NOS Nieuws - Algemeen

Boven alles moet hij een vroom mens zijn, maar waar moet de nieuwe paus nog meer aan voldoen? Daar denken alle kardinalen, met en zonder stemrecht, over na tot aan het begin van het conclaaf op woensdag.

Dat doen ze overdag tijdens grote vergaderingen rond de dagelijkse missen voor de zielenrust van de overleden paus en natuurlijk 's avonds in de restaurants en in hun gastenverblijven of woningen in Rome.

Een woord dat je veel hoort is 'eenheid'. De Rooms-Katholieke Kerk is met haar 1,4 miljard leden universeel, maar ook heel divers van aard. Dat zie je terug in de ervaringen en culturele identiteit van de 133 kardinalen uit 71 landen die straks het conclaaf in gaan.

De ultraconservatieven

Ze zijn grofweg te verdelen in een aantal stromingen. Zo bestaat er een minderheid van ultraconservatieve kardinalen die het liefst terug wil naar de meer traditionele kerk van paus Johannes Paulus II en opvolger Benedictus XVI. Die kerk legt het accent op de zuiverheid van de leer en het naleven van de regels.

Zij hebben het pausschap van Franciscus, met zijn openingen naar bijvoorbeeld de zegening van homoparen, als verkeerd ervaren. Naar hun idee heeft hij vooral verdeeldheid en verwarring gezaaid.

De mannen van Franciscus

Pal tegenover hen staan de radicale Franciscus-fans. De door hemzelf aangestelde kardinalen die staan te trappelen om de hervormingen die zijn ingevoerd in rap tempo verder uit te werken.

Franciscus wilde een cultuuromslag bewerkstellingen. Volgens hem moest de kerk voor iedereen openstaan en moesten priesters de wereld in gaan om mensen te helpen. Priesters zijn er voor de mensen en niet andersom.

Voor deze hervormingsgezinden is het kernwoord 'synodaliteit'. Dat slaat op het proces van kerkvernieuwing dat door Franciscus is begonnen, waarbij bisschoppen, priesters en gewone gelovigen, mannen en vrouwen, samen verantwoordelijkheid moeten dragen.

Franciscus zette deze hervorming in gang, maar heeft de uitkomsten niet kunnen of willen implementeren. Er ontbreekt nieuwe wetgeving en veel onderwerpen, zoals vrouwelijke diakens, moeten nog verder worden uitgediept.

Franciscus heeft, zo zeggen veel kardinalen, het vastgelopen schip der kerk losgewrikt uit de modder en het open water op gestuurd. Zonder een scherpomlijnde koers, want hij vond dat chaos nodig was om via goddelijke inspiratie de juiste weg te vinden. Nu moet aan die koers verder vorm gegeven worden.

De gematigden

Dan zijn er natuurlijk ook veel kardinalen die ertussenin zitten. Die wel continuïteit willen met de lijn van Franciscus, maar zonder zijn onvoorspelbaarheid en onstuimige karakter. Ze willen na twaalf jaar onrust en dynamiek graag stabiliteit, maar ook vooruitgang. Velen zijn een voorstander van de weg van de synodaliteit, maar met meer rust en helderheid.

Profiel van de nieuwe paus

Wat staat de opvolger van Franciscus te wachten? De nieuwe paus krijgt te maken met de Romeinse Curie, het bestuursapparaat van de kerk, die wel hervormd is, maar ook nog steeds log en behoudend, en met een zorgelijke financiële situatie door het afnemen van donaties.

Om zich goed binnen die Curie te kunnen bewegen, is het essentieel dat de paus goed Italiaans spreekt. Er zelf werken of gewerkt hebben, kan een pluspunt zijn.

Een ander ding is de sterk veranderende wereld van nu. De nieuwe paus moet zijn mannetje staan op het internationale vlak. Hij moet goed kunnen omgaan met machthebbers en met de media. Het zou handig zijn als hij naast Italiaans ook andere talen spreekt, zoals Spaans en Engels.

De nieuwe paus moet ook inspirerend kunnen zijn in die delen van de wereld, Afrika en Azië, waar het aantal katholieken sterk toeneemt. Met de Argentijn Franciscus bleek al dat Europa minder belangrijk wordt.

Man met vele talenten

Diep religieus, herder, bestuurder, manager en bemiddelaar. Diplomatiek en charismatisch. Inspirerend en kalmerend. Barmhartig en evangeliserend. Een man die de kerk bijeenhoudt en tegelijkertijd duidelijk richting geeft.

Het lijkt een onmogelijke opgave om iemand te vinden die al deze kenmerken in zich kan verenigen. Daarom springen er tot nu toe ook geen gedoodverfde kandidaten uit.

Woensdagmiddag 7 mei begint het conclaaf met de eerste stemming. Dan zullen de kardinalen weten hoe de kaarten geschud zijn na deze lange periode van voorbereiding. En dan begint het echte werk om tot een tweederdemeerderheid van 89 stemmen te komen. Uiteraard met behulp van de Heilige Geest.

Chantal Janzen kent dit jaar op het Eurovisie Songfestival de punten toe namens ons land. De oud-presentatrice vervangt daarmee Nikkie de Jager, die bedankte voor de eer.

De Jager, een van de presentatoren bij de Rotterdamse editie in 2021, was vorig jaar gevraagd om de Nederlandse puntentelling te doen. Toen Joost Klein echter plotseling niet aan de finale mocht meedoen na een ruzie met een cameravrouw, trok ook de make-upartiest zich op het laatste moment terug.

"Wat ik ook doe vanavond - er wel staan, een statement maken, er niet staan of niets zeggen - ik kan het niet goed doen", redeneerde ze toen. "Zoals velen had ik van vanavond iets heel anders verwacht." Overhaast moest Songfestivalbaas Martin Österdahl toen de punten uitdelen, waarbij hij door het publiek werd uitgejoeld.

Wel weer gevraagd

In haar podcast Lightless Lounge zei De Jager dat de organisatie haar had gevraagd dit jaar alsnog de punten uit te reiken, maar dat ze niet op dat aanbod is ingegaan. "Dat was mijn eigen keuze. Ik denk dat heel veel mensen nu het gevoel gaan hebben dat ik niet meer ben gevraagd of dat ik aan de kant ben gezet, dat is niet het geval."

Volgens De Jager had AVROTROS haar terug willen hebben, maar was voor haar "de cirkel wel rond". Wel voegde ze eraan toe graag gebeld te willen worden als Nederland ooit wint en weer het Songfestival mag organiseren.

Pittig gedeelte

Janzen, een van De Jagers medepresentatoren in 2021, noemt het een eer om de punten te mogen doen. Ze vindt het het hoogtepunt van de avond. "Het is hét moment waar het uiteindelijk allemaal om draait en het is voor de presentatoren een pittig gedeelte van de show."

Daarnaast zegt ze vooral uit te kijken naar Claude met zijn nummer C'est La Vie. Ze rekent op "een geweldig optreden".

Het Eurovisie Songfestival wordt dit jaar gehouden in het Zwitserse Basel. Claude hoopt zich op dinsdag 13 mei te plaatsen voor de finale van zaterdag 17 mei.

ING heeft nog weinig last van de handelsoorlog die de Verenigde Staten wereldwijd heeft ontketend, maar vooral grote zakelijke klanten van de bank zijn wel voorzichtiger geworden. "Klanten in de transport, elektronica of auto-industrie letten nu erg op met investeringen", zegt ING-topman Steven van Rijswijk. "Het consumentenvertrouwen daalt, waardoor mensen wat minder uitgeven.

De winst van ING kwam over de eerste drie maanden van dit jaar uit op 1,45 miljard euro. Dat is bijna 8 procent lager dan in dezelfde periode van vorig jaar.

Toch is Van Rijswijk tevreden over het resultaat. "Je ziet het dalende vertrouwen nog niet terug in de cijfers. Niet in de hypotheekmarkt en ook bij mkb-bedrijven zie je het eigenlijk nog niet. Alleen de grote zakelijke klanten letten meer op, met name bedrijven die machines maken en waar de aanvoer van onderdelen gefragmenteerd is. Die hebben natuurlijk te maken met de importtarieven."

Spaarrente

Naast de economische groei, profiteerde ING een jaar geleden nog van de historisch hoge rente bij de Europese Centrale Bank (ECB). In juni vorig jaar begon de ECB de rente van 4 procent in snel tempo te verlagen, naar inmiddels 2,25 procent. Dat gebeurt om de inflatie in de gehele eurozone onder controle te brengen. Tegelijk wil de Europese Bank met een lagere rente ook de economie aanjagen, door lenen goedkoper te maken.

Van die lage rente merkt ING vooralsnog meer dan van de handelsoorlog. De rentemarge, het verschil tussen rente betalen op spaargeld en rente innen op leningen, zakte in de eerste drie maanden van dit jaar naar 1,36 procent. Een jaar geleden was die met 1,51 procent een stuk hoger. De rente-inkomsten daalden bij ING daarom met ruim 5 procent.

Twee weken geleden verlaagde ING als eerste van de drie grote banken in Nederland de spaarrente voor particuliere klanten, naar 1,25 procent. Een week later deed ABN Amro hetzelfde.

Spaarders die hun geld langere tijd vastzetten, krijgen een hogere rente, benadrukt Van Rijswijk. "Dan zet je je geld vast voor drie maanden of een jaar. We zien mensen daar nu voor kiezen, maar we zien vooral dat meer klanten gaan beleggen."

Dat laatste leverde ING in het eerste kwartaal meer inkomsten op van commissies. Dat zijn inkomsten waarin klanten betalen voor diensten. "Vorig jaar belegden 4,2 miljoen klanten bij ons. Dat zijn er nu 4,6 miljoen, nog steeds maar 12 procent van ons klantenbestand", zegt Van Rijswijk.

Digitale ING-munt?

Vorige week meldden diverse technologiewebsites dat ING vergevorderde plannen heeft om in de wereld van de digitale munten te stappen. De bank zou een eigen stablecoin ontwikkelen. Stablecoins zijn cryptomunten die qua waarde gekoppeld zijn aan de euro of de dollar.

Van Rijswijk wil daar tegenover de NOS niet dieper op ingaan. "We kijken naar technologieën die het mogelijk kunnen maken om de reële wereld te koppelen aan de virtuele wereld. Daar experimenteren we mee, maar een concreet project heb ik nu nog niet aan te kondigen."

Op de vraag of het ondenkbaar is dat ING met een eigen stablecoin komt, is Van Rijswijk kort en bondig: "Nee, zeker niet."

In Oss is gisteravond afscheid genomen van TOP Oss-sponsor en superjachtbouwer Frans Heesen. De kist met zijn lichaam werd in Heesens voormalige skybox van zijn geliefde voetbalstadion geplaatst.

De Ossenaar, bekend als oprichter van het bedrijf Heesen Yachts, overleed ruim een week geleden op 78-jarige leeftijd. Heesen Yachts bouwt en verkoopt miljoenenjachten. In 2008 verkocht Heesen zijn bedrijf. In 2020 stond hij nog in de Quote 500 met een vermogen van 165 miljoen euro.

Naast jachtenbouwer was hij bovenal voetbalfan en sponsor van TOP Oss. Het stadion van de club werd in 2011 naar hem vernoemd. "Zijn onvoorwaardelijke steun, financieel en moreel, heeft het voortbestaan van de club meermaals veiliggesteld. Als eerbetoon aan zijn bijdragen kreeg ons stadion, terwijl hij nog leefde, zijn naam. Een eer die hij live mocht ervaren", aldus de club.

TOP Oss noemt Heesen een trouwe clubman, een vriend en supporter in hart en nieren. "Met zijn heengaan verliezen wij een boegbeeld van onze club."

Markant

"TOP Oss was z'n alles. Frans noemde de club een beetje z'n kindje. Dat het stadion naar hem werd vernoemd, daar was hij trots op. Dan hoorden we de speaker 'Frans Heesen Stadion' zeggen en dan reageerde hij: 'Ja, dat ben ik'", zegt vriend John Tiemissen tegen Omroep Brabant.

Heesen, die aan een stuk door sigaren rookte, stond ook bekend als een markante man. Volgens intimi bemoeide hij zich ook wel eens met het spel van TOP Oss.

