NOS Nieuws - Algemeen

Het Israëlische veiligheidskabinet heeft ingestemd met een staakt-het-vuren met Hamas. Premier Netanyahu had vanmorgen vroeg al bevestigd dat onderhandelaars overeenstemming hebben bereikt met Hamas over een voorlopig bestand.

Nu het veiligheidskabinet heeft ingestemd moet het voltallige kabinet ook nog over het voorstel stemmen. Dat gebeurt naar verwachting vanmiddag, zei een woordvoerder van Netanyahu. Die stemming wordt gezien als een formaliteit.

Het is de bedoeling dat het bestand zondagochtend van kracht wordt. In de eerste fase - die zes weken moet duren - moet Hamas 33 van de circa 100 gijzelaars laten gaan in ruil voor de vrijlating van honderden Palestijnse gevangenen door Israël. Het Israëlische leger trekt zich in deze fase terug uit delen van de Gazastrook.

Internationale onderhandelaars hadden woensdagavond al gemeld dat de partijen eruit waren, maar gisteren stelde Netanyahu de stemming van het Israëlische veiligheidskabinet over het bestand onverwacht uit. Volgens hem stelde Hamas op het laatste moment nog nieuwe eisen, iets wat de terreurorganisatie ontkent.

Onenigheid binnen de Israëlische regering lijkt een grote rol te hebben gespeeld bij het uitstel; hardliners in de coalitie dreigden op te stappen als er concessies aan Hamas zouden worden gedaan.

Hoe dit uiteindelijk is opgelost, is onduidelijk. Israëlische media schrijven dat premier Netanyahu een deal heeft gesloten met minister Bezalel Smotrich van Financiën, om te zorgen dat hij in de coalitie blijft. De uiterst rechtse Ben Gvir herhaalde vanochtend dat hij van plan is om op te stappen als het akkoord wordt goedgekeurd.

Het is de bedoeling dat de partijen in de eerste fase van het bestand verder onderhandelen over afspraken in de tweede fase. Gesproken zal worden over de vrijlating van de resterende gijzelaars, onder wie Israëlische mannen die de leeftijd hebben om te dienen in de strijdkrachten. De vervolgonderhandelingen zullen vermoedelijk nog moeizamer verlopen omdat coalitiepartners van Netanyahu grote bedenkingen hebben bij verdere toezeggingen aan Hamas.

Een krijsende larve-baby. Karakters die zonder uitleg overgaan in een ander. Een moordmysterie vol raadselachtige aanwijzingen verpakt in nachtmerries. Bij David Lynch wist je nooit precies wat je ging zien, maar je wist dat het onalledaags zou worden, vaak grotesk afstotelijk en verleidelijk fascinerend ineen. Gisteren overleed hij op 78-jarige leeftijd. Hij leed al langer aan longemfyseem.

"Hij was invloedrijk maar onmogelijk te imiteren", reageert collega-regisseur Steven Soderbergh op het overlijden. "Men probeerde het wel, maar zijn algoritme werkte alleen voor hem. Dat proberen na te apen was op eigen risico."

Ook filmjournalist Robbert Blokland noemt Lynch een onnavolgbaar filmmaker. "Hij heeft mensen geïnspireerd, maar een echte opvolger is er niet. Dat heb je maar bij een paar grote regisseurs. Tarantino is ook zo iemand: hij heeft veel navolging gekregen, maar er is eigenlijk niemand die het zo goed heeft gedaan als hij."

Zonder uitleg

Duister en onbegrijpelijk, absurdistisch en beangstigend konden Lynch' films zijn, maar ook vol humor en treffende beelden. De dansende dwerg uit Twin Peaks, het gasmasker van Dennis Hoppers perverse seksmaniak in Blue Velvet, Nicolas Cage's slangenleren jasje als "symbool van mijn individualiteit en geloof in persoonlijke vrijheid".

Wat het allemaal precies betekende wilde Lynch eigenlijk niet nader toelichten. Hij weigerde dvd-commentaren op te nemen, zijn films moesten voor zich spreken. "Ik vind het ongemakkelijk om over betekenis te praten. Je kan maar beter niet weten wat iets betekent. Het is allemaal heel persoonlijk en wat het voor mij betekent hoeft niet voor een ander te gelden."

Voor Lynch was juist het gevoel leidend dat zijn werk opriep in de kijker. Zijn ongerijmde verteltrant maakt kijkers medeplichtig. "Fragmenten zijn interessant. De rest kun je erbij dromen, dan maak je er zelf ook deel van uit."

Dromen in het donker

Filmen was voor Lynch dromen met de ogen open, collectief in het donker. De mogelijkheid om freudiaanse verlangens van seks en geweld te onderzoeken via de fantasmagorieën die de projector op het witte doek toverde. Koortsdromen en nachtmerries komen veelvuldig voor in zijn werk, zoals in Twin Peaks met het ontregelende effect van achteruit opgenomen audio.

"Met films kun je ronddwalen in andere werelden. Het is een magisch medium waarmee je kunt dromen", omschreef hij zijn liefde voor cinema. "Je kunt dromen in het donker."

Het was voor Lynch een manier om de menselijke lusten en dwanggevoelens te onderzoeken die we in beschaafd gezelschap sublimeren. De duistere emoties achter kalme façades. Nergens legde hij het zo symbolisch vast als in de openingsmontage van Blue Velvet, waar we na beelden van idyllisch suburbia inzoomen op de krioelende insectenmassa onder het keurig aangeharkte gazonnetje.

"Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal voyeurs zijn", redeneerde hij. "We willen de geheimen kennen, wat gebeurt er achter die ramen? Niet om iemand te kwetsen, maar om onszelf te vermaken. We willen het weten: wat doet de mens?"

Nieuwe vorm van tv

Geen wonder dat hij zo vaak terugkwam bij detectiveverhalen, bij uitstek een genre gedreven door nieuwsgierigheid. Door de sleetse clichés uit moordmysteries te combineren met zijn vernieuwende stijl luidde hij met Twin Peaks in 1990 een nieuwe generatie tv-series in, vol complexe, volwassen thema's.

"Hij liet voor het eerst zien dat een televisieserie meer kan zijn dan elke week een nieuw verhaaltje", legt Blokland uit. "Het kon ook een doorlopend verhaal zijn waarin je meegezogen werd." Zonder Twin Peaks geen X-Files, True Detective of The Soprano's.

Ondanks die vernieuwingen bleven de hoogste Amerikaanse entertainmentprijzen buiten zijn bereik. Vier keer werd hij vergeefs genomineerd voor een Oscar, Twin Peaks' Emmy-nominaties werden ook niet verzilverd. Meer succes had hij in Europa: Wild at Heart won in 1990 de Palme d'Or, met Mulholland Drive zette hij in Cannes Beste Regie op zijn naam.

Blokland denkt dat het Lynch weinig uitmaakte. "Ik geloof dat hij daar niet veel om maalde. Dit was geen man die veel gaf om status. Hij wilde gewoon lekker zijn ding doen. Hij maakte ook kunst in zijn schuurtje, het ging hem niet om de eer of roem. Ook dat maakt hem een uitzondering in Hollywood."

Radicale experimenten

Die ongedwongen instelling en zijn innemende persoonlijkheid maken dat veel Hollywoodcollega's hun medeleven uitspreken. Soderbergh roemt zijn non-lineaire en onlogische werkwijze, "waar zijn geest toch overduidelijk structuur in zag". Ron Howard, als regisseur van A beautiful mind en Apollo 13 een meer traditioneel filmmaker, zegt dat Lynch' "radicale experimenten tot onvergetelijke cinema konden leiden".

Steven Spielberg, ook meer op de klassieke Hollywoodleest geschoeid, noemt hem een "visionair dromer, wiens films ambachtelijk aanvoelden".

"De wereld zal zijn originele en unieke kijk gaan missen. Zijn films hebben de tand des tijds doorstaan en zullen dat altijd blijven doen."

Archeologen hebben een buitengewone ontdekking gedaan in de oude Romeinse stad Pompeï: een luxe privé-badhuis. Het badhuis maakt deel uit van een groot privéhuis. Archeologen zijn al twee jaar bezig om het huis bloot te leggen.

Het is mogelijk het grootste complex ooit gevonden in Pompeï. Het badhuis bevat warme, koude en hete kamers, kunstwerken en een zwembad.

Het is een unieke vondst die je eens in de honderd jaar doet, zegt Dr. Gabriel Zuchtriegel, de directeur van het Pompeii Archeological Park tegen de BBC.

Luxe badhuis voor de rijken

Het badhuis bevat onder andere een kleedruimte met rode muren en een mozaïekvloer. De bewoners konden genieten van een hete kamer met een ingenieus verwarmingssysteem, een kamer voor oliemassages en een koude kamer met een zwembad groot genoeg voor twintig tot dertig mensen.

Volgens de archeologen zijn er maar een paar huizen in Pompeï met een privé-badcomplex en was dit echt iets voor de allerrijksten.

Het huis bevatte verder een grote feestzaal met zwartgeblakerde muren en klassieke kunstwerken. Daarnaast was er een kleinere kamer die werd gebruikt voor gebeden tot de goden.

De opgravingen onthulden ook dat het huis zich midden in een renovatie bevond, met gereedschap en bouwmaterialen die overal verspreid lagen.

Bekijk hier hoe het badhuis eruit ziet:

Onder het vulkanisch as werden ook twee skeletten gevonden van een vrouw (tussen 35 en 50 jaar) en een jongeman (begin 20). Ze werden gevonden in een kamer waar ze zich hoogstwaarschijnlijk hadden verschanst om de uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Christus te overleven.

Uit een analyse van het mannelijke skelet bleek dat zijn botten, ondanks zijn jonge leeftijd, tekenen van slijtage vertoonden. Dat suggereert dat hij van lagere status was, mogelijk zelfs een slaaf.

De vrouw was ouder, maar haar botten en tanden verkeerden in goede staat. Volgens de archeologen had de vrouw een hogere maatschappelijke status. Ze had ook de eigenaresse van het huis kunnen zijn.

Sleutels en munten

De voorwerpen die de slachtoffers vasthielden trekken veel belangstelling. De jongere man had een aantal sleutels in zijn hand en de oudere vrouw werd gevonden met gouden en zilveren munten en sieraden.

"Deze ruimtes maken echt deel uit van het 'Pompeï-effect'", zegt Zuchtriegel aan de BBC. "Het lijkt wel alsof de mensen pas een minuut geleden zijn vertrokken."

De archeologen van het Pompeii Archaeological Park onthulden foto's van de opgravingen:

Een 48-jarige Nederlands-Colombiaanse vrouw die bekendstaat als de 'godmother van Amsterdam' is gisteren uitgeleverd aan Nederland. Ze wordt verdacht van grootschalige drugshandel en witwassen. Het Openbaar Ministerie noemt haar een kopstuk in de internationale drugshandel.

De vrouw werd een jaar geleden aangehouden in Colombia na een onderzoek waarin Nederland samenwerkte met Colombia en Spanje. Rechercheurs wisten versleutelde berichten te kraken waardoor in totaal zeventien verdachten konden worden aangehouden. Nederland vroeg daarna meteen om uitlevering van de vrouw.

Bij die operatie werden ook ruim zestig plekken doorzocht waarbij de politie meer dan dertig vuurwapens, een raketwerper, meer dan twintig voertuigen en ruim 600.000 euro cash in beslag nam. In Nederland doorzocht de politie locaties in de regio Rotterdam.

Onderschept

Volgens het OM hield de vrouw, die zowel de Nederlandse als Colombiaanse nationaliteit heeft, zich sinds de zomer van 2020 bezig met cocaïnehandel vanuit Zuid-Amerika. Zo zou ze dat jaar direct betrokken zijn geweest bij het smokkelen van 230 kilo coke naar Spanje, maar die partij werd onderschept. In 2017 was ze door de rechtbank van Amsterdam veroordeeld voor de voorbereiding van drugssmokkel.

Het OM zegt de Colombiaanse opsporingsautoriteiten "erg dankbaar" te zijn voor haar arrestatie en uitlevering. De vrouw wordt vandaag in Rotterdam voorgeleid aan de rechter-commissaris.

Een Russische rechtbank heeft drie advocaten veroordeeld die de inmiddels overleden Russische oppositieleider Aleksej Navalny verdedigden. Ze kregen gevangenisstraffen van 3,5 tot 5,5 jaar voor deelname aan een "extremistische organisatie", een aanklacht die vaker werd gebruikt om Navalny-bondgenoten de mond te snoeren.

De advocaten, Vadim Kobzev, Igor Sergunin en Aleksej Liptser, werden in oktober 2023 opgepakt. Navalny zat toen vast in een gevangenis. "Net als in de Sovjettijd worden niet alleen activisten, maar ook hun advocaten vervolgd", zei de oppositieleider destijds over de arrestaties.

De arrestaties werden gezien als manier om de oppositieleider verder te isoleren. Navalny overleed vorig jaar februari onder verdachte omstandigheden. Hij was een aantal maanden eerder overgeplaatst naar een beruchte strafkolonie in Siberië.

Achter gesloten deuren

De advocaten werden achter gesloten deuren berecht in Petoesjki, een stad ten oosten van Moskou. Volgens de rechtbank hebben ze "hun status misbruikt" om berichten door te sturen tussen Navalny en zijn collega's.

De BBC schrijft op basis van anonieme bronnen dat Igor Sergunin de enige is die schuld heeft bekend. Hij kreeg de lichtere straf van 3,5 jaar. Aleksej Liptser kreeg 5 jaar celstraf en Vadim Kobzev kreeg 5,5 jaar.

De advocaat van Kobzev stelt dat het door de rechtbank aangevoerde bewijs neerkwam op een inbreuk van de privacy van de gedetineerden. "In principe is het niet toegestaan om overleg tussen een advocaat en een cliënt in een strafkolonie af te luisteren. Er is een direct wettelijk verbod", zei hij tegen de BBC.

Duitsland heft na vandaag de maatregelen op tegen de verspreiding van mond-en-klauwzeer. Er zijn volgens deelstaatminister Mittelstädt van Landbouw geen aanwijzingen dat het virus zich heeft verspreid. Een verdacht geval dat nog werd onderzocht bleek geen MKZ te zijn.

Vorige week dook de ziekte op in de buurt van Berlijn. Dat was voor het eerst sinds 1988. Drie waterbuffels gingen dood. De maatregelen rondom deze uitbraaklocatie blijven voorlopig wel in stand.

Mond- en klauwzeer kan evenhoevige dieren treffen zoals runderen, schapen, geiten en varkens. Als MKZ bij één dier wordt vastgesteld, wordt uit voorzorg de hele populatie op de getroffen boerderij gedood.

Niet alleen in Duitsland, maar ook in Nederland werden voorzorgsmaatregelen getroffen. Zo bestelde minister Wiersma 100.000 vaccins om bij een uitbraak dieren te kunnen vaccineren die dichtbij een getroffen bedrijf leven. Ook werd een uitvoerverbod afgekondigd voor kalfjes.

'Labuitslagen afwachten'

Het Duitse besluit heeft nog niet direct effect op de maatregelen in Nederland. Minister Wiersma wacht "de laatste labuitslagen en -onderzoeken af", en verwacht later vandaag een besluit te nemen, zegt ze tegen persbureau ANP.

Wel is Wiersma opgelucht dat het erop lijkt dat de uitbraak in Duitsland beperkt blijft tot één bedrijf. Dat de maatregelen in Duitsland worden opgeheven, "stemt voorzichtig positief".

De uitbraak van mond-en-klauwzeer leidde afgelopen week tot zorgen in de agrarische sector. In 2001 werden in Nederland meer dan 270.000 dieren uit voorzorg afgemaakt na een grote uitbraak. Een trauma dat bij veel betrokkenen nog diep zit, zei CDA-kamerlid Eline Vedder.

De man die gisterenavond werd doodgestoken in zijn auto bij de Zeeuwse stad Oostburg, is een 67-jarige man uit België. Volgens de politie ging er een ruzie in de auto vooraf aan het steekincident.

De bestuurder zat zwaargewond in zijn auto toen de hulpdiensten rond 21.15 uur werden ingeschakeld. Ondanks medische hulp, overleed hij ter plekke.

In de auto zat ook een vrouw die alles heeft zien gebeuren. De verdachte was op de vlucht geslagen, maar werd later aangehouden. Het is niet bekend wat de relatie is tussen het slachtoffer en de verdachte. Omroep Zeeland schrijft dat de drie inzittenden bekenden van elkaar waren.

De verdachte is in Zuidzande gearresteerd. Het gaat om een 44-jarige man uit Knokke-Heist (België). Hij zit vast en wordt maandag voorgeleid aan de rechter-commissaris.

Minderjarige asielzoekers met een verblijfsvergunning die zijn veroordeeld voor een misdrijf tegen de openbare orde kunnen hun verblijfsvergunning kwijtraken en het land worden uitgezet. Minister Faber van Asiel en Migratie wil dit binnen twee weken opnemen in de regels voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De dienst kan op basis van die regels vergunningen weigeren of intrekken.

Op dit moment kunnen minderjarigen alleen hun asielstatus kwijtraken of hun aanvraag afgewezen zien worden als zij zijn veroordeeld volgens het volwassenenrecht en minimaal zes maanden gevangenisstraf hebben kregen. Dat is een politieke keuze uit het verleden; deze beperking wordt niet opgelegd door nationale of internationale wetgeving.

Faber wil dat de IND voortaan elke veroordeling voor een misdrijf tegen de openbare orde meeweegt bij het intrekken of weigeren van een vergunning.

"Dan kunnen we er alles aan gaan doen om dit tuig het land uit te zetten", zegt Faber. "Ik heb het niet over het stelen van een rolletje drop, het gaat om ernstige misdrijven." Bij misdrijven tegen de openbare orde gaat het bijvoorbeeld om haatzaaien, hacken, deelname aan een terroristische organisatie en openlijke geweldpleging.

Groepsverkrachtingszaak Helmond

Faber kondigde de wijziging al in december aan, maar legt vandaag een verband met de groepsverkrachtingszaak in Helmond.

Vijf alleenstaande minderjarige vreemdelingen vielen daar eind 2023 een vrouw aan en verkrachtten haar. Ze zijn op dit moment 17 en 18 jaar oud. Maandag werd bekend dat vier van hen tot vijftien maanden jeugddetentie opgelegd hebben gekregen, waarvan een deel voorwaardelijk. Een vijfde verdachte werd schuldig bevonden aan aanranding.

Op de vraag wat de maatregel voor deze mensen betekent, antwoordde Faber "dat ze de pineut zijn". "We gaan er aan werken om ze uit te zetten. Zij zijn de reden dat we dit snel in gang gaan zetten. En het is ook een waarschuwing aan anderen dat we dit niet meer accepteren."

Faber weet niet of de veroordeelde vreemdelingen al een verblijfsvergunning hebben en uit welk land ze komen. Maar volgens haar kan de IND de nieuwe regels op hen toepassen. "En ik neem aan dat ze in detentie zitten, dus we hebben ze in beeld en kunnen ze dus uitzetten."

De Pakistaanse oud-premier Imran Khan is veroordeeld tot een gevangenisstraf van veertien jaar vanwege corruptie. Zijn vrouw Bushra Bibi krijgt voor haar aandeel in de zaak zeven jaar cel. Khan werd al drie keer eerder veroordeeld en zit sinds de zomer van 2023 vast.

De Pakistaanse minister van Informatie spreekt van de grootste corruptiezaak in de geschiedenis van het land. Het draait om de Al-Qadir Trust. Khan en zijn vrouw richtten deze non-profitorganisatie op toen hij tussen 2018 en 2022 premier was.

De rechter oordeelt dat Khan door een vastgoedmagnaat is omgekocht. Die gaf hem twee grote stukken grond in ruil voor omvangrijke financiële diensten. Daar was een bedrag mee gemoeid van meer dan 225 miljoen euro. De 72-jarige Khan en zijn vrouw zeggen onschuldig te zijn en spreken van een politiek proces om te voorkomen dat hij ooit weer aan de macht komt.

Khans partij, de PTI, claimt dat de grond niet voor persoonlijk gewin was, maar was bedoeld om er een onderwijsinstelling voor arme inwoners te bouwen.

Khan werd in 2022 afgezet als premier na een verloren vertrouwensstemming in het parlement.

Aanhangers

In Pakistan is de ex-premier nog altijd populair. Sinds zijn arrestatie in 2023 hebben zijn aanhangers verschillende gewelddadige protestmarsen georganiseerd. Eind november vorig jaar vielen bij een van die protesten zes doden en vele gewonden.

Bij de parlementsverkiezingen vorig jaar waren Khan en de PTI uitgesloten van deelname. Politici, gesteund door de PTI, deden daarom als onafhankelijke kandidaten mee en kregen de meeste stemmen, maar haalden geen meerderheid.

Meer dan de helft van de tandartsen in Nederland heeft in de afgelopen drie jaar wel eens tanden en kiezen getrokken zonder dat daar een medische reden voor was. Bijna de helft van de kaakchirurgen deed hetzelfde. Dat gebeurt op verzoek van patiënten omdat zij vaak het geld niet hebben voor een andere behandeling, blijkt uit promotieonderzoek van Dyonne Broers van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam.

Het trekken van tanden en kiezen mag niet zonder medische reden, maar er is volgens Broers een grijs gebied. "Als er een grote afwijking is aan tand of kies, dan mag het wel."

Tandheelkunde zit voor volwassenen niet in de basisverzekering. Om geld te besparen besluiten volwassenen regelmatig tot het laten trekken van tanden of kiezen. Dat kan bij een tandarts voor een bedrag vanaf ongeveer 50 euro. Andere behandelingen zijn vaak duurder. Door een tand of kies te laten verwijderen willen patiënten voorkomen dat ze in de toekomst veel ellende of kosten krijgen aan een tand of kies.

Problemen door trekken

Minister Agema van Volksgezondheid maakt zich zorgen over de geldkwestie. "Dit is ongekend verdrietig. Door een onverzorgd gebit kun je ook gezondheidsproblemen krijgen zoals hart- en vaatziektes."

Volgens Agema onderzoekt Zorginstituut Nederland of het mogelijk is om op termijn de tandartskosten weer in het basispakket op te nemen. "Het kost veel geld", zegt ze. Ze hoopt dat mensen met weinig geld contact opnemen met hun gemeente die regelingen hebben voor tandartszorg.

Het verwijderen van tanden en kiezen lijkt misschien onschuldig, maar is dat volgens Broers niet. "Elke tand of kies die je trekt zorgt voor het slinken van de kaak. Hoe jonger je bent, hoe kleiner die wordt." Dat kan volgens de onderzoeker op latere leeftijd problemen geven, omdat er dan minder houvast is voor een kunstgebit.

Alternatieven aanbieden

Geldgebrek is niet de enige reden voor het trekken van tanden of kiezen die in het onderzoek wordt genoemd. Een deel van de mensen laat een tand of kies trekken uit angst voor de tandarts. "Het idee is: dan ben ik er vanaf." Ook bij onverklaarbare pijn blijven patiënten aandringen om te trekken.

Ruim vier op de vijf van de ondervraagde kaakchirurgen krijgt wel eens zo'n verzoek zonder dat er sprake is van een medische noodzaak. Driekwart van de tandartsen krijgt eenzelfde vraag. Veruit de meeste verzoeken worden uitgevoerd.

"Ik hoop dat de drempel om te trekken hoog is, maar je hebt ook te maken met de autonomie van de patiënt", zegt Broers. "Die denkt er over na en maakt een afgewogen keuze. Patiënten zetten de zorgverlener onder druk en dan is het aan jou als tandarts of kaakchirurg om begeleiding te geven en alternatieven aan te bieden."

Ze vindt dat zorgverleners soms uit het oog verliezen dat ze geen schade aan de patiënt mogen toebrengen en pleit voor meer aandacht. Dat begint volgens haar al bij de opleiding voor studenten tandheelkunde. "Je kunt met de patiënt zoeken naar een manier om een fobie tegen te gaan of samen te zoeken naar goedkopere alternatieven. Als een kroon te duur is, kun je altijd nog kijken of een grote vulling een oplossing is."

De ddos-aanval die het internetverkeer bij onderwijs- en zorginstellingen in het land verstoorde is gestopt, meldt netwerkbeheerder SURF. "Het was wederom een grote aanval die steeds van doelwit wijzigde", zegt de provider. "We blijven alert. Inmiddels is er aangifte gedaan bij de politie."

Voor de derde dag op rij hadden onderwijs- en zorginstellingen in het land last van geen of traag internet door een grote ddos-aanval op SURF. Vooral het hoger onderwijs en academische ziekenhuizen waren vandaag getroffen.

Een ddos-aanval is een cyberaanval waarbij een grote hoeveelheid dataverkeer naar een computer of netwerk wordt gestuurd met als doel een website, server of netwerk plat te leggen of de werking ervan te verstoren.

Derde dag op rij

Gisteren hadden meerdere onderwijs- en onderzoeksinstellingen geen of een trage internetverbinding door een aanval op het ICT-netwerk van SURF. Aan het einde van de middag meldde de beheerder dat ze de ddos-aanval had stopgezet.

Woensdag was het computernetwerk van de hogeschool Fontys urenlang onbereikbaar door een ddos-aanval op het netwerk van SURF. 43.000 studenten en medewerkers van de hogeschool konden daardoor geen verbinding krijgen.

Is TikTok na dit weekend nog beschikbaar in de Verenigde Staten? Het wordt een spannend weekend voor de 170 miljoen Amerikaanse gebruikers én voor ByteDance, het Chinese bedrijf achter de app. Vanaf zondag is de app namelijk bij wet verboden, tenzij de hoogste Amerikaanse rechters dat tegenhouden.

Volgens ByteDance gaat de wet in tegen de vrijheid van meningsuiting, niet alleen voor zichzelf, maar ook voor alle Amerikaanse gebruikers van de video-app. Het bedrijf stapte naar de hoogste rechter om het verbod aan te vechten. Het Hooggerechtshof heeft tot nu toe geen beslissing genomen, terwijl de deadline van 19 januari nadert, waardoor ByteDance steeds meer in onzekerheid zit.

Dat TikTok in handen is van het Chinese bedrijf, is juist de reden dat de wet vorig jaar is aangenomen. De VS ziet China als een vijandige staat. Het land zou Amerikaanse gebruikers kunnen bespioneren of hun wereldbeeld kunnen beïnvloeden via de video's die TikTok in de feed laat zien. Hard bewijs dat dit daadwerkelijk gebeurt is er niet.

Machtsverschuiving

Het verbod dat TikTok boven het hoofd hangt, valt samen met een politieke machtsverschuiving als maandag Donald Trump aantreedt. Die heeft gezegd dat hij TikTok wil "redden", maar zijn tweede termijn als president begint op de dag nadat TikTok verboden zou worden. Hij heeft het Hooggerechtshof om uitstel gevraagd, maar dat heeft daar nog niet op gereageerd.

Biden heeft op zijn laatste dag als president nog wel een optie om het verbod voorlopig af te wenden door de deadline met 90 dagen uit te stellen. Maar dat kan alleen als er een stevig plan ligt om TikTok te verkopen aan een Amerikaanse partij.

ByteDance zou de Amerikaanse TikTok-tak kunnen verkopen om aan de wet te voldoen, waarmee de video-app beschikbaar blijft in de VS. Maar het Chinese bedrijf heeft eerder gezegd dat TikTok niet te koop staat.

TikTok mogelijk op zwart

Wat ByteDance gaat doen als het Hooggerechtshof beslist dat het TikTok-verbod mag doorgaan, is onzeker. Op een hoorzitting zei het bedrijf dat de video-app op zwart zal gaan. "In feite wordt het platform afgesloten."

Het is onduidelijk of dat betekent dat TikTok zondag direct ontoegankelijk wordt. Mogelijk blijft TikTok wel beschikbaar voor Amerikanen die de app hebben gedownload, maar verdwijnt TikTok uit de appwinkels van Google en Apple. Nieuwe gebruikers kunnen de app daarmee niet downloaden. ByteDance kan de app ook niet updaten voor de bestaande gebruikers.

Dat betekent dat TikTok niet direct onbruikbaar is, maar zonder nieuwe videomakers en -kijkers loopt het bedrijf wel het risico om langzaam maar zeker minder aantrekkelijk te worden.

Gebruikers 'vluchten' naar nieuwe app

Intussen maken veel tiktokkers de overstap naar een andere video-app uit China: REDnote. In twee dagen tijd verwelkomde het platform 700.000 nieuwe gebruikers, meldde persbureau Reuters begin deze week op basis van een bron bij het bedrijf. Onder de hashtag tiktokrefugee ('TikTok-vluchteling') plaatsen gebruikers video's over de overstap naar REDnote.

Dan is er nog een andere optie: dat de nieuwe regering-Trump het verbod niet gaat handhaven. Deze week wilde de nieuwe aangewezen minister van Justitie nog niet beloven dat zij het TikTok-verbod vanaf dag één zou handhaven. Daarmee zou TikTok wel in een juridische onzekerheid opereren en het is onzeker of ByteDance dat aandurft. Hetzelfde geldt voor Apple en Google, die verantwoordelijk zijn omdat zij TikTok via hun appwinkels aanbieden.

De meest zekere uitkomst voor de toekomst van TikTok in Amerika is als de wet die onder Biden is aangenomen, wordt ingetrokken. Daarvoor moet het Amerikaanse Congres overtuigd worden, wat niet makkelijk zal zijn: de wet is vorig jaar met een ruime meerderheid van zowel de Democraten als Republikeinen aangenomen.

De Onderwijsraad adviseert de minister van Onderwijs om een landelijke toets in te voeren die toekomstige leraren moeten maken aan het einde van hun opleiding. Dit moet ervoor zorgen dat elke leraar, ongeacht de gevolgde opleiding, er aantoonbaar klaar voor is om voor de klas te staan.

Nu moeten nieuwe docenten juist een toelatingstoets maken aan het begin van hun opleiding. Maar volgens de Onderwijsraad blijkt dat die toetsen aan het begin weinig zeggen over het niveau dat aan het einde van de opleiding is bereikt. Bovendien kunnen toelatingstoetsen de instroom belemmeren.

Met het advies hoopt de raad de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen en het lerarentekort aan te pakken.

Vierhonderd verschillende routes

Op dit moment zijn er bijna vierhonderd verschillende routes die mensen kunnen volgen om leraar te worden, van hbo- en wo-opleidingen tot zij-instroomtrajecten. Elke opleiding hanteert verschillende regels.

"Elke leraar kunnen we heel goed gebruiken. Daarom zijn er nu ook zo veel flexibele routes, zoals een zij-instroom", zegt de voorzitter van de Onderwijsraad Louise Elffers.

In de wet staan wel eisen over vakinhoud, didactiek en pedagogiek, maar deze zijn volgens de Onderwijsraad te globaal omschreven. Daardoor is het niet zeker of alle opleidingen leraren opleiden tot ten minste het gewenste minimumniveau.

De raad stelt daarom voor om specifieke eisen te maken voor alle lerarenopleidingen en aan het einde van de opleiding te toetsen of een nieuwe leraar daaraan voldoet. "Welke route je ook hebt gevolgd, we willen wel zeker weten dat je er klaar voor bent om voor de klas te staan", aldus Elffers.

Zangeres en presentatrice Manuëla Kemp is overleden. Dat heeft haar echtgenoot bekendgemaakt. Manuëla Kemp was 61 en lag al enkele weken in coma na een ernstig scooterongeluk in Portugal.

Kemp werd vooral bekend door het televisieprogramma Maan bij nacht en het muziekprogramma De vrienden van Amstel, waarin ze zelf ook zong. Kenmerkend was haar hese, sensuele stemgeluid.

Muziek was een belangrijk deel van haar leven. Zo maakte Kemp deel uit van vijf verschillende bands waarmee ze lange tijd optrad en deed ze in 2004 mee aan het Nationaal Songfestival. Het lied In het licht van jouw ogen van haar groep Camp Girls verloor van Without You door Re-Union.

Rotjes door de brievenbus

Kemp (13 februari 1963) groeide op in Kwadijk, een lintdorp tussen Purmerend en Edam. Haar jeugd was naar eigen zeggen "ontzettend saai, gereformeerd". Haar ouders scheidden toen ze drie was. Vader vertrok naar Groningen en werd een vrijgevochten kunstenaar. Manuëla en haar zus bleven bij haar gereformeerde moeder wonen in Kwadijk.

De scheiding viel niet goed in het dorp. "De buren roddelen ontzettend over ons", vertelde ze vorig jaar in de Varagids. "Scheiden op het dorp was not done. Daar had je gewoon een slecht huwelijk. We waren daardoor soms mikpunt van pesterijen: kwamen er rotjes door de brievenbus."

Met haar moeder had ze een moeilijke relatie. "Ze was ontzettend streng en netjes: wij kinderen mochten niet met schoenen aan in huis. Ik geloof dat ze twee, drie keer per dag alles afstofte, ze was constant aan het schoonmaken."

Klassieke muziek

Haar moeder was een klassieke zangeres en er stond thuis vaak klassieke muziek aan. Tv-kijken mocht niet. "Dat mocht niet van God ofzo. We hadden er wel een, maar die haalde ze alleen voor het Journaal uit de kast."

In haar puberteit begon Manuëla Kemp zich af te zetten tegen de klassieke muziek van haar moeder en ontdekte ze de popmuziek. Na het avondatheneum en een etaleuropleiding zette Kemp haar eerste schreden in de showbizz. Ze liep modeshows, was dj bij radiopiraat Dynamic en zangeres in de meidengroep The Revellettes.

In een promotiefilmpje voor de Week van de jaren 60 vertelde Manuëla Kemp in 2016 over haar muzikale vorming.

Een baantje bij een bedrijf dat boekingen voor artiesten verzorgde, bracht haar in de jaren 90 in contact met de televisiewereld. Ze deed auditie bij Joop van den Ende en mocht vervolgens het blokje Nationale Postcode Loterij presenteren in de RTL-quiz De 64.000 gulden vraag, gepresenteerd door Jos Brink. Later werd ze een van de presentatoren van het RTL-programma Eigen huis en tuin.

Halverwege de jaren 90 vertrok Kemp naar de KRO waar ze een eigen programma kreeg: Maan bij nacht, naar de verkorte versie van haar voornaam. Dit programma, waarin ze muzikanten en zangers ontving die live optraden, betekende haar doorbraak bij het grote publiek. Ook presenteerde ze voor de KRO Markant Nederland en KRO's service uur.

Kijk hier naar een fragment van Maan bij nacht.

Na haar terugkeer naar RTL, eind jaren 90, presenteerde ze samen met Jan de Hoop het actualiteitenprogramma RTL Live. Het muziekprogramma De vrienden van Amstel was een van de succesvolste programma's waar ze aan meewerkte. Regelmatig zong ze zelf mee met de Nederlandse artiesten die in het programma kwamen optreden.

Muziek bleef altijd de rode draad in haar carrière, dus toen haar televisiewerk begon op te drogen stortte ze zich met haar band Girls Wanna Have Fun op een twee maanden durende theatertour. Met de band Cheddarheadz trad ze ieder jaar op tijdens het Oerol-festival op Terschelling en met onder meer Mieke Stemerdink van De Gigantjes zat ze in de coverband de Chicklets.

Kijk hier naar een fragment van Heeren van Amstel Live, de voorganger van De Vrienden van Amstel, waarin Manuëla Kemp met Herman Brood zingt.

Ook op de radio was haar bijzondere stemgeluid vanaf 2007 regelmatig te horen. Eerst bij Arrow Classic Rock waar ze het programma Rock Temple presenteerde. Vanaf 2014 werd ze een van de vaste presentatoren van het radioprogramma Wekker Wakker. Na het pensioen van medepresentator Henk Mouwe maakte ze met Henkjan Smits dagelijks op NPO Radio 5 het programma De Max!.

In april 2022 stopte ze daarmee na een incident waarin ze tijdens de uitzending moeilijk uit haar woorden kwam en erg verward klonk. Later dat jaar werd bekend dat ze vanwege gezondheidsredenen niet op de radio zou terugkeren.

Kemp had in de jaren 90 een in de media veelbesproken relatie met presentator Jeroen Pauw die zo'n zeven jaar duurde. In 2009 trouwde ze met muziekjournalist Tjerk Lammers.

Ondanks hun huwelijk gingen de twee in eerste instantie niet samenwonen. "Twee mensen die al zo lang gewend zijn hun eigen gangetje te gaan, moet je niet willens en wetens onder één dak stoppen", zei Kemp daarover in De Telegraaf. "Bovendien is het volgens mij dé manier om het spannend en gezellig te houden." Pas na negen jaar huwelijk betrokken ze samen een huis.

Ernstig ongeluk

Ook had het stel een vakantiehuisje in Portugal. Daar kreeg Kemp begin december vorig jaar een ernstig scooterongeluk na het winkelen voor kerstcadeautjes. "De scooter is bijna niet beschadigd, maar ze is op haar hoofd terechtgekomen. De helm is helemaal stuk", vertelde Lammers aan De Telegraaf.

Ze lag sindsdien in coma. Op 11 januari liet Lammers weten dat "het einde in zicht" was. "Na EEG- en MRI-scans is de schade pas echt duidelijk geworden en dat valt allemaal niet mee."

"Het deel van de hersenen dat de vitale delen zoals hart en longen aanstuurt, werkt nog wel. Maar het deel dat een mens een mens maakt, en Maan dus Maan, is weg", zei Lammers tegen Privé. "We zullen haar moeten laten gaan."

Bijna de helft van alle Limburgers spreekt Limburgs, maar schrijven in het dialect hebben de meesten nooit geleerd. De gemeente Maastricht heeft daarom een app laten ontwikkelen om inwoners het Mestreechs sjrieve bij te brengen.

Yuri Michielsen, voorzitter van de Limburgse Academie, is een van de bedenkers. "Het ging ons om het ontwikkelen van leermateriaal rond de spelling van het Maastrichts, maar dan niet op een traditionele lesmanier. Door het gebruik van de spelvorm hoef je niet meer op de klassieke manier spellingregels te leren of in een schoollokaal te zitten", zegt hij tegen L1 Nieuws.

Fouten geanalyseerd

Om te onderzoeken waar Maastrichtenaren het meeste moeite mee hadden qua spelling, is onderzoek gedaan naar teksten op een Facebookpagina in het Maastrichts met 20.000 leden. "Zaken waarin de meeste fouten gemaakt worden, hebben een plaats gekregen in de app", zegt Michielsen.

"De opbouw gaat van vrij eenvoudig tot het spellen van woorden die echt wel behoorlijk afwijken van het geschreven Nederlands. Hopelijk merken de gebruikers dat niet. Die moeten na verloop van tijd vooral merken dat het steeds beter gaat met hun spelling van het Maastrichts."

Ook de animo voor een traditionele cursus Limburgs is al jaren hoog. De makers van de app hopen nu ook een andere doelgroep te bereiken die liever niet plaatsneemt in een klaslokaal.

Andere Limburgse varianten

Volgens de makers kunnen met de software van de app in de toekomst ook andere varianten van het Limburgs worden gerealiseerd.

De Israëlische premier Netanyahu meldt dat de laatste plooien voor een staakt-het-vuren met Hamas zijn gladgestreken. Vanmorgen vroeg schreef hij in een bericht op X dat het onderhandelingsteam overeenstemming heeft bereikt over de vrijlating van gevangenen. Later vandaag moet zijn veiligheidskabinet instemmen met het resultaat.

"Israël doet er alles aan om de oorlogsdoelen te bereiken, inclusief de terugkeer van al onze gijzelaars, levend en dood", meldde Netanyahu. Hij voegde eraan toe dat familieleden van gijzelaars over zijn besluit zijn ingelicht en hulpverleners klaarstaan om vrijgelaten gijzelaars op te vangen.

Internationale onderhandelaars kondigden woensdagavond aan dat er een akkoord was bereikt over een bestand vanaf zondag tussen Israël en Hamas. In een eerste fase zou Hamas 33 van de circa 100 gijzelaars laten gaan in ruil voor vrijlating van tientallen Palestijnse gevangenen door Israël. Daarnaast moet Israël zich terugtrekken uit delen van de Gazastrook.

Vertraging

De volgende ochtend meldde premier Netanyahu echter het plan nog niet aan zijn kabinet te kunnen voorleggen, omdat volgens hem Hamas op het laatste moment nog extra concessies wilde afdwingen - iets wat de terreurorganisatie ontkende. Waar precies nog over gesproken werd bleef onduidelijk. Bronnen meldden dat het ging om welke Palestijnen zouden worden vrijgelaten en waar precies Israël militairen zou mogen houden.

De ultrarechtse veiligheidsminister Ben-Gvir dreigde eerder uit het kabinet te stappen als er toezeggingen werden gedaan aan Hamas. Als dat gebeurt houdt Netanyahu's regering nog maar een minieme meerderheid in het parlement over. Ben-Gvir heeft vandaag nog niet gereageerd op de aankondiging van de premier.

Ook minister van Financiën Smotrich is kritisch op het bereikte resultaat en ziet verdere onderhandelingen met Hamas niet zitten. Na de eerste fase van het staakt-het-vuren zou er verder onderhandeld moeten worden over bijvoorbeeld het vrijlaten van mannelijke gijzelaars van militaire leeftijd. Deze ronde wordt gezien als een nog grotere uitdaging: Hamas eist daarvoor een volledige terugtrekking van Israël uit Gaza, terwijl Israël juist de volledige ontmanteling van Hamas eist.

Smotrich zei gisteren zich alleen te willen committeren aan de eerste fase en daarna de strijd tegen Hamas weer te willen hervatten.

Aanvallen gaan door

Ondertussen gaan de Israëlische aanvallen op Gaza door. Gisteren zouden er ruim 70 mensen zijn omgekomen bij bombardementen op verschillende plekken. In totaal zijn er volgens Palestijnse cijfers al ruim 46.000 mensen omgekomen.

Nederlandse opkomende popmuzikanten krijgen structureel te weinig betaald voor hun optredens en moeten er vaak zelfs geld op toeleggen, blijkt uit onderzoek van de Erasmus Universiteit. Dat moet veranderen, vinden muzikanten, boekers, managers en programmeurs van popzalen die mee hebben gedaan aan de 'Fair Pop Pilot'.

Het onderzoek was afgelopen najaar. Een paar maanden lang werden muzikanten die bij acht poppodia optraden, bij wijze van proef betaald volgens het 'fair pay'-principe. Dat is een richtlijn die de muziekindustrie zelf een aantal jaar geleden heeft opgesteld en die in lijn is met een minimumloon of modaal inkomen. Hoe hoog de vergoeding is, is afhankelijk van de fase waarin de carrière van de muzikant zich bevindt.

Hoge zaalkosten

Om tot een eerlijke beloning te komen, moest bij alle deelnemende artiesten minimaal 35 procent aan hun gage worden toegevoegd. In sommige gevallen liep dat zelfs op tot 72 procent.

"Dat komt onder meer doordat de kosten van zalen heel hoog zijn geworden", zegt Rita Zipora. Ze is voorzitter van het onderzoek en bestuurslid van BAM! Popauteurs, de grootste belangenverenging voor Nederlandse artiesten, songwriters en producers van popmuziek. "Poppodia zijn geprofessionaliseerd en moeten nu veel meer geld uitgeven aan techniek, personeel, veiligheid, enzovoort. Maar het budget voor de programmering is niet meegegroeid. Daardoor blijft er weinig over voor de artiest."

In het onderzoek werden niet alle popmuzikanten meegenomen, zegt Zipora. "Echte beginners en grote namen vielen erbuiten. We hebben onderscheid gemaakt tussen twee categorieën. Artiesten die in fase 1 zitten, zijn al een tijdje bezig en hebben een team om zich heen. Fase 2-artiesten hebben al behoorlijk wat fans en kunnen veel kleine zalen uitverkopen. Bij beide groepen zie je dat ze niet uit de kosten komen, laat staan zichzelf kunnen uitbetalen."

Herkenbaar, zegt zangeres Zoë Livay. Ze deed onder andere al het voorprogramma van de populaire band Racoon en heeft een paar miljoen streams op Spotify. "Live spelen kost veel geld, dat is best schrikken. Afgelopen zomer heb ik op meerdere festivals mogen spelen. Daar was ik heel blij mee, maar het heeft mijn management en mij een hoop geld gekost. Ik doe er gelukkig dingen naast, zoals modellenwerk en in een theaterstuk spelen. Anders was dit allemaal niet haalbaar geweest. Door de pilot kon ik een aantal shows spelen tegen een fatsoenlijke vergoeding."

Veel van haar vakgenoten zijn het met haar eens, zo blijkt uit het onderzoek. 83 procent van de respondenten uit de Nederlandse muziekindustrie vindt dat 'fair pay' structureel zou moeten worden.

Daar vallen ook de partijen onder die de artiesten meestal betalen voor hun optredens: de poppodia. Jolanda Beyer is directeur van poppodium Patronaat in Haarlem en was zelf ook bij het onderzoek betrokken. Patronaat heeft een grote zaal waar bijna duizend mensen in kunnen, maar ook twee kleinere zalen met een capaciteit van 130 en 350 mensen.

"In die kleinere zalen is het fatsoenlijk betalen van muzikanten niet structureel haalbaar. Poppodia leven van horeca-omzet, die is in kleine zalen simpelweg ontoereikend. We roepen al jaren dat er meer geld naar de makers moet. Onderzoeksbureau Berenschot heeft een paar jaar geleden becijferd dat er 9 miljoen euro per jaar nodig is om popmuzikanten eerlijk te kunnen betalen. Je kunt eigenlijk zeggen dat de optredende muzikanten die 9 miljoen nu jaarlijks zelf ophoesten."

Verschillende partijen willen dus verandering, maar hoe? "Dat kan bijvoorbeeld door een kleine toeslag per kaartje of een vrijwillige donatie aan het publiek te vragen", zegt Beyer. "Dat bedrag kan dan in een algemene pot, waaruit aangesloten podia dan optredende artiesten kunnen betalen. Ook grote artiesten en het Rijk zouden daar een bijdrage aan kunnen leveren. Daarnaast zijn we in gesprek met commerciële sponsoren. De enige manier waarop het gaat lukken, is gezamenlijk."

Goede ideeën, vindt Zoë Livay. "Als je veel van muziek houdt, wil je misschien wel een paar euro extra betalen voor een opkomende artiest. Ik gun het mijn collega-muzikanten die misschien nog wat minder ver in hun carrière zijn ook. Het is gewoon moeilijk."

De Nederlandse landbouwsector heeft vorig jaar voor 128,9 miljard euro aan landbouwgoederen geëxporteerd, 4,8 procent meer dan in 2023. Dat schrijven Wageningen Social & Economic Research en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van gezamenlijk onderzoek.

De groei is vooral het gevolg van verdere prijsstijgingen.

Zo'n twee derde van alle geëxporteerde goederen is in Nederland geproduceerd.

Hoge cacaoprijs

In de ranglijst van meest uitgevoerde landbouwproducten is de top drie vorig jaar ongewijzigd gebleven, met de export van zuivel en eieren op één, de sierteeltexport op twee, en de vleesexport op drie.

Opvallendste stijger in de top tien is cacao. Door een zeer sterke stijging van de cacaoprijs is de exportwaarde van cacao en cacaobereidingen met 66 procent toegenomen. Cacao is nu het vierde Nederlandse landbouw-exportproduct, een jaar eerder stond deze productgroep nog op de elfde plek.

Nederland importeert cacaobonen voor verwerking met name uit Ivoorkust en Ghana. Volgens de onderzoekers is de prijs met name hard gestegen door een zwakke cacao-oogst in deze landen.

Minder uitvoer naar China

Net als in voorgaande jaren is Duitsland de grootste afnemer van Nederlandse landbouwgoederen: een kwart van de totale export ging naar de oosterburen. Ook naar landen als België, Frankrijk en het VK werd meer geëxporteerd.

De landbouwexport naar China is in 2024 juist met 12 procent afgenomen. Dat heeft vooral te maken met een teruglopende vraag naar Nederlands babymelkpoeder en Nederlands varkensvlees, schrijven de onderzoekers.

Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.

Popsterren uit Californië en de rest van de VS treden eind deze maand op in een benefietconcert voor de slachtoffers van de branden in Los Angeles. Uit de stad zelf staan onder meer de Red Hot Chili Peppers, Joni Mitchell en Earth, Wind and Fire op het podium.

Daarnaast treden ook uiteenlopende artiesten op als Billie Eilish, Katy Perry, Sting, Rod Stewart, Green Day, Gwen Stefani, Stevie Nicks, Stephen Stills en Lady Gaga. Er wordt verwacht dat in de aanloop naar het concert nog meer beroemde namen bekendgemaakt zullen worden.

Het concert wordt op 30 januari gegeven in de Intuit Dome in Inglewood en het daarnaast gelegen Kia Forum. Het wordt live uitgezonden op verschillende streamingsdiensten als Netflix, Amazon Prime, Spotify en YouTube. Tickets gaan woensdag in de verkoop.

De opbrengsten van de inzamelingsactie gaan zowel naar organisaties die momenteel noodhulp leveren als goede doelen die gedupeerden op langere termijn helpen. Ook zal er geld worden gebruikt om te voorkomen dat zo'n ramp zich kan herhalen.

Korte adempauze

Verbeterde weersomstandigheden geven brandweerlieden vandaag een soort adempauze: de twee grootste branden zijn op de tiende dag niet verder in omvang toegenomen doordat de wind is gaan liggen. Wel waarschuwen meteorologen dat de droge woestijnwind zondag weer aantrekt.

De branden hebben inmiddels een gebied van ruim 150 vierkante kilometer verwoest, een gebied anderhalf keer groter dan Den Haag. Vele duizenden woningen zijn verloren gegaan en zeker 27 mensen zijn omgekomen.

In totaal hebben ruim 82.000 inwoners van de stad hun huis moeten verlaten, voor nog eens 90.000 inwoners dreigt hetzelfde. De brandweer waarschuwt dat het nog dagen kan duren voordat mensen naar hun uitgebrande woningen kunnen terugkeren: eerst moeten schadelijke stoffen worden verwijderd en bijvoorbeeld neergekomen hoogspanningsdraden worden opgeruimd.

Daarnaast dreigen op sommige plekken aardverschuivingen, doordat de grond los is komen te zitten nu vegetatie is weggebrand. De verwachting is dat de branden zeker 250 miljard dollar aan schade zullen veroorzaken, waarmee het de duurste natuurramp is uit de Amerikaanse geschiedenis.

Maaltijden uitdelen

Allerlei beroemdheden hebben geld toegezegd voor de wederopbouw of geven een andere vorm van steun. Zo doneerde Beyoncé 2,5 miljoen dollar. Het huis van haar moeder is door de brand verwoest. Filmsterren Leonardo DiCaprio en Jamie Lee Curtis droegen ieder een miljoen bij.

Jennifer Garner, de Britse prins Harry en zijn vrouw Meghan Markle hielpen mee maaltijden uit te delen aan reddingswerkers en ontheemden.

De vrouw van Bruce Willis plaatste op Instagram beelden hoe hij persoonlijk brandweerlieden bedankt voor hun inzet. De 69-jarige acteur verscheen de afgelopen twee jaar nog maar nauwelijks in het openbaar sinds hij aankondigde te lijden aan frontotemporale dementie.

"Bruce liet nooit een kans voorbijgaan hulpverleners met een handdruk te bedanken en dat was gisteren niet anders", schreef zijn vrouw Emma Heming Willis bij de beelden die ze deelde.

In het midden en zuiden van het land geldt code geel vanwege dichte mist. Het zicht is plaatselijk minder dan tweehonderd meter, wat kan leiden tot hinder voor het verkeer. Vooral in het zuidoosten van het land kan het zicht slecht zijn, ook is het daar plaatselijk glad.

De waarschuwing geldt voor de provincies Drenthe, Overijssel, Flevoland, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg. Eerder vanmorgen gold de weerswaarschuwing van het KNMI voor het hele land. Delen waar het erg mistig is moeten daar zeker de rest van de ochtend nog rekening mee houden.

Op Schiphol zijn vanwege de mist zeker dertig vluchten geannuleerd. Eerder deze week moest de luchthaven ook al tientallen vluchten schrappen door de mist.

Het blijft een groot deel van de dag grijs. Later op de dag kan de zon tevoorschijn komen. Het wordt vandaag 0 tot 5 graden.