NOS Nieuws - Algemeen

Het Witte Huis heeft ruim 250 vermoedelijke bendeleden uit Venezuela uitgezet naar El Salvador, ondanks een verbod van een Amerikaanse rechter. President Trump beriep zich hierbij op de Alien Enemies Act, een oorlogswet uit 1798 die tot nu toe slechts drie keer is gebruikt.

Het gaat om leden van Tren de Aragua, een criminele bende uit Venezuela die ook actief is in meerdere Latijns-Amerikaanse landen. Ook 23 leden van de Salvadoraanse bende MS-13 kwamen zondagnacht per vliegtuig aan in El Salvador.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio schrijft op X dat het gaat om "buitenlandse vijandige leden" die "El Salvador bereid is vast te houden in hun zeer goede gevangenissen tegen een eerlijke prijs, wat ook onze belastingbetaler dollars zal besparen". Hij bedankte meteen president Nayib Bukele, "de sterkste veiligheidsleider in onze regio en een grote vriend van de VS".

Megagevangenis

De populistische, autoritaire en rechtse Bukele, die sinds 2019 president is van het land, is berucht om zijn harde aanpak van criminaliteit en georganiseerde misdaad. Volgens persbureau AP betaalt de Amerikaanse regering El Salvador meer dan 6 miljoen dollar (5,6 miljoen euro) om de bendeleden op te vangen. Dat is bijna 19.000 euro per gevangene per jaar.

Het Midden-Amerikaanse land houdt de bendeleden vast in een "opsluitingscentrum voor terroristen", beter bekend als Cecot. In die zwaarbeveiligde megagevangenis, de grootste van heel Latijns-Amerika, kunnen meer dan 40.000 zware criminelen en leden van georganiseerde misdaadgroepen gevangen worden houden.

Persbureau AP noemt Cecot "het kroonjuweel van Bukele's agressieve anti-criminaliteitspraktijken", waar gevangenen onder erbarmelijke omstandigheden leven. Ze mogen geen bezoek ontvangen, mogen niet naar buiten en worden niet voorbereid op terugkeer in de samenleving. Mensenrechtenorganisaties hebben eerder al alarm geslagen over de schrijnende omstandigheden in de megagevangenissen van El Salvador.

El Salvador heeft gelikte video's gedeeld waarop te zien is hoe de bendeleden zijn aangekomen:

Trumps besluit om de Alien Enemies Act in te zetten om de Venezolanen uit te zetten is omstreden. De wet is bedoeld om de nationale veiligheid te beschermen en kan worden ingezet in geval van oorlog of dreigende invasie. Het geeft de Amerikaanse president de bevoegdheid om vreemdelingen uit landen in oorlog met de VS uit het land te zetten of vast te zetten.

Trump stelt dat grensoverschrijdende drugscriminaliteit gelijkstaat aan een invasie en zette meerdere Latijns-Amerikaanse drugskartels al op een terreurlijst. Een federale rechter in de VS had zaterdag dit gebruik van deze wet geblokkeerd, maar op dat moment was het vliegtuig met de bendeleden al onderweg naar El Salvador.

Volgens het Witte Huis was de rechter "niet bevoegd om de deportatie te blokkeren". Karoline Leavitt, woordvoerder van het Witte Huis, schrijft dat de "Tren de Aragua-terroristen" een bedreiging vormden voor het Amerikaanse volk. "Nu ze gearresteerd zijn en overgebracht naar El Salvador, zijn talloze Amerikaanse levens gered." Trump noemt de uitgezette personen "monsters".

'Uitholling van mensenrechten'

Dat het Witte Huis een gerechtelijk bevel negeert komt niet als een verrassing. Trump liet eerder al weten gefrustreerd te zijn over rechterlijke beperkingen van zijn beleid, zoals het terugdraaien van massaontslagen of het ongeldig verklaren van presidentiële decreten.

Vorige maand opperde vicepresident Vance daarom al dat federale rechters helemaal niet bevoegd zijn om de Amerikaanse president op deze manier terug te fluiten: "Het zou ook illegaal zijn als een rechter probeert een generaal te vertellen hoe een militaire campagne moet worden gevoerd", redeneerde hij. De opmerkingen riepen de vraag op of Trump zich inderdaad niet gebonden acht aan gerechtelijke uitspraken.

De Amerikaanse tak van mensenrechtenorganisatie Amnesty International noemt het negeren van het gerechtelijk bevel "de volledige uitholling van de mensenrechten van Venezolanen" en zegt dat het gaat om "racistische aanhoudingen en uitzettingen door en van Venezolanen op basis van beweringen dat zij lid zijn van bendes".

Tweede Wereldoorlog

De Alien Enemies Act is slechts drie keer eerder gebruikt, voor het laatst tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen werd die gebruikt om Duitsers, Italianen en Japanse Amerikanen die in de VS woonden vast te zetten. Hoewel ze geen directe relatie hadden met de vijand van de geallieerden, werden ze gezien als een bedreiging vanwege hun afkomst.

Het is niet bekend wie de Venezolanen zijn en voor welke misdrijven ze zijn veroordeeld. Venezuela heeft de deportaties van de VS bekritiseerd en zegt dat het land "ten onrechte de Venezolaanse migratie criminaliseert". Venezuela weigert de landgenoten terug te nemen vanwege de onmin tussen de twee landen.

Goedemorgen! De nieuwe premier van Canada gaat naar Parijs en Londen voor een bezoek aan president Macron en premier Starmer en medewerkers en studenten van de Universiteit van Amsterdam (UvA) leggen hun werk neer uit protest tegen de bezuinigingen.

Eerst het weer: In de zuidelijke regio's begint de dag met wolkenvelden. Vanmiddag is het overal volop zonnig en er waait een matige oostenwind. De temperatuur loopt op naar 8 graden in Groningen en 10 graden in Limburg.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Donald Trump en zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin bellen morgen over de toekomst van Oekraïne. Dat heeft Trump vanochtend verteld aan journalisten aan boord van het Amerikaanse regeringstoestel Air Force One.

Volgens Trump zal er gesproken worden over "het verdelen van bepaalde bezittingen". "We zullen praten over land. We zullen praten over energiecentrales." De belafspraak is nog niet door Rusland bevestigd.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het Vaticaan heeft voor het eerst sinds zijn ziekenhuisopname een foto van paus Franciscus gepubliceerd. De 88-jarige kerkleider werd ruim een maand geleden in een ziekenhuis in Rome opgenomen met ademhalingsproblemen als gevolg van een dubbele longontsteking.

Op de foto zit de paus in een rolstoel in de kapel bij zijn kamer in het ziekenhuis. Volgens het Vaticaan is hij aan het bidden na de eucharistieviering.

Fijne dag!

De brandweer heeft afgelopen nacht in Leeuwarden een bewoner uit een brandend huis gered. Dat meldt de veiligheidsregio Fryslân.

De brand brak rond 02.20 uur uit op de begane grond van een appartementencomplex aan de Albert Schweitzerstraat, in het noordoosten van de Friese hoofdstad. Hierbij kwam veel rook vrij en zeven woningen werden ontruimd.

Volgens de veiligheidsregio konden de meeste bewoners zichzelf in veiligheid brengen, maar was er voor één bewoner geen veilige uitweg meer.

Deze persoon is via een hoogwerker van de brandweer uit de woning gehaald.

Niemand hoefde naar het ziekenhuis, hoewel één bewoner is nagekeken vanwege het inademen van rook. Rond 03.40 uur was de brand onder controle.

Vijf woningen zijn onbewoonbaar verklaard vanwege rook- en brandschade. De bewoners worden opgevangen.

Bijna heel Cuba heeft het afgelopen weekend zonder stroom gezeten. Vrijdagavond viel de stroom op het eiland uit, waardoor de bijna elf miljoen inwoners in het donker zaten.

Gisteravond laat werd de stroomvoorziening grotendeels hersteld. Inmiddels heeft bijna iedereen weer stroom, hoewel nog maar de helft van de dagelijks benodigde elektriciteit wordt opgewekt.

Door de stroomstoring lag het openbare leven in hoofdstad Havana voor een groot deel stil. In winkels kon niet worden afgerekend, restaurants sloten de deuren en verkeerslichten bleven uit. Ook het internet- en telefoonverkeer werd getroffen, net als andere nutsvoorzieningen.

Toen de stroom weer aanging, klonk er gejuich uit wijken, beschrijft persbureau Reuters.

Stroomstoringen op Cuba komen vaker voor. Afgelopen weekend was de vierde landelijke stroomstoring sinds oktober.

De oorzaak lag deze keer in een onderstation in een buitenwijk van Havana, waar kortsluiting was. Dat leidde tot een kettingreactie waardoor het sterk verouderde elektriciteitsnet helemaal stilviel.

In een flat op studentencampus Uilenstede in Amstelveen heeft vannacht korte tijd brand gewoed. Hierbij hebben tientallen bewoners tijdelijk hun woning moeten verlaten.

De brand woedde op de vijfde etage en brak rond 00.30 uur uit. Volgens de brandweer was de brand snel onder controle. Hoe de brand ontstond, is nog niet bekend.

De meeste bewoners konden rond 01.30 uur weer terug naar hun studentenwoning. Voor zover bekend is er niemand gewond geraakt.

Jan Versteegt, die jarenlang weerman was op NPO Radio 2, is op 72-jarige leeftijd overleden. Hij was al geruime tijd ziek.

Versteegt begon zijn carrière als weerman eind jaren 80 bij de lokale omroep van Amersfoort. Hierna richtte hij in het Gelderse Tolkamer een educatief weercentrum op. Later was Versteegt ook te horen op Radio Gelderland en Radio Drenthe, waar hij bij de laatste omroep de bekende weerman Jan Pelleboer opvolgde.

Tussen 1994 en 2006 had Versteegt een vaste rubriek in het Radio 2 TROS-programma Gouden Uren. In zijn weerpraatjes maakte hij vaak gebruik van amateur-weerwaarnemers.

Weerwebsite

Na het stopzetten van zijn weerrubriek op de landelijke radio heeft Versteegt nog enige tijd lezingen gegeven. Na een aantal financiële tegenvallers verdween hij uit beeld en emigreerde hij naar Frankrijk. Daar onderhield hij volgens Omroep Gelderland nog korte tijd een eigen weerwebsite.

Versteegt overleed afgelopen zaterdag in een ziekenhuis in Rotterdam.

Het Vaticaan heeft voor het eerst sinds zijn ziekenhuisopname een foto van paus Franciscus gepubliceerd. De 88-jarige kerkleider werd ruim een maand geleden in een ziekenhuis in Rome opgenomen met ademhalingsproblemen als gevolg van een dubbele longontsteking.

Op de foto zit de paus in een rolstoel in de kapel bij zijn kamer in het ziekenhuis. Volgens het Vaticaan is hij aan het bidden na de eucharistieviering.

Aan de beterende hand

Het Vaticaan stuurt dagelijks persberichten de wereld in met daarin informatie over het ziekbed van de paus. Meermaals werd gemeld dat het beter ging met de paus, maar het Vaticaan schreef ook een aantal keer dat hij een terugval had gehad met acute ademhalingsproblemen.

Inmiddels lijkt de paus Franciscus al langere tijd aan de beterende hand te zijn. Hij krijgt nog steeds zuurstof toegediend en krijgt ademhalingstherapie om zijn ademhaling te verbeteren. Sinds maandag is gezondheidstoestand van de paus volgens het Vaticaan niet meer zorgwekkend.

Die berichten werden hoopvol ontvangen in Argentinië:

Het is nog niet bekend wanneer de paus het ziekenhuis kan verlaten en of hij zijn werkzaamheden volledig kan hervatten.

Na 37 jaar in dienst van het NOS Journaal was vandaag de laatste bijdrage te zien van Gerri Eickhof. De eigenzinnige televisieverslaggever gaat met pensioen, na een lange carrière vol uiteenlopende verhalen uit binnen- en buitenland.

Het onderwerp van de laatste bijdrage waren de opgelopen spanningen in Bosnië en Herzegovina. Niet toevallig een onderwerp waar hij in het verleden ook geregeld verslag van deed. Na de massamoord in Srebrenica in 1995 bracht hij zeker tien keer een bezoek aan het gebied.

Eickhof begon in 1988 als freelancer bij de buitenlandredactie, en kwam niet veel later bij de binnenlandredactie in vaste dienst. Daarmee was het buitenland niet meteen verleden tijd: in zijn eerste jaren als verslaggever ging hij nog geregeld de grens over, omdat de NOS nog niet zo'n uitgebreid correspondentennetwerk had als tegenwoordig.

Bekijk hier een aantal momenten uit zijn verslaggeverscarrière:

Het bracht hem onder meer in Kosovo, Rwanda, Irak, vaak voor rampen en oorlogen. "In dat kader heb ik reportages gemaakt in acht verschillende oorlogen op drie verschillende continenten, soms wel twee, drie, vier maanden per jaar", schrijft Eickhof in een terugblik. "Dat was niet altijd fijn, ik heb daardoor meer doden gezien dan een gemiddelde begrafenisondernemer bij het eerste lustrum."

Veelvraat

Later was de verslaggever vrijwel alleen nog maar binnen de landsgrenzen te vinden. Vervelen deed hij zich daar niet. "Dat mooie en ongekend interessante binnenland. Iedere plek, ieder mens en vooral: iedere dág heeft een verhaal dat je kunt en moet begrijpen in een groter geheel van veel meer plekken, mensen en dagen, kortom in het geheel van Nederland."

Een typische generalist, zo omschrijft hij zichzelf. "Een veelvraat." Eickhof bereidde zich vaak grondig voor, of probeerde dat in ieder geval, want daar gaf het nieuws niet altijd tijd voor. "En dan wordt het gewoon het het betere stamp- en trekwerk waarbij het de kunst is om toch de spijker op de kop te slaan."

Geen pretje

Zoals dat gaat bij een generalist was geen dag hetzelfde. Zo deed Eickhof verslag van de nasleep van de ramp met de MH17, de Schipholbrand en de moord op Theo van Gogh, maar stond hij ook meer dan eens op een viaduct om te vertellen over verkeershinder door het winterweer.

In een reportage over de stoelgang op de camping in tijden van corona permitteerde Eickhof het zich om iets van zijn dichtkunsten te tonen. "Zelfs voor doorgewinterde kampeerders is het warempel geen pretje, om steeds te moeten poepen op een chemisch toiletje", klonk het in de Nederlandse huiskamers.

Berucht is zijn beklag over de toestand bij Ajax na het ontslag van Marco van Basten in 2009, destijds de opening van het Journaal om 20.00 uur. Eickhof begon zijn live bijdrage nog met enige distantie, maar bij de tweede vraag van presentator Philip Freriks nam hij uitgebreid de tijd om zijn eigen frustraties over de Amsterdamse club te delen, waarbij hij het stadion "die megalomane vliegende schotel" noemde.

Later verklaarde Eickhof dat hij die dag was ingevlogen voor de live bijdrage, maar eigenlijk ziek was en "onder de pillen" zat.

Kouder dan -4

Op ijskoude dagen was het dragen van bontmuts vaste prik. Hij kostte 11 euro, vertelde Eickhof later. Zijn criterium was: "Als het kouder is dan 4 graden onder nul dan doe ik de bontmuts op." En ook: "Ik geloof niet dat het afdoet aan mijn geloofwaardigheid."

Een aantal luchtige bijdragen:

De laatste jaren was hij de 'buitenstaander' in Rondje Binnenhof, naast politiek duiders Xander van der Wulp en Marleen de Rooy. Komende week is zijn laatste bijdrage in de online serie te zien.

Daarmee komt er voor Eickhof na 37 jaar een eind aan een bijzondere loopbaan, als een van de langstzittende verslaggevers bij de NOS.

Hij staat op de Unesco-werelderfgoedlijst en de Portugezen zijn er trots op: de Dourovallei, met zijn oogverblindende heuvels vol druivenstruiken in lange rijen naast elkaar. Maar hoe lang is dit nog vol te houden, vragen boeren in de omgeving zich af. Zij slaan alarm, want de Dourovallei is in gevaar.

De Dourovallei is vernoemd naar de gelijknamige rivier die van diep in Spanje naar Porto loopt. Vruchtbare grond en een aangenaam klimaat zorgen voor de perfecte omstandigheden om druiven te verbouwen. En dat wordt dan ook volop gedaan. Overal waar je kijkt zijn de wijnvelden te zien.

Maar er hangen donkere wolken boven de vallei. Dit wordt het eerste jaar in de geschiedenis dat de wijn -en portboeren waarschijnlijk subsidie krijgen om een deel van hun druiven weg te gooien.

Vooral kleine en middelgrote producenten maken zich zorgen. Victor Herdeiro is een van hen. "Ik besloot deze wijngaarden over te nemen, omdat mijn ouders te oud werden", vertelt Herdeiro. Ooit begon zijn opa met het cultiveren van het stuk land. "De Dourostreek heeft nog nooit zo'n crisis meegemaakt", zegt de wijnboer.

De oorzaken

Daarvoor noemt hij verschillende oorzaken. Ten eerste worden op steeds meer plekken druiven verbouwd. De markt raakt volgens Herdeiro verzadigd. Door het heuvelachtige gebied is het hier duurder om de druiven te telen. Hierdoor kunnen ze niet concurreren met veel wijn uit bijvoorbeeld Spanje en Chili.

Daarnaast wordt port steeds minder gedronken. En juist voor de port kunnen ze hun druiven normaal gesproken duurder verkopen. Om geen overvloed aan port te produceren, stelt de overheid steeds strengere regels.

Ten slotte zien veel boeren in de regio dat er goedkopere Spaanse wijn de grens over wordt gesmokkeld en wordt verkocht als Portugese wijn uit de Dourovallei. "Er is geen strikte controle", klaagt Herdeiro. "Vrachtwagens die eigenlijk één lading mogen lossen, komen met dezelfde papieren meerdere ladingen brengen bij coöperaties of exportbedrijven, zonder dat de autoriteiten het merken."

Dat is iets dat Rui Paredes ook heeft zien gebeuren. Hij is de voorzitter van Casa do Douro, een organisatie van wijn- en portboeren in de regio. "Er was gebrekkige controle en handhaving", erkent hij. "Het vrije verkeer van goederen binnen de EU werd in het verleden verkeerd geïnterpreteerd, als excuus om buitenlandse wijn ongecontroleerd te importeren." Hij is ervan overtuigd dat nu het probleem zichtbaar is, er wat aan gedaan kan worden.

De producentenorganisatie is blij dat de overheid in principe heeft ingestemd met een subsidie voor de boeren. "We moeten voorkomen dat er een overschot ontstaat, waardoor wijn tegen spotprijzen wordt verkocht."

Op de lange termijn willen de producenten de regering een andere strategie voorleggen. Bijvoorbeeld het omzetten van overtollige wijn in brandewijn, die ook nodig is voor het maken van portwijn. Dat wordt namelijk toegevoegd aan portwijn tijdens het fermentatieproces. Die likeuren worden momenteel nog geïmporteerd.

Oplossingen moeten er snel komen, ziet ook José Leite Pereira. Hij vertegenwoordigt Cave Santa Marta, een coöperatie die de druiven van kleine boeren verwerkt. "De afgelopen twee jaar hebben we een productievermindering van 20 procent gehad. Geen enkele sector kan overleven als je plotseling 20 procent van je productie moet inleveren."

Duidelijke regels

"Heel veel boeren weten nu niet of ze aan het einde van het jaar hun druiven überhaupt kunnen verkopen", vertelt Leite Pereira. Het is volgens hem cruciaal dat de regering voor de volgende oogst duidelijke regels stelt om de situatie te verbeteren. Maar ondertussen is de regering in Portugal net gevallen en de verkiezingen zijn pas half mei, wat alles nog onzekerder maakt.

De mannen vinden dat de regering de Dourovallei prioriteit moet geven. "We bevinden ons in een Unesco-werelderfgoedgebied", zucht Leite Pereira. "En de landschappen zijn cruciaal. Als de kleine wijnboeren stoppen en in plaats daarvan fruitbomen planten, zal het landschap drastisch veranderen. Het werelderfgoed dat toeristen aantrekt, zou verdwijnen uit de streek."

En dat zou catastrofaal zijn voor de mensen die er wonen, zoals boer Victor Herdeiro. Ook hij denkt dat als dit zo doorgaat, de streek zoals hij nu is zal verdwijnen. "Met een grote sociale ramp als gevolg. Over drie tot vier jaar zou dit het einde van de regio kunnen betekenen. De inwoners kennen hier geen ander werk en er zal honger en armoede zijn."

Defensie is hard op zoek naar locaties voor nieuwe oefenterreinen en kijkt daarvoor onder meer naar beschermde natuurgebieden. Dat leidt tot weerstand van actiegroepen en natuurorganisaties. Die vinden dat er te weinig oog is voor de milieuschade die door de militaire activiteiten wordt aangericht.

Dinsdag overhandigde actiegroep Veluwezoom Bomvrij een petitie met ruim 43.000 handtekeningen aan de defensiecommissie van de Tweede Kamer. Ze maken daarmee bezwaar tegen de mogelijke komst van een militair oefenterrein voor het oefenen met zware explosieven op de Terletse Heide. Dat is een Natura 2000-gebied net boven Arnhem bij de Veluwezoom. De petitie wordt gesteund door natuurorganisaties, gemeenten en de provincie Gelderland.

Naast de Terletse Heide kijkt Defensie ook naar Lelystad en de Kollumerwaard in Friesland als mogelijke oefenterreinen. In december vorig jaar vielen vijf andere locaties al af op basis van omgevings-, milieu-, geluids- en natuureisen.

Minister van Defensie Brekelmans ervaart natuurregels als beperkende factor. "Poetin zal niet stoppen bij een Natura 2000-gebied in Estland. Om de paraatheid van onze krijgsmacht te kunnen garanderen, moet er voor Defensie een uitzondering komen op sommige Europese regels."

Maanlandschap

Maar actiegroep Veluwezoom Bomvrij vreest dat een militair oefenterrein op de Terletse Heide leidt tot de vernietiging van het unieke natuurgebied. "Door de geplande oefeningen ontstaat er een maanlandschap", zegt woordvoerder en ecoloog Ruben Smit. "Door dit soort zware explosieven ontstaan er grondtrillingen, waardoor de bodem verzakt. Bovendien wordt het gebied afgezet met een hek, waardoor dieren er niet meer in of uit kunnen."

Wim Zwijnenburg, projectleider Humanitaire Ontwapening bij vredesorganisatie PAX, noemt ook geluidsoverlast. "Zowel dieren als mensen hebben hier last van."

PAX raadt Defensie dan ook aan om niet in Nederland uit te breiden. "Het is logischer om, in het kader van meer Europese eenheid, samenwerking te zoeken in landen waar er meer terrein is, juist omdat Nederland zo klein is."

Defensiespecialist Peter Wijninga noemt het willen verplaatsen van oefenterreinen naar het buitenland "een typisch Nederlandse reactie". "We willen wel meer aan defensie doen, maar we willen er zelf geen last van hebben."

Wijninga beaamt dat andere landen inderdaad meer ruimte hebben, maar dat betekent volgens hem niet dat er alleen in het buitenland kan worden geoefend. "Dan verplaats je de overlast", zegt Wijninga.

Kees Klein Goldewijk, universitair docent milieu-natuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht, stelt dat oefenterreinen in de natuur zelfs voordelen kunnen bieden. "Militaire oefenterreinen hebben juist een verbeterde biodiversiteit, doordat ze zijn afgesloten voor publiek." Dat komt ook naar voren uit onderzoek van Defensie.

Volgens Wijninga komt dit ook doordat de dieren wennen aan de aanwezigheid van militairen. "Zelfs als er met zware explosieven wordt geoefend."

'Appels met peren'

Smit vindt dat te makkelijk. "Deze locatie is niet te vergelijken met andere oefenterreinen waar veel minder vaak en minder zwaar geoefend wordt. Dat is echt appels met peren vergelijken."

Volgens Smit is het absurd dat Defensie aan de Natura 2000-regeling wil tornen. "Dit zou gevolgen hebben voor alle natuurgebieden in Europa, omdat geen enkel natuurgebied dan meer veilig is."

Ook Smit is voorstander van oefenen in andere landen. Hij begrijpt dat het tot op zekere hoogte gaat om het verplaatsen van de overlast, maar vindt dat argument niet geheel terecht. "Er zijn grote oefengebieden aan de oostgrens waar we samen kunnen oefenen die een stuk meer afgelegen zijn. Dat zijn bovendien minder kwetsbare gebieden."

De ecoloog begrijpt dat Defensie goed kijkt naar de mogelijkheden om Nederland te beschermen, maar vindt dat de belangen niet goed worden afgewogen. "Ik vind dat de kwaliteit van je eigen leefomgeving niet in gevaar moet komen onder het mom van oorlogsdreiging."

Welk gebied uiteindelijk in aanmerking komt als militair oefenterrein, wordt de komende maanden duidelijk. Een onafhankelijke partij doet momenteel onderzoek naar de milieueffecten. Eind mei maakt Defensie bekend welke locatie de voorkeur krijgt, waarna belanghebbenden 6 weken de tijd hebben om bezwaar te maken. Eind 2025 moet de kogel definitief door de kerk zijn.

De brandwondencentra in Groningen, Beverwijk en Rotterdam bereiden zich voor op de opvang van slachtoffers van de brand in een discotheek in Noord-Macedonië. Dat bevestigt een woordvoerder van de Nederlandse Brandwondenstichting.

Het is volgens de woordvoerder nog niet bekend of er ook daadwerkelijk slachtoffers van de brand naar Nederlandse brandwondencentra komen. Bij de brand in de discotheek kwamen 59 mensen om het leven en raakten 155 slachtoffers gewond, van wie 22 in kritieke toestand verkeren.

Op deze beelden is het ontstaan van de brand te zien:

"De ernst van de brandwonden wordt bekeken en vervolgens bepaalt de overkoepelde brandwondenorganisatie, de European Burns Association, of ook in Nederland mensen worden behandeld aan hun verwondingen", aldus de woordvoerder.

Corruptie

De brand ontstond vannacht in club Pulse in de stad Kocani doordat vuurwerkfonteinen werden aangestoken tijdens een concert. Het plafond vloog vervolgens in brand, waarna de vlammen zich snel verspreidden.

Er waren zo'n 500 mensen in de club aanwezig, terwijl er maar 250 kaarten waren verkocht. De Noord-Macedonische autoriteiten gaan onderzoeken of corruptie een rol heeft gespeeld. Er zijn al meer dan tien verdachten opgepakt.

Liefhebbers van zon kunnen de komende week hun hart ophalen, want het wordt stralend weer en langzaamaan ook een beetje warmer.

Morgen trekken nog een paar wolken over het zuiden, maar die verdwijnen snel en daarna is de lucht in vrijwel het hele land strakblauw.

Het wordt met 8 tot 11 graden ook al iets warmer dan in het weekend. Het blijft wel stevig doorwaaien uit het oosten. Daardoor is het voor het gevoel soms kouder. De gemiddelde temperatuur voor deze tijd van het jaar is 11 graden.

Heerlijk om naar buiten te gaan

De dagen daarna wordt het stapsgewijs warmer. Van ongeveer 12 graden op dinsdag gaan we later in de week naar temperaturen van 17 of 18 graden. Met een beetje geluk wordt het net 20 graden in het zuiden.

Het gaat minder hard waaien en het blijft stralend zonnig. Al die elementen samen zorgen voor prachtig lenteweer. Perfect dus om op het terras te zitten, te klussen in de tuin of buiten te sporten.

Nachten blijven wel koud

Het verschil in temperatuur tussen dag en nacht blijft wel erg groot. Zeker aan het begin van de week zorgt de wolkeloze hemel en zwakke wind ervoor dat het licht of zelfs matig kan vriezen.

Het vriest matig als de temperatuur onder -5 graden komt. Omdat er geen regen valt is er in elk geval geen gevaar voor gladheid.

Vrijdag is het ook droog, maar verschijnt er wel bewolking. Zaterdag valt er weer regen en dan komt een einde aan een prachtige lenteweek.

Vakbond de Kunstenbond wil een extern onderzoek naar misstanden bij het Fries Museum in Leeuwarden. Bondsbestuurder Pepijn ten Kate zegt precies te willen weten wat zich heeft afgespeeld in het museum toen Kris Callens directeur was.

Callens vertrok op 1 februari bij het museum, officieel omdat er gereorganiseerd werd. Maar afgelopen week bleek dat meerdere vrouwen hadden geklaagd over grensoverschrijdend gedrag van Callens.

"Dit kan echt niet en is ontzettend spijtig, maar we zien dit helaas meer in de culturele sector", zegt Ten Kate bij Omrop Fryslân. "We zien dat er veel angst is. Dat komt omdat er veel meer mensen zijn die dit werk willen doen, dan dat er werk is."

Mata Hari

De Belg Kris Callens was sinds 2015 directeur van het Fries Museum nadat hij eerder bij het Zuiderzeemuseum en het Rijksmuseum in Amsterdam had gewerkt. In de aanloop naar en tijdens 2018, het jaar dat Leeuwarden culturele hoofdstad van Europa was, was hij betrokken bij goedbezochte tentoonstellingen. zoals die over Alma-Tadema (158.000 bezoekers), Escher (256.000 bezoekers) en Mata Hari (92.000 bezoekers).

De laatste jaren gaat het minder goed met het museum, volgens Callens door de stijgende energiekosten en de dure beveiliging en het beheer van het gebouw en de collectie. Ook bezuinigde de provincie drie ton op de subsidie. De Raad van Toezicht (RvT) oordeelde dat "vernieuwend leiderschap" nodig was, ontsloeg Callens en stelde een interim-bestuurder aan.

Totaalbeeld

Deze week bleek dat er meer aan de hand was. "In december vorig jaar is er voor het eerst een melding binnengekomen over grensoverschrijdend gedrag bij de Raad van Toezicht", laat RvT-voorzitter Hayo Apotheker weten. "We hebben contact gezocht met de vertrouwenspersoon en zo een totaalbeeld gekregen. Er waren bij de vertrouwenspersoon negen meldingen binnengekomen. Het ging niet alleen om seksueel grensoverschrijdend gedrag."

"Maar niemand wilde een officiële melding doen en dan wordt het lastig voor ons. Er komen dan geen procedures op gang en alles moet vertrouwelijk blijven", aldus Apotheker.

Toch hebben de meldingen het ontslag van Callens versneld. "Er zijn financiële problemen en er komt een reorganisatie aan, waarvoor nieuw leiderschap nodig is", aldus Apotheker. "Maar eventuele twijfels werden weggenomen door de informatie die we kregen over het gedrag van Callens."

Aanranding

De Leeuwarder Courant sprak met meer dan zeventig medewerkers, oud-medewerkers, getuigen en andere mensen uit de culturele sector die in hun werk te maken hadden met Callens. Hun beschuldigingen lopen uiteen. Een van de heftigste aantijgingen is een aanranding tijdens de opening van een poppodium in Leeuwarden in 2016. Tegen andere vrouwen maakte hij regelmatig seksueel getinte opmerkingen, aldus de krant.

Ten Kate van de Kunstenbond wil nu de onderste steen boven hebben in een extern onderzoek. Ook om ervoor te zorgen dat de vrouwen die hun verhaal deden, serieus worden genomen. "Je loopt de kans om op een soort zwarte lijst te komen als iemand die moeilijk doet en piept om het minste of geringste. Het is helaas een reële angst", aldus de bestuurder. "We zien vaak dat melders het onderspit delven."

Belangrijkste is dat hij weg is

De Raad van Toezicht voelt niets voor een extern onderzoek. "Het belangrijkste is dat Callens nu weg is, dus de situatie is nu anders", zegt Hayo Apotheker. "Maar we hebben dit onderwerp wel opgepakt en gesprekken gevoerd met de managers van de afdelingen om te kijken hoe we het vertrouwen kunnen verbeteren."

Ten Kate van de Kunstenbond denkt niet dat de kwestie is opgelost met het vertrek van Callens. Juist in een onderzoek zou duidelijk kunnen worden wat er gebeurd is en hoe zaken in de toekomst anders moeten. De bondbestuurder: "Het Fries Museum heeft nog wat nazorg te doen. Welke impact heeft het op de organisatie gehad? Wat waren de drempels om het te melden? Waarom heeft het zo lang kunnen duren?".

Bij de ingestorte Wilhelminatoren in Valkenburg zijn geen slachtoffers gevonden. Met speurhonden van het zoekteam USAR werd vanmiddag naar mensen onder het puin gezocht, waarna later brokstukken werden weggehaald door een speciaal team uit Duitsland.

Er werd naar slachtoffers gezocht, nadat speurhonden waren aangeslagen. Vermoedelijk sloegen ze aan op kledingstukken, die onder de toren zijn gevonden.

Burgemeester Daan Prevoo had het al onwaarschijnlijk genoemd dat er slachtoffers waren, "maar we moeten er 100 procent zeker van zijn".

Het is nog niet bekend wat de instorting heeft veroorzaakt. Volgens de burgemeester is er geen beweging in de groeven onder de heuvel geweest, dus moet de oorzaak bovengronds worden gezocht, in de toren of de omgeving daarvan.

Volgens de burgemeester ging vanochtend om 05.30 uur het alarm af, waarna drie minuten later de camerabeelden van de toren op zwart gingen. "Het is dus aannemelijk dat de toren toen instortte." Het KNMI nam rond die tijd een piek in de seismische gegevens waar.

Renovatie

Het uitkijkplatform van de toren was gesloten voor publiek vanwege een voorgenomen renovatie, maar de aanvraag was nog niet rond. "Zo'n vergunningsaanvraag gaat normaal gesproken gepaard met rapporten waaruit blijkt dat je moet renoveren en hoe je dat gaat doen", zegt de burgemeester. "Die feiten zijn we nu op een rijtje aan het zetten."

De Wilhelminatoren is een Rijksmonument uit 1906. Het gebouw was zo'n 30 meter hoog. Prevoo stelt dat de stad "min of meer onthoofd is" door het instorten van de toren.

Mensen uit de omgeving zijn emotioneel geraakt. Een van hen zei tegen de regionale Limburgse omroep L1 dat de toren "thuiskomen" betekent voor Valkenburgers, wanneer ze het bouwwerk in de verte zagen opdoemen.

Veel hulpdiensten waren op de plek waar de toren is ingestort:

Een icoon, een herkenningspunt, een symbool voor Valkenburg. Zo wordt de ingestorte Wilhelminatoren genoemd door mensen uit de omgeving. Van die toren is sinds vandaag weinig meer over, en dat maakt veel indruk.

Christel Rooding is eigenaar van Hotel Atlanta in Valkenburg, dat ongeveer 300 meter van de toren vandaan ligt. Er is ook een wandelpad van het hotel naar de toren. Rooding woont dichtbij het hotel. Ze werd vroeg in de ochtend wakker van een geluid. "Ook hotelgasten hadden geluiden gehoord", zegt ze.

Een kaartje met daarop de plek van het hotel en de toren:

"Mijn schoonzus woont in een flat met uitzicht op de toren. Ze stuurde vanochtend een foto met de tekst: 'de toren is weg, hebben jullie wat gezien?' Toen mijn man om ongeveer 8.45 uur ging kijken, was alles afgezet."

De Wilhelminatoren is een rijksmonument van ongeveer dertig meter hoog. Hij is gebouwd in 1906 en staat op de Heunsberg, met een weids uitzicht over de omgeving.

Rooding noemt het "doodzonde" dat de toren weg is. "We vragen ons ook af wat er is gebeurd." Rooding zegt dat de toren dicht was voor onderhoud, maar het restaurant eronder niet. "Hotelgasten waren er gisteren nog geweest."

Volgens Rooding werd de toren wel goed onderhouden. "Ik heb vaak medewerkers die onderhoud verrichten die in ons hotel slapen." Een woordvoerder van de Veiligheidsregio zei eerder tegen de NOS dat de werkzaamheden aan de toren nog niet waren begonnen. Het is niet duidelijk wat voor onderhoud er moest worden verricht.

Voor deze omwonenden voelde het zien van de toren als thuiskomen:

Burgemeester Prevoo van Valkenburg bevestigde dat er vergunningen waren aangevraagd voor het renovatiewerk. Hij zegt dat er gekeken wordt wat er met het gebouw aan de hand was. "Als we dat onderzocht hebben kunnen we mogelijk een oorzaak aanwijzen."

Een omwonende zegt tegen L1 dat de toren "thuiskomen" betekent voor Valkenburgers als ze hem in de verte zien opdoemen. Een man uit Valkenburg zei vanochtend tegen L1 dat hij snel is gaan kijken naar de plek waar de toren stond. "Ik wil geen ramptoerist spelen, maar dit is zo'n markant gebouw voor Valkenburg dat ik het met eigen ogen wilde zien."

Prevoo probeerde de impact van de ingestorte toren te duiden. "Het hart van Valkenburg bloedt, een iconisch gebouw is weg. Het is misschien een rare vergelijking, maar wat de Wilhelminatoren voor Valkenburg is, is de Eiffeltoren voor Parijs."

In een tram in Duitsland is een vrouw overgoten met een vloeistof en in brand gestoken. Ze raakte daarbij ernstig gewond. De aanval was in de Oost-Duitse stad Gera, niet ver van Leipzig.

De politie denkt dat de dader haar echtgenoot is, een 46-jarige man van Georgische afkomst.

Medepassagiers zetten de tram stil door op een noodknop te drukken. Dat was het moment dat de deuren openden en de dader op de vlucht sloeg. De politie is nog op zoek naar hem en heeft een foto van hem verspreid.

Geen andere gewonden

De trambestuurder probeerde het vuur uit te krijgen met een brandblusser. Er raakten bij de aanval geen andere mensen gewond.

Het onderzoek naar de aanval is nog bezig. De politie weet nog niet met welke vloeistof de vrouw is overgoten, maar mogelijk was het benzine.

De 46-jarige vrouw is met ernstige verwondingen in een helikopter naar het ziekenhuis gebracht.

De autoriteiten in Noord-Macedonië gaan onderzoeken of corruptie een rol heeft gespeeld bij de dodelijke brand in een discotheek, die vannacht aan bijna zestig mensen het leven kostte.

Er zijn ruim twintig verdachten, van wie er al meer dan tien zijn aangehouden, maakte minister Toshkovski van Binnenlandse Zaken op een persconferentie bekend.

De brand was in een club in de stad Kocani. Er vielen 59 doden en 155 gewonden, van wie er 22 in kritieke toestand verkeren. Een deel van deze slachtoffers is naar ziekenhuizen in Turkije, Bulgarije en Griekenland vervoerd.

Deze vader verloor een kind bij de brand:

In de club waren vannacht 500 mensen, terwijl er maar 250 kaarten waren verkocht. Uit voorlopig onderzoek blijkt dat de nachtclub in Kocani geen geldige vergunning had. "Deze vergunning is, zoals veel andere dingen in Noord-Macedonië in het verleden, verbonden met omkoping en corruptie", zegt Toshkovski.

Een van de arrestanten is de organisator van het concert. Ook twee leden van de band die optrad en de zoon van de eigenaar van de nachtclub zijn opgepakt.

Vuurwerkfonteinen

De brand in de club ontstond doordat vuurwerkfonteinen werden aangestoken tijdens een concert. Daardoor vatte het plafond vlam en verspreidden de vlammen zich snel.

Een 19-jarige bezoeker zegt tegen persbureau AP dat ze via de wc naar buiten probeerde te komen maar dat dat vanwege tralies voor de ramen niet lukte. "Op de een of andere manier wist ik weg te komen. Ik viel van de trap en ze liepen over mij heen en vertrapten mij. Ik bleef ternauwernood in leven en kon nauwelijks ademhalen."

Moed

President Gordana Siljanovska-Davkova bezocht vandaag slachtoffers met brandwonden in een ziekenhuis in Skopje, de hoofdstad van Noord-Macedonië. Ook sprak ze met ouders die buiten het gebouw stonden te wachten.

"Het is verschrikkelijk en moeilijk te geloven hoe dit heeft kunnen gebeuren", zei Siljanovska-Davkova. "We moeten deze jonge mensen moed geven om door te gaan."

Op beelden is te zien hoe het plafond vannacht vlam vatte:

Een grote groep wetenschappers gaat onderzoek doen naar de Slag bij Ane op 28 juli 1227. In de geschiedenisboekjes staat dat het leger van de bisschop van Utrecht bijna achthonderd jaar geleden werd verslagen door een groep opstandige Drentse boeren. De wetenschappers denken dat er meer aan de hand was.

"We vermoeden dat er aan Drentse zijde edelen en ridders hebben meegevochten", zegt historicus Bert Finke bij RTV Drenthe. Hij sluit ook niet uit dat de paus in Rome wist van de slag op het Drentse platteland.

Van de historische slag bij het dorp Ane, in het huidige Overijssel tussen Hardenberg en Coevorden, zijn enkele details bekend. "Tegenover het leger van de bisschop stond een bonte krijgsmacht van Drentse boeren, gewapende bendes en zelfs vrouwen", schrijft de populairwetenschappelijke website isgeschiedenis.nl.

Andere websites melden dat het moeraslandschap rood kleurde van het bloed van de gesneuvelden.

Onafhankelijk

De aanleiding voor de slag was eenduidig. Bisschop Otto II van Utrecht, ook wettig Landsheer van Drenthe, had het bestuur over 'zijn' noordelijke gebieden uitbesteed aan twee leenheren. Een van de twee, Rudolf van Coevorden, keerde zich tegen de bisschop en richtte een leger op van Drentse boeren die onafhankelijk wilden worden.

De bisschop besloot verhaal te halen, maar de met zware harnassen en wapens uitgeruste ridders van de bisschop hadden geen rekening gehouden met de drassige ondergrond en zonken weg. Waardoor het een eitje was voor Rudolf en de zijnen om korte metten met hun tegenstanders te maken.

Ondanks deze details is de veldslag nauwelijks serieus onderzocht, stellen wetenschappers van de onlangs opgerichte Stichting Overstichtse Oorlogen. De Drentse amateurhistoricus Wim Visscher schreef er drie jaar geleden een boek over. "Maar verder is het nooit breed in wetenschappelijke kringen opgepakt", aldus professor Mees te Velde, voormalig rector van de Theologische Universiteit in Kampen.

Exacte plek

Historici, geofysici, archeologen, hoogleraren Middeleeuwse Geschiedenis en tal van andere wetenschappers en amateuronderzoekers uit Nederland én Duitsland gaan die lacune nu vullen. "We zoeken naar de exacte plek waar de slag heeft plaatsgevonden", zegt historicus Finke. "Maar ook naar de locatie waar het kampement van de bisschop stond."

Finke heeft goede hoop het kampement te vinden: "De legers verbleven maar enkele uren op het slagveld. Op het kamp verbleven zij ongeveer drie tot vier weken, schatten wij." Op die plek zijn kampvuren aangelegd, liggen mogelijk gebruiksmaterialen zoals potten en pannen en zijn etensresten weggegooid. De verwachting is dat daarvan ook acht eeuwen later nog sporen in de grond zitten.

In de ban

Een tweede punt is de identiteit van de deelnemers. Het ging echt niet alleen om een 'lokaal conflict', zegt Finke. "Rudolf werd voor aanvang van de strijd in de ban gedaan door de bisschop, een ontzettend zware straf voor die tijd. Daar was toestemming voor nodig van hogerhand, misschien zelfs van de paus. Dus dit conflict is op hoog niveau besproken geweest."

De historicus wijst er ook op dat de Slag bij Ane niet lang nadat hij werd gestreden al opdook in veel middeleeuwse kronieken. "Alles bij elkaar is het kennelijk een strijd met impact geweest."

Identiteit van het noorden

Het onderzoek beperkt zich niet tot de veldslag zelf. Finke en Te Velde denken dat het conflict vooral ging om de 'definitieve controle' over Groningen en Drenthe. Na de slag bij Ane bleven de opvolgers van bisschop Otto II proberen om de opstandige regio's (weer) onder controle te krijgen, betogen ze. Te Velde: "Het zijn bepalende gebeurtenissen geweest wat betreft de eigenheid, het bestuur en de identiteit van het noorden."

Het onderzoek moet gereed zijn vóór 28 juli 2027, precies 800 jaar nadat de slag plaatsvond.

Iran veroordeelt de Amerikaanse aanvallen van vannacht op Houthi-doelen in Jemen. De bevelhebber van de Iraanse Islamitische Revolutionaire Garde heeft gezegd dat zijn land nooit een oorlog zal beginnen, maar wel resoluut zal reageren op "bedreigingen of agressieve daden van vijandige troepen".

Generaal Hossein Salami ontkende dat Iran betrokken is bij aanvallen van de Houthi's en dat het land geen invloed heeft op militante groeperingen die bondgenoten zijn. "Wanneer wij een militaire actie ondernemen of onze steun verlenen, zullen wij dit openlijk en ondubbelzinnig bekendmaken", zegt Salami.

32 doden

Gisteravond werd bekend dat de Verenigde Staten luchtaanvallen hebben uitgevoerd op doelen van de Houthi-rebellen. Daarbij kwamen in totaal 32 mensen om het leven, onder wie ook burgers. Meer dan 100 mensen raakten gewond.

Amerikaanse gevechtsvliegtuigen vielen volgens Jemenitische media twee woonwijken aan in de provincie Saada. Daarbij zouden zeker 10 mensen zijn omgekomen. Op beelden zijn verwoeste gebouwen te zien.

Volgens de Amerikanen zijn de aanvallen gericht op Houthi's die al ruim een jaar schepen bestoken met raketten in de Rode Zee. De schepen zouden banden hebben met Israël. De Amerikaanse president Trump wil dat de Houthi's daarmee stoppen. Doen ze dat niet, dan wacht ze "een ongekende hel", schreef Trump .

De Houthi's omschrijven de aanvallen als een "flagrante schending van de soevereiniteit van Jemen en een flagrante agressie tegen de bevolking." Er is gedreigd met een tegenactie.

De man die gisteren in Lemelerveld onder een minishovel terechtkwam is overleden. De Arbeidsinspectie stelt een onderzoek in naar het ongeluk, meldt RTV Oost.

Het ongeluk gebeurde gisteren rond 13.45 uur bij Thuis Lemelerveld, een woonvorm voor mensen met een verstandelijke beperking. Op dat moment werd daar druk geklust door vrijwilligers in het kader van de landelijke vrijwilligersactie NLDoet!

Toen een familielid van de eigenaren van Thuis Lemelerveld foto's probeerde te maken van de klussers in de buurt van een sloot, trapte de bestuurder van de minishovel per ongeluk het gaspedaal in. Daarbij kwam de man die de foto's maakte onder de minishovel terecht, meldt regionale krant Tubantia.

De bestuurder van een grote shovel schoof de kleine machine opzij. De zwaargewonde man werd gereanimeerd en naar het ziekenhuis gebracht, waar hij is overleden.