NOS Nieuws - Algemeen

De katholieke kerk heeft een nieuwe leider die voor de veertiende keer de naam Leo draagt. Een populaire pausnaam uit de top 5, na Johannes, Gregorius, Benedictus en Clemens. Dertien Leo's gingen Robert Prevost voor.

De eerste paus die de naam droeg was Leo de Grote in 440. Niet omdat hij daar zelf voor had gekozen, de eerste paus die überhaupt zijn naam veranderde was pas Johannes II in 533.

Maar Leo werd paus Leo, gewoon omdat hij Leo heette. De leeuw wordt gezien als een symbool voor kracht, bescherming en gezag. Iets wat Leo I onder meer inzette om zonder geweld te voorkomen dat de roemruchte krijgsheer Atilla de Hun Rome zou overnemen.

Leo in Nederland

"Daarna zouden verschillende opvallende Leo's volgen, die stuk voor stuk op hun manier zouden vechten voor het geloof", legt historicus en religiewetenschapper Tom-Eric Krijger van de Universiteit Leiden uit, "en soms ook met een Nederlandse link."

Zo bracht ooit een pauselijke Leo een bezoek aan Nederland, in 1049 om precies te zijn. In Zuid-Limburg wijdde Paus Leo IX toen de Sint-Laurentiuskerk in Voerendaal.

Een andere Leo met een link met Nederland was paus Leo XII, die aan het begin van de 19e eeuw paus was. Na de Franse Revolutie werd Nederland in 1814 een monarchie met de protestantse Willem I als koning. Leo XII onderhandelde met koning Willem I over een concordaat, een overeenkomst waardoor de kerk bisschoppen in Nederland mocht plaatsen.

"Die ruimte was er in sinds het ontstaan van het protestantisme ruim twee eeuwen niet geweest. Uiteindelijk kwam de overeenkomst er, maar die werd nooit volledig uitgevoerd, onder meer omdat België zich van Nederland afscheidde en er geen katholieke meerderheid meer was." Toch ziet religiewetenschapper Krijger hier wel "Leo-eigenschappen, omdat deze Leo hier ook vecht voor het katholieke geloof."

Gevochten

Opmerkelijk is ook het verhaal van paus Leo X. Krijger: "Je zou hem berucht kunnen noemen, want indirect heeft hij ervoor gezorgd dat het protestantse geloof is ontstaan. Door Maarten Luther geen ruimte te geven voor hervorming en hem buiten de kerk te plaatsen, kwamen er protestantse kerken, naast katholieke. Maar je zou ook kunnen zeggen dat hij als een echte Leo heeft gevochten voor het rooms-katholieke geloof."

Toch heeft de huidige paus vooral voor de naam Leo gekozen vanwege paus Leo XIII. Hij leidde de Rooms-Katholieke Kerk van 1878 tot 1903 en is ook de eerste paus van wie bewegende beelden zijn:

"Paus Leo XIII heeft de katholieke sociale leer tot ontwikkeling gebracht", legt Krijger uit. "Het moest een duidelijk alternatief bieden aan het liberalisme en socialisme in die tijd. Leo XIII zei: je behoort niet alleen tot een bepaalde klasse en bent niet slechts een individu, maar ook gezamenlijk katholiek. Daardoor ontstonden bijvoorbeeld katholieke vakbonden. De bedoeling was dat die in broederlijk overleg zouden treden met katholieke werkgevers, om zo gezamenlijk problemen aan te pakken en te zorgen voor betere arbeidersrechten." Leo XIII schreef daarover een beroemde tekst, Rerum Novarum, een zogenoemde encycliek.

En die Leo-trekjes ziet Krijger ook wel bij de nieuwe Leo: "De naamkeuze van Leo moet de katholieke kerk een sociaal gezicht blijven geven, een kerk die opkomt voor de zwakkeren. Paus Leo XIV noemde tijdens zijn eerste optreden als paus wel vier of vijf keer het woord 'vrede' en hij strijdt tegen polarisatie, tegen de huidige tijdgeest in. Dus zijn gevecht voor het geloof is begonnen, als een echte Leo."

Een Nederlandse duiker die werkte aan de berging van het superjacht de Bayesian voor de kust van Sicilië is omgekomen. Volgens het Italiaanse persbureau ANSA gaat het om een 39-jarige man die in dienst was bij een Nederlands bergingsbedrijf.

De doodsoorzaak is nog onbekend, maar volgens ANSA had de man geen verwondingen of brandwonden en is de hypothese dat hij ziek werd terwijl hij aan het duiken was. Op dit moment worden voorbereidingen getroffen voor de berging van de Bayesian.

Het lichaam van de duiker werd naar de haven van Porticello gebracht:

Dat doen twee Nederlandse bedrijven. De Bayesian zonk vorig jaar voor de kust van Sicilië. Het luxejacht, dat in handen was van de Britse techmiljardair Mike Lynch, lag voor anker ten oosten van Palermo toen plotseling zwaar weer uitbrak. Zeven van de 22 opvarenden kwamen om het leven, onder wie Lynch en zijn 18-jarige dochter.

Nog altijd is onduidelijk hoe het schip, dat was ontworpen om noodweer te doorstaan, kon zinken. Drie bemanningsleden van de Bayesian worden in Italië verdacht van doodslag en het veroorzaken van een scheepsramp, onder wie kapitein James Cutfield. Het onderzoek naar het ongeluk kan pas worden afgerond als het schip boven water is gehaald.

Het Amerika van nu lijkt op Duitsland uit de jaren 30 van de vorige eeuw. Dat zegt partijleider van oppositiepartij Volt Laurens Dassen in zijn Europalezing. Volgens hem zijn de VS niet langer een bondgenoot, maar een rivaal van Europa.

Het is 9 mei de Dag van Europa, bedoeld om stil te staan bij het belang van de Europese Unie. De Nederlandse leider van de pro-Europese partij uit in zijn lezing stevige kritiek op de Verenigde Staten en zet de koers van zijn partij verder neer.

Rode petjes

Dassen zegt dat Europa zich veel meer als supermacht moet neerzetten en zelfstandig moet worden, nu de VS het volgens hem laat afweten. "In 100 dagen vermangelt Trump "the land of the free" tot een plek waar rechters gearresteerd worden, Groenland en Canada bedreigd worden met militaire overname, en er nu al rode petjes verkocht worden met TRUMP 2028 en 2032", ziet de Volt-leider.

"De kans wordt steeds groter dat vorig jaar de laatste vrije presidentsverkiezingen van de Verenigde Staten waren." Hij concludeert daarom: "Het Amerika van nu lijkt verdomd veel op het Duitsland van de jaren 30." Hij gaat daarmee veel verder dan andere critici tot nu toe in de Tweede Kamer.

Volwaardig

Dassen zegt dat Europa zich als antwoord hierop moet verenigen, de huidige plannen om het continent te bewapenen vindt hij niet ambitieus genoeg. "Een nieuw Europa werkt niet een beetje samen, maar wordt één. We bouwen een volwaardig Europees leger. En dat leger bouwen we voor 2030." De partij roept op tot Europeanisering van de NAVO, met bijvoorbeeld een Europese opperbevelhebber.

