NOS Nieuws - Algemeen

Er is nog zo'n 100 miljard kubieke meter aardgas te winnen onder het Nederlandse deel van de Noordzee, iets meer dan de totale hoeveelheid gas die Nederland in drie jaar verbruikt. Maar ondanks de schaarste van gas op de wereldmarkt was er de afgelopen jaren weinig enthousiasme bij olie- en gasbedrijven om dat gas ook naar boven te halen. Tot nu.

Volgende maand wordt een akkoord verwacht over de winning van meer Noordzee-gas. Bedrijven waren tot nu toe huiverig door lange vergunningstrajecten, hoge kosten en grote risico's. De overheid en gasexploitanten maken nu afspraken om daar verandering in te brengen.

Een van de weinige nieuwe gaswinningsprojecten die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld is te vinden boven de Waddeneilanden Schiermonnikoog en Borkum. Het Nederlandse bedrijf ONE-Dyas is hier, zo'n 20 kilometer boven de eilanden, net begonnen met de winning van gas onder het Nederlandse en Duitse deel van de Noordzee.

In vergelijking met het Groningenveld vallen projecten op zee onder de zogenoemde kleine velden, maar NO5-A is relatief groot. Dat is volgens directeur Chris de Ruyter van Steveninck ook de reden waarom dit veld rendabel is.

Nederland verbruikt jaarlijks 30 miljard kubieke meter gas. De Ruyter denkt de komende jaren 15 procent van die gasvraag in Nederland te kunnen leveren en pleit voor uitbreiding.

"Het heeft een economisch belang voor Nederland", zegt De Ruyter van Steveninck. "Het draagt bij aan de leveringszekerheid. En niet in de minste plaats, lokaal gas produceren heeft de minst negatieve milieu-impact en is daarom ook goed voor de klimaatdoelstellingen van Nederland." Hij doelt hiermee op de negatieve effecten zoals methaanlekkage van onder meer Amerikaans schaliegas dat voor de export wordt omgezet in vloeibaar gas (lng).

Nog jaren gas nodig

Op dit moment wordt 62 procent van het gas dat we in Nederland verbruiken geïmporteerd uit het buitenland, waarvan 27 procent uit de VS en 14 procent uit Noorwegen. Nu niet alleen Rusland maar ook de Verenigde Staten een minder betrouwbare partner zijn geworden, groeit de onrust over de leveringszekerheid van gas.

Toen de gasprijs na de inval van Rusland in Oekraïne alle records brak, daalde het gasgebruik in Nederland van 40 naar 30 miljard kubieke meter per jaar. Sindsdien is het gasverbruik niet verder gedaald. Het volle energienet remt de overgang van gas naar elektriciteit. Alternatieven voor de verwarming van woningen, zoals aardwarmte, komen maar traag op gang.

"De huidige voorspellingen zijn dat we nog tot 2045 gas nodig hebben," zegt Nicolien Vrisou van Eck, directeur gas bij Energiebeheer Nederland (EBN). Na sluiting van het Groningenveld, waar waarschijnlijk nog zo'n 500 miljard kuub aan gas onder de grond zit, is de Noordzee met 100 miljard kuub onze grootste reserve.

EBN neemt namens de overheid deel in alle olie- en gaswinningsprojecten op land en ter zee. Tot nu toe heeft de overheid een aandeel van 40 procent in de gaswinning. Nieuwe regelgeving maakt het mogelijk om dat percentage waar nodig te verhogen tot 85 procent. Het toont het belang aan dat de overheid hecht aan het verhogen van de gasopbrengst uit de Noordzee.

Betere samenwerking

Maar de afgelopen jaren neemt de hoeveelheid gewonnen gas uit de Noordzee in hoog tempo af. Overal worden gasvelden gesloten en platforms verwijderd, boringen naar nieuwe velden zijn spaarzaam. Het duurt in Nederland langer om een vergunning te krijgen dan bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk of Noorwegen. De risico's om te investeren zijn voor veel bedrijven daarom te groot.

Een akkoord tussen minister Hermans van Klimaat en Groene Groei, EBN en de koepel van olie- en gasbedrijven moet hier verandering in brengen. Het moet leiden tot voorspelbaarder vergunningsprocedures, minder financiële risico's en betere samenwerking tussen bedrijven. Die samenwerking moet leiden tot vermindering van de kosten en efficiënter gebruik van de pijpleidingen waarmee het gas aan land wordt gebracht.

Kritiek en verzet

Een meerderheid in de Tweede Kamer is vóór meer gaswinning op de Noordzee om de leveringszekerheid van gas te waarborgen, maar er is ook kritiek.

Greenpeace heeft regelmatig actiegevoerd op de boorlocatie en ook de burgemeesters van Schiermonnikoog en het Duitse Borkum verzetten zich tegen de gaswinning. De oplevering van NO5-A werd maanden opgehouden vanwege rechtszaken, aangespannen door milieuorganisaties. Het laatste woord van de rechter over het project moet nog worden uitgesproken.

Het logo van het voormalige Twitter wisselt van eigenaar. Op een online veiling in de Verenigde Staten bracht de kenmerkende blauwe vogel 32.000 euro op.

Vogel Larry, vernoemd naar basketballegende Larry Bird, hing aan de gevel van het hoofdkantoor van Twitter in San Francisco. De nieuwe eigenaar moet zelf regelen dat het gevaarte van 3,7 bij 2,7 meter en 254 kilogram op de nieuwe plaats van bestemming komt.

Na de overname van het bedrijf door miljardair Elon Musk in 2023, werd Twitter omgedoopt tot X en kreeg het sociale medium een nieuwe huisstijl. Larry hoorde daar niet meer bij en moest het nest verlaten. In plaats daarvan werd het nieuwe logo van X neergezet, dat overigens bij omwonenden leidde tot klachten over overheersende knipperlichten.

Het logo van X moest op last van de gemeente San Francisco worden weggehaald:

Apple-voorwerpen

Het logo was niet het enige tech-voorwerp dat werd geveild. Een Apple 1-computer met accessoires werd voor 344.000 euro verkocht. Een cheque die in 1976 door Apple-medeoprichter Steve Jobs werd gesigneerd, bracht iets meer dan 100.000 euro op.

Een eerste model iPhone uit 2007, nog verzegeld en in de verpakking, bracht bijna 80.000 euro op.

Een van de beruchtste IS-terroristen van Frankrijk is door een jury in Parijs veroordeeld tot levenslang. De 39-jarige Mehdi Nemmouche was verantwoordelijk voor de gijzeling en foltering van Franse journalisten in Syrië in 2013.

In België werd hij zes jaar geleden al tot levenslang veroordeeld voor een aanslag op het Joods Museum in Brussel, waar hij vier mensen had doodgeschoten. Het was de eerste aanslag van Islamitische Staat in Europa.

Nemmouche stond deze week samen met vier andere jihadisten terecht voor het ontvoeren en martelen van zeven Europeanen in Aleppo en Raqqa. Vier van hen zijn Franse journalisten. Ze werden vastgehouden in de kelder van een ziekenhuis in Aleppo, waar ze een jaar lang gemarteld en uitgehongerd werden. In april 2014 werden ze weer vrijgelaten.

De slachtoffers beschreven Nemmouche als een praatgrage, perverse man - een sadistische bewaker die liedjes van Charles Aznavour zou hebben gezongen tussen de martelsessies door. De aanklager omschreef hem als een "gewetenloze crimineel".

'Zal me nooit verontschuldigen'

Tijdens het proces ontkende Nemmouche een bewaker te zijn geweest in Syrië. Maar een terrorist was hij wel degelijk, zei hij zelf trots. "Het was dankzij terrorisme dat het Syrische volk zich bevrijdde van de dictatuur", sprak Nemmouche in de rechtszaal. "En ja, ik was een terrorist en ik zal me daar nooit voor verontschuldigen. Ik heb van geen dag, uur of daad spijt."

Door de levenslange celstraf die hij opgelegd heeft gekregen, mag hij de komende 22 jaar geen verzoek doen om vervroegd vrijgelaten te worden. Behalve Nemmouche kreeg ook de 35-jarige Abdelmalek Tanem een levenslange celstraf. Hij zou een van de cipiers zijn geweest.

De 41-jarige Syriër Kais al-Abdallah kreeg 20 jaar cel voor betrokkenheid bij de ontvoering van twee van de journalisten. Ook Oussama Atar en Salim Benghalem, die gezien wordt als de leider van de gijzelnemers, kregen levenslang. Van hen wordt vermoed dat ze niet meer in leven zijn.

In diverse steden in Turkije zijn mensen opnieuw de straat op gegaan om te demonstreren tegen de arrestatie van de populaire burgemeester van Istanbul, Ekrem Imamoglu. De protesten vonden plaats ondanks een vierdaags verbod op demonstreren, dat werd ingesteld na de arrestatie afgelopen woensdag.

Volgens de partij van Imamoglu, de centrumlinkse oppositiepartij CHP, waren er alleen al in Istanbul 300.000 mensen op de been. Terwijl CHP-leider Özel een menigte toesprak, zetten agenten waterkanonnen en pepperspray in tegen demonstranten. De betogers bestormden barricades van de politie en gooiden met projectielen. Ook in Izmir en Ankara waren er confrontaties met de oproerpolitie, die ook daar waterkanonnen inzette.

Dit zijn beelden uit Istanbul:

Minister Yerlikaya van Binnenlandse Zaken zegt dat er in heel Turkije 97 mensen zijn opgepakt tijdens de betogingen. President Erdogan zei tegen zijn aanhangers in Istanbul dat zijn regering "de verstoring van de openbare orde" niet accepteert. "Net zoals we nooit hebben toegegeven aan straatterreur, zullen we ook vandalisme niet tolereren."

De 53-jarige Imamoglu wordt onder meer verdacht van corruptie en het helpen van een terroristische groepering. Hij verwerpt alle beschuldigingen, staat in een rechtbankdocument dat persbureau Reuters heeft ingezien.

Imamoglu is een belangrijke politieke tegenstander van Erdogan. De CHP en Europese landen beschuldigen Erdogan van het ondermijnen van de democratie. De partij had Imamoglu zondag als presidentskandidaat naar voren willen schuiven voor de verkiezingen van 2028. De CHP is ondanks de arrestatie van Imamoglu van plan de stemming over zijn kandidatuur gewoon door te laten gaan.

In een ziekenhuis in de Servische hoofdstad Belgrado is een man overleden die in november vorig jaar zwaargewond raakte toen het dak van een treinstation instortte. Daarmee komt het totale aantal slachtoffers op zestien. De dood van de man leidde vanavond in Servië tot nieuwe anti-corruptieprotesten tegen de regering.

Het laatste slachtoffer is de 19-jarige Vukasin Crncevic, die op 1 november onder het zware beton van het ingestorte gebouw in Novi Sad terechtkwam. Hij is volgens het ziekenhuis bezweken aan "complexe verwondingen en daaropvolgende complicaties".

In reactie op zijn dood trokken duizenden mensen vanavond door de straten van Novi Sad om te demonstreren. Ook staken ze kaarsen aan voor Crncevic. Veel Serviërs denken dat het dak kon instorten door slecht renovatiewerk, als gevolg van wijdverbreide corruptie binnen de overheid. Ze houden president Vucic daarvoor verantwoordelijk.

Er wordt al maandenlang gedemonstreerd. Afgelopen weekend was een van de grootste demonstraties ooit in Servië, met ruim 300.000 betogers in Belgrado. Veel van die protesten worden voorafgegaan door vijftien minuten stilte, verwijzend naar de vijftien doden. Op sociale media wordt opgeroepen om bij nieuwe protesten zestien minuten stil te zijn.

Vucic wil hard optreden

Vucic weigert te vertrekken en kondigde vandaag juist nieuwe stappen aan tegen de demonstranten. Hij zegt tegenprotesten te gaan organiseren. Ook beschuldigt hij de betogers van geweld en het "terroriseren" van andere Serviërs.

Ook in Nis, in het zuiden van Servië, waren vandaag protesten tegen de regering. Er werd met eieren en water gegooid naar de burgemeester van de stad, die van dezelfde partij is als de populistische president. Vucic zegt hard tegen de betogers te gaan optreden. "Alle schurken zullen achter de tralies belanden", zegt hij op sociale media.

Het is een speciale ministeriële commissie onder leiding van premier Schoof niet gelukt om binnen de beloofde tijd een plan van aanpak te presenteren voor de stikstofcrisis. In plaats van eind maart komt de stikstof-groep, bestaande uit twaalf bewindslieden, later in het voorjaar met "de eerste contouren" van een plan, zo schrijft minister Wiersma van Landbouw aan de Tweede Kamer.

De premier riep in januari vanwege het "urgente probleem" een aparte kopgroep van het kabinet in het leven om een "doorbraak te forceren" in het al zes jaar slepende stikstofdossier. Deze commissie, Economie en Natuurherstel genoemd, moest van Schoof met "man en macht" aan de slag, omdat Nederland "op slot" dreigde te vallen.

Boeren, bedrijven en bouwmaatschappijen kunnen namelijk nauwelijks meer stikstofvergunningen aanvragen, omdat er al te veel stikstof is uitgestoten. En dit heeft grote gevolgen voor de woningbouw, de aanleg van grote infrastructurele projecten en de Nederlandse economie. Afgelopen week bleek dat 244.000 woningen tot 2030 niet gebouwd kunnen worden omdat daarvoor geen vergunningen worden afgegeven.

Minister Wiersma zegt dat de aanpak van stikstof "hoge prioriteit" heeft en dat het kabinet "in volle vaart" bezig is. De minister schetst drie fases: een inventarisatiefase, een clusterfase en een besluitvormingsfase. De inventarisatiefase is volgens haar bijna afgerond en rond de voorjaarsnota moeten die contouren worden bekendgemaakt.

De commissie vindt het belangrijk om "alle mogelijkheden te verkennen", schrijft Wiersma. Er is met medeoverheden en diverse branche- en belangenorganisaties gepraat en er zijn twee Catshuissessies geweest. De volgende staat in april gepland.

De stikstofcrisis is de afgelopen tijd groter geworden door twee gerechtelijke uitspraken. De rechtbank in Den Haag zei in januari dat de overheid meer moet doen om natuurschade in beschermde natuurgebieden te voorkomen. En een maand eerder haalde de hoogste bestuursrechter, de Raad van State, een streep door het zogenoemd 'intern salderen', een geitenpaadje om toch te kunnen bouwen zonder de juiste stikstofvergunning.

Het regeringsleger van Ethiopië heeft de afgelopen twee dagen naar eigen zeggen meer dan 300 leden van de Fano-militie gedood bij nieuwe bloedige confrontaties in de noordelijke regio Amhara. Volgens het leger zijn de aanvallen op Fano een reactie op een reeks aanslagen die de militie in de regio pleegde.

Fano is een Ethiopische verzetsbeweging die gesteund wordt door een groot deel van de boerenbevolking van Amhara, waar meer dan 20 miljoen mensen wonen.

De beweging bestaat grotendeels uit strijdkrachten die hebben meegevochten met het regeringsleger in de Tigray-oorlog. Deze oorlog brak in 2020 uit nadat premier Abiy was aangetreden. Hij voerde hervormingen door tot onvrede van het Volksbevrijdingsfront TPLF, dat jarenlang de baas was in Ethiopië.

In de bloedige machtsstrijd die ontstond vocht Fano-leden mee met het regeringsleger. In de oorlog stierven honderdduizenden mensen en werden volgens experts mensenrechten in grote mate geschonden. Eind 2022 werd in het Zuid-Afrikaanse Pretoria een staakt-het-vuren getekend.

Burgerslachtoffers voorkomen

In 2023 laaide het geweld tussen het regeringsleger en de Fano-militie in Amhara op toen de regering lokale strijdkrachten in het land wilde ontwapenen. Dat gebeurde uiteindelijk alleen in deze noordelijke regio.

De militie nam in dat jaar verschillende dorpen en steden in, tot onvrede van de regering. Die beweerde dat Fano de overheid van Amhara wil omverwerpen. Als gevolg van de onlusten werd de noodtoestand uitgeroepen om de orde in de regio te herstellen.

De Ethiopische mensenrechtencommissie roept net als toen de vechtende partijen op om met elkaar in gesprek te gaan om zo bloedvergieten en burgerslachtoffers te voorkomen.

In een metro in Schiedam is vanmiddag geschoten, meldt de politie. De metro bevond zich op dat moment op het station Schiedam Centrum.

Omstanders hoorden het schot rond 15.00 uur en belden de politie. Agenten sloten het station af voor onderzoek, dat leidde naar een wagon van een metro. Volgens regionale omroep Rijnmond lag er bloed op het perron.

Er is geen gewonde aangetroffen, maar volgens de politie is het waarschijnlijk dat er iemand gewond is geraakt. Of dit door het schot komt, is onduidelijk. De politie vraagt diegene zich te melden. Er is nog niemand aangehouden. Over de aanleiding van de schietpartij is nog niets bekend.

De schietpartij en het politieonderzoek leidden tot vertraging op meerdere lijnen. Het metroverkeer kwam aan het einde van de middag weer op gang.

Meer dan veertig mannen hebben zich gemeld met een aanklacht tegen oud-Abercrombie & Fitch-baas Mike Jeffries. Ze zeggen dat ze door hem zijn verkracht, aangerand en gedrogeerd, schrijft de BBC. Jeffries was van 1992 tot 2014 ceo van het Amerikaanse modemerk.

De 80-jarige Jeffries werd in oktober vorig jaar opgepakt. Hij werd door acht mensen beschuldigd van seksuele uitbuiting. Later kwam daar de verdenking van sekshandel bij, een vorm van mensenhandel waarbij mensen naar andere landen worden gebracht om onder dwang seks te hebben voor geld.

Jeffries zou onder het mom van modellenwerk voor het modemerk mannen hebben misbruikt. De laatste claims tegen hem dateren uit de jaren 90, toen hij bij Abercrombie & Fitch kwam werken.

Ook Abercrombie aangeklaagd

A&F wordt volgens de BBC ook aangeklaagd voor nalatigheid. Een aantal mensen die aangifte hebben gedaan, zeggen dat ze al bij het bedrijf werkten toen het misbruik plaatsvond.

De zaak kwam aan het licht na onderzoek van de BBC. De Britse omroep ontdekte dat Jeffries samen met zijn partner Matthew Smith en tussenpersoon James Jacobson jonge mannen 'scoutte' voor modellenwerk, terwijl ze die in werkelijkheid verhandelden voor seks in de Verenigde Staten, Europa en Noord-Afrika.

Ook zou jonge modellen zijn gevraagd om evenementen van Jeffries bij te wonen, waarbij hun een carrière bij Abercrombie zou zijn voorgespiegeld. In werkelijkheid zouden ze tijdens die bijeenkomsten gedwongen zijn tot seksuele handelingen.

Extreem machtsverschil

Een advocaat van een van de mannen zegt dat het machtsverschil "extreem" was en dat Jeffries en Smith daar "schaamteloos gebruik van maakten". Abercrombie zou daarbij weggekeken hebben, ten behoeve van de winst van het bedrijf.

Een andere man, die naar New York was gevlogen voor een A&F-casting bij Jeffries thuis, zegt dat hem werd gevraagd of hij seks zou willen hebben met een man in ruil voor geld of cadeaus. Toen hij dat aanbod afwees en zei dat hij hetero was, kwam het tot een worsteling met Jeffries, die hem daarna zou hebben verkracht.

Jeffries spreekt alle beschuldigingen tegen. Hij zit sinds oktober in huisarrest, net als de twee medeverdachten Smith en Jacobson.

Donald Trump beloofde zijn kiezers een streng migratiebeleid en voegt sinds zijn verkiezing de daad bij het woord. Maar hij gaat nu zo ver dat er grote zorgen zijn of hij rechters negeert. Vluchten vol, in Trumps eigen woorden, met Venezolaanse bendeleden verlaten Amerika zonder proces, en uit het hele land duiken verhalen op van mensen die om onverklaarbare redenen uitgezet worden.

Van een statushouder die meer dan dertig jaar in het land woont tot Duitse vakantiegangers, en van een Franse wetenschapper die in een appgesprek kritiek uitte op Trumps beleid tot een Canadese actrice die in Los Angeles werkt: steeds meer mensen lopen risico op uitzetting.

Het overkwam ook het pasgetrouwde stel Bradley Bartell en Silvia Muñoz. Bij terugkeer op het vliegveld van Wisconsin na hun huwelijksreis naar Puerto Rico vroeg een agent van de immigratiedienst of zij een Amerikaans staatsburger is. Muñoz antwoordde eerlijk: "Nee, ik kom uit Peru."

Hoewel ze een verblijfsvergunning had aangevraagd en net getrouwd was met een Amerikaan, werd ze toch meegenomen door ICE, de immigratie- en douanehandhavingsdienst. Nu kan Bartell zijn vrouw alleen nog spreken vanuit het detentiecentrum, waar telefoongesprekken dertig cent per minuut kosten. "Onwerkelijk en vreselijk", zegt hij tegen de NOS.

Trump heeft de stemmen van vele Amerikanen gewonnen door zijn belofte om Amerika te ontdoen van "criminele immigranten". Ook Bradley Bartell stemde op Trump, "maar de aanpak is veel strenger dan verwacht", zegt hij nu. Hij heeft grote zorgen over zijn vrouw, die met tachtig vreemden opgesloten zit in een zaal vol met stapelbedden.

Met hun trouwringen om, vertrouwde het stel erop dat de immigratiedienst wel doorhad dat Silvia zich netjes had aangemeld voor een green card, een verblijfsvergunning. Maar haar originele visum was al wel verlopen. Bartell zegt: "Mijn advocaat heeft mij uitgelegd dat het niet zo hoort te gaan. Als je met een Amerikaan trouwt, hoor je zulke problemen niet te hebben."

Green card biedt geen zekerheid

Silvia beschikte dus niet over een green card, maar er zijn ook gevallen van statushouders die wel een verblijfsvergunning hadden maar desondanks door de ICE werden meegenomen. Fabian Schmidt, een 34-jarige Duitse elektrotechnisch ingenieur die in New Hampshire woont, werd vastgehouden en onder druk gezet om zijn green card op te geven.

Zijn moeder vertelde aan de lokale omroep WGBH News dat haar zoon 7 maart op de luchthaven van Boston urenlang "gewelddadig werd ondervraagd" na terugkomst van een reis naar Luxemburg.

Schmidt werd daarna door de ICE overgebracht naar een detentiecentrum waar hij nog steeds wordt vastgehouden. De reden was een oude aanklacht uit 2015, toen hij marihuana in zijn auto had en onder invloed reed. Of dat voldoende grond is om zijn verblijfsvergunning in te trekken, is onduidelijk.

Er zijn ook twijfels over de zaak van de Palestijnse activist Mahmoud Khalil, die sinds zijn arrestatie op 8 maart vastzit in een detentiecentrum in Louisiana. Khalil speelde een prominente rol bij de pro-Palestijnse studentenprotesten op Columbia University in New York.

Het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid verdenkt Khalil van "het leiden van activiteiten in de lijn van Hamas" en dreigt zijn verblijfsvergunning in te trekken. De beschuldigingen en het dreigement leiden tot ophef, zoals een demonstratie in de Trump Tower in New York. Buitenlandminister Rubio verklaarde op X dat de VS "de visa en verblijfsvergunningen intrekt van Hamas-aanhangers in de VS, zodat ze uitgezet kunnen worden."

David Super, hoogleraar constitutioneel recht aan Georgetown University, heeft kritiek op de manier hoe de regering-Trump omgaat met vrijheid van meningsuiting. "Het eerste amendement beschermt de vrijheid van meningsuiting van iedereen in Amerika, ook mensen met green cards." Dat Trump het oneens is met Khalil betekent niet dat er een wettelijke basis is om zijn verblijfsvergunning in te trekken, oordeelt Super. Een federale rechter heeft om die reden Khalils uitzetting geblokkeerd.

'Constitutionele crisis'

Uitzettingen en detentie door de ICE is geen nieuw fenomeen. Maar wat wel nieuw lijkt, is het vasthouden van mensen met geldige papieren en een president die de uitspraken van rechters negeert. "De scheiding der machten bestaat al sinds 1789 in ons land. Maar nu lijkt Trump ons in een richting te sturen waar zijn macht zwaarder telt", stelt Super.

Trump zet dan ook een federale rechter die hem terugfloot neer als 'radicaal-links' en wijst erop dat de rechter geen president is. Hoogleraar Super ziet dit als een aanval op het rechtssysteem: "Trump probeert de grondwet fundamenteel te veranderen."

Taiwan gaat zich voorbereiden op een mogelijke Chinese invasie in 2027. Het Taiwanese ministerie van Defensie heeft dat bekendgemaakt. Simulatieoefeningen staan gepland voor deze zomer.

De invasiescenario's waar Taiwan zich op gaat voorbereiden zijn een reactie op recente "grijze-zone-intrusies" van China, staat in een rapport van het ministerie van Defensie. Grijze-zone-intrusies zijn acties die niet als gewapende conflicten aangemerkt worden, maar die wel verder gaan dan diplomatieke of economische drukmiddelen.

Voorbeelden worden niet genoemd, maar de bekendmaking komt in de week dat China een grootschalige militaire oefening hield. Daarbij werden tientallen oorlogsvliegtuigen en marineschepen richting het eiland gestuurd.

Anti-afscheidingswet

De spanningen tussen China en Taiwan zijn toegenomen sinds de aanstelling van de Taiwanese president William Lai in mei. De leider van de progressief-democratische partij wordt gezien als separatist.

Er bestaat geen twijfel dat China de "afvallige provincie" Taiwan op den duur wil inlijven. China's anti-afscheidingswet uit 2005 stelt dat het land militaire middelen zal gebruiken als een vreedzame inlijving van Taiwan onmogelijk is. Bij de viering van het twintigjarige jubileum van de wet eerder deze maand verklaarde Zhao Leji, de op twee na hoogstgeplaatste leider binnen de Chinese Communistische Partij, dat China de afscheiding van Taiwan "resoluut zal aanpakken".

China heeft nooit een jaartal genoemd voor een invasie van Taiwan. Wel is Peking open over de moderniseringsdoelen van het leger. In 2049, als de Volksrepubliek honderd jaar bestaat, moet het land een leger hebben van "wereldklasse". De jaren 2027, wanneer het Volksbevrijdingsleger (PLA) honderd jaar bestaat, en 2035 zijn aangemerkt als belangrijke mijlpalen op het gebied van informatisering, automatisering en gevechtsbereidheid van het leger.

Speculatie over jaartallen

Het is niet de eerste keer dat 2027 wordt genoemd voor een mogelijke invasie van Taiwan. In 2021 voorspelde de toenmalige leider van de Amerikaanse defensie-eenheid die in de regio actief is dat China rond 2027 Taiwan zou innemen. Hij deed deze voorspelling op basis van China's snel groeiende aantal oorlogsschepen, vliegtuigen en raketten en China's steeds assertievere houding ten opzichte van onder andere Hongkong en Tibet.

Het signaal werd lange tijd door zowel Amerikaanse functionarissen als andere landen zeer serieus genomen. Maar het jaartal verdween de afgelopen jaren langzaam naar de achtergrond. Dat kwam onder meer door de handelsoorlog met de Verenigde Staten, die ook significante beperkingen legde op de toegang tot kennis.

Ook tegenvallende economische prestaties en een grootschalige anti-corruptiecampagne binnen het PLA waarbij meerdere hooggeplaatste figuren werden gezuiverd, deden analisten denken dat China achter op schema was geraakt. Recente ontwikkelingen binnen het Volksbevrijdingsleger hebben 2027 weer op de kalender gezet.

Toegenomen spanningen

In oktober hield China een militaire oefening rond Taiwan waarbij 153 militaire vliegtuigen en 17 oorlogsschepen betrokken waren. Dat was volgens Taiwan de grootste Chinese militaire aanwezigheid rond het eiland ooit op één dag.

Volgens Amerikaanse cijfers overschreden Chinese militaire vliegtuigen in 2024 ruim 3000 keer de Air Defense Identification Zone van Taiwan. Een toename van ruim 80 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. De stijging begon na de aanstelling van Lai.

Op de Amerikaanse beurs is het aandeel Boeing bijna 5 procent gestegen na de bekendmaking dat de vliegtuigbouwer de nieuwste generatie gevechtsvliegtuigen voor de luchtmacht mag bouwen. President Trump heeft Boeing opdracht gegeven om voor 20 miljard dollar de F-47 te ontwerpen en in productie te nemen.

Het nieuwe jachtvliegtuig moet uiterlijk in 2030 de F-22 Raptor van fabrikant Lockheed Martin vervangen en zal in de jaren daarna op grote schaal gebouwd worden. Boeing en Lockheed Martin zijn al jaren concurrenten in de militaire vliegtuigbouw. Het aandeel Lockheed zakte na het nieuws bijna 7 procent op de beurs.

Trump-47

Trump, de 47ste Amerikaanse president, gaf bij de bekendmaking van de deal voor de F-47 niet veel details over de capaciteiten van het nieuwe toestel. Wel zei hij op een persconferentie in het Oval Office dat bondgenoten van Amerika al interesse hebben getoond in het gevechtsvliegtuig, dat zeer waarschijnlijk een groter bereik krijgt en moeilijker te ontdekken zal zijn op de radar dan de F-22. Ook zal het nieuwe toestel goed moeten samenwerken met drones.

De deal is voor Boeing een opsteker. Het bedrijf is in de burgerluchtvaart in een felle concurrentiestrijd verwikkeld met onder meer het Europese Airbus en kreeg na vliegtuigongelukken en andere incidenten te maken met dure onderzoeken en het verplicht op de grond houden van toestellen. Zo liepen de kosten voor het geplaagde type 737 Max op tot 18 miljard dollar.

Marine

Naast de luchtmacht is ook de Amerikaanse marine op zoek naar een zesde generatie gevechtsvliegtuig, om op termijn de F/A-18 Super Hornet te vervangen. Ook hier is Boeing in de race, net als de firma Northrop Grumman.

De F-35, beter bekend als de JSF en ook door Nederland in gebruik genomen, is een toestel van de vijfde generatie. China is het enige land dat zegt al testvluchten uit te voeren met een jager van de zesde generatie.

Een 63-jarige vrouw uit Almere is veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging. Ze mishandelde jarenlang een van haar partners, behandelde haar als 'huisslaaf' en bedreigde haar. Haar andere partner, met wie ze getrouwd was, hield ze tegen haar wil vast.

Marjon K. leerde de vrouw die ze mishandelde zeventien jaar geleden kennen, en aanvankelijk had het stel een liefdevolle relatie. De vrouw beweerde tegen haar vriendin dat ze helderziend was en haar kon helpen met haar trauma's.

Al snel sloeg haar houding om: ze werd dominant, controlerend en gewelddadig. Ze zorgde ervoor dat haar partner geen contact meer had met vrienden en familie, waardoor het slachtoffer volledig afhankelijk van haar werd. Het slachtoffer werd gedwongen het huishouden binnen strikte tijdslimieten uit te voeren. Als dat niet lukte, werd ze mishandeld met onder meer een ijzeren ketting of een riem. Hieraan hield ze meerdere littekens over.

Bovendien bepaalde K. wanneer het slachtoffer mocht eten en slapen. Ook gebruikte ze de uitkering en het spaargeld van het slachtoffer voor eigen uitgaven, zoals een vakantie. Volgens de rechtbank had het slachtoffer geen enkele controle meer over haar eigen leven.

Tweede slachtoffer

Toen K. het slachtoffer ontmoette, had ze al een echtgenote met wie ze samenwoonde. Ze dwong haar echtgenote in het huis van haar nieuwe vriendin te wonen en nam de controle over haar financiën over. K. gaf haar echtgenote slechts een klein bedrag om van te leven.

Later werd de echtgenote onder valse voorwendselen naar de woning van K. gelokt, waar ze werd opgesloten en haar spullen werden afgenomen. Ook werd ze gedwongen zich ziek te melden op haar werk.

De rechtbank stelt dat K. alleen dacht aan haar eigen behoefte aan macht, controle en geld en geen rekening hield met de slachtoffers. Beide slachtoffers verklaarden dat de gebeurtenissen een grote impact op hen hebben gehad en dat ze nog dagelijks de psychische en lichamelijke gevolgen ervaren.

Persoonlijkheidsstoornis

Deskundigen hebben bij K. een persoonlijkheidsstoornis vastgesteld en verwachten dat ze zonder behandeling opnieuw in de fout zal gaan. De opgelegde straf is lager dan de eis van de officier van justitie, die tien jaar cel en tbs had gevraagd. De rechtbank achtte poging tot doodslag niet bewezen, wat meespeelde in de strafmaat, meldt Omroep Flevoland.

De zaak kwam in 2022 aan het licht. K. heeft de beschuldigingen altijd ontkend. Het proces liep vorig jaar vertraging op, onder meer door een mislukte poging om de rechtbank te wraken.

Het lukt Nederland niet om het overgewichtcijfer naar beneden te halen. Vergeleken met tien jaar geleden is het aandeel mensen met overgewicht gelijk gebleven. Dat betekent dat de doelstellingen van het Nationaal Preventieakkoord om overgewicht terug te dringen naar alle waarschijnlijkheid niet worden bereikt. Volgens experts maken omgevingsfactoren het ons te moeilijk om gezonde keuzes te maken.

Er wordt vaak te simpel gedacht over overgewicht, zegt hoogleraar obesitas en internist Liesbeth van Rossum, verbonden aan het Erasmus MC. "Dat je met advies om meer te gaan bewegen en meer sla te eten er wel komt. Maar overgewicht en de ernstige vorm daarvan, oftewel obesitas, zijn complexe problemen die worden veroorzaakt door zowel maatschappelijke als individuele factoren."

Een van de belangrijkste oorzaken van de toename van overgewicht in de afgelopen decennia is de ongezonde voedselomgeving, zegt Van Rossum. Het Voedingscentrum beaamt dat. "We worden aan alle kanten verleid door ongezonde opties", zegt woordvoerder Pascalle Stijger. "Als het schap in de supermarkt voor 80 procent gevuld is met ongezond eten, dat bovendien vaker in de aanbieding is, is het moeilijk om al die verleidingen te weerstaan."

Er wordt vaak gedacht dat mensen op een rationele manier voedingskeuzes maken, zegt Stijger, maar dat is niet zo. "Veel van onze voedingskeuzes maken we op de automatische piloot en worden gestuurd door omgevingsfactoren. Dat geldt ook voor keuzes op het gebied van beweging. We worden vaak gemotiveerd om de roltrap te nemen of in de auto te stappen, in plaats van te gaan lopen."

Genetisch bepaald

Naast maatschappelijke oorzaken spelen ook andere factoren een rol bij het ontstaan van overgewicht. Ongeveer de helft van je gewicht en of je wel of juist niet makkelijk aankomt, ligt al vast in je genen, zegt internist Van Rossum. "De rest hangt samen met andere factoren, zoals leefstijl, maar ook sociale, psychische, medicinale bijwerkingen, hormonale en medische oorzaken."

Volgens de hoogleraar stagneert het obesitascijfer in Nederland doordat zowel preventie als behandeling van overgewicht tekortschiet. Tegelijk heeft de regering vorig jaar besloten minder geld vrij te maken voor het Voedingscentrum en het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON), wat op forse kritiek stuitte.

"We doen niet genoeg om obesitas aan te pakken. En als we niets doen, zal het alleen maar verder toenemen", zegt Van Rossum. Ze wijst erop dat het RIVM vreest dat in 2050 circa 60 procent van Nederland overgewicht heeft. "Dat is ver van de doelstelling in het Nationaal Preventieakkoord, om terug te gaan naar 38 procent zoals in de jaren 90."

Voedselindustrie

Er moet een pakket maatregelen komen, vinden beide experts, zoals een btw-verlaging op groente en fruit en een suikertaks om gezond eten aantrekkelijker en goedkoper te maken. "Maar de remmende invloed van het bedrijfsleven bij zulke beslissingen is groot", zegt Van Rossum. "Verandering doorvoeren in de voedselindustrie is een uitdaging, want hun voornaamste doel blijft winst", voegt Stijger toe. "Grote voedingsmerken geven miljarden uit aan campagnes. Daar kun je maar moeilijk tegenop."

Behalve voor preventie moet er volgens de experts ook meer aandacht zijn voor de behandeling van mensen met obesitas. "Volgens de richtlijnen moet iemand met obesitas behandeld worden met gecombineerde leefstijlinterventies, die vergoed worden vanuit het basispakket. Daarbij is aandacht voor stress, slaap, voeding, beweging, gedrag en sociale factoren belangrijk", zegt Van Rossum. "Als er onvoldoende effect is of bij ernstig overgewicht, kunnen artsen medicatie of eventueel een maagoperatie aanbieden."

Deze behandelmethodes zijn voor veel artsen nog onbekend, ziet de hoogleraar. Vaak wordt behandeling pas gestart wanneer mensen met overgewicht diabetes, kanker of depressie krijgen. "Dit leidt ertoe dat de kosten in de zorgsector blijven stijgen. Mensen met obesitas hebben een serieuze behandeling nodig."

Mensen met overgewicht hebben een BMI hoger dan 25 of een te grote buikomvang. Volgens Stijger kun je als individu zeker stapjes zetten tegen gewichtstoename. Ga bij jezelf na waardoor je overgewicht hebt via een online vragenlijst. "Daarnaast is het goed om bewust te worden van je eigen gedrag. Houd een eetdagboek bij om inzicht te krijgen in je eetgewoonten. En blijf weg van crashdiëten en sapkuurtjes." Van Rossum: "Belangrijk is om na afvallen extra veel te bewegen om te helpen voorkomen dat er een jojo-effect ontstaat."

Tweepersoonshuishoudens worden niet gediscrimineerd bij de berekening van de waterschapsbelasting. Dat heeft de Hoge Raad bepaald.

De hoogte van de waterzuiveringsheffing wordt voor alle meerpersoonshuishoudens gebaseerd op drie zogenoemde vervuilingseenheden. Alleen eenpersoonshuishoudens betalen voor één vervuilingseenheid.

Een vrouw en haar partner voelden zich daardoor benadeeld en stapten naar de rechter. Het tweepersoonshuishouden zou stelselmatig voor te veel vervuilingseenheden betalen, wat zou neerkomen op discriminatie.

De vrouw eiste daarom dat hun heffing werd verlaagd naar twee vervuilingseenheden, waardoor ze zo'n 58 euro minder zouden betalen.

Gerechtvaardigd

Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden deed begin vorig jaar uitspraak in de zaak. Het kwam tot de conclusie dat tweepersoonshuishoudens inderdaad worden benadeeld, maar vond dat te rechtvaardigen. De Hoge Raad gaat daarin mee.

Volgens de hoogste rechter is ongelijke behandeling toegestaan om tot een eenvoudig uitvoerbare heffing per huishouden te komen. Er wordt daarnaast geen onderscheid gemaakt op basis van bijvoorbeeld geslacht of afkomst. Daarom is geen sprake van discriminatie, is het oordeel.

De autofabriek van VDL Nedcar in Born wordt deels omgebouwd tot een productiehal voor defensie. Het bedrijf heeft dat vanmiddag bekendgemaakt samen met minister Brekelmans van Defensie.

VDL zegt dat de overheid een beroep op het concern heeft gedaan om bedrijfsonderdelen te gaan inzetten voor het versterken van de Nederlandse defensie. Hierdoor moet materieel sneller worden geleverd, waarbij Nederland en andere Europese landen ook minder afhankelijk worden van producenten buiten Europa.

Het ministerie gaat van VDL productiefaciliteiten huren en actief meehelpen om in Europa opdrachtgevers te vinden. "Deze samenwerking moet het vlaggenschip worden in de samenwerking tussen defensie en bedrijven", aldus minister Brekelmans.

Drones

Belangrijkste onderdeel van de afspraken is de autofabriek van VDL Nedcar in Born. Daar werden lang Mini's voor BMW gebouwd. Zo'n 3500 medewerkers werden vorig jaar ontslagen nadat BMW het contract had beëindigd.

Sindsdien zoekt VDL naar een nieuwe opdrachtgever voor de autofabriek. Al langer ging het gerucht dat er drones geproduceerd gaan worden. Bij zijn bezoek aan VDL vanmiddag zinspeelde Brekelmans op die mogelijkheid.

"Er zijn veel ondernemers in Nederland, die nu tientallen of honderden drones per jaar produceren. Maar in deze tijden hebben we er duizenden nodig", aldus de minister. "Dat kan in Born. Als we dat kunnen combineren, dan hebben we een winnende combinatie."

Tien voetbalvelden

Bestuursvoorzitter Willem van der Leegte van VDL is ervan overtuigd dat de Nedcar-fabriek prima geschikt is om ook voor defensie te produceren. "We zijn een aantal keer beste autofabriek van Europa geweest. Dan kun je ook heel veel andere dingen kwalitatief maken."

Volgens Van der Leegte zou de fabriek snel opgestart kunnen worden. Ed Leunissen, bestuurder bij vakbond CNV, denkt dat dit zeker nog een jaar duurt: "Zo makkelijk is het niet. Er moet een hele nieuwe productielijn gebouwd worden. En er moeten mensen worden aangenomen. Die zijn allemaal weg."

Wel is Leunissen blij dat de Nedcar-fabriek gered lijkt. "Het is triest dat we moeten opschalen om de oorlogsindustrie op gang te brengen. Maar als het moet, waarom dan niet hier?", zegt hij. "Er ligt hier een fabriek van tien voetbalvelden met een eigen energiecentrale, naast de A2 met Duitsland en België op een steenworp afstand. En er zijn nog zeker 400 oud-medewerkers die nog geen baan hebben en graag aan de slag willen."

Leunissen waakt wel voor een hapsnapbeleid rond de fabriek. "Wat als Donald Trump straks toch weer vriendjes wordt met Europa? Gaan we dan toch weer in de Verenigde Staten defensiematerieel kopen om hem te paaien? Werknemers komen echt niet terug omdat het hun oude fabriek is. Ze moeten perspectief hebben."

Familiebedrijf

Het familiebedrijf VDL uit Eindhoven bestaat uit meer dan honderd bedrijven die van alles produceren, van onderdelen voor auto's tot complete bussen en vuilniswagens. Vorig jaar boekte het in 1953 opgerichte concern een omzet van bijna 4,3 miljard euro, waarover een nettowinst van 66 miljoen euro werd gemaakt.

VDL heeft al een defensieonderdeel, waarmee het bedrijf voor de Nederlandse defensie onder meer elektrische voertuigen ontwikkelt.

In Steenokkerzeel in de Belgische provincie Vlaams-Brabant is een pasgeboren baby dood gevonden. Dat bevestigt de burgemeester van het dorp aan Belgische media.

Het lichaam werd volgens de krant Het Laatste Nieuws gevonden in de tuin van een gezin met volwassen kinderen dat sinds kort in de wijk Groenveld woonde. De 20-jarige dochter van het gezin had volgens bronnen van de krant zelf het ziekenhuis ingeschakeld vanwege een medisch probleem.

De krant meldt dat een buurvrouw rond 07.30 uur een ziekenwagen bij de woning van het gezin zag, waarna de dochter in een rolstoel naar het ziekenhuis werd gebracht. Daar zou zijn geconcludeerd dat de vrouw kortgeleden was bevallen.

Enkele uren later probeerde de brandweer de woning van het gezin open te breken, waarna de baby in de tuin werd gevonden. Een speciale nooddienst van het ziekenhuis kon niets meer doen voor de baby.

Onderzoek

De politie is ter plaatse en doet samen met een speciaal team onderzoek. De woning en de omgeving zijn afgesloten met onder meer hekken.

Het OM en de burgemeester willen verder niets kwijt over de zaak, maar volgens Belgische media is de politie nog op zoek naar leden van het gezin.

De Londense luchthaven Heathrow zegt dat de vluchten weer hervat worden, na de grote stroomstoring van vandaag. Er is een tijdelijke oplossing gevonden, waardoor een deel van de stroomvoorziening is hersteld.

In een statement op X meldt Heathrow dat het nu veilig is om weer te vliegen. Eerst zullen vliegtuigen naar de juiste plek gebracht worden. Daarna wordt het vliegverkeer weer deels hervat. De bedoeling is dat eerst reizigers worden teruggehaald die door de storing op andere Europese luchthavens zijn beland.

Morgen hoopt de luchthaven weer alle vluchten te kunnen uitvoeren. Heathrow adviseert reizigers niet naar het vliegveld te komen, tenzij de luchtvaartmaatschappij zegt dat dat wel kan.

De brand schopte de reisplannen van veel reizigers in de war:

Volgens Britse media zijn meer dan 200.000 reizigers getroffen doordat Heathrow vandaag platlag. Zo'n 1300 vluchten zijn ontregeld, waarvan de overgrote meerderheid helemaal geannuleerd moest worden. 119 vluchten werden omgeleid, waarvan Schiphol samen met Londen Gatwick de vaakst gekozen uitwijkmogelijkheid was (zeven keer), schrijft de BBC.

De Eurostar-treinen die rijden tussen Londen en Parijs hebben meer stoelen vrijgemaakt. Ook rijden er twee extra treinen heen en weer, met plek voor bijna 900 passagiers per trein.

De overlast begon door een brand in een stroomstation in de buurt van het vliegveld, dat daardoor zonder stroom kwam te zitten. Omdat ook de back-upgenerator niet werkte, werd al het luchtverkeer van en naar Heathrow stilgelegd. De verwachting was dat er de hele dag geen vluchten mogelijk zouden zijn, maar er blijkt dus sneller een oplossing te zijn.

Stroomvoorziening tijdelijk hersteld

Het Britse nationale elektriciteitsbedrijf zegt dat er een tijdelijke oplossing is gevonden, waardoor het weer stroom kan leveren aan Heathrow. Daardoor begonnen aan het eind van de middag de lampen en de liften weer te werken in een van de terminals. Het is niet duidelijk wanneer er een structurele oplossing komt. De brand in het stroomstation is nog niet volledig geblust.

Het is nog altijd onduidelijk hoe de brand kon ontstaan. Volgens de Britse politie zijn er geen aanwijzingen dat er opzet in het spel was. Wel wordt onderzoek gedaan door de anti-terrorisme-afdeling, omdat het om kritieke infrastructuur gaat.

De politie is volop bezig met trainen voor de NAVO-top in juni. Momenteel oefent de mobiele eenheid het ingrijpen bij eventuele rellen.

Op het terrein in Biddinghuizen waar over een paar maanden het Lowlands-festival wordt gehouden, is een dorp van zeecontainers gebouwd. Elke dag oefenen honderden politiemensen hier het optreden tegen relschoppers.

Dat demonstraties uit de hand lopen tijdens de NAVO-top, is een van de mogelijkheden waarop de politie zich voorbereidt. Andere uitdagingen zijn het tegengaan van cyberaanvallen en het veilig vervoeren van regeringsleiders.

En zo ging de oefening eraan toe:

De ME traint ieder jaar, maar nu staat de landelijke oefening specifiek in het teken van het NAVO-evenement. De politie heeft tegenspelers ingehuurd die barricades opwerpen en met houten blokken gooien.

Bij de trainingen in Biddinghuizen zijn naast ME'ers bijvoorbeeld ook netwerk- en aanhoudingseenheden aanwezig. De eerste groep agenten gaat met demonstranten in gesprek zolang er geen geweld dreigt, de tweede groep is gespecialiseerd in het snel en gericht oppakken van relschoppers.

Tolerantiegrens

Welke vormen van protest worden toegestaan tijdens de NAVO-top, en waar, is nog niet duidelijk. De "tolerantiegrens" is momenteel onderwerp van gesprek met burgemeesters, vertelt Willem Woelders, nationaal commandant bij de politie.

"Het is niet proportioneel om meteen geweld te gebruiken tegen demonstranten, maar je wil ook te allen tijde de route van en naar de NAVO-top vrijhouden", zegt Woelders. "Daar kan dus spanning zitten."

De burgemeesters van Den Haag, Haarlemmermeer (waar Schiphol onder valt) en tussenliggende gemeenten moeten afwegen hoe te handelen als activisten bijvoorbeeld een snelweg blokkeren.

"Als de richtlijnen straks helder zijn, geven wij die mee aan de collega's op straat zodat zij weten hoe ze moeten optreden", zegt Woelders. "Intussen zijn we op alles voorbereid."

Volgens Woelders wordt ook getraind voor het geval dat het communicatiesysteem C2000 uitvalt. Dat gebeurde tijdens de laatste jaarwisseling. Inmiddels zijn maatregelen genomen om nieuwe uitval te voorkomen.

Daarnaast hebben alle agenten een alternatief systeem op hun telefoon, een speciale communicatie-app. Ook daar wordt mee geoefend.

Logistieke puzzel

De NAVO-top op 24 en 25 juni in Den Haag is de grootste politieoperatie ooit in Nederland. De eerste voorbereidingen begonnen anderhalf jaar geleden. De afgelopen tijd zijn extra ME'ers, motoragenten en leden van de bewakingseenheid opgeleid.

Bijna de helft van al het politiepersoneel wordt ingezet tijdens de top. In totaal zijn dat 27.000 agenten.

Dit zorgt voor een complexe, logistieke puzzel die de komende maanden wordt gelegd, vertelt Woelders. "We moeten locaties koppelen aan al die mensen en zorgen dat iedereen straks op zijn plek is. Ook dat is een behoorlijke uitdaging."

Militairen

Het zwaartepunt van de inzet zal liggen tijdens de top zelf, maar ook in de weken ervoor is de politie er intensief mee bezig. Dat varieert van het in orde brengen van politieauto's tot het controleren van hotels waar hoogwaardigheidsbekleders zullen verblijven. Zo'n 45 staatshoofden en regeringsleiders, 90 ministers, 6000 delegatieleden en 2000 journalisten worden in het World Forum in Den Haag verwacht.

Naast de politie is ook defensie volop bezig met de voorbereidingen. Voor de NAVO-top worden zo'n 10.000 militairen ingezet, plus nog eens 5000 marechaussees. Ook voor defensie gaat het om een van de grootste inzetten in Nederland ooit, die tot 'operatie Orange Shield' is gedoopt.

Militairen zullen onder meer helpen bij het bewaken van wegen, het zoeken van explosieven, het bestrijden van nepinformatie en het bewaken van het luchtruim. Ook het leger is volop bezig met oefenen, waarbij ook scenario's als een terroristische aanslag en een grote cyberaanval worden getraind.

De Europese wetgeving tegen vapen moet strenger worden. De aantrekkelijke smaakjes en de online verkoop moeten worden teruggedrongen, en vape-producten mogen alleen nog in neutrale verpakkingen verkocht worden. Dat schrijft staatssecretaris Karremans mede namens elf andere EU-landen in een brief aan de Europese Commissie.

Nederland en Finland, Estland, Litouwen, Letland, Luxemburg, België, Frankrijk, Spanje, Ierland, Slovenië en Malta dringen erop aan om strengere regels op te nemen in de nieuwe Europese richtlijn voor tabaksproducten. Die zou eigenlijk afgelopen jaar worden gepresenteerd, maar wordt nu dit jaar verwacht.

Karremans stelt dat Nederland op dit moment vooroploopt met wet- en regelgeving tegen het vapen. Zo is er hier een verbod op de verkoop van zoete smaakjes die het vapen aantrekkelijk maken. Maar de staatssecretaris vindt het belangrijk dat de wet- en regelgeving binnen de hele Europese Unie strenger wordt. "Zodat eventjes over de grens vapes met smaakjes kopen, of online bestellen, in de nabije toekomst geen optie meer is."

Vapen kan onder meer leiden tot heftige verslavingsproblemen en longbloedingen, zegt de staatssecretaris voor Jeugd, Sport en Preventie. "Ondanks de grote gezondheidsrisico's vapet een op de zeven jongeren van 12 tot en met 16 jaar maandelijks. We hebben dus te maken met een heel serieus probleem."