NOS Nieuws - Algemeen

Drie Palestijnse vluchtelingen stonden vandaag bij de Raad van State tegenover de Nederlandse regering. Ze zijn het niet eens met de tijdelijke behandelstop van asielaanvragen van Palestijnen. Nederland behandelt sinds december vorig jaar geen Palestijnse aanvragen meer. "We voelen ons verslagen", zegt Hamza, een van de Palestijnen die de rechtszaak aanspanden.

Vanwege het uitbreken van de oorlog in Gaza afgelopen oktober is "geen bestendig beleid" mogelijk, schreef demissionair staatssecretaris Van der Burg van Asiel eind vorig jaar aan de Kamer. Hij besloot om alle Palestijnse asieldossiers voorlopig aan te houden.

Dat betekent dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) asielverzoeken van Palestijnen niet afwijst, maar ook geen verblijfsvergunningen toekent. Daarnaast neemt de dienst geen nieuwe asielaanvragen van Palestijnen in behandeling.

Het zogenaamde besluit- en vertrekmoratorium geldt voor zes maanden, maar het kabinet kan dit verlengen tot 21 maanden. Andersom kan het kabinet het besluit ook voortijdig intrekken "indien daartoe aanleiding bestaat", aldus Van der Burg, die in zijn brief de algemene veiligheidssituatie in Gaza als "zeer slecht" kwalificeerde.

'Bewijslast ligt bij de Staat'

Het asielbeleid voor Palestijnse vluchtelingen geldt in principe tot juni. Daarna kan het kabinet de status van de Palestijnse Gebieden veranderen naar 'veilig' of 'onveilig'. "Maar we kijken sinds oktober naar een zinkend schip", zegt migratie- en mensenrechtenadvocaat Flip Schüller, die twee van de drie Palestijnen in deze rechtszaak bijstaat. Hij wijst op de humanitaire ramp en het toenemende aantal burgerdoden in Gaza, met nauwelijks zicht op een oplossing.

De regering moet volgens Schüller uitleggen waarom ze de situatie in de Palestijnse Gebieden tijdelijk als 'onzeker' hebben aangemerkt. "Dat terwijl verschillende VN-organisaties al sinds december duidelijk hebben gemaakt dat er steeds meer mensen in Gaza door de oorlog om het leven komen en de humanitaire situatie verslechtert." Andere EU-landen, zoals België en Denemarken, behandelen de asielaanvragen van mensen uit de Palestijnse Gebieden wel.

Nederland is volgens Schüller het enige EU-land dat een moratorium heeft afgekondigd voor asielprocedures van Palestijnse vluchtelingen. Dit beleid geldt voor naar schatting zestig Palestijnse vluchtelingen. "Waarom kunnen andere EU-landen wel duidelijk zijn over de situatie in Gaza en wat dit betekent voor Palestijnse vluchtelingen, maar Nederland niet?", zegt Schüller.

Geen beroep op gezinshereniging

De tijdelijke stop op de behandeling van Palestijnse asielaanvragen raakt vooral Palestijnen die hun families in Gaza hebben achtergelaten. Deze groep kan niet proberen hun gezinnen naar Nederland te halen door een beroep op gezinshereniging te doen. Dat kunnen alleen asielzoekers met een geldige verblijfsstatus.

"Het voelt alsof ik mijn tijd verspil, terwijl ik mag toekijken hoe mijn volk wordt afgeslacht", vertelt Hamza, die zijn achternaam (die bekend is bij de redactie) om veiligheidsredenen uit de media wil houden. Twee jaar geleden kwam hij naar Nederland en vroeg asiel aan. Hij was zijn asielprocedure aan het afwachten toen de oorlog op 7 oktober uitbrak.

"Mijn thuis in Gaza is verwoest. Ik kan nergens meer heen. Ondertussen lopen mijn familieleden in Gaza gevaar", zegt Hamza. Zijn vader, zus en haar zoon verblijven op dit moment nog in Gaza. "Ik kan ze niet helpen, omdat ik in Nederland geen geldige verblijfsstatus heb. En ik weet nog altijd niet of ik die zal krijgen."

Uitspraak Raad van State

De uitspraak van de hoogste bestuursrechter volgt binnen zes weken. De Raad van State kan oordelen dat de Staat niet goed heeft onderbouwd waarom het een tijdelijke stop heeft ingevoerd. "Dan moeten alle asielaanvragen van Palestijnse vluchtelingen weer behandeld worden en worden die waarschijnlijk gehonoreerd, wanneer de aanvragers kunnen aantonen dat ze uit Gaza of de Westelijke Jordaanoever komen", zegt Schüller.

De rechter kan ook oordelen dat de Staat wel goed heeft onderbouwd waarom de asielaanvragen van Palestijnse vluchtelingen tijdelijk zijn stopgezet. Dan blijft de stop gelden met een mogelijkheid tot verlenging. Hierdoor zouden Palestijnse asielzoekers in Nederland, zoals Hamza, in onzekerheid blijven verkeren.

Ondanks die onzekerheid heeft Hamza hoop op een goede uitkomst. "Ik heb er vertrouwen in dat de rechter de situatie in de Palestijnse Gebieden zal oordelen als 'onveilig', waardoor de asielprocedures van Palestijnen snel weer behandeld zullen worden", zegt hij.

"Dit is het belangrijkste moment in mijn leven", vervolgt hij. "Het oordeel zal mij hoe dan ook raken. Dan krijg ik een manier om mijn familie weer terug te zien of ik zal nog langer in onzekerheid moeten leven en geen enkele uitweg hebben."

Vliegtuigbouwer Boeing waarschuwt voor een financiële tegenvaller vanwege meerdere incidenten met hun vliegtuigen. Dat meldt persbureau Bloomberg. Boeing heeft vanwege de incidenten meerdere leveringen van nieuwe vliegtuigen vertraagd en loopt daardoor inkomsten mis. Ook maakt het bedrijf extra kosten vanwege de veiligheidsonderzoeken die lopen.

De financiële malaise komt na een reeks van incidenten met Boeing-vliegtuigen. Afgelopen zaterdag landde een vliegtuig met een paneel dat ontbrak. Begin deze maand verloor een Boeing nog een wiel in Los Angeles. Tijdens een vlucht naar Nieuw-Zeeland raakten tientallen passagiers gewond doordat het vliegtuig een plotse duikelende beweging maakte, vermoedelijk doordat de piloot zijn stoel verstelde.

De Amerikaanse luchtvaartautoriteit besloot al in januari, na een incident met een loslatend deurpaneel, dat Boeings van het type 737 MAX 9 aan de grond moesten blijven. De vliegtuigbouwer ging door het stof en beloofde beterschap.

Het bedrijf kondigde maatregelen aan. Zo worden tijdens de bouw van een vliegtuig extra inspecties uitgevoerd. Ook krijgen de werknemers een meldpunt waar ze tekortkomingen tijdens de bouw van een vliegtuig kunnen melden. Het was voor werknemers tot nu toe onduidelijk waar ze dit soort meldingen konden maken, concludeerde de luchtvaartautoriteit.

Negatief resultaat

Brian West, de financieel directeur van Boeing, heeft tijdens een bijeenkomst in Londen gezegd dat de vliegtuigbouwer verwacht dat ze het slechtste resultaat gaan boeken sinds eind 2021. West denkt dat ze de rest van het jaar rode cijfers gaan schrijven, al wordt dat verlies de komende maanden steeds kleiner.

Boeing had als doel om de komende jaren een inkomstenstroom van 10 miljard euro op te bouwen. Door de financiële tegenslag denkt Boeing dat ze dat voorlopig niet gaan halen. Voor investeerders is de inkomstenstroom een belangrijke maatstaf.

Het kabinet koopt voor 150 miljoen euro aan munitie voor F-16's die aan Oekraïne zijn gegeven. Het gaat om lucht-grondwapens die door F-16's gedropt kunnen worden, zo meldt demissionair minister Ollongren van Defensie. De munitie heeft Nederland niet zelf op voorraad, maar wordt direct bij de industrie aangekocht.

Nederland heeft in totaal 18 F-16's beschikbaar gesteld om in Roemenië gebruikt te worden bij het opleidingscentrum voor Oekraïense en Roemeense vliegers. De straaljagers van Defensie zijn in Nederland overbodig, omdat ze worden vervangen door F-35's. Behalve de jachtvliegtuigen stuurt Nederland ook bijbehorende reserveonderdelen en munitie.

Ollongren ontmoette Zelensky in Kyiv:

Verder maakt het kabinet 200 miljoen euro vrij voor de aanschaf met andere landen van drones, onbemande vliegtuigen, voor het Oekraïense leger. Het gaat om drones voor verkenningsmissies. "Deze drones zijn reeds in gebruik en hebben zich bewezen op het slagveld", aldus de minister.

Sinds de Russische inval ruim twee jaar geleden heeft het kabinet voor zo'n 3 miljard euro aan militaire goederen voor Oekraïne gekocht.

Een of meer medewerkers van het ziekenhuis waar de Britse prinses Catherine een buikoperatie onderging, hebben mogelijk gepoogd haar medische gegevens in te zien. Het ziekenhuis heeft een onderzoek ingesteld, meldt onder meer de Mirror.

In de prestigieuze kliniek werden al eerder bekende Britten en leden van het koningshuis discreet behandeld. Onder anderen koning Charles liet zich er behandelen aan zijn prostaat. Een hoge functionaris van het Britse ministerie van Gezondheid bevestigt aan The Telegraph dat ook de politie onderzoek doet naar het mogelijke lek. De Britse pricacywaakhond doet ook onderzoek.

Catherine lag in januari dertien dagen in de London Clinic nadat ze was geopereerd. Omdat Buckingham Palace weinig informatie losliet over haar toestand - behalve dat ze aan haar buik is geopereerd en dat het niet om kanker ging - waren en zijn er veel speculaties over hoe de prinses eraan toe is.

Ziekenhuis zegt weinig

Na de ontdekking nam het ziekenhuis volgens de Mirror direct contact op met Buckingham Palace. Het ziekenhuis wil niet inhoudelijk op de zaak ingaan, maar zegt in een reactie dat het ziekenhuis beschikt over systemen om het beheer van patiëntinformatie in de gaten te houden. En in het geval van een inbreuk zullen alle passende onderzoeks-, regelgevende en disciplinaire stappen worden genomen."

Het zou niet de eerste keer dat er wordt geprobeerd om medische informatie over de prinses te achterhalen. In 2012 belden twee Australische radio-dj's naar het King Edward VII-ziekenhuis in Londen waar de prinses werd verpleegd toen ze last had van zwangerschapsmisselijkheid. Ze wisten door zich voor te doen als prins Charles en koningin Elizabeth een verpleegster te spreken die hun vertelde dat de prinses op dat moment aan het slapen was en dat haar toestand "redelijk stabiel was".

En in 2014 onthulde een verslaggever van de opgedoekte Britse wekelijkse krant News of the World dat hij ruim 150 keer de telefoon van Middleton hackte en onder meer voicemailberichten afluisterde van prins William. Het was onderdeel van een groot schandaal waarbij ruim 800 mensen werden afgeluisterd door het boulevardblad. Dat schandaal leidde onder meer tot de ondergang van de krant en vele rechtszaken.

Buckingham Palace maakte na de buikoperatie van Catherine bekend dat zij haar agenda zeker tot Pasen zou vrijhouden. Desondanks maakten veel Britten zich zorgen, omdat het paleis wekenlang niets zei over de gezondheid van de prinses. Wel publiceerde het koninklijk huis een foto van de prinses en haar kinderen die begin maart zou zijn gemaakt. Die foto bleek echter te zijn bewerkt, waardoor er twijfels bleven over haar gezondheid. Op sociale media was en is de zin 'Where is Kate?' populair.

Gisteren doken voor het eerst videobeelden op van Middleton na haar buikoperatie. Daarop is zij lachend te zien terwijl zij met William een boerderijwinkel in hun woonplaats Windsor bezoekt. Hoewel daar positief op werd gereageerd door velen, bleven er bij anderen twijfels. Zo opperde Sonja McLaughlan, die rugby voor de BBC presenteert, via X de theorie dat het hier om een dubbelganger zou gaan. Dat wordt door meer sceptici op sociale media geopperd. Zij zullen pas overtuigd zijn als Kate haar officiële werkzaamheden na Pasen weer hervat.

Het was een opvallende woordkeus van premier Rutte gisteravond in het debat in de Tweede Kamer over de Eurotop, de komende dagen in Brussel. Als Israël een grondoffensief begint in de stad Rafah in het zuiden van de Gazastrook, betekent dat "een gamechanger en een humanitaire ramp". Rutte heeft dat, zo benadrukte hij, ook tegen premier Netanyahu van Israël gezegd.

In Rafah, in het zuiden van de Gazastrook, verblijven 1,4 miljoen Palestijnen, velen van hen in tentenkampen onder zeer slechte omstandigheden. Er is een groot tekort aan eten en medische zorg. Het demissionaire kabinet komt in geval van een Israëlische invasie meteen bij elkaar. "Een politiek moment dat gevolgen zal hebben", aldus Rutte.

Maar de vraag is: welke gevolgen? Nederland loopt tot nu toe niet voorop met kritiek op Israël. Dat zou kunnen veranderen, denkt historicus Peter Malcontent van de Universiteit Utrecht. Het heeft hem verbaasd dat Rutte van een 'gamechanger' sprak.

"Het zou kunnen dat de Nederlandse positie binnen de Europese Unie verandert en dat Nederland wat meer naar de Belgen, de Spanjaarden en de Ieren trekt", de landen die zich het meest kritisch uitlaten over het Israëlische optreden tegen de Palestijnen.

Niks zonder Amerika

Juriste en Midden-Oostendeskundige Laila al-Zwaini denkt eerder dat de demissionair premier de tijd rijp vindt voor een kritischer geluid tegenover Israël, vooral omdat de VS aan het schuiven is. "We kennen Rutte, hij doet niks zonder Amerika. Dit stemt hij zeker af met Biden."

En het is zijn voordeel, schat ze in, dat Rutte van de Europese leiders het vaakst bij Netanyahu is langsgegaan, en zo heeft laten zien dat Nederland pal achter Israël staat.

Toch heeft de term 'gamechanger' ook haar verrast. "Dieptepunt is misschien een beter woord. Het kan niet anders meer. De humanitaire ramp is zodanig dat kinderen de hongerdood sterven. En kinderen zijn geen Hamasaanhanger." Ze vergelijkt het met de vluchtelingencrisis in 2015, waarin de 'gamechanger' het geruchtmakende beeld was van Aylan, het driejarige jongetje dat dood aanspoelde op het strand in Turkije.

Of de opstelling van Nederland vooral het diplomatieke landschap verandert, of dat er ook concrete stappen volgen, durft geen van beiden te zeggen. Sancties tegen Israël kunnen alleen in Europees verband.

In theorie zou de EU iets kunnen doen met het associatieverdrag van de EU met Israël, opschorten bijvoorbeeld, "maar dat kun je maar een keer doen", zegt Peter Malcontent. "Dat is de nucleaire optie." Als dat zou gebeuren wordt de Israëlische export naar de EU, zijn grootste afzetmarkt, zo duur dat die waarschijnlijk in elkaar stort.

Gezichtsverlies

Waarschijnlijker lijkt het dat er vanuit Nederland en de EU in eerste instantie steeds hardere taal zal klinken richting Israël. Vanuit Brussel wordt gewerkt aan een verklaring over een invasie in Rafah. "Daar past dat woord 'gamechanger' ook bij. Eén conclusie kunnen we wel trekken: Nederland is aan het schuiven", zegt Malcontent.

"Dat doen we meestal als de VS en Duitsland dat doen." Ook Washington en Berlijn, doorgaans onvoorwaardelijke bondgenoten van Israël, zijn steeds kritischer over de oorlog in Gaza. Komende week wordt in Washington een Israëlische delegatie verwacht. Het Witte Huis heeft al laten weten bij die ontmoeting alternatieven te gaan voorstellen voor een grootschalige inval in Rafah.

Al-Zwaini ziet die ontwikkeling ook. Rutte kan nu, denkt ze, zonder gezichtsverlies en zonder voor zijn positie te vrezen, een ander geluid laten horen. "Maar niet zozeer vanuit een groot hart voor mensen in nood, hij gaat vooral met zijn grote vrienden mee. Je mag hopen dat Rutte nog het gewicht heeft om iets voor elkaar te krijgen."

De Arnhemse burgemeester Marcouch heeft een voor zaterdag gepland protest waarbij een koranverbranding was aangekondigd, verboden. Pegida-voorman Edwin Wagensveld wilde opnieuw actievoeren nadat een eerdere poging om het boek te verbranden in januari uit de hand was gelopen.

Marcouch heeft besloten de actie te verbieden om wanordelijkheden te voorkomen. In een brief aan Wagensveld, die de Pegida-voorman op X deelde, schrijft Marcouch dat de politie hem heeft geadviseerd om de actie niet door te laten gaan, meldt Omroep Gelderland. De burgemeester zegt de veiligheid tijdens de actie niet te kunnen garanderen. "Zelfs niet bij een inzet van een zeer grote politiemacht."

Daarnaast zou er sprake zijn van een terroristische dreiging rond de betoging. Volgens Marcouch is er bij de politie "concrete informatie binnengekomen waarin oproepen zijn gedaan om een aanslag te plegen in Nederland dan wel op het leven van een van de vertegenwoordigers van Pegida Nederland".

Confrontatie tegendemonstranten

Wagensveld heeft zijn demonstratie voor zaterdag aangemeld bij de gemeente. Hij wil die dag naar het Jansplein gaan om een koran te verbranden.

Bij een eerdere poging om dit te doen wilden tegendemonstranten voorkomen dat Wagensveld een koran zou verbranden; ze zochten daarbij de confrontatie op. Bij de ongeregeldheden raakten meerdere agenten en Wagensveld zelf lichtgewond. Hij werd uiteindelijk voor zijn eigen veiligheid door de politie weggeleid.

De Pegida-voorman laat op X weten het niet eens te zijn met het verbod. "Wij komen toch naar het Jansplein, dan zet je het leger maar in", schrijft hij. Marcouch benadrukt dat het hele protest verboden is. "Mocht dat verbod overtreden worden, dan zal de politie daar uiteraard tegen optreden", laat hij aan Omroep Gelderland weten.

Wagensveld is de voorman van de radicaal-rechtse groepering Pegida. Hij is in het verleden meerdere keren opgepakt. In november werd hij veroordeeld tot een werkstraf van veertig uur voor het beledigen van moslims. Bij een actie bij de Tweede Kamer verscheurde hij een koran en had hij moslims met nazi's vergeleken.

Meerdere vrouwelijke BN'ers die te zien zijn in zogenoemde deepfake pornovideo's doen hun verhaal in de media. Door zich publiekelijk uit te spreken, willen ze dit soort seksuele misstanden voorkomen. Maar wel of niet naar buiten treden is een dilemma, want media-aandacht leidt er ook toe dat meer mensen de pornovideo's bekijken.

Het Algemeen Dagblad onthulde gisteren dat een groot aantal vrouwelijke bekende Nederlanders te zien is in gemanipuleerde pornovideo's. Onder de slachtoffers zijn Nederlandse artiesten, tv-presentatrices, olympische sporters, (oud-)ministers, burgemeesters en leden van het Koninklijk Huis.

In de publicatie van het AD werd een aantal slachtoffers bij naam genoemd. De NOS noemde deze namen aanvankelijk niet vanwege hun kwetsbaarheid. Maar verschillende vrouwen treden nu zelf naar buiten.

Zo vertelde presentatrice en oud-hockeyster Hélène Hendriks gisteren in de talkshow VI dat ze bezig is met een aangifte. Net als BBB-leider Caroline van der Plas, die bij Humberto zei dat de video voelt als "digitale verkrachting". Ook SBS-presentatrice Sylvana IJsselmuiden gaat aangifte doen, "omdat het morgen ook bij jonge meisjes van 16 kan gebeuren", zegt ze in het AD.

Ondernemer en presentator Olcay Gulsen deed haar verhaal bij Sophie & Jeroen. Ook zij heeft besloten om aangifte te doen. "Ik vind het een gevaarlijke maatschappelijke ontwikkeling", zegt ze tegen de NOS. "Ik doe geen aangifte voor mezelf, maar om nieuwe, jonge slachtoffers te voorkomen."

Kamerlid Eline Vedder (CDA) hoorde zaterdag van de beveiligingsdienst van de Tweede Kamer dat er een video van haar bestaat. "Een behoorlijke shock." Ze werd niet bij naam genoemd in het artikel van het AD, en kreeg van de beveiligingsdienst het advies om het "klein te houden", om meer internetverkeer naar de video's te voorkomen.

Toch besloot ze via Twitter bekend te maken dat er ook een video van haar is en dat ze aangifte gaat doen. Vedder benadrukt dat dit een persoonlijke afweging is, maar zelf wil ze niet meer stil zijn. "Ik ben er helemaal klaar mee dat wij - vrouwen - stil zouden moeten blijven uit angst dat het dan erger wordt. Dat geeft mij het gevoel dat ik me zou moeten schamen. Terwijl ik hier helemaal niets aan kan doen."

"Het is ontzettend lastig", zegt mediawetenschapper Linda Duits (Universiteit Utrecht) over de keuze om wel of niets te zeggen. "Voor het standpunt 'niet voeden' valt veel te zeggen. De oude regel is: 'Don't feed the trolls'." Maar de praktijk is dat dit niet werkt bij treiteren op het internet, zegt Duits. En ook deepfake porno van BN'ers is volgens haar te zien als een vorm van treiteren.

Ze bevestigt het standpunt van CDA-Kamerlid Vedder dat er veel schaamte is rondom deepfake porno. "Het wordt als schaamtevol ervaren omdat we steeds leren dat alles dat met vrouwelijke seksualiteit te maken heeft schaamtevol is. En in dit geval is het niet eens echte porno."

De schaamte rondom gemanipuleerde porno moet weg, stelt Duits. In plaats daarvan moeten we het over de daders hebben, zegt zij. Hierbij is het volgens Duits van belang dat ook anderen dan de slachtoffers zich uitspreken. "Solidariteit is op z'n plek", zegt zij. "En we moeten ook nadenken over onze eigen rol: als je naar de video's kijkt, draag je ook bij."

VVD-prominent en oud-minister Hans Hoogervorst wil een forensisch onderzoek naar het telefoongesprek waar het AD op baseert dat hij premierskandidaat wil zijn. Hij ontkent tegenover de NOS dat hij met journalisten van het AD heeft gesproken over een mogelijke kandidatuur als minister-president.

"Ik heb helemaal niet met deze mensen gesproken! Met helemaal niemand!" laat hij in een bericht aan de NOS weten. Op de vraag of hij evengoed premierskandidaat is antwoordt hij: "Nee." Hoogervorst wil weten welk telefoonnummer het AD heeft gebeld, van wie dat nummer is en wie de persoon aan de lijn was die zich kennelijk als hem voordeed. Het AD bevestigt dat Hoogervorst dit verzoek heeft gedaan.

Een forensisch onderzoek betekent dat het juridische waarde heeft en eventueel later in een rechtszaak kan worden gebruikt. Hoogervorst heeft niet gezegd dat hij het zo ver wil laten komen. Hij wil vooral dat duidelijk wordt wat er is gebeurd.

Een journalist van het AD zegt dat er wel degelijk contact is geweest met Hoogervorst. Maar Hoogervorst denkt dat er iets anders aan de hand is. Het 'oude' nummer zou inmiddels van iemand anders kunnen zijn. "Ik denk dat ze gefopt zijn, nummer dat ze hebben niet van mij", schrijft hij.

AD houdt vol

Het AD kopte vanmiddag: "VVD-prominent Hans Hoogervorst wil wel premier van Nederland worden: 'Die mogelijkheid is er'". De krant zei verder dat Hoogervorst (67) had gezegd dat hij alleen minister-president wilde worden, geen 'gewone' minister.

Het AD houdt vol met Hoogervorst gesproken te hebben, en heeft aan het nieuwsartikel toegevoegd: "Later op de middag leek Hoogervorst geschrokken te zijn van zijn eigen ontboezemingen. Bij andere media wil hij zijn woorden niet bevestigen."

Dit is voor Hoogervorst de reden dat hij de onderste steen boven wil hebben: over zijn woorden zijn twijfels ontstaan.

Oproep aan partijleider Yesilgöz

Vlak na de verkiezingen in november 2023 deed Hoogervorst in De Telegraaf samen met een andere oud-VVD-minister, Halbe Zijlstra, een oproep aan partijleider Yesilgöz om de blokkade op kabinetsdeelname met de PVV te laten varen. "Nederland heeft de VVD harder nodig dan ooit en we mogen het niet laten afweten", zeiden zij.

Zij schreven verder: "Wij benijden niemand die zaken met Wilders moet gaan doen. Hij komt met een beladen verleden waarin hij zich vaak onnodig kwetsend over immigranten heeft uitgelaten. Zijn economische plannen zijn linkser dan die van PVDA/GL. Maar het feit dat hij zijn onsmakelijke taal heeft laten varen en mogelijk zelfs van het premierschap zal willen afzien, zijn tekenen dat hij tot veel concessies bereid is."

Hoogervorst was onder andere minister van Financiën in het kabinet-Balkenende I en minister van Volksgezondheid in het kabinet-Balkenende II.

De Surinaamse oud-president Desi Bouterse moet zijn celstraf van twintig jaar uitzitten. Het hof in Suriname gaat niet mee in een verzoek van het advocatenteam van Bouterse om de uitvoering van het vonnis te schorsen.

Bouterse werd op 20 december in hoger beroep definitief veroordeeld voor zijn rol bij de Decembermoorden in 1982. Die dag werden in Suriname vijftien politieke tegenstanders van het militaire regime, dat onder leiding stond van Bouterse, doodgeschoten in Fort Zeelandia in hoofdstad Paramaribo.

In januari stuurde een nieuw advocatenteam van Bouterse een brief aan het Surinaamse Hof van Justitie. Ze beriepen zich daarin op de in 2012 gewijzigde amnestiewet. Het Constitutioneel Hof oordeelde in 2021 al dat die wet ongeldig is, maar volgens de advocaten waren er destijds juridische fouten gemaakt.

In een besloten zitting bepaalde het hof vandaag dat het vonnis blijft staan. Volgens het hof is een dergelijk middel dat een hoger beroep verwerpt niet mogelijk, zei advocaat van Bouterse Murwin Dubois na afloop van de zitting.

'Geen ontkomen aan'

Drie medeveroordeelden werden vandaag vanuit de gevangenis overgebracht naar de rechtbank waar de zitting plaatsvond. Bouterse zelf kwam op 12 januari niet opdagen bij de gevangenis om zijn straf uit te zitten en is sindsdien voortvluchtig.

Advocaat Gerard Spong, die het Surinaamse OM adviseerde in het onderzoek naar de Decembermoorden, zegt tegen Radio ABC Suriname dat het hof niet in een nieuwe beoordeling van de zaak wil treden. "Het vonnis van het Hof van Justitie van 20 december vorig jaar is onherroepelijk en daar valt niets meer aan te doen. Dat moet ten uitvoer gelegd worden. Er is geen ontkomen meer aan."

De Nederlandse justitie heeft de Duitse politie ervan op de hoogte gesteld dat de veroordeelde zwemleraar Benno L. na het uitzitten van zijn straf in Duitsland zou gaan wonen. Dat was in 2015, zegt een woordvoerder van het Openbaar Ministerie.

L., die was veroordeeld voor grootschalig kindermisbruik, ging begin 2015 in Duitsland wonen. Hij moest zich toen nog enkele maanden bij de Nederlandse reclassering melden, tot zijn traject was afgelopen. Dat was in september 2015. "Toen had hij aan alle voorwaarden voldaan en was hij vrij om te gaan waar hij wilde", zegt de justitiewoordvoerder. "Dan stopt het toezicht."

De rechtbank in Aken die L. in Duitsland veroordeelde, bevestigt dat het om dezelfde man gaat. Benno L. deed zich in Duitsland voor als Hans Peter Benedikt L.

L. werd in Nederland in hoger beroep veroordeeld tot zes jaar cel voor het misbruiken van 57 kinderen in de tijd dat hij als zwemleraar werkte in Den Bosch. In 2013 kwam hij vrij; hij had toen twee derde van zijn straf uitgezeten.

Klusjesman en oppas

De Duitse justitie heeft Nederland niet laten weten hoe het met hem verder is gegaan. "Dat is ook niet gebruikelijk. Het OM heeft zijn zaak afgesloten. De Duitse justitie is niet verplicht Nederland op de hoogte te brengen", aldus justitie.

Benno L. is in mei 2023 in Duitsland opnieuw veroordeeld voor kindermisbruik, het maken van kinderporno en het aantasten van de persoonlijke levenssfeer. Hij heeft een celstraf van negen jaar gekregen. Daartegen is hij in beroep gegaan.

De nu 74-jarige L. slaagde erin opnieuw in contact te komen met kinderen door zich voor te doen als iemand die klusjes deed en op kinderen paste. Hij deed dat onder een andere naam. In 2022 deed een moeder aangifte tegen hem vanwege misbruik van haar kinderen. Hij zou kinderen van gezinnen waar hij oppaste hebben misbruikt, onder meer als ze bij hem logeerden.

Kopdoelpunten zijn vaak mooie doelpunten en blijven lang in het collectieve geheugen hangen. Denk aan de 1-1 door Dick Nanninga in de finale tegen Argentinië in 1978, de snoekduik van Van Persie tegen Spanje op het WK in 2014 en ook de kleine Wesley Sneijder wist op het WK in 2010 tegen Brazilië met het hoofd het net te vinden.

In de toekomst kan het weleens voorbij zijn met mijmeringen als deze, want koppen is medisch gezien al lang niet meer onomstreden en wordt op termijn mogelijk zelfs verboden.

Al tientallen jaren is bekend dat er bij elke kopbal zeker duizenden hersencellen verloren gaan (we hebben er miljarden, dus geen reden voor paniek), en de laatste tien jaar wordt ook steeds vaker het verband gelegd tussen (vaak) koppen en ziektes als dementie.

Verbod in Vlaanderen

De Vlaamse voetbalbond heeft nu besloten dat vanaf volgend seizoen jonge voetballertjes onder 9 jaar niet mogen koppen. Niet in de wedstrijd, maar ook niet tijdens de training. De bond zegt dat "het spelen van de bal met het voorhoofd bij achtjarigen een zeer moeilijke techniek is, waarbij het kind de bal meestal verkeerd raakt wat impact kan hebben op de nog sterk te ontwikkelen hersenen".

Een Schotse studie uit 2019 wees uit dat een profvoetballer 3,5 keer zoveel kans maakt op dementie op latere leeftijd dan iemand anders. De Schotse voetbalbond stelde een jaar later een kopverbod in voor kinderen onder de 12 jaar.

In 2022 ging de bond nog verder: profs mochten vanaf dat moment niet vaker dan één keer per week een training doen waarbij veel wordt gekopt. En die training mag niet een dag voor of een dag na de wedstrijd zijn.

KNVB verbiedt niet

Het nieuws over de recente maatregel in Vlaanderen heeft ook de KNVB bereikt, maar is voor de bond geen reden om het bestaande beleid te wijzigen, meldt een woordvoerder. De bond volgt hierin de wereldvoetbalbond FIFA en de Europese UEFA. Die hebben koppen nog niet in de ban gedaan.

De bond zegt dat er maatregelen zijn genomen om jeugdvoetbal zo veilig mogelijk te maken. De jonge spelers voetballen op kleinere velden waardoor koppen toch al weinig voorkomt. "We zien dat in Nederland sowieso heel weinig wordt gekopt door de jeugd, waardoor een verbod volgens ons weinig effect heeft", aldus de woordvoerder.

De KNVB wil wel dat jeugdvoetballers, met het oog op de toekomst, leren koppen. Dat doet de bond door de jonge spelers te laten koppen met zachte ballen, zodat ze op latere leeftijd weten om te gaan met het koppen van hardere ballen en zo de nadelige effecten daarvan zoveel mogelijk voorkomen.

Bij de KNVB zijn geen amateurclubs bekend die op eigen houtje het koppen bij de jeugd aan banden hebben gelegd. Volgens de woordvoerder is dat aan de clubs zelf, maar hij wijst erop dat dat nadelig kan uitpakken als de tegenstander zijn spelers wel laat koppen.

Oud-zwemleraar Benno L., die in Nederland heeft vastgezeten voor kindermisbruik op grote schaal, is in Duitsland opnieuw veroordeeld. In Nederland kreeg hij in 2011 in hoger beroep zes jaar cel voor het misbruiken van 57 kinderen, toen hij in Den Bosch als zweminstructeur werkte.

In Duitsland zou hij tussen 2018 en 2022 opnieuw kinderen hebben misbruikt, schrijft tijdschrift Panorama. Hij heeft een celstraf van negen jaar gekregen, bevestigt de Duitse rechtbank die hem veroordeelde tegenover de NOS. L. is tegen zijn straf in beroep gegaan.

Volgens Panorama wierp de nu 74-jarige L. zich op zo'n 50 kilometer van de Nederlandse grens op als familievriend die klusjes deed en op kinderen van twee gezinnen paste. Dat deed hij onder een andere naam. Panorama schrijft dat L. de kinderen van die gezinnen heeft misbruikt, onder meer toen ze bij hem logeerden.

Huiswerk en zwemmen

Op 20 mei 2022 deed de moeder van een van de gezinnen aangifte. De rechter oordeelde op 10 mei 2023 dat Benno L. zich opnieuw schuldig had gemaakt aan kindermisbruik, het maken van kinderporno en het aantasten van de persoonlijke levenssfeer.

Het onderzoek naar L. wees uit dat vier meisjes uit een gezin af en toe bij hem logeerden. Daarbij moest om beurten een van de meisjes in zijn slaapkamer slapen. De meisjes vertelden thuis niets, maar op school begon hun gedrag op te vallen. Daarop werd een onderzoek naar de man ingesteld, schreef de Aachener Zeitung bij de behandeling van de rechtszaak, en kwam zijn veroordeling in Nederland aan het licht.

De ouders vertelden in de rechtszaal dat ze nauwelijks konden geloven wat de man had gedaan. Hij had de kinderen geholpen met huiswerk en hen af en toe meegenomen naar het zwembad. Ook hielp hij de vader van het gezin met klusjes.

Sinds 2013 vrij

In Nederland kwam L. in 2013 op vrije voeten, nadat hij twee derde van zijn straf had uitgezeten. De zaak van L., die in 2009 aan het licht kwam, leidde tot veel beroering.

L. stond in Nederland terecht voor drie pogingen tot verkrachting, pogingen tot seksueel binnendringen en 29 aanrandingen. Verder ging het in de zaak om veertig gevallen van ontucht en het bezit van kinderporno. Hij zocht bij zijn daden met opzet verstandelijk gehandicapte meisjes uit, "om de kans op ontdekking zo klein mogelijk te houden", zo zei hij in de rechtszaal.

Na zijn vrijlating kreeg L. een gebiedsverbod voor de elf Brabantse gemeenten waar zijn slachtoffers woonden.

De taaleisen voor medewerkers in de kinderopvang en de buitenschoolse opvang (bso) worden verlaagd. Dit omdat de sector kampt met personeelstekorten. Dat heeft demissionair minister Van Gennip van Sociale Zaken besloten. De taaleisen zijn bedacht omdat te veel medewerkers niet goed genoeg de Nederlandse taal beheersen, ook al hebben zij een opleiding voor de kinderopvang afgerond.

De taaleis voor pedagogisch medewerkers en studenten gaat, na eerder uitstel, op 1 januari 2025 in. Zij moeten dan aantoonbaar Nederlands spreken en begrijpen op het zogenoemde 3F-niveau. Dat is het niveau dat leerlingen moeten hebben die de havo of mbo 4 afronden.

Maar veel kinderopvangorganisaties zeggen dat zij die datum met hun personeel niet halen. 41 procent van de kinderopvangorganisaties die het ministerie ondervroeg heeft nog niets gedaan om het personeel de taaleis te laten halen. Ook zorgt de taaleis voor een tekort aan geschikt nieuw personeel.

De minister maakt daarom een uitzondering voor medewerkers in de bso. Zij hoeven slechts aan de taaleis 2F te voldoen, dat is mbo 3-niveau. Taal is op de bso niet het belangrijkst en "de kinderen brengen daar vergeleken met de dagopvang gemiddeld minder uren door", schijft Van Gennip in haar brief aan de Tweede Kamer.

Friestalige kinderopvang

Voor medewerkers die in een kinderopvang werken waar sowieso geen Nederlands wordt gesproken vervalt de taaleis helemaal. Van Gennip: "Bijvoorbeeld in het kader van meertalige kinderopvang, gedeeltelijk Friestalige kinderopvang of een andere taal in verband met de herkomst van kinderen en specifieke omstandigheden."

Voor opvangmedewerkers van 60 jaar en ouder geldt dat zij vanaf 1 januari 2025 drie jaar extra de tijd krijgen om aan de taaleis te gaan voldoen.

Van Gennip roept de taalopleidingen op meer met de sector mee te denken. "Dit is vooral relevant voor de deelvaardigheid 'luisteren' omdat pedagogisch professionals en studenten dit onderdeel als moeilijk ervaren", zegt zij. Meer examenvoorbereiding en mondeling én op papier toetsen in plaats van digitaal zou dat moeten verbeteren.

Helft personeel in opleiding

Een andere versoepeling die Van Gennip doorvoert om het personeelstekort terug te dringen is het maximum toegestane aantal opvangmedewerkers dat nog in opleiding is verruimen. Tot 1 juli 2026 mag de helft van het personeel in een opvang bestaan uit mensen die hun pedagogische opleiding nog niet hebben afgerond. Daarna wordt het een derde.

De minister noemt het zorgelijk dat er signalen zijn dat de personeelstekorten ertoe leiden dat meer kinderen tijdens de opvang gewond raken. Zij werkt daarom samen met de GGD GHOR en de gemeenten aan een registratiesysteem van incidenten. Dat moet 1 januari 2026 ingaan.

De Tweede Kamer heeft oud-SGP-Kamerlid Elbert Dijkgraaf en staatsraad Richard van Zwol aangewezen als de nieuwe informateurs. Dat is de meest concrete uitkomst van het Tweede Kamerdebat over het eindverslag van de vorige informateur, Kim Putters.

PVV-leider Wilders, de voorzitter van de grootste fractie, kondigde de voordracht van Dijkgraaf en Van Zwol aan het begin van het debat aan en die twee namen worden gesteund door een ruime meerderheid. Ze moeten hun opdracht binnen uiterlijk acht weken afronden, maar liefst eerder. De twee moeten onderzoeken of er een 'programkabinet' kan komen op basis van een akkoord op hoofdlijnen tussen PVV, VVD, NSC en BBB.

Dijkgraaf, die bijna acht jaar in de Tweede Kamer zat voor de SGP, is hoogleraar economie. Van Zwol, die lid is van het CDA, is sinds 2017 staatsraad in de Raad van State. Eerder was hij topambtenaar bij verschillende ministeries.

Putters adviseerde vorige week al te gaan onderhandelen over een programkabinet. Hij ziet dat als "een vorm die varieert op het model van een extraparlementair kabinet". PVV, VVD, NSC en BBB moeten eerst een beknopt regeerakkoord sluiten en dat moet door de nieuwe bewindslieden worden uitgewerkt in een regeerprogramma.

Wilders sprak over de hoop van zijn kiezers dat de problemen "eindelijk worden opgelost" en dat er een rechts of centrumrechts kabinet komt.

In het debat ging het tot nu vaak over de vraag wat 'programkabinet' nu precies betekent. De PVV-voorman zei ook dat het niet zijn term is, maar dat hij er wel mee kan leven. Volgens hem moet er een akkoord op hoofdlijnen worden gesloten, waar je een kabinet bij zoekt.

Nieuwe bestuurscultuur

Vooral NSC-voorman Omtzigt toonde zich blij met de nu gekozen formulering. Volgens hem sluit het programkabinet aan bij de wens van zijn partij om tot een nieuwe bestuurscultuur te komen.

Onder meer GroenLinks-PvdA, D66, CDA en Volt lieten zich heel sceptisch uit over de nieuwe vorm. Volgens hen is er eigenlijk sprake van een meerderheidskabinet. D66-leider Jetten sprak van een "eerste kabinet-Wilders, misschien met een andere premier". En Volt-voorman Dassen sprak van een "politieke taaltruc en een verlamkabinet".

In een toelichting tijdens het debat benadrukte Putters dat de term programkabinet niet door hem bedacht is, maar ook al eerder in de parlementaire geschiedenis is gebruikt, bijvoorbeeld onder premier Drees. Volgens hem moet het systeem zich nu in de praktijk bewijzen, maar liggen er kansen om "grote vraagstukken aan te pakken". Putters zei dat bij dichtgetimmerde regeerakkoorden in de praktijk vaak mensen vastlopen.

Flinke verschillen

PVV, VVD, NSC en BBB willen nu graag snel met inhoudelijke onderhandelingen beginnen, al wezen de partijen erop dat er nog flinke verschillen zijn. In het debat herhaalde Wilders dat hij liever zelf minister-president was geworden, maar dat "de liefde voor mijn land groter is dan voor mijn eigen positie".

Daarom legt hij zich er bij neer dat alle vier fractievoorzitters van de formerende partijen in de Kamer blijven. GroenLinks-PvdA-voorman Timmermans hekelde dat Wilders het eerder ondemocratisch heeft genoemd dat hij als leider van de grootste partij geen premier wordt. Timmermans sprak van een "messiascomplex": "U heeft 37 zetels in de Kamer en dat geeft u het recht het initiatief te nemen, maar daar houdt uw recht mee op."

Wilders zei dat hij later in de onderhandelingen "het voorrecht heeft om iemand als premier voor te dragen", maar dat de persoon in kwestie "natuurlijk" ook door de andere drie partijen moet worden gedragen.

Friesland zoekt samen met de rijksoverheid naar mogelijkheden om de Friese taal te gebruiken op nieuwe identiteitskaarten.

Op dit moment wordt in Den Haag gewerkt aan een nieuwe Wet op de identificatieplicht, die over een paar jaar in werking moet treden. Het is nu al duidelijk dat er bij paspoorten en rijbewijzen geen ruimte komt om de Friese taal te gebruiken. "In de nieuwe wet voor paspoorten wordt alles gewoon een-op-een overgezet, daar is nu niets mogelijk", stelt de Friese gedeputeerde Eke Folkerts (BBB) vast. Een Nederlands paspoort wordt dus weer gewoon in het Nederlands uitgegeven.

"Maar", voegt Folkerts daaraan toe: "bij de identiteitskaarten is die ruimte er misschien wel." Zij zegt nu "naar een haakje te zoeken" om het Fries erin te krijgen. Folkerts schrijft dat in antwoord op vragen van Provinciale Statenlid Dinie Visser van de Fryske Nasjonale Partij (FNP).

"Dit is wel hét moment om het weer op de kaart te zetten", zegt zij bij Omrop Fryslân. "Eigenlijk is het beschamend. Nederland is tweetalig, maar er moet heel hard aan worden getrokken. Wij zijn hier al sinds 2019 druk mee bezig."

Naam, namme, name

De Nederlandse ID-kaarten zijn er nu in het Nederlands, Engels en Frans. "Wij willen dat het standaard model verandert. Het Frans wordt dan vervangen door het Fries", zegt Visser. "En de volgorde verandert dan ook: Nederlands, Fries en dan pas Engels."

In 2021 kwam er voor het laatst een nieuw model identiteitskaarten. In 2027-2028 gebeurt dat weer. "Op verschillende bestuurlijke niveaus zijn er uitspraken gedaan dat het Fries als tweede rijkstaal gelijkwaardig moet worden behandeld. Er zou geen enkele reden moeten zijn waarom dit niet kan", aldus Visser.

Tweede taal

Het Fries is naast het Nederlands de tweede officiële taal in Nederland, maar in de praktijk staat de taal en het gebruik ervan bij overheidsinstanties vaak onder druk. Zo maakte de Rijksuniversiteit Groningen onlangs bekend te stoppen met de bachelorstudie 'Minorities & Multilingualism' (minderheden en meertaligheid) waar het Fries deel van uitmaakt. De universiteit is in overleg met het ministerie van Onderwijs en de provincie Fryslân over de beste vorm voor een nieuwe bachelorstudie Fries, maar daar is nog geen oplossing voor gevonden.

Ruim een jaar geleden tikte de Raad van Europa Nederland op de vingers, omdat Friezen die voor de rechter moeten komen, lang niet altijd de mogelijkheid hebben om Fries te spreken, ook al hebben ze wettelijk gezien dat recht wel.

De NVWA adviseert consumenten om geen honingproducten te kopen en te gebruiken die een beter seksleven beloven. De kans bestaat dat er aan deze honing illegaal stoffen zijn toegevoegd die ook in erectiemiddelen zoals Viagra zitten. Deze stoffen kunnen ernstige bijwerkingen veroorzaken en horen niet thuis in levensmiddelen.

De lustopwekkende honing wordt online verkocht als middel voor een beter seksleven voor mannen en vrouwen. De Voedsel- en Warenautoriteit bestelde 21 van deze producten bij negen aanbieders. In 20 van de producten werd door een eerste snelle test bevestigd dat ze libidoverhogende stoffen bevatten. Onderzoek in het laboratorium van Wageningen Food Safety Research moeten hierover definitief uitsluitsel geven.

Levensbedreigende situaties

Tegelijkertijd voerde de NVWA een strafrechtelijk onderzoek uit naar een grotere handelaar in honingproducten uit Den Haag. Daar werden ruim 600 verpakkingen met de honingproducten gevonden. Indicatieve testen wezen uit dat de erectiemedicijnbestanddelen sildenafil en tadalafil vermoedelijk in de honing zitten.

Sildenafil kan bijvoorbeeld in combinatie met hartmedicatie de bloeddruk ernstig verlagen, wat kan leiden tot levensbedreigende situaties.

De president van Vietnam is al na een jaar afgetreden. Dat is gebeurd onder druk van de regerende communistische partij, die bezig is met een omvangrijk anti-corruptieonderzoek. Het parlement moet donderdag nog officieel instemmen met zijn vertrek, maar dat lijkt een formaliteit.

In een verklaring staat dat overtredingen door president Vo Van Thuong de reputatie van de communistische partij hebben beschadigd. Op de aard van de overtredingen wordt niet ingegaan, maar het aftreden heeft naar alle waarschijnlijkheid te maken met corruptie.

De politie arresteerde kort geleden het voormalige hoofd van de provincie Quang Ngai voor vermeende corruptie een decennium geleden. Thuong was daar toen de partijchef.

Staatsbezoek

De functie van president in Vietnam is voornamelijk ceremonieel en juist deze week had Vo Van Thuong ook een belangrijke taak voor Nederland gehad. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zouden vanaf vandaag een meerdaags staatsbezoek brengen aan Vietnam.

Vorige week werd dat bezoek plotseling afgezegd door Vietnam. De reden die toen werd gegeven waren binnenlandse problemen in het communistische land. Verder werden geen mededelingen gedaan, ook niet aan het Koninklijk Huis, zei koning Willem-Alexander. Nu is dus duidelijk wat de reden voor de afzegging was.

De 53-jarige Thuong werd president in maart vorig jaar. Hij volgde Nguyen Xuan Phuc op die de verantwoordelijkheid op zich nam voor corruptieschandalen tijdens de coronaperiode. Thuong was de jongste president van Vietnam sinds het einde van de burgeroorlog, die in de jaren zeventig eindigde door de verovering van Zuid-Vietnam door het communistische Noord-Vietnam.

Een aantal reclame-uitingen met groene claims van luchtvaartmaatschappij KLM zijn misleidend en onrechtmatig geweest. Dat is het oordeel van de rechtbank in Amsterdam in een zaak die was aangespannen door actiegroep Fossielvrij NL.

KLM had in sommige reclames milieuclaims opgenomen op basis van vage en algemene verklaringen over milieuvoordelen. In andere uitingen heeft de luchtvaartmaatschappij volgens de rechter een te rooskleurig beeld neergezet van het effect van maatregelen als het gebruik van duurzame brandstoffen en herbebossing.

Dat soort maatregelen verminderen de grote impact van vliegen op het milieu nauwelijks en wekken ten onrechte de indruk dat vliegen met KLM duurzaam is, luidt het vonnis. Bij slogans als "Stap voor stap naar een duurzame toekomst" maakte KLM niet concreet duidelijk welke maatregelen het bedrijf nam op weg daarnaartoe en welke milieuvoordelen die dan hadden.

En bijvoorbeeld met het zogenoemde CO2-Zeroprogramma ("Verklein uw impact") deed KLM het voorkomen of klanten konden helpen om "samen een betere toekomst te creëren", door iets extra's te betalen voor aanplant van bossen of duurzame brandstof. Ten onrechte werd daarmee een direct verband gesuggereerd tussen de bijdrage van de reiziger en de impact van zijn vlucht op het milieu.

Principiële uitspraak

Omdat KLM de gewraakte reclames niet meer gebruikt, hoeft het bedrijf niet te rectificeren. Ook blijft het toegestaan om reclame te maken voor vliegen en de consument hoeft niet te worden gewaarschuwd dat de luchtvaart op dit moment niet duurzaam is. Claims over CO2-reductie moeten echter voortaan wel "eerlijk en concreet" zijn.

Fossielvrij NL was niet uit op straf of schadevergoeding, maar op een zogenoemde 'verklaring voor recht', een principiële rechterlijke uitspraak. Daarin hebben de eisers hun zin gekregen. KLM heeft zich met de suggestie dat vliegen duurzaam kan zijn in verschillende reclame-uitingen niet gehouden aan de Wet oneerlijke handelspraktijken, is de conclusie van de rechtbank. Het bedrijf hoeft in de toekomst geen waarschuwing over de milieu-impact van vliegen te geven, daarvoor biedt de wet volgens de rechter geen grond.

De nieuwe Wet seksuele misdrijven gaat per 1 juli in. Dat heeft demissionair minister van Justitie Yesilgöz bekendgemaakt. De Eerste Kamer stemde gisteren in met de wet, die slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag beter moet gaan beschermen.

Het wordt voor slachtoffers makkelijker om aangifte te doen van onder meer aanranding en verkrachting en ze hoeven niet meer aan te tonen dat er sprake was van dwang. Ook seksuele intimidatie in het openbaar wordt strafbaar. Dat geldt niet alleen voor incidenten op straat, maar ook voor gevallen op sociale media en publieke websites. Verder wordt het stelselmatig op seksuele en schadelijke wijze communiceren met kinderen strafbaar, ook wel sexchatting genoemd.

Het is de bedoeling dat in de nieuwe wet seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag offline en online even strafbaar zijn. Voor meerdere seksuele misdrijven gaan de maximumstraffen omhoog. En verkrachting kan straks niet meer verjaren. Het maakt dan niet meer uit wanneer slachtoffers aangifte doen.

'Seks hoort vrijwillig te zijn'

"Met deze wet stellen we een duidelijke norm: seks hoort altijd vrijwillig en gelijkwaardig te zijn", zegt demissionair minister Yesilgöz van Justitie. "Iemand is strafbaar bezig als diegene weet of had moeten weten dat de ander niet wil, maar toch doorgaat. De huidige wetgeving ten aanzien van seksueel geweld sloot niet meer aan bij wat we als samenleving acceptabel gedrag vinden en wat niet."

De minister vindt dat ook seksuele intimidatie harder moet worden aangepakt, offline én online. "Het is onacceptabel dat straten gemeden worden en dat mensen - vaak vrouwen en kinderen - zich niet veilig kunnen bewegen op internet en op social media, uit angst voor seksueel ongewenst gedrag van anderen", aldus Yesilgöz.

Slachtoffers hoeven straks in het geval van verkrachting of aanranding niet meer te bewijzen dat ze zijn gedwongen. Iemand is strafbaar als diegene seksueel contact doorzet terwijl er sprake is van duidelijke signalen dat de ander dat niet wil, zoals expliciet verbaal of fysiek afhoudend gedrag of een passieve opstelling, zoals het uit angst bevriezen van het lichaam. Dwang is vanaf 1 juli wel een strafverzwarende factor.

Bewijs leveren bij seksuele misdrijven blijft lastig, benadrukt het ministerie. Vaak waren de direct betrokkenen de enige getuigen. Zogenoemd steunbewijs blijft bij een beschuldiging daarom wel "noodzakelijk". Het kan dan gaan om sporen op het lichaam, camerabeelden of tekstberichten.

Politie en OM opleiden

Voordat de wet in werking treedt moeten zo'n 25.000 politieagenten een opleiding hebben doorlopen. Het gaat dan onder meer om agenten die aangiftes opnemen. Bij het Openbaar Ministerie (OM) worden zo'n 250 officieren van justitie opgeleid. Een deel van hen zal specifiek zedendelicten gaan behandelen, zei Yesilgöz bij het debat in de Eerste Kamer.

Een deel van de Eerste Kamerleden was bezorgd over de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van de wet, meldt persbureau ANP. De senatoren willen niet dat aangiften van zedendelicten te lang blijven liggen door capaciteitsproblemen bij de politie en het OM.

De afdeling anesthesiologie van het Amsterdam UMC gaat al jaren gebukt onder een schrikbewind. Dat schrijft Follow the Money (FTM), dat er de afgelopen maanden onderzoek naar deed.

Het bestuur van het ziekenhuis is volgens het platform voor onderzoeksjournalistiek al jaren op de hoogte van de problemen op de afdeling, maar grijpt niet in.

FTM sprak met 26 medewerkers en oud-medewerkers die de afgelopen dertien jaar op de afdeling werkten of nog werken. Zij vertellen dat er een angstcultuur heerst door een afdelingsleiding die met keiharde hand regeert, kritische artsen wegstuurt en medische missers niet meldt aan de Inspectie Gezondheidszorg, wat wettelijk verplicht is.

Patiënt in brand

Zo vloog in 2022 een patiënt in brand tijdens een acute hartoperatie. Bij het ontsmetten van de borstkas was door het anesthesieteam te veel alcohol gebruikt. Daarna was de chirurg te snel gaan snijden met een verhit mes. Daardoor vatte de borstkas van de patiënt vlam. De vrouw overleed later op de intensive care.

Volgens de bronnen van FTM brokkelt het lerend vermogen van het ziekenhuis af door deze incidenten niet te melden. Er wordt een zwijgcultuur in stand gehouden die mensenlevens kost, want het is in de medische sector de bedoeling om van elkaars fouten te leren. "Je meldt niet om elkaar te naaien, maar om te voorkomen dat jouw fout door een ander wordt herhaald", zegt een van de betrokkenen.

Het personeel zou in dit soort situaties herhaaldelijk te horen hebben gekregen: "deze patiënt was zo slecht, die was waarschijnlijk toch doodgegaan, dus wat moeten we dan eigenlijk melden", aldus onderzoeker Luciën Hordijk in het Radio 1 Journaal.

'Totale oorlog'

FTM zegt over veel materiaal te beschikken, zoals documenten, e-mails, berichten en geluidsopnamen, waarin misstanden aan de kaak worden gesteld. Zo schreef een arts in 2014 in een brief aan de raad van bestuur dat de leiding hem in een gesprek 'de totale oorlog' had verklaard als hij zou aanblijven.

"Ze zouden geen middel onbeproefd laten en elke seconde gebruiken om te zoeken naar een mogelijke fout of vergissing", schreef de arts die besloot onder deze omstandigheden niet langer in het AMC te kunnen functioneren. De top van het ziekenhuis deed niets met deze brief, schrijft Follow the Money. In een reactie zegt het ziekenhuis dat de brief niet in het archief van de raad van bestuur is aangetroffen.

Vertrouwenspersoon

Eind 2016 meldden minstens tien anesthesiologen zich bij de vertrouwenspersoon van het ziekenhuis met klachten over de onveilige situatie op de afdeling. De bronnen die FTM sprak, zeggen dat de meldingen onder meer gingen over kritische medewerkers die gestraft werden door hen een onvoordelig dienstrooster te geven of alleen niet-uitdagende operaties, over woedeaanvallen van een leidinggevende en fysieke intimidatie en bedreiging.

Voor de vertrouwenspersoon waren de meldingen reden om naar de raad van bestuur te stappen. Er werd een onderzoeksbureau ingehuurd om de afdeling door te lichten. Het onderzoeksbureau bleek van een oom en tante van een bevriend staflid van de afdelingsleiding. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er wantrouwen was richting de afdelingsleiding. Het bureau adviseerde om meer uit te gaan van goed vertrouwen, elkaar te groeten op de operatiekamer en genereus te zijn met complimenten naar elkaar.

'Compleet ander beeld'

Het Amsterdam UMC zegt in een reactie zich "op geen enkele wijze te herkennen" in het door FTM geschetste beeld en distantieert zich ervan.

"Uit eigen tevredenheidsonderzoeken waarbij medewerkers op anonieme basis kunnen reageren, komt een compleet ander beeld naar voren", zegt woordvoerder Frank van den Bosch van het Amsterdam UMC in het Radio 1 Journaal. "Namelijk een grote bereidheid om het te melden als er dingen niet in orde zijn, dat mensen zich veilig voelen op de afdeling en er een sfeer heerst waarin je dingen kunt melden."

Ook klopt het verhaal van FTM over de verbrande patiënt volgens Van den Bosch niet. "Het is niet gemeld, omdat na grondige evaluatie is geoordeeld dat er geen sprake was van een medische calamiteit."

Overigens worden dit voorbeeld en een ander dat in het artikel wordt beschreven alsnog met de inspectie besproken, omdat het nu in de media staat, zegt hij. "Het is geen melding, maar we gaan erover in gesprek met de inspectie."

Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd

De inspectie zegt al in gesprek te zijn met het ziekenhuis over de werkcultuur en het melden van calamiteiten.

"In het kader van het fusieproces dat Amsterdam UMC heeft doorlopen, is er specifiek aandacht geweest van de inspectie voor de professionele cultuur binnen vakgroepen", laat een woordvoerder weten. "De publicatie in FTM die nu is verschenen, is een specifieke aanleiding om na te gaan hoe dat nu is gesteld bij de afdeling anesthesiologie."

Daarnaast heeft de inspectie het ziekenhuis gevraagd "te beoordelen of twee zaken die in het artikel worden genoemd een calamiteit zijn". Op basis van het antwoord daarop bepaalt de IGJ of verdere actie nodig is.