"Er gaat een verhaal rond dat na een dikke nederlaag de spelers en staf de volgende ochtend vroeg op de werf van zijn bedrijf moesten komen", vertelt algemeen directeur Bas van Rossum. "Hij zou wel even laten zien wat werken is. Ik weet ook nog dat Frans met een Hummer naar de club kwam, die had ik in Nederland nog nooit gezien."

Vanavond is er voor de competitiewedstrijd tegen Vitesse een minuut stilte.

De Duitse inlichtingendienst heeft Alternative für Deutschland (AfD) bestempeld als rechts-extremistisch. De partij zou een bedreiging vormen voor de democratie.

De nieuwe status betekent dat de Duitse autoriteiten meer bevoegdheden krijgen om de partij in de gaten te houden. Zo mag de inlichtingendienst nu informanten rekruteren. De partij wordt niet verboden.

De AfD geldt al jaren als omstreden. Tot nu toe werd die getypeerd als "mogelijk rechts-extremistisch", maar volgens de Duitse inlichtingendienst bestaat er geen twijfel meer over dat de partij als geheel extreemrechts is.

Volgens de Duitse inlichtingendienst zijn "de op etnische afkomst gebaseerde volksopvattingen die binnen de partij heersen niet verenigbaar met de vrije democratische basisorde". De AfD zou als doel hebben "om bepaalde bevolkingsgroepen uit te sluiten van gelijke deelname aan de samenleving, om hen te onderwerpen aan een ongrondwettelijke ongelijke behandeling."

Onder leiding van Alice Weidel werd de AfD bij de Duitse Bondsdagverkiezingen dit jaar de tweede partij. In bijna heel voormalig Oost-Duitsland werd de partij de grootste.

Vaker in opspraak

In 2023 kwam de partij in opspraak vanwege een geheime conferentie waar werd gesproken over de massadeportatie van niet-westerse migranten die in Duitsland wonen.

De jongerentak van de AfD, Junge Alternative für Deutschland (JA), werd in 2021 al bestempeld als rechts-extremistisch. Dit jaar brak de moederpartij met de jongerenafdeling.

AfD werd eerder al door de autoriteiten in de deelstaten Thüringen, Saksen en Saksen-Anhalt als extremistisch bestempeld.

Politiek reageert

Volgens aftredend bondskanselier Scholz heeft de inlichtingendienst uitgebreide argumenten geleverd om de AfD te bestempelen als extreemrechts, maar moet niet te snel worden besloten om een partij te verbieden. "Ik ben tegen een overhaaste beslissing, we moeten classificatie zorgvuldig evalueren", zei hij.

AfD-leiders Alice Weidel en Tino Chrupalla zeggen in reactie inderdaad juridische stappen te ondernemen tegen de classificatie van de inlichtingendienst. Daarnaast noemen ze het besluit een "zware klap voor de Duitse democratie".

"De AfD wordt vlak voor een machtswisseling in diskrediet gebracht en als crimineel weggezet", valt te lezen in de reactie. "De partij zal zich blijven verweren via juridisch wegen tegen deze lasterlijke uitspraken die de democratie in gevaar brengen."

Waarom slaat de radicale toon van AfD vooral in Oost-Duitsland aan en wie zijn hun kiezers? Nieuwsuur legde het vorig jaar uit in deze video:

De persvrijheid heeft wereldwijd een dieptepunt bereikt, stelt Free Press Unlimited (FPU) na het verschijnen van de jaarlijkse Persvrijheid Index van Reporters without Borders (RSF). In het rapport wordt de wereldwijde situatie voor journalisten aangemerkt als 'moeilijk' door toenemende economische druk, fysieke aanvallen en politieke vijandigheid.

Veel media-organisaties kunnen niet of met grote moeite rondkomen. Van de 180 landen die RSF beoordeelde gaven media in 160 landen aan financiële problemen en grote economische druk te ervaren.

Dat is een groot probleem, vindt RSF. "Zonder economische onafhankelijkheid, kan er geen vrije pers zijn. Wanneer media financieel onder druk staan, raken ze verwikkeld in een wedstrijd om aandacht te trekken ten koste van kwaliteitsjournalistiek", schrijft RSF-directeur Anne Bocandé in het rapport.

Amerikaanse trend

De Persvrijheid Index wijst in het bijzonder naar het besluit van de Amerikaanse regering om de financiële steun aan Radio Free Europe/Radio Liberty en USAID stop te zetten. Dat leidde ertoe dat miljoenen mensen wereldwijd plots geen toegang meer hadden tot betrouwbare informatie en bracht de nieuwsorganisaties in financiële problemen.

De trend in de VS om de steun aan publieke media stop te zetten, lijkt zich door te zetten. Vandaag maakte het Witte Huis bekend ook de 'rechtstreekse' financiering van de omroepen NPR en PBS stop te zetten.

Door financiële problemen verdwijnen media in een derde van de onderzochte landen, zegt Reporters without Borders. De gevolgen daarvan zijn in de VS goed te zien, zegt Ruth Kronenburg, directeur van Free Press Unlimited. "De lokale media zijn daar bijna helemaal verdwenen. Je ziet dan ook een directe link met de lokale corruptie. Daar waar de lokale media niet meer zijn, is corruptie toegenomen." Op de index is de VS twee plekken gezakt, naar de 57e plek.

Journalist is target

Grote techbedrijven als Google, Facebook, Amazon, Microsoft en Apple dragen bij aan de toenemende economische druk. "Zij hebben de advertentie-inkomsten overgenomen die de media toekomen." Daarnaast zorgen algoritmes ervoor dat desinformatie vrij spel krijgt op sociale media, zegt FPU. Dat ondermijnt het publieke vertrouwen in onafhankelijke journalistiek en maakt het moeilijker voor mensen om feiten en onwaarheden te scheiden.

Ook leiden conflicten in de wereld, zoals de oorlog tussen Hamas en Israël, tot benarde situaties voor journalisten. Zo wordt er in de Gazastrook onder zeer moeilijke omstandigheden nog journalistiek bedreven. "Daar zijn bijna 200 journalisten gedood, de stroom valt uit, ook voor journalisten geldt dat zij honger hebben en zonder eten of water zitten", zegt Kronenburg.

Deze week kwam ook naar buiten dat de Oekraïense journalist Viktoria Rosjtsjyna maandenlang is gemarteld door Rusland. Kronenburg zegt dat journalisten nu ook vaak een doelwit zijn. "Je wordt niet meer ontzien tijdens een conflict, demonstratie of oorlog. Je bent echt een target."

Nederland op derde plek

Nederland is hoger op de ranglijst geëindigd dan vorig jaar: op derde plek in plaats van de vierde. Dat komt onder andere door de veroordeling van de verdachten van de moord op Peter R. de Vries.

We mogen er blij om zijn dat Nederland zo hoog is geëindigd, zegt Kronenburg, maar ook hier staat de persvrijheid volgens haar onder druk. "Bijvoorbeeld door online bedreigingen, fysieke bedreigingen en juridische intimidatie van journalisten. Het is niet helemaal zorgeloos in Nederland."

Journalistenvakbond NVJ onderstreept dat. "Wat heb je nog te wensen, zou je denken. Maar wij maken ons wel degelijk zorgen over de persvrijheid in Nederland", zegt directeur Thomas Bruning. Hij wijst naar het huidige kabinet. "Ze halen bijvoorbeeld uit naar de publieke omroep. En ook de manier waarop minister Wiersma van Landbouw omgaat met het concept openbaarheid geeft te denken."

Minister Wiersma hield eerder dit jaar de openbaarmaking van boerenemissies tegen. "Dat is actief hinderen." Ook houdt de intimidatie van journalisten aan. "Kortom: blij dat we in de hoogste regionen zijn geëindigd, maar genoeg voorbeelden die reden tot zorg zijn", aldus Bruning.

Statiegeld Nederland gaat twee winkels openen in Rotterdam en Amsterdam waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren in ruil voor statiegeld.

"In een ideale wereld zouden consumenten hun flesjes en blikjes kunnen inleveren waar ze die ook gekocht hebben, maar dat is nu simpelweg nog niet het geval", zegt Jeroen Hillen, directeur van Statiegeld Nederland. "Er is geen wettelijke verplichting voor winkels om statiegeldverpakkingen in te nemen. Daarom nemen wij nu zelf het voortouw."

Statiegeld Nederland maakt deel uit van Verpact, een samenwerking van producenten en importeurs van verpakkingen die bij wet verplicht zijn om in Nederland het inzamelen van al dat plastic en blik te regelen.

Hoewel er steeds meer blikjes en plastic flessen worden ingeleverd, is het doel van 90 procent inname nog altijd niet in zicht. Met de winkels hoopt Statiegeld Nederland het voor mensen makkelijker te maken, zodat er meer wordt ingezameld.

Contant of met tikkie

In de winkels kunnen mensen straks contant of via een tikkie hun geld terugkrijgen. Ook is er de mogelijkheid om het geld te doneren aan een goed doel.

Vooralsnog gaat het maar om twee winkels, in Rotterdam en Amsterdam; volgens Statiegeld Nederland is dat bewust. Juist in deze steden is de behoefte aan extra innamepunten groot, net als aan de mogelijkheid om contant te worden uitbetaald.

De eerste winkel gaat op 9 mei open in Rotterdam en op 14 mei kunnen mensen ook met hun statiegeldverpakkingen terecht in de tweede winkel, in Amsterdam.

In het Verenigd Koninkrijk heeft een kandidaat van de populistische Reform Party in een ingelaste verkiezing voor een parlementszetel de Labour-kandidaat nipt verslagen. Na een hertelling bleek het verschil in het district Runcorn zes stemmen. Dat maakt het na de Tweede Wereldoorlog de kleinste overwinning in zo'n verkiezing.

Leider Nigel Farage van de Reform UK-partij was verrukt over de uitslag. Hij was speciaal naar het district bij Liverpool afgereisd om de uitslag binnen te zien komen. "Dit is absoluut een heel belangrijk moment, absoluut, zonder enige twijfel. En we zien het door heel het land."

Behalve de tussentijdse verkiezing voor de parlementszetel waren er gisteren ook gemeenteraadsverkiezingen in het hele land. Daarnaast werden ook enkele burgemeesters gekozen.

Meer Reform-succes

De parlementszetel was lang niet het enige Reform-succes. Oud-Conservatief Andrea Jankyns wordt voor de partij burgemeester van Greater Lincolnshire, een gebied met ruim een miljoen inwoners. Ze won met gemak: ze kreeg 40.000 stemmen meer dan haar conservatieve tegenstander.

In andere gemeenten wisten Reform-kandidaten verrassend de tweede plek te halen. Zo was in North Tyneside het verschil met de Labour-winnaar maar 444 stemmen.

Ook in gemeenteraden won de partij zetels of wisten kandidaten het de concurrenten van Labour of de Tory's moeilijk te maken. De uitslagen van alle circa 1600 plekken wordt in de loop van de dag verwacht.

De verkiezingen voor de parlementszetel van Runcorn waren nodig doordat het vorige parlementslid moest opstappen na een veroordeling tot tien weken cel wegens mishandeling. Labour-parlementariër Mike Amesbury had in een verhit gesprek een kiezer plotseling in het gezicht gestompt en was blijven slaan toen die al op de grond lag.

Een woordvoerder van Labour zegt dat de partij de verkiezingen daarom met een achterstand is in gegaan. Toch is het verlies pijnlijk voor Labour: voor het eerst in ruim een halve eeuw is het parlementslid in het district niet van die partij. Bij de verkiezingen van afgelopen zomer had Amesbury nog een voorsprong gehad van bijna 15.000 stemmen.

Winnaar Sarah Pochin noemt haar verkiezing het bewijs dat de Britse kiezer ander beleid wil. "We zijn het zat, zat van Tory-mislukkingen, zat van Labour-leugens." Labour-kandidaat Karen Shore verliet de verkiezingsavond zonder met de pers te spreken.

De verkiezingen waren de eerste sinds de klinkende landelijke Labour-overwinning van vorig jaar juli. Keith Starmer wist daarbij door 411 zetels binnen te halen en na 14 jaar een eind te maken aan macht van de Conservatieven. Premier Sunaks partij kreeg een verlies te verwerken van 251 zetels.

Reform werd qua stemmen bij die verkiezingen de derde partij, maar kon die winst door het Britse kiessysteem slechts omzetten in vijf zetels. Wel kreeg Nigel Farage, met de partij UKIP bekend geworden als fel voorstander van de Brexit, voor het eerst een zetel in het parlement. De verkiezingen van gisteren werden gezien als graadmeter, of hij die winst heeft weten te bestendigen.

'Tories gaan eraan'

Farage zal wat dat betreft ook verheugd zijn met de eerste uitslagen. Naast de winst in Runcorn won zijn partij in meer dan de helft van de eerste honderd uitslagen die binnenrolden. Daarbij bracht bijna 40 procent van de kiezers een stem uit op een Reform-kandidaat.

"Wij zijn nu de oppositie in het Verenigd Koninkrijk tegen Labour. De Tories stellen niks voor", reageerde Farage strijdbaar op de binnenlopende uitslagen. "Ze gaan eraan. We maken het einde mee van een partij die sinds 1832 bestaat en nu verdwijnt."

Premier Starmer zei de boodschap van de kiezer te begrijpen. "We zijn gekozen om verandering te brengen en daar zijn we mee begonnen", beloofde hij. "Wat ik uit deze resultaten meeneem is dat we sneller moeten werken en meer moeten doen."

Ruim 40 jaar volgde hij het Spaanse elftal de hele wereld over, maar nu zwijgt zijn trommel: Manuel Cáceres Artesero, beter bekend als Manolo el del bombo (Manolo met de trom), is op 76-jarige leeftijd overleden.

Manolo woonde tien wereldkampioenschappen en acht EK's van zijn nationale elftal bij. Zijn eerste internationale wedstrijd bezocht hij op Cyprus in 1979, maar hij kreeg pas echt de smaak te pakken toen het WK in 1982 in zijn eigen land werd gehouden. In totaal liftte hij toen 16.000 kilometer om wedstrijden van zijn ploeg bij te wonen.

Standaard had hij daarbij zijn traditionele bombo (basdrum) bij zich en een Baskische baret op. Ook droeg hij een nummer 12 op zijn tenue, als teken dat hij gold als twaalfde man van La Roja. Met zijn ritmisch gebeuk zweepte hij zo de Spaanse fans op.

"Hij was er altijd, door dik en dun", reageert de Spaanse voetbalfederatie op zijn overlijden. "Je zult voortleven in onze harten."

Toch waren er momenten dat Manolo het moest laten afweten. Zijn WK in Qatar viel in 2022 in het water door een misverstand over kaartjes, waardoor hij het land niet binnenkwam. Plannen van de voetbalfederatie om hem later alsnog in te vliegen, gingen niet door toen Spanje werd uitgeschakeld.

Ook miste hij door ziekte een wedstrijd bij het WK in Zuid-Afrika: met een longontsteking moest hij de 0-1 overwinning tegen Paraguay laten schieten: "Ik hoestte zowat mijn lever op". Wel herstelde hij op tijd voor de finale tegen Oranje.

Het was volgens Manolo een van de mooiste wedstrijden die hij ooit had gezien. De verpletterende 0-1 van Iniesta maakte Spanje in de 116e minuut voor de eerste keer wereldkampioen. "Nu kan ik sterven", was zijn reactie.

Ook in zijn laatste wedstrijd zag hij Spanje ons land verslaan, bij de penaltyreeks in de Nations League op 23 maart.

Failliet en verlaten

Manolo moest ook toegeven dat zijn obsessie hem veel had gekost. Zijn café, tegenover het Valenciastadion, ging in coronatijd failliet. Ook bleken zijn vrouw en kinderen ooit vertrokken toen hij eens terugkeerde na een toernooi: "Eigenlijk had ik hen verlaten. Ik was immers altijd bij Spanje." Manolo gaf openlijk toe: "Het Spaanse elftal is mijn alles."

Toch zei Manolo dat hij er ook veel voor had teruggekregen. Zo werd hij bij wedstrijden door Spaanse royals enthousiast begroet en werden zijn tickets en verblijf vaak door anderen betaald. Toen zijn trommel in 2017 werd gestolen, werd de opsporing een nationale zaak. Het instrument werd na alle ophef teruggebracht.

Zijn overlijden levert reacties op van de Spaanse premier Sánchez tot het nationaal olympisch comité. "Zijn echo zal blijven klinken", schrijft sportmedium DAZN Fútbol, "bij elke stap, bij elke goal, in elk hart dat het nationale elftal aanmoedigt."

Watertaxi's overschrijden 's nachts op de Waddenzee nog steeds regelmatig de maximumsnelheid. Dat blijkt uit onderzoek van Omrop Fryslân. Tussen september en december zijn bijna 230 snelheidsoverschrijdingen geregistreerd.

Aanleiding voor het onderzoek is het dodelijke ongeluk met een watertaxi en een veerboot bij Terschelling in 2022. Hierbij kwamen drie mannen en een 12-jarige jongen om het leven. Uit onderzoek is gebleken dat beide boten destijds te hard voeren.

's Nachts mogen watertaxi's op de Waddenzee niet harder dan 20 kilometer per uur. Volgens de wet hoeven deze schepen zich overdag niet aan een snelheidslimiet te houden.

Tot 60 kilometer per uur

Uit gegevens van de website MarineTraffic die Omrop Fryslân heeft geanalyseerd, blijkt dat watertaxi's die limiet 's avonds geregeld hebben overschreden. Die overschrijdingen variëren van enkele kilometers te hard tot snelheden van 60 kilometer per uur.

In de periode van september tot en met december vorig jaar hebben zeven watertaxi's in ieder geval 228 keer sneller gevaren dan is toegestaan. Dat is een toename van 50 procent ten opzichte van dezelfde periode van 2023. Toen overschreden de schepen de toegestane snelheid 155 keer.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat laat de regionale omroep weten de resultaten van het onderzoek zorgwekkend te vinden. "We nemen de veiligheid op de Waddenzee zeer serieus. De watertaxiondernemers geven in onze overleggen met hen aan dat ook te doen", zegt een woordvoerder. "We zullen dit daarom ter sprake brengen."

Behoefte aan nachtelijk vervoer

De watertaxibedrijven vinden dat het onderzoek laat zien dat er behoefte is aan vervoer op de Waddenzee, ook in de nachtelijke uren. Ze zijn al enige tijd in gesprek met het ministerie om invulling te geven aan de wens daarvoor die ook de Tweede Kamer heeft uitgesproken.

"Als je vanaf Harlingen naar Terschelling vaart, duurt de tocht ruim twee uur als je je houdt aan een snelheid van 20 kilometer per uur. Dat kost tijd en geld", zegt verslaggever Johanna Brinkman van Omrop Fryslân tegen NPO Radio 1.

De Kamer heeft een BBB-motie aangenomen over de mogelijkheid om watertaxi's aan te wijzen als kleine veerpont, waardoor ze 's nachts structureel sneller mogen varen dan 20 kilometer per uur. Over de uitwerking van die motie is nog geen besluit genomen. "Wij betreuren het ten zeerste dat dit zo lang moet duren", zeggen de bedrijven.

'Verantwoordelijkheid bij schippers'

De handhaving ligt in handen van Rijkswaterstaat en de politie. Sinds het ongeluk in 2022 is er extra aandacht voor de veiligheid op de Waddenzee. "Zo is er in het najaar van 2024 een gezamenlijke handhavingsactie opgezet met Rijkswaterstaat gericht op watertaxi's", zegt een politiewoordvoerder. "Tijdens deze actie zijn geen snelheidsovertredingen vastgesteld."

Rijkswaterstaat geeft aan dat "er een grote verantwoordelijkheid bij schippers zelf ligt om zich aan de regels te houden en gevaarlijke situaties te voorkomen".

Voor Nederlandse consumenten blijven de prijzen doorstijgen. Vergeleken met een jaar geleden werd het leven in april 4,1 procent duurder. In maart kwam de inflatie uit op 3,7 procent.

In april waren het opnieuw voedingsmiddelen en diensten die duurder werden, blijkt uit een snelle raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Energie werd juist goedkoper.

Het CBS benadrukt wel dat de prijzen in april altijd wat sterker stijgen dan de maanden ervoor. Dat heeft te maken met bijvoorbeeld duurdere vliegtickets vanwege de meivakantie, die dit jaar deels in april viel. Dat zijn dan geen structurele prijsstijgingen.

Prijsverhogingen verdwijnen

Mede daarom is het CBS toch wat positiever over hoe de inflatie zich de komende maanden kan ontwikkelen. "In april zaten dit jaar net wat meer vakantiedagen dan vorig jaar. Dat zorgt dat diensten duurder worden. Dat effect is er voor mei uit", zegt CBS-econoom Frank Notten. "Ook de vorig jaar ingevoerde accijnsverhogingen op tabak lopen uit de inflatie. Net als de huurverhoging uit juli vorig jaar."

De inflatie zou verder kunnen dalen als de olieprijzen op het lage niveau blijven of door de Amerikaanse handelsoorlog en de lage prijs van de dollar. "Dit zijn een aantal signalen die er op wijzen dat de inflatie de komende maanden wat omlaag zou kunnen gaan", verwacht Notten.

Meer details over de exacte prijsstijgingen komen over een week, als het CBS de definitieve inflatiecijfers publiceert.

Stabiel in Europa

Vergeleken met de eurozone blijft Nederland uit de pas lopen. In april bleef de inflatie in de eurozone stabiel op 2,2 procent, zo maakte het Europese statistiekbureau Eurostat bekend.

Naast Nederland hebben alleen Estland en Letland een inflatie boven de 4 procent. In België daalde de inflatie een half procent, naar 3,1 procent.

Goedemorgen! In het Verenigd Koninkrijk worden de uitslagen van de lokale verkiezingen bekend. En in Miami verschijnt Max Verstappen gewoon op het circuit, ook al miste hij gisteren de mediadag.

Eerst het weer: de zon schijnt op veel plaatsen volop. De wind draait naar noordelijke richtingen. Daardoor is het verschil in temperatuur groot: maximaal 17 graden op de Wadden tot 27 graden in het zuiden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Scheveningen is gisteravond de mobiele eenheid ingezet vanwege rellen. Groepen jongeren bekogelen de politie onder meer met stenen, fietsen en glaswerk.

De politie laat aan Omroep West weten dat de jongeren via sociale media in Scheveningen hadden afgesproken, waarschijnlijk om te vechten. Er waren tussen de 100 en 300 jongeren op de oproep afgekomen.

De ME werd ingezet om de orde herstellen. Er zijn geen aanhoudingen verricht. Tegen middernacht was het weer rustig.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Struikelstenen, kleine monumentjes op straat, zijn hier vooral bekend om de slachtoffers van de Holocaust te eren. Ze verschijnen nu ook in Arlington in de Verenigde Staten, om zo het slavernijverleden te herdenken:

Fijne dag!

Minister Faber (Asiel) is ontstemd over een uitje dat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) organiseert voor een groep jonge asielzoekers in Sint Annaparochie. "Ho, dit gaan we dus niet doen.", schijft de minister op X.

Deze zogenoemde alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv's) verblijven in een asielzoekerscentrum in het Friese dorp. Op de drukste dag van de kermis in het dorp, op 17 mei, heeft het COA een excursie voor hen geregeld naar de Efteling. Daarmee moet worden voorkomen dat er opstootjes ontstaan, meldt de Leeuwarder Courant.

Problemen

Vorig jaar waren er problemen tussen jongeren uit de omgeving en uit het asielzoekerscentrum. Toen raakten drie mannen van 18, 20 en 22 jaar gewond bij een steekpartij tijdens het dorpsfeest. Daarvoor werden drie bewoners van het asielzoekerscentrum opgepakt, meldde Omrop Fryslan. En ook dit jaar waren er meerdere incidenten tussen jongeren uit de buurt en uit het asielzoekerscentrum.

Om die reden is nu het uitje op 17 mei gepland, zegt het COA tegen de Leeuwarder Courant. "Ze hebben jaarlijks een uitje", meldt woordvoerder Jolanda Bolt. "Dat hebben we nu op de drukste dag van het dorpsfeest gepland. Vorig jaar is daar veel onrust geweest. Dat willen we niet weer. Zie het als een voorzorgsmaatregel."

Extra begeleiding

De kermis in het dorp wordt gehouden van 16 tot en met 20 mei. Voor de andere dagen zegt het COA de jongeren extra te begeleiden en is er onder meer contact met de gemeente en de wijkagent.

Faber vindt dat er met de trip naar de Efteling sprake is van "een snoepreisje" op kosten van de belastingbetaler. "Ik ga hierover in gesprek met het COA", zegt zij.

Na een tekort aan passende ruimtepakken zes jaar eerder, heeft de Amerikaanse astronaut Anne McClain dan toch voor het eerst een ruimtewandeling gemaakt met een andere vrouw. Het is daarmee pas de vijfde keer dat een ruimtewandeling met alleen vrouwen is gemaakt.

In 2019 zou McClain eigenlijk deel uitmaken van het eerste team ruimtewandelaars dat uitsluitend uit vrouwen bestond, maar toen waren er op het internationale ruimtestation ISS niet genoeg ruimtepakken in maat M. Daarom was de eerste ruimtewandeling van twee vrouwen samen pas zo'n acht maanden later, toen McClain alweer op aarde was.

Zes uur

Gisteren kon McClain dan eindelijk wél naar buiten met een andere vrouw. Samen met de eveneens Amerikaanse astronaut Nichole Ayers was zij zo'n zes uur buiten het ISS aan het werk. Zij waren bezig met het voorbereiden van de installatie van een set zonnepanelen en het verplaatsen van een antenne. Voor Ayers was het haar eerste ruimtewandeling, McClain had er al twee gemaakt met mannelijke astronauten.

De wandeling werd kort uitgesteld omdat McClain enkele minuten voor de wandeling zag dat er draadjes uit haar handschoen staken. Nadat was vastgesteld dat de handschoenen nog intact waren, kreeg zij groen licht.

Een vrachtwagen die muntgeld vervoerde is in Texas op een snelweg gekanteld, waardoor zo'n acht miljoen munten, met een totale waarde van 800.000 dollar (omgerekend zo'n 708.000 euro) op de weg terechtkwamen.

Volgens meerdere Amerikaanse media ging het om nieuwe Amerikaanse munten van 10 cent. Volgens getuigen lag er een zee aan glimmende munten op snelweg 287 bij het kleine Texaanse dorp Alvord. Hoe de vrachtwagen kon kantelen, is niet bekend. De chauffeur van de vrachtwagen en de bijrijder zijn naar het ziekenhuis gebracht, maar verkeren buiten levensgevaar. Het ongeval vond dinsdag plaats, maar werd pas gisteren breed opgepikt door internationale media.

Scheppen en machines

Het gaat om een vrachtwagen van het bedrijf Western Distributing, dat onder meer waardetransporten verzorgt. Meerdere rijbanen waren zo'n veertien uur afgesloten zodat de munten konden worden verzameld. Een deel werd met de hand en met scheppen opgeraapt door personeel van Western Distributing, maar er werden ook machines ingezet.

"Het grappigste vond ik dat ze de muntjes verzamelden met behulp van de zuigwagens die worden gebruikt om rioolwater, water en dat soort dingen weg te zuigen", zei burgemeester Caleb Caviness van Alvord tegen The New York Times. Volgens hem zijn de meeste munten teruggevonden, maar is een klein deel weggespoeld door regen.

In het dorp gingen volgens een getuige geruchten dat de munten een totale waarde van 8 miljoen dollar hadden, maar dat leidde niet tot een massale toestroom van mensen. Politieagenten hielden de wel aanwezige toeschouwers op afstand tijdens de opruimwerkzaamheden.

In Scheveningen is gisteravond de mobiele eenheid ingezet vanwege rellen. Groepen jongeren bekogelden de politie onder meer met stenen, fietsen en glaswerk.

De politie laat aan Omroep West weten dat de jongeren via sociale media in Scheveningen hadden afgesproken, waarschijnlijk om te vechten. Tussen de 100 en 300 jongeren waren op de oproep afgekomen.

Een verslaggever van Omroep West die erbij was, meldde dat hij vanwege de ongeregeldheden moest schuilen omdat het te gevaarlijk werd om verslag te doen. "Er gingen stenen, glas, stokken en waterflessen door de lucht. De politie kreeg het zwaar te verduren", aldus de verslaggever.

Vanwege de ongeregeldheden stopten twee trams op last van de politie niet bij een aantal haltes, meldt vervoerder HTM.

Zo zag de confrontatie eruit:

Nadat de jongeren zich tegen de politie hadden gekeerd, werd de ME opgeroepen om de orde herstellen. Er zijn geen aanhoudingen verricht. Tegen middernacht was het weer rustig.

'Snoeihard aanpakken'

Een restauranteigenaar die liever anoniem blijft, heeft naar eigen zeggen schade aan zijn terras. "Jongens sprongen op politieauto's en hebben mijn terras kapot gegooid. Ik denk dat ik een paar duizend euro aan omzet ben misgelopen. Ik ben boos. Ze hebben alles verpest. Elk jaar op Scheveningen is er iets. Dit is slechte reclame voor Scheveningen."

Scheveningen maakt deel uit van de gemeente Den Haag en fractievoorzitter Richard de Mos van Hart voor Den Haag heeft in de gemeenteraad een spoeddebat aangevraagd. Hij wil dat de relschoppers "snoeihard worden aangepakt". Ook andere Haagse politici spraken zich uit over de rellen en eisen dat ze worden aangepakt.

Het Britse warenhuis Harrods zegt dat hackers hebben geprobeerd om in te breken in de systemen. Het bedrijf heeft uit voorzorg het internetverkeer in zijn winkels vertraagd. Het is het derde bedrijf in twee weken tijd dat te maken heeft met een cyberaanval in het Verenigd Koninkrijk.

Ondanks de aanval zijn de fysieke en de online winkels open. Harrods heeft behalve het bekende luxe warenhuis aan Brompton Road in Londen cosmeticawinkels in het VK en winkels op Britse luchthavens.

Andere bedrijven getroffen

Gisteren schakelde de supermarktketen Co-op een deel van zijn IT-systemen uit nadat hackers hadden geprobeerd in te breken. Medewerkers van het bedrijf kregen te horen dat ze hun camera's aan moesten houden bij online vergaderingen om te voorkomen dat onbekenden zouden deelnemen, melden Britse media.

Warenhuis Marks & Spencer kampt al sinds 25 april met een gijzelaanval op zijn servers. Bij dat type aanval blokkeren hackers belangrijke bestanden van het bedrijf. In ruil voor losgeld worden ze weer vrijgegeven.

Sinds vorige week vrijdag neemt M&S daarom geen online bestellingen meer aan. Ook zijn de schappen in sommige winkels van de keten leeg, meldt de Britse zender BBC. De waarde van het bedrijf is vanwege de aanval op de beurs met een half miljard pond gedaald.

Onderzoek

Het is niet bekend wie achter de aanvallen zit. Ook is onbekend of de aanvallen met elkaar te maken hebben.

Het Britse Nationaal Cyber Security Centrum, dat online veiligheidsadviezen geeft, onderzoekt de aanvallen. De instantie zegt dat het daarvoor samenwerkt met de getroffen bedrijven. De Britse politie en het nationale misdaadagentschap onderzoeken de cyberaanval op M&S.

Deze week scheen de zon volop en werd het steeds warmer. In combinatie met de meivakantie een perfecte samenloop van omstandigheden om van het lekkere weer te genieten.

Qua warmte was vandaag het hoogtepunt van de week. Het werd in Zeeuws-Vlaanderen 29,5 graden. Op andere plaatsen steeg de temperatuur naar 25 tot 28 graden.

Vanavond en vannacht blijft het vrij warm en daardoor is er kans op het zien van zeevonk aan de kust. Dat werd afgelopen nacht ook al waargenomen, zoals hieronder op Terschelling.

Zeevonk is een soort alg. Vooral op warme en zonnige dagen met weinig wind zijn het er veel. Als de zeevonk in beweging komt, bijvoorbeeld door golven of als je door het zeewater loopt, zorgt een chemische reactie ervoor dat de algen blauw licht geven.

Opvallend veel zon in april

Het weer van vandaag borduurde voort op een zonnige, warme en droge aprilmaand. Vooral de hoeveelheid zon is opmerkelijk: het werd de op twee na zonnigste april ooit gemeten.

Het begin van mei gaat gepaard met een geleidelijke verandering van het weer. Morgen merk je daar ten zuiden van de grote rivieren nog niet zo veel van. Het wordt daar opnieuw warm met 28 graden. De wind gaat uit het noorden over de Noordzee waaien, waardoor het in de noordelijke provincies een stuk minder warm wordt met 16 graden.

Morgen is het eerst nog droog en later op de dag kunnen enkele onweersbuien ontstaan. Zaterdag maakt vooral het zuiden kans op regen. Het is dan al wat verder afgekoeld naar een graad of 17.

Bevrijdingsdag een stuk frisser

Zondag wordt het helemaal een frisse dag. Er is dan veel bewolking en er valt af en toe een bui. Het is hooguit 12 graden. In de avond is het bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam fris met ongeveer 9 graden.

Ook op Bevrijdingsdag is er geen garantie voor een volledig droge dag. Het is dan wel weer iets warmer met 15 graden en zon tussen de wolken door.

Winkelketen Blokker, die eind vorig jaar failliet ging, wil opnieuw winkels openen in Nederland. Dat bevestigen bronnen aan de NOS. Om hoeveel vestigingen het gaat, kunnen de bronnen aan de NOS nog niet bevestigen. Volgens RTL Nieuws zou het om dertig tot veertig winkels gaan.

Enkele leveranciers zeggen dat zij in gesprek zijn met Roland Palmer, die nu bijna een halfjaar eigenaar is van de nieuwe Blokker.

Retailopkoper Eric Kooistra kocht in december een groot deel van de voorraad van Blokker op. Hij is nu weer in gesprek om de nieuwe winkels te bevoorraden. Kooistra verwacht dat de eerste nieuwe Blokker-winkels binnenkort zullen openen. "Een exacte datum is mij onbekend, maar het is wel op korte termijn."

De Facebook-pagina van winkelcentrum Breskens vermeldt dat de Blokker aldaar in ieder geval in juni opengaat.

Failliet

Blokker werd in november failliet verklaard. De laatste jaren liepen de schulden op, waaronder belastingschulden door de coronaperiode. Ook de omzet van de winkels viel tegen door concurrentie van winkels die ook huishoudelijke artikelen verkopen.

Eerder was al duidelijk dat Roland Palmer het bedrijf opnieuw wilde opbouwen samen met de franchise-ondernemers van 45 filialen. Palmer is een neef van Ab en Jaap Blokker die het bedrijf ruim dertig jaar hebben geleid. Hij was vanavond niet bereikbaar voor commentaar.

Op het terras van een hotel in Rijswijk (Zuid-Holland) is gisteren even voor 18.00 uur een man doodgeschoten. De eigenaar van het hotel zegt tegen Omroep West dat het slachtoffer van dichtbij onder vuur werd genomen. Dat is op camerabeelden vastgelegd. Het slachtoffer is een 41-jarige man uit Turkije, meldt de politie. Hij overleed ter plekke.

"Je ziet dat er een man zonder gezichtsbedekking komt aanlopen, schiet en er daarna rennend vandoor gaat", aldus de eigenaar van het hotel.

Volgens De Telegraaf is het slachtoffer een Turkse crimineel die er onder meer van wordt verdacht achter de moord op een man in Noord-Cyprus te zitten. Deze man bezat meerdere casino's en hotels op Noord-Cyprus en werd gezocht door de VS wegens onder meer witwaspraktijken.

Volgens De Telegraaf werd de in Rijswijk doodgeschoten Turkse man in 2023 in Nederland aangehouden op verzoek van de Turkse autoriteiten. De politie wil de identiteit van de man nog niet bevestigen.

Zoektocht

Een ooggetuige zegt tegen de regionale omroep dat hij drie knallen heeft gehoord en de schutter daarna voorbij zag lopen. "De man had een wapen in zijn broeksriem hangen en liet dat aan mij zien. Daarna rende hij langs mij weg het bos in."

Met 'bos' bedoelt de getuige het park waarin het hotel staat. De politie is op zoek naar de schutter die wordt omschreven als een man van ongeveer 1,80 meter met een normaal tot stevig postuur, met een baard en zwarte kleding.

Bij het hotel was veel politie op de been: