NOS Nieuws - Algemeen

Goedemorgen! Sendric S., die verdacht wordt van de drie dodelijke schietincidenten in Rotterdam, hoort of hij langer in voorarrest moet blijven. En het Amerikaanse Congres bekrachtigt de verkiezingswinst van Donald Trump.

Eerst het weer: in het zuidoosten wat zon, maar in de middag vaker regen. Ook waait het hard. Het wordt 9 tot 13 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Canadese premier Trudeau gaat waarschijnlijk snel aankondigen dat hij aftreedt als leider van de Liberale Partij. Dat meldt een Canadese krant op basis van bronnen. Het is onduidelijk of hij ook meteen vertrekt als premier of aanblijft tot er een opvolger is gekozen.

Woensdag is er een partijbijeenkomst. Volgens de bronnen wil Trudeau voor die tijd zijn vertrek aankondigen, om te voorkomen dat het lijkt of zijn partijgenoten hem dwingen om op te stappen. Trudeau is negen jaar premier van Canada en kampt al een tijd met een lage populariteit.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Vanwege een dringend tekort aan arbeidskrachten zoekt Duitsland buiten de grenzen naar personeel. De Duitse regering werkt daarom aan migratiedeals met onder meer Oezbekistan, Ghana en de Filipijnen. Onlangs werd ook met Kenia zo'n deal gesloten.

Fijne maandag!

Het Zuid-Koreaanse agentschap voor corruptiebestrijding (CIO) wil dat het arrestatiebevel tegen de geschorste president Yoon wordt verlengd. Het arrestatiebevel voor Yoon verloopt om middernacht plaatselijke tijd.

Vorige week mislukte een poging van het CIO om Yoon op te pakken na een confrontatie met de presidentiële veiligheidsdienst. De anti-corruptiedienst zou vandaag nog een poging kunnen doen om Yoon aan te houden, maar gezien de verleningsaanvraag lijkt het erop dat de autoriteiten meer tijd nodig hebben.

Inmiddels hebben het CIO en de politie overlegd over vervolgstappen. Aanvankelijk wilde de dienst dat de politie Yoon zou arresteren, nadat het daarin zelf vrijdag niet was geslaagd. Maar dat verzoek werd later teruggedraaid na kritiek van de politie. Die noemde het juridisch onhoudbaar dat de politie als enige verantwoordelijk zou zijn voor de arrestatie van Yoon.

Vechten tot het einde

De rechtbank in het westelijke district van Seoul vaardigde afgelopen dinsdag een arrestatiebevel uit voor Yoon en een apart bevel om zijn woning te doorzoeken. Dat gebeurde nadat de president had geweigerd te verschijnen voor verhoor over zijn kortstondige staat van beleg op 3 december.

Yoon heeft gezworen om "tot het einde te vechten" tegen pogingen om hem af te zetten. Hoewel de staat van beleg slechts enkele uren duurde, veroorzaakte het grote onrust in het land.

Yoon blijft volhouden dat zijn besluit geen greep naar de macht was. Hij zei dat de oppositie het land in een wurggreep houdt en dat die sympathiseert met Noord-Korea. De oppositie weerspreekt dat noemt de zet van Yoon een couppoging. Met de staat van beleg schakelde hij het parlement uit en werden de media onder het gezag van het leger gesteld.

Volgens de aanklager had Yoon militairen toestemming gegeven te schieten als dat nodig was om het parlementsgebouw binnen te komen. Uiteindelijk lukte het parlementariërs nipt om de noodtoestand terug te draaien.

Formeel is Yoon nog altijd in functie, omdat het Constitutionele Hof een afzettingsprocedure nog moet bekrachtigen. Het is de vraag of daarvoor in het Hof de vereiste meerderheid is.

De Canadese premier Justin Trudeau gaat naar verwachting snel aankondigen dat hij aftreedt als leider van de Liberale Partij. Dat meldt de Canadese krant The Globe and Mail op basis van drie bronnen. Ook persbureau Reuters meldt op basis van een anonieme bron dat de kans dat Trudeau zijn afscheid aankondigt, groter is geworden. Maar die bron benadrukt dat de premier daar nog geen definitief besluit over heeft genomen.

Het is onduidelijk of Trudeau ook onmiddellijk vertrekt als premier of aanblijft tot er een opvolger is gekozen. De bronnen zeggen tegen de krant dat ze niet zeker weten wanneer Trudeau zijn vertrek zal aankondigen, maar ze verwachten dat dit in ieder geval voor woensdag zal zijn. Op die dag staat een bijeenkomst gepland van zijn partij.

Volgens een van de bronnen die sprak met de Canadese krant zou Trudeau zich realiseren dat hij zijn vertrek moet aankondigen voordat hij de liberale partijgenoten ontmoet, om zo te voorkomen dat het er op lijkt dat hij door zijn eigen parlementsleden is gedwongen te vertrekken.

Weinig populair

De liberale premier zit in zijn tiende jaar als minister-president, maar kampt al langer met een enorm populariteitsprobleem. Minder dan een derde van het electoraat steunt hem nog. Binnen zijn eigen partij klonken openlijk stemmen dat het tijd is voor Trudeau om op te stappen.

Vorige maand nam de Canadese minister van Financiën, Chrystia Freeland, ontslag uit de regering van Trudeau. Aanleiding was een conflict met de premier over de verwachte invoerheffingen die de aankomende Amerikaanse president Trump wil invoeren. Freeland gold lange tijd als trouwe bondgenoot van Trudeau en wordt nu ook genoemd als mogelijke opvolger van Trudeau als premier van Canada.

Trudeau nam het roer over als liberaal leider in 2013, toen de partij ook in de problemen zat. Volgens peilingen zouden de liberalen bij verkiezingen die in oktober worden gehouden zwaar verliezen van de Conservatieve Partij.

De dienstregeling rond Schiphol wordt weer hervat, meldt de NS. De spoorvervoerder meldt dat de treinen van en naar Schiphol sinds 2.00 uur weer normaal rijden.

Door een kapotte bovenleiding reden er sinds gisteravond veel minder treinen van en naar de luchthaven. Er was gisteren urenlang helemaal geen treinverkeer mogelijk, maar aan het begin van de avond begonnen weer mondjesmaat treinen te rijden.

De oorzaak van de kapotte bovenleiding is onduidelijk.

In India is het lichaam van een vermiste Indiase journalist gevonden in een septic tank. De man deed verslag van corruptie in het land, meldt de BBC.

De journalist Mukesh Chandrakar (32) raakte op Nieuwjaarsdag vermist waarop zijn familie aangifte deed bij de politie. Zijn lichaam werd vrijdag gevonden op het terrein van een wegenbouwer in de stad Bijapur. Hij werd gevonden nadat de politie zijn mobiele telefoon had getraceerd.

Drie mensen zijn gearresteerd in verband met zijn dood. Twee van de arrestanten zouden familieleden van hem zijn. Een mediawaakhond heeft een grondig onderzoek geëist naar de dood van Chandrakar.

Agenten waren al eerder gaan zoeken op de plek waar het lichaam uiteindelijk werd gevonden. Toen ze op 3 januari terugkeerden, vonden ze hem alsnog in een nieuw aangelegde septic tank, meldde een politiefunctionaris. De tank was afgedekt met betonnen platen. Volgens de politie zijn op het lichaam van de journalist ernstige verwondingen aangetroffen die erop wijzen dat hij was aangevallen met een stomp voorwerp.

Persvrijheid

Chandrakar deed als freelance journalist uitgebreid verslag van mogelijke corruptie bij openbare bouwprojecten. Hij beheerde daarvoor ook een YouTube-kanaal met ruim 160.000 abonnees.

In India worden journalisten vaker bedreigd, aangevallen en ook vermoord. In 2024 werden 3 journalisten gedood, meldde de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) in december. Daarnaast zitten er 5 journalisten in de gevangenis. Het land staat op de persvrijheid-lijst van Verslaggevers zonder Grenzen (RSF) op de 159ste plaats van in totaal 180 landen.

Een 7-jarige jongen die twee weken geleden in het Limburgse Swalmen zwaargewond raakte door een ongeluk op een indoorkartbaan, is aan zijn verwondingen overleden. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt op sociale media.

De jongen uit Staphorst was actief in de motorsport en reed ten tijde van het ongeluk op een minibike. Na het ongeluk werd hij in een ambulance meegenomen en in Echt met een traumahelikopter naar het ziekenhuis in Maastricht gevlogen. Daar vocht hij de afgelopen twee weken voor zijn leven.

"Afgelopen maandag was er een klein lichtpuntje rondom de situatie van Sid. Aan het einde van de week veranderde dit lichtpuntje in het donkerste scenario en werd het een oneerlijk gevecht dat Sid niet kon winnen", schrijft zijn vader op Facebook.

Motorsport

Sid Veijer stond bekend als een groot talent in de motorsport. Twee maanden geleden werd hij nog Nederlands kampioen bij de junioren in de klasse minibike. Zijn 19-jarige neef Collin Veijer werd dit seizoen derde in het wereldkampioenschap in de Moto3-klasse.

De arbeidsinspectie doet onderzoek naar de toedracht van het ongeluk.

Duizenden Montenegrijnen zijn vandaag bij elkaar gekomen om de slachtoffers van de massale schietpartij op nieuwjaarsdag te herdenken. Woensdag opende een man het vuur op meerdere locaties in het stadje Cetinje in het westen van het land. Twaalf mensen, onder wie twee kinderen, kwamen daarbij om het leven.

Bij de plek waar de schietpartij begon, werden kaarsen aangestoken en bloemen achtergelaten. Ook hielden de aanwezigen voor iedere slachtoffer een minuut stilte. Veel Montenegrijnen beschuldigen de politie ervan niet genoeg te hebben gedaan om de dader te stoppen.

Bekijk hier hoe de herdenking verliep:

"We zijn hier om antwoorden te krijgen op de vraag waarom er niet tijdig werd gereageerd en wie daarvoor de verantwoordelijkheid moet nemen", zei een vrouw bij de herdenking tegen persbureau Reuters.

Wapenverbod

Volgens de politie was de schutter een 45-jarige man uit Cetinje die tijdens zijn daad flink wat alcohol op had. Toen de schutter bij zijn woning door de politie werd omsingeld, maakte hij een eind aan zijn leven. Volgens de lokale politie beschikte de dader over illegale wapens.

Na de schietpartij kondigde de regering drie dagen van nationale rouw af.

Wapenbezit is in Montenegro wijdverspreid en er zijn veel illegale wapens in omloop. In 2022 vond in Cetinje eveneens een dodelijke schietpartij plaats, waarbij elf mensen omkwamen.

Het Nationaal Archief in Den Haag waarschuwt voor vergissingen op de 'collaboratielijst' die het donderdag heeft vrijgegeven. "De index is gebaseerd op het kaartsysteem van de bijzondere rechtspleging", schrijft het archief op zijn site. "Hier zitten ook kaarten van personen tussen die geen verdachte waren of die niet beschuldigd zijn, maar toch in het kaartsysteem zijn beland."

De waarschuwing houdt verband met een publicatie van De Telegraaf. Daarin staat dat er ook namen op de lijst staan van Joden die in de Tweede Wereldoorlog door de nazi's werden vervolgd.

Vermoord in Sobibor

De krant sprak met historica Karin van Coeverden. Zij ontdekte via de zoekpagina voor de lijst dat ook haar vader, oom en tante van collaboratie verdacht zouden zijn geweest. Haar tante is in 1943 in het vernietigingskamp Sobibor vermoord, haar vader zat gevangen in kamp Westerbork, maar overleefde de oorlog en dat laatste geldt ook voor haar oom. "Er is duidelijk iets gruwelijk misgegaan bij het archief", zegt Van Coeverden in de krant. "Hoe heeft dit kunnen gebeuren?"

Zelf heeft ze daar wel een idee over. Haar vader legde na de oorlog bij de politie in Assen een verklaring af over de kampcommandant van Westerbork, Albert Gemmeker. Mogelijk is haar vader daar per vergissing als verdachte geregistreerd in plaats van als getuige. Van Coeverden ontdekte dat bij 25 andere getuigen dezelfde fout is gemaakt.

Een woordvoerder van het Nationaal Archief erkent tegenover de krant dat er een fout is begaan en roept mensen op om zich te melden als ook zij een foutieve vermelding zien. "Wanneer mensen echt denken dat ze er niet op thuishoren, dan gaan we dat herstellen. Die moeten er zo snel mogelijk uit", zegt ze.

425.000 namen

Het Nationaal Archief zette donderdag het register met 425.000 namen online van mensen die na de Tweede Wereldoorlog beschuldigd of verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter.

Dat geeft nabestaanden van collaborateurs, vermeende collaborateurs en slachtoffers de mogelijkheid om in het Nationaal Archief stukken uit het archief van de naoorlogse bijzondere rechtspleging in te zien, om na te gaan wat hun familieleden tijdens de oorlog hebben misdaan of meegemaakt.

In lang niet in alle gevallen was de beschuldiging of verdenking terecht. In 329.000 zaken kwam het om diverse redenen niet tot een veroordeling, onder meer omdat de beschuldigingen vals bleken.

Voor de 28-jarige Warren Mulekhanu uit Kenia is een wens uitgekomen. Sinds drie maanden woont en werkt hij in Duitsland. Samen met vier andere Kenianen wordt hij in Flensburg opgeleid tot buschauffeur. "Alles is hier mooi, behalve het weer. Zelfs als de zon schijnt, kan het hier regenen", lacht hij.

Duitsland heeft een dringend tekort aan arbeidskrachten. Met het oog op de vergrijzing en de afname van geboortes is er volgens de Duitse regering een jaarlijks tekort van 400.000 'slimme koppen en handen'. Met grote gevolgen voor de economie en wachttijden in de zorg.

De oplossing ligt deels in het buitenland. De Duitse regering werkt daarom aan migratiedeals met onder meer Oezbekistan, Ghana en de Filipijnen. Het doel: arbeidsmigratie versimpelen, en in ruil daarvoor neemt het andere land sneller uitgeprocedeerde asielzoekers terug. Onlangs werd ook met Kenia zo'n deal gesloten.

In de lancering van de plannen wordt veel nadruk gelegd op het terugdringen van illegale migratie, maar daarbij gaat het bij de genoemde landen slechts om enkele honderden mensen. De deals zijn vooral bedoeld om arbeidsmigratie te stimuleren.

Duizenden reacties

Het Flensburgse busbedrijf heeft de arbeidsmigratie hard nodig. "In de komende acht jaar nemen we afscheid van 40 procent van ons personeel. En vervanging is niet eenvoudig", vertelt directeur Paul Hemkentokrax. Hij haalde al alles uit de kast om mensen te werven. "Deeltijdopleidingen, zij-instromers zonder rijbewijs tot projecten met langdurig werklozen, dat is allemaal niet toereikend genoeg."

Hij schakelde daarom een uitzendbureau in met contacten in Kenia. "Duitsland is daar erg aanwezig en een bekend land, ook door de Kenia-deal", vertelt Oliver Reetz van het bedrijf Skillution. "Wanneer je daar een vacature uitzet, word je overspoeld met duizenden reacties."

Uit het brede aanbod werden vijf Kenianen geselecteerd, van wie hun reis en opleiding is vergoed. Ook krijgen ze hulp bij het zoeken van een woonruimte, de omgang met Duitse bureaucratie en les in de Duitse taal en cultuur.

"We maken ze er ook bewust van dat er racisme in Duitsland bestaat, daar bereiden we hen op voor." De ervaringen van Warren Mulekhanu zijn echter positief. "Iedereen is heel aardig en behulpzaam", vertelt hij in de wandelgangen van het ov-bedrijf van de noordelijkste stad van Duitsland. "Mensen zijn wel heel erg serieus. In Kenia is iedereen altijd vrolijk, maar als ik hier 's ochtends op werk aankom, is iedereen altijd serieus. Ik moet nog leren zo serieus te worden."

Mulekhanu werkte in Kenia al als buschauffeur, maar zijn rijbewijs is hier niet geldig. Daarom volgt hij opnieuw rijlessen, waar hij veel van opsteekt. "Ik moet heel veel leren, want alles is anders. Hier rijden ze rechts, en in Kenia links. En een buskaartje verkoop je niet tijdens het rijden, maar voordat je wegrijdt."

Het is een spannende dag, want de buschauffeur in spe mag voor het eerst de openbare weg van Flensburg op. Deuren dicht, gas erop. Mulekhanu maakt een grote zwiep naar links, om vervolgens naar rechts af te slaan. "Goed zo, heel goed!", zegt zijn instructeur. "Niet te snel, het is hier geen Kenia", grapt medestudent Millicent Awiti.

Vrijwel foutloos beweegt hij de grote lijnbus door de stad. Een enkele fietser wordt over het hoofd gezien. "Dat ben ik ook nog niet gewend", zegt hij. Op het grauwe weer na kan hij zich goed vinden in Flensburg. "Mijn wens is om hier jaren te werken. Ik mis mijn thuisland nog niet, want ik kan hopelijk eens op vakantie naar Kenia."

Omslag in denken

Busbaas Hemkentokrax hoopt dat over enkele maanden de eerste Keniaanse buschauffeur aan de slag kan op een lijnbus. Als dit experiment slaagt, zou het ov-bedrijf meer Keniaanse chauffeurs kunnen werven. Hij wijst naar de nieuwe busremise die in aanbouw is: "Anders komt die alweer leeg te staan."

De val van de Duitse regering heeft geen invloed op de Keniadeal. Waar in de Nederlandse politiek breed de oproep klinkt om arbeidsmigratie te beperken, is er in Duitsland juist brede steun voor het bevorderen ervan. Ook de conservatieve CDU/CSU, die aan kop gaat in de peilingen met een hardere migratiekoers, is voorstander van het werven van buitenlandse arbeidskrachten.

Oliver Reetz van het uitzendbureau denkt dat het Flensburgse project een voorbeeld kan zijn voor veel bedrijven in Duitsland. "We moeten anders gaan denken: wij hebben een probleem en wij hebben hen nodig, in plaats van dat zij een probleem vormen door hierheen te komen om van onze welvaart te profiteren."

De Nederlandse speciaal gezant voor Syrië, Gijs Gerlag, heeft een bezoek gebracht aan de Syrische hoofdstad Damascus. Het is voor het eerst dat een Nederlandse regeringsvertegenwoordiger Syrië bezoekt sinds de val van het Assad-regime begin vorige maand.

Gerlag sprak donderdag en zaterdag met onder anderen vertegenwoordigers van HTS, de beweging die nu aan de macht is in Syrië. Doel van de gesprekken was volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken om inzicht te krijgen in de huidige veiligheidssituatie en om het belang van een "inclusieve politieke transitie" en de bescherming van Syrische minderheden te onderstrepen.

"Wat Nederland betreft is een inclusieve politieke transitie die door Syriërs zelf wordt geleid van belang voor een duurzame stabiliteit in Syrië", zegt minister Veldkamp over het bezoek. "Hierbij is het essentieel dat ook christenen, Koerden en andere minderheden onderdeel uitmaken van dit proces en dat mensenrechten worden gerespecteerd."

Het openen van een Nederlandse ambassade in Damascus is volgens Veldkamp nu niet aan de orde. Daarvoor wil het ministerie eerst afwachten hoe HTS en andere groeperingen het bestuur van Syrië gaan vormgeven.

Buitenlandse ministers

Donderdag brachten de eerste Europese ministers een bezoek aan het land. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, en haar Franse ambtgenoot Jean-Noël Barrot vertegenwoordigden op hun bezoek de Europese Unie en spraken onder meer met de leiders van HTS.

De afgelopen twee weken werden drie mensen doodgeschoten op verschillende plekken in en bij Rotterdam-IJsselmonde. De mannen lijken willekeurig door één persoon te zijn neergeschoten. Daarmee is de zaak, waarin donderdag Sendric S. werd opgepakt, op meerdere manieren hoogst uitzonderlijk in Nederland.

S. wordt morgen voorgeleid aan de rechter-commissaris op verdenking van driemaal moord of doodslag en het bezit van een vuurwapen. Hij is nog niet gedagvaard en voorlopig alleen verdachte.

Mogelijke seriemoordenaar

Ongeacht wie de dader was, de gewelddadige dood van de drie mannen past volgens criminoloog Henk Ferwerda binnen het patroon van een mogelijke seriemoordenaar. Allereerst moeten daarvoor minimaal twee dodelijke slachtoffers zijn gevallen.

Verder zat er in Rotterdam ook een tijdsperiode tussen elke moord, waarin de politie naar de dader op zoek was. Daarmee verschilt het bijvoorbeeld van de vier moorden die 'tramschutter' Gökman T. in 2019 pleegde in Utrecht.

"Ik denk dat er sinds 1900 nog geen tien seriemoordenaars zijn geweest in Nederland", zegt Ferwerda. Althans, als het gaat om bekende gevallen. "Het kan best zijn dat er meer waren, maar dat het toen nog niet als dusdanig werd geregistreerd."

De vele tv-series en films over seriemoordenaars kunnen volgens Ferwerda een vertekend beeld van de werkelijkheid geven. "Personen als Jeffrey Dahmer, Jack the Ripper en Ted Bundy spreken met hun afschuwelijke daden tot de verbeelding. Maar in feite komt dit in Nederland haast niet voor. Dat maakt de zaak in Rotterdam ook zo bijzonder."

In vergelijking met andere Europese landen is de kans klein dat je in Nederland met geweld om het leven wordt gebracht. In 2023 werden hier per 100.000 inwoners volgens CBS-cijfers zo'n 0,69 mensen gedood. In de VS is dat ruim tien keer zo hoog. In een lijst met gegevens over 39 Europese landen hoort Nederland bij tien landen met relatief de minste moorden. "We wonen in een relatief veilige samenleving", concludeert Ferwerda.

Deze statistieken zeggen natuurlijk niets over het enorme leed dat een moord teweegbrengt. "De moed zakt je in de schoenen", zei een familielid van het 81-jarige slachtoffer in Rotterdam vrijdag tegen NOS-verslaggevers. "Hij heeft kinderen, kleinkinderen en zelfs achterkleinkinderen."

Bekijk hier de reconstructie die Nieuwsuur maakte van de klopjacht op S.:

"De meeste schietincidenten in Nederland zijn niet dodelijk", zegt Katharina Krüsselmann. Ze is criminoloog aan de Erasmus Universiteit en deed onderzoek naar vuurwapengebruik in Nederland. Jaarlijks worden door de politie zo'n 500 vuurwapenincidenten geregistreerd en in ongeveer vier op de vijf gevallen wordt niemand geraakt door een kogel.

Elk jaar worden volgens het CBS rond de dertig mensen met een vuurwapen gedood. In de jaren 90 was dat ruim het dubbele, in 1996 bijvoorbeeld 86. "In het algemeen gingen de moord- en doodslagcijfers de afgelopen decennia alleen maar naar beneden", zegt Krüsselmann. Het aantal jaarlijkse moorden, dus niet alleen met vuurwapens, schommelt de afgelopen tien jaar rond de 130.

Onderwereld of bekende

Moord of doodslag met vuurwapens komt met name voor in de onderwereld. Een andere aanleiding is geregeld een ruzie tussen bekenden of familieleden. "Maar het is heel bijzonder dat drie slachtoffers ogenschijnlijk willekeurig op verschillende momenten worden neergeschoten. En dat daarbij ook twee mensen in het hoofd zijn geschoten, zoals de politie vertelde, dat is hoogst ongebruikelijk", legt Krüsselmann uit.

De Rotterdamse politiechef Fred Westerbeke was in een interview met Nieuwsuur nog stelliger. "Ik zit al 45 jaar in het vak en ik kan me niet heugen dat ik een zaak van deze aard heb meegemaakt." De politie had inwoners van de Rotterdamse wijk zelfs opgeroepen niet alleen naar buiten te gaan. Westerbeke noemde dat een "ongekende waarschuwing."

Een cartoonist van de Washington Post heeft ontslag genomen omdat de opinieredactie een tekening weigerde waarin de spot wordt gedreven met Jeff Bezos, de Amazon-topman die tevens eigenaar is van de Washington Post. De tekenaar, Ann Telnaes, spreekt van een gevaar voor de vrije pers.

Op de tekening wordt een aantal mensen afgebeeld die met zakken met geld buigen voor iemand die Donald Trump voorstelt. Het gaat om onder anderen Bezos, Mark Zuckerberg (Facebook en Meta) en Sam Altman (OpenAI). Onder de buigers is ook Mickey Mouse, die Disney-ABC vertegenwoordigt.

Volgens Telnaes bekritiseert de tekening de tech- en mediabedrijven die de afgelopen tijd hun best deden om in de gunst te komen bij aankomend president Trump. Ze schrijft dat hun eigenaren, "die lucratieve contracten met de overheid hebben en van regels af willen", op bezoek zijn gegaan in het resort van Trump in Mar-a-Lago.

Gamechanger

"Mijn tekeningen zijn vaker afgewezen en mij is vaker om aanpassingen gevraagd", gaat ze verder, "maar nooit vanwege het standpunt dat de tekening inneemt. Dit is een gamechanger."

Ze wijst erop dat in andere landen collega's hun leven wagen bij het aan de kaak stellen van onrecht en het bekritiseren van politieke leiders. Ook zegt ze dat juist eigenaren van persorganisaties het voor de vrije pers moeten opnemen. "In het gevlij proberen te komen bij een toekomstig autocraat zal alleen leiden tot ondermijning van de vrije pers."

Telnaes, die sinds 2008 voor de Washington Post werkte, krijgt bijval van de Amerikaanse bond van cartoonisten. Die beschuldigt de krant van "politieke lafheid" en roept collega-cartoonisten op de tekening van Telnaes te posten met de hashtag #StandWithAnn. "Tirannie gedijt in het donker, de Washington Post sluit zijn ogen en bezwijkt als een aangeslagen bokser", aldus de cartoonistenbond.

'Al een column'

De verantwoordelijke eindredacteur van de krant laat aan persbureau AP weten dat hij het niet eens is met de "interpretatie" die Telnaes van de gang van zaken geeft.

De reden waarom de tekening geweigerd werd, is volgens hem dat de krant net een column over hetzelfde onderwerp had gepubliceerd en op het punt stond nog zo'n column te publiceren.

Oekraïense strijdkrachten zijn een nieuw offensief begonnen in de Russische grensregio Koersk. Dat meldt het Russische ministerie van Defensie. Het is het eerste Oekraïense offensief in de oorlog tegen Rusland sinds de strijdkrachten begin augustus de Russische grens overstaken in de regio Koersk.

Het Russische leger heeft naar eigen zeggen twee Oekraïense aanvallen afgeslagen. Volgens Russische militaire bloggers is het leger verrast door het offensief. Gemechaniseerde eenheden zouden vanuit verschillende kanten aanvallen, maar het zwaartepunt van het offensief zou ten noordoosten van het stadje Soedzja liggen, dat al vijf maanden door Oekraïne wordt bezet.

De Oekraïense autoriteiten hebben de aanval nog niet officieel bevestigd, maar het hoofd van het presidentiële kantoor, Andri Jermak, lijkt er met een post op sociale media wel naar te verwijzen. "Koersk-regio, goed nieuws: Rusland krijgt wat het verdient", schrijft hij op Telegram.

Oekraïne in oosten in defensief

De Oekraïense offensieve operaties zijn verrassend te noemen. Na een snelle opmars in augustus, waarbij in korte tijd 1300 vierkante kilometer Russisch grondgebied werd veroverd, schoof het front de afgelopen maanden op in het nadeel van Oekraïne. In oktober hadden de Russen volgens het Institute for the Study of War zo'n 40 procent van het veroverde terrein terugveroverd.

Volgens de VS en Oekraïne krijgen de Russen sinds begin december hulp van zo'n 11.000 Noord-Koreanen om de Oekraïners terug te dringen in de regio Koersk. De Oekraïense president Zelensky zegt dat de Noord-Koreaanse militairen daarbij massaal om het leven komen. Ook de Verenigde Staten gaan daarvan uit.

In Oekraïne heeft de Russische invasiemacht in de Donbas-regio's Donetsk en Loehansk het oorlogstempo de afgelopen maanden fors verhoogd. In november werd het meeste gebied bezet in vergelijking met alle andere maanden van de afgelopen twee jaar.

De Russen zijn de strategisch gelegen stad Pokrovsk in de regio Donetsk in de afgelopen weken genaderd tot op een paar kilometer.

Door een kapotte bovenleiding rijden veel minder treinen van en naar Schiphol. De problemen duren naar verwachting tot zeker 02.00 uur de komende nacht.

Urenlang was er helemaal geen treinverkeer mogelijk van en naar de luchthaven, maar aan het begin van de avond begonnen weer mondjesmaat treinen te rijden.

Volgens ProRail zijn twee van de vier sporen buiten werking. De oorzaak van de kapotte bovenleiding is onduidelijk.

Bussen

De NS raadt reizigers aan om alternatief vervoer te zoeken van en naar de luchthaven. Het Amsterdamse vervoersbedrijf GVB zet extra bussen in.

De dienstregelingen tussen Den Haag Centraal en Leiden en tussen Rotterdam Centraal en Breda waren ook urenlang verstoord vanwege defecte bovenleidingen, maar zijn inmiddels weer opgestart.

De Oostenrijkse president Van der Bellen spreekt morgen met FPÖ-leider Kickl. Hij zegt dat "een nieuwe weg kan worden ingeslagen" nu de formatieonderhandelingen tussen drie andere partijen zijn stukgelopen.

De FPÖ werd eind september de grootste bij de verkiezingen, maar Van der Bellen passeerde de radicaal-rechtse partij bij het vormen van een regeringscoalitie. Inmiddels is de weerstand binnen de christendemocratische ÖVP tegen samenwerking met Kickl minder groot geworden, zegt de president.

Vrijdag staakte de kleinste van de drie onderhandelende partijen, het liberale Neos, de gesprekken. Een dag later gooiden de twee overgebleven partijen, de ÖVP en de sociaaldemocraten van SPÖ, de handdoek in de ring. Grootste splijtzwam was de vraag hoe het begrotingsgat gedicht kan worden. Bondskanselier Nehammer van de ÖVP heeft vanwege de stukgelopen onderhandelingen zijn vertrek aangekondigd.

De verkiezingszege van de FPÖ afgelopen najaar was historisch. Niet eerder haalde de radicaal-rechtse partij de meeste zetels in de Nationale Raad. Toch speelde de FPÖ bij de onderhandelingen geen rol, want Van der Bellen vroeg Nehammer van de ÖVP een coalitie te vormen. Bij de verkiezingen werden de christendemocraten de een na grootste partij.

Na het vertrek van Nehammer heeft de ÖVP partijsecretaris Christian Stocker naar voren geschoven als interim-partijleider. Net als Nehammer sloot Stocker samenwerking met Kickl eerder uit, maar hij komt daar nu van terug. "Het gaat niet om Herbert Kickl of mij. Het gaat over de staat en het vinden van een stabiele regering."

Verder zegt de interim-partijleider dat hij verwacht dat de leider van de partij met de meeste stemmen de taak krijgt om een regering te vormen, waarmee hij doelt op de FPÖ. "Een eventuele uitnodiging voor deze coalitiegesprekken zullen we accepteren."

Bij een botsing tussen een vrachtwagen en een auto in Zaandam is iemand om het leven gekomen. Het gaat om de bestuurder van de auto, meldt de politie.

Het ongeluk gebeurde rond 13.45 uur op de Kanaalkade. Over de toedracht is nog niets bekend. Ook de identiteit van het slachtoffer is nog niet duidelijk, schrijft regionale omroep NH.

Meerdere mensen hebben het ongeluk zien gebeuren. Ooggetuigen kunnen contact opnemen met slachtofferhulp. De Kanaalkade is gedeeltelijk afgesloten voor verkeer.

Verschillende nieuwsmedia schrijven al weken over een toename van het humaan metapneumovirus (HMPV) in de noordelijke provincies van China. Op sociale media gaan video's rond van volle wachtkamers en ziekenhuizen. Het zijn taferelen die doen denken aan het begin van de coronapandemie vijf jaar geleden, al is onduidelijk of het op de beelden daadwerkelijk om patiënten met HMPV gaat.

De directeur van de Europese tak van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schrijft op X dat het gaat om een bekend virus, doorgaans met milde klachten tot gevolg. Regionale WHO-afdelingen wisselen informatie uit over het virus. De gezondheidsorganisaties van buurlanden van China houden de situatie in de gaten, maar zien nog geen reden tot bezorgdheid.

Het humaan metapneumovirus is een luchtwegvirus dat vergelijkbare klachten veroorzaakt als verkoudheid of griep. De klachten zijn doorgaans mild, maar bij mensen met een verzwakt immuunsysteem kan HMPV leiden tot ernstige complicaties. In sommige gevallen kan HMPV een longontsteking veroorzaken.

Net als vergelijkbare virussen wordt HMPV verspreid door druppeltjes die vrijkomen als een besmet persoon niest of hoest. Ook menselijk contact - zoals knuffelen en kussen - en het aanraken van geïnfecteerde objecten kan leiden tot een besmetting.

Het virus werd in 2001 ontdekt en circuleert al jaren, ook in Nederland. Er is geen vaccin tegen beschikbaar.

Moeilijk in te schatten

Op 27 december verklaarden de Chinese autoriteiten al dat het aantal HMPV-besmettingen onder kinderen van 14 jaar toenam. Het maakte in eerste instantie weinig los, tot er berichten verschenen over overbelaste ziekenhuizen.

Boven op de beelden die verspreid worden op sociale media, berichten Chineestalige websites die zich vanuit het buitenland keren tegen de Chinese regering over overvolle crematoria en uitvaartcentra. Die zijn echter niet te verifiëren en het is onduidelijk hoe recent de beelden zijn.

Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken stelt dat het virus zich "op kleinere schaal" verspreidt vergeleken met vorig jaar en wijst erop dat luchtweginfecties doorgaans hun hoogtepunt in de winter bereiken. China kreeg in het verleden echter stevige kritiek op het gebrek aan transparantie rond virussen.

'Past in patroon'

In feite is er dus weinig te zeggen over de omvang van de verspreiding van het virus, beaamt viroloog Marion Koopmans. "Je ziet op sociale media veel berichten voorbijkomen, maar China zegt dat het gaat om een gebruikelijke piek voor deze tijd van het jaar."

Wegens een gebrek aan betrouwbare informatie kan Koopmans niet inschatten of in China sprake is van een ongewone situatie. In Nederland is dat in elk geval niet zo. "Hier registreren huisartsen de virussen waar hun patiënten mee besmet zijn. Ook HMPV wordt gemonitord. Tot nu toe hebben we geen opmerkelijke dingen gezien. Het zijn ziekten die we al behoorlijk lang kennen."

Er is een aantal ziekten dat iedere winter luchtweginfecties veroorzaakt, legt ze uit. Covid en het influenzavirus veroorzaken nog altijd de meeste klachten, maar ook HMPV hoort daarbij. "We verwachten deze winter ook weer een toename in covid", vervolgt ze. "Het past in het patroon dat we ieder jaar zien."

Ook in enkele buurlanden van China dook het virus de afgelopen weken op. Cambodja en Taiwan zeggen de situatie in de gaten te houden en wijzen op gelijkenissen met covid en het influenzavirus. De gezondheidsautoriteiten in India hebben mensen opgeroepen niet in paniek te raken.

Vorig jaar ook toename longklachten

Vorig jaar was er in China sprake van een luchtwegaandoening die opvallend veel Chinese kinderen trof. De WHO vroeg China toen onderzoek te doen.

Lokale media meldden toen dat ziekenhuizen werden overspoeld met kinderen met atypische longklachten. China stelde toen geen ongebruikelijke ziekteverwekkers te hebben gevonden.

In Japan is een prominente overlevende van de Amerikaanse atoombom op Nagasaki in 1945 overleden. Shigemi Fukahori, die 93 jaar werd, besteedde na het vallen van de bom zijn leven aan het pleiten voor vrede.

Fukahori overleed in het ziekenhuis, meldt de katholieke kerk in Nagasaki waar hij tot vorig jaar zo'n beetje elke dag kwam om te bidden. Die kerk - de Urakami-kathedraal - werd verwoest door de atoombom. Enkel een stuk muur en een paar standbeelden waren nog te herkennen in het puin, in een verder desolaat landschap. De bom was op zo'n 500 meter van het gebouw neergekomen.

De ruïne van de kathedraal, die na de Tweede Wereldoorlog werd herbouwd, werd een symbool voor veerkracht en hoop.

Toen de bom met codenaam Fat Man viel, was Fukahori 14 jaar. Hij werkte toen op een scheepswerf. Onder de vele tienduizenden doden die vielen, waren ook familieleden. Fukahori kon jaren niet praten over het trauma dat hij had opgelopen.

Zo'n vijftien jaar geleden veranderde dat toen hij in Spanje een man ontmoette en met hem sprak over het Duitse bombardement op de Baskische plaats Guernica in 1937, in de Spaanse Burgeroorlog. Na dat gesprek en het delen van hun ervaringen begon Fukahori meer te praten over zijn herinneringen aan de atoombom.

"Op de dag dat de bom viel, hoorde ik iemand vragen om hulp. Toen ik naar die persoon liep en mijn hand naar hem uitstak, smolt de huid van die persoon weg. Ik weet nog steeds hoe dat voelde", zei hij in 2019 tegen de Japanse omroep NHK.

Pleidooi voor vrede

Fukahori gaf geregeld lezingen aan studenten en riep hen op "de stok van vrede" over te nemen. Bij het bezoek van de paus aan Nagasaki in 2019 overhandigde Fukahori witte bloemen aan hem. Een jaar later, bij de 75-jarige herdenking van het vallen van de bom op Nagasaki, vertegenwoordigde hij de atoombomslachtoffers bij een ceremonie.

Hij pleitte toen voor vrede en zei vastbesloten te zijn de boodschap te verspreiden "dat Nagasaki de laatste plek is waar ooit een atoombom is terechtgekomen".

De bom op Nagasaki, op 9 augustus 1945, kwam drie dagen nadat de VS een andere atoombom had geworpen, op de stad Hiroshima. Op 15 augustus was vervolgens de Japanse capitulatie. In totaal vielen door beide bommen naar schatting 215.000 doden.

In Nederland was de winterse neerslag van korte duur, maar in het buitenland leiden sneeuwval en gladheid tot meer problemen, zoals in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland.

Miljoenen Amerikanen krijgen te maken met de eerste winterstorm van het jaar. In bepaalde gebieden kan dit de hevigste sneeuwval in meer dan tien jaar tijd zijn, zegt het Amerikaanse meteorologische instituut NOAA tegen CNN. Naar schatting krijgen meer dan 60 miljoen Amerikanen te maken met sneeuwstormen, ijzel en windstoten tot 80 kilometer per uur.

De storm raast nu over het midden van de Verenigde Staten en trekt in oostelijke richting. Verwacht wordt dat ook de oostkust uiteindelijk wordt getroffen. Meteoroloog Ryan Maue zegt tegen de BBC dat het een puinhoop wordt. "Dit is iets wat we al een tijd niet hebben gezien."

Gisteren riepen de gouverneurs van Kansas, Arkansas, Kentucky en Virginia de noodtoestand uit. De Amerikaanse weerdienst roept inwoners van Kansas en Missouri op niet te reizen, tenzij het noodzakelijk is. "Dit is niet het moment om eropuit te trekken en bezienswaardigheden en landschappen te bekijken", citeert CNN een agent in Kansas.

25 centimeter sneeuw

In Wales en delen van Engeland zitten meer dan duizend huishoudens zonder stroom, meldt Sky News. In sommige delen van Engeland kan tot 25 centimeter sneeuw vallen.

Vanochtend waren de landingsbanen van de luchthavens van Manchester en Liverpool tijdelijk dicht. Reizigers moeten in de meeste gevallen rekening houden met vertragingen.

De Premier League-wedstrijd tussen koploper Liverpool en Manchester United aan het einde van de middag gaat gewoon door. Vanwege de sneeuwval was lang onduidelijk of de kraker kon doorgaan.

Ook in Duitsland leiden sneeuw en ijs tot problemen. Op de luchthaven van Frankfurt werden vanochtend meer dan honderd vluchten geannuleerd. Frankfurt is het drukste vliegveld van Duitsland. Ook op de luchthaven van München gingen vluchten niet door.

Na een renovatie van bijna vijf jaar gaan de deuren van De Nederlandsche Bank (DNB) in Amsterdam morgen weer open. Vanaf dan is het hoofdkantoor voor het eerst voor iedereen toegankelijk via dezelfde toegangsdeur aan het Frederiksplein. "Alle medewerkers, de president van de bank, scholieren. Iedereen die hier graag een kijkje wil nemen of een kop koffie wil drinken", aldus directeur Maaike van Leuken tegen AT5.

Onder het gebouw lag tot de renovatie de Nederlandse goudvoorraad opgeslagen. DNB was daardoor ontoegankelijk voor het publiek en bovendien vonden veel Amsterdammers het maar een lelijk gebouw. Inmiddels is al het geld en goud verplaatst naar Zeist. En het gebouw is van onder tot boven aangepakt. Het goud keert niet terug, de medewerkers vanaf morgen wel.

Schatkamer

De Satelliet - de ronde toren bij het gebouw - heeft plaatsgemaakt voor een publieke stadstuin. De begane grond is dus vrij toegankelijk geworden en vanaf maart ook de kelder. Het publieke deel rond de voormalige goudkluis heet nu De Nieuwe Schatkamer.

"Dat wordt een ruimte met drie verdiepingen", zegt architect Francine Houben. "Daar komen bijvoorbeeld tentoonstellingen. Over wat De Nederlandsche Bank is, maar ook over economie en over de betekenis en de geschiedenis van geld. Het idee is ook dat hier veel scholen heen gaan komen. Lagere scholen, middelbare scholen, mbo, hbo, universiteit. We willen het voor alle niveaus toegankelijk maken."

Houben is erg content met het resultaat. "Ik hoop echt dat straks ook de Amsterdammers en de Nederlanders hier heel blij mee zijn. Want het was toch een gebouw met een negatief imago. Het hoorde altijd in het rijtje lelijkste gebouwen van Amsterdam. Ik denk dat dit nu een fantastisch gebouw is. Om in te werken, maar ook voor het publiek."

Uitzicht

Bovenin op de zestiende verdieping heb je een uniek uitzicht over de stad, maar dat is in principe alleen bestemd voor de ogen van DNB-medewerkers. "Maar we hebben natuurlijk wel de Open Toren Dag en de Open Monumentendag. We zijn aan het kijken of we het op bepaalde momenten voor mensen mogelijk kunnen maken om hier een kijkje te komen nemen", zegt Van Leuken.