Volgens de Volt-voorman moeten Den Haag en Brussel met meer visionaire ideeën voor de toekomst komen. Er zou meer geïnvesteerd moeten worden in technologie, zodat ASML, in de woorden van Dassen, niet langer het enige bekende Europese techbedrijf is.

Wereldtoneel

De partij wil zelfs een Europese federatie. Dassen: "Een Europa 2.0 met een Europese grondwet, waar je kunt stemmen op de Europeaan die jou het beste vertegenwoordigt. Dit sterke Europa heeft een Europese premier en minister van Buitenlandse Zaken die ons, zonder het beklemmende veto, een stem op het wereldtoneel geven zodat we niet langer toekijken hoe er in Gaza een genocide plaatsvindt."

Op 9 mei is het in alle landen van de EU de Dag van Europa. Op die dag kwam 75 jaar geleden de Franse politicus Robert Schuman met het plan voor de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, de voorloper van de EU.

Secretaris-generaal Rutte van de NAVO wil dat de lidstaten van het bondgenootschap in 2032 de verhoogde norm van 5 procent halen voor hun defensie-uitgaven. Deze nog vertrouwelijke informatie heeft premier Schoof per ongeluk naar buiten gebracht op zijn wekelijkse persconferentie. Tot nu toe was zowel het percentage als het exacte tijdspad nog geheim.

Persbureau Reuters meldde vorige week dat Rutte aankoerst op een verhoging naar 5 procent. Er waren ook berichten dat het percentage in twee delen uiteen zou vallen: 3,5 procent voor pure defensie-uitgaven en 1,5 procent aan uitgaven waar defensie van meeprofiteert, zoals cyberveiligheid of de verbetering van wegen en bruggen.

Rutte deed de circulerende informatie vandaag op een persconferentie in Brussel nog af als geruchten. Op dit moment is de afspraak dat de 32 lidstaten van het bondgenootschap 2 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) aan defensie uitgeven.

NAVO-top

Rutte schreef een brief aan alle lidstaten van het bondgenootschap waarin hij bekendmaakte dat hij op de NAVO-top op 24 en 25 juni in Den Haag wil delen wat zijn plannen zijn met de nieuwe NAVO-norm.

Op zijn persconferentie bevestigde Schoof het circulerende percentage en het jaartal. Het leek alsof hij ervan uitging dat deze informatie openbaar was. "Zoals u weet heeft de SG van de NAVO alle partners een brief geschreven met de inzet van 3,5 procent harde militaire uitgaven te behalen in 2032 en 1,5 procent met daaraan gerelateerde uitgaven, zoals infrastructuur en cybersecurity en dat soort zaken", aldus Schoof.

Door de defensie-uitgaven te verhogen wil Rutte de NAVO-lidstaten minder afhankelijk maken van de VS. President Trump eist al langer dat de norm naar 5 procent van het bbp gaat. Voor Nederland zou dat betekenen dat de regering tientallen miljarden extra voor defensie moet uittrekken.

De Amerikaanse slachtofferorganisatie SNAP beschuldigt paus Leo XIV van het verhullen van misbruik binnen de katholieke kerk in het verleden. De slachtofferorganisatie roept de nieuwe paus nu op om in zijn eerste honderd dagen daadkrachtig op te treden tegen misbruik binnen de kerk.

De organisatie deelt daarbij een brief die SNAP in maart aan de toenmalige paus Franciscus schreef, waarin Robert Prevost wordt genoemd als een van zes kardinalen die seksueel misbruik ofwel mogelijk maakten of verborgen hielden. Ze vroegen de toenmalige paus hier onderzoek naar te laten doen.

Beschuldigingen

Een van de beschuldigingen aan het adres van Prevost is dat hij als prior-generaal aan het begin van deze eeuw toestond dat een priester, die werd beschuldigd van kindermisbruik, vlak bij een school woonde. De priester had van de kerk meerdere beperkingen opgelegd gekregen en mocht niet alleen in de buurt van minderjarigen zijn.

Desondanks stond Prevost toe dat de priester in de buurt van de school zijn intrek nam. Daarmee bracht hij de veiligheid van de kinderen in gevaar, volgens SNAP.

Daarnaast beschuldigt de organisatie Prevost ervan in zijn periode in Peru niet de procedures te hebben gevolgd als het gaat om het doen van onderzoek naar meldingen van misbruik. Daarover deden meerdere vrouwen in 2022 hun beklag. Prevost zou geen vooronderzoek hebben ingesteld en onvoldoende informatie naar het Vaticaan hebben gestuurd. Ook zou hij de autoriteiten niet op de hoogte hebben gebracht.

In 2023 meldde het betreffende bisdom dat Prevost een onderzoek was gestart, de priester had opgedragen zijn ambt niet langer uit te oefenen en de onderzoeksresultaten naar Rome had gestuurd. De zaak werd vervolgens in samenspraak met de autoriteiten gesloten. Inmiddels is de zaak heropend.

Eerste honderd dagen

"Velen die hebben gestemd in het conclaaf hebben actief misbruikers beschermd, en velen die onder dit pausdom in de curie zullen worden benoemd, dragen soortgelijke vlekken", schrijft de organisatie. Daarom zal SNAP ook nu het conclaaf ten einde is onderzoek blijven doen naar de kardinalen.

De organisatie vraagt paus Leo XIV onder meer om een onafhankelijke Waarheidscommissie in te stellen, een zerotolerancewet op te nemen in het kerkelijk recht en een door de kerk gefinancierd herstelfonds voor slachtoffers op te richten.

SNAP wijst de kerkelijk leider op de "ernst van de rol" die hij op zich neemt. Zijn voorganger beloofde een tijd geleden dat hij een pauselijke brief zou schrijven voor de minderjarige slachtoffers van misbruik binnen de kerk. Dat is er niet van gekomen. "Nu rust die taak op u", schrijft de organisatie.

Het Vaticaan heeft voor zover bekend nog niet gereageerd op de beschuldigingen aan het adres van de nieuwe paus.

Cryptobedrijf Deribit, opgericht door twee broers uit het Groningse Stadskanaal, is voor 2,6 miljard euro verkocht aan de Amerikaanse cryptobeurs Coinbase.

Deribit werd in 2016 opgericht door de broers John en Marius Jansen als een platform voor de handel in cryptomunten. Het werd later uitgebreid met andere beleggingsproducten, zoals derivaten. Hiermee kunnen beleggers speculeren op hogere winsten. Ook worden ze gebruikt om financiële risico's mee af te dekken.

Het platform werd snel een succes en boekte veel winst. De broers kwamen vorig jaar als nieuwkomers op de 90e plek de Quote 500 binnen, schrijft RTV Noord. Marius Jansen is volgens de regionale omroep uit het bedrijf gestapt. Zijn broer runt het platform vanuit Panama.

De sportclub van de ondernemers, SC Stadskanaal, kreeg vier jaar geleden een gift van "veel meer dan een ton". "Hij heeft nagedacht over waar hij vandaan komt en wil wat terugdoen voor de streek en de club waar hij fijne herinneringen aan heeft", zei een bestuurslid van de club destijds over John Jansen.

Marktpositie

Coinbase verwacht dat de handel in onder meer opties en termijncontracten voor bitcoins en andere digitale munten de komende jaren flink zal groeien. Door Deribit te kopen, willen de Amerikanen hun marktpositie buiten de VS verbeteren.

Vito Shukrula, de voormalig advocaat van Ridouan Taghi, ontkent dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan het doorspelen van berichten van zijn cliënt of aan andere criminele feiten. Dat laten zijn advocaten weten.

Shukrula werd vorige maand opgepakt op verdenking van deelname aan de criminele organisatie van Taghi. Vorig jaar december begon het onderzoek naar Shukrula. Inlichtingendienst AIVD meldde aan het Openbaar Ministerie dat Shukrula berichten van Taghi zou hebben doorgespeeld naar de buitenwereld en aan het criminele netwerk van Taghi.

Volgens de advocaten van Shukrula wordt "duidelijk dat de beschuldigingen moeten zijn voortgekomen uit ernstige misverstanden" bij de AIVD. Shukrula zou van begin af aan kenbaar hebben gemaakt de "misverstanden te kunnen en willen wegnemen". Maar vanwege zijn geheimhoudingsplicht moet hij eerst daarover spreken met de Amsterdamse Orde van Advocaten, aldus de advocaten van Shukrula. Daartoe heeft Shukrula nog altijd niet de gelegenheid gekregen, zeggen zij.

Drie advocaten opgepakt

Shukrula was sinds vorig jaar november de raadsman van Taghi. Hij is de derde advocaat die is aangehouden. Twee jaar geleden werd oud-strafpleiter Inez Weski gearresteerd en in 2021 werd Youssef T., de neef van Ridouan, opgepakt.

Taghi zei eerder via zijn andere advocaten dat hij vanuit de Extra Beveiligde Inrichting in Vught geen berichten via Shukrula of zijn andere advocaten had doorgespeeld. Taghi werd vorig jaar februari veroordeeld tot levenslang in het Marengo-proces, dat nu dient in hoger beroep.

Eindhoven Airport is vanochtend korte tijd dicht geweest na een valse bommelding. Een passagier van een vliegtuig zei dat er een bom in haar ruimbagage zat, maar er bleken geen explosieven in haar koffer te zitten. De 51-jarige vrouw is aangehouden.

Het vliegtuig waar de vrouw in zat, zou naar de Turkse badplaats Antalya vliegen. Een woordvoerder van de Koninklijke Marechaussee zegt tegen Omroep Brabant dat de koffer van de vrouw is gecontroleerd door een explosievenverkenner. "Wij nemen iedere melding serieus. In dit geval bleek het geen bom te zijn."

Door de bommelding liepen enkele vluchten vertraging op:

De vrouw is uit het vliegtuig gehaald en aangehouden. Ze zit momenteel vast. Waarom ze de valse melding deed, is niet bekend.

Door de melding is een vliegtuig omgeleid naar het vliegveld van Weeze in Duitsland, op zo'n 80 kilometer van Eindhoven Airport. Enkele andere vluchten liepen vertraging op. "Inmiddels is het vliegveld weer geopend en gaan alle vluchten weer volgens schema", aldus de woordvoerder.

Twee vrienden uit het Verenigd Koninkrijk zijn door een jury schuldig bevonden aan het omzagen van een van de beroemdste bomen van Groot-Brittannië: de Sycamore Gap-boom in Northumberland, in het noorden van Engeland.

De boom werd beroemd doordat die te zien was in een scène in Kevin Costners film Robin Hood: Prince of Thieves uit 1991. Sindsdien ging de esdoorn ook als 'Robin Hood Tree' door het leven en behoorde tot de meest gefotografeerde bomen van Groot-Brittannië.

Beelden van die scène:

Daniel Graham (39) en Adam Carruthers (32) hakten de geliefde boom naast de Romeinse Muur van Hadrianus om in de vroege ochtend van 28 september 2023, toen er een storm door het gebied raasde. Ze moesten er bijna 50 kilometer voor rijden.

De mannen hebben nooit schuld bekend, maar er was veel bewijsmateriaal. Zo kon worden bewezen dat de auto van Graham was gebruikt om naar de boom te rijden, hadden ze allebei beelden van de kap op hun telefoons staan en wisselden ze later berichten uit over de krantenkoppen over de omgezaagde boom.

Op beelden die op de telefoons van de mannen stonden is het omzagen van de boom de zien:

De openbaar aanklager noemde de actie van de mannen een "idiote missie" en een "hersenloze gewelddadigheid", en zei dat het tweetal blijk gaf van "een fundamenteel gebrek aan fatsoen en moed om toe te geven wat ze gedaan hebben".

Stuk hout

De aanklager wees erop dat over de hele wereld met verdriet en woede is gereageerd op de zinloze kap van de boom. "Wie zou zoiets doen? Waarom zou iemand zoiets doen? Iets moois zonder goede reden vernietigen."

Volgens de aanklager hadden de mannen bewust een stormachtige nacht had uitgekozen om de boom te vellen, omdat bij sterke wind een grote boom sneller omvalt. Een van de mannen filmde de kap met Grahams iPhone. De beelden werden aan de jury getoond.

De manier waarop het duo te werk ging getuigde van "deskundigheid en een vastberaden, doelbewuste aanpak", aldus de aanklager. Ze namen ook nog een stuk hout uit de stam mee, als "trofee". Hoewel het aandenken nooit is teruggevonden, waren er wel foto's en video's op Grahams telefoon teruggevonden waarin het in de kofferbak van de auto ligt.

Naar elkaar wijzen

De twee mannen hebben in de rechtszaal steeds naar elkaar gewezen. Graham zei dat Carruthers verantwoordelijk was en dat hij zijn auto en telefoon moet hebben meegenomen toen hij zelf in zijn caravan sliep nadat hij een slaappil had genomen. Carruthers zei dat hij niet op de plaats van het misdrijf aanwezig was geweest.

De hoogte van de straf voor het duo wordt in juli bepaald.

Er komt een speciaal 'Ruslandtribunaal' om de verantwoordelijken voor de ernstigste geweldsmisdrijven in Oekraïne te kunnen vervolgen. Nederland wil graag gastland worden van de op te richten rechtbank. Het zogenoemde 'agressietribunaal' zal ook president Poetin op het wensenlijstje hebben staan, is de verwachting.

Vanuit Lviv kwam de boodschap dat er politieke overeenstemming is over welk mandaat het tribunaal moet krijgen. In het westen van Oekraïne kwamen tal van EU-ministers van Buitenlandse Zaken bij elkaar, net als de Britse minister. Nederland stuurde de ambassadeur.

Europadag

Al twee jaar wordt de oprichting van zo'n tribunaal voorbereid. Niet toevallig vandaag kwam het duidelijke signaal van Europa en Oekraïne dat Russische misdaden niet onbestraft mogen blijven en dat gerechtigheid van het allergrootste belang is.

De Europese Unie viert ieder jaar op 9 mei 'Europadag', de dag van de Schumanverklaring uit 1950 die gezien wordt als de basis van de Europese samenwerking. Robert Schuman was de minister van Buitenlandse Zaken van Frankrijk en zei in de verklaring onder meer: "De wereldvrede kan slechts worden bewaard door inspanning van alle positieve krachten welke hem tegen de dreigende gevaren kunnen beschermen."

Diplomatiek tegenoffensief

Europadag valt op dezelfde dag als de belangrijkste feestdag van het land waar dat gevaar vandaan komt. Rusland viert vandaag Djen Pobjedi, de dag van de overwinning op nazi-Duitsland, met grote militaire parades.

Poetin laat er niet alleen zijn militaire macht mee zien: het is ook een diplomatiek offensief. Dat er voor het eerst in jaren tientallen internationale leiders op de tribunes in de Russische hoofdstad zitten, laat volgens de president zien dat hij niet zo geïsoleerd is op het wereldtoneel als wordt gezegd.

Het land dat Poetin binnenviel, Oekraïne, ging daarop in de diplomatieke tegenaanval. Terwijl in Moskou de tanks over het Rode Plein rollen, trokken onder meer EU-buitenlandchef Kaja Kallas en de kersverse Duitse minister van Buitenlandse Zaken naar de begraafplaats van Lviv. Daar liggen duizenden doden en er moet regelmatig meer plek worden gemaakt, omdat oude velden vol liggen met gesneuvelde militairen.

Daarna werden handtekeningen gezet onder een document dat laat zien dat er een politiek akkoord is voor de oprichting van het 'Ruslandtribunaal'. Volgende week zal president Zelensky de Raad van Europa formeel vragen om het op te richten. Oekraïne doet al sinds het begin van de oorlog onderzoek naar Russische misdaden, volgens de openbaar aanklager zijn dat er al meer dan 150.000.

Verantwoordelijken vervolgen

Het op te richten tribunaal krijgt de mogelijkheid verdachten in afwezigheid te berechten, laten EU-ambtenaren weten, en zal zich richten op een 'top 20' van mensen die verantwoordelijkheid zijn voor de ernstigste misdaden.

Poetin en zijn ministers kunnen niet vervolgd worden zolang ze in functie zijn. Maar bijvoorbeeld de Russische oud-minister van Defensie Sjojgoe zou volgens hoge EU-ambtenaren wel ter verantwoording kunnen worden geroepen. Hij was minister toen Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel.

In Den Haag is al het Internationaal Strafhof (ICC), dat moet optreden tegen individuën die zich schuldig maken aan oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid, genocide en agressie tegen een ander land. Maar dat laatste misdrijf, waar de Russische inval in Oekraïne onder kan vallen, wordt zelden vervolgd. Bovendien erkent Rusland het ICC niet.

Niet helemaal eensgezind

Daarom werkten de afgelopen tijd tientallen landen aan het speciale tribunaal, waaronder alle EU-landen behalve Hongarije en Slowakije. Ook de Amerikaanse regering was een van de pleitbezorgers van het nieuwe rechtscollege. Maar onder president Trump trokken de Verenigde Staten hun steun ervoor vorige maand in.

En hoe graag de EU ook wil benadrukken dat het onverkort achter Oekraïne staat, helemaal eensgezind zijn de 27 landen niet. Premier Fico van EU-lid Slowakije is op het Rode Plein in Moskou, net als de Servische president Vucic en de president van de Servische Republiek in Bosnië en Herzegovina, Dodik.

Servië en Bosnië en Herzegovina zijn allebei kandidaat-lid van de EU. Buitenlandchef Kallas riep de leiders gisteren nogmaals met klem op niet te gaan. "Degenen die echt vrede steunen kunnen niet naast Poetin gaan staan, maar zouden in Oekraïne moeten zijn, niet in Moskou."

Eerder zei ze "dat zoiets niet licht opgevat zou worden" en werd gesuggereerd dat er gevolgen zouden zijn, maar onduidelijk is welke. Fico, Vucic en Dodik trokken zich er in ieder geval niets van aan. Voor Poetin is hun komst juist extra belangrijk, omdat het westerse verdeeldheid toont.

Een medewerker van de Belgische spoorwegen heeft met behulp van vervalste facturen ruim een miljoen euro op haar eigen rekening laten storten. Inmiddels is de vrouw veroordeeld en moet ze het volledige bedrag zien terug te betalen.

De fraude met publiek geld kwam intern al in 2021 aan het licht, in de maand dat de vrouw met pensioen zou gaan. Ze had toen gedurende vijf jaar valse facturen uitgeschreven en haar eigen rekeningnummer genoteerd voor de uitbetaling.

De vrouw regelde een deel van de boekhouding bij de Belgische spoorwegen, de NMBS, en was verantwoordelijk voor de financiën van spoorwegmuseum Train World in Brussel. Daar staan onder meer historische stoomlocomotieven en koninklijke treinstellen.

Verzonnen kostenposten

De medewerkster stelde de facturen op voor het onderhoud en beheer van het museum en voegde daar verzonnen rekeningen aan toe, zoals voor nooit uitgevoerd schoonmaakwerk en niet bestelde camera's en flyers. Die rekeningen liet ze aan zichzelf uitbetalen. Op die manier wist ze vijf jaar lang een vijfde van het jaarbudget te ontvreemden.

In gesprek met de Vlaamse omroep VRT zegt de vrouw zich te schamen voor haar daden. Ze vertelt dat ze destijds privé door een moeilijke tijd ging en zich niet gezien voelde door haar leidinggevenden. Ook kampte ze met een gokverslaving.

Tegelijk heeft de vrouw kritiek op het gebrek aan controle binnen de NMBS. "Het museum had elk jaar ongeveer een miljoen euro aan kosten (...). Vijf jaar lang zat daar dus 200.000 euro aan valse facturen in. Een vijfde van het budget. En dat is niemand opgevallen. Vindt u dat nu normaal?"

Huis verkocht

Toen de NMBS de fraude in 2021 op het spoor kwam, stapte het bedrijf naar nu blijkt naar de politie. Twee jaar later werd de vrouw veroordeeld voor valsheid in geschrifte en het verduisteren van publieke middelen. Al het verdwenen geld moet terug.

De spoorwegen zeggen nog maar een deel van het bedrag te hebben ontvangen. De vrouw vertelt aan de VRT dat het geld is opgegaan aan haar gokverslaving. "Ik heb er mezelf dus niet mee verrijkt, integendeel." Haar huis heeft ze moeten verkopen, een deel van haar pensioen wordt ingehouden.

De NMBS zegt maatregelen te hebben genomen om fraude in de toekomst te voorkomen. "Elke euro aan publiek geld die onrechtmatig wordt uitbesteed of vervreemd, en dus zeker als het gaat om 1 miljoen euro, vinden wij onaanvaardbaar."

Weggebruikers moeten de komende tijd rekening houden met forse verkeershinder en langere reistijden, omdat Rijkswaterstaat op verschillende snelwegen werkzaamheden uitvoert.

In de provincie Utrecht wordt grote hinder verwacht, omdat de A12 vanuit Veenendaal richting Utrecht vanavond dicht gaat vanwege groot onderhoud. De snelweg wordt tot de ochtend van 19 mei afgesloten tussen de knooppunten Maanderbroek en Lunetten.

Rijkswaterstaat gaat in totaal 60 kilometer aan asfalt vervangen. Het verkeer wordt omgeleid via omliggende wegen en moet rekening houden met een uur extra reistijd.

De A27 is dit weekend ook dicht tussen de knooppunten Everdingen en Lunetten.

In en rond Amsterdam staan tot oktober diverse grootschalige verkeerswerkzaamheden op het programma. Vanavond begint aan het eind van de avond de eerste grote afsluiting: de A1 vanuit Amsterdam richting Diemen gaat ruim twee weken dicht tussen knooppunt Watergraafsmeer en knooppunt Diemen.

Rijkswaterstaat adviseert om om te rijden via de A2 of A9 en rekening te houden met tot wel een uur extra reistijd.

Rijkswaterstaat roept mensen in bovenstaande regio's op om zoveel mogelijk thuis te werken, op een andere manier te reizen of samen te reizen, om de verkeershinder zoveel mogelijk te beperken.

Volgend weekend zijn er ook werkzaamheden aan de A2 van Utrecht richting Den Bosch. Tussen Maarssen en knooppunt Oudenrijn gaat de hoofdrijbaan dicht en wordt verkeer via de parallelweg geleid.

Dit weekend zijn er ook op diverse plekken werkzaamheden aan het spoor, zoals rond Groningen, tussen Leiden en Den Haag en tussen Zwolle en Almelo.

De provincie Friesland is ontevreden over de samenwerking en communicatie met het Rijk en dierentuin AquaZoo in Leeuwarden, als het gaat om de wasberen die vorig jaar uit de dierentuin ontsnapten. Ook zijn er zorgen over de ecologische schade die de nog loslopende dieren kunnen aanrichten. Dat blijkt uit stukken die Omrop Fryslân heeft opgevraagd bij de provincie.

Vorig jaar maart ontsnapten er elf wasberen tijdens hun eerste nacht uit hun verblijf in de dierentuin. Een aantal werd al snel teruggevonden, maar sommige bleven spoorloos. Twee maanden later ontsnapten er, ondanks maatregelen van de dierentuin, weer twee.

Volgens de dierentuin kunnen de dieren zich niet voortplanten, ze zijn daarvoor behandeld. Om die reden werd vorig jaar juni besloten om de zoektocht af te schalen. Momenteel lopen er nog drie ontsnapte dieren in het wild rond.

'Weinig deskundigheid en expertise'

De provincie uitte vorig jaar oktober in brieven aan het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en aan de dierentuin zorgen over de gang van zaken bij het ontsnappen. AquaZoo was slecht voorbereid op het vangen van de dieren, stelde de provincie: "Zo is onder meer opgevallen dat AquaZoo weinig deskundigheid en expertise bezit als het gaat om plaatsing van vangmiddelen".

Daarnaast was de provincie kritisch over de communicatie rondom de wasberen. Toen de vergunning voor het huisvesten van de wasberen werd afgegeven, werd de provincie daar niet door het ministerie over geïnformeerd. Ook toen er in mei opnieuw twee wasberen waren ontsnapt, was de provincie daar naar eigen zeggen door AquaZoo of het ministerie niet meteen van op de hoogte gebracht.

Later bleek dat de provincie eigenlijk liever geen wasberen in AquaZoo had gehad, schreven ze de dierentuin: "Door wasberen te houden in uw dierentuin, die als soort bekend staan als notoire ontsnappers, bestaat het reële gevaar van een verdere verspreiding van de invasieve exoot."

Directeur Jeroen Loomeijer van AquaZoo verbaast zich over de woorden van de provincie. Volgens hem heeft de dierentuin alles op alles gezet om de wasberen terug te krijgen. "Alles wat we hebben kunnen doen, deden we", zegt hij tegen de regionale omroep. "We hebben meteen iedereen ingelicht en vangkooien op het terrein geplaatst."

Buiten het park mag de dierentuin zelf geen wasberen vangen, vertelt hij. "We mogen wel zoeken maar geen actie ondernemen. We zijn erg blij met de inzet van de provincie, dat we zoveel dieren terug hebben kunnen krijgen".

Voldoende voorbereid

De provincie haalt aan dat het niet de eerste keer is dat er een dier uit AquaZoo ontsnapt. Ver in het verleden is er al eens een Canadese bever vandoor gegaan. Ook daarom maakt de provincie zich zorgen: "Gezien de problemen die zijn ontstaan ten aanzien van wasberen, vragen wij ons af of AquaZoo voldoende voorbereid is op ontsnappingen van andere (ook voor de mens gevaarlijke) exotische diersoorten."

Volgens Loomeijer is dat absoluut niet aan de orde. "We doen er alles aan om ervoor te zorgen dat er hier geen dieren ontsnappen. We hebben veel gekwalificeerde mensen en zijn zelf ook gebaat bij veiligheid."

Zorgen over de natuur

Dat de wasberen tot twee keer toe hebben kunnen ontsnappen, vindt hij zelf ook jammer. Bij het maken van de plannen voor het verblijf van de dieren is er extra rekening gehouden met hun gewiekstheid. "Alles voldeed aan de wettelijke eisen en is goedgekeurd door de instanties."

Ondanks dat is er bij de constructie van het verblijf een fout gemaakt, die volgens Loomeijer ook bij inspecties niet zichtbaar was. "Maar daarvoor wil ik natuurlijk wel gewoon de verantwoordelijkheid nemen."

Over de drie ontsnapte wasberen die nog altijd niet terecht zijn, is de provincie bezorgd dat ze een risico vormen voor de natuur. AquaZoo zegt geen signalen te zien dat er schade door hen is aangericht. Om ook de andere zorgen weg te nemen heeft de dierentuin de provincie uitgenodigd om langs te komen. Op die uitnodiging is de provincie tot nu toe nog niet ingegaan.

Bill Gates wil in de komende twintig jaar 200 miljard dollar (nu bijna 178 miljard euro) uitgeven aan de bestrijding van kindersterfte, infectieziekten als polio en malaria en vermindering van armoede wereldwijd. Dat is een verdubbeling van het bedrag dat zijn goededoelenstichting The Gates Foundation de afgelopen 25 jaar uitgaf.

De medeoprichter van het softwarebedrijf Microsoft zegt dat hij daarmee zijn plan versnelt om bijna zijn hele vermogen aan goede doelen uit te geven. Over twintig jaar is hij 90. Hij verwacht dat er dan andere rijke mensen zijn die zijn liefdadigheidswerk zullen overnemen.

"Ik weet nog dat ik als kind boeken van Dickens las waarin mensen doodgingen aan de tering en ik niet wist wat dat was", legt Gates zijn ambities uit. "Ik droom ervan dat als mensen het woord malaria zien, ze ook zeggen 'Wat is dat?'"

Elon Musk

Bij de presentatie van zijn plannen zette Gates zich af tegen president Trump en mede-miljardair Elon Musk, die verantwoordelijk zijn voor een bezuiniging van 80 procent op de begroting van USAID. Het budget van die Amerikaanse overheidsorganisatie voor mensen in nood wereldwijd bedroeg in 2023 nog bijna 30 miljard euro.

Gates denkt dat als gevolg van de bezuinigingen op USAID de sterftecijfers wereldwijd de komende vier tot zes jaar fors zullen toenemen, met name onder kinderen. "Het beeld dat de rijkste man ter wereld verantwoordelijk is voor de dood van de armste kinderen in de wereld is niet fraai", zegt Gates in een interview met de Financial Times.

Musk reageerde op X. "Gates is een grote leugenaar", schreef hij zonder dat toe te lichten. Hij geeft volgens het Amerikaanse tijdschrift Forbes minder dan 1 procent van zijn vermogen aan goede doelen, Gates meer dan 20 procent.

Niet alle gaten vullen

Gates wijst erop dat niet alleen de Amerikaanse regering de geldkraan dichtdraait, ook Europese landen geven minder uit aan armoedebestrijding nu de oorlogsdreiging thuis meer geld vraagt. Hij waarschuwt dat zelfs zijn miljarden de gaten niet kunnen dichten die anderen laten vallen. "Daarvoor zijn er te veel urgente problemen die moeten worden opgelost."

Gates werd als medeoprichter en topman van Microsoft steenrijk. Zijn persoonlijk vermogen wordt op bijna 270 miljard euro geschat. In 2000 richtte hij samen met zijn toenmalige vrouw de goededoelenstichting The Gates Foundation op. De Amerikaanse superbelegger Warren Buffett sloot zich daar later bij aan.

Sindsdien gaf de stichting zo'n 88 miljard euro uit aan de bestrijding van aids, tbc en malaria. In verband met het jubileum van de stichting liet Gates zich door meerdere media interviewen.

De Duitse politie heeft een zogeheten cryptowisseldienst opgedoekt en daarbij 34 miljoen euro aan cryptomunten in beslag genomen. Volgens de politie werd de dienst, eXch, door criminelen gebruikt om geld wit te wassen.

De dienst bestond al sinds 2014. Criminelen konden er verschillende cryptovaluta inwisselen voor andere cryptovaluta, bijvoorbeeld bitcoins in ruil voor ethereum. Dat gebeurde anoniem, ze hoefden hun identiteit niet te verifiëren en hun gegevens werden niet opgeslagen.

De mensen achter eXch worden daarom verdacht van witwaspraktijken en de exploitatie van een online crimineel handelsplatform.

'Cybercriminaliteit op industriële schaal'

De politie heeft de servers van de dienst in beslag genomen en daarbij dus ook cryptovaluta veiliggesteld, ter waarde van 34 miljoen euro. Het gaat om de cryptomunten ethereum, litecoin en dash. "De grootte van deze zaak toont aan dat cybercriminaliteit op industriële schaal wordt gepleegd", zegt Carsten Meywirth, directeur bij het Bundeskriminalamt, de Duitse landelijke recherchedienst.

De Duitse autoriteiten verwachten dat de informatie die ze in deze zaak in handen kregen, zal helpen in onderzoeken naar andere cybercriminaliteit.

De Duitse politie heeft bij deze zaak nauw samengewerkt met de Nederlandse fiscale inlichtingen en opsporingsdienst FIOD. Waar die samenwerking precies uit bestond is onduidelijk. "Er is opsporingsinformatie gedeeld en daar kan ik helaas niks over zeggen", aldus een woordvoerder.

NSC-minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken zal zijn collega's in het kabinet voortaan eerder informeren over gevoelige besluiten. Dat zei hij na afloop van de ministerraad, waarin werd gesproken over de brief over Israël die hij deze week aan de Europese Commissie heeft gestuurd. Hij zei de kritiek van zijn PVV-collega's ter harte te nemen.

Voorafgaand aan de ministerraad zei PVV-minister Klever dat ze graag betrokken had willen worden bij het besluit van Veldkamp om te vragen om een Europees onderzoek naar het handelen van Israël in Gaza. "Israël is natuurlijk een belangrijk punt voor de partij waarbij ik betrokken ben", zei ze.

Veldkamp uitte in zijn brief zijn zorgen over onder meer het tegenhouden van humanitaire hulp voor Gaza. Hij wil weten of Israël zich nog houdt aan afspraken met de Europese Unie over mensenrechten en democratische principes. Zolang dat niet is uitgezocht, wil Nederland het verder onderhandelen over een handelsverdrag tussen de EU en Israël blokkeren.

Volgens de PVV is Nederland met deze kritische houding een nieuwe weg ingeslagen. Partijleider Wilders liet meteen op X weten dat hij het niet eens is met "die belachelijke anti-Israël-maatregelen van minister Veldkamp".

'Gevoelig punt voor PVV'

Klever is minister voor Ontwikkelingshulp en vindt dat ze alleen al op basis van haar portefeuille op de hoogte gesteld had moeten worden van wat haar collega van Buitenlandse Zaken van plan was. Ze zei vandaag dat ze daar dinsdagavond pas over hoorde, toen de brief er al lag. Ze heeft zich daar overigens vanwege de "eenheid van kabinetsbeleid" wel bij neergelegd.

"Uiteindelijk is het aan de minister zelf om te besluiten wie hij wel en niet betrekt. Hij heeft natuurlijk een bepaalde beleidsvrijheid", zei ze. Maar hij had volgens haar kunnen weten dat dit punt heel gevoelig ligt voor de PVV. Ze zei daar overigens bij dat "de humanitaire situatie in Gaza verschrikkelijk is op dit moment". "De hulpgoederen kunnen er niet in komen. Dat is zorgelijk." In die zin is ze het wel eens met Veldkamp.

Ook PVV-minister en vicepremier Agema zei vanmorgen voor aanvang van de ministerraad verrast te zijn door de actie van Veldkamp. Ze zei dat ministers op zich vaak brieven versturen die nog niet met collega's zijn besproken. Het is volgens haar "ondoenlijk" om elkaar van elke stap op de hoogte te houden. Maar deze kwestie ligt gevoelig, stelde ze. "En als iets gevoelig ligt, is het ook gebruikelijk dat je het wel bespreekt."

'Geen complete verrassing'

De vicepremiers Hermans (VVD) en Van Hijum (NSC) waren ook niet bij de besluitvorming betrokken, maar zij wezen erop dat het onderwerp regelmatig wordt besproken in het kabinet. "Dus het komt ook niet als een complete verrassing dat Nederland op een gegeven moment ook eens duidelijk maakt dat je ook van die humanitaire noden niet kan wegkijken", aldus Van Hijum.

Dat is ook de lijn van Veldkamp zelf. Hij herhaalde dat er tussen de bewindslieden en in de Tweede Kamer vaak over het Israëlbeleid van Nederland wordt gesproken. Verder wees hij op het regeerprogramma van PVV, VVD, NSC en BBB.

Daarin staat onder meer dat het kabinet "zich zal uitspreken en actie zal ondernemen" als de mensenrechten ernstig worden geschonden in een land. "Dat is de koers die ik heb gehanteerd", zei de minister.

Hij vertelde ook dat hij de afgelopen dagen op een top in Warschau heeft gesproken met collega's uit de Europese Unie en dat de zorgen van Nederland daar "brede weerklank" vonden.

'Goed gesprek'

De PVV-ministers in het kabinet zijn tevreden over het verloop van de minsterraad. "We hebben een goed gesprek gehad. Ik ga ervan uit dat ik er de volgende keer wel bij betrokken word", zei Klever na afloop.

Premier Schoof sprak eerder zijn steun uit voor de stap van Veldkamp. Hij voegde daar vandaag aan toe dat hij wel door Veldkamp was geïnformeerd. Hij vindt dat ministers elkaar niet moeten verrassen, "zeker niet als het over dit soort onderwerpen gaat".

De Koninklijke Marechaussee heeft een 24-jarige militair aangehouden na een eenzijdig ongeluk met een voertuig op het militaire terrein van de Oranjekazerne in Schaarsbergen.

Het voertuig vloog in de nacht van donderdag op vrijdag over de kop. De bestuurder en de andere inzittende, ook een militair, raakten daarbij gewond.

Uit een blaastest bleek de bestuurder onder invloed van alcohol te zijn. De militair is aangehouden op verdenking van rijden onder invloed en militaire joyriding.

Beide militairen hebben het ziekenhuis inmiddels verlaten. Hoe het eenzijdige ongeluk precies kon gebeuren, wordt onderzocht.

Minister Faber wil een einde maken aan alle uitjes voor asielzoekers in Nederland. Ze gaat binnenkort met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in gesprek over het schrappen van hun activiteitenbudget. Ze vindt dat er al veel geld naar de opvang van asielzoekers gaat en vindt de uitjes een goede bezuinigingspost.

"Het is hier geen vakantieoord", aldus de PVV-minister van Asiel en Migratie na afloop van de ministerraad. "Nederland moet absoluut niet aantrekkelijk zijn om naartoe te komen."

Na de ministerraad benadrukte Faber dat ze op korte termijn in gesprek gaat met het COA over het complete activiteitenbudget. Het COA is een zogenoemd zelfstandig bestuursorgaan en kan daarom voor een belangrijk deel een eigen beleid voeren. Maar Faber wijst erop dat het COA geld krijgt van de Rijksoverheid. "Het is heel simpel: wie betaalt, bepaalt."

Overigens is volgens het COA "niet eenduidig vast te stellen" hoeveel van die uitstapjes er zijn en hoeveel geld daarmee gemoeid is.

Losse flodders

Premier Schoof wil nu zijn mening niet geven over het voorstel van Faber. Hij zegt dat het niet in de ministerraad is besproken en verwijst naar het gesprek met het COA. "Als het leidt tot een ander wetsvoorstel, dan zien we het vanzelf", aldus Schoof op zijn wekelijkse persconferentie. Regeringspartij VVD zegt dat ze alleen maar reageren op "dingen die deze minister doet", laat Kamerlid Rajkowski weten. "Niet op losse flodders."

Vanmorgen bij de inloop van de ministerraad zei Faber al boos te zijn dat de jonge asielzoekers uit het Friese Sint Annaparochie alsnog op een uitje gaan tijdens de dorpskermis.

Gewond

Vorig jaar waren tijdens het dorpsfeest in Sint Annaparochie opstootjes tussen jongeren uit de omgeving en jonge asielzoekers. Drie mannen raakten gewond bij een steekpartij en drie bewoners van het asielzoekerscentrum werden opgepakt.

Om nieuwe onrust te voorkomen wilde het COA voor het jaarlijkse uitje op deze dag naar de Efteling gaan. Na kritiek van minister Faber, zette het COA daar een streep doorheen.

Nu staat er voor de groep een ander uitje op de planning, wat precies is niet bekend. Maar ook daar is Faber dus niet blij mee. "Wat mij betreft gaan de raddraaiers zo snel mogelijk het land uit", vindt de minister. "Het zegt iets over deze groep dat men deze jongeren een dergelijk risico vindt, dat men hen preventief naar de Efteling wil sturen."

'Schandalig'

Burgemeester André van de Nadort van de gemeente Waadhoeke, waar Sint Annaparochie onder valt, vindt het "schandalig" dat minister Faber zich heeft bemoeid met het uitstapje. "Een minister die haar eigen beleid onderuit schoffelt. Het is gewoon beleid waar zij verantwoordelijk voor is, wat gewoon in de wet staat: dat er naast opvang ook ruimte is voor ontspanning van de jonge asielzoekers."

Volgens Van de Nadort maakt de minister het werk voor medewerkers van het COA erg moeilijk. "Als zij via X haar eigen medewerkers voor de bus gooit, die gewoon haar beleid uitvoeren, dan is dat schandalig. Het geld is geen probleem. Het is de minister die er dwars doorheen fietst."

COA wil eerst in gesprek

Het COA zegt kennis te hebben genomen van de uitspraken van de minister en wil op dit moment verder niet reageren. "We gaan eerst in gesprek. Het COA staat voor haar wettelijke taak om menswaardige opvang en begeleiding voor onze bewoners te realiseren."

De Oekraïense veiligheidsdienst SBU zegt dat het een spionnennetwerk heeft ontdekt dat door de Hongaarse overheid werd gerund. Het buurland zou het netwerk hebben gebruikt om informatie over de Oekraïense defensie te verzamelen.

De Oekraïense autoriteiten hebben twee agenten aangehouden die door de Hongaarse militaire inlichtingendienst werden aangestuurd, schrijft de SBU. Volgens de dienst werkten de spionnen tegen de belangen van Kyiv. Het is voor het eerst dat zo'n Hongaars spionnennetwerk is ontdekt.

De twee verdachten zijn volgens de SBU voormalige militairen uit het Oekraïense leger. Ze zouden zijn geronseld door een 'handler' van de Hongaarse militaire inlichtingendienst, een tussenpersoon. Zeker een van hen zou contant geld en telefoons met speciale software voor geheime communicatie hebben gekregen.

Transkarpatië

De spionnen hadden volgens de SBU de taak om details te verzamelen over de Oekraïense luchtverdediging en andere militaire capaciteit in Transkarpatië, een regio die aan Hongarije grenst. Ook moesten ze de stemming en de opvattingen onder de plaatselijke bevolking bestuderen. Ze moesten onder meer peilen hoe de burgerbevolking zou reageren op het scenario dat Hongaarse troepen de regio zouden binnenvallen, schrijft de Oekraïense dienst.

Een van de agenten, een 40-jarige man, had de opdracht informatie te verzamelen over de troepensterkte in Transkarpatië en hoeveel transport en gevechtsvoertuigen er waren. Volgens de SBU heeft de man ook daadwerkelijk verkenningen uitgevoerd om informatie te verzamelen over de Oekraïense strijdkrachten en luchtafweersystemen. Hij ging daarna naar Hongarije om verslag uit te brengen aan de tussenpersoon.

De andere verdachte is een vrouwelijke ex-militair. Zij had als taak om de Hongaarse geheime diensten te informeren over welke vliegtuigen en helikopters er in Transkarpatië waren en ook werd haar om inlichtingen gevraagd over de eenheid in het Oekraïense leger waar ze tot voor kort had gediend.

Gespannen relatie

De relatie tussen Hongarije en Oekraïne is al jaren gespannen. De Hongaarse premier Viktor Orbán is sceptisch over de westerse steun aan Kyiv en onderhoudt contact met de Russische president Poetin. Dat is tegen de zin van andere Europese leiders die de Russische leider juist proberen te isoleren sinds de Russische invasie in Oekraïne. Hongarije is lid van de Europese Unie en de NAVO, die intensief samenwerken met Oekraïne in de oorlog tegen Rusland.

De Hongaarse minister van Buitenlande zaken Péter Szijjártó reageerde tijdens een persconferentie kort op het bericht van de Oekraïense veiligheidsdienst. HIj doet het af als propaganda. "Als we enige details of officiële informatie krijgen, zijn we in staat om hier iets mee te doen. Tot dat moment classificeer ik dit als propaganda waar men voorzichtig mee moet omgaan."

De rechtbank deed vanochtend een dringend beroep op twee verdachten van de kunstroof bij het Drents Museum om hun zwijgen te doorbreken. Volgens het Openbaar Ministerie ligt er een overvloed aan bewijs tegen hen, maar de verdachten willen tot dusver niets zeggen - dus ook niet waar de buit is gebleven. Het OM denkt dat de kunstschatten niet zijn omgesmolten.

"Zwijgen is misschien niet het beste om te doen en kan ook tegen u gaan werken", waarschuwde de voorzitter van de rechtbank aan verdachten Douglas W. en Bernhard Z., beide verdacht van de diefstal van kostbare Roemeense kunstschatten uit het museum.

"Er zijn een heleboel omstandigheden die tegen u pleiten", constateerde rechtbank tijdens de eerste zitting in de zaak. "Als u daar geen verhaal tegenover kunt stellen, moeten wij het doen met wat er nu in het dossier zit."

Vakantiehuisje en afvalcontainer

De officier van justitie vertelde hoeveel bewijs er ligt tegen Douglas W. en Bernhard Z. Zij zouden de roof bij het Drents Museum hebben uitgevoerd, samen met een derde verdachte die later moet voorkomen.

Op 25 januari gebruikten zij volgens het OM een zwaar explosief om binnen te komen. Uit stukgeslagen vitrines namen ze drie armbanden en de gouden helm van Cotofenesti mee.

Douglas W. bezocht het Drents Museum kort voor de kraak. De verdachten opereerden vanuit een vakantiehuisje in de buurt. Ze staan op verschillende plekken op camerabeelden en deden inkopen voor de inbraak met hun eigen pinpassen. Ze gebruikten naast een gestolen auto ook een van hun eigen voertuigen.

Na de roof hoorde een buurtbewoonster hoe iemand iets in haar afvalcontainer gooide. Daar bleek een sporttas in te liggen met kleding van de verdachten, inclusief DNA-sporen en glassplinters van de stukgeslagen vitrines. Douglas W. en Bernhard Z. konden daardoor een paar dagen later worden opgepakt.

Undercoveragenten

Omdat zij niets loslieten, zijn er undercoveragenten ingezet om de derde verdachte onder druk te zetten. De agenten deden zich voor als criminelen die de buit wel wilden kopen.

De 20-jarige verdachte Jan B. vertelde hen dat Douglas W. het brein was achter de roof. Hij zou in zijn eentje met de buit vertrokken zijn om die te "stashen" (op te slaan). Hij vertelde ook dat het de bedoeling was om de kunstschatten na afloop te verkopen. "Wij gaan er niet van uit dat ze zijn omgesmolten", zei de officier van justitie.

Het lijkt erop dat de verdachten de roof zelf hebben bedacht en gepland, maar er wordt volgens het OM nog onderzocht of er een externe opdrachtgever is geweest.

'Ik ben onschuldig'

De twee verdachten zelf waren vandaag aanwezig in de zittingszaal. Ze uitten kritiek op het publiceren van hun naam en foto's, waar hun familie veel last van zou hebben.

"Ik zit hier onschuldig en mijn leven is naar de klote", zei Douglas W., die ook vertelde dat een keer om half drie 's nachts onbekenden in zijn cel stonden met een voorstel. Als hij zou vertellen waar de kunstschatten waren, zou hij strafkorting krijgen. "Ik vind dat niet kunnen."

Het OM heeft de foto's van de verdachten voor de zitting offline gehaald. "Dit is een afweging geweest van meerdere belangen. Daarbij kijk je onder meer naar hoe proportioneel dat nog is, in het licht van de stand van het onderzoek", aldus een woordvoerder.

Drents Museum teleurgesteld

De oproep van de rechtbank om hun zwijgen te doorbreken, legden de verdachten voorlopig naast zich neer. Tot teleurstelling van het Drents Museum.

"Wij hopen dat degenen die hierbij betrokken zijn, tot inzicht komen hoeveel leed ze hebben veroorzaakt in Roemenië, in Nederland en wereldwijd", schrijft het museum in een reactie. "Hoe goed zou het zijn als de betrokkenen, ook in hun eigen belang, ervoor kunnen zorgen dat deze nationale kunstschatten van Roemenië snel weer veilig terugkomen."

Schade

De diefstal veroorzaakte in Roemenië grote ophef. Het OM wees de verdachten er nog op dat de schade van de diefstal vermoedelijk op hen zal worden verhaald. De helm van Cotofenesti is verzekerd voor 5,8 miljoen euro. "Dit kan betekenen dat zij hun leven lang in de schulden zitten."

De volgende zitting is eind juli. Dan zal ook de derde vermoedelijke uitvoerder terechtstaan. Vier andere verdachten hadden volgens het OM een ondersteunende rol bij de roof. Zij mogen het verdere verloop van de zaak in vrijheid afwachten.