NOS Nieuws - Algemeen

Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas is met enkele uren vertraging ingegaan. Dat heeft de Israëlische regering bevestigd. Het wachten was op Hamas dat Israël de namen moest doorgeven van de drie gijzelaars die vandaag vrij moeten komen. Dat is inmiddels gebeurd.

Het lijkt erop dat alle partijen zich voorlopig aan het bestand houden. Inwoners van Gaza zeggen dat ze een half uur voor het ingaan van het bestand al geen geweervuur of geluid van ontploffingen meer hoorden.

Het Israëlische leger is begonnen met de terugtrekking van zijn militairen uit de zuidelijke stad Gaza. In de afspraken die zijn gemaakt, staat dat het leger in de eerste fase van het bestand moet vertrekken uit een aantal dichtbevolkte gebieden.

Een andere afspraak is dat er dagelijks 600 vrachtwagens met hulpgoederen Gaza in mogen. Bij de grensovergang Kerem Shalom staan 200 vrachtwagens klaar. De grensovergang bij Rafah is dicht, volgens Israël vanwege onderhoud.

Drie vrouwen

De namen die Hamas heeft doorgeven zijn die van drie vrouwen: Romi Gonen (24), Doron Steinbrecher (31) en Emily Damari (28). Damari heeft behalve de Israëlische ook de Britse nationaliteit.

Damari en Steinbrecher werden op 7 oktober 2023 uit hun huizen gehaald en ontvoerd. Gonen was een bezoeker van het muziekfestival dat dicht bij de grens met Gaza plaatsvond.

Dat er eerst vrouwen worden vrijgelaten is in overeenstemming met de afspraken die zijn gemaakt. De komende week volgt de vrijlating van nog vier vrouwen.

Hamas wacht nu op de lijst die Israël moet vrijgeven met namen van de Palestijnse gevangenen die het vandaag moet vrijlaten.

Het was de bedoeling dat het staakt-het-vuren om 07.30 uur Nederlandse tijd zou ingaan. Omdat Israël het ontbreken van de namen die Hamas zal vrijlaten als een schending van de afspraken beschouwde, gingen de aanvallen op Gaza door.

Het Israëlische leger zei dat het doelen in het noorden en midden van Gaza had aangevallen. Daarbij zijn volgens Palestijnse media zeker negen mensen omgekomen en is een onbekend aantal gewond geraakt.

Wat precies de oorzaak van de vertraging was, is onduidelijk. Hamas sprak van "technische problemen". De communicatie tussen de partijen loopt via Qatar. Uiteindelijk ging het bestand om 10.15 uur in.

Het bestand komt vijftien maanden na het begin van de oorlog tussen Hamas en Israël. Gedurende de eerste fase van de overeenkomst, die 42 dagen zal duren, worden 33 gijzelaars vrijgelaten in ruil voor 1904 Palestijnse gevangenen.

Daarnaast trekt Israël zich terug tot een bufferzone aan de grens tussen Gaza en Israël en wordt humanitaire hulp toegelaten. Onderhandelingen over de tweede en derde fase zullen over twee weken beginnen.

7 oktober 2023

De Gazaoorlog begon op 7 oktober 2023 met een aanval van Hamas en andere Palestijnse milities vanuit Gaza op het zuiden van Israël. Daarbij kwamen aan Israëlische kant 1200 mensen om, voornamelijk burgers. 251 burgers en militairen werden als gijzelaar meegenomen naar de Gazastrook.

Israël startte daarop een vrijwel alles verwoestend offensief. Dat heeft volgens de Palestijnse autoriteiten aan 46.913 Palestijnen het levens gekost. Meer dan de helft van hen was een vrouw of kind.

VN-gezant voor het Midden-Oosten Sigrid Kaag noemde de situatie in Gaza "erbarmelijk en mensonterend".

Drie vroege versies van Bob Dylans Mr Tambourine Man zijn in het Amerikaanse Nashville geveild voor 508.000 dollar, net geen half miljoen in euro's. De getypte opzetjes van de zanger werden in maart 1964 door een muziekjournalist uit de prullenbak gevist.

Dylan had destijds tot diep in de nacht aan de tekst zitten sleutelen op de typemachine van Al Aronowitz, kettingrokend met Marvin Gaye's Can I Get a Witness? ononderbroken op de grammofoon. 'Godfather of rock journalism' Aronowitz was goed bevriend met Dylan en hij had hem enkele maanden eerder aan The Beatles voorgesteld bij hun Amerikaanse tournee.

Met Dylan nog slapend op de bank wilde Aronowitz bij het opruimen de prullenmand legen toen hij zich bedacht. "Ik pakte de verfrommelde pagina's, streek ze glad en las de van de hak op de tak springende regels, glimlachend als hij de plank missloeg. Daarna stopte ik de bladen weg in een map."

"Mijn vader was een hamsteraar, als ik eerlijk ben", zegt Myles Aronowitz over waarom zijn vader de kladjes bewaarde. "Hij gooide nooit iets weg. Hij probeerde alles overzichtelijk te houden, maar hij is zo vaak verhuisd dat hij keer op keer opnieuw begon."

Dylan bracht Mr Tambourine Man in 1965 uit op een album, maar het waren de The Byrds die het met een coverversie wereldberoemd maakten. Hun versie die enkele weken later uitkwam haalde de hoogste plek in de Britse en Amerikaanse ranglijsten, de eerste keer dat een Dylan-productie een nummer 1-hit werd.

De drie versies die Aronowitz redde verschillen op meerdere plekken van het eindresultaat. Zo zijn de openingswoorden al "Hey mr Tambourine man", maar wordt de tekst "won't you play a song for me" uit de eerdere versie later vereenvoudigd naar het uiteindelijke "play a song for me".

Volop in de belangstelling

Aronowitz overleed in 2005, zijn familie bood de papieren aan voor de speciale Dylan-veiling die in Nashville werd gehouden. Daar kwamen meer memorabilia van de Nobelprijswinnende zanger onder de hamer, zoals foto's, schetsen door Dylan en een gitaar van hem. Dankzij de film A complete unknown met acteur Timothée Chalamet staat de zanger momenteel weer volop in de belangstelling.

De gitaar, een Fender Telecaster uit 1983, ging voor 222.250 euro van de hand, bijna het dubbele van de geschatte maximumwaarde van 120.000 dollar. Voor een denim jasje dat Dylan in de film Hearts of fire droeg, werd 25.400 dollar betaald. In totaal bracht de veiling 1,5 miljoen dollar op.

Tussen Schiphol Airport en Amsterdam Bijlmer Arena rijden tot 18.15 uur geen treinen door een kapotte bovenleiding. Aanvankelijk zou de storing rond 16.00 uur verholpen zijn, maar de reparatie duurt langer dan verwacht. De NS adviseert reizigers om te reizen met de Amsterdamse metro.

Reizigers vanuit Amersfoort en Hilversum kunnen via Amsterdam CS met de trein naar Schiphol. Door de defecte bovenleiding rijden er geen treinen tussen Schiphol Airport en Amsterdam Bijlmer Arena. Ook rijden er tussen Schiphol Airport en Leiden Centraal geen intercity's en zijn er tussen Schiphol en Rotterdam Centraal minder intercity direct-treinen.

"De trein die de bovenleiding kapot trok, staat nog op het spoor", laat een woordvoerder van ProRail weten. "Het is een lastige situatie om het voertuig veilig te verwijderen."

Geplande werkzaamheden

De storing valt samen met werkzaamheden op station Amsterdam Zuid. Sinds gisteren moeten reizigers rekening houden met vollere perrons en treinen en een aangepaste dienstregeling. De werkzaamheden duren tot maandag 27 januari.

ProRail laat weten dat de storing en de werkzaamheden niets met elkaar te maken hebben.

De politie van Mumbai heeft een verdachte opgepakt voor de aanval op de Indiase filmster Saif Ali Khan. De acteur werd neergestoken bij een inbraak in zijn huis.

Volgens de politie is de 30-jarige verdachte afkomstig uit buurland Bangladesh. Hij zou ongeveer een half jaar geleden naar India zijn gekomen om te werken als schoonmaker. Hij werd aangehouden in een voorstad van Mumbai.

De 54-jarige Saif Ali Khan werd donderdagnacht neergestoken toen een indringer binnendrong in de slaapkamer van zijn 4-jarige zoontje. De dader eiste 10 miljoen roepies, zo'n 110.000 euro.

Toen de acteur de inbreker aanviel, werd hij zes keer gestoken met een mes, onder meer in zijn nek en vlak bij zijn ruggengraat. Khan moest met spoed worden geopereerd om een deel van het mes uit een wond te verwijderen. Hij is aan de beterende hand.

Populair acteur

Saif Ali Khan is een van de grootste sterren van de Indiase filmindustrie, die groter is dan Hollywood. Hij heeft twee kinderen, Taimur (8) en de 4-jarige Jeh, met de eveneens populaire actrice Kareena Kapoor Khan.

De aanval maakte veel los in India, omdat dergelijk geweld ongebruikelijk is in de chique wijk waar Khan woont. Ook was onduidelijk hoe de dader zijn woning op de elfde verdieping van een appartementencomplex had weten binnen te komen.

Goedemorgen! Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas zou vandaag in moeten gaan. Naast de tijdelijke wapenstilstand zijn er ook afspraken gemaakt over het uitwisselen van gijzelaars en het toelaten van meer humanitaire hulp in Gaza.

Eerst het weer: vooral in het zuidwesten kan het de hele dag mistig blijven. Alleen in het oosten en noordoosten wat zon. Het wordt 1 tot 3 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Er is nog altijd onduidelijkheid over het bestand in de Gazastrook. De Israëlische premier Netanyahu herhaalde vanochtend dat Hamas nog niet aan alle voorwaarden voldoet, omdat er nog niet is meegedeeld welke drie gijzelaars vandaag vrij zullen komen.

Die informatie had om 15.30 uur gistermiddag bekend moeten zijn, maar volgens bronnen binnen Hamas was dat door technische problemen niet gelukt. Net als gisteravond benadrukte Netanyahu dat het staakt-het-vuren pas kan ingaan als Israël een lijst met namen heeft.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Dat de aarde opwarmt is inmiddels geen verrassing meer. Maar, de snelheid waarmee dat in 2024 gebeurde is een raadsel waar wetenschappers hun hoofd over breken. NOS op 3 legt uit welke verdachten de wetenschap hiervoor in het vizier heeft.

Fijne zondag!

Het bestand tussen Israël en Hamas is nog niet ingegaan. Net voor het bestand inging om 07.30 uur Nederlandse tijd, herhaalde de Israëlische premier Netanyahu dat hij eerst van Hamas de lijst wil krijgen met gijzelaars die vandaag zullen worden vrijlaten.

Het Israëlische leger zei niet lang daarna dat het doelen in het noorden en midden van Gaza vanaf de grond en vanuit de lucht heeft aangevallen. Bewoners melden aan persbureau Reuters ook aanvallen in het zuiden van de Gazastrook.

Zo'n 2,5 uur nadat het bestand officieel in had moeten gaan, heeft Israël alsnog de lijst met namen in handen gekregen, melden Israëlische media. Ook Hamas zegt dat de lijst met namen van de drie Israëliërs die worden vrijgelaten is vrijgegeven.

Even na 08.30 uur Nederlandse tijd filmde een cameraploeg van Reuters deze explosie:

Volgens Palestijnse bronnen zijn er bij de Israëlische aanvallen vanochtend zeker negen mensen gedood. Ook is een onbekend aantal mensen gewond geraakt.

Het was de afspraak dat Hamas die drie namen gistermiddag zou leveren als onderdeel van de overeenkomst. Hamas zegt dat de lijst vanwege "technische problemen" nog niet rond is.

Het gaat om de namen van drie vrouwelijke gijzelaars die Hamas later vandaag zal vrijlaten in ruil voor een groep Palestijnse gevangenen. Netanyahu waarschuwde gisteravond ook dat het bestand niet in zou gaan als de lijst niet bekend was.

Een woordvoerder van het leger zei net na half acht vanochtend dat Hamas zijn verplichtingen nog altijd niet was nagekomen en dat daarom de Israëlische acties in Gaza doorgaan:

Het bestand komt vijftien maanden na het begin van de oorlog tussen Hamas en Israël. Gedurende de eerste fase van de overeenkomst, die 42 dagen zal duren, worden 33 gijzelaars vrijgelaten in ruil voor honderden Palestijnse gevangenen.

Daarnaast trekt Israël zich terug tot een bufferzone aan de grens tussen Gaza en Israël en wordt humanitaire hulp toegelaten in de verwoeste gebieden. Onderhandelingen over de tweede en derde fase zullen over twee weken beginnen.

Lichaam geborgen

Uren voordat het bestand zou ingaan, maakte het Israëlische leger bekend het lichaam van militair Oron Shaul te hebben geborgen tijdens een speciale missie. Shaul kwam om het leven in de oorlog tussen Israël en Hamas in 2014.

"Mensen hebben toch pannen en strijkplanken nodig." Blokker-franchisenemer Ronald Mol uit Roosendaal is positief gestemd over de toekomst van zijn winkel. Begin dit jaar sloten alle Blokkers, behalve de 41 filialen van franchisenemers: zelfstandige ondernemers die de formule van de huishoudketen gebruiken.

"Ik kijk zelfs naar plekken voor een nieuwe winkel," zegt Mol. "Aan stellingen kun je nu makkelijk komen. Voor weinig kun je nu een nieuwe winkel inrichten. Het hoeft niet per se in het hetzelfde pand van een oude Blokker."

De stemming zit er ook er goed in bij franchisenemer Esther Heinen uit Spakenburg, die vorig jaar al haar winkel uitbreidde. "Sommige klanten rijden speciaal om, omdat hun vertrouwde winkel dicht is. Op de zaterdagmarkt komen mensen naar binnen omdat ze het leuk vinden dat er kennelijk toch nog een Blokker open is."

Eigen koers

Sinds de ondergang van de huishoudketen moeten de franchisenemers veel meer zelf regelen. Van de 46 filialen worden er 41 voortgezet. Ze leggen zelf contact met vertrouwde leveranciers als Brabantia, Mepal en Leifheit. Ook moest er een nieuw kassasysteem komen na de sluiting van ruim 400 overige Blokkers.

Inmiddels zijn de krachten gebundeld onder aanvoering van Carlo Thijssen, franchisenemer in Made. "Er komt werk bij waar veel ondernemers nog geen ervaring mee hebben. Daarnaast overleggen we over het aanbod in de winkels. We moeten natuurlijk wel een beetje eenvormig blijven." Thijssen zegt dat tientallen geïnteresseerden zich hebben gemeld als nieuwe franchisenemer.

De nieuwe aanpak geeft zelfvertrouwen. "We worden steeds zelfstandiger en mondiger," zegt Heinen uit Spakenburg. "Het gaat steeds meer in de richting van een soft franchise formule." Bij soft franchise gebruiken de ondernemers de merknaam van een keten, maar hebben ze meer te zeggen over inkoop, voorraad en marketing dan bij normale franchise.

"Doorgaans kan een franchisenemer voor zo'n 30 procent zelf bepalen wat er in winkel ligt," legt retaildeskundige Rupert Parker Brady uit. Meer autonomie voor de franchisehouders is een interessant idee, maar Brady vraagt zich af voor hoelang dat is. "Wat daarvan overblijft, hangt af van de nieuwe eigenaar. Die gaat misschien toch weer nieuwe eisen stellen aan de franchisehouders."

Zeecontainers

Wat helpt, is dat de winkeliers weer kunnen beschikken over huishoudelijke spullen van het huismerk. Retailopkoper Eric Kooistra legde namelijk de hand op 206 zeecontainers met huismerkartikelen die nog in de Rotterdamse haven of op zee lagen. Volgens de Friese Kooistra gaat het om spullen uit "het Verre Oosten", huishoudelijke apparaten waar een Blokker-doos omheen zit.

De overgebleven winkeliers hebben nu een deal met Kooistra. Zij kunnen bij hem de voorraad inkopen vanuit zijn opslag. Goed nieuws, zegt franchisenemer Thijssen. "Het distributiecentrum in Geldermalsen is in principe leegverkocht. Nu kunnen we de komende tijd toch aan huismerk komen."

Kooistra is onder de indruk van de franchisenemers: "Normaal gesproken zijn het niet de franchisenemers die een krabbel onder zo'n contract zetten, maar ze hebben het goed opgepakt. Ook is afgesproken dat winkels die straks nog geopend worden, kunnen meeprofiteren van de voorraad.

Neef aan het roer

De zelfredzaamheid van de resterende Blokkers roept de vraag op wat de rol wordt van de nieuwe eigenaar van Blokker. Eind december maakte de curator bekend dat de Blokker-formule is verkocht, Roland Palmer is de nieuwe eigenaar.

Palmer stond zelf tussen 2011 en 2015 aan het roer van de huishoudketen en is een neef van Jaap Blokker, die in de vorige eeuw het concern groot maakte. Met hoeveel winkels en in welk tijdsbestek Palmer Blokker wil laten groeien is niet bekend.

"Dat kan zo maar nog een half jaar duren," zegt retaildeskundige Brady, "De nieuwe eigenaar moet met al die verhuurders praten, ze zullen de webwinkel weer goed werkend moeten krijgen en het merk moet weer worden neergezet."

Concrete afspraken maken

Ook de franchisenemers hebben contact met het team met Palmer. Voorlopig kunnen ze de naam Blokker blijven gebruiken, maar er moeten nog concrete afspraken gemaakt worden over de huur van de merknaam. De franchisenemers denken dat de nieuwe Blokker-eigenaar met veel interesse zal kijken naar hun aanpak.

Toch moet er ook voor de franchisenemers snel duidelijkheid komen over het aantal Blokkers, zegt Brady. "Groeien is geen keuze. Het moet. Anders kun je te weinig van schaalvoordelen profiteren. Dat maakt je ook interessant voor de vaste leveranciers. Anders zoeken ze een andere formule."

Dat beaamt Carlo Thijssen van de franchisevereniging. "Om mee te kunnen doen heb je in totaal toch wel zo'n 80 winkels nodig."

TikTok is niet meer te gebruiken in de VS. Kort voor de ingang van het wettelijke verbod ging de app op zwart en was die niet meer te downloaden. Gebruikers van het socialemediaplatform zijn op de hoogte gesteld via een melding.

De app had naar schatting zo'n 100 miljoen actieve gebruikers in de VS. Die kregen in een bericht te horen dat ze "helaas voorlopig niet meer TikTok kunnen gebruiken". Het bedrijf zegt er hoop uit te putten dat Donald Trump, die maandag wordt geïnstalleerd als president, naar een oplossing streeft.

'Verbod uitstellen'

Trump zei zaterdag in gesprek met NBC News dat hij de uitvoering van de omstreden wet "hoogstwaarschijnlijk" negentig dagen uitstelt. "Als ik dat besluit, dan kondig ik dat waarschijnlijk maandag aan." De toekomstige president heeft zelf 15 miljoen volgers op TikTok.

De regering-Biden heeft het platform begin vorig jaar verboden. Het wordt gezien als gevaar voor de nationale veiligheid aangezien de app in handen is van het Chinese bedrijf ByteDance. De regering-Biden wijst erop dat de Chinese overheid TikTok mogelijk gebruikt om op grote schaal gegevens van Amerikanen te verzamelen en ze te beïnvloeden. Hard bewijs daarvoor ontbreekt. Washington en Peking zijn verwikkeld in een geopolitieke machtsstrijd.

Hooggerechtshof

TikTok stapte naar het Hooggerechtshof om te voorkomen dat de app verboden zou worden. Het hof ging echter niet mee in de redenering van het techbedrijf dat alle Amerikanen op het platform worden beknot in hun vrijheid van meningsuiting.

Naast TikTok is ook CapCut buiten werking gesteld. Deze videobewerkingsapp is eveneens in handen van het Chinese ByteDance. Met ruim een miljard downloads wereldwijd is ook CapCut zeer populair.

'Mijn vagina, mijn keus', 'aborteer Trump' en 'geen eikels meer in het Witte Huis'. Het zijn zomaar een paar van de spandoeken bij de zogenoemde volksmars in Washington D.C. Daags voor de terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis wacht de nieuwe president geen warm welkom in de Amerikaanse hoofdstad. Toch zijn er fors minder mensen op de been dan acht jaar geleden.

"Als we vechten, winnen we", herhalen de demonstranten ietwat matjes als een van de sprekers op het podium het publiek probeert op te zwepen. Hooguit enkele duizenden demonstranten hebben zich gemeld rond de bevroren vijver voor het Lincoln Memorial. Ter vergelijking: in 2017, kort na aanvang van Trumps eerste termijn, waren dat er nog vele honderdduizenden.

'Wanhoop bestrijden'

"Voordat we iets kunnen doen voor de democratie, moeten we eerst onze eigen wanhoop bestrijden", spreekt Rachel O'Leary Carmona, een van de organisatoren van de mars, het publiek toe. De deelnemers zijn van heinde en verre gekomen naar deze plek.

De vijftig vlaggen rond het Washington Monument, goed zichtbaar vanaf de protestlocatie, hangen nog altijd halfstok. Protocol, vanwege het overlijden van Jimmy Carter eind vorige maand. Voor veel demonstranten zullen die vlaggen ook symbool staan voor hun gevoel. "Ik ben bezorgd over de toekomst van onze republiek", zegt Stephen Parlato.

De activist vloog hiernaartoe vanuit Colorado, zo'n 2.500 kilometer verderop. Hij heeft een groot bord bij zich. Daarop staan twee vuisten die de Amerikaanse vlag verscheuren, en een verwijzing naar de Capitoolbestorming van vier jaar geleden. "Ik ben bezorgd over wat hij de komende vier jaar allemaal kan vernietigen", zegt Parlato. "Deze man zou in een penitentiaire inrichting moeten zitten, niet op de stoel van de president."

"Ik ben bang dat er een landelijke abortusban komt", zegt Juliana, die overkwam uit New York. "Als we nu niet opstaan, wanneer dan wel? Ze moeten zich niet bemoeien met wat wij met ons lichaam doen." Naast vrouwenrechten maken de demonstranten zich onder meer sterk voor het klimaat en zijn ze fel over Trumps immigratie-agenda.

In een interview met NBC kondigde Trump aan dat zijn beloofde massadeportaties topprioriteit hebben. "Het zal snel beginnen", zei hij. "We moeten de criminelen het land uitgooien." Verschillende Amerikaanse media schrijven dat er op dinsdag al invallen worden gedaan in onder meer Chicago.

'Ik kom uit een shithole country'

"Als ik het geld zou hebben, zou ik uit principe zelf vertrekken uit Amerika", zegt de in Trinidad en Tobago geboren activist Nadine Seiler. Bijna veertig jaar geleden kwam ze naar de VS. Ze is genaturaliseerd tot Amerikaans staatsburger, maar volledig veilig voelt ze zich niet. "Ik kom uit een shithole country", zegt ze. Een referentie naar Trump, die eerder Haiti en El Salvador als zodanig zou hebben bestempeld. "Maar ik ga graag terug."

'Serieus, Amerika? Een dictator?' heeft ze op haar spandoek geschreven. "Amerika destabiliseert landen over de hele wereld onder het mom van democratie. In datzelfde Amerika is het nu acceptabel dat iemand zegt dat hij voor één dag dictator wil zijn", stelt ze. "Een veroordeeld crimineel, een pathologische leugenaar. En het ergste is dat dat nu is genormaliseerd."

Trumpaanhangers

Een jongeman met een zwart Make America Great Again-petje, baant zich een weg door de menigte. "We komen hier om Lincoln te zien", zegt hij, terwijl hij snel doorloopt. Hij is een van de weinigen hier, al groeit het aantal Trump-supporters in de stad zienderogen.

Burgerrechtenorganisaties zijn hard bezig de oorlogskas te vullen. Maar afgaande op de opkomst lijkt de puf er bij de tegenstanders van Trump wel uit. "Er is wat vermoeidheid", constateert ook demonstrant Juliana. "Online activisme kan natuurlijk ook werken, maar je moet je ook laten zien in de straten", vindt ze. "Ik denk dat dit geen tijd is voor wanhoop", meent activist Parlato uit Colorado. "We moeten weerstand bieden, als dat wordt nagelaten betekent dat capitulatie."

In de hoofdstad van Zuid-Korea hebben aanhangers van de geschorste president Yoon Suk-yeol een rechtbank bestormd. Ze hebben zowel binnen als buiten het gebouw vernielingen aangericht. De aanleiding voor deze actie was het rechtbankbesluit Yoons voorlopige hechtenis te verlengen.

Vele honderden betogers hadden zich bij de rechtbank in Seoul verzameld. Met man en macht probeerde de politie vergeefs de woedende menigte tegen te houden. Relschoppers vernielden ramen en klommen het pand binnen.

Op foto's en video's is te zien dat meubilair en computers zijn vernield. Ook werden brandblussers ingezet tegen agenten, die eveneens werden bekogeld.

Uiteindelijk zijn 46 mensen opgepakt, meldt persbureau Reuters op basis van lokale media. Na enkele uren had de politie de situatie onder controle. Het is onduidelijk of relschoppers ook de rechtszaal hadden bereikt waar Yoon aanwezig was. Hij is na de vijf uur durende zitting per auto naar een detentiecentrum gebracht.

Yoon wacht vervolging om zijn zeer omstreden besluit de staat van beleg af te kondigden. Hij wordt beschuldigd van het orkestreren van een opstand, wat de president zelf weerspreekt. Hij riskeert een levenslange celstraf en zelfs de doodstraf. Het parlement heeft Yoon weggestemd, maar dat besluit moet nog worden bekrachtigd door het Constitutionele Hof.

Gevangeniskleding voor Yoon

De aanklagers verzochten bij de zitting vandaag om Yoon langer vast te houden. De rechtbank ging daarin mee uit vrees dat de verdachte mogelijk bewijsmateriaal zal vernietigen, zo staat in een verklaring. De president kan voor nog eens twintig dagen worden vastgehouden. Ook moet Yoon volgens het protocol nu gevangeniskleding dragen. Hij is de eerste president van Zuid-Korea die ooit in deze positie heeft gezeten.

Yoon heeft het Zuid-Koreaanse volk zijn excuses aangeboden voor het afkondigden van de noodtoestand. Later kwam hij daarop terug en stelde de president dat hij de democratie "wilde beschermen". Hij beschuldigt de oppositie ervan het land onbestuurbaar te hebben gemaakt, en dat sommigen heulen met vijand Noord-Korea.

De oppositie noemt dat verzinsels en stelt dat Yoon een coup probeerde te plegen. De staat van beleg kon uiteindelijk na enkele uren worden teruggedraaid. De situatie leidde tot grote chaos in de hoofdstad.

Zangeres Roxy Dekker is de winnaar van de Popprijs 2024. De 20-jarige artiest kreeg de prijs uitgereikt op festival Eurosonic Noorderslag in Groningen. Volgens de jury heeft ze vorig jaar de grootste invloed gehad op de Nederlandse popmuziek.

"Dit is zo ontzettend bijzonder, al helemaal omdat ik hier precies een jaar geleden ook stond", zei de prijswinnaar op het podium. "Toen stond ik op de allerkleinste stage van ESNS. Nu sta ik er weer, maar met de fucking Popprijs", riep de zangeres. "Ik ben ontzettend blij en dankbaar."

Humoristische teksten

De artiest is via TikTok in korte tijd zeer populair geworden. "Als geen ander wist Roxy Dekker de tijdgeest te vangen in scherpe, humoristische teksten vol zelfspot over diens eigen generatie, in zelfgeschreven liedjes", concludeert de jury. Dekker wordt geroemd om haar vrolijke nummers, die ook een feministische boodschap hebben.

Dat is bijvoorbeeld te horen bij haar hit Sugardaddy, het meest gestreamde nummer van 2024. Deze term verwijst oorspronkelijk naar een rijke man die dure cadeaus betaalt in ruil voor een relatie. Maar in de videoclip van Dekker is zij juist de sugardaddy en de man die ze meeneemt het lustobject.

In totaal heeft de singer-songwriter pas acht nummers uitgebracht en een paar keer opgetreden. Desondanks kan de jury "simpelweg niet om haar ongekende succes heen". Aan de prijs is een cheque ter waarde van 10.000 euro verbonden.

Vorig jaar won Joost Klein de jaarlijkse popprijs. Andere winnaars zijn: Goldband (2022) en DI-RECT (2021), en eerder BLØF (2003), Anouk (2001) en Herman Brood (1989). De jury bestaat uit artiesten en muziekkenners.

Na 762 dagen was vandaag weer sprake van een landelijke ijsdag. Op een ijsdag blijft de temperatuur in De Bilt de hele dag onder nul. De maximumtemperatuur was daar vandaag -0,7 graden.

Zo'n lange periode zonder ijsdagen is een record. De vorige ijsdag in De Bilt was ruim twee jaar geleden, op 17 december 2022. Het vorige record stond op 755 dagen, tussen 1974 en 1976.

Recenter was er ook een lange periode van 744 opeenvolgende dagen zonder ijsdag: van 25 januari 2019 tot 6 februari 2021.

Opwarming

IJsdagen worden in Nederland steeds zeldzamer en dat komt door de opwarming van de aarde, vooral veroorzaakt door de verbranding van fossiele brandstoffen. Daardoor is het in ons land tegenwoordig ruim 2 graden warmer dan een eeuw geleden.

Dat is in de zomers te merken aan de snelle toename van het aantal hittegolven en in de winter door de snelle afname van het aantal koude periodes.

Tegenwoordig zijn er in De Bilt gemiddeld nog maar iets meer dan zes ijsdagen per jaar, een eeuw geleden waren dat er nog ruim negen.

De burgemeester van de gemeente Vijfheerenlanden, Sjors Fröhlich, vindt het "van de gekke" dat de NAVO-top in juni in Nederland wordt gehouden. Volgens hem zijn bij de top zoveel agenten nodig, dat lokale evenementen niet kunnen doorgaan.

"Evenementen waarop onze inwoners zich hadden verheugd", schrijft hij in een ingezonden brief in de Volkskrant. En niet alleen in zijn gemeente: "In heel Nederland zijn wij gedurende maanden politieagenten kwijt voor de politietaken ten behoeve van onze inwoners."

Ook leidt het tekort aan politiemensen volgens hem tot "ongewenste situaties als het gaat om aanrijtijden".

"Grootste veiligheidsoperatie ooit"

De politie zet 27.000 medewerkers in bij NAVO-top in juni in Den Haag, bijna de helft van al het politiepersoneel. De politie spreekt van de grootste veiligheidsoperatie uit de Nederlandse politiegeschiedenis. Verantwoordelijk politiechef Willem Woelders had burgemeesters vorig jaar juni al op het hart gedrukt zo min mogelijk evenementen eind juni te houden.

Fröhlich "gunt Mark Rutte een mooie entree als secretaris-generaal" met de top in Den Haag, maar vindt het onbegrijpelijk dat er geen overleg geweest is met gemeenten of burgemeesters. "Dan hadden we aandacht kunnen vragen voor de enorme consequenties voor de politie-inzet in onze basisteams. Hier is prestige belangrijker dan praktijk."

Sinterklaasintocht

Ook haalt hij de kosten van de top aan. "Je kunt met dit bedrag ook 200 jaar de landelijke Sinterklaasintocht organiseren." De intocht vond afgelopen december plaats in Vianen, dat bij Fröhlichs gemeente hoort.

Minister van Justitie en Veiligheid Van Weel reageert op X dat NAVO-toppen zeker in deze tijd "noodzakelijk" zijn en Nederland daar ook aan moet bijdragen. Hij wijst erop dat Nederland voor het eerst in de geschiedenis zo'n top organiseert.

De NAVO-top is van 24 tot en met 26 juni.

Steeds meer Israëlische Joden kiezen ervoor om in Nederland te wonen. Hun komst houdt de Joodse gemeenschap stabiel en leidt zelfs tot groei daarvan, staat in een onderzoek dat deze week is gepubliceerd. In het rapport van het Britse Institute for Jewish Policy Research wordt zelfs gesproken van 'Israëlisering' van de Nederlandse Joodse gemeenschap.

Volgens het onderzoek, dat tussen 2020 en 2023 is gedaan, wonen naar schatting zo'n 65.000 mensen in Nederland met een Joodse achtergrond. Van hen identificeren 35.000 zich als Joods.

Ruim een derde van de Joodse gemeenschap in ons land heeft een Israëlische achtergrond, dat betekent dat iemand in Israël is geboren of een Israëlische ouder heeft. Dat is relatief het hoogste aantal in Europa. In Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, waar ook een grote Joodse gemeenschap is, ligt dat percentage tussen de 2 en 10 procent.

Vergrijzing

"Dat komt doordat de Joodse gemeenschap in Nederland sterk gedecimeerd is na de Holocaust en relatief klein is. Ook daardoor is de impact van Israëlische migranten op de Nederlands-Joodse gemeenschap sneller zichtbaar", vertelt Channa Zaccai.

Zij doet onderzoek naar de migratiegeschiedenis van Israëlische Joden in Nederland en kijkt onder meer naar diasporavorming en integratie. Zaccai ziet deze trend al langer.

"Israëlische emigratie heeft altijd bestaan. In de jaren 50 en 60 waren ze hier voornamelijk tijdelijk. Tussen de jaren 70 en 80 zag je steeds meer Israëliërs die hier bleven. Pas tussen 1995 en 2004 is er groei van het aantal Israëlische immigranten in Nederland. Dit blijft jaren stabiel, waarbij het aantal weer toeneemt sinds 2016."

Dat de Joodse gemeenschap hier stabiel blijft en zelfs groeit komt ook doordat Israëliërs vaak op jonge leeftijd emigreren, met een gezin komen of dat hier stichten. Want ook de Joodse gemeenschap in Nederland vergrijst, zegt Zaccai.

Handvatten voor de toekomst

Voor Asjer Waterman zegt 'Israëlisering' iets over het karakter van Nederlanders met een Joodse achtergrond. Hij was projectleider van het onderzoek vanuit Joods Maatschappelijk Werk, dat er opdracht voor gaf.

"De Joodse identiteit wordt meer op een manier beleefd zoals je dat in Israël ziet. Het gaat over de muziek die er bijvoorbeeld geluisterd wordt of de literatuur die wordt gelezen. Het gaat om dat soort subtiele dingen in de cultuur."

Ook Zaccai ziet dat. Toch is ze voorzichtig met de term 'Israëlisering' van de Joods-Nederlandse gemeenschap. "Demografisch gezien wordt het proces zo geduid. Maar het is niet zo dat alle Joden ineens Israëlisch worden. De Joodse gemeenschap heeft een eeuwenlange geschiedenis in Nederland en is in hoge mate pluriform."

Voor Waterman biedt het onderzoek de Joodse gemeenschap ook handvatten voor de toekomst. "Ik zie bijvoorbeeld dat Joodse scholen door de komst van Israëliërs meer leerlingen krijgen en tot de nok gevuld zijn. Ze vragen zich af of ze moeten uitbreiden."

Tot en met november vorig jaar vestigden zich volgens het CBS 1093 Israëliërs in ons land. Van hen zijn 40 hier geboren. Twee jaar eerder was dat nog 798, van wie 27 hier geborenen. In 2024 vertrokken 54 Nederlanders naar Israël. Een jaar eerder was dat nog 58.

Het Israëlische statistiekbureau meldde in december dat er in 2024 meer mensen het land verlieten dan er binnenkwamen. In de eerste helft van dat jaar emigreerde 42 procent minder Joden naar Israël dan in dezelfde periode in 2023.

De Israëlische Assaf Cohen is vorig jaar maart naar Nederland geëmigreerd, samen met zijn partner. "Emigreren was iets wat ik als volwassene altijd wilde doen. We hadden ook Portugal, Griekenland en Duitsland op het oog." Uiteindelijk kozen ze voor ons land omdat onder meer "de mentaliteit en de normen en waarden van Nederland" dichter bij die van henzelf staan.

Oorlog in Gaza

Emigreren stond dus al lang op de wensenlijst van de 37-jarige Cohen, toch waren er ook andere redenen waarom hij uit Israël weg wilde. "De oorlog in Gaza en de politieke spanningen in het land daarvoor zorgden ervoor dat het proces in een stroomversnelling kwam", aldus Cohen.

In Israël vraagt zijn familie zich soms wel af of het veilig is in Nederland. "Familie en vrienden vroegen ons of we niet bang zijn en of we wel Hebreeuws durven te praten op straat. Maar ik heb me daarom nooit bang gevoeld."

Over de rellen in Amsterdam na de wedstrijd van Ajax tegen Maccabi Tel Aviv, vorig jaar november, is hij stellig. "Het was een zeer zorgwekkend incident. Maar dat representeert niet de normen en waarden van Nederlanders."

Het Russische ministerie van Defensie zegt twee derde van het door Oekraïne bezette gebied in de Russische grensregio Koersk te hebben terugveroverd. Rusland doet al maanden verwoede pogingen om de Oekraïense strijdkrachten uit de grensregio te verdrijven. Oekraïne heeft niet op de claim gereageerd.

De Amerikaanse denktank Institute for the Study of War (ISW) schat in zijn laatste update dat de Russen inmiddels zo'n 50 procent van het door Oekraïne bezette gebied in de grensregio hebben terugveroverd.

Voor Oekraïne is het belangrijk om stand te houden in Koersk, zegt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruif. "Het doel van Oekraïne in Koersk is om het Russische grondgebied te ruilen bij onderhandelingen. Daarbij is het aantreden van Trump in de VS aanstaande maandag cruciaal, die stuurt al maanden aan op gesprekken."

"Het verlies van grondgebied is pijnlijk, maar Oekraïne heeft nog steeds het ideale drukmiddel bij toekomstige onderhandelingen", zegt ook defensiespecialist Patrick Bolder. "Oekraïne heeft nog steeds een deel van Rusland in handen. Dan kan Poetin echt niet de overwinning uitroepen."

Twee weken geleden ging Oekraïne met zo'n 2000 militairen geheel onverwachts in de aanval in Koersk. Het leger zette bij de aanval zwaar materieel in, zoals pantservoertuigen, tanks, artillerie en drones, maar wist geen grote terreinwinst te boeken.

Volgens De Kruif was de aanval ook niet bedoeld om de Russische linies te doorbreken. "We weten dat de Oekraïners zich niet zullen doodvechten in Koersk, omdat ze in aantallen simpelweg in de minderheid zijn. Maar met gerichte prikacties kunnen ze wel veel Russisch materiaal uitschakelen", zegt De Kruif.

Na een snelle Oekraïense opmars in augustus, waarbij in korte tijd 1300 vierkante kilometer Russisch grondgebied werd veroverd, schoof het front de afgelopen maanden steeds meer op in het nadeel van Oekraïne.

Hulp van Noord-Koreanen

Volgens het Westen vechten aan Russische zijde ook zo'n 11.000 Noord-Koreanen mee in Koersk. De Oekraïense president Zelensky zegt dat de Noord-Koreaanse militairen daarbij massaal om het leven komen.

Vorig weekend deelde Zelensky voor het eerst beelden op X van twee Noord-Koreanen in gevangenschap. Hij wil hen ruilen voor Oekraïense krijgsgevangenen met Rusland.

"Met de krijgsgevangen Noord-Koreanen wil Zelensky aan de rest van de wereld laten zien dat Rusland eigenlijk helemaal niet zo sterk is", zegt Bolder. "Veel Russen dachten dat ze het op een na sterkste leger van de wereld hadden, maar zien nu dat het land 'gastarbeiders' nodig heeft om Oekraïners uit het eigen land te krijgen."

De bemanning van een Franse vissersboot zegt in het Kanaal aangevallen te zijn door de bemanning van een Brits schip. Frans en Britse media melden dat het onder Britse vlag varende schip de Henk Senior is, een flyshooter met Nederlandse bemanning die op inktvissen, mul en rode poon vist.

Het gebeurde in de nacht van dinsdag op woensdag, aldus de Franse nieuwssite TF1 Info. De Franse bemanning zou wakker zijn geworden doordat hun boot door elkaar werd geschud. Vervolgens zou de bemanning van de Henk Senior de kabels van hun visnetten hebben doorgesneden.

Spanningen na Brexit

Volgens de site hadden beide boten toestemming om in het Kanaal te varen, maar sinds de Brexit zijn er spanningen. Londen en Parijs maken al sinds het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie ruzie over visvergunningen.

De Franse rederij heeft aangifte gedaan. Volgens de krant La Voix du Nord is de Henk Senior naar Vlissingen gevaren na het incident.

De eigenaar van de Henk Senior, rederij Osprey Fish uit Urk, zegt desgevraagd tegen de NOS niet van het incident te weten.

Het doel om in 2030 volledig emissievrij busverkeer in het openbaar vervoer te hebben, staat onder druk. Dat zegt OV-NL, de vereniging van openbaarvervoersbedrijven. "Je ziet nu al dat sommige opdrachtgevers ruimte geven om ook na 2030 fossiel te rijden", zegt voorzitter Hatte van der Woude.

Door de grote druk op het elektriciteitsnet kunnen niet snel genoeg oplaadpunten worden aangelegd voor alle elektrische bussen die nodig zijn. Vervoersmaatschappijen krijgen bij netbeheerders geen voorrang bij een aanvraag voor een plek op het net en sluiten dus achteraan in de wachtrij. Met als gevolg dat de invoer van elektrische bussen op meerdere plekken op zich laat wachten en daar voorlopig wordt doorgereden met dieselbussen.

Volgens afspraken die zo'n tien jaar geleden landelijk zijn gemaakt moet elke nieuw aangeschafte bus vanaf dit jaar elektrisch zijn. In 2030 moeten alle ov-bussen op de weg uitstootvrij zijn. Op dit moment geldt dat voor 37% van de meer dan 5100 bussen.

Voor het openbaar vervoer zijn de zogenoemde ov-autoriteiten verantwoordelijk. Die bestaan uit de provincies, de Vervoerregio Amsterdam, de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag en het OV-Bureau Groningen-Drenthe.

De praktische weg naar emissievrij openbaar busvervoer is weerbarstig, merkt het samenwerkingsverband van ov-autoriteiten. "We dachten twee jaar geleden niet dat netcongestie - file op het elektriciteitsnet - zo'n probleem zou zijn als dat het nu is", zegt woordvoerder Jan van Selm. "Op sommige plekken kan je geen stroom meer krijgen. Daardoor is het een stuk lastiger geworden om de doelen in 2030 te halen."

In Friesland herkent vervoerder Qbuzz de problematiek van onvoldoende stroom. De vervoerder heeft ervoor gekozen eind vorig jaar op de valreep zo'n 200 nieuwe dieselbussen aan te schaffen, met goedkeuring van de provincie.

Een paar weken later hadden deze dieselbussen niet meer in gebruik genomen mogen worden. "We zagen al snel de onmogelijkheden om bij de start voldoende stroom te realiseren", zegt een woordvoerder QBuzz. "En dus moeten we de komende jaren eerst met dieselbussen rijden."

Goede bedoelingen

Ook op andere plekken wordt de drukte op het stroomnet ervaren als een obstakel. Zo moet de provincie Gelderland binnenkort beslissen over het busvervoer in de regio's Arnhem en Nijmegen voor de komende periode. De provincie stelt daar een lijst met voorwaarden voor op.

"Maar dit keer hebben we bewust gekozen om dat emissievrije jaar van 2030 niet extreem hard erin te zetten", zegt een woordvoerder van de provincie. "We waren bang dat er niemand zou reageren." De provincie zei vorig jaar al dat door de drukte op het stroomnet de doelstellingen niet overal haalbaar zijn.

Ook in Roosendaal zullen zo'n vijftig bussen de komende tijd nog op diesel rijden. "Wij hebben er samen met Arriva en Enexis alles aan gedaan om tijdig een grote stroomhoeveelheid te krijgen", zegt een woordvoerder. "Ondanks ieders goede bedoelingen is dat niet gelukt. Dat is spijtig."

Honderdduizenden euro's extra

Aan de andere kant zijn er vervoerders die ondanks de stroomproblemen juist wel elektrische bussen blijven inzetten. Zo rijden er in Flevoland deels elektrische bussen, terwijl vervoerder EBS daar de komende jaren in hun remises geen grote stroomaansluiting kan krijgen.

"We hebben toen een creatieve oplossing gezocht op plekken waar al stroomvoorziening was", zegt algemeen directeur Wilko Mol. "Zo maken we nu tijdelijk gebruik van oplaadfaciliteiten van Lelystad Airport en bij een particulier transportbedrijf in Nagele. Niet ideaal, want deze constructie kost honderdduizenden euro's extra."

Vervoerders en meerdere provincies vinden dat het openbaar vervoer wel prioriteit moet krijgen voor een plek op het stroomnet. Sinds vorig jaar kunnen partijen die "een groot algemeen belang dienen" voorrang krijgen bij de toekenning van een plek op het elektriciteitsnet.

Toezichthouder Autoriteit Consument en Markt heeft een lijst vastgesteld om wie het gaat. Daar staan bijvoorbeeld scholen, ziekenhuizen en de politie op, maar het openbaar vervoer valt daarbuiten.

"Je moet keuzes maken, want als je iedereen prioriteit geeft, krijgt niemand prioriteit", zegt een woordvoerder van de ACM. "Daarnaast zijn er voor elektrische bussen mogelijkheden om toch een aansluiting te krijgen, door bijvoorbeeld af te spreken dat bussen op tijden buiten de spits opgeladen worden. Dan is er nog wel ruimte op het net." Dit gebeurt bijvoorbeeld in Zaandam, waar vervoerder EBS in de maanden oktober tot en met maart niet overdag mag opladen.

Eind vorig jaar stapten ov-bedrijven samen met veertien grote belangenclubs en bedrijven - zoals ProRail en KPN - naar de rechter omdat ze een hogere plek op de prioriteitenlijst willen. De rechter doet daar later dit jaar uitspraak over.

In Nigeria zijn in de buurt van hoofdstad Abuja bij een explosie van een brandstoftruck ten minste zeventig mensen omgekomen, meldt het bureau voor verkeersveiligheid. Ook zouden tientallen mensen gewond zijn geraakt.

De tankwagen is door onbekende oorzaak gestrand in een stad op ruim 50 kilometer ten noordwesten van Abuja. Terwijl mensen probeerden de weglekkende brandstof eruit te halen zou de truck vanochtend vroeg zijn ontploft. De nieuwssite Politics Nigeria schrijft dat bij het aftappen stroomaggregaten werden gebruikt.

Op de site doet een ooggetuige zijn verhaal. "Ik heb de lichamen van veel slachtoffers gezien. Onder de doden waren ook kinderen", aldus de man.

Volgens een woordvoerder van verkeersveiligheidsinstantie zijn de meeste slachtoffers mensen die in grote armoede leven. "Een grote menigte verzamelde zich om brandstof te bemachtigen, ondanks pogingen om de mensen tegen te houden", zei hij in een verklaring.

Op sociale media worden beelden gedeeld van de brandende tankwagen:

Er zijn vaker grote ongelukken met tankwagens in het Afrikaanse land, zoals begin september vorig jaar. in Daarbij kwamen 48 mensen om het leven. Een maand later was er opnieuw een ramp met een ontplofte tankwagen, met 147 doden tot gevolg. Dat was een van de dodelijkste ongelukken in de afgelopen jaren in Nigeria.

Weinig alternatieven

Verkeersregels worden niet goed nageleefd, de wegen zijn vaak in slechte staat en er zijn weinig alternatieven voor het vervoeren van brandstof over de weg doordat er bijvoorbeeld geen efficiënt spoornetwerk is.

Het komt ook vaker voor dat mensen na een ongeluk met een tankwagen weglekkende brandstof proberen op te vangen. De benzineprijs is de afgelopen jaren zeker vier keer over de kop gegaan in Nigeria.

Een totale overwinning en volledige vernietiging van de terroristische organisatie Hamas, dat was de belofte die de Israëlische premier Netanyahu sinds de terreuraanval van 7 oktober 2023 bleef herhalen. Na vijftien maanden van oorlog zijn er tienduizenden Palestijnse burgers gedood en is een groot deel van Gaza verwoest, maar Hamas is niet verslagen.

De organisatie heeft zijn rangen alweer aangevuld met nieuwe strijders. "We schatten dat Hamas bijna net zoveel nieuwe militanten heeft gerekruteerd als het verloren heeft", zei de Amerikaanse buitenlandminister Blinken deze week. "Dat is een recept voor aanhoudende opstand en een voortdurende oorlog." Hamas wegvagen was dan ook geen haalbaar doel, zei Blinken.

Hamas zou niet meer in staat zijn om een georganiseerde aanval uit te voeren en is als militaire macht verslagen, stelde toenmalig defensieminister Gallant een halfjaar geleden. Voor de oorlog had de organisatie naar schatting zo'n 30.000 militanten. Israël zegt 18.000 strijders te hebben gedood, en heeft er nog eens duizenden gevangengenomen. Hamas doet daar geen uitspraken over.

Premier Netanyahu zei in september dat 23 van de 24 bataljons van Hamas verslagen waren, en dat het Israëlische leger zich zou gaan richten op het ontmantelen van de bestuurlijke tak van de organisatie. Maar volgens onderzoekers was dat toen een veel te optimistisch beeld en waren slechts drie bataljons vernietigd. Acht bataljons waren nog in staat om aan te vallen, de anderen waren wel ernstig verzwakt.

Nieuwe strijders

Dat het een onmogelijke opgave is om Hamas uit te schakelen, bleek toen militanten ook na het bombarderen en 'leegvegen' van gebieden, zoals in het noorden van Gaza, daar even later weer opdoken. Kleine groepjes strijders wisten het leger te raken met guerrillatactieken, zoals hit-en-runacties met antitankwapens, waar weinig training voor nodig is.

Hamas was in staat om wapens te blijven maken en te overleven met guerrillatactieken:

Dat neemt niet weg dat Hamas zwaar is verzwakt. De belangrijkste leiders, Ismail Haniyeh en Yahya Sinwar, zijn geliquideerd. Infrastructuur en wapens zijn verwoest, goed getrainde militanten zijn gedood. "Hamas houdt al heel lang rekening met liquidaties van haar leiders", zegt Joas Wagemakers, islamoloog aan de Universiteit Utrecht en Hamas-kenner. "Prominente leiders worden ook weer vervangen."

Zo heeft Mohammed Sinwar, de jongere broer van Yayha, nu een belangrijke rol. Hij zet in op de rekrutering van nieuwe leden, schrijft The Wall Street Journal. Dat gebeurt bij begrafenissen en gebedsbijeenkomsten, waar jonge Palestijnen met gevoelens van wrok te vinden zijn. Hamas zou hen werven met de belofte dat ze toegang krijgen tot voedsel en medische zorg, ook voor hun families.

De nieuwe aanwas laat zien dat er een grote motivatie is om tegen Israël te vechten. "Voor elke vader of broer die wordt gedood staat een andere broer of zoon weer op", zegt Koert Debeuf, Midden-Oostendeskundige en hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel. "Door die enorme verwoesting van Gaza is de woede richting Israël alleen maar toegenomen. Je kan een overtuiging niet uitroeien."

Populariteit

De Israëlische regering wil niet dat Hamas nog iets te zeggen heeft in Gaza, maar het blijft onduidelijk wie het bezette gebied dan wel moet gaan besturen. De militaire tak is een onderdeel van de organisatie. Hamas heeft als politieke partij bijna twee decennia de macht stevig in handen gehad en heeft daardoor een invloedrijke rol in alle lagen van de maatschappij.

De Amerikanen willen dat de Palestijnse Autoriteit het bestuur in Gaza gaat overnemen:

Intussen neemt de populariteit van Hamas af. Inwoners in Gaza zien dat de organisatie de Palestijnse zaak internationaal op de kaart heeft gezet, maar er is steeds minder steun voor de terreuraanval van 7 oktober, blijkt uit onderzoek van het gerespecteerde Palestijnse onderzoeksinstituut PCPSR. In het begin van de oorlog groeide de steun voor Hamas en haar leiders, maar veel inwoners vragen zich af waar deze oorlog toe heeft geleid.

Hamas zal proberen zichzelf militair weer op te bouwen, maar zal waarschijnlijk minder op zijn bondgenoten kunnen leunen voor training en wapens. Het Israëlische leger heeft Hezbollah in Libanon hard geraakt, de top is geliquideerd. Verder is het regime van Assad in Syrië verdwenen, waardoor ook Iran verzwakt is geraakt en Syrië niet meer als doorvoerland kan gebruiken.

Auto-ongelukken, vliegtuigen die niet kunnen opstijgen en bijna dagelijks code geel: de laatste tijd lijkt Nederland wel elke dag in mist gehuld. Maar mist komt tegenwoordig veel minder voor dan vroeger.

"Mist is eigenlijk een wolk die op het aardoppervlak ligt", zegt Pier Siebesma, hoogleraar atmosfeer, weer en klimaat aan de TU Delft. "Voor mist heb je vochtige lucht nodig, stabiel weer en het moet afkoelen. Dan raakt de lucht verzadigd en gaat de waterdamp condenseren. Zo krijg je allemaal minuscule druppeltjes in de lucht."

Meteorologen spreken van mist als je door die druppeltjes minder dan 1000 meter voor je uit kunt kijken. Als het op een dag een uur lang ergens mistig is, noteert het KNMI een mistdag. Gemiddeld zijn er tussen de 40 en 90 mistdagen per jaar, en die komen het meest in de winter voor.

Maar dat het nu zo lang achter elkaar mistig blijft, is volgens Siebesma uitzonderlijk. "Het was juist vroeger veel vaker mistig dan nu. Sinds de jaren 80 is het aantal mistdagen zelfs gehalveerd." Dat komt doordat de lucht tegenwoordig schoner is. "Er zitten nu veel minder deeltjes in de lucht waar die druppeltjes zich op af kunnen zetten."

Deze foto's zijn ingestuurd via ooggetuige@nos.nl:

"Nu ligt er al een week een hogedrukgebied boven ons hoofd", gaat Siebesma verder. "Dat zorgt voor heel rustig weer. Er wordt vochtige lucht aangevoerd en er is nauwelijks wind die de mist een beetje wegblaast. De omstandigheden voor mist zijn ideaal."

Voor bijvoorbeeld automobilisten is het minder gunstig. Volgens het KNMI kan het verkeer last krijgen van de mist als het zicht minder dan 400 meter is, en dat gebeurt de laatste dagen regelmatig. En op verschillende luchthavens moesten tientallen vluchten worden geschrapt vanwege het weer.

Zoeken naar je mistlamp

"Niet alle bestuurders weten hoe het zit met mistverlichting", weet Jos van der Drift, auto-expert bij de ANWB. Zo kunnen auto's waarbij de lampen automatisch aanspringen als het donker wordt, geen mist herkennen. Daarnaast weet niet iedereen de mistlampen goed te vinden.

"Er is niet één universele plek waar de bediening van de mistlampen zit. Je moet je auto even verkennen, anders moet je tijdens het rijden gaan zoeken naar een lamp die je zelden of nooit gebruikt."

Bij dichte mist, waarbij het zicht minder dan 200 meter is, is het de bedoeling dat de mistlampen voor aan gaan. Mistlampen achter zet je aan bij zeer dichte mist, waarbij je minder dan 50 meter ver kan kijken. "Met de hectometerpaaltjes langs de weg kun je die afstanden bepalen," zegt Van der Drift.

Het gebruik van mistlampen is niet verplicht; gebruik je ze ten onrechte, dan kun je juist wel bekeurd worden.