NOS Nieuws - Algemeen

In het noorden van Spanje zijn twee mensen zwaargewond geraakt bij een ongeluk met een skilift. Ook acht anderen zijn gewond naar het ziekenhuis gebracht. In totaal raakten 30 mensen gewond.

Het ongeluk zou ontstaan zijn door een probleem met de liftkabel. Er werden op dat moment zo'n tachtig mensen vervoerd. Op sociale media is te zien dat de stellage waar de kabel aan hangt is ingestort. In de ziekenhuizen werd extra personeel ingezet om alle gewonden te kunnen verzorgen.

María Moreno raakte lichtgewond en vertelt aan de Spaanse publieke omroep RTVE dat zij en haar vader een knal hoorden en sprongen. "Er waren mensen die van hun stoel vielen en er waren mensen die enkele meters van de helling naar beneden rolden." Ze zegt dat ze minstens 40 minuten op hulp moest wachten.

Het ongeluk gebeurde rond 12.00 uur in Astún, een wintersportgebied in de Pyreneeën in het noorden van Spanje, vlak bij de grens met Frankrijk.

Dit zijn de eerste beelden van de reddingsactie:

Er is veel kritiek op de verhoging van de tarieven in de twee parkeergarages van het Erasmus MC in Rotterdam. Patiënten en bezoekers wijzen erop dat ze sinds begin dit jaar beduidend meer geld kwijt zijn.

"Ik vind het belachelijk, omdat je hier uit noodzaak komt", zegt de vader van een ernstig zieke zoon die op een wachtlijst staat voor transplantatie bij regionale omroep Rijnmond .

"Als je van het minimum leeft, zoals ik, dan is het niet te betalen", stelt een patiënt die net 6,40 euro afrekent voor ruim een uur parkeren. "Ik moet dadelijk bestraald worden, vijf keer in de week, drie weken lang. Nou, reken maar uit wat ik dan kwijt ben."

Het Erasmus MC, dat niet ver van het centrum van Rotterdam ligt, heeft de parkeertarieven op 1 januari verhoogd. Voor het eerste uur betaal je nu 4,20 euro in plaats van 2,70 euro. Het maximale dagtarief is verhoogd van 25 naar 40 euro.

Het ziekenhuis volgt daarmee de tariefsverhoging die de de gemeente in de omliggende parkeergarages heeft doorgevoerd, ook op 1 januari. "Er is een beperkt aantal plekken in onze parkeergarages, dus willen we voorkomen dat overig winkelend publiek onze parkeergarages gebruikt", aldus een woordvoerder van het Erasmus MC.

Afspraak voor scan

"Nu zijn wij de dupe van de mensen die in de stad willen rondlopen", concludeert een automobilist die zijn vrouw naar het ziekenhuis brengt omdat zij bloed moet laten prikken. Het is de tweede keer in een week tijd, vertelt hij.

"Vorige week moest ze twee uur voor haar afspraak bloedprikken. Daarna wilde de arts nog een afspraak maken voor een scan. Dat duurde ook weer uren. We waren om half 10 's ochtends in het ziekenhuis en konden pas om 5 uur 's middags weer naar huis. We moesten 29,50 euro aan parkeerkosten betalen."

"Het is geen vrije keuze dat je hier naartoe gaat", stellen twee andere bezoekers die met de auto zijn gekomen. "Als je gaat shoppen bijvoorbeeld, dan kun je zelf kiezen of je heel dicht bij het centrum gaat staan of wat verder weg. Maar hier heb je geen keuze. Je moet toch je auto ergens kwijt."

Strippenkaart

Het ziekenhuis wijst op kortingsregelingen voor patiënten en/of bezoekers die vaak in het ziekenhuis moeten zijn. Zo is er voor patiënten een strippenkaart van 50 euro voor tien keer parkeren. Maar "vanwege de huidige systemen is het niet mogelijk om alle patiënten en bezoekers korting aan te bieden", stelt de woordvoerder.

Uit de reacties in de parkeergarage blijkt dat lang niet iedereen van de kortingsregelingen op de hoogte is. "We zijn hier nu in één week drie keer geweest, ik denk dat we al op rond de 60 euro aan parkeerkosten zitten", zeggen een man en vrouw die met hun kindje het ziekenhuis hebben bezocht. Zij denken dat ze een deel van de kosten vergoed kunnen krijgen van hun zorgverzekeraar.

Basisverzekering

Maar parkeerkosten worden niet vergoed, laat zorgverzekeraar Zilveren Kruis weten. "Reiskosten zitten wel in de basisverzekering, bijvoorbeeld bij nierdialyse of bestraling, waarbij je meerdere dagen per week naar het ziekenhuis moet komen", aldus een woordvoerster. "Je moet wel vooraf toestemming vragen. Je krijgt dan een vergoeding voor het openbaar vervoer, een taxi, of een kilometervergoeding voor het reizen met eigen auto."

In de Iraanse hoofdstad Teheran zijn twee rechters van het hooggerechtshof doodgeschoten. Een andere rechter en een bodyguard raakten gewond, melden Iraanse staatsmedia. De vermoedelijke dader doodde vervolgens zichzelf.

De aanval was bij het Paleis van Justitie in Teheran dat doorgaans streng wordt beveiligd. Een woordvoerder noemde de dader een "infiltrant" wat suggereert dat hij bij het gerechtshof werkte. Volgens onbevestigde berichten werkte hij in de keuken. Hij zou geen verdachte zijn in een zaak.

De rechters, Mohammad Moghiseh en Ali Razini, hielden zich volgens Iraanse media bezig met het bestrijden van misdaden tegen de nationale veiligheid, spionage en terrorisme.

Een van de rechters, Razini, was in 1999 ook al eens doelwit van een aanslag. Hij raakte gewond toen aanvallers op motoren een explosief naar zijn auto gooiden.

Tegen Mogheiseh golden sinds 2019 sancties van de VS. Het Amerikaanse ministerie van Financiën omschreef hem als "iemand die toezicht had gehouden op talloze oneerlijke processen, waarbij aanklachten ongegrond bleven en bewijsmateriaal werd genegeerd".

