NOS Nieuws - Algemeen

Vorig jaar is wereldwijd veel meer energie gebruikt dan in de jaren ervoor. Olie, steenkool, aardgas, kernenergie, zon en wind: van elke energiebron gebruikten we vorig jaar meer. De energiehonger groeide bovendien relatief snel.

De groei zat vooral in opkomende landen, maar ook Europa gebruikte een half procent meer energie. Wel nam in Europa het gebruik van het zeer vervuilende steenkool af. Japan was het enige land dat minder energie gebruikte. Alle andere regio's groeiden nog sneller dan Europa.

Dit blijkt uit het Global Energy Review van het in Parijs gevestigde Internationaal Energie Agentschap (IEA).

Meer airconditioning

Vooral het gebruik van energie in de vorm van elektriciteit nam fors toe. Vier vijfde van de groei werd opgevangen door extra zonne-energie, waterkracht, windenergie en kernenergie. Deze vormen van energie leiden niet tot opwarming van de planeet.

Het warme weer speelde een aanzienlijke rol in het toegenomen stroomgebruik. 2024 was het warmste jaar sinds het begin van de metingen. Het IEA becijferde dat circa 20 procent van de extra stroomvraag ontstond als gevolg van de warmte. Er waren veel meer dagen waarop mensen airconditioning en ventilatoren aanzetten dan de jaren ervoor.

Dat gold zeker voor landen als India en China die kampten langdurige hittegolven. En door het opwarmen van de aarde zet deze trend naar verwachting door.

Meer broeikasgassen

Toch was de hitte niet de enige oorzaak van de groei. Er was ook een toenemende behoefte aan datacenters voor kunstmatige intelligentie (AI) en elektrische auto's. In de industrie lopen steeds meer processen op elektriciteit in plaats van rechtstreeks op fossiele energiebronnen als aardgas en steenkool.

Door de wereldwijd toenemende vraag naar energie, werd er vorig jaar meer CO2 uitgestoten dan ooit. Het broeikasgas CO2 is de voornaamste oorzaak van het opwarmen van de aarde. De toegenomen vraag zat in opkomende landen. In de Verenigde Staten en de Europe Unie werd juist minder uitgestoten.

Toch had die wereldwijde toename nog veel sterker kunnen zijn als de afgelopen jaren niet zoveel was geïnvesteerd in energiebronnen die geen CO2 uitstoten. Vooral de opmars van zonne- en windenergie leverde in dit opzicht een grote bijdrage. Ook de bouw van nieuwe kernreactoren droeg substantieel bij.

Het IEA verwacht dat ook de toenemende rol van elektrische auto's en warmtepompen steeds meer gaat bijdragen aan het remmen van de CO2-uitstoot.

Al deze ontwikkelingen waren nog niet genoeg om de uitstoot van broeikasgassen een halt toe te roepen. Dat komt met name door het gebruik van steenkool (de meest vervuilende fossiele brandstof) dat vorig jaar licht toenam. Steenkool wordt vooral gebruikt in China en India.

Het Openbaar Ministerie (OM) eist veertien jaar cel tegen de hoofdverdachte in een omvangrijke misbruikzaak. Anthony J wordt ervan verdacht zes vrouwen te hebben gedwongen tot prostitutie. Tegen medeverdachte Hassan B. eist het OM twaalf jaar en gedwongen opname in een tbs-kliniek.

De strafeis tegen Dave T. en Nancy J. is drie jaar. Verdachte Sander S. wordt eerst psychologisch onderzocht door het Pieter Baan Centrum voordat hij later dit jaar zijn strafeis hoort.

Een van de slachtoffers in de misbruikzaak is Samantha de Jong. Zij werd bekend als 'Barbie' door haar deelname aan verschillende reality-televisieprogramma's zoals Oh Oh Cherso. Dave T. was de toenmalige vriend van De Jong en Nancy J. was een oude vriendin. De advocaat van De Jong las vorige week een brief van haar voor in de rechtbank. "De dingen die mij zijn aangedaan, de pijn die ik heb gevoeld, dat blijft een deel van mij."

Drugs

De slachtoffers zeggen dat ze gedwongen werden tot sekswerk en dat ze niks van het geld hebben gezien dat daarmee werd verdiend. Verdachte Anthony J. sprak dit tegen. Hij stelde op een eerdere zitting dat ze met z'n allen in een huis woonden waar al het geld eerlijk werd verdeeld en besteed werd aan drugs. In de rechtbank zei hij dat hij de vrouwen nooit heeft willen uitbuiten en dat ze met z'n allen verslaafd waren.

Volgens de officier van justitie is die verslaving geen excuus. Het OM stelt dat de verdachten de vrouwen afhankelijk en verslaafd hielden door ze drugs te geven. "Er is op grove wijze misbruik gemaakt van de kwetsbaarheid van de slachtoffers. Als een van hen niet meer wilde, kregen ze drugs om verder te kunnen."

Slachtoffer en verdachte

Verdachte Nancy J. heeft een bijzondere positie omdat zij zowel slachtoffer als verdachte is. Volgens het OM hielp zij mee met het uitbuiten van andere slachtoffers, maar werd zij zelf ook uitgebuit.

Het onderzoek begon in augustus 2021, toen de zus van Nancy J. naar de politie stapte. De uitspraak in deze zaak is op 25 april.

Uitkeringsinstantie UWV gaat 43.000 uitkeringen van arbeidsongeschikten controleren op fouten. Dat schrijft minister Van Hijum (NSC) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de Tweede Kamer.

In een mondelinge toelichting zei de minister na het wekelijkse kabinetsberaad dat het bij de hersteloperatie om "forse bedragen gaat". Cijfers noemde hij niet. Het gaat waarschijnlijk vooral om bedragen die uitkeringsgerechtigden tegoed hebben.

Van Hijum gaat er niet van uit dat mensen massaal moeten terugbetalen. Dat is volgens hem hooguit in uitzonderlijke gevallen zo, maar "in principe mogen mensen niet de dupe worden van fouten van de overheid", zegt de minister. Uit een eerdere analyse kwam naar voren dat de fouten waarschijnlijk vooral gemaakt zijn met WIA-uitkeringen. Dat zijn uitkeringen voor mensen die door ziekte of handicap langdurig niet kunnen werken. Er zal nu vooral gecontroleerd worden op fouten met daglonen.

Eerder werd al bekend dat ook met zogeheten maatmanlonen fouten zijn gemaakt. Maatmanlonen zijn de lonen die mensen verdienden voordat ze ziek werden. Deze lonen spelen een rol bij het vaststellen van een ziekte-uitkering.

Dat het niet goed gaat met het WIA systeem was al bekend Het systeem is ingewikkeld en er zijn veel uitvoeringsproblemen bij het UWV. De minister erkent vandaag opnieuw dat het systeem nodeloos ingewikkeld is geworden en in zijn geheel op de schop moet. Het hele stelsel moet eenvoudiger en toegankelijker.

Omdat met die operatie ook veel geld gemoeid is, wil de minister niet ingaan op de bedragen die circuleren in de media. Bovendien gaan er ook politieke keuzes vooraf aan het wijzigen van het stelsel. Daarom is het volgens Van Hijum niet mogelijk om nu met exacte bedragen te komen.

Waar het geld voor het controleren van de 43.000 uitkeringen vandaan moet komen, is ook nog onduidelijk. In de onderhandelingen rond de voorjaarsnota komt dat aan de orde, zegt Van Hijum.

Handmatig

Zowel van Hijum als het UWV benadrukt dat alles zorgvuldig en goed moet gebeuren en dat dat tijd kost. Het streven is ergens dit voorjaar te starten met een steekproef onder uitkeringsgerechtigden die zichzelf hebben gemeld. Daarbij gaat het om een "handmatige controle" die volgens Van Hijum minimaal een aantal maanden zal duren.

Niet alleen de fouten met de hoogte van de daglonen moeten worden uitgezocht, ook de neveneffecten op andere toeslagen en premies zullen worden bekeken.

Minister Van Hijum noemt het een logische keuze dat het UWV met de hersteloperatie aan de slag gaat, hoewel daar de fouten zijn gemaakt. "Juist daar is veel kennis en expertise om met de handmatige controle aan de slag te gaan", zegt Van Hijum.

Hij zegt heel goed te begrijpen dat veel mensen snakken naar duidelijkheid. Dat het UWV nu aan de operatie begint noemt hij een stap vooruit.

Morgen stemt de Tweede Kamer over een motie om de plannen van PVV-staatssecretaris Coenradie te dwarsbomen. De bewindspersoon van Justitie en Veiligheid wil gevangenen bij capaciteitsgebrek twee weken eerder vrijlaten.

Er is een tekort aan cellen en personeel. Volgens haarzelf heeft ze geen andere optie, maar drie van de vier coalitiepartijen steunen haar plan niet.

Politiek verslaggever Ewoud Kieviet schets in podcast De Dag een profiel van Coenradie. Ze begon nog maar kortgeleden in de politiek, in Rotterdam. En veiligheid is vanaf het begin haar speerpunt. Daarom houdt ze vast aan haar plan, want ze gaat geen concessies doen aan de veiligheid van gevangenisbewakers. Daar veranderde de ruzie met PVV-leider Geert Wilders niets aan. Wat betekent dat voor haar eigen politieke carrière?

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek

Redactie: Lisa Konings

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Basgitarist Fred H., bekend van de Limburgse punkband Heideroosjes, stopt bij de band vanwege zijn arrestatie voor betrokkenheid bij een kinderpornozaak. Dat heeft de band bekendgemaakt op Instagram. De 50-jarige H. zit momenteel vast.

De bassist is vier weken geleden gearresteerd. Guy Koppen, de advocaat van H., laat aan regionale omroep L1 weten dat zijn cliënt inderdaad verdacht wordt van het bezitten of bekijken van kinderporno. Het OM zegt dat er op 25 februari een 50-jarige man uit Sevenum is aangehouden.

"Hij wordt ervan verdacht zich online te hebben ingelaten met kinderpornografische afbeeldingen",zegt de justitiewoordvoerder. "De raadkamer heeft op 13 maart de voorlopige hechtenis van de man verlengd met 30 dagen. Het politieonderzoek in deze zaak is nog bezig."

In verband met het nog lopende onderzoek, wil de politie niet reageren. Het is niet duidelijk hoe zij H. op het spoor kwam.

Einde samenwerking

De punkband is geschrokken van het nieuws. "Dit hadden we nooit zien aankomen. De feiten waarvan Fred wordt verdacht botsen keihard met de waarden die wij als Heideroosjes altijd hebben uitgedragen."

Volgens de band heeft H. zelf besloten te stoppen bij de band, omdat hij zijn bandgenoten niet wil "belasten" met deze kwestie. "We zijn diepbedroefd over dit bittere en verdrietige einde van onze samenwerking sinds 1989. Maar bovenal ligt ons hart bij iedereen die bij deze zaak betrokken is, en bij Freds gezin."

Heideroosjes was in de jaren 90 de succesvolste punkband van Nederland. De groep scoorde hits met Sjonnie & Anita, Lekker Belangrijk, Klapvee, en Damclub Hooligan. Met dat laatste nummer wonnen ze een Edison.

Het pro-Russische hackerscollectief NoName57 voert aanvallen uit op Belgische overheidswebsites. Dat meldt de Belgische omroep VRT. Aanvankelijk lagen enkele overheidswebsites plat, maar in de loop van de middag leken de meeste sites weer te werken.

Onder meer MyGov.be en de website van het Waalse parlement waren onbereikbaar als gevolg van de aanvallen, schrijft de omroep. Het is niet voor het eerst dat de hackersgroep aanvallen uitvoert op Belgische websites. In oktober lagen de websites van havens en lokale besturen plat door een ddos-aanval.

Het Belgische Centrum voor Cybersecurity zegt tegen VRT dat de ddos-aanval niet gevaarlijk is, "maar wel leidt tot overbelasting en hinder voor gebruikers". Ook vanmiddag en vanavond kunnen nieuwe storingen ontstaan.

Ddos-aanvallen

Bij een ddos-aanval worden er grote hoeveelheden verkeer naar een website gestuurd, waardoor de site overbelast raakt en niet meer bereikbaar is. Daardoor kunnen bezoekers een foutmelding krijgen.

Ook het Nederlandse DigiD werd de afgelopen tijd regelmatig met ddos-aanvallen bestookt. De afgelopen weken was de website een aantal keer onbereikbaar door aanvallen, waardoor burgers niet meer konden inloggen bij onder meer de Belastingdienst en het UWV. Onduidelijk is wie daarachter zit.

Undercover in hackersgroep

Deze maand maakte de VRT bekend dat een journalist van de omroep een chatgroep van de hackers was geïnfiltreerd in de berichtenapp Telegram.

In die groep ontdekten de journalisten dat daar actief mensen worden geronseld om pro-Russische propaganda te verspreiden, in ruil voor cryptomunten. Ook komen in de appgroep oproepen voorbij waarin om hulp wordt gevraagd voor sabotageacties of het uitvoeren van digitale aanvallen.

De aanvallen van vandaag komen na een aanbod van de Belgische regering om 1 miljard euro aan Oekraïne te schenken. Deze schenking zou tijdens een bezoek van de minister van Defensie aan de Oekraïense president Zelensky zijn toegezegd, lezen VRT-journalisten in chats van NoName57.

Eerdere aanval op Nederland

Hetzelfde hackerscollectief claimde in 2023 verantwoordelijkheid voor de aanvallen op de websites van havenbedrijven in onder meer Amsterdam en Rotterdam. Deze aanvallen zouden volgens de pro-Russische hackers een reactie zijn op een Nederlands plan om tanks voor Oekraïne te kopen.

De hackersgroep begon kort na de Russische inval in Oekraïne met het uitvoeren van ddos-aanvallen, zei Amerikaanse onderzoeker Tom Hegel van cyberveiligheidsbedrijf SentinelOne eerder tegen RTL Nieuws.

Het toerisme naar het Griekse eiland Santorini komt weer op gang. Afgelopen weekend meerde het eerste cruiseschip aan sinds de talloze bevingen begin dit jaar. De Celestyal Discovery had zo'n 1700 toeristen aan boord. Passagiers zijn blij dat de populaire toeristenbestemming weer veilig is.

Duizenden aardbevingen

Begin dit jaar werd Santorini getroffen door duizenden kleine aardbevingen. De Griekse overheid kondigde de noodtoestand af voor het eiland met kenmerkende witte huizen met blauwe koepeldaken op de rotsen. Bewoners moesten rekening houden met aardverschuivingen als gevolg van de bevingen.

Een groot deel van de ongeveer 15.000 inwoners week uit naar het Griekse vasteland en scholen bleven enige tijd dicht. Ook bouwprojecten werden tijdelijk stilgelegd. Eenheden van het leger, brandweer en politie werden naar het eiland gestuurd om te helpen.

De aardbevingen hebben niet tot grote schade of slachtoffers geleid. De autoriteiten hebben wel een evacuatiehaven opgezet zodat mensen het eiland makkelijker kunnen verlaten als er weer bevingen zijn. Volgens de Griekse overheid is het nu weer veilig.

Toerisme komt weer op gang

Toerisme is de belangrijkste inkomstenbron voor Santorini. Jaarlijks komen er miljoenen bezoekers. Door de bevingen kwamen er veel minder mensen en lokale ondernemers vreesden voor hun inkomsten in het hoogseizoen.

Winkeliers hopen dat het toerisme op Santorini snel verder op gang komt.

Het Amerikaanse biotech-bedrijf 23andMe, aanbieder van DNA-zelftesten, heeft faillissement aangevraagd. Topvrouw Anne Wojcicki, 19 jaar geleden een van de oprichters van het bedrijf, kondigde tegelijkertijd vannacht haar ontslag aan. Ze hoopt als onafhankelijk investeerder een doorstart te kunnen maken.

23andMe was een pionier in DNA-doe-het-zelftesten. Waar eerder genetisch onderzoek vooral iets was voor wetenschappers en politierechercheurs, konden consumenten naar dit bedrijf een wattenstaafje met wat wangslijm opsturen om informatie te krijgen over hun afkomst en eventuele erfelijke aandoeningen.

Toen het bedrijf 4 jaar geleden naar de beurs ging, groeide de marktwaarde naar 3,5 miljard dollar. Daar is tegenwoordig met een waardering van zo'n 50 miljoen dollar nog maar een fractie van over. Vorig jaar ontsloeg het bedrijf al 200 werknemers, 40 procent van het totaal.

Onzeker verdienmodel

Het lukte 23andMe namelijk nooit om winst te maken. Er waren wel 15 miljoen klanten, maar als zij eenmaal hun DNA-analyse binnen hadden, viel er niets meer aan hen te verdienen.

Pogingen mislukten om de DNA-databank te vermarkten door er wetenschappers tegen betaling gebruik van te laten maken. Ook een abonnementsdienst om klanten van gezondheidsrapporten te voorzien op basis van hun DNA leverde niet genoeg op.

Wojcicki, ooit getrouwd met Google-oprichter Sergey Brin, probeerde recent tot twee keer toe het beursgenoteerde bedrijf zelf te kopen, maar beide keren vond de raad van commissarissen haar bod te laag. Ze zegt nu opnieuw te willen proberen het bedrijf van de beurs te halen, maar heeft nog geen details bekendgemaakt.

"Natuurlijk zijn er voor 23andMe uitdagingen geweest vanwege het veranderende verdienmodel, maar ik geloof nog altijd in de toekomst van dit bedrijf", schrijft Wojcicki in een verklaring.

Ondertussen waarschuwt de overheid van Californië, waar het bedrijf is gevestigd, gebruikers dat ze het recht hebben om te bepalen of het bedrijf hun genetisch materiaal bewaart en wat er precies mee mag gebeuren. Omdat niet duidelijk is of het bedrijf binnenkort nog bestaat of wie de eigenaar is, raadt openbaar aanklager Bonta gebruikers aan goed na te denken over waar ze precies mee instemmen.

Op zijn site legt hij uit hoe toestemming voor medisch gebruik kan worden ingetrokken en hoe er opdracht kan worden gegeven DNA-materiaal volledig te vernietigen.

Hack

In 2023 werd 23andMe door een hack getroffen, waardoor informatie over bijna 7 miljoen gebruikers uitlekte. Daarbij werd toen informatie over stambomen, woonplaatsen en geboortejaren buitgemaakt, maar geen genetische informatie.

23andMe betaalde er een schadevergoeding voor van 30 miljoen dollar en stemde in met drie jaar verscherpt toezicht op de de beveiliging.

Wojcicki noemde eerder privacy van gebruikers een topprioriteit. "Ons fundament is het vertrouwen en respect van onze klanten, zij zijn altijd leidend geweest in onze beslissingen", herhaalt ze nu.

Lange gewaden en hoofddoeken in een nieuwe Nederlandse pop-upwinkel in het hart van Parijs: een doorn in het oog van een deel van de Franse politiek, maar ook een trekpleister voor nieuwsgierige Fransen. Dit weekend stonden ze in een lange rij voor de zaak van het Nederlandse modemerk Merrachi, in de hippe wijk Le Marais.

De afgelopen jaren werd het kledingmerk vooral onder jonge moslima's populair, eerst via de webshop, later met winkels op locaties in Amsterdam en Antwerpen.

Modest kleding is kleding die het lichaam meer bedekt en daarmee afwijkt van andere mode. De kleding is vooral populair onder jonge islamitische vrouwen.

Twee werelden met elkaar verbinden

Een pop-upwinkel in Frankrijk was voor Merrachi een logische volgende stap, zegt oprichter Nada Merrachi tegen de NOS. "Het is het land van de mode en Parijs is de stad van de mode."

Merrachi wil met haar onderneming laten zien dat modest kleding voor iedereen is. "We willen twee werelden samenbrengen en met elkaar verbinden. Daarom beelden we in onze campagnes ook vrouwen met en zonder hoofddoek af."

Merrachi zit het liefst in stadscentra. "Veel vrouwen die zich modest kleden zijn vaak niet zichtbaar in het centrum. Vaak bevinden de winkels waar je modest kleding kunt kopen zich in buitenwijken."

Dat zag ze ook in Parijs. "Terwijl we de pop-up opbouwde, keek ik wie er langsliep. De klant die op mij lijkt, liep daar helemaal niet. De wijk is zo modieus en cool, je hebt er leuke winkels en cafés. Daarom vond ik het jammer dat meiden zoals ik daar niet rondlopen. Ik denk dat ze het gevoel hebben dat ze er niet horen."

Kritiek op campagne

De opening van de Nederlandse pop-upwinkel en de begeleidende publiciteitscampagne stuitte in Frankrijk ook op kritiek, onder meer vanwege een promovideo van Merrachi. Daarin is de Eiffeltoren afgebeeld met een hoofddoek en in een lang gewaad, de abaya.

De Franse wet beschouwt de abaya en de hoofddoek als religieuze symbolen. Het is scholieren op openbare scholen verboden de kleding te dragen vanwege de scheiding van kerk en staat.

Merrachi stelde op Tiktok: "De Franse overheid vindt het verschrikkelijk om Merrachi te zien komen."

In een reactie noemden politici van het rechts-radicale Rassemblement National de Eiffeltorenvideo "een kaping van een Frans symbool en een aanval op Frans erfgoed". Ook andere politici reageerden en spraken van "een angstaanjagend politiek project" en een "onacceptabele provocatie". Er was ook een oproep om de Merrachi-winkel in Frankrijk te verbieden.

Deskundigen zeggen dat in Frankrijk de discussie over islamitische vrouwenkleding eens in de zoveel tijd oplaait, tot frustratie van moslima's. Recentelijk noemde het bureau voor mensenrechten van de VN de wettelijke regels rond het dragen van de kleding discriminerend.

Verbinding in de rij

De honderden vrouwen die in de rij stonden voor de winkel van Merrachi zijn enthousiast. "In de rij ontstond al zoveel verbinding", zegt Merrachi.

Ook de buurt reageerde volgens haar positief. "Iedereen weet wat de politieke mening is in Frankrijk over vrouwen die een hoofddoek dragen. Maar op straat merk je dat niet. Mensen maakten foto's en video's", zegt Merrachi.

Ze noemt vooroordelen menselijk, maar die kunnen veranderen. "Als mensen denken aan een moslimvrouw, dan denken ze aan lange zwarte gewaden. Maar dat is niet de werkelijkheid, er zijn zoveel verschillende stijlen en culturen. Daarvoor zijn zulke winkels belangrijk. Je hoeft je niet te bewijzen, maar het is mooi om een bepaald vooroordeel te veranderen."

De kritiek die de publiciteitscampagne in Frankrijk kreeg, laat volgens Nada Merrachi zien waarom het nodig is om in Parijs een winkel te openen. "De campagne was niet provocerend bedoeld. Onze missie is juist om twee werelden bij elkaar te brengen. Ik geloof dat we daar een bijdrage aan hebben geleverd."

Meer dan 1100 mensen zijn opgepakt sinds de protesten tegen de arrestatie van burgemeester Imamoglu van Istanbul begonnen. Dat heeft de Turkse minister van Binnenlandse Zaken gezegd. Onder hen zijn meerdere journalisten die in hun huizen zijn opgepakt, meldde een Turkse mediavakbond eerder vandaag.

In Turkse steden zijn grote protesten uitgebroken sinds de aanhouding afgelopen woensdag van Imamoglu. De oppositiepoliticus wordt gezien als de belangrijkste rivaal van president Erdogan, die al ruim twintig jaar aan de macht is. Imamoglu's centrumlinkse partij CHP wees hem afgelopen weekend aan als kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2028.

In onder meer Istanbul en Ankara werd gisteravond door tienduizenden mensen gedemonstreerd:

Een Turkse rechtbank bepaalde gisteren dat de inmiddels geschorste burgemeester vast blijft zitten in afwachting van zijn rechtszaak. De Turkse justitie verdenkt Imamoglu van tal van zaken, zoals fraude, corruptie en deelname aan een criminele organisatie. Zelf doet de politicus die beschuldigingen af als onzin. Imamoglu en zijn partij spreken van een politiek gemotiveerd proces. Critici zien er de hand in van Erdogan, die zo zou willen voorkomen dat de populaire Imamoglu zijn politieke loopbaan kan voortzetten.

Demonstratieverbod

Imamoglu's aanhouding leidde tot de grootste golf van demonstraties in Turkije in meer dan tien jaar tijd. Gisteravond waren er weer betogingen in onder meer Istanbul, Ankara en Bursa, ondanks een uitgevaardigd verbod op zulke bijeenkomsten. Betogers maken zich grote zorgen over de Turkse democratie en rechtsstaat.

Erdogan heeft de rechtspraak en justitie de afgelopen jaren steeds meer naar zijn hand gezet. Eind 2024 oordeelde de Europese Commissie dat Turkije aan het afglijden is op het gebied van democratische normen en de rechtsstaat. De Commissie toonde zich eerder ook al bezorgd over de onduidelijkheid rond de aanstelling van nieuwe rechters en openbaar aanklagers.

In Duitsland en Frankrijk is de ramp met het Germanwings-vliegtuig herdacht. Precies tien jaar geleden stortte dat toestel, dat onderweg was naar Düsseldorf, neer in de Franse Alpen. De copiloot had het vliegtuig opzettelijk laten crashen, nadat hij de deur van de cockpit op slot had gedaan toen de piloot even naar de wc ging.

Alle 150 inzittenden (inclusief de copiloot) kwamen om het leven. In de Duitse plaats Haltern am See, ten noorden van Dortmund, kwamen honderden mensen vandaag samen op een schoolplein voor een herdenking. Aan boord van het toestel waren destijds ook 16 scholieren en twee leraren van deze school die meededen aan een studentenuitwisseling.

Er werden rozen gelegd op het plein en om 10.41 uur was er een moment van stilte. Dat was op het tijdstip dat het toestel verongelukte.

Ook in Le Vernet in Frankrijk, in de buurt van de rampplek, kwamen nabestaanden samen voor een herdenking. Er staat daar een monument, een soort gouden bol met 149 panelen, verwijzend naar alle slachtoffers. De copiloot die het toestel tegen de bergen te pletter vloog, kreeg geen paneel.

Copiloot had zelfmoordgedachten

Het toestel van Germanwings was onderweg van Barcelona naar Düsseldorf. De meeste slachtoffers kwamen uit Duitsland en Spanje. Een van de inzittenden was een 20-jarige Nederlandse vrouw.

Uit onderzoek na de crash bleek dat de copiloot, Andreas Lubitz, het vliegtuig moedwillig had laten neerstorten. Hij kampte met depressieve klachten en had twee weken voor de crash het advies gekregen om zich op te laten nemen in een psychiatrische instelling. Dat advies hield hij verborgen voor zijn werkgever.

In 2017 oordeelde de Duitse justitie dat er niemand strafrechtelijk vervolgd zou worden, omdat Lubitz de enige schuldige was aan de crash. Wel eist een groep van 32 nabestaanden een schadevergoeding, meldt de Duitse omroep WDR. Zij vinden dat de Duitse luchtvaartautoriteit medeverantwoordelijk is voor de ramp. Deze rechtszaak loopt nog.

Maatregelen

Na de crash werden er maatregelen genomen. Zo geldt sindsdien het vier-ogenprincipe in de cockpit, dat door veel luchtvaartmaatschappijen is ingevoerd. Dat houdt in dat een piloot nooit alleen in de cockpit mag zijn.

Er werd overwogen om het cockpitvergrendelingssysteem aan te passen. Maar de Franse luchtvaartonderzoekscommissie BEA vond dat geen goed idee: het risico op passagiers die de cockpit binnendringen met slechte bedoelingen is groter dan van een piloot die kwaad wil, zo oordeelden deskundigen.

Wie twee jaar geleden de delta van de Po bezocht, de plek ten zuiden van Venetië waar de langste rivier van Italië de zee in stroomt, trof daar al voor zonsopgang een drukte van belang. Elke ochtend stapten honderden vissers vanuit paalhutten op de oever in kleine bootjes om daar urenlang een van de delicatessen van de Italiaanse keuken op te vissen: de venusschelp.

Tegenwoordig blijft het op die plek de hele dag stil. De paalhutten zitten op slot, de bootjes liggen onder plastic hoezen en veel vissers zitten thuis. De oorzaak is te vinden onder het wateroppervlak: de blauwe krab.

Woestijnen

"In mei, juni 2023 was er in een lagune hier vlakbij opeens een invasie van kleine krabben", herinnert Paolo Mancin zich. De voorzitter van het vissersconsortium in de gemeente Scadovari herinnert het zich levendig.

"Ze kwamen achter onze bootjes aan en aten alles wat ze op de bodem vonden. Mosselen, venusschelpen, na twintig dagen was die hele lagune leeg."

De blauwe krab is een exoot, oorspronkelijk afkomstig van de oostkust van de VS, maar al decennialang sporadisch gespot in de Middellandse Zee. Wetenschappers vermoeden dat hij zich door de opwarming van het zeewater de laatste jaren stabiel heeft kunnen vestigen in de Podelta. De droogte van de Po in 2022 heeft dat proces vermoedelijk versneld.

Vanuit één lagune verspreidden de krabben zich naar andere plekken, daarbij alle zeevruchten verorberend die ze tegenkwamen. "Eind 2023 zaten we op nul", zucht Mancin. "Onze lagunes zijn woestijnen geworden."

Generaties vissers

"Nu zitten de krabben nog onder de grond vanwege de kou. Maar zodra het warmer wordt, krioelt het op de bodem", wijst Simona Passarella. "Elk net dat je ophaalt, zit dan vol."

In de rij paalhutten langs de waterlijn is die van Passarella de enige waar beweging is. "Mijn vriend en ik zijn overgestapt op oesters. We kweken ze in kooien van hard plastic, die de krabben niet stuk krijgen. Meestal althans, want soms komen hun klauwen zelfs daar doorheen."

Het lukt haar om de eindjes aan elkaar te knopen, maar dat ze al twee jaar geen vongole meer vist, doet haar pijn. "Mijn grootouders waren vissers, mijn ouders ook. Hier in het dorp stond je om 04.30 uur op. De bar, de bakker, iedereen was daarop aangepast. Het hele leven is nu heel anders."

Van de 1500 leden die bij het vissersconsortium zijn aangesloten besloten 450 van baan te veranderen. Onze omzet is van 60 miljoen euro in 2023 naar 15 miljoen euro in 2024 gegaan", vertelt consortiumvoorzitter Mancín. "10 procent van het gebied dat we vroeger bevisten hebben we inmiddels kunnen afzetten met netten, zodat er weer iets kan groeien, maar dat kan niet overal. Economisch is het een ramp."

Reden voor de regering om met een reddingsplan te komen voor de sector. De komende twee jaar wordt tien miljoen euro geïnvesteerd. "Daarmee gaan we zoveel mogelijk vrouwtjeskrabben vangen en verbranden. Ook krijgen de consortia geld om meer netten te plaatsen en om nieuw vongole-zaad aan te kopen uit Portugal", vertelt Mancin, die mee-onderhandelde over het plan.

Als de vooropgezette planning gerespecteerd wordt, denkt hij dat het kan werken. "Ons leven heeft altijd bestaan uit zeevruchten. Daar zijn we goed in en die willen we ook blijven vissen." Tegelijk, erkent Mancin, "is tien miljoen euro ook weer niet heel veel geld. We moeten het verdelen over alle getroffen gebieden."

Krabbenvlees verkopen

Aan een plan b voor de sector wordt daarom ook gewerkt: dan maar geld verdienen aan de krabben. "We hebben een akkoord ondertekend met een bedrijf uit Sri Lanka. Dat kan de krabben hier bevriezen, in Sri Lanka het vlees eruit laten halen en dat naar de VS sturen. Daar blijkt krabbenvlees erg gewild", vertelt Mancin.

Maar Simona Passarella voelt weinig voor de krabbenvangst. De dieren komen haar inmiddels de neus uit. "Voorlopig lukt het om te overleven van de oestervangst. Maar met wat hulp hier en daar zal het wel lukken om opnieuw te beginnen met de vongole. Dan worden onze lagunes weer hoe ze vroeger waren."

Ook droogte is een probleem voor de vongole. In 2023 maakten we daar deze video over:

Acteur en zanger Bram Biesterveld, die in de jaren 70 bekendheid kreeg door zijn rol als Pommetje Horlepiep, is op 86-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigt zijn voormalig manager Erwin Fillee aan de NOS.

Biesterveld werd in 1938 geboren in Amsterdam en werkte na zijn opleiding tot machinebankwerker onder meer bij de KLM. Later volgde hij de kleinkunstacademie, maar deze studie voltooide hij niet.

Hij begon als zanger en deelde ooit het podium met bekende artiesten zoals John Kraaykamp Sr.. Vanaf 1966 werkte hij bij verschillende theaters en in series en voorstellingen. Zo kreeg hij een rol in de revue van komisch duo Snip en Snap.

Biesterveld werd bij het grote publiek bekend toen hij in de jaren 70 de rol op zich nam van Pommetje Horlepiep in de gelijknamige kinderserie. Hij speelde daarin een jongen die in de jaren 20 en 30 in dienst was van een adellijk heerschap.

De serie liep van 1976 tot 1979 en wordt gezien als opvolger van het televisieprogramma Swiebertje. Beide kinderseries komen uit de pen van John Henri uit den Bogaard, die in de programma's vergelijkbare karakters opvoerde.

Theatermaker en zanger

Na Pommetje Horlepiep reisde Biesterveld door het land met eigen voorstellingen rond 'Pommetje'. Ook speelde hij als (stem)acteur verschillende bijrollen in films en televisieseries, zoals Westenwind en Oppassen!!!. Zijn laatste optreden voor de camera was in de korte film Zwervers uit 2022.

De laatste jaren was Biesterveld weer actief als zanger van Amsterdamse en Nederlandstalige liedjes. Hij trad vooral op voor ouderen op feestjes en in verzorgingstehuizen. Ook dichtte en schilderde hij.

In 2021 kreeg de acteur een beroerte, waar hij goed van herstelde. "Hij is alweer begonnen met accordeon spelen en hij heeft zijn schilderhobby weer opgepakt", viel destijds te lezen in een update op zijn website.

Biesterveld is gisteren ingeslapen in een verzorgingshuis in Haarlem, waar hij de laatste jaren woonde.

Gérard Depardieu verschijnt vandaag voor de rechter in een zedenzaak in Parijs. De Franse steracteur wordt door twee vrouwen beschuldigd van aanranding, waarvoor hij tot vijf jaar celstraf kan krijgen. Het is voor het eerst dat de seksuele aantijgingen tegen hem, die zich al jaren opstapelen, voor de rechter komen.

Tijdens de opnames in 2021 van de film Les Volets Verts zou Depardieu seksueel geweld hebben gebruikt tegen de twee vrouwen: een 54-jarige decorontwerpster en een 34-jarige regieassistente. Bij beiden zou de acteur tegen hun wil hun volledige lichaam hebben betast en daarbij ongepaste opmerkingen hebben gemaakt. Depardieu zou tegen de decorontwerpster hebben gezegd dat hij zijn "grote parasol" in haar zou steken.

Ook zou de acteur haar tussen zijn benen hebben geklemd en haar bij haar buik, borsten en heupen hebben gegrepen. Drie getuigen verklaarden dat de vrouw zich probeerde los te maken en dat ze geschokt leek.

Uitgescholden

De regieassistente van de film zou door Depardieu meerdere keren op haar billen zijn betast. Toen ze zich daarover beklaagde, zou hij haar hebben uitgescholden en gezegd hebben dat hij nooit meer met haar zou willen samenwerken.

De acteur ontkent alle aantijgingen en zegt dat hij nooit iets tegen iemands wil heeft gedaan. In oktober 2023 stuurde Depardieu een ingezonden brief naar dagblad Le Figaro waarin hij schreef: "Ik ben geen verkrachter, ik ben geen roofdier. Nooit, maar dan ook nooit heb ik een vrouw misbruikt."

Het proces tegen de 76-jarige acteur zou eigenlijk in oktober beginnen, maar werd toen uitgesteld omdat hij door de stress van het proces kampte met verergerde hartklachten. Als Depardieu schuldig wordt bevonden kan hij vijf jaar cel krijgen.

De aanklachten van de twee vrouwen tegen Depardieu staan niet op zichzelf. In de periode tussen 2004 en 2022 hebben meer dan twintig vrouwen verklaard dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan seksueel geweld en verkrachting. Sommige daarvan zijn geseponeerd vanwege verjaring of gebrek aan bewijs. Daarnaast zijn er ook vrouwen die geen aanklacht willen indienen, omdat ze bang zijn voor repercussies of omdat ze denken dat het tot niks leidt.

Vijf van de vrouwen hebben wel aangifte gedaan tegen Depardieu, waarvan in twee gevallen het justitieonderzoek is afgerond. Over deze zaken gaat de rechtszaak vandaag en morgen in Parijs.

In 2018 was de toen 22-jarige Franse actrice Charlotte Arnould de eerste vrouw die een aanklacht indiende tegen Depardieu. Hij zou haar tweemaal hebben verkracht in zijn huis in Parijs. Afgelopen augustus vroeg het Openbaar Ministerie in Parijs een proces aan voor verkrachting en aanranding. Die zaak loopt dus nog.

Ongepast gedrag

Eind 2023 kwam Depardieu opnieuw in opspraak door de documentaire La Chute de l'ogre. Daarin werden beelden uit 2018 gedeeld waarin Depardieu opmerkingen maakt over vrouwen en hun geslachtsorganen. Ook zei hij in de film: "Ik weeg 124 kilo, maar 126 kilo met een erectie", waarna hij een vrouw bij de schouder vastneemt.

Na de onthullingen in de film publiceerden zestig prominente figuren in de filmindustrie een steunbetuiging in dagblad Le Figaro. Ze spraken van een "lynchpartij" en een "stortvloed van haat, zonder nuance".

Boegbeeld Franse cinema

Depardieu wordt gezien als boegbeeld van de Franse filmwereld, met een carrière die al in de jaren 70 begon. Hij speelde in meer dan 200 tv-series en films, waaronder Cyrano de Bergerac, Hamlet en Asterix en Obelix. Door zijn status in de filmindustrie zou hem regelmatig de hand boven het hoofd zijn gehouden door regisseurs en crewleden.

Eind februari werd bekend dat Depardieu ook verdacht wordt van belastingfraude en witwassen. Dat onderzoek loopt nog. Hij zou in België wonen om geen belasting te hoeven betalen in Frankrijk.

De acteur staat ook bekend om zijn vriendschappelijke relatie met de Russische president Poetin. Die ondertekende in 2013 een decreet waardoor Depardieu de Russische nationaliteit kreeg. Op de Russische staatstelevisie was te zien hoe de twee mannen elkaar de hand schudden en omhelsden.

Ze smeulen 's winters stilletjes onder een dik pak sneeuw om in de lente uit de dood te herrijzen en opnieuw het bos in lichterlaaie te zetten: 'zombiebranden'. Door klimaatverandering komt het in noordelijke bossen, onder meer in Canada en Alaska, vaker voor dat zomerse bosbranden 'overwinteren' om in het voorjaar weer op te laaien, schrijven onderzoekers in een studie in Nature Ecology & Evolution.

Vier jaar geleden kreeg het verschijnsel voor het eerst aandacht toen onderzoekers vaststelden dat er een verband is tussen hete zomers en het aantal branden dat weet te overwinteren onder een beschermlaag sneeuw. Dat zouden ze doen in veengronden, was toen de gedachte, en omdat er veel broeikasgassen vrijkomen bij brand in veen, was er veel te doen over de ontdekking.

"Het is een vrij zeldzaam fenomeen. Toen we die eerste studie publiceerden dachten mensen: 'dat is bizar, kan dat echt?'", vertelt aardwetenschapper en bosbrandexpert Sander Veraverbeke van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Destijds was het baanbrekend onderzoek, inmiddels zijn diverse wetenschappelijke teams op het thema gedoken.

De wetenschap begrijpt de 's winters verborgen natuurbranden beter dan destijds, ook doordat onderzoekers, onder wie het team van Veraverbeke, nu ter plaatse de branden hebben onderzocht. Voorheen waren ze overgeleverd aan satellietwaarnemingen. Ditmaal trokken de onderzoekers diep de uitgestrekte en ongetemde natuur van Canada en Alaska in om de sluimerende zombiebranden en hun gevolgen te zien.

"Het was een heel avontuurlijke veldcampagne, want die plaatsen zijn geheel afgelegen en je kunt er eigenlijk alleen met een helikopter naartoe", gaat Veraverbeke verder. "Eenmaal ter plaatse bleek het toch anders te werken dan we eerder dachten. Slechts een handvol van de twintig plots die we onderzochten, waren veengebieden. De meerderheid waren vrij droge bossen."

Veraverbeke noemt dat de belangrijkste bevinding van het onderzoek. In de meeste gevallen waren de dikke organische veenbodemlagen, met alle CO2 die erin besloten ligt, dus niet de plek waar het vuur overwinterde.

Gelet op de broeikasgassenuitstoot is het een gunstige vaststelling. "De koolstofemissies van de plaatsen waar de branden hadden overwinterd, waren niet zo heel groot. Het was daar niet zo dat ze heel diep in de veenbodems zijn gaan branden. Het bleef gewoon bij een beetje smeulen in die houtresten, dus de uitstoot valt eigenlijk mee."

Hier kwamen de onderzochte overwinterende bosbranden voor:

"Het was heel opvallend. Veel van de bomen die we zagen, waren omgevallen. Je zag daar dus een vlakte vol bomen die omgevallen en ontworteld waren." Daarmee was dus duidelijk waar het vuur wél overwinterde als dat niet in de veenbodem gebeurde: het smeulde 's winters door in de wortels en houtresten van de bomen. Een nieuwe ontdekking.

Hoewel gunstig door de lagere broeikasgassenuitstoot, vormt deze manier van branden wel een risico voor brandweerlieden: bomen zullen bij zombiebranden eerder omvallen, wat risico's oplevert voor blussers. Ook kunnen de omgevallen bomen brandstof zijn voor nieuwe branden, met alle gevolgen van dien voor omliggend woud.

Verder bleek uit het onderzoek dat de schade aan de bossen kleiner is dan gedacht. Vooraf was het vermoeden juist dat de gebieden met zombiebranden zich veel minder goed zouden herstellen, maar dat bleek niet te kloppen. De gebieden herstellen zich eigenlijk niet heel anders dan plekken die door reguliere bosbranden worden getroffen, blijkt nu.

'Brandjaar' 2023

Veraverbeke verwacht dat de afgelopen jaren veel aanleiding voor nieuw onderzoek zullen bieden. Zo wijst de studie op 'brandjaar' 2023, waarin uitzonderlijk veel natuurbranden woedden en dus ook veel van dit soort overwinterende branden zijn ontstaan. De onderzoekers zagen in Canada meer dan 150 overwinterende branden na het brandseizoen van 2023, en benadrukken dat veel van dit soort branden onopgemerkt blijven. De daadwerkelijke cijfers liggen dus hoger.

"En 2024 kende ook een vrij groot brandseizoen in Canada, ook al heeft dat eigenlijk niet de aandacht gekregen die het verdiende omdat 2023 al zo megagroot was." Een deel van die branden van afgelopen zomer zal zich hebben verborgen in de bodem en wortels, om dit jaar weer te herrijzen bij het dooien van de sneeuw en de start van het nieuwe bosbrandenseizoen.

Een natuurbrand die gisteren uitbrak in een natuurgebied tussen de dorpen Clinge en Kapellebrug, nabij de Belgische grens, smeult weer. De brandweer is weer aanwezig om de brand te blussen. Het is niet duidelijk hoelang dit zal duren.

De brand in de Clingse bossen brak gistermiddag rond 16.30 uur uit. Er stond uiteindelijk een gebied van zo'n 4500 vierkante meter in brand. Enkele uren later waren de meeste brandhaarden op deze locatie geblust, maar de brandweer bleef de omgeving de hele nacht in de gaten houden, meldt Omroep Zeeland. Desondanks is het weer gaan smeulen, bevestigt de veiligheidsregio.

Volgens de brandweer is het niet ongebruikelijk dat natuurbranden weer gaan smeulen:

De brandweer is samen met een eenheid uit België bezig met nablussen. Hoelang dit zal duren, is niet bekend. "Aangezien het nu licht is zullen ze vandaag extra goed controleren of de brand dan ook echt uit is", aldus de woordvoerder.

Oorzaak onduidelijk

Hoe de brand is ontstaan is nog niet bekend, maar mogelijk speelt de droge periode van de afgelopen tijd een rol. De droogte leidde ook op andere plekken in Nederland tot natuurbranden. Gisteren werd duidelijk dat er tot nu toe in maart naar schatting meer dan tachtig natuurbranden zijn gemeld.

Zo ging donderdag in Weert een gebied van zeker 20.000 vierkante meter in vlammen op. Een dag later woedde een grote bosbrand op de Sallandse Heuvelrug. En gisteren stond in Zeeuws-Vlaanderen naast de Clingse bossen ook een ander natuurgebied in brand.

Oya lélé! Na 16 jaar staat de oorspronkelijke formatie van K3 weer samen op het podium. Karen, Kristel en Kathleen geven in oktober 2025 en april 2026 reünieconcerten in België en Nederland. Dat hebben de Vlaamse zangeressen bekendgemaakt op sociale media.

Zo kondigden Karen, Kristel en Kathleen de reünieconcerten aan:

Geheel onverwachts is de reünie niet. Gisteren plaatsten Karen Damen (50), Kristel Verbeke (49) en Kathleen Aerts (46) een aftelklok op Instagram, waarna veel gespeculeerd werd. Damen en Aerts hadden eerder al aangegeven dat ze het leuk zouden vinden om nog eens samen op te treden.

De zangeressen hebben veel zin om de nostalgie met duizenden fans te herbeleven. "K3 is en blijft een belangrijk deel van ons leven. Het idee dat we opnieuw samen op het podium staan en die onvergetelijke liedjes kunnen brengen, maakt me ontzettend blij'', zegt Kristel Verbeke.

K3 werd in 1998 opgericht. De naam van de groep komt van de beginletters van Karen, Kristel en Kathleen, zo werden ze al vaak K3 genoemd toen de groep nog Mascara heette. Ook de haarkleuren van de zangeressen zijn typerend: de kleuren rood, zwart en blond staan voor de Belgische vlag.

'Ondeugende teksten'

K3 is al vele jaren een groot succes in Nederland en België, met name onder meisjes tussen de 4 en 8 jaar. De groep was in eerste instantie niet bedoeld voor kinderen. "Het was de bedoeling een meidengroep te maken voor de jeugd en puberende jongens. Met voldoende sexy moves en soms wat ondeugende teksten", zei voormalig K3-choreagraaf Aksana Ceulemans eerder tegen de NOS.

Onder leiding van bedenker en voormalig manager Niels William scoorden ze hun eerste hit Heyah Mama. "Ik wil jou, jij wil mij. Ik weet een plekje waar ze ons niet vinden. Je mag me verslinden", klinkt het in dat nummer. "Het zijn de stoute gedachten van ouders. De kinderen zingen het fonetisch mee en begrijpen nog niet helemaal wat er gezongen wordt", zei Klaasje Meijer, een van de latere K3-leden, daarover.

Na Heyah Mama maakte K3 nog vele albums, maar ook musicals, films en tv-programma's. De concerten waren steevast uitverkocht en er werd veel merchandising verkocht: kleding, ballonnen, broodtrommels, fietsen, en dekbedovertrekken. In 2002 werd K3 overkocht door het succesvolle Vlaamse entertainmentbedrijf Studio 100.

De laatste keer dat Karen, Kristel en Kathleen samen op het podium stonden was op 28 juni 2009. Kathleen ging werken aan een solocarrière. Kristel werd later manager van een nieuwe samenstelling van K3. Karen is presentatrice en staat nog regelmatig op het podium met eigen theatershows.

De reünieconcerten van K3 zijn op in oktober 2025 in het Sportpaleis in Antwerpen en in april 2026 in Ahoy Rotterdam. Studio 100 verwacht de inmiddels veel oudere fans van vroeger, maar ook jonge aanhang.

Door de uitschakeling van het Nederlands elftal in de kwartfinales van de Nations League gisteravond kan Groningen zich opmaken voor een WK-kwalificatiewedstrijd van Oranje. In juni speelt het elftal in de Euroborg tegen Malta, 42 jaar na de laatste interland in het Oosterparkstadion.

Nederland verloor na strafschoppen in de kwartfinale van de Nations League van Spanje. Daardoor begint Oranje op zaterdag 7 juni aan de kwalificatiereeks voor het WK 2026 in Canada, Mexico en Verenigde Staten met een uitwedstrijd tegen Finland. Op 10 juni speelt het Nederlands elftal tegen Malta.

Euroborg wordt zodoende het 233ste stadion waar Oranje een wedstrijd speelt, zo meldt voetbalstats.nl. Het Nederlands elftal speelde het vaakst in De Kuip (Rotterdam, 133 interlands), gevolgd door de Johan Cruijff Arena (Amsterdam, 85 interlands) en het OIympisch Stadion (Amsterdam, 77 interlands).

Twee keer eerder in Groningen

De KNVB wees Euroborg vorige maand aan als gastheer, maar dan moest Nederland wel worden uitgeschakeld door Spanje want de halve finales en finale van de Nations League worden in juni gespeeld.

Het Nederlands elftal speelde twee keer eerder in Groningen. Dat was nog in het Oosterparkstadion tegen Cyprus in 1981 en IJsland in 1983. Beide duels eindigden in een 3-0 overwinning voor Nederland, schrijft RTV Noord.

Bijzonder is dat Ronald Koeman in de wedstrijd tegen IJsland met de 1-0 zijn allereerste interlanddoelpunt maakte.

Er zijn eerder wel andere interlands gespeeld in Euroborg. Zo vond de finale van het EK onder 21 jaar plaats in het stadion van FC Groningen. Oranje won dat jeugd-EK met 4-1 van Servië. Ook de vrouwen hebben meerdere interlands gespeeld in Euroborg. De eerste keer was in 2017 toen de voetbalsters met 1-0 wonnen van Noorwegen.

NASA is van plan vandaag een van de laatste instrumenten aan boord van ruimtesonde Voyager 2 uit te schakelen. De zet volgt een maand na een soortgelijke energiebesparende maatregel bij Voyager 1. Volgens NASA wordt hiermee de levensduur van andere meetapparatuur van de ruimtemissies verlengd.

Het gaat om de laag-energetische-deeltjesmeter, een instrument aan de arm van Voyager 2 die kosmische straling meet. Het draait elke 192 seconden in een andere richting om in 360 graden rond de sonde te kunnen meten. NASA wijst erop dat dit instrument berekend was op 500.000 rotaties, maar er uiteindelijk 8,5 miljoen zijn gemaakt.

Bij Voyager 1 werd op 25 februari al een ander instrument om kosmische straling te meten uitgezet, waarmee energie en stroming van protonen werd vastgelegd. Daarmee zijn op allebei de sondes nog drie van de tien instrumenten in werking.

De Voyagers werden in 1977 binnen anderhalve maand gelanceerd. De primaire missie was een bezoek aan de planeten die het verst van ons af staan, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Daarna werden de sondes op een pad diep het heelal in gestuurd om metingen te verrichten in de buitenste regionen van ons zonnestelsel.

Een terugblik op de reizen van de Voyagers:

Ze krijgen daarbij stroom van een kernaccu, die plutonium gebruikt om energie op te wekken. Dat leverde in het begin de 160 watt die nodig was om alles draaiende te houden, maar inmiddels verliezen de Voyagers door het uitdoven van de energiebron zo'n 4 watt aan kracht per jaar. En dat terwijl er voor de radioantenne van de sondes bijvoorbeeld al 22 watt nodig is, ongeveer de hoeveelheid stroom die er voor een koelkastgloeilamp nodig is.

Hoewel de officiële missie allang voorbij is, doet NASA er toch alles aan om de Voyagers draaiende te houden. Doordat geen enkel door mensen gemaakt voorwerp ooit zo ver in de ruimte kwam, is alle informatie die wordt doorgezonden waardevol. "Elke dag kan onze laatste zijn, maar elke dag kan ook weer een revolutionaire ontdekking brengen", verwoordt projectleider Linda Spilker het.

Beide Voyagers hebben inmiddels ons zonnestelstel verlaten, nummer 1 in 2012 en nummer 2 acht jaar later. De eerste heeft inmiddels een afstand bereikt van 25 miljard kilometer van de aarde, de andere heeft 21 miljard kilometer afgelegd. Signalen van de sondes doen er daarom bijna een dag over om aarde te bereiken.

Verder afschalen

NASA zette vorig jaar oktober ook al een apparaat uit aan boord van Voyager 2, een instrument dat werd gebruikt om plasma in de ruimte te meten.

Door opnieuw een meting op te offeren is de verwachting dat beide Voyagers nog in ieder geval tot het volgende decennium ten minste een apparaat aan kunnen houden. Wel is het daarvoor volgend jaar bij beide sondes opnieuw nodig een ander apparaat uit te zetten.

Ook als de Voyagers definitief zullen zwijgen zullen ze nog niet totaal nutteloos zijn: aan boord is ook een gouden plaat met geluiden van aarde, bedoeld als visitekaartje voor buitenaards leven.

Premier Egede van Groenland is niet te spreken over een hoge Amerikaanse delegatie die deze week langskomt. De vrouw van de Amerikaanse vicepresident Vance woont een sledehondenrace bij en tegelijkertijd bezoekt Trumps veiligheidsadviseur Mike Waltz een Amerikaanse basis in het poolgebied.

De bezoeken volgen op herhaaldelijke opmerkingen van president Trump dat hij Groenland wil inlijven vanwege de strategische ligging en bodemschatten. "We kunnen dit niet meer een onschuldig bezoekje noemen", reageert Muté Bourup Egede tegen een plaatselijke krant. "Het enige doel ervan is machtsvertoon."

Second lady Usha Vance maakte gisteren bekend donderdag naar Groenland af te reizen met een van haar zoons. Volgens haar kantoor wil ze er kennismaken met het plaatselijke erfgoed en de folklore en de Avannaata Qimussersu bijwonen, een sledehondenrace met 37 menners en 444 honden.

Veiligheidsadviseur Waltz brengt daarnaast een bezoek aan Pituffik, waar de VS al sinds 1951 een basis heeft om tijdig langeafstandsraketten waar te nemen als die worden afgeschoten op de VS. In zijn kielzog komt ook minister van Energie Wright mee.

Volgens het Witte Huis bieden beide bezoeken een kans om te werken aan de onderlinge relatie en economische banden, "met respect voor het recht op zelfbeschikking" van Groenland. Het eiland was ooit een Deense kolonie, maar kreeg in 1979 autonomie binnen het Deense koninkrijk.

Egede noemt de bezoeken echter minder onschuldig. "Hierdoor neemt de druk alleen maar toe", zegt hij over het bezoek van Trump-adviseur Waltz. "Zijn aanwezigheid alleen al zal de Amerikanen sterken in hun geloof in Trumps plannen."

"We nemen dit heel hoog op", zegt ook de Deense premier Mette Frederiksen. "Je kunt deze bezoeken niet los zien van de publieke uitspraken die er zijn gedaan."

Correspondent Rolien Créton bezocht begin deze maand Groenland. Ze sprak daar met Groenlanders:

Trump noemde vorig jaar december "bezit van en de controle over Groenland absoluut noodzakelijk" voor de Amerikaanse nationale veiligheid. Hij beweerde verder dat de Groenlanders "dolgraag bij ons willen horen" en bood Denemarken aan het eiland te kopen.

De reactie van Denemarken was dat Groenland niet te koop was en ook Egede herhaalde dat: "We zijn niet van plan onze lange strijd voor vrijheid te verliezen". De keiharde afwijzing leidde naar verluidt tot een woedend telefoontje van Trump aan Frederiksen.

In recente verkiezingen in Groenland kwamen twee partijen die streven naar meer onafhankelijkheid als winnaar uit de bus. Dat werd ook gezien als een afwijzing van Trumps voorstellen. "We willen geen Amerikanen zijn, we willen geen Denen zijn, we willen Groenlanders zijn", reageerde Jens Frederik Nielsen van de winnende Demokraatit-partij. "We streven naar onafhankelijkheid."

Vorige week gaven ook alle vijf partijen in het Groenlandse parlement een gezamenlijke verklaring uit waarin ze Trumps plannen afwezen.

Waarom wil de VS het land inlijven? Ontdek het in onderstaande slider: