NOS Nieuws - Algemeen

Het Israëlische hooggerechtshof blokkeert tijdelijk het ontslag van het hoofd van Shin Bet, de binnenlandse veiligheidsdienst. Premier Netanyahu had inlichtingenchef Ronen Bar vannacht met unanieme steun van het kabinet de wacht aangezegd vanwege een gebrek aan vertrouwen. Directeuren worden normaal voor vijf jaar benoemd. Bar bekleedde de hoogste positie sinds 2021.

Onder meer vier oppositiepartijen hadden bij de hoogste Israëlische rechter een verzoek ingediend om het ontslag tegen te houden. Het hof heeft nu besloten dat het eerst de klagers wil horen en heeft het ontslag daarom geblokkeerd.

Qatargate

De leider van de grootste oppositiepartij, Yair Lapid, zegt namens de vier dat het ontslag een overduidelijk geval van belangenverstrengeling is. Shin Bet onderzoekt momenteel de vermoedelijke banden tussen Qatar en medewerkers van premier Benjamin Netanyahu. Zij zouden steekpenningen hebben aangenomen.

Ook Bar zelf zegt dat zijn ontslag "volledig is besmeurd door belangenverstrengeling". In een brief aan het kabinet hekelt hij het feit dat Netanyahu geen voorbeelden geeft van het gebrek aan vertrouwen tussen de twee. Hij wijst ook op het Qatar-onderzoek en zegt dat het nu gevaar loopt. "Dit is een rechtstreekse bedreiging voor de veiligheid van Israël."

Het is geen geheim dat de twee mannen persoonlijk steeds minder goed met elkaar overweg kunnen. Op de achtergrond lijkt mee te spelen wie verantwoordelijk wordt gesteld voor het falen van Israël op 7 oktober 2023, toen Hamas meer dan 1200 mensen doodde en gijzelaars meenam naar Gaza.

Israëlische media schrijven dat er voor 8 april een zitting bij het hooggerechtshof zal zijn. Het kabinet wil dat Bar vanaf 10 april weg is. Minister van Communicatie Shlomo Karhi zegt dat de rechters zich met zaken bemoeien waarover ze geen zeggenschap hebben. "Jullie oordeel telt niet."

Druk op Netanyahu

Ondertussen neemt een deel van het Israëlische bedrijfsleven openlijk afstand van Netanyahu in de kwestie. Het Business Forum, waarin ongeveer 200 zakenmensen zitten, dreigt met het platleggen van de economie als Netanyahu niet naar het hooggerechtshof luistert "en het land in een constitutionele crisis duwt".

Al dagenlang zijn er in Israël protesten tegen premier Netanyahu, onder meer omdat hij de oorlog in Gaza heeft hervat. Netanyahu lijkt niet van plan de bombardementen te stoppen en is ook een grondoffensief begonnen. De premier noemt dit de beste manier om alle gijzelaars terug te krijgen en ervoor te zorgen dat Hamas geen bedreiging meer vormt.

De eerste resultaten van de extra controles aan de grens met België en Duitsland zijn openbaar en de resultaten geven een wisselend beeld. In de afgelopen drie maanden is 250 vreemdelingen de toegang tot Nederland geweigerd, omdat ze niet duidelijk konden vertellen waarom ze het land binnen wilden.

Daarnaast zijn er 90 personen aangehouden, bijvoorbeeld vanwege mensensmokkel of drugscriminaliteit. Dat zijn er veel minder dan het Mobiele Toezicht Veiligheid (MTV) het jaar ervoor aanhield. Toen waren het er 260.

Minister Faber van Asiel en Migratie, die de cijfers naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, spreekt over een "significant" verschil, maar kan naar eigen zeggen de precieze reden niet achterhalen. Mogelijk zijn er minder mensen aangehouden doordat de asielinstroom lager is, zo oppert ze.

Geen duidelijk beeld

Eind vorig jaar kondigde minister Faber de herinvoering van binnengrenscontroles aan om zo de instroom van illegale migranten tegen te gaan. Sinds 1995, toen het Schengenverdrag inging, waren er geen reguliere grenscontroles meer geweest en kon in principe iedereen binnenrijden. Tegen de herinvoering was weerstand vanuit de marechaussee en de politiebond uit vrees voor een tekort aan personeel.

Uit de cijfers is geen eenduidig beeld te halen. Er zijn dus 250 vreemdelingen aan de grens geweigerd en daarnaast hebben er 30 'internationale bescherming' aangevraagd. Het MTV hield in dezelfde periode een jaar eerder 150 vreemdelingen aan.

Zichtbaar op de snelweg

Het MTV is een mobiel team om illegale migratie en mensensmokkel aan te pakken en werkt niet op een vaste plek. De agenten controleren op treinen, snelwegen, het water en luchthavens. De door Faber aangewezen marechaussee staat zichtbaar op de snelweg bij de Duitse en Belgische grens.

Minister Faber noemt de eerste resultaten bemoedigend. Volgens haar heeft de marechaussee het werk "binnen de bestaande capaciteit en budget" gedaan. Ook zijn er geen extra files ontstaan, zoals gevreesd.

Dus zet de minister, zoals eerder gezegd, het project tot 8 juni 2025 door. De komende tijd gaat ze met haar collega's in de ministerraad bespreken of de grenscontroles daarna nog worden verlengd.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bereidt juridische stappen voor tegen het Rijk om meer geld te krijgen voor jeugdzorg. Vandaag was er in Den Haag een ledenbijeenkomst en daarbij was veel steun voor het plan.

VNG-directeur Leonard Geluk en VNG-voorzitter Sharon Dijksma zeggen dat het met de huidige financiën niet lukt om zowel de jeugdzorg te regelen als de sporthallen open te houden en de boa's op straat te houden.

Zowel Geluk als burgemeester Dijksma van Utrecht zeggen dat ze liever niet procederen tegen een mede-overheid, maar gesprekken met het kabinet hebben nog niet het gewenste resultaat opgeleverd. Wanneer er bij de voorjaarsnota, half april, niet meer geld komt voor de jeugdzorg zien de gemeenten geen andere optie dan naar de rechter te stappen.

Twee maanden geleden oordeelde de commissie-Van Ark dat plannen om de jeugdzorg te verbeteren tekortschieten. De zorgverlening gaat onvoldoende vooruit en de financiering is ontoereikend. Volgens de commissie is het dan ook niet wenselijk om de voorgestelde bezuinigingen door te voeren. De VNG wil dat het rapport wordt overgenomen. "Daar doen we geen concessies op", zei Geluk.

Problemen voor 2026

Veel gemeenten vrezen dat ze hun begroting voor 2026 niet rond krijgen. Volgend jaar wordt er 2,3 miljard euro gekort op het gemeentefonds waar de verplichte taken van gemeenten uit worden betaald, variërend van vuilnis ophalen en plantsoenen schoffelen tot het leveren van jeugdzorg of thuishulp.

Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor die zorg. Het plan was dat uitvoering door de gemeenten geld zou besparen, maar in de praktijk is het tegendeel het geval. De gemeenten pleiten al langer voor meer geld en omdat ze de taken van het Rijk hebben overgenomen, menen ze juridisch hun gelijk te kunnen halen.

De grootste militaire machten van Europa werken aan een plan om binnen enkele jaren de rol van de Verenigde Staten binnen de NAVO over te nemen, schrijft The Financial Times. Het plan zou bedoeld zijn om te voorkomen dat de VS zich plotseling terugtrekt uit het militaire bondgenootschap. De Britse krant sprak met vier Europese functionarissen die betrokken zijn bij de plannen.

Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en de Scandinavische landen behoren tot de landen die op dit moment "informele, maar gestructureerde gesprekken" voeren. Het doel is om een plan te bedenken waarmee de financiële en militaire lasten voor de verdediging van Europa bij Europese landen komen te liggen. Het voorstel moet voorafgaand aan de NAVO-top in Den Haag deze zomer worden gepresenteerd aan de VS.

Het voorstel zou stevige toezeggingen moeten bevatten over het verhogen van de Defensie-uitgaven en het opbouwen van militaire capaciteiten. Dat zou Trump moeten overtuigen om in te stemmen met een geleidelijke overgang, zodat de VS zich op Azië kan richten.

Lasten eerlijker delen

Volgens hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga dienen de plannen een tweeledig doel: "Dit is zowel een voorbereiding voor het geval dat Europa zichzelf echt moet verdedigen, als een handreiking naar de VS om te laten zien dat we echt goed bezig zijn met onze defensie."

"Daarmee pogen ze de trans-Atlantische band in stand te houden", vervolgt hij. Volgens Osinga is dat deels ingegeven door de harde opstelling van de regering-Trump, maar hoort het ook gewoon bij de plannen om de lasten binnen de NAVO eerlijker te verdelen.

Amerikaanse functionarissen hebben hun Europese collega's verzekerd dat Trump toegewijd is aan het militaire bondgenootschap, inclusief artikel 5 uit het NAVO-verdrag. Daarin staat dat een aanval op één van de landen wordt gezien als een aanval op allemaal.

'Vijf tot tien jaar'

Toch vrezen veel Europese landen dat het Witte Huis zou kunnen besluiten om de inzet van troepen en materieel in Europa plotseling terug te schroeven. Trump heeft vaak kenbaar gemaakt dat hij vindt dat Europa veel te weinig doet op het gebied van defensie en dreigde al met een vertrek uit de NAVO.

De Amerikanen zijn nu nog verreweg de belangrijkste militaire en financiële kracht binnen de NAVO. Volgens de bronnen van The Financial Times zou het zo'n vijf tot tien jaar duren om de Europese capaciteiten op een niveau te brengen waarop ze de meeste Amerikaanse verantwoordelijkheden kunnen vervangen, afgezien van de Amerikaanse nucleaire afschrikking.

Volgens Osinga zullen we op sommige aspecten afhankelijk blijven, maar is er in vijf jaar een grote inhaalslag mogelijk. "Op veel vlakken, zoals langeafstandswapens en complexe inlichtingensystemen, hebben we tekortkomingen ten opzichte van de VS. Daarbij gaat het soms om grote systemen, dus het zal tijd kosten om dat op te vangen."

Niet alle landen bereid

The Financial Times schrijft dat sommige Europese landen niet bereid waren om deel te nemen aan de gesprekken. Zij zouden bang zijn dat de plannen Trump juist zouden aanmoedigen om sneller een stap terug te doen. Anderen zijn sceptisch of de Amerikaanse regering überhaupt openstaat voor zo'n afspraak.

Premier Schoof zei gisteren dat hij ervan op de hoogte is dat er plannen worden gemaakt "voor alle mogelijke scenario's". Hij benadrukte dat samenwerking met de Verenigde Staten het uitgangspunt blijft. "Maar ik denk dat het altijd verstandig is om met scenario's te werken, zelfs een worstcasescenario, dus daar heb ik geen enkel bezwaar tegen."

In De Bilt werd het net na het middaguur 20,4 graden en daarmee is het dagrecord voor 21 maart verbroken. Het oude record, dat stond op 20,3 graden, dateerde uit 1938. Ook het landelijke record voor 21 maart, wat stond op 20,8 graden, is inmiddels op meerdere stations (ruimschoots) overschreden.

Maastricht noteerde 22,8 graden en in De Bilt is het kwik uiteindelijk opgelopen naar 21,9 graden.

Het record van vandaag is al het vierde warmterecord van deze maand en dat is toch wel uitzonderlijk. Dat er vrijwel alleen maar warmterecords sneuvelen en geen kouderecords, is toe te schrijven aan ons opwarmende klimaat.

Overigens is ook wel opvallend dat ondanks alle records de gemiddelde temperatuur over de hele maand nog een graad onder het gemiddelde van maart ligt. Dat klinkt tegenstrijdig, maar valt toch goed te verklaren.

We hebben deze maand extreem helder weer, waarin het overdag sterk opwarmt, maar in de nacht minstens net zo sterk afkoelt. In De Bilt hebben we al 12 nachten met vorst gehad, soms tot bijna min 5 graden. Dat heeft het gemiddelde over de hele maand dus flink gedrukt.

Moslimdiscriminatie is hardnekkig, ontwrichtend en wordt steeds normaler gevonden in alle lagen van de Nederlandse samenleving. Dat concluderen onderzoekers van het bureau Regioplan en de Universiteit Utrecht uit een literatuurstudie en gesprekken met moslims, belangengroepen, experts en beleidsmakers.

De uitkomst van het onderzoek laat zien dat moslimdiscriminatie een wijdverspreid fenomeen is dat verschillende vormen kan aannemen. Het gaat vaak niet om losse incidenten, maar om een patroon, staat in een brief aan de Tweede Kamer. De onderzoekers benadrukken dat ze voor een kwalitatieve benadering hebben gekozen en dat de steekproef niet representatief is voor alle moslims.

Desondanks is discriminatie van moslims volgens de onderzoekers aanzienlijk op de arbeidsmarkt, in het onderwijs, bij het zoeken van huisvesting en in de gezondheidszorg. Het komt vaak ook tot uiting in persoonlijk contact en gebeurt soms op subtiele manieren, waar moeilijk de vinger op te leggen is.

Niet volwaardig

Volgens het onderzoek, in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, zijn er ook sterke aanwijzingen voor discriminatie door de overheid en binnen de financiële sector. Nederlandse moslims ervaren discriminatie door instituties, bijvoorbeeld doordat ze onevenredig vaak worden gecontroleerd of beboet.

Vooral moslims van jongere generaties hebben vaak het gevoel niet als volwaardig te worden gezien. De onderzoekers waarschuwen dat zij hierdoor de verbinding met de Nederlandse samenleving kunnen kwijtraken, terwijl onderlinge verbondenheid juist nodig is om belangrijke maatschappelijke problemen op te lossen.

Sommige moslims die meededen aan het onderzoek beschrijven dat ze als gevolg van institutionele vormen van discriminatie proberen om onder de radar van de overheid te blijven. De populariteit van de PVV zien ze als teken dat ze niet breed worden geaccepteerd in Nederland.

Systeem aanpakken

Een eerste stap om dit probleem tegen te gaan is volgens de onderzoekers om het te erkennen. Verder pleiten ze ervoor om het systeem aan te pakken, niet de individuen. Maatregelen die tot verbetering kunnen leiden, zijn bijvoorbeeld het opstellen van richtlijnen in de zorg. Moslims zouden volgens de onderzoekers bij de aanpak betrokken moeten worden.

Desondanks is het niet het eerste onderzoek waaruit blijkt dat moslims discriminatie ervaren. De laatste veiligheidsmonitor van het CBS toont aan dat moslims de grootste groep Nederlanders zijn die te maken hebben met discriminatie vanwege hun religie of levensbeschouwing.

Uit onderzoek van de Radboud Universiteit van vorig jaar bleek dat moslima's veelvuldig met discriminatie te maken hebben in alle fasen van hun werk bij het ziekenhuis.

Het kabinet komt voor de zomer met een reactie op de bevindingen. Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken en staatssecretaris Nobel voor Participatie en Integratie beloven met een "krachtig vervolg" te komen, zoals ook in het regeerprogramma is afgesproken.

Wat doen we met ons kernafval? Het is de vraag die telkens opkomt in discussies over kernenergie. Covra, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de opslag van het afval, presenteert vandaag plannen voor een langetermijnoplossing.

Tot dusver ligt het kernafval in een gebouw bij de kerncentrale Borssele. Aangezien het tot wel honderdduizenden jaren radioactief blijft, moet het uiteindelijk naar een ondergrondse berging.

Diverse aardlagen zijn hiervoor geschikt. Covra publiceerde eerder al een ontwerp voor een berging in klei, en dat ontwerp is nu verder is uitgewerkt. En er is nu ook een ontwerp voor berging in zoutlagen.

"Veilig en haalbaar"

Het gaat daarbij om een kilometerslang gangenstelsel diep onder de bodem, dat zelfs is berekend op volgende ijstijden die Nederland ooit met een laag ijs kunnen bedekken.

Praktisch kan Nederland het afval prima opslaan, zegt adjunct-directeur Ewoud Verhoef, van Covra: "Een eindberging in klei of zout is haalbaar en veilig." Maar er hangt wel een prijskaartje aan. De plannen voor klei en zout kosten met het huidige prijspeil respectievelijk 3 en 3,5 miljard euro.

Dat opslaan in zoutlagen werkt zo: er worden drie schachten zo'n 750 tot 850 meter in de grond geboord. Ondergronds worden een werkruimte en gangenstelsel uitgehakt. Het in beton en staal verpakte kernafval wordt opgeborgen in zijgangen. Die worden vervolgens opgevuld met zout en de opslag wordt gesloten.

Voorlopig ontwerp

Door het verstrijken van de tijd wordt het zout in de tunnels samengedrukt tot gesteente. Hierdoor blijven het afval en de straling voldoende op hun plek om uit de buurt van mensen te blijven. Ook als de verpakking verroest of kapotgaat.

Na een miljoen jaar is de straling afgenomen tot een ongevaarlijk niveau dat sommige gesteenten van nature hebben .

Hoewel er uitgebreide ontwerpen liggen, moeten die de komende tientallen jaren verder worden verbeterd. "Een aantal dingen weten we nog niet", zegt Verhoef. Zo is onduidelijk hoeveel afval er straks is.

Kabinet wil meer

Nadat Covra begon met dit onderzoek in 2020 kondigde het vorige kabinet aan dat er twee nieuwe kerncentrales zouden komen. Het huidige kabinet wil zelfs vier centrales bouwen. En misschien ook nog kleine kerncentrales.

"Daarom is het ontwerp van deze eindberging op te schalen", zegt Verhoef. "Als de nucleaire ambities duidelijk zijn, moet je nog een keer kijken hoe de definitieve berging eruit ziet." Ook de kosten zullen stijgen. Covra onderzoekt nog met hoeveel.

Verder is nog niet bekend waar de berging komt en in welke aardlaag. "Een aantal dingen weten we pas als er een locatie is", zegt Verhoef. Dan pas wordt duidelijk hoe de aardlaag er precies uit ziet, en welk gesteente eronder en erboven zit. Ook daar moet het ontwerp op worden aangepast."

Eerder kiezen voor plek

Aanvankelijk zou Nederland pas na het jaar 2100 een opslagplek kiezen. Maar vorig jaar besloot staatssecretaris Jansen van Infrastructuur en Milieu om deze planning los te laten, zodat het opslagprobleem niet blijft liggen voor volgende generaties.

Het ministerie werkt aan een "routekaart" die stap voor stap regelt hoe een plek wordt gekozen en hoe Nederlanders kunnen meepraten. Het keuzeproces, dat waarschijnlijk over twee jaar begint, kan tientallen jaren duren. Ook internationaal praat Nederland nog met andere landen over de mogelijkheden voor samenwerking.

Nu al is beroering ontstaan, met name in het noordoosten waar op diverse plekken zout in de grond zit. Zo zei de Drentse gedeputeerde Henk Jumelet, op een vraag van RTV Drenthe, in oktober al "nee" tegen de opslag van kernafval in zout.

Onderzoek naar bodem

Intussen doen wetenschappers nader onderzoek naar de zout- en kleilagen onder de Nederlandse bodem. Naar diepe klei is nog weinig onderzoek gedaan, omdat er geen gas, olie of water uit te winnen is.

"Maar klei is echt een goede barrière voor een opslag van radioactief afval", zegt Anne-Catherine Dieudonné, aardwetenschapper van de TU Delft. Het gaat om harde klei die nauwelijks water doorlaat, materiaal op zijn plek houdt en zichzelf 'heelt' als er breuken ontstaan. Dat vermindert de kans op lekkage.

Dieudonné kreeg na een boring bij Delft stukken klei van vierhonderd meter diep. In het laboratorium onderzoekt ze nu hoe stevig die is. "Om te weten hoe dik de betonnen wanden van een ondergrondse berging moeten zijn, moeten we weten hoe de klei zich gedraagt", zegt Dieudonné. "En die dikte heeft weer impact op de kosten." Hierna wil ze klei onderzoeken uit de rest van het land.

Al dagenlang zijn er in Israël protesten tegen premier Netanyahu, onder andere omdat hij de oorlog in Gaza heeft hervat. Netanyahu lijkt niet van plan de bombardementen te stoppen en is ook een grondoffensief begonnen. De premier noemt dit de beste manier om alle gijzelaars terug te krijgen en ervoor te zorgen dat Hamas geen bedreiging meer vormt.

Volgens deskundigen handelt Netanyahu daarbij ook uit eigen belang. "Het is voor iedereen nu wel duidelijk dat Netanyahu zijn eigen politieke carrière boven het landsbelang zet", zegt Jotam Confino, journalist en auteur van het boek Netanyahu's Israel. "Hij is een rasopportunist die verslaafd is aan macht", voegt historicus aan de Universiteit Utrecht en Israël-kenner Peter Malcontent eraan toe.

Maandagnacht bombardeerde het Israëlische leger met instemming van de VS de Gazastrook. Het was de grootste schending van het staakt-het-vuren dat twee maanden geleden inging. Het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid meldt dat er meer dan 500 doden vielen.

Betwistbare strategie

Netanyahu zegt dat hij Hamas hiermee wil dwingen meer gijzelaars vrij te laten. Het is een strategie die betwistbaar is omdat veruit de meeste gijzelaars tot nu toe zijn vrijgekomen door middel van onderhandelen en niet door militaire actie.

Volgens Jotam Confino weet Netanyahu heel goed dat het hervatten van de oorlog tegen Hamas betekent dat gijzelaars kunnen omkomen bij Israëlische luchtaanvallen of worden gedood door Hamas-strijders. Maar de premier heeft ook nog andere belangen. "Hij moet zijn coalitie bij elkaar houden, anders komen er nieuwe verkiezingen en alle peilingen wijzen erop dat hij die verliest."

De ultrarechtse minister Smotrich van Financiën heeft sinds het begin van het bestand gedreigd uit de regering te stappen als Netanyahu de oorlog niet hervat. De ultrarechtse nationalist Ben-Gvir was al uit de regering gestapt uit protest tegen het staakt-het-vuren, maar is vanwege het hervatten van de oorlog weer teruggekeerd.

Als Netanyahu de steun van deze twee ultrarechtste ministers verliest, valt zijn coalitie. Dat raakt hem ook persoonlijk, want hij is verwikkeld in meerdere corruptiezaken. Die rechtszaken zijn al gestart, maar worden door de oorlog in Gaza vertraagd. Zo hoefde Netanyahu afgelopen dinsdag niet te getuigen in een van die zaken vanwege het hervatten van de oorlog.

Carte blanche VS

Israël en Hamas hadden in de tweede fase van het bestand moeten zitten, waarin Hamas de resterende gijzelaars vrijlaat en het Israëlische leger zich volledig terugtrekt uit Gaza. Dat wil Hamas nog steeds, maar Israël houdt zich er niet aan.

Volgens Peter Malcontent kan Netanyahu ook doorvechten door de steun van zijn belangrijkste bondgenoot, Amerika. "Israël is heel afhankelijk van de VS. Onder Amerikaanse druk tekende Netanyahu het bestand met Hamas dat 19 januari inging. Maar die Amerikaanse druk neemt de laatste weken steeds verder af en nu lijkt president Trump carte blanche aan Netanyahu te hebben gegeven wat betreft Gaza."

De overlevingsmodus van Netanyahu zet kwaad bloed bij veel Israëliërs. Uit recente peilingen blijkt dat een meerderheid van de bevolking een staakt-het-vuren wil om de gijzelaars vrij te krijgen. Al de hele week zijn er op verschillende plekken protesten tegen de premier.

Ook zijn veel Israëliërs boos omdat Netanyahu de directeur van de binnenlandse veiligheidsdienst heeft ontslagen. Ze zeggen dat de premier ook hier uit eigen belang handelt.

De veiligheidsdienst doet onderzoek naar de fouten die, ook door de regering, zijn gemaakt in aanloop naar de terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023. Ook doet de dienst onderzoek naar vermeende banden tussen naaste medewerkers van Netanyahu en Qatar.

Nachtmerrie voor Palestijnen

Voor Palestijnen in Gaza is het donkerste scenario werkelijkheid geworden. Israël blokkeert alle noodhulp aan Gaza en houdt ook de levering van elektriciteit tegen. Met de hervatting van de bombardementen en Israëlische troepen op de grond, wordt hun lot alleen maar onzekerder.

Er wordt nog wel onderhandeld om het bestand tussen Israël en Hamas te redden, maar volgens Confino en Malcontent heeft dat voorlopig weinig kans van slagen. Israël wil de gijzelaars terug zonder volledige terugtrekking uit de Gazastrook, terwijl Hamas alle gijzelaars pas wil laten gaan als er een einde komt aan de oorlog. Daarmee lijken de eisen van beide partijen voorlopig onverenigbaar.

Zoals verwacht heeft de Duitse Bondsraad ingestemd met het deels loslaten van de schuldenrem. Daarmee kan de Duitse regering honderden miljarden euro's extra lenen om te investeren in defensie, infrastructuur en klimaat. De Bondsdag, de andere kamer van het Duitse parlement, ging dinsdag al akkoord.

Tot nu toe was de Duitse regering gebonden aan een wettelijke rem op schulden. De overheid mocht niet meer geld uitgeven dan er binnenkwam.

Verkiezingswinnaar CDU/CSU sloot, samen met de SPD en de Groenen, een historische overeenkomst over een grondwetswijziging betreffende de uitgaven, waarmee er veel meer geleend kan worden. Dat gebeurde na lange onderhandelingen. De stemming in de Bondsraad was de laatste grote horde voor de wetswijziging.

In de Bondsraad zitten vertegenwoordigers van de zestien deelstaten. 52 van de 69 leden stemden voor de miljardenuitgaven, meer dan de vereiste tweederdemeerderheid voor een grondwetswijziging.

De goedkeuring van de wet is voor CDU/CSU-leider en verkiezingswinnaar Friedrich Merz een grote overwinning, nog voordat hij is beëdigd als bondskanselier.

'Geld hard nodig'

Volgens de drie partijen is het geld hard nodig. Ze verwijzen naar de Russische oorlog in Oekraïne, de bedreiging voor de rest van Europa en de al dan niet wegvallende cruciale militaire steun van de Amerikanen. Ze spreken van de allergrootste veiligheidsuitdaging in de geschiedenis van Europa. Ook zien ze het als een signaal naar landen die Europa willen bedreigen.

Met het extra geld moet de komende jaren ook geïnvesteerd worden in infrastructuur en verduurzaming. Onder meer wegen en het spoor moeten worden vernieuwd. Ook hebben duizenden bruggen reparaties nodig of moeten zelfs opnieuw gebouwd worden.

Bij een grenscontrole heeft de Duitse politie vijftien gestolen klarinetten gevonden ter waarde van ongeveer 65.000 euro. De muziekinstrumenten werden eerder deze week gestolen uit een Amsterdamse showroom. Een 42-jarige Serviër is als verdachte aangehouden.

De politie stuitte op de vondst net over de Duitse grens bij Roermond. De verdachte die de grens overstak op de A52 bleek een bekende te zijn van de Duitse politie vanwege eerdere diefstallen. Bovendien had hij op het moment van aanhouden een rijverbod.

In zijn auto vonden de autoriteiten de vijftien klarinetten samen met inbraakgereedschap en een bivakmuts. De verdachte is overgeleverd aan Nederlandse autoriteiten en wordt voorlopig in hechtenis gehouden.

Sinds afgelopen september voert de Duitse politie steekproefsgewijs grenscontroles uit. Dit is naar aanleiding van geweldsincidenten met migranten in de zomer. Deze controles blijven in ieder geval nog tot augustus. In februari stelde bondskanselier Scholz dat de grenscontroles er in 2024 voor zorgden dat 47.000 illegale migranten tegen zijn gehouden en dat 1900 mensen zijn opgepakt wegens mensensmokkel.

Delen van het script van Jean-Luc Godards meesterwerk À Bout de Souffle ('Buiten Adem') zijn opgedoken, 65 jaar nadat de film werd uitgebracht. Het gaat om zeventig handgeschreven notities die de bekendste scènes van de film vastleggen, waaronder de openingsscène.

Het script gaat in juni onder de hamer bij veilinghuis Sotheby in Parijs. De waarde wordt geschat tussen de 400.000 en 600.000 euro.

Godard, die in 2022 overleed, was een baanbrekende Franse nouvelle-vagueregisseur die veel overliet aan improvisatie en toeval. Hij bedacht dialogen vaak de avond van tevoren of zelfs à la minute. Zelf zei hij dat "zijn beste inspiratie op het laatste moment kwam".

Godard maakte in 1960 met À Bout de Souffle zijn stormachtige entree in de Franse filmwereld. De film gaat over de jonge kruimeldief Michel (gespeeld door Jean-Paul Belmondo) die in Parijs in de ban raakt van de Amerikaanse studente Patricia (Jean Seberg). Door zijn onconventionele stijl en verteltechnieken ging de film de geschiedenis in als de doorbraak van de nouvelle vague.

De Franse regisseur maakte veelvoudig gebruik van jump cuts, plotselinge overgangen tussen scènes, waardoor de film een hectisch en onvoorspelbaar ritme kreeg. Ook werd À Bout de Souffle op openbare plekken in Parijs geschoten, zoals de Champs-Élysées, Montparnasse en Saint-Germain, in plaats van in gestileerde studio's, wat toen gebruikelijk was.

À Bout de Souffle lanceerde de carrières van Seberg en Belmondo. Ze groeiden na de film uit tot grote sterren van de Franse cinema.

In het gevonden manuscript staat onder meer de openingsscène beschreven, waarin Belmondo door het Franse platteland rijdt en de beroemde uitspraak doet: "Als je niet van de zee houdt, als je niet van de bergen houdt, als je niet van de stad houdt, rot dan lekker op."

Het verhaal in de film À bout de souffle is losjes gebaseerd op een gebeurtenis die in 1952 Frankrijk in zijn greep hield. De crimineel Michel Portail stal een auto om zijn zieke moeder in Le Havre te bezoeken. Onderweg schoot hij per ongeluk een motoragent dood, die hem mogelijk wilde oppakken. Hij sloeg samen met zijn Amerikaanse vriendin op de vlucht voor de politie.

De eerste opzet van de film werd geschreven door Godards vriend François Truffaut, die ook aan de wieg stond van de nouvelle vague-beweging. Godard mocht van hem het plot verder uitwerken. In 1960 won hij met À bout de souffle de Zilveren Beer voor beste regisseur op het Filmfestival van Berlijn.

Het script werd gevonden in het landhuis van een andere sleutelfiguur van de beweging, producent van À Bout de Souffle Georges de Beauregard. Hij overleed in 1984. Zijn weduwe vond het manuscript, samen met vier originele foto's van Godard en Seberg en brieven van de regisseur. Ook die documenten gaan in juni onder de hamer.

Volgens Anne Heilbronn, hoofd boeken en manuscripten van het veilinghuis, is dit het enige script van de film dat bestaat. "Het brengt de twee belangrijke figuren (Seberg en Belmondo) van de nouvelle-vaguebeweging samen en kan worden gezien als de geboorte van een van de grootste successen van de Franse cinema," zegt ze.

Nieuwsuur besteedde na Godard's dood een aflevering over zijn nalatenschap:

Mensen die door gemeentes zijn geholpen met probleemschulden worden in steeds meer gemeentes sneller uit de boeken gehaald van het Bureau Krediet Registratie (BKR). Ze ondervinden daardoor minder hinder bij bijvoorbeeld het aanvragen van een hypotheek.

De Tweede Kamer uitte in 2022 al de wens om de 'registratietermijn' van vijf jaar te beperken tot zes maanden. Vorige maand vroeg de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) alle gemeenten om daarmee in te stemmen. Gemeenten kunnen zelf beslissen of zij hier gehoor aan geven.

Volgens een woordvoerder van de VNG heeft de oproep effect: inmiddels hanteert de 'G40' (41 middelgrote gemeenten) de zes-maanden-termijn. De 'G4' (vier grootste gemeenten) koos daar al eerder voor.

"En we krijgen vragen van andere gemeenten die de zes-maanden-termijn willen gaan invoeren. We houden er binnenkort een informatiebijeenkomst over."

Uit gegevens die het BKR op verzoek van de NOS leverde, blijkt dat in 2024 het overgrote deel van de gemeenten nog een termijn van vijf jaar hanteerde. Slechts 7 procent van de 342 gemeenten hanteerde een bewaartermijn van ongeveer zes maanden. 1 op de 5 gemeenten hanteerde een bewaartermijn van minder dan vijf jaar.

Bij een schuldenregeling helpt de gemeente bij het aflossen van schulden. Na afloop van zo'n regeling is de persoon schuldenvrij.

Drempel

De vereniging van schuldhulpverleners NVVK pleit al jaren voor het beperken van de BKR-registratietermijn tot zes maanden. "Dat gemeenten er verschillende termijnen op nahouden, verhoogt de drempel voor mensen met probleemschulden om hulp te zoeken bij de gemeente", zegt een woordvoerder. "Transparantie en eenduidigheid vergemakkelijken de stap naar hulp."

Daarom vindt de NVVK het een goede zaak dat meer gemeenten nu kiezen voor een standaard van zes maanden. "Maar voor commerciële kredieten blijft een registratieperiode van vijf jaar bestaan. Dus zijn mensen die schulden hadden maar beperkt geholpen door het verkorten van de termijn voor schuldenregelingen."

"Het wordt wat ons betreft zo langzamerhand tijd voor wetgeving rond de termijnen. Want registratie bij het BKR betekent nog vaak een standaard 'nee' bij het aanvragen van een hypotheek of een kredietaanvraag door kleine zelfstandigen."

Volgens BKR beperkt de verkorting van de registratietermijn de waarde van schuldhulpregistratie. "Kredietverstrekkers beschikken door het verkorten over minder informatie," zegt een woordvoerder. "Dat kan ertoe leiden dat consumenten krediet krijgen terwijl ze nog financieel kwetsbaar zijn."

Elon Musk wordt vandaag door het Pentagon ingelicht over een "mogelijke oorlog met China", schrijft The New York Times op basis van overheidsbronnen. Er zou voor vandaag een speciale briefing zijn opgezet, waarbij Musk aanwezig zal zijn.

Ondernemer Musk is door Trump aangewezen als topadviseur van de president. Toegang tot informatie over China zou een grote uitbreiding zijn van het gezag van Musk. Waarom hij toegang krijgt tot de informatie is niet bekend. Hij heeft geen rol in het Amerikaanse leger en adviseert de president ook niet over defensie.

"Musk toegang geven tot zeer geheime militaire informatie zou een drastische uitbreiding van zijn bevoegdheden zijn", schrijft de krant. Ook zou het hem veel macht geven, omdat hij als hoofd van het nieuwe efficiëntieprogramma DOGE de overheidskosten al moet terugbrengen en mensen ontslaat die tegen het beleid van de president zijn, aldus de krant.

Vier Amerikaanse functionarissen bevestigden het nieuws gisteren aan de New Yorkse krant. Eén functionaris meldde dat de afspraak bij het Pentagon over een mogelijke oorlog met China zou gaan en twee anderen bevestigden dat China het onderwerp van de vergadering was.

In het geval van een militair conflict

Tijdens de briefing zou Musk details gepresenteerd krijgen van het Amerikaanse plan in het geval van een militair conflict met China. De voorbereiding op een oorlog met China is al tientallen jaren een belangrijk onderwerp binnen het Pentagon, lang voordat er op het Capitool rekening werd gehouden met een mogelijke confrontatie met Beijing.

Operationele plannen voor grote, onvoorziene conflicten zijn vaak moeilijk te begrijpen voor mensen zonder militaire kennis, schrijft de Amerikaanse krant.

Enkele uren nadat de krant het nieuws had gebracht, ontkenden Pentagon-woordvoerders dat de briefing over China zou gaan. Ook president Trump ontkende het. "China zal niet eens genoemd worden", schreef hij gisteravond op sociale media. Het is nu ook onbekend of de vergadering vandaag wel zal doorgaan.

The New York Times stelt ook vragen over mogelijke belangenverstrengeling. Musk heeft al brede toegang tot overheidsinformatie, maar hij staat ook aan het hoofd van een aantal grote bedrijven, zoals Tesla en SpaceX. Het ruimtevaartbedrijf is een toonaangevende leverancier van het Pentagon, schrijft de Times, en Musk zou met Tesla enorme financiële belangen hebben in China.

Enkel op bezoek

Woordvoerder Sean Parnell van het Pentagon heeft niet gereageerd op vragen van de Amerikaanse krant. Nadat het nieuwsbericht gisteren naar buiten was gekomen, gaf hij toch een kort statement: "Het ministerie van Defensie is verheugd om Elon Musk vrijdag te verwelkomen in het Pentagon. Hij is uitgenodigd door minister Hegseth en is enkel op bezoek."

Een uur na dat statement schreef Parnell ook nog op X: "Dit is honderd procent nepnieuws, gewoon kwaadwillend. Elon Musk is een patriot. We ontvangen hem vol trots op het Pentagon."

Minister Pete Hegseth van Defensie schreef op X dat de vergadering "niet over China zal gaan, maar over innovatie". Kort daarna bracht ook het Amerikaanse dagblad The Wall Street Journal het nieuws dat er een speciale briefing voor Musk over China op de planning stond.

De onenigheid legt volgens de Times bloot hoe gevoelig de rol van de rijkste man op aarde en zijn brede bevoegdheden liggen.

Zuid-Koreaanse oppositiepartijen hebben een motie ingediend om waarnemend president Choi af te zetten. Eind december stuurde het parlement ook al de eerste plaatsvervanger van de geschorste president Yoon weg. De oppositiepartijen hebben een grote meerderheid in het Zuid-Koreaanse parlement.

De oppositiepartijen zijn het niet eens met Choi, onder meer omdat hij meermaals wetsvoorstellen heeft geblokkeerd met zijn vetorecht. Ook stelt hij de benoeming van een rechter voor het constitutioneel hof uit. Deze benoeming is wel al goedgekeurd door het parlement.

Choi zegt dat hij zich wil focussen op de stabiliteit in het land. De waarnemend president wijst op de politieke onrust in eigen land, maar ook naar de geopolitieke spanningen.

Staat van beleg

Choi, die ook minister van Financiën is, leidt het land nadat president Yoon in december werd afgezet. Yoon had tijdens een televisietoespraak totaal onverwachts een staat van beleg afgekondigd. Hiermee wilde hij het parlement buitenspel zetten.

De machtsgreep mislukte, waarna Yoon de militaire noodstand na enkele uren weer introk. Het parlement stemde later in met een afzettingsperiode.

Yoon hield zich wekenlang schuil in zijn zwaarbewaakte woning. Onder meer aanhangers van Yoon hielden de agenten tegen. Pas half januari werd hij gearresteerd. Eerder deze maand werd hij vrijgelaten nadat een rechtbank in Seoul had besloten dat hij zijn proces in vrijheid mag afwachten.

Uitspraak rechtbank

De rechtbank onderzoekt de afzetting van Yoon en zal naar verwachting binnenkort uitspraak doen over de vraag of hij terecht is afgezet of dat hij in zijn functie moet worden hersteld. Als Yoon wordt afgezet, moeten er binnen 60 dagen nieuwe verkiezingen worden gehouden.

Eind december werd interim-president Han afgezet door het parlement. De oppositie betichtte Han ervan het proces tegen zijn voorganger Yoon te frustreren.

De Franse chirurg Joël Le Scouarnec die terechtstaat wegens seksueel misbruik van 299 kinderen, heeft voor het eerst een volledige bekentenis afgelegd. "Ik heb hem gevraagd of hij de ten laste gelegde feiten erkent en daarop was zijn antwoord 'ja'", zei zijn eigen advocaat Maxime Tessier.

Tot nu toe had Le Scouarnec alleen een deel van de beschuldigingen bekend. Sommige gevallen van seksueel geweld waren volgens hem niet gebeurd. Of soms was er volgens hem geen sprake van verkrachting, zoals justitie denkt. "Ik voel me verplicht de waarheid te vertellen", zou Le Scouarnec nu volgens zijn advocaat hebben gezegd.

De Franse chirurg staat terecht voor het seksueel misbruik van 299 kinderen in zeker vijf verschillende ziekenhuizen waar hij werkte in de periode 1989-2014. Meestal sloeg hij toe als de kinderen onder narcose waren, kort voor of na een operatie. Zo konden zich niet verzetten en meestal wisten ze achteraf niet wat er was gebeurd.

Dagboeken bijgehouden

Le Scouarnec hield nauwgezette dagboeken bij. Daarin noteerde hij welke kinderen hij misbruikte, waar hij dat deed en wanneer. Maar in die dagboeken noteerde hij méér namen dan die van de 299 slachtoffers die zijn getraceerd. Zijn advocaat wilde weten of alle genoemde namen ook mogelijk slachtoffers van hem zijn geweest. "Daarop antwoordde hij 'ja'", aldus Tessier.

Dat zou de vermoedens bevestigen dat Le Scouarnec meer slachtoffers heeft gemaakt dan degene waarvoor hij nu wordt berecht. De Franse justitie kondigde gisteren al aan een nieuw onderzoek te starten om nog onbekende slachtoffers te vinden.

"Sommigen hebben we nog niet geïdentificeerd, anderen willen zelf niet naar buiten treden, en sommigen zijn misschien in het buitenland of hebben zich door andere oorzaken nog niet kunnen melden", aldus het OM.

Tijdens de rechtszaak werden de afgelopen weken agenten verhoord die het onderzoek naar Le Scouarnec hebben verricht. De rechter wilde van hen weten of alle slachtoffers in kaart zijn gebracht. "Ik denk dat we de meesten hebben geïdentificeerd", zei een leidinggevende van de politie, daarmee erkennend dat er lacunes zijn.

Meer slachtoffers

Onderzoeksjournalist Hugo Lemonier, die een boek schreef over de zaak-Le Scouarnec, zegt dat er nog zeker 30 mensen zijn die slachtoffer werden van de chirurg, maar die nog niet zijn opgespoord. Hij verwijt politie en justitie zich te veel te hebben geconcentreerd op Le Scouarnecs eigen dagboeken. "Waarom hebben ze niet gewoon bij de ziekenhuizen alle namen van patiënten opgevraagd die hij heeft behandeld?"

Het feit dat Le Scouarnec nu een bekentenis heeft afgelegd is een opluchting voor veel slachtoffers. "Het is een vorm van erkenning en dat is een cruciale stap voor mensen om verder te kunnen gaan met hun leven", zei advocaat Frédérique Giffard, die zo'n 15 slachtoffers en families bijstaat. "Ik denk dat Le Scouarnec heeft begrepen dat hij niet kan volhouden om sommige beschuldigingen te ontkennen, gezien de getuigenissen van de laatste dagen in de rechtbank."

De rechtszaak duurt nog tot en met juni. Elke week krijgen slachtoffers de mogelijkheid om te vertellen wat hen is aangedaan. Daarbij worden een voor een alle ziekenhuizen behandeld waar de chirurg werkte en waar hij zich schuldig zou hebben gemaakt aan seksueel geweld. Als Joël Le Scouarnec schuldig wordt bevonden kan hij 20 jaar cel krijgen.

Mohamed Ihattarens opleving bij RKC Waalwijk, de stiftgoal van PSV'er Couhaib Driouech tegen Arsenal en een hattrick aan assists voor Givairo Read bij Feyenoord. Stuk voor stuk haalden deze talentvolle spelers afgelopen tijd het nieuws, maar een uitverkiezing voor Jong Oranje deze week kwam er niet. Wat is hun status?

Bij Ihattaren en Driouech kan een 'Hakim Ziyech-scenario' opdoemen, want beiden kunnen ook voor Marokko uitkomen. Ziyech koos in 2016 voor Marokko, nadat hij in eerste instantie was opgenomen in de voorselectie van Oranje. Maar toen hij geblesseerd raakte, vernam hij niets meer vanuit de KNVB. Hij bedankte voor Oranje en schitterde afgelopen WK met Marokko (halvefinaleplaats).

De KNVB onderhoudt contact met Ihattaren en Driouech, maar in het geval van Jong Oranje is bondscoach Michael Reiziger niet constant met de landenkeuze bezig. "De keuze is altijd aan de speler. Wij moeten spelers niet paaien om voor Jong Oranje te kiezen. De interlandkeuze is er één die je met je volle verstand moet nemen", aldus Reiziger, die met Jong Oranje in aanloop naar het EK in juni vandaag oefent tegen Italië en dinsdag tegen Roemenië.

"Je kiest niet zozeer voor Jong Oranje, maar voor Nederland. Dat is een belangrijke keuze die je niet zomaar even neemt."

Er wordt door de KNVB wel continu contact gehouden met potentiele spelers. Reiziger: "Vooral met de omgeving van een speler, bijvoorbeeld zaakwaarnemers. Je wil ook niet te veel druk leggen op een speler. Dat kan averechts werken".

Ihattaren nog niet aan de orde

Reiziger acht Ihattaren nog niet klaar voor Jong Oranje. "Grote complimenten naar zijn omgeving en trainer Henk Fraser die hem bij RKC aan de praat hebben gekregen. We zien zijn potentie en om die potentie te laten bloeien, moet je soms een stap terugzetten en hem gewoon laten voetballen. Daarom heb ik nog geen contact met hem gezocht."

"Ik denk ook niet zozeer dat Jong Oranje zijn doel is, maar het grote Oranje. Als KNVB denken we dat hij iets langer de tijd nodig heeft." Wat hij dan moet verbeteren, daar laat Reiziger niets over los. "Dat bespreek ik eerst met de speler."

Ook de naam van Driouech viel in combinatie met Jong Oranje. De vleugelaanvaller van PSV zou geselecteerd worden tijdens de vorige interlandperiode, maar hij liet verstek gaan toen bleek dat er een bindende overschrijfprocedure nodig was om oefenwedstrijden voor Jong Oranje te spelen. Hij had namelijk al wedstrijden gespeeld voor Jong Marokko.

Reiziger: "Sindsdien hebben we contact gehouden. Hij weet nog niet of hij voor Nederland of voor Marokko wil kiezen. Het is een ingrijpende beslissing en ik begrijp heel goed dat hij daar langer de tijd voor nodig heeft."

In tegenstelling tot Ihattaren is Reiziger een stuk uitgesprokener over Driouech, die een lofzang krijgt van de trainer. "Hij heeft een heel goede werkethiek, is technisch goed onderlegd. Bovendien is hij snel, kan scoren en zijn spelzicht is uitstekend. Zijn profiel is superinteressant."

Na deze interlandperiode heeft Reiziger wederom contact met Driouech. Die maakt, net als Ihattaren, kans op een selectie voor het EK.

Hattrickheld Read

En dan is er nog Read. De rechtsback van Feyenoord die in de afgelopen eredivisiespeelronde nog uitblonk met een hattrick aan assists tegen FC Twente. Feyenoord-trainer Robin Van Persie zei daarover dat "hij het wel had geweten" als hij bondscoach van Jong Oranje was geweest.

Reiziger zegt dat het een bewuste keuze is geweest om Read bij Oranje onder 19 mee te laten doen deze interlandbreak. "Dat team speelt belangrijke kwalificatiewedstrijden voor het EK. Maar Read is zeker in beeld. Hij doet het uitstekend en er is een kans aanwezig dat hij aankomende zomer op het EK van Jong Oranje erbij is. Hij heeft een grote toekomst voor zich."

Alle drie de spelers staan dus op de shortlist bij Jong Oranje. De een lijkt er wat dichterbij te zitten dan de ander, want het speuren naar talent blijft immers doorgaan voor Reiziger. "De EK-selectie zit grotendeels al in mijn hoofd, maar ogen en oren houd ik altijd open."

De drie mannen die bijna twee weken geleden werden aangehouden voor betrokkenheid bij de grote brand in Arnhem, blijven drie maanden langer in de cel. Dat maakte de rechtbank Gelderland vanmorgen bekend. De mannen van 57, 41 en 30 jaar worden verdacht van brandstichting.

De grote brand woedde in de nacht van 5 op 6 maart en legde meerdere historische panden in het historische deel van het centrum in de as. Meerdere ondernemers en bewoners raakten hun zaak of woning kwijt. Na enkele dagen arresteerde de politie de drie mannen.

Eerder besloot de rechter-commissaris al dat ze twee weken vastgehouden mochten worden. Gisteren verschenen de drie opnieuw in de rechtbank. Daar werd besloten dat ze nog negentig dagen langer vast blijven zitten terwijl het onderzoek naar de brand verder gaat.

Niet openbaar

"Een zaak bij de raadkamer is niet openbaar", verduidelijkt de rechtbank. "Over de precieze afweging en motivering van de beslissing van de raadkamer in deze zaak doet de rechtbank verder geen mededelingen." De laatste stand van zaken volgens de politie is dat opzettelijke brandstichting het meest aannemelijke scenario was, aldus Omroep Gelderland.

Een van de verdachten die vastzit is eigenaar en bewoner van een woning aan de Looierstraat in Arnhem. Hij stond bij buurtbewoners, gemeente en politie al lange tijd bekend als overlastgever.

De andere twee mannen, van wie een geen vaste woon- of verblijfplaats heeft, zouden regelmatig bij hem over de vloer komen.

De Britse minister van Transport en Energie Miliband noemt de gevolgen van de brand van vannacht in een stroomstation in de buurt van vliegveld Heathrow "ongekend". De grootste luchthaven van Europa blijft vandaag dicht en de verwachting is dat de nasleep nog dagen hinder kan veroorzaken.

"We hebben nog nooit zoiets gezien op ons netwerk", aldus Miliband. "Dit betekent een enorme verstoring voor iedereen op Heathrow.

Doordat door de brand ook de back-upgenerator werd uitgeschakeld is het luchtverkeer van en naar het vliegveld bij Londen volledig stilgevallen. Ook vanaf Schiphol naar Heathrow vliegen is vandaag niet mogelijk.

Lessen

De oorzaak van de brand is nog onbekend. Minister Miliband zei dat er geen aanwijzingen zijn voor sabotage. Hij zei ook dat er lessen getrokken moeten worden over de bescherming en het 'herstelvermogen' van belangrijke instellingen als Heathrow.

Beeld van de brand van vannacht:

Vandaag zouden 290.000 passagiers Heathrow aandoen. Vluchten die onderweg waren, moeten naar een andere luchthaven uitwijken of terugkeren naar waar ze vandaan kwamen.

De luchthaven vraagt reizigers met klem om niet te komen. Spoorwegmaatschappij National Rail heeft treinritten van en naar de luchthaven geschrapt.

Luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft noemt de situatie op Heathrow een logistieke nachtmerrie. Als de stroomvoorziening is hersteld is het de vraag hoe je alle gestrande reizigers weer weg krijgt.

"Als je een vlucht die vandaag had moeten vliegen weer op weg wil helpen, heb je eigenlijk de komende dagen vijf of meer andere vliegtuigen nodig om al die passagiers weg te krijgen", zegt hij. "Er is maar heel weinig reservecapaciteit. Dus het gaat nog echt dagen, misschien wel een week duren, denk ik."

Hij raadt Nederlandse passagiers die haast hebben aan om snel te gaan kijken of ze een treinkaartje kunnen kopen.

Meer dan 110.000 stemgerechtigde inwoners van Curaçao kunnen vandaag hun stem uitbrengen voor een nieuw parlement van 21 zetels. Zij hebben de keuze uit acht partijen.

Volgens de peilingen lijkt de uitslag nu al grotendeels vast te staan: regeringspartij MFK, onder leiding van premier Gilmar 'Pik' Pisas, stevent af op een monsterscore. De partij zou volgens de laatste cijfers 67 procent van de stemmen behalen een uitslag die ongekend zou zijn in de politieke geschiedenis van het eiland.

Acht partijen op het stembiljet lijkt wellicht veel, maar bij de vorige verkiezingen in 2021 deden nog vijftien partijen mee. Slechts zes daarvan haalden de kiesdrempel. Het gevolg: negen restzetels, bijna de helft van het parlement, ging naar partijen waarop nauwelijks direct was gestemd. De huidige regeringspartij MFK behaalde toen vijf zetels op eigen kracht, maar kreeg er dankzij de restzetels nog vier bij, waarmee de partij uiteindelijk op negen uitkwam.

Stemmen op gevoel

Opmerkelijk detail uit de desbetreffende peiling van het Kenniscentrum Curaçao en The University of the Dutch Caribbean (UDC): slechts tien procent van de kiezers stemt op basis van een partijprogramma. De rest kiest op gevoel, loyaliteit of persoonlijke beloftes.

Wie dat met eigen ogen wil zien, hoeft alleen maar te kijken naar de slotbijeenkomst van MFK. Het partijgebouw is omgetoverd tot festivalterrein, met muziek en drank. De enige politieke noot: een presentatie van alle kandidaten op de lijst en de boodschap dat het vandaag allemaal goed gaat: 'Leve de victorie'.

Politicoloog Gilbert Cijntje vat het samen: "De Curaçaose kiezer wil geen beleidsplannen, maar een leider die voelt als familie. Het gaat niet om de toekomst van het eiland, maar om de toekomst van de kiezer zelf. Wat krijg ík?"

Die aanpak blijkt effectief. In 2021 won MFK al overtuigend en sindsdien is de partij alleen maar gegroeid. Vooral bij jongeren onder de 39 jaar heeft de partij een monopolie: 89 procent van hen steunt MFK. Ook in de leeftijdsgroep 40-59 jaar scoort de partij ruim, met 64 procent.

Volgens onderzoeker Cyriel van der Vegt van UDC speelt vooral de zichtbaarheid een rol. "Andere partijen blijven steken in ouderwetse campagnevoering. MFK snapt sociale media en publiceert dagelijks meer dan tien berichten. Ze spelen in op emotie, en dat werkt."

Een absolute meerderheid is nog nooit vertoond op Curaçao. Alleen de voormalige Nederlandse Antillen kende het fenomeen in in 1963 en 1967, maar beide regeringen vielen snel door interne ruzies. Cijntje betwijfelt of MFK ditmaal echt een meerderheid haalt: "Ze moeten daarvoor meer dan 30.000 stemmen halen. Zelfs als dat lukt, is het mogelijk dat parlementsleden zich losmaken na de verkiezingen. Dan is die meerderheid alsnog weg."

Crisis bij oppositie

Ondertussen verkeert de oppositie in crisis. Partijen als PAR en MAN, ooit politieke zwaargewichten, krijgen het volgens de peiling moeilijk. Voor PAR voorspelt de peiling een dieptepunt met slechts vier procent van de stemmen. De oorzaak ligt volgens Van der Vegt in het gebrek aan bekende kandidaten. "Vraag een gemiddelde kiezer om drie namen van de PAR-lijst en je krijgt er hooguit één. Bij MFK kent iedereen de top drie."

Een van die drie is Javier Silvania, de excentrieke minister van Financiën. In zijn optreden heeft hij veel weg van de Amerikaanse Donald Trump: zijn stijl is confronterend, zijn uitspraken fel, regelmatig schoffeert hij tegenstanders op sociale media. Hij communiceert zijn beleid via Facebook, waar tegenstanders worden geblokkeerd. Achter zijn bureau hangt een levensgroot portret van hemzelf.

Silvania's populariteit is groot. Hij lijkt zelfs premier Pisas te overtreffen in vertrouwen: 57 procent van de ondervraagden noemt hem de meest gewaardeerde politicus, tegenover 47 procent voor Pisas.

Dit kan leiden tot spanningen binnen de partij na de verkiezingen. Wie krijgt dan het laatste woord: de premier of de man met de meeste steun? De dynamiek binnen MFK belooft minstens zo boeiend te worden als de verkiezingsuitslag zelf.

Roken en het gebruik van alcohol dalen al jaren gestaag in Nederland, maar overgewicht blijft een groot en hardnekkig probleem. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat vorig jaar 18 procent van de volwassenen rookte, 6 procent overmatig alcohol dronk en 50 procent overgewicht had.

Vergeleken met tien jaar geleden is het aandeel mensen met overgewicht gelijk gebleven, al hadden wel meer mensen ernstig overgewicht ofwel obesitas. Dat aandeel steeg van 13 procent naar 16 procent, staat in de nieuwste Leefstijlmonitor van het CBS, het RIVM en andere instituten.

Voor het jaarlijkse onderzoek beantwoorden volwassen Nederlanders vragen over hun leefstijl. Hoeveel mensen overgewicht hebben, baseert het CBS op enquêtevragen over lengte en lichaamsgewicht. Daarmee kan de Body Mass Index (BMI) worden berekend. Een BMI van 25 of hoger geldt als overgewicht, boven de 30 geldt het als obesitas.

Het lijkt er steeds sterker op dat het doel uit het Nationaal Preventieakkoord wat betreft overgewicht niet gehaald zal worden. De overheid en maatschappelijke organisaties willen het aandeel Nederlanders met overgewicht in 2040 terugbrengen naar 38 procent. Het streven is dat obesitas dan is gedaald naar 7 procent van de bevolking.

Opleiding en inkomen

De monitor laat nog eens duidelijk zien dat opleidingsniveau en inkomen een grote invloed hebben op leefstijl. Mensen met een hbo- of wo-diploma roken bijvoorbeeld veel minder dan mensen die alleen basisonderwijs of vmbo hebben afgerond: 13 procent tegen 21 procent.

Onder die laatste groep komt ook overgewicht een stuk vaker voor: 65 procent weegt meer dan volgens de medische wetenschap gezond is. In dit onderzoek zijn geen gegevens over minderjarigen opgenomen, maar uit de laatste Jeugdmonitor blijkt dat van de kinderen tussen de 4 en 17 jaar 14 procent overgewicht heeft.

Bij overmatig alcoholgebruik zien de onderzoekers geen verband met opleidingsniveau of inkomen.

Andere doelen wel in zicht

Overmatig alcoholgebruik is volgens de monitor duidelijk afgenomen. Vorig jaar dronk 5,5 procent van de Nederlanders nog meer dan de hiervoor vastgestelde grens. Volgens de definitie van het CBS geldt meer dan 21 glazen per week voor mannen en meer dan 14 glazen per week voor vrouwen als "overmatig". Tien jaar eerder gold dat nog voor bijna 10 procent van de bevolking.

Voor overmatig drinken komt het doel uit het Nationaal Preventieakkoord al wel in beeld: in 2040 zou dit onder de 5 procent moeten liggen.

In 2040 zou ook nog maar 5 procent mogen roken. Ook wat dat betreft gaat het de goede kant op. Vorig jaar rookte dus nog 18 procent van de volwassenen, in 2014 was dat nog ruim een kwart. Kanttekening daarbij is wel dat voor dit onderzoek alleen is gevraagd naar tabaksproducten. Het gebruik van vapes, die behalve bij scholieren ook populair zijn onder jongvolwassenen, zijn dus niet meegenomen.