Ook stonden ze erom bekend dat ze activisten de afgelopen jaren zware straffen oplegden. In 1988 zouden ze betrokken zijn geweest bij een massa-executie van dissidenten. Dat gebeurde aan het eind van de oorlog met Irak. Daarbij zouden duizenden mensen zijn omgebracht.

Een Amerikaanse jury heeft een man schuldig bevonden aan moord op de Nederlandse commando Simmie Poetsema (26) en het verwonden van twee collega-commando's die een avond uit waren in Indianapolis. De dodelijke schietpartij vond plaats in augustus 2022.

Poetsema was op oefening in de Verenigde Staten en ging op een vrije dag met collega-militairen een avond uit in Indianapolis, de hoofdstad van de staat Indiana.

Toen de groep na sluitingstijd terugliep naar hun hotel werden ze lastiggevallen door Shamar Duncan en zijn twee broers. Even daarvoor zouden Duncan en zijn broers volgens een getuige al ruzie hebben gezocht met een andere groep.

Het lokale dagblad The IndyStar schrijft dat Poetsema en andere militairen de spanning uit de lucht probeerden te halen, maar er alsnog een vechtpartij ontstond. Daarna gingen de twee groepen uiteen en stapte Duncan met zijn broers in een pick-uptruck.

Ze keerden de pick-up vervolgens om en reden naar het hotel van de militairen waar getuigen schoten hoorden. Agenten vonden de 26-jarige Poetsema en de twee andere militairen voor het hotel.

Poetsema bleek in zijn hoofd te zijn geschoten en overleed in het ziekenhuis in het bijzijn van familie en collega's. Na de dodelijke schietpartij werd Duncan gearresteerd en in september 2022 aangeklaagd.

Straf volgt nog

In de rechtbank zei zijn advocaat dat Duncan niet ontkent op de militairen te hebben geschoten, maar dat het niet zijn intentie was om iemand te doden.

Eind februari hoort Duncan welke straf hij krijgt. Op moord staat een minimale gevangenisstraf van 45 jaar.

Gevangenen uit Kamp Amersfoort zijn onder de Duitse bezetting naar zeker 177 verschillende locaties afgevoerd. Dat blijkt uit onderzoek van Nationaal Monument Kamp Amersfoort, dat uitzocht waar meer dan 30.000 mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog naartoe zijn getransporteerd. Naar aanleiding van 80 jaar vrijheid is er nu een tentoonstelling waar vier van die bestemmingen worden uitgelicht.

Het gaat om de locaties Zwolle, Mauthausen in Oostenrijk, Neuengamme bij Hamburg, en Natzweiler in de Elzas. Natzweiler is een voor velen onbekend strafkamp in de Elzas, ruim 50 kilometer ten zuidwesten van Straatsburg. Het is het enige door nazi's opgezette concentratiekamp op wat tegenwoordig Frans grondgebied is. Naar die locatie werd ook de opgepakte verzetsstrijder Dirk de Loos gedeporteerd.

Dochter Marjolijn de Loos vertelt over wat haar vader meemaakte in concentratiekamp Natzweiler:

"De behandeling was erg slecht", vertelt Marjolijn de Loos, de dochter van Dirk. "De Duitsers mochten alles met de mannen daar doen, want deze gevangenen bestonden eigenlijk niet meer. Het waren Nacht und Nebel-gevangenen, een speciale strafklasse die tijdens de oorlog was bedacht om verzetsmensen spoorloos te laten verdwijnen."

Toch wist haar vader te overleven. Hij deed zich voor als medisch student en hoefde daardoor niet te werken in de steengroeve, maar in het ziekenhuis van het kamp.

Vergeten kamp

Na de oorlog was het voor hem moeilijk om erover te praten. "Je vroeg wel wat, maar je wist dat als je dat te indringend deed er oude wonden opengingen. We kregen wel dingen te horen, maar ik zei altijd: dit is het topje van de ijsberg. De mannen daar hebben zulke verschrikkingen meegemaakt."

Dat er in deze tentoonstelling in het voormalige Kamp Amersfoort aandacht is voor Natzweiler doet haar goed. "Het is heel bijzonder om dit nu zo te zien. En ik hoop dat er in Nederland meer aandacht komt voor dit vergeten kamp, waar de mensen eigenlijk een doodstraf op termijn kregen."

Een andere locatie die wordt uitgelicht is Zwolle. "Op 26 september 1944 was er een transport van zo'n duizend gevangenen van Amersfoort naar Zwolle en later nog een groter transport", vertelt onderzoeker Floris van Dijk van Nationaal Monument Kamp Amersfoort.

"In Zwolle moesten tankgrachten worden gegraven, nadat in het zuiden operatie Market Garden was begonnen. Deze mannen hebben daar als dwangarbeider gewerkt aan drie tankgrachten."

Bijzonder is dat de lokale bevolking eten is gaan inzamelen, ondanks de voedseltekorten, omdat er niets was geregeld voor de dwangarbeiders. "Het ging als een lopend vuurtje door de stad dat er duizend mannen waren opgesloten", vertelt Van Dijk. "Een aantal middenstanders en notabelen hebben alles in het werk gesteld om voor eten te zorgen."

"Al de volgende ochtend kwamen er melkbussen met soep en brood binnen. Later werd dit overgenomen door het Rode Kruis, maar in het begin niet. In de moderne tijd zou je het een burgerinitiatief noemen en dat maakt het heel bijzonder."

Onzekerheid

Omdat Kamp Amersfoort een doorgangskamp was - in totaal zaten er bijna 50.000 mensen gevangen - wisten de gevangenen dat ze er maar tijdelijk zouden verblijven. De onzekerheid over waar ze terecht zouden komen was groot, komt naar voren uit historisch onderzoek van Van Dijk.

"Er waren zoveel bestemmingen waar je kon belanden. Altijd dreigde dat transport", vertelt Van Dijk. "In heel veel brieven vind je die onzekerheid terug: wanneer moet ik weg en waar moet ik dan heen? Die onzekerheid zie je in de hele periode dat dit kamp als concentratiekamp functioneerde."

De dijk Lelystad-Enkhuizen is een groot deel van de dag dicht geweest omdat Rijkswaterstaat een aantal scheuren in de draagconstructie van de Houtribbrug bij Lelystad moest dichten. De spoedreparatie is geslaagd, maar de brug is er zo slecht aan toe dat hij op termijn moet worden vervangen.

Rijkswaterstaat ontdekte de scheuren in het brugdek gistermiddag bij een inspectie en sloot de brug en dijk direct af voor zwaar vrachtverkeer. Vanaf 07.00 tot 15.00 uur mocht er geen verkeer meer over de brug of de dijk. In die tijd heeft Rijkswaterstaat de scheuren hersteld door ze dicht te lassen. Daarna is de asfaltlaag op het brugdek nagelopen en waar nodig dichtgemaakt.

Maar met de spoedoperatie is alleen tijd gewonnen, laat Rijkswaterstaat weten bij Omroep Flevoland. "De brug is 50 jaar oud en wordt bereden door veel zwaarder en meer vrachtverkeer dan waarvoor de brug was ontworpen. Zo heeft de schade in de loop van de jaren kunnen ontstaan", aldus woordvoerder Niels de Boer.

Regelmatig controleren

De voorbereidingen voor de vervanging van de brug zijn begonnen, maar is nog onduidelijk wanneer de nieuwe brug wordt aangelegd. De Boer: "Dat duurt een aantal jaren."

Rijkswaterstaat kan niet zeggen of de Houtribbrug tot aan de vervanging vaker dicht moet omdat er scheuren of andere problemen ontstaan. "We zullen de brug regelmatig blijven controleren of er schade bij is gekomen."

Ook elders in Nederland zijn er soms problemen met relatief oude bruggen, meldt Rijkswaterstaat. Een goed voorbeeld is de Haringvlietbrug over het Hollands Diep, die in zeer slechte staat was. De renovatie van de brug begon in 2023, maar die is nog steeds niet afgerond.

Bij een explosie vannacht in Rotterdam zijn vier portiekwoningen zwaar beschadigd geraakt. Geveldelen kwamen op straat te liggen, voordeuren werden door de klap weggeblazen. De politie heeft de bewoners van het complex geëvacueerd.

Eerder vannacht werd ook geschoten in dezelfde straat, meldt regionale omroep Rijnmond. In beide gevallen raakte niemand gewond.

De explosie was rond 04.00 uur vannacht aan de Franselaan. De schoten vielen een paar uur eerder, rond 01.00 uur. De politie vond een aantal kogelhulzen en pakte naar aanleiding van de schoten een verdachte op. Hij is inmiddels weer vrijgelaten en geen verdachte meer. Volgens een politiewoordvoerder staat al wel vast dat beide incidenten niets met elkaar te maken hebben.

Evacuatiebus

Direct na de explosie haalde de politie vijftien bewoners uit hun huis. Ze werden aanvankelijk opgevangen in de speciale evacuatiebus van het Rotterdamse vervoerbedrijf RET. De bewoners kunnen in de loop van de dag weer terug naar huis, zo is de verwachting.

Er waren de afgelopen jaren regelmatig geweldsincidenten in dezelfde straat in Rotterdam-West. In het voorjaar van 2021 was een Poolse winkel tweemaal het doelwit van een beschieting. In juni en september 2023 waren er twee ontploffingen in de straat.

Tien dagen na het uitbreken van de verwoestende branden in Los Angeles hebben zo'n 11.000 geëvacueerde bewoners weer toegang tot delen van de getroffen wijken Pacific Palisades en Altadena. Dat hebben de lokale autoriteiten aan de Los Angeles Times laten weten.

Op sommige plekken staan controleposten waar alleen bewoners voorbij kunnen na het tonen van hun identiteitsbewijs. Zo moeten plunderingen en inbraken worden voorkomen. Andere delen van de getroffen wijken kunnen vrij worden bezocht.

Toch is het gevaar nog niet geweken. Volgens de regionale weerdiensten kunnen de winden, die het vuur snel kunnen verspreiden, volgende week weer terugkeren. Meer dan 8600 brandweerlieden uit binnen- en buitenland proberen het vuur onder controle te krijgen, maar dat is nog niet overal gelukt.

Woekerprijzen

Tot nu toe staat van 27 mensen vast dat zij bij de grote branden zijn omgekomen. Meer dan 12.000 gebouwen en objecten zijn verwoest en 80.000 mensen werden geëvacueerd. Velen van hen zijn dakloos geraakt.

De rampenbestrijdingsdienst van het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft meer dan 200 verhuurders en hotels een waarschuwing gestuurd. Zij worden verdacht van het verhogen van de prijzen om een slaatje te slaan uit de rampspoed. Sommige verhuurders hebben de prijzen met meer dan 50 procent verhoogd, veel meer dan de 10 procent die de wet toestaat.

Het advies om contact met oceaanwater te vermijden blijft in stand, laten de autoriteiten weten. In het water kunnen gevaarlijke stoffen als arseen en asbest zitten door neergedaald as en brandresten. Ook is mogelijk vervuild bluswater in de oceaan terechtgekomen.

Dit zijn beelden van de nasleep van de branden:

Nu er een akkoord over een staakt-het-vuren is tussen Israël en Hamas, is het volgens Sigrid Kaag belangrijk dat de internationale gemeenschap alles op alles zet om te zorgen dat het bestand standhoudt.

Gisteren werd bekend dat Kaag door VN-secretaris Guterres is benoemd tot VN-gezant voor het Midden-Oosten. Kaag blijft daarnaast haar rol als coördinator Humanitaire Hulp en Wederopbouw van de Gazastrook voor de VN vervullen.

"Het is in eerste instantie aan de twee partijen," zegt ze tegen de NOS. "Dat zijn altijd fragiele momenten, zeker in die eerste dagen." Ze doelt op mogelijke misverstanden of incidenten. "Het is dan zaak om snel te handelen en te kijken wat er is gebeurd", zegt Kaag. "Dat is niet nieuw en ook niet uniek aan deze situatie. De eerste fase is altijd fragiel."

Middeleeuwse situatie

De situatie in Gaza noemt Kaag "erbarmelijk en mensonterend". "Er is niets wat overeind staat." Mensen zijn opgelucht dat "de aankondiging van de dood" ophoudt, zegt ze. "Maar de dag doorkomen, zonder huis, met verlies of trauma, of als zwaargewonde, is een enorme, bijna onmenselijke opgave."

"Er is niets meer in Gaza. Mensen die een baan of een huis hadden, kinderen die naar school gingen, studenten die afstudeerden en hoopten op een andere toekomst, dat alles is weg".

Hoewel de eerste fase van het bestand morgen ingaat, staat de wederopbouw pas voor de derde fase op de planning. "De internationale gemeenschap kan niet mensen achterlaten in wat je bijna 'een middeleeuwse situatie' zou kunnen noemen."

Volgens haar is de wederopbouw een kwestie van planning, maar ook zeker van financiering, doortastendheid en vasthoudendheid. "Dat moeten en kunnen wij opbrengen als internationale gemeenschap."

Het minste wat die kan doen "is zorgen dat de toekomst van Israël veilig is en dat er ook een toekomst is voor Palestijnen via een autonome en onafhankelijke staat", vindt ze. "Dat is uiteindelijk het politieke perspectief."

Wederopbouw

"De plannen voor de wederopbouw zijn er al", zegt Kaag. "Voor elke sector zijn er plannen en is er duidelijkheid over financiering." Volgens haar is de grote vraag waar te beginnen. "Er zijn veel mensen ontheemd binnen de kleine Gazastrook die terug willen naar waar ze vandaan komen."

Dat is een kwestie van planning, stelt de VN-gezant, die die functie de komende maanden zal bekleden. "Puin moet geruimd worden, lichamen moeten een waardige vorm van begrafenis krijgen. Dat zijn moeilijke processen die veel tijd vragen. Mensen zijn op en willen iets tastbaars zien." Het is daarom in haar ogen zaak om heel snel iets concreets, al is het tijdelijk, neer te zetten.

Zelf gaat ze de komende dagen naar Gaza om daar te praten met de bevolking, maar ook om haar collega's die daar werken een hart onder de riem te steken. Haar huidige rol en die van VN-gezant lopen niet zozeer uiteen, stelt ze. "Wat er gebeurt in Gaza en wat de afspraken worden moeten altijd verbonden worden in politieke gesprekken over een tweestatenoplossing."

Alles uit de kast halen

Ze zegt dezelfde ministers van Buitenlandse Zaken te spreken met wie ze al contact had als coördinator Humanitaire Hulp bij de VN, alleen zijn die gesprekken nu uitgebreider. "Of het nu in Europa of binnen de regio is en met de partijen zelf: Gaza staat daar centraal in, maar de gesprekken gaan nu ook over wat de politieke horizon moet zijn."

Ze wil niet zeggen dat ze hoopvol is over de deal, want volgens haar "kunnen hoop en vertrouwen vloeibaar zijn". Ze stelt dat de internationale gemeenschap alles uit de kast moet halen. "We moeten alles op alles zetten voor een kans van slagen van het bestand."

Rusland heeft vanochtend vroeg aanvallen uitgevoerd op meerdere plekken in Oekraïne. In Kyiv werden drie vrouwen en een man gedood bij een aanval in het centrum van de stad. Ook zijn er drie zwaargewonden.

In Kyiv ging ruim een uur lang het luchtalarm af. Burgemeester Klytsjko zei dat de luchtafweer rond de stad in werking was. Bij de aanval zijn verschillende ruiten gesneuveld, waaronder die van een metrostation dat tijdelijk is afgesloten.

Er is schade op verschillende plekken in Kyiv:

Volgens de burgemeester kwam er rook uit een appartementencomplex en moest een beschadigde waterleiding worden gerepareerd. Daardoor kwamen sommige delen van de stad zonder water te zitten.

Het Oekraïense leger zegt dat het 24 drones en twee ballistische raketten heeft vernietigd. In totaal zouden 39 drones en vier raketten zijn afgevuurd vanuit Rusland. Bij een aanval in de stad Zaporizja vielen zeker zes gewonden en raakten meerdere huizen beschadigd.

Oliedepot

Ook van Russische kant worden aanvallen gemeld. Het ministerie van Defensie zegt dat er 46 Oekraïense drones zijn vernietigd. Inwoners van de regio Toela melden een brand in een oliedepot.

De Keniaanse overheid is op sociale media een tegencampagne begonnen die jonge Kenianen ervan moet overtuigen dat de komst van koning Willem-Alexander en koningin Máxima goed is voor hun land.

Deze week wordt online geprotesteerd tegen het staatsbezoek, dat tussen 18 en 20 maart moet plaatsvinden op uitnodiging van president William Ruto. Maar veel Kenianen vinden het bezoek ongepast, omdat Ruto wordt beschuldigd van grove mensenrechtenschendingen.

Na een golf van kritische berichten over het staatsbezoek wordt platform X sinds donderdag overspoeld met posts met een heel andere teneur. 'Karibu Kenya', welkom in Kenia, staat boven foto's die worden gedeeld van het koningspaar.

Deze beelden moeten mensen overtuigen van het belang van het bezoek van het Nederlandse koningspaar:

Ook zijn er filmpjes en teksten met namen als "Dertig redenen waarom Kenia de rode loper uitrolt voor de Nederlandse koninklijke familie". Daarin wordt het belang van de handelsrelatie tussen de twee landen uiteengezet, onder meer op het gebied van landbouw, toerisme en transport.

"We noemen dit socialemediadiplomatie", zegt Dennis Itumbi. Hij staat aan het hoofd van een overheidsinstantie die onder meer online campagnes voert ten faveure van president Ruto. Itumbi werd in augustus benoemd, enkele maanden na het begin van massale protesten tegen belastingverhogingen op alledaagse producten.

"We willen jonge mensen hiermee laten zien waarom Nederland zo belangrijk is", zegt hij aan de telefoon vanuit de hoofdstad Nairobi. "Het moet duidelijk zijn dat het koningspaar echt niet alleen voor Ruto komt. Jonge mensen op sociale media begrijpen niet dat relaties van staat tot staat verder gaan dan alleen persoonlijkheden. Ze moeten het bezoek in een breder perspectief zien."

Itumbi's afdeling benaderde deze week socialemediagebruikers met kant-en-klare hashtags, leuzen en foto's. "We hebben gekozen voor peer-to-peer-communicatie", licht hij toe. In dit geval zijn het jongeren die andere jongeren moeten overtuigen. "We hebben een groep jonge mensen aangesproken op sociale media of zij willen meewerken. Zij krijgen online een snelle training. Ze worden er niet voor betaald."

Ontvoeringen

De aankondiging van het staatsbezoek komt op een moment dat in Kenia veel onrust is over doden door politiegeweld en de hoge aantallen verdwijningen. Sinds de start van de protesten in juni vorig jaar zouden zeker tachtig mensen zijn ontvoerd. Veel van hen hebben zich kritisch uitgelaten over de overheid en president Ruto. Twintig zijn er nog altijd vermist.

Hoewel de autoriteiten alle betrokkenheid ontkennen, wijzen mensenrechtenorganisaties naar de inlichtingendienst. Woensdag beschuldigde staatssecretaris Justin Muturi de inlichtingendienst van het kidnappen van zijn zoon, afgelopen zomer. Volgens Muturi kwam zijn zoon pas vrij na een telefoontje van president Ruto.

'Georganiseerde cyberaanvallen'

Toeval of niet: de overheid slaat deze week een hardere toon aan tegen socialemediagebruikers. Het ministerie van Buitenlandse Zaken schreef in een verklaring zich zorgen te maken over posts "waarin misinformatie en desinformatie wordt verspreid, met als doel de geloofwaardigheid van de regering te ondermijnen". Zij spreken van "georganiseerde cyberaanvallen" die erop gericht zouden zijn om "hooggeplaatste bezoeken te ontmoedigen".

Vrijwel gelijktijdig verklaarde het ministerie van Binnenlandse Zaken "toenemend misbruik" op sociale media te willen aanpakken. In een overleg met telecombedrijven zei het departement dat alle socialemediabedrijven ook een fysiek kantoor in Kenia moeten hebben. Het is niet duidelijk of de commotie rondom het staatsbezoek de aanleiding is geweest.

Krachtige boodschap

Een online petitie, een initiatief van een Keniaanse expat in Nederland, is nu ruim 20.000 keer ondertekend. "Wij verzoeken de koninklijke familie om het bezoek te heroverwegen", schrijft zij. "Dat zou een krachtige boodschap aan de Keniaanse bevolking zijn dat hun mensenrechten ertoe doen en dat de internationale gemeenschap meekijkt. Het zou de Keniaanse regering aanzetten om zijn acties te heroverwegen."

Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag reageert in een verklaring: "Nederland is op de hoogte van nationale ontwikkelingen in Kenia en dus ook bewust van de mensenrechtenschendingen. Nederland heeft zich hier vanaf het begin over uitgesproken. We blijven de situatie monitoren en nemen de protesten serieus. Nederland gaat zowel publiekelijk als in contacten met Keniaanse autoriteiten het gesprek hierover aan."

De Rijksvoorlichtingsdienst zegt inmiddels zo'n 850 protestbrieven te hebben gekregen over het staatsbezoek.

Goedemorgen! Vandaag komt een burgeradviesgroep samen om het kabinet raad te geven over het klimaatbeleid. En in Groningen wordt de Popprijs 2024 uitgereikt.

Eerst het weer: de dag begint met mist of nevel. In de middag blijft het op veel plaatsen grijs, alleen in het zuidoosten schijnt mogelijk even de zon. Het wordt 0 of 1 graden bij bewolking en zo'n 3 graden tijdens opklaringen. De komende dagen schijnt zo nu en dan de zon. Dinsdag loopt de temperatuur iets op.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Na urenlang overleg heeft het Israëlisch kabinet vannacht ook ingestemd met het staakt-het-vuren met Hamas. Eerder gingen Hamas en het Israëlische veiligheidskabinet al akkoord.

Het staakt-het-vuren moet morgen aan het eind van de ochtend ingaan. In de middag worden er drie Israëlische gijzelaars vrijgelaten. Tegelijkertijd laat Israël bijna honderd gevangengenomen Gazanen vrij.

Vervolgens worden zes weken lang iedere week gijzelaars vrijgelaten in ruil voor gevangenen uit Israël. Over ruim twee weken beginnen de onderhandelingen over de volgende fase van het bestand.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Lelystad werden gisteren de nieuwe politieauto's gepresenteerd. Verslaggever Joris van Poppel mocht een stukje meerijden, over drempels heen vliegen en ja, ook de sirene aanzetten.

Fijne zaterdag!

In Eindhoven is een bestuurder van een auto zwaargewond geraakt nadat het voertuig tegen een boom botste na een politieachtervolging, meldt Omroep Brabant. Volgens de politie gaat het om een huurauto, die na het incident in beslag is genomen voor onderzoek.

De politie ging vannacht af op een melding van een verdachte situatie. Toen agenten ter plaatse kwamen reed een auto met Duits kenteken hard weg.

Daarop zette de politie de achtervolging in met meerdere wagens. Een woordvoerder zegt tegen Omroep Brabant dat de snelheden bij de achtervolging hoog opliepen. De politie had moeite de auto, die meerdere keren door rood reed, bij te houden.

Bomen geraakt

Op de Aalsterweg in het zuiden van Eindhoven reed de bestuurder de busbaan op, maar na een paar honderd meter verloor hij de macht over het stuur. De auto raakte meerdere bomen en kwam na nog eens honderd meter tot stilstand tegen een andere boom.

Op beelden is te zien dat de wagen zwaar beschadigd is. De bestuurder zat bekneld in de auto, hij is door de hulpdiensten bevrijd en naar het traumacentrum in Tilburg gebracht.

Over de verdachte situatie waar de politie in eerste instantie op afging is nog niets bekend.

Het is niet goed gesteld met de mentale gezondheid van dierenartsen. Dat concludeert de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD), de beroepsvereniging van dierenartsen, na een onderzoek onder ruim duizend dierenartsen.

De vereniging maakt zich grote zorgen en deed een oproep aan de dierenartsen om hun ervaringen te delen. Naar aanleiding daarvan geven met name jonge artsen en artsen werkzaam in klinieken voor gezelschapsdieren aan dat ze te maken te hebben met agressieve en intimiderende klanten. Dat ongewenste gedrag maakt dat artsen minder werkplezier en meer stress ervaren, concludeert de beroepsvereniging.

De NOS heeft twaalf dierenartsen gesproken. De artsen die te maken hebben gehad met intimidatie en verbale of fysieke agressie willen er alleen anoniem over praten, omdat de angst voor herhaling nog sterk leeft. Een aantal dierenartsen zegt dat ze het beeld niet herkennen.

Boze telefoontjes

"Ik was nog maar net begonnen als dierenarts bij een kliniek", vertelt een dierenarts in het noorden van het land. "Binnen een half jaar kreeg ik al te maken met eigenaren die de zorg voor hun hond met verschillende gezondheids- en gedragsproblemen niet aankonden."

Na meerdere gesprekken met een van deze hondenbezitters heeft de dierenarts duidelijk gemaakt dat hier melding van moest worden gedaan. Dat heeft geleid tot inbeslagname van de hond.

"Dat is mij niet in dank afgenomen", vertelt de arts. Er volgde een periode van boze telefoontjes en dreigmails naar de kliniek. "Dit heeft één, twee maanden aangehouden. 'Ik weet je wel te vinden', 'we maken je kapot', werd er tegen me gezegd."

Duizenden euro's

Ook een collega, die in een kliniek in Zuid-Holland werkt, kreeg te maken met ongewenst gedrag van een klant. "Hij belde naar de kliniek en tijdens het gesprek konden we vaststellen dat het niet om een levensbedreigende situatie ging."

Omdat het druk was, werd de klant doorverwezen naar een andere kliniek. "Hij kwam toch. Aan de telefoon had hij ook gezegd ons kapot te maken. Hij was razend, schreeuwde en gooide met computers. Ik heb samen met mijn collega's moeten vluchten naar een andere ruimte, waar we de politie hebben ingeschakeld."

De beroepsvereniging ziet dat dergelijke situaties vooral ook met geld te maken hebben. "Bij een operatie en een opname kan het oplopen tot duizenden euro's." Het is aan de eigenaren of ze dat willen opbrengen. Dat betekent dat gesprekken ook altijd over geld gaan. "En dat is zuur, want dierenartsen kiezen voor het beroep uit liefde voor dieren."

Deze gesprekken kosten veel energie, ziet de KNMvD. "Dierenartsen nemen te weinig afstand van hun werk en hebben ook te weinig tijd om te herstellen van soms toch heftige werkzaamheden."

En ook de werkdruk is hoog. Artsen hebben steeds minder tijd om hetzelfde werk te doen. "Net als huisartsen zien wij ook steeds meer patiënten per uur, zegt de arts uit Zuid-Holland. "Bij de huisarts kunnen mensen zelf nog vertellen wat er scheelt, maar in ons vak kunnen dieren ons niet uitleggen wat er mis is."

Voor bijvoorbeeld vaccinaties hebben de meeste dierenartsen zo'n tien minuten de tijd. "Maar tijdens zo'n consult kijken we altijd het hele dier na en zeker als we dan afwijkingen vinden, dan zijn die tien minuten niet toereikend."

Verder worden jonge dierenartsen geacht zich te bewijzen. Dat horen ze ook bij de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, de enige instelling in Nederland die studenten opleidt tot dierenarts.

"Veel studenten vragen ons ook tijdens de opleiding hoe ze hiermee moeten omgaan", zegt docent Yteke Elte. "Ze zijn de jongste bedienden en vaak ook vrouw. Die krijgen opmerkingen als: 'Ben jij nou de dierenarts?'"

Overigens hebben veel mensen juist het beeld dat het gaat om "een beroep waarbij je de hele dag kittens en puppy's knuffelt", merkt de Zuid-Hollandse arts.

Perfectionisme

Hieraan wordt ook aandacht besteed tijdens de opleiding, maar voor jonge artsen blijft het in de praktijk toch moeilijk. Dat ervaart de arts in het zuiden nog dagelijks. "Zowel ik als veel van mijn collega's hebben last van perfectionisme en dat heeft niet alleen te maken met het goed willen doen als jonge arts. Als je een fout maakt, dan kunnen de gevolgen groot zijn."

Het dier kan nog zieker worden, de kosten lopen op of in het ergste geval gaat het dier dood. "Dit verhoogt de druk alleen nog maar om het goed te doen."

Van oudere collega's horen ze dan dat naarmate ze meer ervaring hebben en langer meelopen in het vak het makkelijker wordt om los te laten. Maar de nieuwe generatie zoekt elkaar wel op. "In WhatsApp-groepen kunnen we ervaringen delen en vinden we steun bij elkaar."

70.000 Nederlanders kregen in november een brief in de bus, 4000 reageerden op de oproep, en 175 daarvan zijn uitgekozen voor het Nationaal Burgerberaad Klimaat (NBK). In Amersfoort komen zij vandaag voor het eerst bijeen om in zes maanden een lijst adviezen op te stellen hoe we in Nederland anders kunnen reizen, eten en spullen gebruiken in de strijd tegen klimaatverandering.

Vorig jaar gaven het kabinet en de Tweede Kamer opdracht om dit burgerberaad op te zetten. Zes weekenden komen de deelnemers bijeen, eerst om bijgeschoold te worden over klimaatverandering en vervolgens om onder begeleiding in werkgroepen aan de slag te gaan. In september presenteert het NBK de adviezen aan de politiek.

Fouten uit het buitenland

"Een burgerberaad is burgerparticipatie van onderop, het is een mooie aanvulling op de Haagse politiek", zegt NBK-voorzitter Nienke Meijer. In het buitenland worden burgerberaden al vaker ingezet, vaak bij kwesties waar de politiek niet uitkomt. Een bekend voorbeeld is een burgertop in Ierland die leidde tot legalisering van abortus.

Waar politieke leiders of partijen er bij voorgestelde maatregelen rekening mee houden hoe die vallen bij hun achterban, is dat bij een burgerberaad niet het geval. "Uit burgerberaden komen geregeld maatregelen die genuanceerder zijn dan die van de politiek. En de maatregelen worden dan ook nog eens gedragen door burgers. Dat maakt het extra sterk", zegt Meijer.

In Frankrijk zette president Macron ook een burgerberaad voor het klimaat op. "Maar omdat hij het parlement niet goed had betrokken bij de opzet was de politieke opvolging niet goed geregeld", zegt Meijer, "We hebben goed naar dit soort voorbeelden gekeken en van hun fouten geleerd."

Met het oog op het Franse voorbeeld betekende dat in Nederland al vroeg de politiek betrekken bij het proces. Meijer: "Het NBK is een opdracht vanuit zowel het kabinet als de Tweede Kamer, maar er wel echt onafhankelijk van. En om te voorkomen dat het advies in een la verdwijnt, moet de politiek over elk voorstel zeggen waarom er wel of niet iets mee gedaan wordt."

Afspiegeling van de samenleving

En het NBK kon meer lessen uit het buitenland trekken. Meijer: "Tijdens het hele proces goed communiceren met de samenleving wat je aan doen bent bijvoorbeeld, en ook zorgen dat het beraad echt uit een afspiegeling van de samenleving bestaat."

Die 70.000 mensen die dus een brief ontvingen, wonen verspreid over Nederland. Uit de 4000 die ja zeiden is een selectie gemaakt op basis van zaken als leeftijd, opleidingsniveau, woonplaats en vooral houding tegenover het klimaatvraagstuk, legt Meijer uit. Deelnemers krijgen een financiële vergoeding.

Evenveel spreektijd

Meijer: "Vorige week heb ik rondje gemaakt langs een aantal deelnemers. Iedereen neemt zijn eigen perspectief en belangen mee. We gaan ervoor zorgen dat iedereen evenveel spreektijd krijgt en dat uiteindelijk tussen al die verschillende meningen zoveel mogelijk de overeenkomsten worden gevonden."

En dat zal het volgens haar ook goed doen in Den Haag. "Zowel rechtse partijen als de oppositie zeggen dat ze willen luisteren naar 'de burger'. Nou, daar is het burgerberaad bij uitstek geschikt voor."

Een rechter in Bolivia heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen oud-president Morales. Hij had in de rechtszaal moeten verschijnen om zich te verantwoorden in een zaak die draait om seksueel misbruik van een minderjarige. Omdat hij niet voor de rechtbank verscheen, vroeg de rechter om zijn arrestatie.

De 65-jarige Morales wordt ervan beschuldigd in 2016 een kind te hebben verwekt bij een tienermeisje. Dat wordt volgens de Boliviaanse wet aangemerkt als verkrachting. Die zou hebben plaatsgevonden in de periode dat Morales nog president was van Bolivia.

Zijn aanhangers zeggen dat er sprake is van een afrekening door zijn politieke rivaal, president Arce. Morales probeert zijn arrestatie te voorkomen en heeft barricades opgeworpen bij zijn zwaarbeveiligde landgoed in Chapara, in Centraal-Bolivia. Zowel hij als Arce heeft nog niet gereageerd op het arrestatiebevel.

Eerste inheemse president

Morales was de eerste inheemse president van Bolivia en kwam in 2006 aan de macht. Hij was erg populair, totdat hij de grondwet probeerde te omzeilen en zich kandidaat stelde voor een vierde termijn. In 2020 werd hij opgevolgd door Arce.

Eind vorig jaar deed Morales nog een poging om deel te nemen aan de verkiezingen, die later dit jaar plaatsvinden. Het constitutioneel hof blokkeerde die poging.

Eind oktober zei Morales dat hij was ontsnapt aan een moordaanslag. Hij zei dat hij beschoten was door zwaargewapende mannen, die gestuurd waren door de regering van president Arce. De regering ontkende dat.

TikTok waarschuwt dat het socialemediaplatform morgen op zwart gaat in de Verenigde Staten als de regering van president Biden niet ingrijpt. Dat laat het bedrijf in een verklaring weten, enkele uren nadat het Amerikaanse Hooggerechtshof besloot een verbod op de populaire video-app niet te blokkeren.

De wet die de Chinese app verbiedt, gaat daardoor morgen in. TikTok had het verbod tevergeefs aangevochten. De regering van Biden doet de app in de ban omdat die naar eigen zeggen een gevaar vormt voor de nationale veiligheid. De app, met 170 miljoen Amerikaanse gebruikers, is in handen van het Chinese bedrijf ByteDance.

De Amerikaanse regering vreest dat Peking TikTok kan gebruiken om op grote schaal gegevens van Amerikanen te verzamelen en om hen te beïnvloeden via video's. Hard bewijs daarvoor ontbreekt. Het Witte Huis zegt dat TikTok beschikbaar kan blijven voor Amerikanen, op voorwaarde dat het een andere eigenaar krijgt. Dat is tot dusver nog niet gebeurd.

Trump wil app redden

De wet houdt in dat downloadwinkels als de App Store en Google Play TikTok niet meer mogen aanbieden en hostingproviders in de VS ook niet. "Als de regering-Biden niet onmiddellijk verklaart de regels niet te zullen naleven, zal TikTok op 19 januari helaas op zwart gaan", schrijft het bedrijf in een verklaring.

Maandag is de termijn van Biden voorbij en mag Trump zichzelf president van de VS noemen. Zijn regering is vanaf dat moment verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet. Trump zegt van plan te zijn om de app te redden, maar hoe is nog onduidelijk. "Ik ga zeer binnenkort een besluit nemen over TikTok, maar ik heb nog even de tijd nodig om de situatie te bekijken", schreef hij op sociale media.

De topman van TikTok heeft gezegd maandag bij de inauguratie van Trump te zijn in Washington. Trump liet gisteren weten over de kwestie gebeld te hebben met de Chinese president Xi. Wat in dat telefoongesprek is besproken, is niet bekendgemaakt.

Tienduizenden mensen in de Australische deelstaat New South Wales zitten zonder elektriciteit na hevige wind en regenval. In de regio Sydney wordt gewaarschuwd voor overstromingen omdat er in korte tijd veel regen kan vallen.

In Sydney hebben zo'n 28.000 mensen geen stroom en in nabijgelegen gebieden zitten nog eens zo'n 15.000 inwoners zonder elektriciteit. Bij hulpdiensten zijn sinds gisteren bijna 3000 telefoontjes binnengekomen over omgewaaide bomen en schade aan huizen.

"Het is een onvoorspelbare situatie", zegt minister McAllister van Noodsituaties. "Ik raad mensen in de getroffen gebieden aan om de laatste ontwikkelingen in de gaten te houden en de adviezen van de hulpdiensten op te volgen."

Eerder deze week zaten veel meer mensen zonder stroom. Door stormen waaiden bomen en elektriciteitsmasten om en kwamen 200.000 mensen in het donker te zitten. Woensdag kwam een man van 80 om het leven in Cowra, op zo'n 300 kilometer ten westen van Sydney, toen er een boom op zijn auto viel.

In de Servische hoofdstad Belgrado hebben tienduizenden mensen gisteren gedemonstreerd bij het gebouw van de publieke omroep RTS. Het was een van de grootste demonstraties in jaren tegen de omroep, die volgens de betogers een spreekbuis is van de regering. Al jaren klinkt er om die reden kritiek op de omroep.

Bekijk hier hoe massaal de demonstratie was:

Betogers zijn boos omdat de omroep melding maakt van beschuldigingen van de populistische president Vucic aan het adres van universiteitsstudenten die de protesten van de afgelopen maanden leiden. Hij beweert dat ze worden betaald door buitenlandse geheime diensten met als doel zijn regering met geweld omver te werpen.

Zwaargewonde student

De betoging van gisteren kwam een dag nadat een student in het centrum van Belgrado zwaargewond was geraakt toen een auto inreed op een groep demonstranten. De vrouw van 20 kwam terecht op het dak van de wagen en maakte daarna een smak tegen de grond. Ze raakte gewond aan haar hoofd en ligt buiten levensgevaar in het ziekenhuis. De bestuurder is opgepakt en wordt aangeklaagd voor moord.

Het protest van gisteren maakt deel uit van de bredere demonstraties die al maanden worden gehouden na de instorting van een dak van een treinstation in de noordelijke stad Novi Sad. Daarbij kwamen begin november vijftien mensen om het leven.

Bij het lawaaiprotest van gisteren hielden de demonstranten vijftien minuten stilte om de slachtoffers te herdenken. Ook riepen ze op tot een algemene staking in heel Servië.

De demonstranten willen van de regering weten hoe de overkapping heeft kunnen instorten. Velen denken dat corruptie en slechte bouw een rol hebben gespeeld. Het station was net gerenoveerd door Chinese bouwbedrijven. Servië heeft nauwe banden met China. Opmerkelijk is dat de woede over het instorten van het stationsdak niet alleen groot is onder tegenstanders van Vucic, maar ook onder zijn aanhangers.

Ook het Israëlische kabinet heeft na een urenlang overleg ingestemd met het staakt-het-vuren met Hamas. Gisteren bevestigde premier Netanyahu al dat de onderhandelaars overeenstemming hadden bereikt met Hamas over een voorlopig bestand. Ook het Israëlische veiligheidskabinet had al ingestemd met het voorstel.

Eerder was gezegd dat de instemming van het voltallige Israëlische kabinet een formaliteit zou zijn.

Vanmiddag worden de namen bekend van de eerste drie Israëlische gijzelaars die worden vrijgelaten. Het staakt-het-vuren gaat zondagmorgen in en in de loop van de middag komen de drie vrouwelijke gijzelaars vrij uit Gaza. Gelijktijdig komen in Israël 95 gevangen Gazanen vrij. Onder hen zijn ook vrouwen.

Iedere week vrijlatingen

Vervolgens worden zes weken lang iedere week gijzelaars vrijgelaten uit Gaza in ruil voor een aantal gevangenen uit Israël. In totaal komen in de eerste fase 33 gijzelaars vrij. Dat zijn vrouwen en kinderen en mannen van boven de 50.

Als eerste worden de levende gijzelaars geruild tegen gevangenen. Later worden ook de lichamen van overleden gijzelaars vrijgegeven in ruil voor gevangenen. In totaal staan de namen van 98 gijzelaars op de lijst. Onder hen zijn ook acht Thai, twee Nepalezen en een Rus.

Ook is afgesproken dat er een crisiscentrum wordt geopend in de Egyptische stad Caïro om de Philadelphi-corridor te beheersen. Israël moet 45 dagen na het ingaan van het bestand weg zijn uit deze smalle strook land aan de grens tussen de Gazastrook en Egypte.

Sabbat

Omdat de Joodse rustdag sabbat al was ingegaan voor er gestemd zou worden, hebben orthodoxe ministers hun stem vooraf uitgebracht op papier. De meesten hebben daar ook een foto van gedeeld om te bewijzen dat ze voor het akkoord hebben gestemd.

Drie ministers, onder wie Smotrich van Financiën en Ben-Gvir van Nationale Veiligheid, stemden tegen het akkoord. De twee ultrarechtse ministers spreken zich al vele maanden uit tegen een staakt-het-vuren. Ben-Gvir heeft gisteren ook gedreigd om uit de coalitie met Netanyahu te stappen als het voorstel werd aangenomen. Dat is vooralsnog niet gebeurd.

Zo gaat het verder

Over zestien dagen beginnen de onderhandelingen voor de volgende fase van het bestand. Daarin zal onder meer worden gesproken over de vrijlating van de resterende gijzelaars, onder wie Israëlische mannen die de leeftijd hebben om te dienen in het leger.

De vervolgonderhandelingen zullen vermoedelijk nog moeizamer verlopen omdat coalitiepartners van Netanyahu grote bedenkingen hebben bij verdere toezeggingen aan Hamas.

Bekijk hier een tijdlijn van 15 maanden oorlog tussen Israël en Hamas: