NOS Nieuws - Algemeen

In Den Haag is een demonstratie tegen het geweld tegen de alawitische gemeenschap in Syrië korte tijd uit de hand gelopen. De betoging voor het Internationaal Strafhof mondde uit in een handgemeen tussen betogers en tegendemonstranten.

De politie greep in om de rust te herstellen:

Zo'n 200 mensen protesteerden voor het ICC tegen het geweld dat in Syrië is opgelaaid tegen alawieten en christenen. Tussen hen mengde zich een handvol tegenstanders. Nadat de politie had ingegrepen, keerde de rust terug en ging de demonstratie verder. Niemand werd aangehouden.

De alawieten zijn een afsplitsing van de sjiitische islam en een religieuze minderheid in Syrië. De meeste mensen in dat land zijn soennitisch. Veel islamitische stromingen zien alawieten als seculier omdat die relatief liberale opvattingen hebben.

'Etnische zuivering'

De demonstratie was georganiseerd door het Committee Against Ethnic Cleansing in Syria, een organisatie die zich inzet tegen wat ze ziet als de etnische zuivering in Syrië. De locatie voor de demonstratie was gekozen "om aan het hof kenbaar te maken dat de daders ter verantwoording moeten worden geroepen en dat onmiddellijke internationale interventie cruciaal is".

In verschillende Syrische plaatsen langs de Middellandse Zee werden in de recente golf van geweld al meer dan duizend mensen gedood, aldus het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten.

Volgens demonstranten wordt er wraak genomen op de alawieten omdat de verdreven dictator Assad ook bij die gemeenschap hoort. Een van de betogers zei dat ze niet alleen wil opkomen voor de alawieten, maar ook voor de christenen en druzen die "in hun huizen worden beroofd en vervolgens geëxecuteerd".

Als het aan Ton Witteman ligt, komen er ook struikelstenen op de plekken waar verzetsstrijders in de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd en daarna vermoord. Zonder toestemming van de gemeente legde de Haarlemmer deze week een struikelsteen voor zijn opa in de Nagtzaamstraat.

Zo'n struikelsteen voor een verzetsstrijder maakt veel meer indruk dan een algemeen monument, stelt Witteman. "Daarvoor hebben we hier in de omgeving al de Eerebegraafplaats in Overveen en het monument op de Dam in Amsterdam. Maar daar ga je misschien één keer per jaar heen", zegt hij bij NH. "Een struikelsteen ligt altijd in het zicht."

Het idee voor de struikelstenen of Stolpersteine komt van de Duitse kunstenaar Gunther Demnig. Sinds 1992 maakt hij steentjes met een messing bovenlaag die gelegd worden in de stoep voor de laatste (vrij gekozen) woning van iemand die tijdens de Tweede Wereldoorlog is weggevoerd en niet teruggekomen. Op dit moment liggen er ruim 120.000 in Europa.

Sinds november 2021 is er in Haarlem een particuliere stichting die voor alle 733 vermoorde Joodse stadsgenoten een struikelsteen wil plaatsen. "Ook aanvragen van Roma en Sinti worden in behandeling genomen", aldus de stichting. Maar die van (familie van) verzetsstrijders dus niet. Tot verdriet van Witteman. Toen hij jaren geleden voor het eerst hoorde van Demnigs Stolpersteine-project was hij meteen onder de indruk. "Ik heb een paar onthullingen bijgewoond. Dat is zo indrukwekkend, met vaak heel veel nabestaanden erbij."

Volk dat apart wordt gezet

September vorig jaar diende Witteman een officiële aanvraag in bij de gemeente om een steen te mogen leggen voor zijn grootvader. Dat leverde een emotioneel debat in de gemeenteraad op. Maar ook een weigering. De Haarlemse burgemeester Jos Wienen zei te vrezen dat de struikelstenen voor (andere) holocaustslachtoffers ondergesneeuwd zouden raken. "Als je nu in Haarlem zo'n steen tegenkomt, dan weet je dat daar iemand woonde die uit ons midden is weggerukt en vermoord, louter en alleen omdat die hoorde bij een volk dat apart gezet werd", aldus de burgemeester.

"Omgekeerde wereld", reageert Witteman. "Die Duitse kunstenaar heeft bepaald dat de struikelsteen van messing voor alle nazislachtoffers is. Dat bepaalt een burgemeester niet." Hij wijst erop dat Demnig hem inmiddels zelf groen licht heeft gegeven voor de plaatsing van de steen.

Politieagent

"Mijn opa probeerde juist te voorkomen dat Joden werden opgepakt en vermoord zouden worden", stelt Witteman. Opa Bart was politieagent en liet in zijn kleine huis met vier kinderen ook met regelmaat Joden onderduiken. Maar op 22 juli 1943 werd hij verraden en stond de Sicherheitsdienst (SD) voor de deur. De onderduikers van dat moment wisten in allerijl via de achterdeur te ontsnappen.

Maar het noodlot wilde dat precies op dat moment de postbode een brief bezorgde van vorige Joodse onderduikers. Daarin betuigden zij hun dank voor de gastvrijheid van het gezin Witteman. De Duitsers onderschepten de brief en deporteerden Bart Witteman. Op 11 maart 1945 werd hij vermoord in Duitsland. "Dat was dinsdag dus precies 80 jaar geleden", benadrukt Ton Witteman. Op die dag onthulde hij de struikelsteen voor zijn grootvader.

Het ligt gevoelig

Hoewel er dus geen toestemming is gegeven, zegt een woordvoerder van de Haarlemse burgemeester "echt niet direct te handelen" of de steen weg te halen. "Het ligt heel gevoelig en daar willen wij zorgvuldig mee omgaan", aldus de woordvoerder. De burgemeester laat op dit moment "een opinienota over de herdenking van verzetshelden" opstellen. Voor de zomer zal de gemeenteraad daar een besluit over nemen.

In de Servische hoofdstad Belgrado zijn enorme mensenmassa's de straat op gegaan voor een anti-corruptiedemonstratie tegen president Vucic en zijn regering. Volgens de politie zijn er meer dan 100.000 betogers in de hoofdstad, waarmee het de grootste betoging in de geschiedenis van het land zou zijn.

De demonstranten verzamelden zich op verschillende plekken in de stad. Het was de bedoeling dat de groepen samenkwamen voor het parlementsgebouw, maar vanwege de grote drukte riepen betogers mensen op om ook op een plein verderop te demonstreren. Ook dat plein stroomde snel vol.

De groep betogers is zeer divers en bestaat onder meer uit boeren, studenten, veteranen en werknemers. Ze zijn de afgelopen dagen vanuit het hele land in marsen richting Belgrado getrokken. Veel demonstranten kwamen gisteravond al aan in de hoofdstad. Al lopend trokken de demonstranten richting het centrum waar de demonstratie wordt gehouden.

Rond 16.00 uur was het centrum van de Servische hoofdstad al flink volgestroomd:

Sommige straten en pleinen zijn geblokkeerd door demonstranten en tractoren. Het openbaar vervoer is vanwege de betoging stilgelegd, volgens Servische media vanwege de veiligheid. Rondom het parlementsgebouw staan politiemensen opgesteld.

In de aanloop naar het protest hebben Vucic-aanhangers een tentenkamp opgeslagen rond het parlement. Ze worden bewaakt door de politie, melden lokale media.

De minister van Binnenlandse Zaken zei tegen de staatsomroep RTS dat er vannacht dertien mensen zijn opgepakt, maar dat er geen grote incidenten zijn gemeld. Volgens hem arresteerde de politie zes van hen omdat ze vandaag een staatsgreep wilden plegen.

Ook heeft de politie iemand opgepakt die met zijn auto inreed op een groep betogers. Drie mensen raakten daarbij gewond.

De demonstranten eisen dat president Vucic verantwoordelijkheid neemt voor het instorten van het dak van een treinstation. Begin november kwamen vijftien mensen in Novi Sad om het leven toen een betonnen overkapping van het gebouw instortte. Twee mensen raakten zwaargewond. Het gebouw was kort ervoor gerenoveerd. Voor de vijftien slachtoffers werd vandaag, net als de weken ervoor, 15 minuten stilte gehouden.

De instorting van de overkapping heeft geleid tot felle protesten in het land, voornamelijk door studenten. Ze vinden dat de overheid verantwoordelijk is voor de ramp, vanwege wijdverbreide corruptie. Aan verschillende faculteiten van Servische universiteiten wordt slechts beperkt onderwijs gegeven.

De studenten eisen ook dat iedereen die studenten en docenten heeft aangevallen tijdens de protesten wordt vervolgd. Verder willen ze dat de rechterlijke vervolging tegen betogers die tijdens een protest werden gearresteerd, wordt teruggedraaid. Als laatste eisen ze een verhoging van het budget voor hoger onderwijs.

Vucic, die sinds 2017 president is en wiens huidige termijn afloopt in 2027, zegt dat westerse inlichtingendiensten achter de protesten zitten met als doel hem te verdrijven. Hij heeft al aangekondigd hard in te grijpen als het vandaag uit de hand loopt. Ook zei hij dat de protesten hem er niet van zullen overtuigen om op te stappen. "Jullie zullen me moeten doden als jullie me willen vervangen", zei hij enkele dagen geleden.

"Geluk en goede genen." Dat was volgens Maria Branyas Morera het geheim achter haar uitzonderlijk lange leven van 117 jaar. Ze overleed vorig jaar augustus. Ze was op dat moment de oudste persoon ter wereld.

Nu blijkt dat de vrouw uit Catalonië écht unieke genen had. Een groep onderzoekers verbonden aan de Universiteit van Barcelona was voor haar dood al begonnen aan het in kaart brengen van haar DNA. Daaruit bleek dat haar geërfde genen, stukjes DNA, ervoor zorgden dat haar cellen functioneerden alsof ze 17 jaar jonger waren. Branyas stierf dus in een lichaam van iemand van 100 jaar.

Drie bakjes yoghurt per dag

De geneticawetenschappers onderzochten ook haar microbioom, de verzameling bacteriën, gisten en virussen die in en op het menselijk lichaam leven. Deze micro-organismen beschermen het lichaam tegen ziekteverwekkers, helpen bij de spijsvertering en bevorderen het immuunsysteem. Een gezond microbioom bevat zowel 'goede' als 'schadelijke' bacteriën, die elkaar in balans houden.

Het microbioom van Branyas kwam overeen met dat van een baby, zo blijkt uit het onderzoek. Een gezond microbioom krijg je door een combinatie van factoren, zoals een gezond en gevarieerd dieet met veel vezels, weinig stress, en voldoende lichaamsbeweging en slaap.

De onderzoekers zeiden dat de 117-jarige vrouw een gezonde levensstijl erop nahield die "haar unieke genetische opmaak optimaal benutte." Zo at Branyas drie keer per dag een bakje yoghurt en volgde ze mediterraan dieet, met veel groente, fruit, peulvruchten, olijfolie en volkorenproducten.

Emotionele stabiliteit

Daarnaast vermeed ze alcohol en roken, maakte ze dagelijkse wandelingen en omringde zich graag met haar familie en vrienden. Door die combinatie bleef ze zowel mentaal als fysiek fit en hield ze haar gezondheid op peil. Haar dochter vertelde in 2023 aan de Catalaanse televisie dat haar moeder nooit naar het ziekenhuis was geweest, nooit botten had gebroken en nooit pijn had.

Branyas werd in 1907 geboren in de Amerikaanse stad San Francisco. Haar vader, een Catalaanse journalist, werkte daar als correspondent voor Spaanse media. Tijdens de Eerste Wereldoorlog in 1915 keerde het gezin terug naar de Spaanse regio Catalonië. Branyas maakte twee wereldoorlogen, de Spaanse grieppandemie en de Spaanse Burgeroorlog mee. Op 113-jarige leeftijd raakte ze besmet met het coronavirus. Daarna herstelde ze volledig.

Zelf schreef ze haar gezegende leeftijd toe aan "regelmaat, rust, een goede band met familie en vrienden, contact met de natuur en emotionele stabiliteit". Ze maakte zich niet snel zorgen en omringde zichzelf met 'positiviteit' en hield zich verre van 'gemene mensen'.

Braziliaanse non

Na Branyas' dood werd de Japanse Tomiko Itooka de oudste persoon ter wereld. Zij overleed begin dit jaar op 116-jarige leeftijd. Nu is de 116-jarige Inah Canabarro, een non uit Brazilië en voetbalsupporter van Inter uit Porto Alegre, de oudste persoon volgens de Amerikaanse Gerontology Research Group. Japan heeft het hoogste percentage honderdplussers ter wereld.

Uit eerder DNA-onderzoek bleek dat Hendrikje van Andel-Schipper, de Nederlandse vrouw die in 2011 op 115-jarige leeftijd als oudste mens ter wereld overleed, ook bijzondere genen had die haar beschermden tegen dementie en andere ouderdomsziekten. In februari dit jaar blies de huidige oudste Nederlander, John Huang uit Hilversum, 111 kaarsjes uit.

Deze video maakte NOS op 3 over honderdjarigen:

Met de aanleg van een reeks stutten en een soort tunnel zijn de nooduitgangen van een aantal restaurants in de Arnhemse binnenstad weer bereikbaar gemaakt. Negen dagen na de brand kunnen ze daardoor weer open.

"Eindelijk weer aan de slag", zegt Suzanne Bosch van Mexicaans restaurant Amigo bij Omroep Gelderland. Vanavond wil ze 'gewoon' gasten ontvangen.

De stutten en de houten onderdoorgang zijn geplaatst in de Rozemarijnsteeg, de plek waar de nooduitgang van een aantal horecavoorzieningen op uitkomt. De stutten zijn noodzakelijk, want de gevels zijn er door de brand van vorige week donderdag slecht aan toe,

"Met heel veel hout tegen die gevels hebben we een soort tunnel gemaakt", zegt Peter de Vrij van het herstelbedrijf dat de werkzaamheden uitvoert.

Rondom de brandhaard

Al tijdens de brand werd De Vrij's bedrijf naar de Arnhemse binnenstad geroepen. Hij ging meteen aan de slag. "In de straten rondom de brandhaard hebben we glas opgeruimd en schotten tegen de ramen en deuren gezet, nadat we natuurlijk eerst hadden gecontroleerd of er geen mens of dier meer binnen was."

Daarna begon het stutwerk van de historische gevels waarvoor het grootste instortingsgevaar bestond, al ging dat niet overal volgens plan. "In de Varkensstraat wilden we zeecontainers tegen de gevels plaatsen. Maar de kraan die daarvoor nodig is, kon daar niet komen", zegt De Vrij. "Vervolgens is een heel plan gemaakt om daar een soort tunnel te maken en de gevel in de steigers te zetten." Maar ook dat ging niet door. De gemeente besloot gisteren om de gevels aan de Varkensstraat alsnog grotendeels te slopen.

Ingetrapte deur

Maar de corridor in de Arnhemse Rozemarijnsteeg is nu wel af. Bosch is de keuken van Amigo weer aan het opstarten. Dat de voordeur een tijdelijke houten nooddeur is, moeten de gasten maar op de koop toenemen: hulpdiensten trapten bij de brand de originele voordeur in en ze heeft nog geen tijd gehad om die te vervangen. "Het is niet zoals het zou moeten zijn, maar we zijn al blij dat we weer open zijn", zegt ze. "Ons hart gaat uit naar de ondernemers die dat nog niet kunnen."

Dat is het geval bij de buren van La Cubanita. Dat blijft vooralsnog dicht. "We dachten dat de schade meeviel, maar het is toch meer dan verwacht", zegt Dennis de Jong van het restaurant. Het dak is volgens hem nog niet veilig en juist daar staan de afzuigers en ventilatoren. Die zijn gesmolten door de hitte. "We zoeken met man en macht naar iemand die ons kan helpen. Het is frustrerend, maar we kunnen niet anders."

Noodstroom

Iets verderop in de Arnhemse binnenstad is boekhandel Hijman Ongerijmd net wel weer opengegaan. "Omdat de achterzijde van ons pand recht tegenover een nog instabiele gevel ligt, mogen we vooralsnog alleen het voorste deel van onze winkel betreden en gebruiken", zegt eigenaar Frank Tazelaar. "Daar zijn we al heel blij mee." Hij moet het doen met noodstroom en is nog bezig om de voorraad boeken na de brand weer op peil te brengen. Maar Tazelaar vindt het belangrijk om er midden in de Boekenweek toch weer te zijn.

Voor zo'n 45 bewoners en een aantal ondernemers is nog steeds onduidelijk wanneer ze terug kunnen. Niet alleen aan de Varkensstraat, maar ook op een aantal andere plekken bestaat nog steeds instortingsgevaar. Wanneer de sloop van de zwaar beschadigde gevels begint, is nog onduidelijk.

Canada heroverweegt de aankoop van Amerikaanse F-35-straaljagers vanwege de hoogopgelopen spanningen met de regering-Trump. Het nieuwe kabinet van de onlangs geïnstalleerde premier Carney wil gesprekken gaan voeren met concurrerende vliegtuigbouwers.

Tegen de Canadese omroep CBC zei defensieminister Blair dat er wordt gekeken naar alternatieven voor de F-35. "Het was de straaljager die door onze luchtmacht is uitgekozen. Maar we onderzoeken ook alternatieven en of we al die straaljagers nodig hebben."

De Canadezen en de Amerikanen zijn in een handelsoorlog beland nadat president Trump importheffingen had opgelegd op producten uit Canada. Carney liet al weten hard terug te slaan tegen Amerikaanse heffingen.

Grote steun

De beslissing om 88 F-35-straaljagers aan te schaffen, viel in juni 2023. Toen tekende de Canadese regering een contract met de Amerikaanse vliegtuigfabrikant Lockheed Martin ter waarde van 19 miljard Canadese dollar, omgerekend 12 miljard euro. Het onderhoud zou ook in de VS plaatsvinden. Volgens omroep CBC is er onder Canadezen steeds meer steun voor het schrappen van de aankoop.

Blair stelt voor om de levering van de eerste zestien F-35's, waarvoor al is betaald, door te laten gaan en de rest van de vloot te vervangen door Europese straaljagers, zoals de Gripen uit Zweden. Die kwam als tweede uit de aanbesteding.

Portugal liet gisteren ook al weten de aanschaf van Amerikaanse F-35's te heroverwegen. Het land vreest dat de VS de inzet van die gevechtsvliegtuigen zou kunnen beperken. Defensieminister Nuno Melo vertelde de Portugese krant Publico dat de onvoorspelbare aard van Trumps beleid ten opzichte van de NAVO en Europa de keuze van het land voor de vliegtuigen kan bepalen.

Oekraïne

Bondgenoten van de VS zijn niet gerust op het gebruik van Amerikaanse wapens. Trump had onlangs Oekraïne onder druk gezet door beloofde wapens, munitie, reserveonderdelen, software-updates en inlichtingen niet langer te leveren. Dat zou volgens de bondgenoten ook gevolgen kunnen hebben voor de inzet van F-35's.

Nederland denkt er niet over te stoppen met de overstap op F-35's, zei de Nederlandse defensieminister Brekelmans eerder deze week.

Finland lijkt een oplossing te hebben gevonden voor het alsmaar stijgende aantal gevallen van astma en allergieën. Om het afweersysteem te trainen, worden kinderen blootgesteld aan bacteriën en schimmels. Dat gebeurt simpelweg door ze structureel in de natuur te laten spelen. Sinds dit als nationaal beleid in 2008 is ingevoerd, keldert het aantal kinderen met chronische aandoeningen.

Nederland kijkt met interesse naar de Finse aanpak. Hier stijgt, net zoals in bijna heel Europa, het aantal mensen met astma gestaag. In het jaar 2000 waren er ruim 400.000 mensen met astma, nu zijn het er bijna 600.000.

Finland gaat inmiddels tegen deze trend in. Tussen 2008 en 2018 daalde het aantal bezoeken aan de eerste hulp van kinderen met astma met 62 procent. Bij het begin van het programma had 20 procent van de astmapatiënten een ernstige, niet goed te beheersen vorm van astma. Dat was in 2016 nog maar 2,5 procent. Het aantal kinderen dat een speciaal dieet moest volgen voor hun allergie nam af met 40 procent.

Wroeten in de aarde

Gezien deze indrukwekkende resultaten pleit het Longfonds ervoor om het Finse model over te nemen in Nederland. Het uitgangspunt is dat de weerbaarheid van het immuunsysteem van een mens vooral in de eerste duizend levensdagen wordt opgebouwd.

"Als een kind aan het spelen en wroeten is in het bos of een stukje aarde komt het op natuurlijke wijze in aanraking met miljoenen micro-organismen als schimmels en bacteriën die daar leven", zegt Hermelijn Smits, hoogleraar Immunologie aan het Leiden UMC. "Deze blootstelling aan een grote biodiversiteit aan micro-organismen leert het afweersysteem dat er heel veel lichaamsvreemde stoffen zijn, maar dat ze niet per se gevaarlijk zijn."

Volgens Smits is de natuurlijke afweer van veel mensen in Nederland de afgelopen tientallen jaren zwakker geworden vanwege de verstedelijking. Hun immuunsysteem is bijvoorbeeld niet meer bekend met diverse onschuldige bacteriën. Het reageert overdreven wanneer het lichaam ermee in contact komt. Het gevolg is een toename aan astma en allergieën.

Hypothese

Finse wetenschappers begonnen dit verband al eind vorige eeuw te vermoeden toen ze zagen dat Russische kinderen net over de grens veel minder chronische luchtwegklachten hadden dan Finse leeftijdgenoten. Het grote verschil was dat de Russen veelal op het platteland leefden en de Finnen in de stad.

Daar werd de hypothese geboren dat plattelandskinderen weerbaarder zijn omdat ze tijdens het opgroeien worden omringd door dieren en natuur die allerlei microben herbergen. Deze aanname wordt ondersteund door grootschalig internationaal onderzoek dat de afgelopen zes jaar is uitgevoerd met dank aan het door de Nederlandse Longfonds gefinancierde onderzoeksgroep A World Without Asthma.

Smits heeft als onderzoeksleider van het consortium bijvoorbeeld onderzocht of stoffen op Nederlandse boerderijen vol met microben ook een positief effect hebben op de weerbaarheid van kinderen. Dat is het geval.

"Ik denk dat het besef moet terugkomen dat veel buiten zijn en in contact zijn met zaken die nu vaak 'vies' worden genoemd, juist heel gezond is", zegt Smits. "Kortom, dat overbeschermende mag wel wat minder. Laat kinderen weer in een boom klimmen."

Károly Illy, directeur van het Longfonds en kinderarts, is de eerste om toe te geven dat het niet iedereen in het verstedelijkte Nederland gegeven is om elke dag in een bos of bij een boerderij te verblijven. "Maar het opnieuw inrichten van schoolpleinen en speeltuinen is relatief simpel. Tegels eruit, groen erin. Door kinderen in de aarde te kunnen laten wroeten, kom je al heel ver."

Het Longfonds heeft afgelopen week de eigen en Finse onderzoeksresultaten aan GGD's, consultatiebureaus, gemeenten en andere wetenschappers gepresenteerd. Volgens Illy is dat het startpunt voor gesprekken om ook in Nederland tot grootschalige initiatieven te komen om kinderen dagelijks bloot te stellen aan natuur, ook al is het in een stadspark om de hoek.

Binnen schoenen aan

"Uiteraard gaat zo'n omslag even duren. Maar ouders kunnen vandaag al zelf beginnen", aldus Illy. Het gaat volgens hem om kleine dingen, zoals de schoenen in huis aan houden. Zo komen microben van buiten ook binnen.

Een huisdier is ook effectief. En via voedsel is ook veel mogelijk. Vezels helpen bacteriën in de darm om eten te verteren. Onbewerkt voedsel en groente en fruit zitten ook boordevol micro-organismen. "Maar wees vooral niet bang om je kinderen buiten vies te laten worden", aldus Illy.

In Frankrijk kunnen ze hun trots nauwelijks verbergen. President Emmanuel Macron hamert al jaren op de noodzaak van een gezamenlijke Europese defensie. En dezer dagen lijkt hij gelijk te krijgen. De Europese Unie is voor het eerst in de geschiedenis massaal aan het investeren in de eigen verdediging. De Fransen, de Britten en de Duitsers trekken steeds vaker samen op.

"Macron had gelijk", meldde de Franse tv-zender TF1 onlangs. De zender noemde Macrons Europese defensie-opvattingen zelfs "de belangrijkste erfenis" van zijn presidentschap. "De geschiedenis heeft Macron gelijk gegeven", zei politicoloog Sebastien Maillard tegen het Franse persbureau AFP.

Rouwdouwers

Ook internationaal wordt dat gevoel gedeeld. De internationale nieuwssite Politico sprak van een told-you-so moment voor Macron. "Frankrijk zat niet fout, Frankrijk was er gewoon vroeg bij", aldus Politico. De Amerikaanse denktank Carnegie Endowment for International Peace schreef vorig jaar al: "Macron was een visionair, hij was zijn tijd vooruit".

In de meeste commentaren wordt verwezen naar een toespraak die Macron in 2017 hield aan de Sorbonne Universiteit in Parijs, kort nadat hij was gekozen als president. Daarin sprak hij over de noodzaak van Europa om zelfstandig te worden, ook als het gaat om defensie.

De Europeanen zouden volgens hem veel meer op eigen benen moeten staan en minder afhankelijk moeten zijn van de Amerikanen. Een van de aanleidingen voor die analyse was de verkiezing in Amerika in 2016 van Donald Trump met zijn America First-opvattingen. "Macron begreep toen meteen al wat Europa zou moeten doen in een wereld vol rouwdouwers", zei Sebastien Maillard, verbonden aan het Institut Jacques Delors.

In die periode vanaf 2017 werd die boodschap nog nauwelijks serieus opgepikt. Want de Fransen stonden altijd al bekend als anti-Amerikaans. Andere Europese leiders geloofden nog volop in de historische Atlantische band met de Amerikanen. De reacties waren soms zelfs cynisch. Macron zou alleen maar hopen op meer opdrachten voor de eigen Franse wapenindustrie.

Bovendien: het was maar een flamboyante toespraak van een welbespraakte Franse president. "Iedereen was wantrouwend. De Fransen stonden bekend als arrogant en als een land van veel woorden en weinig daden", schreef politiek commentator Etienne Gernelle.

Oekraïne

Het kantelpunt kwam met de Russische invasie van Oekraïne. Toen kwam het gevaar ineens heel dichtbij. En de herverkiezing vorig jaar van Trump gaf veel Europese leiders het laatste zetje. Zelfs Duitsland wil nu meer geld aan defensie uitgeven dan vroeger wettelijk was toegestaan, omdat de VS niet meer als een trouwe bondgenoot wordt gezien. Berlijn heeft Frankrijk en de Britten gepolst om hun kernwapens in te zetten om Duitsland en andere Europese landen te beschermen.

"Macron zag dat er een nieuw tijdperk was aangebroken en zag dat er méér moest gebeuren", schreef Camille Grand van The European Council on Foreign Relations.

Het is niet zo heel gek dat het Emmanuel Macron was die de Europeanen met vertraging wakker heeft geschud, zei de Frans-Amerikaanse onderzoeker Romuald Sciora tegen tv-zender Public Senat. De Fransen hebben zich sinds de naoorlogse generaal De Gaulle altijd al als een eigenzinnige Europese supermacht gedragen, ook omdat ze zich dat konden veroorloven. "Frankrijk is een militaire grootmacht in de wereld. Het is het enige EU-lid met kernwapens. En Frankrijk is een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad."

Populariteit Macron

In Frankrijk zelf is de populariteit van Macron de laatste acht jaar flink gedaald. Maar in recente peilingen krabbelt hij juist weer wat op. Dat komt mede door zijn actieve diplomatie rond Europa en Oekraïne.

De Franse president lijkt te oogsten wat hij sinds zijn Sorbonne-toespraak in 2017 heeft gezaaid. EU-leiders scharen zich meer en meer achter het idee van een 'Europese autonomie'. The Washington Post schreef deze week over "Macrons diplomatieke comeback".

"Het risico is natuurlijk dat we nu chauvinistisch overkomen alsof we willen zeggen: zie je wel, ik zei het toch", zei minister van Defensie Sébastien Lecornu kort geleden op de Franse radio. "Dus ik ga nu echt niet zeggen dat we eindelijk gelijk krijgen. Maar toch..."

Vannacht reed een nieuwe nachttrein van vervoerder Arriva voor het eerst van Zwolle naar Schiphol en weer terug. De trein vertrok om 01.21 uur vanaf station Zwolle en kwam om 02.41 uur aan op station Schiphol. Daarna ging de trein via dezelfde route terug richting Zwolle, waar die om 03.59 uur weer aankwam.

De nieuwe nachttrein is een langgekoesterde wens van de gemeenten Almere en Lelystad, waar ze denken dat vooral uitgaanspubliek en Schiphol-reizigers op deze trein zitten te wachten. Die hadden sinds begin 2023 in de nacht van vrijdag op zaterdag al wel de beschikking over een Arriva-trein van Groningen naar de hoofdstad en de luchthaven. Daar komt nu dus een nieuwe verbinding vanuit Zwolle bij, die bovendien ook zaterdagnacht gaat rijden.

Vooral treinliefhebbers reisden vannacht mee. Om de primeur te vieren was er een dj die muziek draaide. Ook gingen er hapjes en drankjes rond.

Een vrouw was zeer enthousiast na de eerste nachtrit. Ze had de reis gewonnen, maar kan zich voorstellen dat mensen de nachttrein een uitkomst vinden. "Ik vind het heel goed, want als mensen moeten vliegen via Schiphol, dan zijn ze blij. Of mensen die uit zijn geweest in Amsterdam en terug naar huis willen."

Zo zag de eerste rit eruit:

Een nieuwe nachttrein klinkt op zich niet heel bijzonder, aangezien er wel meer nachttreinen door Nederland rijden, ook van Arriva. Maar het had toch de nodige voeten in de aarde, omdat de vervoerder over een traject rijdt waar die eigenlijk helemaal niet mag rijden. De sporen hier behoren tot het zogeheten hoofdrailnet, dat zijn de belangrijkste spoorlijnen van Nederland. Volgens regels van de overheid mogen daar eigenlijk alleen reizigerstreinen van de NS rijden.

Dit is de route van de nieuwe nachttrein:

Dat ook deze Arriva-trein nu over dit NS-traject mag rijden, komt door relatief nieuwe open-toegangregels. Dat betekent dat ook andere vervoerders over het spoor mogen rijden, mits ze de treinen van de hoofdvervoerder (in dit geval de NS) niet in de weg zitten. Omdat de NS 's nachts niet langs Zwolle, Almere en Lelystad rijdt, kwam er dus toestemming voor de Arriva-trein.

"We lazen in de krant dat Almere een nachttrein wilde en dat ze de NS hadden gevraagd wat het kostenplaatje was", zegt een Arriva-woordvoerder. "Toen hebben wij gezegd dat wij ook wel een voorstel wilden doen op basis van de open-toegangregels."

Een ticket voor de nieuwe nachttrein kost reizigers 5, 10 of 15 euro, afhankelijk van de afstand die ze afleggen. Dat is iets goedkoper dan de prijzen die de NS overdag in rekening brengt.

Tegelijk is er voor reizigers wel een nadeel, want in- en uitchecken met de ov-chipkaart is niet mogelijk. Mensen die mee willen, moeten vooraf in een speciale app een kaartje kopen. Ook kunnen ze bij binnenkomst in de trein een kaartje kopen, maar dan komt daar wel een toeslag van 2,50 euro bij.

De komst van de trein is volgens vervoerseconoom Bert van Wee voor de reiziger best positief. "Die krijgt meer mogelijkheden om de trein te pakken op momenten dat de NS niet rijdt."

Ook risico's aan marktwerking

Tegelijk is de trein ook een middel om de discussie over marktwerking op te voeren, zegt hij. "Als dit experiment slaagt, is de boodschap van Arriva natuurlijk: zie je nou wel, wij zijn beter dan de NS en er moet meer marktwerking komen op het spoor."

Maar dat ligt volgens de vervoerseconoom niet zo simpel. "Als dit soort initiatieven ertoe leiden dat de markt in de toekomst wordt opengebroken, is dat waarschijnlijk juist negatief voor de reiziger. Die moet dan meer overstappen tussen verschillende vervoerders." Ook verwacht hij dat meer marktwerking lastig is in te passen op het drukke spoor in Nederland.

Toch zegt Arriva te blijven kijken naar mogelijkheden om komende jaren meer treinen te laten rijden, ook op lijnen die eigenlijk van de NS zijn. Zo hoopt de vervoerder bijvoorbeeld het reizigersvervoer op de spoorlijn tussen Leeuwarden en Zwolle deels over te nemen.

Goedemorgen! In een online-vergadering overlegt de Britse premier Starmer met wereldleiders over de oorlog in Oekraïne. In Noorwegen staat de derde dag van de WK afstanden op het programma.

Het weer: een mix van zon en wolken. Het wordt 8 graden. Er waait een matige noordoostenwind, waardoor het kouder aanvoelt. De komende dagen blijft het droog en wordt het overdag steeds zachter. De zon schijnt flink, maar tijdens de nachten komt het tot vorst.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De ruimtecapsule die uiteindelijk de maandenlang gestrande Amerikaanse ruimtevaarders Sunita Williams en Barry Wilmore naar huis moet brengen, is opgestegen en onderweg naar het ISS-ruimtestation.

De missie van de twee begon in juni. Die had oorspronkelijk ruim een week moeten duren, maar door problemen met de Boeing-capsule waarmee zij zouden terugkeren, zaten zij sindsdien vast aan boord van het ruimtestation.

Ander nieuws uit de nacht:

Gemeenten gaan twee maanden langer geen boetes uitdelen in zero-emissiezones: het kabinet had liever gehad dat de boetevrije periode met een jaar werd uitgesteld, maar staatssecretaris Jansen zei eerder al dat gemeenten niet langer dan een half jaar uitstel wilden.

Sluiting overheidsinstanties VS afgewend, deel Democraten stemt mee met Republikeinen: een tijdelijke begroting van zes maanden werd met 54 tegen 46 aangenomen.

Influencer VS die babywombat van moeder afpakte in Australië biedt excuses aan: reisblogger Sam Jones zegt dat ze duizenden doodsbedreigingen heeft gekregen.

En dan nog even dit:

Gisteren vierden hindoes het kleurenfestival Holi. Zo zag dat eruit in India.

Fijne dag!

De Amerikaanse reisblogger Sam Jones, die in Australië een wombatbaby bij haar moeder weghaalde en daar een video van deelde, heeft haar excuses aangeboden. Ook zegt ze duizenden doodsbedreigingen te hebben ontvangen.

In Australië was zo veel woede ontstaan over haar actie, dat ze het risico liep om het land uitgezet te worden, maar voordat dat kon gebeuren, was ze uit eigen beweging al weggegaan.

'Ik had het beter kunnen aanpakken'

"Ik heb vaak teruggedacht aan de situatie en ik realiseer mij dat ik het beter had kunnen aanpakken", zegt de influencer. Volgens haar was ze in de veronderstelling dat de babywombat gewond was. Op beelden die op haar Instagram stonden, maar zijn verwijderd, is te zien hoe ze het dier oppakt en de moeder achter haar aanrent. De persoon die de beelden filmde is lachend te horen terwijl Jones naar de auto rent met het jong.

Maar de influencer claimt geen kwade bedoelingen te hebben gehad. "Toen we de moeder en het jong op een weg aantroffen en het jong niet bewoog, maakte ik mij zorgen", schrijft Jones op Instagram. Ze zegt het jong vervolgens te hebben opgepakt om te controleren of het niet ziek of gewond was.

Aanvallen

Dat op beelden te zien is dat ze ermee wegrent komt volgens haar omdat ze "bang was dat de moeder mij zou aanvallen". Op het filmpje is te zien hoe Jones na een paar seconden het jong loslaat. De influencer stelt dat ze daarna bleef en ervoor zorgde dat de baby en de moeder veilig weg konden lopen en niet meer op de weg zaten. Dat is echter niet op het filmpje te zien.

"Het spijt mij voor alle commotie die ik heb veroorzaakt", zegt zij verder. Ook claimt zij het filmpje niet speciaal te hebben gemaakt om likes te krijgen. Ze zegt na haar actie duizenden doodsbedreigingen te hebben ontvangen, en veel hatelijke opmerkingen omdat ze in eigen land op dieren jaagt.

Regering

Ze vraagt in haar reactie volgers die kritisch zijn op haar jagen ook kritisch te zijn op de Australische regering. Die staat volgens haar aan boeren toe om wombats en andere wilde dieren te doden tijdens de oogst en productie van voedselproducten.

"Hoewel de premier mij kwaad wil doen omdat ik een wombat heb opgepikt, verzoek ik u dringend om eens goed te kijken naar wat er momenteel in Australië gebeurt met betrekking tot de echte problemen waar het land mee kampt, zoals het gebrek aan stroom voor tienduizenden Australiërs en de behandeling van de inheemse wilde dieren", zegt Jones.

Het filmpje maakte veel los in Australië. Zelfs premier Albanese reageerde. Hij noemde de video "een schande". "Het zijn zachtaardige, lieve wezens. Ik stel voor dat deze zogenaamde influencer dit misschien eens bij andere Australische dieren probeert, misschien een krokodil", zei hij vrijdag.

Gemeenten gaan in uitstootvrije zones twee maanden langer geen boetes uitdelen. Dat meldt staatssecretaris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat).

Op dit moment hebben vijftien gemeenten zero-emissiezones, waaronder Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven. Later dit jaar volgen Groningen en Haarlem en daar komen er later nog meer bij. Eerder was in overleg met de minister al afgesproken dat de eerste vier maanden geen boetes zouden worden uitgedeeld. Dit is nu met nog minstens twee maanden verlengd.

Het kabinet had liever gehad dat de boetevrije periode een jaar zou duren, maar Jansen zei eerder al dat gemeenten niet langer dan een half jaar uitstel wilden.

Stapsgewijs invoeren

De zones zijn bedoeld om de meest vervuilende bedrijfswagens te weren. Stapsgewijs mogen die de komende jaren het gebied niet meer in. Uiteindelijk is het de bedoeling dat alleen nog emissievrije bedrijfsvoertuigen het gebied in mogen.

Ondernemers mogen landelijk geldende ontheffingen aanvragen. In zijn tweemaandelijkse briefing aan de kamer meldt Jansen dat er sinds 1 juli 2024 3.785 ontheffingsaanvragen zijn binnengekomen en dat 96 procent van de aanvragen is toegewezen. Ondernemers die bijvoorbeeld een elektrische bedrijfswagen hebben aangevraagd, maar nog wachten op levering, kunnen bijvoorbeeld een ontheffing krijgen tot die tijd.

De twee op het ISS-ruimtestation gestrande Amerikaanse ruimtevaarders kunnen bijna naar huis. Om ongeveer middernacht steeg de Falcon 9-raket van SpaceX op vanaf het Kennedy Space Center in Florida. Met aan boord vier astronauten die de gestrande Barry Wilmore en Sunita Williams zullen vervangen.

De zogenoemde 'Crew-10'-missie is een eerste stap om het astronautenduo terug naar de aarde te brengen. Als de nieuwe astronauten op het ISS zijn aangekomen (naar verwachting zondagochtend om 04.30 uur) is het de bedoeling dat Wilmore en Williams woensdagochtend om 09.00 uur vertrekken.

Dat doen ze samen met NASA-astronaut Nick Hague en de Russische kosmonaut Aleksandr Gorboenov. Hague en Gorboenov vlogen in september naar het ISS met een capsule waarin ze samen met Wilmore en Williams terug naar aarde kunnen.

Aflossing eerder uitgesteld

De missie van Wilmore en Williams begon in juni en had oorspronkelijk ruim een week moeten duren. Door problemen met de Boeing-capsule waarmee zij zouden terugkeren, zaten zij sindsdien vast aan boord van het ruimtestation.

De lancering met de aflossende ploeg voor Wilmore en Williams werd deze week uitgesteld vanwege een probleem op het lanceerplatform.

Een gedeeltelijke sluiting van overheidsinstanties in de VS, een zogenoemde government shutdown, is afgewend. Een klein deel van de Democraten stemde in de Senaat mee met de Republikeinen, waardoor een tijdelijke begroting van zes maanden met 54 tegen 46 werd aangenomen.

De sluiting zou om middernacht ingaan als de partijen er niet uit zouden komen. Eerder op de avond wilde een groot deel van de Democraten de stemming tegenhouden. Maar een groep van één onafhankelijke senator en negen Democraten, onder wie Chuck Schumer, leider van de Democraten in de Senaat, stemde toch in met de doorgang van de stemming. Tot groot ongenoegen van een aantal Democratische partijprominenten.

Pijnlijk

Democraten hadden twee opties, die in hun ogen beide pijnlijk waren. De eerste een begroting goedkeuren waarmee president Trump in hun ogen te veel vrijheid krijgt over beslissingen over uitgaven. Die begroting bestaat onder meer uit een kleine toename van het defensiebudget en een bezuiniging van zo'n 13 miljard op andere fronten.

De andere optie voor de Democraten was de begroting niet goedkeuren, waardoor grote delen van de overheid geen geld meer zouden krijgen. Dat had betekend dat een groot deel van de overheidsmedewerkers niet doorbetaald zouden krijgen en naar huis zouden worden gestuurd. Ook zouden dan musea die op overheidsgeld draaien hun deuren tijdelijk moeten sluiten.

Draai

Schumer had aanvankelijk gezegd een stemming over de tijdelijke begroting tegen te willen houden. Donderdagavond maakte hij een draai door te zeggen toch voor te stemmen. Hij betoogde dat een shutdown de slechtere van de twee opties was, maar veel van zijn partijgenoten hadden zich ingesteld op een langere strijd.

Op sociale media feliciteerde president Trump Schumer met zijn keuze. "Gefeliciteerd Chuck Schumer dat je het juiste hebt gedaan", schreef hij.

De Blue Ghost-maanlander heeft al twee weken lang zijn vizier gericht op de maan om gegevens voor de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA te verzamelen. Maar vrijdagochtend draaide hij zijn camera richting de aarde om een zeldzaam fenomeen vast te leggen. Rond 09.30 uur Nederlandse tijd verdween de zon achter de aarde, vanaf de maan gezien.

Op een foto die de lander maakte, is de aarde bijna geheel donker, omringd door een lichte cirkel.

Bekijk hier de beelden:

"De Blue Ghost heeft haar eerste diamanten ring", schrijft het Amerikaanse ruimtevaartbedrijf Firefly Aerospace bij de foto's op X. Het bedrijf hoopt binnenkort meer beelden te kunnen delen.

Het is niet de eerste keer dat zo'n zonsverduistering vanaf de maan wordt vastgelegd. In 2009 zag een Japans ruimtevaartuig een gedeeltelijke verduistering, en in 1967 maakte een lander van NASA foto's van een gehele verduistering, maar die waren minder scherp dan die van vandaag.

Bij zo'n verduistering staat de aarde precies tussen de maan en de zon in. Vanaf de aarde was het fenomeen vanochtend ook te zien, in Nederland alleen het begin ervan. De maan was al ondergegaan voordat hij helemaal verduisterd was.

De kapitein van het vrachtschip Solong dat maandagochtend botste op een kerosinetanker op de Noordzee, is in het Verenigd Koninkrijk aangeklaagd voor dood door schuld. Bij de aanvaring raakte een bemanningslid van het vrachtschip vermist. Het Britse Openbaar Ministerie gaat ervan uit dat de man is omgekomen door "ernstige nalatigheid" van de kapitein.

De verdachte is de 59-jarige Vladimir Motin uit de Russische stad Sint-Petersburg, werd woensdag bekend. Hij zit in voorlopige hechtenis en verschijnt morgen voor de rechtbank. Er zijn geen vermoedens dat er opzet in het spel was, zei de Britse premier Starmer deze week.

De tanker waarop het vrachtschip botste, vervoerde kerosine voor het Amerikaanse leger en lag voor anker voor de Britse kust. Beide schepen vlogen na de aanvaring in brand. Een deel van de kerosine is in de Noordzee gelekt.

Afgelopen woensdag brandde het vrachtschip nog steeds:

Maritiem dienstverlener Boskalis is gevraagd om de kerosinetanker te bergen en was vandaag opnieuw aan boord van het schip. Medewerkers voerden inspecties en gasmetingen uit.

Het bergingsbedrijf wil het schip gereedmaken om kerosine eruit te pompen en naar een haven te brengen. Wanneer dat kan is nog niet bekend. Volgens het bedrijf "kan dat nog wel even duren".

De Boekenweek is al drie dagen aan de gang, maar pas vanavond is de traditionele feestelijke opening: het Boekenbal. Het is de 74ste keer dat het literaire festijn wordt gehouden. Het thema van de Boekenweek is dit jaar 'Je Moerstaal'. Volgens organisator CPNB vieren we komende week "de taal waarin je vloekt, schrikt, juicht en liefhebt".

CPNB-directeur Eveline Aendekerk voegde vanavond de daad bij het woord in de schouwburg van Amsterdam. Ze gaf de openingstoespraak in haar eigen moerstaal: het Roermonds.

Aendekerk zei dat "voorgoed uit de wereld is geholpen dat het Boekenbal er alleen is voor de grachtengordel". In haar speech benadrukte ze dat de Boekenweek er voor iedereen in Nederland is, "wat je moerstaal ook is". Ze riep iedereen op zich te blijven uitdrukken in hun eigen taal en dialect.

Veel van de aanwezige schrijvers omarmen dat idee:

Volgens hoogleraar Marc van Oostendorp van de Radboud Universiteit is dialect voor mensen "een manier om uiting te geven aan hun identiteit". Er is nostalgie aan verbonden. Zo ziet hij grootouders die hun eigen kinderen het dialect niet hebben meegegeven, maar nu aan hun kleinkind een Nijntje-boek in dialect geven. "Zo proberen ze toch een stukje van die identiteit mee te geven."

Hier en daar wordt gevreesd dat het dialect met uitsterven wordt bedreigd, maar volgens Van Oostendorp loopt het zo'n vaart niet. "Er zijn inderdaad taalwetenschappers die zeggen dat in 2050 alleen het Fries en Limburgs er nog zijn, maar dat geloof ik niet", zegt Van Oostendorp. "Dialecten verdwijnen niet, maar zullen wel verwateren en steeds meer op elkaar gaan lijken."

Taal is volgens Van Oostendorp steeds meer vermengd geraakt doordat mensen mobieler zijn. "Vroeger bleven mensen wonen in de provincie wonen waar ze geboren waren en trouwden ze met iemand uit de omgeving. Maar nu gaat iemand die in Limburg is geboren in Utrecht studeren. Diegene kan een partner uit Groningen vinden, waardoor taal mengt."

Dat beaamt taalwetenschapper Khalid Mourigh. Hij schreef een boek over straattaal en doet bij het Meertens Instituut onderzoek naar taal. "Wat je ziet, is taal die tussen het standaard Nederlands en dialect in zit. Zo wonen in Eindhoven mensen die geen dialect spreken, maar wel met een zachte G praten."

"Je ziet dat door migrantentalen, zoals Surinaams en Papiaments, maar ook het Engels, een soort mengelmoes ontstaat." En dat is populair, zegt de taalwetenschapper. "Mede door sociale media."

Maar niet alleen sociale media zijn bepalend, want woorden uit de straattaal van de jaren 90 worden nu ook nog door jongeren herkend en gebruikt. Volgens Mourigh is er "een stabiele basis" in de jongerentaal. Zo worden de woorden fittie (ruzie), of patta (schoen) al lange tijd door jongeren gebruikt, aldus Mourigh. "Dat hoor ik zelfs corpsballen in Leiden zeggen."

Zachte G en Houdoe

De vorming van jongerentaal hangt af van de etnische samenstelling van een plaats, zegt hoogleraar Van Oostendorp. "In Gouda, waar veel Marokkaanse Nederlanders wonen, hoor je veel Marokkaanse woorden. En in Rotterdam, waar de Kaapverdische gemeenschap groot is, hoor je woorden uit die taal."

Van Oostendorp merkt op dat in de politiek aandacht is voor dialect. "Het is echt opmerkelijk dat in verschillende verkiezingsprogramma's aandacht wordt gevraagd voor de dialecten in Nederland."

Onlangs investeerde de Rijksoverheid 18 miljoen euro in de bevordering van het Fries. Ook organiseren de regionale omroepen sinds 2023 jaarlijks een Regio Songfestival.

Of de Boekenweek met het thema 'Je Moerstaal' ook bijdraagt aan het behoud van dialecten, durft Van Oostendorp niet te zeggen. "Maar in 2050 praten mensen in Brabant echt nog wel met een zachte G en zeggen ze 'Houdoe' als ze afscheid nemen. Dat is wat we tegen die tijd dialect noemen."

Mark Carney is beëdigd als nieuwe premier van Canada. De 59-jarige Carney, die eerder aan het hoofd stond van de centrale bank van Canada en het Verenigd Koninkrijk, treedt aan nu het land verwikkeld is in een handelsoorlog met de Verenigde Staten.

"We zullen nooit, maar dan ook nooit, een onderdeel van de VS worden", zei de kersverse premier over uitspraken van president Trump, die Canada graag de 51ste Amerikaanse staat ziet worden.

De Liberale Partij koos Carney zondag als opvolger van Justin Trudeau, die eerder dit jaar bekendmaakte dat hij zou aftreden. Omdat de Liberale Partij de regerende partij is, neemt Carney het stokje over tot aan de volgende federale verkiezingen. Die zijn uiterlijk in oktober.

Kredietcrisis, Brexit, handelsoorlog

Hij treedt aan op een precair moment in de Canadese politiek. Het land zag de goede relatie met buurland VS in korte tijd verslechteren. Begin deze maand gingen de Amerikaanse importheffingen op producten uit Canada in. Canada reageerde direct met eigen importheffingen op Amerikaanse producten. Deze week dreigde Trump de heffingen op Canadees staal met 25 procent te verhogen.

Carney is de eerste Canadese premier zonder politieke achtergrond, maar aan ervaring met grote economische uitdagingen ontbreekt het hem niet. Tussen 2008 en 2013 was hij gouverneur van de Bank of Canada. Nadat hij het land door de ergste gevolgen van de financiële crisis had geloodst, kreeg hij dezelfde functie bij de Bank of England.

Dat maakte hem de eerste niet-Brit die de leiding had over de centrale bank van het Verenigd Koninkrijk sinds de oprichting in 1694. Carney mengde zich in het verhitte debat over Brexit en waarschuwde herhaaldelijk voor rampzalige economische gevolgen. Nadat een kleine meerderheid van de Britse bevolking voor Brexit had gekozen, werd Carney geprezen door topeconomen omdat hij de "de boel wist te stabiliseren".

Hij leidde de Bank of England tot 2020, waarna hij werd aangesteld als speciaal gezant van de Verenigde Naties voor klimaatactie en financiën.

'Respect en samenwerking'

Carney zei vandaag dat hij bereid is om met Trump te praten, maar alleen als die de Canadese soevereiniteit respecteert. Hij heeft nog geen plannen voor een bezoek aan Washington, maar hoopt de Amerikaanse president binnenkort telefonisch te spreken.

"De president is een succesvolle zakenman en dealmaker. We zijn zijn grootste klant in zoveel industrieën", zei Carney over Trump. "Klanten verwachten respect en samenwerking."

Verkiezingen

Carneys voorganger Trudeau stapte op onder grote druk. De Canadese bevolking had nog maar weinig vertrouwen in hem en ook van het parlement genoot hij weinig steun. Niet alleen de oppositie, maar ook leden van zijn eigen partij wilden van hem af. "Ik ben bij verkiezingen niet de beste optie voor mijn partij", zei Trudeau bij de bekendmaking van zijn aftreden.

Trudeaus impopulariteit maakte ook dat de Liberale Partij er belabberd voorstond in de peilingen. Nu Trump een handelsoorlog in gang heeft gezet, stijgt de populariteit van de partij weer.

Gedetineerden van de gevangenis in Roermond klagen over koud water. Door problemen met de ketels komt er al maanden geen warm water uit de kraan, waardoor ze met koud water moeten douchen. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), verantwoordelijk voor de dagelijkse zorg van gevangenen, erkent de problemen.

Gedetineerden klagen al geruime tijd over de watertemperatuur, zeggen hun advocaten tegen de regionale omroep L1. De omroep sprak ook een ex-gedetineerde die elf maanden in Roermond heeft vastgezeten, en onlangs is vrijgekomen. Naar zijn zeggen hebben de douches sinds de laatste maanden van 2024 geen warm water meer.

Hij noemt de situatie "onmenselijk". "De eerste mannen die zich douchen, hebben met een beetje geluk nog warm water. De rest moet het doen met koud water", zegt hij. "Er zijn zelfs gevangenen die de tuinslang, die in het washok hangt, naar de douche uitrollen. Daar komt lauw water uit en zo spoelen ze zich af."

Technisch probleem

De directie van de gevangenis laat aan de omroep weten op de hoogte te zijn van het probleem. "Er is een technisch probleem met de ketels, die eerder defect zijn geraakt dan voorzien in het onderhoudsplan", verklaart een woordvoerder van de gevangenis.

"Er zijn door de beheerder van het gebouw nieuwe onderdelen besteld, maar door langere levertijden laat een structurele oplossing langer op zich wachten dan we zouden willen."

De gevangenis begrijpt dat het een vervelende situatie is voor de gedetineerden en zegt hard te werken aan een oplossing. "In de tussentijd is door de beheerder van het gebouw een noodvoorziening getroffen, waardoor het water niet ijskoud is, maar wel kouder dan gewenst. Op sommige momenten van de dag is er meer kans op warm water, vooral in de ochtend", aldus de woordvoerder.

Lobbyisten van de Chinese telecomgigant Huawei zijn niet meer welkom in de gebouwen van de Europese Unie in Brussel en Straatsburg. De maatregel gaat onmiddellijk in.

Het besluit volgt op een golf van huiszoekingen en arrestaties in België, Frankrijk en Portugal in een onderzoek naar corruptie binnen het Europees Parlement. Lobbyisten van Huawei zouden steekpenningen hebben betaald aan Europarlementariërs in ruil voor politieke steun.

Circa vijftien (voormalige) Europarlementariërs zouden tussen 2021 en nu van Huawei voetbaltickets, reizen naar China, luxe diners en mogelijk contant geld hebben gekregen. De politici zouden in ruil voor de cadeaus zijn aangespoord om Huawei toegang te laten houden tot de Europese markt.

Zerotolerancebeleid

Huawei heeft negen lobbyisten met toegang tot het Europees Parlement, onder wie een Belgisch-Italiaanse lobbyist die de spil zou zijn in de zaak. Volgens een woordvoerder van het Europees Parlement is het toegangsverbod een voorzorgsmaatregel.

Het bedrijf zegt tegen het Franse persbureau AFP dat het de beschuldigingen serieus neemt. Naar eigen zeggen hanteert Huawei een zerotolerancebeleid wat betreft corruptie.