere vluchtelingenkampen waar het Israëlische leger binnen is gevallen. In totaal zijn 40.000 Palestijnen ontheemd door het offensief. Ze werden gedwongen te vertrekken door het Israëlische leger en verblijven nu overal en nergens. Sommigen kunnen iets huren of logeren bij familie, maar honderden gezinnen kunnen nergens naartoe en worden tijdelijk opgevangen in scholen en buurtcentra.

Um Ahmad verblijft met haar dochter en kleinkinderen ook in een buurtcentrum in de stad Tulkarem, samen met 80 andere gezinnen. De mannen allemaal samen in een zaal, de vrouwen en kinderen verdeeld over kleinere ruimtes. Het gezin slaapt met zes personen in een soort klein magazijn, het is donker en er zit schimmel op de muur. "De militairen schoten op ons en toen zijn we gevlucht. We konden nergens naartoe dus zijn we hier maar heen gekomen", zegt um Ahmad.

Ramadan

De afgelopen weken hoopte men dat ze voor de start van de ramadan weer terug naar hun huis zouden mogen. Shafni: "Het is voor ons een belangrijke maand en we hadden zo gehoopt dat we die periode in onze eigen huizen mochten doorbrengen." Maar voordat de ramadan begon maakte de Israëlische minister van Defensie Katz duidelijk dat dat niet zou gebeuren. Sterker nog, hij kondigde aan dat hij het leger de opdracht had gegeven zich voor te bereiden op een lang verblijf in het kamp. Zeker de rest van het jaar wil hij de kampen bezet houden en de bewoners dus niet terug laten keren.

Palestijnen zijn bang dat Israël op deze manier zijn macht op de Westoever permanent wil vergroten. Premier Netanyahu staat onder druk van ultrarechtse coalitiepartners. Die zien de Westelijke Jordaanoever het liefst geannexeerd. Toch blijft um Ahmad hoop houden dat ze ooit weer terug mag keren naar het vluchtelingenkamp: "Het is ons thuis, is er iets fijners dan je eigen huis?"

De bulldozer is van cruciaal belang in Israëls militaire werkwijze op de bezette Westelijke Jordaanoever en tijdens de oorlog in Gaza. Ze ruimen explosieven, maar vegen ook huizen, gebouwen, wegen en landbouwgrond van de kaart:

Terwijl er op veel plekken in het land volop carnaval wordt gevierd, gebeurde dat gisteren in Amsterdam voor het laatst. Carnavalsvereniging d'Osseknarren uit Osdorp was al de enige overgebleven vereniging in Amsterdam, maar houdt na 53 jaar ook op met bestaan.

De vereniging met 135 leden kwam gisteren nog één keer bij elkaar om met een lach en een traan carnaval te vieren.

Hoewel carnaval vooral feestvieren is, had het gisteravond bij de leden van de vereniging een dubbele lading. "Dit is een avond met een rouwrandje", zei Peter van Velzen, de president van de vereniging, tegen AT5. "Een lach en een traan. Wij staan voor eenheid en blijheid en dat proberen we vanavond nog wel uit te dragen met zijn allen."

De vereniging stopt vanwege geldgebrek. Het doet Van Velzen veel dat er vanwege financiële tekorten geen andere keuze gemaakt kon worden.

Ook voor Wim Kuiper, erelid van de vereniging, was het een emotionele avond. Hij stond aan de wieg van d'Osseknarren, die in 1971 werd opgericht. "Ik ben al vanaf 1972 lid, en al die jaren heb ik opgebouwd en weer afgebroken", vertelt hij. "Ik ga het missen."

'Past niet in Amsterdam'

Voor menig Amsterdammer zal een verrassing zijn dat er in de stad carnaval gevierd wordt. Josje Stroethoff, penningmeester van de vereniging, is dan ook stellig als gevraagd wordt of carnaval in de stad thuishoort. "Nee, totaal niet. Het past niet in Amsterdam, maar we doen het wel. En we maken er een superfeest van."

Het is nog onbekend wat de 135 leden gaan doen nu de vereniging ermee stopt. "Ik durf er eigenlijk niet aan te denken, maar we komen wel in een soort zwart gat terecht", aldus president Van Velzen.

Er komt een 'coalition of the willing', met daarin in ieder geval het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, om een Europees vredesplan voor Oekraïne te maken. Dat plan zal worden voorgelegd aan de Verenigde Staten. Daarmee komt er een Europees alternatief voor de gesprekken over een 'vredesdeal' voor Oekraïne tussen Rusland en de VS.

"Europa moet het zware werk doen", zei de Britse premier Starmer na afloop van een ingelaste top in Londen over de veiligheid van Oekraïne en Europa. Hij benadrukte dat steun van de VS onmisbaar blijft.

In zijn persconferentie zei Britse premier Starmer dat "meerdere landen" bij de coalitie willen om Oekraïne te beschermen. Starmer wilde echter geen namen noemen. Hij gaf aan dat de "bereidwillige landen" het zelf bekend moeten maken.

De coalitie zal direct intensief aan het werk gaan, zei Starmer:

Premier Schoof, die ook bij de top in Londen was, zei dat militaire planners uit het VK en Frankrijk samen zullen komen om plannen te maken en dat Nederland zich daar op korte termijn ook bij zal aansluiten. Schoof zei erbij dat hij namens Nederland geen concrete toezeggingen heeft gedaan.

Ook Canada heeft nog niets toegezegd. Premier Trudeau werd ernaar gevraagd door journalisten in Londen en antwoordde dat "alle opties op tafel liggen". Volgens de Canadese premier is het nog te vroeg voor een keiharde toezegging voor "een vrede die er nog niet is".

'Vrede helpen verdedigen'

De leiders van Europese NAVO-landen en de Canadese premier Trudeau hebben in Londen wel afgesproken dat ze Oekraïne militair blijven steunen, ook als er een bestand met Rusland komt. Ook blijven de sancties tegen Moskou intact. Voor de leiders staat vast dat blijvende vrede in Oekraïne gebaseerd moet zijn op de soevereiniteit en veiligheid van het land en dat Oekraïne aanwezig moet zijn bij gesprekken over een einde aan de oorlog.

Als er een bestand of vredesakkoord komt, zullen in elk geval het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk dat helpen verdedigen. Starmer zei eerder al dat het VK bereid is troepen naar Oekraïne te sturen, maar alleen als de VS veiligheidsgaranties biedt.

Hij kondigde ook nieuwe Britse steun aan: Oekraïne kan bijna 2 miljard euro aan Britse exportfinanciering gebruiken om meer dan 5000 luchtverdedigingsraketten te kopen. Die raketten zullen in Belfast worden gemaakt.

De EU-lidstaten moeten dringend meer geld investeren in defensie, zei voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen na de bijeenkomst. Ze herhaalde dat er meer financiële ruimte zal komen om Europa te herbewapenen. "We moeten de VS laten weten dat we klaar zijn om de democratie te beschermen." De Europese Commissie zal op 6 maart een plan presenteren aan de Europese Raad van regeringsleiders.

NAVO-secretaris-generaal Rutte sprak van een goede ontmoeting. Iedereen is volgens hem doordrongen van de noodzaak Oekraïne te helpen en daarvoor ook de financiële middelen beschikbaar te stellen. De landen gaan hun defensie-uitgaven verhogen, zei Rutte.

Hij blijft uitgaan van goede samenwerking met president Trump, die hij deze week nog over de telefoon sprak. Hij zei dat Trump nog volledig gecommitteerd aan de NAVO is.

Dertien NAVO-landen waren zonder de VS met spoed bijeengekomen in Londen, samen met de Oekraïense president Zelensky, secretaris-generaal Rutte en voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie. De bijeenkomst was extra urgent vanwege de ongekend harde confrontatie van president Zelensky met president Trump en vicepresident JD Vance. Voor het oog van camera's in het Witte Huis werd de Oekraïense president aangevallen en werd hem gebrek aan dankbaarheid verweten.

Vandaag lieten prominente Republikeinen doorschemeren dat Zelensky wat de VS betreft mogelijk moet opstappen om een deal mogelijk te maken met Rusland. Eerder had Trump op sociale media de Oekraïense leider een dictator genoemd. Onder Trump heeft Washington toenadering gezocht tot Moskou, ten koste van Kyiv en Brussel.

"Ik heb er nooit, nooit echt over nagedacht dat de Oscars überhaupt een optie zouden zijn", lacht Nina Gantz, regisseur van Wander to wonder, die vannacht in Los Angeles meedingt naar de prijs voor Korte Animatie. "Mijn filmpje is niet heel doorsnee, het is best een wild ride. Ik heb nooit bedacht dat het voor het Amerikaanse publiek zou werken."

In haar animatie proberen drie minimensjes te overleven na de dood van de presentator van het kinderprogramma dat ze samen maakten. In dik 11 minuten zet Gantz de ontregeling neer die de poppetjes voelen, van stoïcijns doorwerken tot totaal losgeslagen.

"Voor mij komt de leukste humor uit de treurigheid", zegt ze voorafgaand aan de ceremonie tegen NOS-podcast De Dag. "Omdat er best vaak zware onderwerpen in mijn films zitten, vind ik het het allerbeste om dat op een lichte manier te benaderen. Het moet een soort contrast hebben."

Inspiratie voor de bizarre ontrafeling van een geliefd kinderprogramma haalde Gantz uit het misbruikschandaal rond 'kindervriend' Jimmy Savile van de BBC. Ineens bleken de jeugdherinneringen van een hele generatie tv-kijkertjes bezoedeld door zijn wandaden. In Wander to wonder vermengt ze nostalgie en onschuld met vervreemding en walging.

Bekijk hier de hele film:

Gantz worstelde acht jaar lang met de invulling van dat gegeven. De puzzelstukjes vielen pas echt op hun plaats toen ze het verhaal radicaal omgooide: speelde de bedenker van de fictieve serie eerst nog een rol, ineens zag Gantz in dat juist zijn dood het verhaal richting zou geven. Zijn tragisch-komisch uitgestrekte benen in beeld vergroten het isolement van de verweesde poppetjes.

Katalysator van dat idee was een eigen trieste ervaring, toen ze tijdens de covid-pandemie haar schoonvader verloor. "Toen zag ik hoe iedereen anders omging met de eigen rouw. Sommigen voelden zich misschien zelfs een beetje bevrijd, omdat het zo lang had geduurd en anderen hielden heel erg vast aan zijn legacy. Dat is toch in het verhaal terechtgekomen."

Monnikenwerk

Gantz gebruikte stopmotion naast een levende acteur, een techniek die door de legendarische specialeffects-regisseur Ray Harryhausen werd gebruikt in avonturenfilms als Jason and the Argonauts (1963) en Clash of the Titans (1981). "Ik vond dat zo mooi hoe dat gecombineerd was, dat je het tastbare, het handmatige werk van die stopmotion nog ziet maar het toch heel overtuigend is."

Makkelijk was het niet. Bij stopmotion moeten er per seconde film 25 foto's worden genomen, waarbij de poppetjes stuk voor stuk een piepklein beetje worden verplaatst. Slechts vier seconden film per dag was daarbij de vuistregel voor Gantz.

Een pot augurken die kapot valt was een huzarenstukje: elk van de twintig augurken en alle scherven moesten telkens op hun eigen voetstukje worden verplaatst, met daaroverheen nog siliconenkit om het weg spattende sap te verbeelden.

Het stelde Gantz' geduld op de proef, maar ze noemt het ook meditatief. "Ik denk nooit na over hoeveel frames ik heb gedaan, want daar word je heel ongelukkig van. Maar het is ook magisch: je hebt gewoon zo'n pop in je handen die niks doet maar als je frame voor frame monteert met de stemmen eronder, komen ze tot leven. Dat is een kick."

Of het allemaal ook een Oscar waard is, zal Gantz vannacht ontdekken. Zelf is ze bescheiden over haar kansen. "Ik ben er vrij nuchter in", zegt ze vanuit LA. "Het is gewoon al heel bijzonder dat we hier zijn. Dat neem je voor je leven mee."

De meteorologische lente trapt wat aarzelend af, met frisse nachten en kans op mist die de zon nog even dwars kan zitten.

Maar de weermodellen zijn kraakhelder: er staat ons een droge en steeds zachtere week te wachten. Heerlijk weer om in de tuin te werken, de natuur in te gaan of een terrasje te pakken.

Tot en met dinsdag blijft het 's nachts fris met lichte vorst. De kans op gladheid is erg klein, maar niet helemaal nul, zeker op bijvoorbeeld fietsbruggetjes kan het plaatselijk even glad worden.

Winter verliest grip

Vanaf woensdag schakelt de atmosfeer een versnelling hoger: de wind draait naar het zuiden, de lucht wordt droger, en de temperaturen stijgen.

Donderdag en vrijdag schieten de maxima boven de 15°C. In het zuidoosten van het land is het in het weekend zelfs nog wat warmer.

Regen blijft voorlopig buiten beeld, pas na het weekend duiken de eerste signalen voor neerslag weer op. Kortom: de winter verliest zijn grip en de lente zet een zonnige stap naar voren.

Dat de komende dagen zonniger worden, met heldere nachten, is ook goed te zien in de temperatuurpluim. In de meteorologie noemen we deze, waar een duidelijke zaagtand te zien is, een 'zaagtandpluim'.

Dit betekent dat het overdag snel opwarmt, maar 's avonds en 's nachts ook snel weer afkoelt. Is er meer bewolking, dan zouden de zaagtanden minder scherp zijn. Wolken houden namelijk overdag wat warmte tegen en zorgen ervoor dat het 's nachts minder snel afkoelt.

Op dit moment zijn er weinig grijze vlakken rond de rode lijn. Dat duidt erop dat de verwachting vrij zeker is en dat we dus een aantal zonnige dagen voor de boeg hebben.

Gesprekken met een psycholoog of psychiater gebeuren steeds vaker online. Mensen maken er graag gebruik van en zorgaanbieders zetten er op in, blijkt uit een rondgang van de NOS onder ggz-instellingen en brancheorganisaties. Vooral mensen die tegen lange wachtlijsten aanlopen, hebben voordeel bij digitale zorg.

Meerdere aanbieders doen sinds corona meer digitaal. Zo spreekt online specialistische ggz-aanbieder LMcare van een verdubbeling van het aantal dagelijkse sessies in twee jaar tijd. GGZ Hulp Online ziet een soortgelijke groei. Een derde zorgaanbieder, Thubble, laat weten dat het aantal verwijzingen door huisartsen flink toeneemt.

Branchevereniging De Nederlandse ggz ziet ook dat ingezet wordt op digitaal. "Van de grote aanbieders weten we dat haast iedereen online zorg aanbiedt. Ruim tien aanbieders bieden alleen nog online aan. We merken dat organisaties het belang inzien. Zowel voor mensen die werken in de zorg, als voor mensen die zorg nodig hebben", aldus Jeroen Pepers, directeur van De Nederlandse ggz.

Jaarlijks maken zo'n 1,5 miljoen mensen gebruik van geestelijke gezondheidszorg. Niet iedereen kan de nodige zorg krijgen. Zo'n 100.000 mensen staan op de wachtlijst. De wettelijke wachtnorm wordt vaak overschreden. Patiënten en zorgverleners slepen daarom de Staat voor de rechter.

Ook Diederik, die al langer kampt met een angststoornis, liep tegen de wachtlijsten aan. "Ik heb meerdere trajecten doorlopen maar mijn klachten bleven terugkomen. Ik kon uiteindelijk ergens terecht, maar wel pas over 32 weken."

Zijn ggz-aanbieder adviseerde hem digitale therapie te overwegen, waarmee hij na twee weken kon beginnen. "Dat heb ik gedaan. Het verlichtte meteen de stress en ik vond het fijn om gesprekken te kunnen voeren in een vertrouwde omgeving. Als vader van drie kinderen was dit voor mij een hele fijne uitkomst."

Ook de flexibiliteit van de afspraken en het feit dat de gesprekken in de eigen omgeving gehouden worden, zijn voor de gebruikers voordelen van digitale zorg.

Het belang van zorgaanbieders is min of meer hetzelfde. Flexibelere werkuren, het kunnen helpen van meerdere cliënten per dag en het besparen van kosten spelen een rol. Zo werken van de 65 psychologen bij LMcare, 25 psychologen vanuit het buitenland.

Diederik had zo'n therapeut, die hem behandelde vanuit Kaapstad. "Ik zag op de achtergrond dat de zon bij haar scheen, hier regende het, dus ik vroeg waar ze was. Het maakte voor mij niet uit, ik werd ontzettend goed geholpen."

Ook volgens Ronny Ledent van LMcare is die fysieke afstand geen belemmering. "Een van onze klinisch psychologen vertelde me vanochtend dat hij voor het eerst met een cliënt met hevige angst naar buiten is gegaan. Hij begeleidde haar via de telefoon en dat heeft ze als heel prettig ervaren."

Aanvulling op de zorg

Toch blijft fysieke hulp belangrijk. Onderzoek van de organisatie MIND liet zien dat cliënten digitale zorg waarderen, maar wel als aanvulling.

De Nederlandse ggz is voorstander van digitale zorg, net zoals het Nederlands Instituut van Psychologen en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, maar wel op voorwaarde dat iemand het zelf ook wil en digitaal-vaardig is. Het is dus niet de oplossing voor iedereen.

"Ik ken gevaarlijke situaties", legt Pepers van De Nederlandse ggz uit, "waarbij iemand tijdens een digitaal gesprek een ernstige crisis kreeg. Dan is de afstand een groot probleem. Als mensen suïcidaal zijn of zichzelf pijn doen, is het verstandig om fysiek af te spreken."

Voor Diederik gold dat niet. "Het gaat inmiddels veel beter met me. De stoornis blijft, maar ik heb nu de handvaten om ermee om te kunnen gaan, gelukkig."

De Finse politie heeft de in beslag genomen olietanker Eagle S weer vrijgegeven. Op eerste kerstdag werd een stroomkabel in de Oostzee vernield, toen de tanker daar passeerde. De Finnen kwamen meteen in actie. Het schip werd 's nachts geënterd en naar een haven ten oosten van Helsinki gesleept.

Volgens de Finse politie is er inmiddels geen reden meer om de tanker nog langer aan de ketting te houden. Het schip wordt nu onder begeleiding van een patrouillevaartuig uit de territoriale wateren van Finland geëscorteerd.

Tegen de bemanning loopt nog een strafrechtelijk onderzoek. Justitie gaat ervan uit dat Eagle S een grote stroomkabel en vier internetkabels tussen Estland en Finland heeft vernield door met het anker kilometerslang over de zeebodem te slepen.

Rusland

Drie bemanningsleden mogen Finland niet verlaten, meldt de politie in een persverklaring. Het reisverbod voor vijf anderen is opgeheven, hoewel er nog wel verdenkingen tegen ze zijn. De Finse justitie verdenkt de bemanning van ernstige criminele vernielingen en een verstoring van communicatie.

De Finse regering zei na de inbeslagname van het schip ervan uit te gaan dat Rusland verantwoordelijk is voor de beschadiging van enkele onderzeese kabels. De olietanker voer vanuit Rusland onder de vlag van de Cookeilanden. Finland denkt dat de Eagle S bij de Russische schaduwvloot van oude olietankers hoort, waarmee het land probeert sancties te omzeilen.

De advocaat die de eigenaar van de olietanker bijstaat zei eerder dat de schade was veroorzaakt buiten de territoriale wateren van Finland en de Finse wet er daarom niet gold.

Hoe het zit met de beveiliging van zeekabels in de Noordzee zie je in deze video:

Maar liefst twee Nederlandse inzendingen maken kans om komende nacht in Los Angeles een Oscar te winnen. Het gaat om de korte film Ik ben geen robot en de korte animatie Wander to wonder.

Vooral die laatste heeft de Nederlandse eer hoog te houden: in geen enkele categorie werd een Nederlander zo vaak genomineerd. In totaal kreeg een landgenoot negen keer een nominatie, van hen wonnen er vier. Meteen bij de eerste nominatie van Het zandkasteel voor Co Hoedeman was het in 1977 raak. Michaël Dudok de Wit was in 2000 de laatste Nederlander die zijn nominatie verzilverde met Father and daughter.

Humor uit treurigheid

Wander to wonder vertelt in een dikke tien minuten het verhaal van drie minimensjes die hun kinderserie blijven maken als de schepper van de show is overleden. Teruggeworpen op zichzelf ontrafelt hun zorgeloos bestaan totdat een onverwachte wending een nieuwe toekomst biedt.

Regisseur Nina Gantz liet zich inspireren door het misbruikschandaal bij de BBC, waarbij presentator Jimmy Savile zijn invloed als 'kindervriend' misbruikte. "Dat bezoedelt toch een beetje je kindertijd", legde ze uit aan de Filmkrant. "Maar we vonden het contrast ook interessant: het zachte en onschuldige tegenover het donkere."

"Voor mij komt de leukste humor uit de treurigheid", zegt ze tegen NOS-podcast De Dag. "Omdat er best vaak zware onderwerpen in mijn films zitten, vind ik het het allerbeste om dat op een lichte manier te benaderen. Het moet een soort contrast hebben."

Bekijk hier de hele film:

Acht jaar werkte ze aan de stopmotionfilm, en met succes: Wander to wonder won al een Gouden Kalf en een Bafta, het Britse neefje van de Oscars.

Niet door de test

In de categorie Korte Film heeft Nederland een minder solide reputatie: tot dit jaar slechts drie nominaties, allemaal in de jaren 60, geen enkele winnaar. Victoria Warmerdam hoopt daar met Ik ben geen robot verandering in te brengen. In de film begint de hoofdpersoon, gespeeld door Ellen Parren, te twijfelen over haar menselijkheid als ze er niet in slaagt door een captcha-test te komen.

Identiteit, feminisme en zorgen over AI komen doordrenkt in absurdisme en zwarte humor voorbij in de korte film. Een voorval in Warmerdams eigen leven inspireerde de film: ze kwam ooit zelf niet door zo'n test heen en realiseerde zich hoe bizar het zou zijn als er er zo achter zou komen niet echt een mens te zijn.

Ook 'Ik ben geen robot' is online te zien:

De Oscarrace lijkt verder nog open te liggen, een verrassend gegeven gezien de dertien nominaties van Emilia Pérez. Hoewel dat een record is voor een niet-Engelstalige film en slechts drie films in het verleden meer nominaties hadden, is de narcomusical verre van een gedoodverfde winnaar.

Hoewel de film de juryprijs op Cannes won, was er meteen ook controverse. Zo werd het de Franse regisseur Audiard kwalijk genomen dat hij de film over een Mexicaanse drugsbaron volledig had opgenomen in Parijs met nauwelijks Mexicaanse acteurs. En Karla Sofía Gascón mocht dan wel de eerste Oscargenomineerde trans vrouw zijn, belangenorganisaties vonden haar verhaal in de film te stereotyperend, "een achterhaalde weergave" en "een stap achteruit".

Daarna volgde nog de ontdekking dat Gascón zich op X beledigend had uitgelaten over de islam en de dood van George Floyd. Ze bood daar excuses voor aan, maar dat kon niet voorkomen dat de Oscarkansen slonken: van de elf nominaties bij de Bafta's won de film er maar twee.

Jong en oud

In de categorieën Beste Acteur en Actrice is de uitkomst ook onzeker. Timothée Chalamet (29) heeft als Bob Dylan in A complete unknown een goede kans de jongste winnaar ooit te worden voor deze prijs, maar vlak huidig titelhouder Adrien Brody ook niet uit. Hij won als net iets oudere 29-jarige al eens voor The pianist en maakt nu weer kans met The brutalist, een film die de nasleep van de Holocaust onderzoekt.

Voor Beste Actrice lijkt de race te gaan tussen veteraan Demi Moore (The substance) en nieuwkomer Mikey Madison (Anora). Moore (62) maakt in haar lange carrière voor het eerst kans op Oscargoud als aan de kant geschoven actrice die een bizar wondermiddel inzet om aan Hollywoods schoonheidseisen te blijven voldoen. Voor Madison zou haar eerste hoofdrol als sekswerker op zoek naar liefde meteen met een beeldje bekroond kunnen worden.

In het centrum van Veenendaal heeft een grote brand gewoed in een restaurant. Het vuur is geblust, maar het pand is zwaar beschadigd, meldt de veiligheidsregio.

De brand op de Kerkewijk brak vanochtend rond 06.30 uur uit en was vanmiddag pas rond 15.00 uur onder controle. Volgens de veiligheidsregio was de brandhaard moeilijk te vinden, omdat deze in het plafond zat. "Het is een lastige klus", zei een woordvoerder eerder vandaag tegen RTV Utrecht.

Tijdens het blussen werd de Kerkewijk gedeeltelijk afgesloten, ook de zijstraat J.G. Sandebrinkstraat was enige tijd niet bereikbaar.

Woningen beschadigd

Vanwege de brand werden de woningen boven en naast het restaurant ontruimd. De bewoners van de naastgelegen woningen konden snel weer naar huis. Voor de mensen die boven het pand wonen is de impact groter.

Volgens de veiligheidsregio hebben twee appartementen boven het restaurant schade opgelopen door sloopwerkzaamheden die nodig waren om het vuur in het plafond te lokaliseren. De vloeren van de woningen zijn opengebroken. "De schade is gigantisch", zegt de woordvoerder. Het is niet duidelijk wanneer deze bewoners weer terug naar huis kunnen.

Oorzaak brand onduidelijk

Er niemand gewond. Op het moment dat de brand uitbrak was er niemand in het pand aanwezig. Over de oorzaak is nog niets bekend. "Het vermoeden is dat de brand ontstaan is door een kortsluiting met een elektrisch apparaat", aldus de woordvoerder.

In eerste instantie meldde de veiligheidsregio dat de brand werd ontdekt door een bewoner boven het restaurant. Dat bleek niet te kloppen. "De melding van de brand was van een bewoner in de directe omgeving van het restaurant", aldus de veiligheidsregio. Zij waarschuwden de andere buren en belden de brandweer.