NOS Nieuws - Algemeen

De problemen op het spoor rond Amsterdam zijn opgelost waardoor de dienstregeling kan worden hervat. Dat meldt een woordvoerder van de NS. Vandaag reden er in de Randstad veel minder treinen als gevolg van de storing.

Volgens ProRail zijn er nog zeven storingen op het spoor, maar deze liggen op "gunstigere plekken", waardoor het treinverkeer weer gewoon rijdt.

Vooral rond Amsterdam waren er problemen. Zo reden er veel minder treinen tussen Schiphol en Amsterdam Zuid. Tussen Schiphol en Leiden Centraal reden geen intercity's en tussen Amsterdam en Breukelen geen sprinters. Daarnaast waren er problemen met de hogesnelheidslijn tussen Schiphol en Rotterdam.

De oorzaak van de problemen was volgens ProRail en de NS dat er niet snel genoeg is gereageerd op metingen van een meettrein. Die registreerde dinsdag dat de staat van het spoor ten zuiden van Amsterdam niet aan de veiligheidseisen voldeed. De veiligheidsregels schrijven voor dat daar binnen 72 uur actie op moet worden genomen, maar dit is niet gebeurd.

Deze problemen zijn nu grotendeels opgelost, waardoor de treinen weer over dat spoor mogen rijden.

De hinder was vooral groot rond de Bijlmer. NS zette bussen in en reizigers konden gebruik maken van de metro.

Een grote brand heeft vanochtend vroeg veel schade aangericht in een buurtcentrum in Haarlem. Het is de derde keer in een week tijd dat er een incident plaatsvindt bij het buurtcentrum aan de Stresemannlaan.

De brand brak uit rond 04.30 uur, meldt NH. Al snel sloegen de vlammen uit het pand. Niemand raakte gewond, maar er was zoveel rookontwikkeling dat de veiligheidsregio omwonenden korte tijd adviseerde om ramen en deuren gesloten te houden. De oorzaak is nog onbekend, maar de politie gaat uit van opzet.

De brand volgt op een reeks eerdere incidenten. Gisterochtend deed de politie met een explosievenverkenner en een speurhond langdurig onderzoek bij hetzelfde buurtcentrum. Dat was na een melding over iets dat naar binnen was gegooid. Uit voorzorg werd de straat afgezet, zei een politiewoordvoerder gisteren. Ook werd in de buurt onderzoek gedaan. Of er gisteren iets is gevonden, heeft de politie niet gezegd.

Tegen de gevel

Precies een week geleden ontstond korte tijd brand bij het buurtcentrum nadat er waarschijnlijk een explosief tegen de gevel was gegooid. Op 1 december 2022 tikte iemand een ruit van het pand in en gooide een soort vuurbom naar binnen, waardoor op meerdere plekken brand uitbrak.

Of de eerdere incidenten iets met incident van vanochtend te maken hebben, is nog niet duidelijk.

Het buurtcentrum is onder andere het clubhuis van de Vereniging Marokkaanse Gemeenschap Haarlem (VMGH) en wordt zeven dagen per week gebruikt, onder meer voor inburgerings- en computercursussen. Scholieren krijgen er huiswerkbegeleiding. Ook worden er taallessen gegeven in het centrum.

In Valkenburg in Zuid-Limburg is de Wilhelminatoren ingestort. Of er gewonden zijn gevallen is niet bekend, zegt een woordvoerder van de Veiligheidsregio. Er wordt momenteel naar mogelijke slachtoffers gezocht, zegt hij.

"Een droneteam met warmtecamera kijkt of er mensen onder het puin liggen", zegt de woordvoerder.

Honden van het USAR-zoekteam speuren ook de brokstukken af en en die sloegen in de loop van de ochtend aan. Dat betekent dat er mogelijk een lichaam onder het puin ligt. Om daarbij te komen moeten brokstukken worden weggehaald door een speciaal team uit Duitsland.

KNMI zag signaal

Er zijn overigens geen aanwijzingen dat er mensen worden vermist. De toren moet in de vroege ochtend zijn ingestort. "We kregen om ongeveer 06.45 uur de eerste meldingen binnen dat mensen de toren niet meer zagen", zegt de woordvoerder.

Hoe laat de toren precies is ingestort is nog onduidelijk, maar om 05.31 uur zag het KNMI een signaal in zijn meetstation in Valkenburg. Een woordvoerder laat weten dat het er niet op lijkt dat er een aardbeving heeft plaatsgevonden. "Dan zouden we een ander beeld hebben gezien op de seismometer". Het KNMI onderzoekt de piek nu verder om vast te stellen of er daadwerkelijk een verband is met het instorten van de toren.

Het KNMI zag een piek op de seismometer:

De burgemeester van Valkenburg Daan Prevoo: "De eigenaren hebben gezegd dat er niemand in het gebouw aanwezig was en kon zijn, maar we willen dat gewoon zeker weten."

Op foto's is te zien dat de toren in puin ligt:

Burgemeester Prevoo geloofde eerst niet dat de toren was ingestort. "Je denkt aan een vervroegde 1 aprilgrap. Ik woon in de buurt en ben er meteen naartoe gereden."

De plek biedt een verdrietige aanblik. "Het hart van Valkenburg bloedt, een iconisch gebouw is weg. Het is misschien een rare vergelijking, maar wat de Wilhelminatoren voor Valkenburg is, is de Eiffeltoren voor Parijs."

De Wilhelminatoren is een rijksmonument van ongeveer dertig meter hoog. Hij is gebouwd in 1906 en staat op de Heunsberg met een weids uitzicht over de omgeving.

Geplande renovatie

De kabelbaan in Valkenburg kwam uit bij de Wilhelminatoren. In het gebouw zat ook een brasserie. De toren was al dicht voor onderhoud. "Maar de werkzaamheden waren nog niet begonnen", zegt de woordvoerder van de Veiligheidsregio. Het is niet duidelijk wat voor onderhoud er moest worden verricht.

Prevoo zegt dat er vergunningen waren aangevraagd voor het renovatiewerk. Hij zegt dat er gekeken wordt wat er met het gebouw aan de hand was en wat er nu gebeurd is. "Als we dat onderzocht hebben kunnen we mogelijk een oorzaak aanwijzen."

De wegen in de omgeving van de toren zijn afgesloten.

Er zijn veel hulpdiensten op de plek waar de toren is ingestort:

De burgemeester wil er niet aan denken wat er had kunnen gebeuren als de toren overdag was ingestort. "Zodra de zon schijnt zoals vandaag, komen duizenden mensen naar Valkenburg om te wandelen of op een terrasje te zitten. We zijn aan een ramp ontsnapt."

Vijf jaar geleden sloot het kabinet onder meer restaurants, scholen en sportscholen. Het waren coronamaatregelen die we een paar weken daarvoor onvoorstelbaar hadden gevonden. Ze waren bedoeld om een zorginfarct te voorkomen, maar legden een groot deel van de economie stil.

"Een uitzonderlijk zware economische schok", noemde De Nederlandsche Bank (DNB) het in juni 2020. Een diepe recessie zou onontkoombaar zijn.

Hoe hard was de economische schok daadwerkelijk, als we nu vijf jaar later terugkijken?

Werkloosheid

"Van de voorspellingen die we in 2020 maakten, is weinig uitgekomen", zegt DNB-directeur Olaf Sleijpen. In de eerste economische verwachtingen na het begin van de coronacrisis liep de werkloosheid flink op, huizenprijzen zouden dalen en de economie zou bijna twee keer zo hard krimpen als tijdens de kredietcrisis in 2009. "We moesten die verwachtingen steeds naar boven bijstellen", zegt Sleijpen.

"Wat er gebeurde, is een economisch mirakel", zegt Marieke Blom, hoofdeconoom van ING. "Vijf jaar geleden was ik heel bezorgd over de economie, en als ik toen had geweten hoelang alles zou duren was ik nog bezorgder geweest. Maar uiteindelijk was de economische impact veel kleiner dan we dachten."

In de grafiek hierboven zie je dat de economie flink kromp in het tweede kwartaal van 2020, toen de strenge coronamaatregelen van kracht waren. Een kwartaal later veert de economie voor een groot deel terug. In het tweede kwartaal van 2021 was de economie groter dan voor de coronacrisis.

Ook de werkloosheid liep minder op dan gedacht, zie je in de grafiek daarna. In de eerste paar maanden steeg de werkloosheid wel hard, maar daarna daalde die weer. Sinds eind 2021 zijn er zelfs minder werklozen dan voor de coronacrisis.

Tot slot de faillissementen, de derde grafiek. Bedrijven die nauwelijks omzet kunnen maken gaan failliet, was de logische verwachting. Maar er gingen juist steeds minder bedrijven failliet. Pas sinds vorig jaar zijn er meer faillissementen dan voor corona.

De les

"Bottom line is dat het beleid van de overheid het juiste was", zegt Sleijpen. "Ze stapten onmiddellijk in met een steunpakket om de uitval van de vraag te steunen."

Het was op 17 maart, twee dagen na de verplichte sluiting van de eerste bedrijven, dat het kabinet tientallen miljarden vrijmaakte om het bedrijfsleven te steunen.

Bedrijven kregen subsidies om salarissen en vaste lasten door te betalen, zodat mensen niet massaal werden ontslagen. Ook mochten ze het betalen van belasting uitstellen. Dat pakket dekte niet alle kosten voor ondernemers, maar toch voldoende om massaontslagen en -faillissementen te voorkomen.

"De les van corona is: een overheid kan erger voorkomen door heel veel geld uit te geven", zegt Blom. "En uiteindelijk hebben we na afloop niet eens een hogere overheidsschuld."

Zoals je in de grafiek hierboven ziet liep de schuldquote (de overheidsschuld als percentage van de economie) aan het begin van de coronacrisis flink op. In het eerste kwartaal lag die op zo'n 48 procent, een kwartaal later was dat 54 procent. Maar dat percentage is sinds die piek gedaald en nu is de overheidsschuld al een tijd lager dan hij was voor de coronacrisis.

"De overheidsschuld daalt vooral omdat het beleid gewerkt heeft", zegt Blom. "Als bedrijven overeind blijven, levert dat de overheid belastinginkomsten op. En omdat de schuldquote een percentage is van de omvang van de economie, daalt de schuldquote ook als de economie groeit dankzij het overheidsbeleid."

"Volgens de boekjes", zegt Sleijpen. "Doordat je met zo'n steunpakket de vraag stimuleert, groeit de economie. En elke euro die je besteedt, levert misschien wel meer op. Dat is voor een deel ook gebeurd met dit steunpakket."

Maar dan de kritiek. Heeft het pakket niet te lang geduurd? Misschien, zegt zowel Sleijpen als Blom. "Maar achteraf is dat makkelijk praten. In december 2021 hadden we nog een zware lockdown. Het is niet gek dat het kabinet toen niet stopte met de steunmaatregelen", zegt Sleijpen.

"Het is de vraag waar je de nadruk op legt", zegt Blom. "Het staartje had beter gekund. Maar het begin is zo ontzettend goed gegaan. Over het medische en maatschappelijke beleid kun je discussiëren, maar als we economisch evalueren moeten we vooral zeggen: het is een succes geweest."

En dan al die andere verwachtingen van corona. Het vliegverkeer viel stil door negatieve reisadviezen en treinverkeer en files namen af doordat mensen thuis werkten. Sommigen dachten dat die veranderingen misschien wel blijvend zouden zijn.

"Er is maar één ding dat is gebleven, niet alleen in Nederland maar ook daarbuiten", zegt Sleijpen. "Thuiswerken."

Sleijpen: "Voor corona was thuiswerken heel uitzonderlijk, dat stemde je af met je leidinggevende. Nu ben je minimaal 50 procent van je tijd op kantoor."

"Je ziet het ook terug in reizigerskilometers", zegt Blom. In het ov ligt het aantal check-ins nog steeds lager dan voor corona, blijkt uit de tweede grafiek hierboven. Per inwoner ligt het aantal autokilometers in 2024 ook nog net niet op het niveau van 2019, verwacht ING.

Vliegen doen we wel weer min of meer als vanouds. "Sommigen dachten dat alles blijvend zou veranderen", zegt Blom. "Maar ik hield er toen ook al rekening mee dat mensen snel zouden terugvallen in hun oude gedrag."

Wel zijn we ons bewuster van het risico op een pandemie. Sleijpen: "Dat speelt ook een rol in de discussie over de strategische autonomie van Europa. We willen niet meer afhankelijk zijn van medische voorzieningen uit landen buiten Europa."

Veerkracht

Terugkijkend, kunnen we dan zeggen dat de economische klap meeviel? "De maatregelen zijn niet meegevallen", zegt Sleijpen. "Maar de veerkracht van de economie wel. Een groot deel van de economie lag stil, maar er kwamen snel nieuwe bedrijven op die inspeelden op de situatie. Denk aan de bezorgservices en restaurants waar je diners kon afhalen."

Dat is de verklaring van het mirakel, zegt Blom. "Een combinatie van beleid en een veerkrachtigere economie dan we dachten."

Een Peruaanse visser is gered nadat hij 95 dagen vermist was in de Stille Oceaan. Visser Maximo Napa vertrok op 7 december vanuit Marcona, een stad aan de zuidelijke kust van Peru.

Hij pakte eten in voor een reis van twee weken, maar na tien dagen raakte zijn boot door stormachtig weer van koers en raakte hij op drift in de Stille Oceaan. Zijn familie startte een zoektocht, maar hij werd pas afgelopen woensdag gevonden. Een Ecuadoriaanse patrouille van vissersboten ontdekte hem op zo'n 1000 kilometer van de kust van het land. Hij had ernstige uitdrogingsverschijnselen en verkeerde in kritieke toestand.

Napa zei tegen persbureau Reuters dat hij in zijn tijd op zee bleef denken aan zijn familie, onder wie zijn twee maanden oude kleindochter. "Ik wilde niet dood," zei hij tegen Reuters nadat hij herenigd was met zijn broer, in Paita, vlak bij de grens met Ecuador. "Ik at kakkerlakken, vogels, het laatste wat ik at waren schildpadden."

God dankbaar

Hij dronk regenwater dat hij op de boot opving. Uiteindelijk raakte hij door zijn eten heen. De laatste 15 dagen voordat hij werd gered had hij niets meer gegeten.

"Ik dacht elke dag aan mijn moeder," zei hij. "Ik ben God dankbaar dat hij mij een tweede kans heeft gegeven." Napa moet nog meer medische controles ondergaan in Paita voordat hij terug naar huis kan.

Goedemorgen! In Frankrijk wordt de slotetappe van de achtdaagse koers Parijs-Nice gefietst. In Peking en Hamar in Noorwegen zijn wereldkampioenschappen schaatsen.

Eerst het weer: eerst zon. In de loop van de middag meer bewolking en soms kan wat lichte regen vallen. Bij een matige noordoostenwind wordt het 8 tot lokaal 10 graden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Max Verstappen is tweede geworden in de eerste F1-race van 2025. In de Grand Prix van Australië was McLaren-coureur Lando Norris de winnaar. George Russell (Mercedes) werd in de regen derde.

De race leek lang uit te monden in een onderling gevecht tussen de twee coureurs van McLaren. Maar op de natte baan in Albert Park ging thuisrijder Oscar Piastri in de fout, waardoor Verstappen tweede werd.

Verstappen was na een slechte vrijdag en een redelijke kwalificatie als derde begonnen aan de race.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Tussen Zwolle en Schiphol rijdt sinds dit weekend in de nacht van vrijdag op zaterdag en van zaterdag op zondag een nachttrein. De nieuwe trein vertrok in de nacht van vrijdag op zaterdag voor het eerst vanaf station Zwolle naar Schiphol. Daarna ging de trein via dezelfde route weer terug richting Zwolle. Vooral treinliefhebbers reden mee.

Fijne zondag!

Bij een brand vannacht in een nachtclub in de Noord-Macedonische stad Kocani zijn zeker 59 mensen omgekomen, heeft minister Toshkovski van Binnenlandse Zaken bekendgemaakt op een persconferentie. Er zijn meer dan 150 mensen gewond geraakt van wie er 18 in kritieke toestand verkeren. De meesten hebben brandwonden.

Er zouden zo'n 1500 mensen aanwezig zijn geweest in de nachtclub. De brand in Kocani brak rond 02.35 uur uit tijdens een concert van een populaire band. Op beelden die online worden gedeeld is te zien dat er binnen een vuurwerkfontein wordt afgestoken. Daarna vliegt het plafond in brand en verspreidt het vuur zich razendsnel.

Er brak paniek uit en mensen probeerden door de rook naar buiten te komen. Buurtbewoners probeerden gewonden die vastzaten in de brandende discotheek weg te halen.

Kijk hier naar de eerste beelden:

Volgens lokale media zijn de slachtoffers voornamelijk jongeren. Buiten de discotheek lagen overal gewonden. Er waren niet meteen voldoende ambulances om iedereen naar het ziekenhuis te brengen.

Gewonden zijn naar ziekenhuizen in andere plaatsen gebracht, zoals de hoofdstad Skopje, zo'n 100 kilometer verderop.

Bij ziekenhuizen staan familieleden te wachten op nieuws over hun geliefden. Ook worden op sociale media foto's gedeeld van mensen die worden vermist.

Premier Mickoski van Noord-Macedonië reist vandaag af naar de rampplek. "Dit is een moeilijke en zeer trieste dag voor Macedonië", zegt hij. "Het verlies van zoveel jonge levens is onherstelbaar en de pijn van de families, geliefden en vrienden is onmetelijk."

De nieuwe ruimtecapsule van SpaceX en NASA is na een geslaagde vlucht gekoppeld aan het ruimtestation. Aan boord was ook een nieuwe groep astronauten.

'Crew 10' bestaat uit twee Amerikanen, een Japanner en een Rus. Zij vervangen Suni Williams en Barry Wilmore.

De missie van Wilmore en Williams begon in juni en had oorspronkelijk ruim een week moeten duren. Door problemen met de Boeing-capsule waarmee zij zouden terugkeren, zaten zij sindsdien vast aan boord van het ruimtestation.

Kijk hier naar de koppeling van de capsule aan het ISS:

Het is de bedoeling dat de twee woensdagochtend om 09.00 uur (Nederlandse tijd) met een andere capsule terugkeren naar de aarde en landen voor de kust van Florida. Deze capsule is al enkele maanden gekoppeld aan het ISS.

Een ruimtecapsule koppelen aan het internationale ruimtestation is precisiewerk. SpaceX maakte een simulatie waarbij gebruikers zelf kunnen ervaren hoe lastig het is om een een capsule aan het ISS-ruimtestation te koppelen.

De Verenigde Staten hebben een reeks aanvallen uitgevoerd op de Houthi's in Jemen. Daarbij zijn minstens 31 mensen om het leven gekomen, meldt het ministerie van Volksgezondheid dat onder gezag van de Houthi's valt.

In de hoofdstad Sanaa zijn dertien mensen omgekomen. Ten noorden van de hoofdstad in de provincie Saada werden nog eens vijf mensen gedood. Ook zouden 24 mensen gewond zijn geraakt.

Volgens nieuwszender Al Jazeera zijn er 40 luchtaanvallen uitgevoerd die tot in de ochtend doorgingen, onder meer in de hoofdstad Sanaa. Volgens een ooggetuigen waren de explosies oorverdovend. De explosies schudden de buurt als een aardbeving. Ze maakten onze vrouwen en kinderen doodsbang", vertelt hij Reuters.

De Jemenitische omroep Al-Masirah meldt dat de aanvallen ook gericht waren op militaire Houthi-locaties in de zuidwestelijke stad Taiz. In Saada werd ook een elektriciteitscentrale geraakt dat leidde tot een stroomstoring in de regio,

De Amerikaanse president Trump maakte gisteravond bekend dat het Amerikaanse leger luchtaanvallen uitvoert op de bases, leiders en raketafweer van de Houthi-rebellen. "Aan alle Houthi's, jullie tijd zit erop en jullie aanvallen moeten vanaf vandaag stoppen", schreef Trump.

'Ongekende hel'

Als zij dat niet doen zal er een "ongekende hel" op hen neerdalen, dreigde hij. "Geen enkele terroristische macht zal Amerikaanse commerciële en marineschepen ervan weerhouden vrij door de waterwegen van de wereld te varen." Ook zei Trump dat de steun van Iran aan de Houthi-rebellen onmiddellijk moet stoppen. Iran steunt de Houthi's met onder meer advies, geld en wapens.

Het politieke bureau van de Houthi's beschrijft de aanvallen als een "oorlogsmisdaad", meldt Al Arabiya. "Onze Jemenitische strijdkrachten zijn volledig voorbereid om op escalatie te reageren met escalatie", aldus een verklaring.

De Houthi-rebellen in Jemen vallen al ruim een jaar schepen aan in de Rode Zee die banden zouden hebben met Israël. Sinds het begin van de oorlog in de Gazastrook vallen de rebellen daar schepen aan. Al meerdere keren viel de VS daarom Houthi-doelen aan, onder meer met steun van Nederland.

De Houthi's maken deel uit van een groep antiwesterse (terreur)organisaties en landen in het Midden-Oosten die door Iran de 'as van verzet' wordt genoemd. Het verder om pro-Iraanse milities in Irak, Hezbollah in Zuid-Libanon en Hamas en Islamitische Jihad in Gaza. De rebellen zeggen solidair met de bevolking in de Gazastrook.

Een jaar gekaapt

In november 2023 werd het schip de Galaxy Leader gekaapt. Na ruim een jaar lieten de Houthi-strijders de bemanning van het schip vrij. Dat was vanwege het staakt-het-vuren in Gaza. Het schip is deels eigendom van een Israëlische zakenman.

Het schip werd naar de Jemenitische kust bij de westelijke stad Hodeida gesleept waar het een lokale attractie was. Houthi's zouden er op enig moment zelfs een muziekvideoclip hebben opgenomen.

Voor sommige Jemenieten is het gekaapte schip de Galaxy Leader een ware attractie:

In de Servische hoofdstad Belgrado hebben zaterdag tussen de 275.000 en 325.000 mensen vreedzaam gedemonstreerd tegen de regering. Dat stelt een Servische organisatie die de grootte van menigtes telt.

Eerder op de dag schatte de politie dat er meer dan 100.000 betogers op de been waren.

De betogers noemen de regering van president Vucic corrupt. De demonstranten eisen onder meer dat Vucic de verantwoordelijkheid neemt voor het instorten van het dak van een treinstation.

Corruptie

Begin november kwamen in Novi Sad vijftien mensen om het leven toen een betonnen overkapping van het gebouw instortte. Twee mensen raakten zwaargewond. Het gebouw was pas gerenoveerd. De betogers, onder wie veel studenten, houden de regeringspartij verantwoordelijk voor de ramp.

Vanwege de wijdverbreide corruptie in het land gaat het zowel bij de aanbesteding van openbare projecten als bij het toezicht op de uitvoering mis, zeggen de betogers.

"Heel Servië stroomt naar Belgrado", kopte een Servische nieuwssite over het protest. Vanuit heel het land kwamen mensen naar de hoofdstad, van boeren tot studenten en van veteranen tot werknemers.

Zaterdag rond 16.00 uur was het centrum van de Servische hoofdstad al volgestroomd:

Het is niet voor het eerst dat er protesten uitbreken in het land tegen de regering van president Vucic. Bij eerdere protesten waren tienduizenden mensen op de been. Vucic zei toen niet onder de indruk te zijn. De Servische president is sinds 2017 aan de macht.

In de Verenigde Staten zijn zeker 34 mensen om het leven gekomen door een reeks tornado's. Verschillende stormen razen over het midden van Amerika en laten een spoor van vernieling achter. Tientallen mensen zijn gewond geraakt.

In de staat Kansas botsten zo'n vijftig auto's op elkaar door een zandstorm, daarbij vielen acht doden. In het zuidoosten van Missouri kwamen 12 mensen om het leven en werden zeker 500 huizen, een kerk en een supermarkt door meer dan twintig tornado's verwoest.

In de aangrenzende staat Arkansas zijn voorlopig drie doden gemeld. Ook zijn volgens de autoriteiten 29 mensen gewond geraakt. Ook in Texas maakten de autoriteiten melding van drie doden. Zij kwamen om het leven bij verkeersongevallen tijdens een storm in Amarillo.

Mississippi was door de nationale weerdienst al gewaarschuwd voor komende tornado's. De autoriteiten van de staat melden dat daar zes mensen om zijn gekomen en dat er nog drie mensen worden vermist.

"Rusland heeft de bal om te bewijzen dat het serieus is over vrede." Dat zei de Britse premier Starmer na een videovergadering die hij vandaag had met Europese leiders en functionarissen van de NAVO en de Europese Commissie. Ook vertegenwoordigers uit Australië, Canada en Nieuw-Zeeland waren bij het gesprek, net als de Oekraïense president Zelensky.

Starmer zei dat Oekraïne heeft laten zien dat het "de partij van de vrede" is, omdat de Oekraïense president Zelensky volgens hem heeft ingestemd met een onvoorwaardelijk staakt-het-vuren. Rusland zou zich hierbij moeten aansluiten, aldus de Britse premier.

Hij wees erop dat Rusland een voorstel tot een wapenstilstand van de Amerikaanse president Trump vertraagt en Oekraïne met "barbaarse aanvallen" bestookt. Dat staat volgens hem haaks op de vrede die Poetin beweert te willen. "Poetin neemt een staakt-het-vuren niet serieus."

Zelensky zei na de videovergadering dat er al een staakt-het-vuren had kunnen zijn, maar "Rusland doet er alles aan om dat te voorkomen". Volgens Zelensky liegt Poetin over hoe een staakt-het-vuren te ingewikkeld zou zijn. "De waarheid is dat Poetin de oorlog al bijna een week heeft gerekt na de gesprekken in Jeddah. En hij zal blijven rekken."

Maatregelen en sancties

Leden uit de coalitie vinden dat Oekraïne zichzelf moet kunnen verdedigen en ook toekomstige Russische agressie moet kunnen afschrikken, zei Starmer. Volgens hem zijn "robuuste en geloofwaardige veiligheidsmaatregelen" de beste manier om "duurzame vrede" te bewerkstelligen in Oekraïne.

De coalitie wil de eigen verdediging opschroeven en de strijdkrachten van Oekraïne versterken. Ook willen de landen klaarstaan om na een vredesakkoord Oekraïne te helpen bij de beveiliging op land, ter zee en in de lucht.

De coalitie voert daarnaast druk uit op Rusland met de aankondiging van strengere sancties. Ook premier Schoof heeft op X gezegd dat nieuwe Europese sancties "noodzakelijk" zijn.

Oekraïne wil een duidelijk standpunt over veiligheidsgaranties en stelt dat vrede beter te handhaven is met Europese militairen op de grond en Amerika als "vangnet". En ook de Britse premier vindt dat de VS moet meewerken in het geval van een bestand. "Ik heb duidelijk gemaakt dat het in samenwerking met de VS moet gebeuren."

Zelensky wil duidelijke toezeggingen over hulp van de VS en Europa en wil ook beloftes over investeringen in de defensieproductie in Oekraïne en Europese landen. "Het zou geen drie tot vijf jaar moeten duren als het om uw verdediging en veiligheid gaat", zei hij. "Doe het alstublieft zo snel mogelijk."

Oekraïens grondgebied

Rusland bezet ongeveer een vijfde van het Oekraïense grondgebied, inclusief het schiereiland de Krim. In het oosten en zuiden staan grote delen van de provincies Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson onder Russische controle.

De territoriale situatie in Oekraïne noemde Zelensky na de bijeenkomst gecompliceerd. Hij stelt dat er op een later moment moet worden gesproken over de door Rusland bezette gebieden in Oekraïne. Hij benadrukte dat Oekraïne bezet gebied nooit als Russisch zal erkennen.

Komende week gaan militaire planners in het Verenigd Koninkrijk met elkaar in gesprek over hoe legers van verschillende landen "de toekomstige veiligheid van Oekraïne kunnen ondersteunen", aldus premier Starmer.

Die bijeenkomst vindt donderdag plaats en ook Nederlandse vertegenwoordigers nemen deel aan dit gesprek.

In een internationaal onderzoek naar drugshandel heeft de politie in Ecuador een drugsbende ontmanteld. Het criminele netwerk wordt verantwoordelijk gehouden voor het verschepen van de grootste partij drugs die ooit in Nederland werd onderschept.

In juli 2023 werd in de Rotterdamse haven 8064 kilo cocaïne door de douane onderschept. De recordvangst, met een straatwaarde van 600 miljoen euro, werd gevonden in een container met bananen. De container was afkomstig uit Ecuador en was via Panama naar Rotterdam gekomen.

Gisteren maakte opsporingsdienst Europol de ontmanteling van het criminele netwerk bekend. In de havenstad Guayaquil, die een sleutelrol speelt in de internationale cocaïnehandel tussen Latijns-Amerika en Europa, werden deze week 36 verdachten aangehouden. Bij de operatie waren ook Duitse en Spaanse opsporingsdiensten betrokken.

Het AD meldde vanmiddag dat de opgerolde bende onder meer verantwoordelijk was voor de vangst in 2023 in de Rotterdamse haven. Bronnen bevestigen dat aan de NOS.

Volgens Interpol verscheepte de drugsbende grote hoeveelheden cocaïne uit Ecuador naar havens in Nederland, België, Duitsland en Spanje. In de afgelopen anderhalf jaar zou 73 ton aan cocaïne afkomstig van het opgerolde netwerk in Ecuador en Europa zijn onderschept.

In hetzelfde onderzoek werden eerder al veertien verdachten in Europa aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij de criminele organisatie. Bij huiszoekingen vond de politie toen onder meer goudstaven, contant geld, wapens en een Porsche, schrijft het AD.

Onder de veertien verdachten zaten volgens de krant twee Nederlanders. De een zat al vast in een gevangenis in Spanje toen hij werd aangehouden. De ander werd afgelopen maand op verzoek van de Duitse justitie in Nederland opgepakt. Vermoedelijk waren zij betrokken bij het uithalen van de drugs.

Ecuador groot exportland

Ecuador is de afgelopen jaren een van de belangrijkste exportlanden van cocaïne richting Europa en de Verenigde Staten geworden. Nederland en Ecuador sloten eind 2023 een douaneverdrag om drugssmokkel beter aan te pakken.

Het is "waarschijnlijk" dat de coronapandemie is ontstaan doordat het virus is ontsnapt uit een laboratorium in de Chinese stad Wuhan. Dat zegt Lothar Wieler, toenmalig directeur van de Duitse autoriteit voor infectieziekten, het Robert Koch Institut (RKI).

Wieler reageert daarmee op onthullingen van Duitse media, waaruit bleek dat de Duitse inlichtingendienst BND al sinds 2020 ervan uitgaat dat het coronavirus is ontsnapt uit een laboratorium in Wuhan. Die theorie, die ook aannemelijk wordt geacht door de Amerikaanse CIA, gaat in tegen de bevindingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ook de Chinese regering heeft de laboratoriumtheorie altijd tegengesproken.

Ongepubliceerde documenten

Het weekblad Die Zeit en de Süddeutsche Zeitung (SZ) berichtten deze week over het project Saaremaa van de BND. Daarmee werden rond de uitbraak van de coronapandemie onderzoeken gedaan naar Chinese overheidskantoren en wetenschappelijke instituten, onder meer in Wuhan. In die stad verspreidde het virus zich voor het eerst in december 2019. De BND vond ongepubliceerde documenten van Chinese onderzoekers bij het Wuhan Instituut voor Virologie.

Uit de documenten zou blijken dat men in Wuhan opvallend vroeg veel kennis had over het nieuwe virus. Het instituut was officieel een streng beveiligde zone, maar Duitse agenten merkten dat de medewerkers verrassend laks omsprongen met veiligheidsmaatregelen. Monsters van met covid-19 besmette dieren werden genomen en vervoerd zonder acht te slaan op de veiligheid.

Een en ander maakt het volgens de BND aannemelijk dat het coronavirus het laboratorium heeft kunnen verlaten, al zou dat wel per ongeluk zijn gebeurd. Onomstotelijk bewijs is er niet, maar de BND acht de laboratoriumtheorie 80 tot 95 procent waarschijnlijk.

De bevindingen van het Saaremaa-project waren zo explosief dat de BND rapporteerde aan het kantoor van toenmalig bondskanselier Merkel. Daar vreesde men de betrouwbaarheid van de bevindingen en de politieke impact ervan.

De Duitse overheid hield het project vervolgens geheim. Dat president Biden in de Verenigde Staten inlichtingendiensten wettelijk verplichtte hun onderzoek naar de oorsprong van het virus online te publiceren, veranderde daar niets aan.

In december 2024 kwam er beweging in de zaak. De BND mocht de bevindingen gaan delen met de Amerikaanse geheime dienst en een groepje Duitse wetenschappers, onder wie de vooraanstaande viroloog Christian Drosten.

Naar aanleiding van de berichtgeving in Duitse media reageert Drosten nu sceptisch. Volgens hem is er geen bewijs voor een natuurlijke oorsprong van het virus, maar ook niet voor de laboratoriumtheorie. Hij dringt erop aan dat alle onderzoeksresultaten worden geopenbaard.

Stelliger dan voorheen

De toenmalige directeur van het gezondheidsinstituut RKI, microbioloog Lothar Wieler, is echter stelliger. "Gezien de huidige stand van kennis acht ik de laboratoriumtheorie waarschijnlijker", zegt hij in de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Wieler was tot op heden terughoudend over de oorsprong van het coronavirus. Waarom hij nu zekerder van zijn zaak lijkt, zegt hij niet.

Op de koffieplantage Monthal in de Braziliaanse deelstaat Rio de Janeiro is het opwarmende klimaat merkbaar. Regen blijft al maanden uit en afgelopen jaar was het veel warmer dan normaal. Tussen de heuvels waar de koffie wordt verbouwd, zijn stukken gras volledig uitgedroogd.

Eigenaresse Eleonora Erthal nam de plantage over van haar vader en zag het gebied veranderen. "We hadden hier in de bergen maximale temperaturen van 23 tot 25 graden, prima voor koffie. Maar nu stijgen de temperaturen tot wel 38 graden."

Vorig jaar bracht de plantage de helft minder koffie op. En ook in de rest van Brazilië viel de oogst tegen. Terwijl de wereldwijde vraag juist toeneemt, uit landen als China waar de jeugd koffie ontdekt. Niet gek dus dat de prijs afgelopen maanden explosief steeg, ook in Nederland.

Grillig weer

Koffieplanten groeien alleen in het tropische gebied rond de evenaar. Vietnam, Indonesië en Colombia zijn, na wereldleider Brazilië, de voornaamste producenten. Aan de koffieplant groeien bessen waarvan de pitten ('bonen') worden verwerkt tot koffie.

Grillig weer gaat al snel ten koste van de koffieproductie, zegt Niels Anten, koffie- en cacao-expert aan de Wageningen Universiteit. Dat geldt zeker voor de arabica-plant, de soort die de beste koffie levert. De andere koffiesoort robusta is minder gevoelig, en wordt vooral verwerkt tot oploskoffie.

Zeker de beschikbaarheid van water luistert nauw. "Koffie kan niet goed tegen droogte", zegt Anten. "Maar te veel water is ook weer een probleem." Hitte is vooral een probleem voor arabica, die is aangepast op koele omstandigheden in tropische hooglanden", zegt Anten. Verder gaat hitte ten koste van de kwaliteit.

Hoewel 2024 opvallend warm was, werden diverse Braziliaanse regio's in augustus juist getroffen door vorst. Funest voor het gewas. "Planten hebben last van temperaturen onder de 10 graden Celsius", zegt Anten. Wanneer het vriest, ontstaan ijskristallen in de plant waardoor deze beschadigt of zelfs doodgaat.

Wetenschappers waarschuwen al langer dat het door klimaatverandering lastiger wordt koffie te verbouwen. Een rapport uit 2016 voorspelde zelfs dat het areaal geschikt voor koffieproductie in 2050 zal zijn gehalveerd.

"Daar heb ik wel wat kanttekeningen bij", zegt Anten. Veel van zulke studies houden volgens hem geen rekening met het aanpassingsvermogen van de teelt. Uit een analyse van Anten bleek dat de Braziliaanse koffieoogst in een warmere wereld op peil kan blijven als boeren investeren in irrigatie.

"Dan valt het ergste scenario misschien weg", zegt Anten. Maar dat betekent niet dat het makkelijk wordt. Het extra gebruik van schaars water voor koffie gaat bijvoorbeeld ten koste van de productie van voedsel. "Dat leidt wel tot ethische discussies."

In het dagelijkse werk op een plantage is het lastig optimistisch te blijven. "We verliezen ook veel geld doordat de productie afneemt maar we onze investering natuurlijk wel hebben gedaan", zegt plantage-eigenaresse Eleonora Erthal. "We proberen het met irrigatie en het planten van meer schaduwbomen maar in de hooggelegen heuvels is er geen beginnen aan."

Twee werknemers van de plantage plukken de koffiebessen en laten ze in een grote rietgevlochten mand vallen. Erthal pakt er een paar bessen uit en inspecteert ze. Of het haar lukt de plantage overeind te houden, durft ze niet te zeggen. "Het zal heel erg afhangen van de klimaatverandering en hoe dat zich zal ontwikkelen in deze streek."

Weerbare koffieplanten

Er zijn al Braziliaanse gebieden waar het niet langer mogelijk is koffie te verbouwen. De koffieproductie begint al voorzichtig te verschuiven naar koelere gebieden, bevestigt onderzoeker Anten. "Dat zie je in Noord-Vietnam en Zuid-China al gebeuren." Dat kan daar wel weer ten koste gaan van natuur of andere gewassen.

Nieuwe koffieplanten die beter bestand zijn tegen hitte of droogte zouden de problemen kunnen verlichten. Alleen het veredelen hiervan kost tijd. "Planten dragen pas vrucht na een paar jaar", zegt Anten. Dan moet er geselecteerd en gekruist worden. "Je bent zo vijftien jaar verder." Al kan nieuwe technologie dit versnellen. Ook bestaan er wilde populaties koffieplanten met gunstige eigenschappen, zoals weerbaarheid tegen droogte.

Eigenaresse Erthal hoopt dat het in maart en april gaat regenen. Anders zal de nieuwe aanplant geen goede start maken. "Het enige wat we kunnen doen is hopen en bidden. We hebben geen enkele invloed op de natuur, maar zijn er wel afhankelijk van voor onze productie."

Schaatsenfabrikant Zandstra uit Joure is Koninklijk geworden. Het bedrijf dat 200 jaar bestaat, kreeg het predicaat vanochtend uitgereikt door de commissaris van de Koning, Arno Brok.

Het predicaat wordt door het bedrijf gezien als bekroning voor het verleden en opsteker voor de komende 200 jaar. "We zijn optimistisch over de toekomst, ja", zegt Ineke Buis-Zandstra, een van de eigenaren en zevende generatie Zandstra bij Omrop Fryslân. "Optimistisch zijn onze voorouders ook geweest. Anders hadden we niet 200 jaar bestaan."

Zandstra is een begrip als het om schaatsen gaat, maar oprichter Wouter Th. Zandstra begon het familiebedrijf in Sneek in 1825 als zeilmakerij. Pas toen in de strenge winter van 1931 de vraag naar schaatsen sterk toenam, importeerde het bedrijf ook een paar duizend Ballangrud-schaatsen uit Noorwegen. Even later kocht Zandstra ook partijen onafgemaakte schaatsen op bij Batavus, om die vervolgens zelf te assembleren. Toen Batavus in Heerenveen in 1955 stopte met het maken van schaatsen, nam Zandstra de hele voorraad en het merk over.

Combi-noor

In 1983 was het pand in Sneek te klein geworden en verhuisde het bedrijf, dat ook watersportartikelen maakt, naar Joure. Toenmalig directeur Wouter Zandstra bedacht de combi-noor, waarbij de standaard schaatsschoen op een hoge noor werd vervangen door een ijshockeyschoen. Ook kwam hij met de hippe easy glider, een moderne kunststofvariant van de aloude houten Friese doorloper.

Het predicaat Koninklijk krijg je niet zomaar. Een bedrijf moet Nederlands zijn en ten minste honderd jaar bestaan. Ook moet het een vlekkeloze reputatie hebben: voordat het predicaat wordt afgegeven, is eerst uitgebreid onderzoek gedaan.

De wieg

Nu het predicaat is verleend, is Buis-Zandstra ronduit trots. "Het is heel belangrijk, niet alleen voor ons maar voor alle voorouders", zegt ze. "Die hebben aan de wieg gestaan van dit bedrijf."

Intussen staat de achtste generatie in de startblokken om het bedrijf over te nemen: de dochters Hanne Buis en Carlijn Elzinga-Buis. Zij weten allebei dat de kans op een Elfstedentocht steeds kleiner wordt door de klimaatverandering.

Maar een Elfstedentocht is niet zaligmakend, zegt Dick van der Bijl, die nu de dagelijkse leiding heeft. "We denken dat er nog van alles kan gebeuren op het vlak van schaatsen, zeker op de ijsbanen", zegt hij. Hij noemt de Sven Kramer Academy, die kinderen en jongeren tot schaatsen moet bewegen.

"Er is genoeg groei mogelijk", zegt hij. "Ook in het buitenland. Daar moeten we ze alleen nog overtuigen dat ze ook op noren moeten schaatsen."

De Russische oprichter van berichtendienst Telegram Pavel Doerov heeft vanochtend Frankrijk verlaten, het land waar hij wordt vervolgd vanwege criminele activiteiten die plaatsvinden op de berichtendienst. Volgens persbureau AFP heeft hij toestemming gekregen van de rechtbank om het land voor enkele weken te verlaten. Hij zou onderweg zijn naar Dubai, waar het hoofdkantoor van Telegram huist.

Doerov werd in augustus aangehouden toen hij met zijn privévliegtuig vanuit Azerbeidzjan in de buurt van Parijs was geland. Na vier dagen te zijn verhoord betaalde hij een borgsom van 5 miljoen euro, waarna hij werd vrijgelaten. Doerov moest zich nog wel twee keer per week melden op het politiebureau.

Telegram noemde de arrestatie van de oprichter destijds "absurd". Volgens het bedrijf heeft de 40-jarige Rus niets te verbergen.

Walhalla voor criminelen

De autoriteiten in Frankrijk vinden dat Telegram niet genoeg doet om criminaliteit op de app tegen te gaan en verwijten dat Doerov. Telegram is volgens de Franse justitie een walhalla voor criminelen.

Pavel Doerov is geboren in Rusland, maar vluchtte naar Dubai na een conflict met de Russische staat over het socialemediaplatform VK, het Russische Facebook. Hij zou inmiddels ook de Franse en Emiraatse nationaliteit hebben.

Automobilisten hebben vanmiddag enige tijd geen gebruik kunnen maken van de N279 bij Helmond vanwege een brand bij een schrootbedrijf. De weg was afgesloten in beide richtingen, meldt Omroep Brabant.

Het bedrijf zit pal achter de provinciale weg. Hierdoor trok de rook over de weg, die werd afgesloten voor al het verkeer. Rond 18.00 uur meldde Omroep Brabant dat de weg weer was geopend.

De brand woedde in een afvalberg van zo'n tien meter hoog. Vermoedelijk is het vuur ontstaan door broei. De brandweer bestreed de brand onder meer met een hoogwerker.

Bij werkzaamheden in het Overijsselse dorp Lemelerveld is een man vanmiddag zwaargewond geraakt. Hij werkte in een sloot toen hij onder een minishovel terechtkwam.

Het ongeluk gebeurde door nog onbekende oorzaak. De chauffeur van een grotere shovel zag het gebeuren en wist de man te bevrijden, meldt RTV Oost.

Op de kant is hij gereanimeerd totdat een ambulance kwam en hem naar het ziekenhuis overbracht. Over zijn toestand is niets bekendgemaakt.

De man zou vrijwilligerswerk hebben gedaan voor NLDoet. Dit weekeinde zijn overal in Nederland vrijwilligers aan de slag met opruimen, snoeien, koffieschenken en andere klussen. In Lemelerveld werd bij een zorginstelling gewerkt aan het opknappen van een boerenerf, uitbreiding van de pluktuin en het toegankelijker maken voor rolstoelen.

Inwoners van het Brabantse dorp Raamsdonk hebben aan het eind van de ochtend de laatste eer bewezen aan Thijs. De 16-jarige jongen viel op 6 maart bij het afbreken van een praalwagen uit een hoogwerker en overleed.

Een paar honderd mensen stonden langs de weg toen de kist met Thijs door het dorp werd gereden op een speciaal voor de gelegenheid gebouwde carnavalswagen, meldt Omroep Brabant. De tractor die de wagen trok, werd bestuurd door Thijs' vader. Langs de weg stonden mensen met brandende fakkels.

Het ongeluk met Thijs gebeurde op donderdagavond 6 maart. De tiener viel bij het afbreken van de praalwagen van carnavalsvereniging Goei Geknoei uit de hoogwerker. Hij werd nog gereanimeerd en naar het ziekenhuis gebracht, maar overleed kort erna.

De vereniging deed met de wagen mee aan optochten in de Brabantse plaatsen Raamsdonk en Raamsdonksveer. "Dit is niet in woorden te vatten", reageerde voorzitter Stefan van Strien van Stichting Raamsdonkse Karnaval. "Je zit nog in de roes van carnaval, dat zo mooi verlopen is, en dan hoor je dit. Bizar."

De rouwstoet stopte vandaag bij de Lambertuskerk in Raamsdonk. Daar vond de uitvaart plaats.