NOS Nieuws - Algemeen

Bij een overval op de Action in Roosendaal is vanavond een man aangehouden door omstanders. Hij is overgedragen aan de politie.

Rond 20.30 uur kwamen bij de politie meldingen binnen van de gewapende overval in de winkel aan de Boulevard. Agenten kwamen met meerdere eenheden ter plaatse. De situatie daar was "erg hectisch", meldt een woordvoerder. "Want er waren nog klanten in de winkel."

Het is nog onduidelijk wat er precies is gebeurd, maar omstanders hebben een verdachte weten aan te houden. Hij zit vast en zal later gehoord worden. Over zijn identiteit is nog niets bekend.

Slachtofferhulp

De omgeving is afgezet. Agenten hebben in de winkel verklaringen opgenomen van mensen die de overval hebben meegemaakt, schrijft Omroep Brabant. Ook wordt er sporenonderzoek gedaan. "Het onderzoek zal nog geruime tijd in beslag nemen", aldus de politie.

Getuigen van de overval krijgen slachtofferhulp aangeboden.

Waarnemend directeur van de Amerikaanse rampenbestrijdingsdienst FEMA Cameron Hamilton is plotseling ontslagen. Minister Kristi Noem van Binnenlandse Veiligheid nam dat besluit nadat Hamilton zich gisteren uitsprak tegen de ontmanteling van de instantie.

President Trump en Noem zeggen al maanden dat ze van plan zijn de instantie grotendeels of in zijn geheel op te heffen. Ze noemen de rampenbestrijdingsdienst partijdig, inefficiënt en onnodig. De Federal Emergency Management Agency zou geld bedoeld voor rampenbestrijding inzetten om illegale migranten te huisvesten; een bewering die ontkracht is door Amerikaanse media.

Hamilton en Noem verschenen gisteren voor het Congres in een hoorzitting over FEMA. Noem herhaalde dat de rampenbestrijdingsdienst "moet worden afgeschaft, zodat staten voortaan zelf op rampen kunnen reageren". "President Trump heeft vanaf het begin kenbaar gemaakt dat hij vindt dat FEMA de Amerikaanse bevolking heel vaak in de steek heeft gelaten", zei ze.

Hamilton prees de medewerkers van FEMA juist. "Ik geloof niet dat het in het belang van het Amerikaanse volk is om het Federal Emergency Management Agency op te heffen", zei hij. Hij voegde eraan toe dat het niet aan hem is om die beslissing te nemen.

'Langzaam en zorgvuldig'

Hamilton werd in januari door Trump aangesteld om de hervormingen binnen FEMA te leiden. Maar waar veel Amerikaanse topfunctionarissen willen dat de instantie binnen enkele maanden wordt ontmanteld, vindt Hamilton dat de hervormingen langzaam en zorgvuldig moeten worden doorgevoerd.

Hij is ervan overtuigd dat de Verenigde Staten FEMA nodig hebben, zeker nu het orkaanseizoen voor de deur staat. Dat loopt van 1 juni tot en met 30 november.

Hamilton wordt vervangen door David Richardson, een hoge functionaris van het Department of Homeland Security (DHS). Richardson is een voormalig marinier en gevechtsveteraan. Bij DHS leidde hij de afdeling "Countering Weapons of Mass Destruction".

Premier Schoof denkt dat Rusland binnen twee à drie jaar een troepenmacht aan de Noord-Europese grens kan opbouwen om "een andere" oorlog te beginnen. In de Noorse hoofdstad Oslo reageert de Nederlandse premier op berichten over de toenemende Russische militaire activiteiten in de buurt van de Finse grens, zoals de aanleg van nieuwe spoorwegen.

"In een aantal jaren heeft Rusland voldoende capaciteit ontwikkeld om eventueel een andere oorlog te beginnen, en dat kan zomaar op het Europese continent zijn", aldus Schoof. Hij benadrukt dat hij mensen niet bang wil maken. "Het is niet gezegd dat er een Russische aanval komt. Ik wil niemand angst aanpraten." Maar er moet, samen met andere Europese landen, wel hard gewerkt worden "om dat te voorkomen".

Schoof is in Oslo voor de jaarlijkse top van de Joint Expeditionary Force (JEF), een militair samenwerkingsverband tussen Noord-Europese landen. Het gaat om de drie Scandinavische, Finland en de drie Baltische staten die samen met IJsland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland de NAVO willen ondersteunen met de bescherming van het 'Hoge Noorden' van Europa.

Nieuw hoofdkwartier

Rusland heeft de afgelopen tijd zijn militaire activiteit in dat gebied fors uitgebreid. Bij de Noorse grens is een nieuw militair hoofdkwartier gebouwd, zo schrijft The Wallstreet Journal op basis van Europese inlichtingendiensten en satellietfoto's. Ook worden nieuwe spoorlijnen parallel aan de Finse grens aangelegd, bestaande trein- en wegverbindingen worden opgeknapt en er wordt in hoog tempo gewerkt aan een grotere troepenmacht. De Finse grens met Rusland is zo'n 1300 kilometer lang.

Schoof heeft met de Finse president Alexander Stubb de aanleg van de spoorlijnen besproken en merkt dat de Finnen vertrouwen hebben in hun opgebouwde defensiemacht. "Dus aan de ene kant is er geen reden tot zorgen", aldus Schoof.

Maar er is wel sprake van "een belangrijke verandering" aan de grens, die voor Finland reden is om de defensiecapaciteit te verhogen. Volgens Schoof is de spoorlijn duidelijk bedoeld voor troepenverplaatsing, de aanvoer van troepen en de opbouw van militaire steun.

Schoof zegt dat er ook telefonisch is gesproken met de Amerikaanse president Trump en de Oekraïense president Zelensky over onder meer een staakt-het-vuren in Oekraïne:

Nederland moet extra alert zijn op Russische sabotage omdat het aan de Noordzee ligt. In die zee liggen veel kabels voor internet- en dataverkeer. "Die kabels zijn gemakkelijk kapot te maken of er kan apparatuur op geplaatst worden", aldus de premier.

Hij wil nog niet vooruitlopen op de vraag hoeveel extra geld het Nederlandse kabinet zal uittrekken voor Defensie. Dat wordt de komende tijd besproken, eerst in het kabinet en daarna met de coalitiepartijen. Het is ook een belangrijk onderwerp op de NAVO-top in Den Haag in juni.

Volgens de Haagse burgemeester Jan van Zanen waren er vooraf geen signalen dat men zou gaan rellen in Scheveningen. Dat zei hij vandaag in een debat met de gemeenteraad in Den Haag over die ongeregeldheden.

Honderden jongeren raakten vorige week donderdag in gevecht rond het Kurhaus. Ze hadden via sociale media in Scheveningen afgesproken, liet de politie eerder weten. Toen de politie ingreep, keerde het geweld zich tegen agenten. Ze werden bekogeld met onder meer stenen, fietsen en glaswerk. De mobiele eenheid werd ingezet.

Oproep

De gemeenteraad wilde vandaag opheldering. Verschillende partijen vroegen zich af hoe lang de oproepen al rondgingen op sociale media, en hoe het kon dat de politie er niets van wist.

Van Zanen spreekt tegen dat er signalen waren dat men ging rellen. "Ik heb ook de snapchats gezien, met de oproep om gezellig naar Den Haag te komen, maar daarin is niets gezegd over rellen", citeert Omroep West. Ook ondernemers in Scheveningen hebben volgens hem niets doorgegeven over dreigende onrust.

Pas rond 20.30 uur kreeg de gemeente een signaal dat het onrustig begon te worden in de buurt van het strand. Een kwartier later begon de politie mensen van het plein te dringen. "Dat ging beheerst. Daarna ging het mis", zei Van Zanen.

'Vreselijke verstoring'

"Het is waardeloos", vindt hij. "Maar wel wat er is gebeurd." De burgemeester noemt de rellen een "vreselijke verstoring van de openbare orde". "Ik baal ervan voor de bewoners, voor de ondernemers, voor de bezoekers."

Hij vindt het kwalijk dat ouders van de "kinderen" die meededen aan de rellen, zich niet hebben gemeld. "Tegen die ouders zeg ik: schaam je. Het is onze stad, van iedereen."

Verdachten

Vandaag hield de politie twee verdachten aan. Het zijn een 17-jarige jongen uit Rotterdam en een 16-jarige jongen uit Den Haag. De 17-jarige wordt verdacht van het vernielen van een politieauto en -busje, de 16-jarige van openlijke geweldpleging tegen de politie.

De politie zegt nog meer verdachten in beeld te hebben en gaat ervan uit dat er meer arrestaties volgen.

Hindoes in Nederland ervaren al langere tijd een zorgwekkende toename aan discriminatie vanwege hun geloof. Het gaat vooral om vijandige opmerkingen op sociale media, maar er zijn ook serieuze geweldsbedreigingen. De Hindoeraad Nederland heeft daarom een discriminatiemeldpunt opgezet. Binnen een dag zijn er al vijftig meldingen binnengekomen.

Van de vijftig melders zijn er minimaal acht voornemens aangifte te doen bij de politie, zegt voorzitter Shivan Bhoendie van de Hindoeraad. Zo zou er zijn gedreigd om met een groep naar mandirs - hindoegebedshuizen - te gaan om daar alle beelden van de goden kapot te slaan.

De hindoes zouden volgens aanvallen op sociale media "nog meer in koeienurine moeten baden" of "zichzelf moeten ophangen aan de slurf van die olifant", een verwijzing naar de hindoegod Ganesh, die een olifantenhoofd heeft.

De raad was al langer in gesprek met de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) over het in kaart brengen van discriminatie van hindoes. In Nederland worden nog geen cijfers bijgehouden van hindoediscriminatie. Het besluit werd genomen na een bijeenkomst met leden uit de hindoegemeenschap en de NCDR afgelopen december.

De recente toename van hindoediscriminatie lijkt verband te houden met de escalatie in het conflict tussen India en Pakistan. Daarom kwam het opzetten van het punt in een stroomversnelling, zegt Bhoendie. "Veel mensen schrikken van de bedreigingen en weten niet wat ze moeten doen."

Kashmir

Vorige maand openden terroristen het vuur op Indiase toeristen in Kashmir. Er vielen 26 doden. De schutters zouden de slachtoffers hebben gevraagd of ze hindoe waren en hen vervolgens hebben doodgeschoten.

India gaf buurland Pakistan de schuld. Dat land ontkent betrokkenheid. In reactie op de aanslag voerde India luchtaanvallen uit, waarbij tientallen doden en gewonden zijn gevallen.

Dat conflict lijkt ook een uitwerking te hebben in Nederland, "maar niet tussen Pakistaanse Nederlanders tegen Indiase Nederlanders", zegt de voorzitter. Volgens hem wordt er in Nederland een religieus conflict van gemaakt. "Het is een conflict tussen twee landen. Toch worden Nederlandse hindoes bedreigd omdat ze hindoe zijn."

De dreigementen zijn zo ernstig dat er al zeker één aangifte bij de politie ligt. Deze gaat over een filmpje dat op sociale media rondging waarin een vrouw verkondigt dat de 'kutk*lies' - een scheldwoord voor hindoestanen - niet te vertrouwen zijn. Ook zouden hindoestanen "zomaar Pakistan aanvallen".

Bhoendie benadrukt dat het overgrote deel van de hindoes in Nederland vanuit de hindoestaanse gemeenschap uit Suriname is gekomen. Hindoestanen zijn nazaten van contractarbeiders die onder valse voorwendselen vanuit India naar voormalige Nederlandse koloniën zijn gehaald. Hindoestanen kunnen zowel hindoe als moslim zijn. Zij moesten op de plantages werken na de afschaffing van de slavernij in 1863.

'Zionist'

De discriminatie uit zich niet alleen online. Een hindoeman van 70 uit Den Haag zou recent plots door zijn moslimbuurman zijn uitgemaakt voor 'zionist'. "Het lijkt erop dat mensen denken dat omdat India en Israël bondgenoten zijn, het conflict in Gaza gerelateerd is aan het conflict in Kashmir. En dat dit zich vertaalt naar de Nederlandse hindoes", aldus Bhoendie. "Maar dat heeft helemaal niets met ons te maken. Dat is een grote denkfout."

De raad heeft een goede relatie met het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), dat hindoes veel sterkte wenst in deze gespannen tijd. "Er is in Nederland nooit een conflict op deze schaal geweest tussen hindoes en moslims", zegt Bhoendie. Hij vindt deze toename dus ook erg zorgelijk. "Het zijn enkelingen die zeer haatdragende taal uiten", aldus de voorzitter.

Voorzitter Muhsin Köktaş van het CMO zegt geen meldingen te hebben gehad vanuit de moslimgemeenschap over een oplaaiend conflict in Nederland. Hij staat in goed contact met de Hindoeraad.

De twee organisaties zouden jaren geleden al afspraken hebben gemaakt om religieuze conflicten uit het buitenland niet naar Nederland te halen. Köktaş zegt dat het CMO "vanzelfsprekend tegen elke vorm van discriminatie en geweld is". "Geen enkele religie kan voorstander zijn van geweld, wij zijn tegen onrecht."

Het meldpunt hindoediscriminatie zal open blijven en de meldingen verzamelen. Ze zullen meldingen die niet over religieuze discriminatie scheiden van de stapel. Uiteindelijk zullen ze de bevindingen delen met de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, die deze mogelijk zal overhandigen aan de regering.

"We hebben alles achtergelaten en zijn gewoon weggerend", zegt Ghulam Mohammad. Hij woont in de regio Poonch in Indiaas Kashmir, een van de gebieden die nu het hardst worden getroffen door de beschietingen tussen India en Pakistan.

Sinds de terroristische aanslag in Pahalgam waarbij 26 Indiase toeristen om het leven kwamen, wordt vrijwel elke dag geschoten aan de bestandslijn tussen het Indiase en het Pakistaanse deel van Kashmir.

Terwijl de rest van de wereld ziet hoe India en Pakistan elkaar voor de tweede dag op rij bestoken met drones en raketten, weet de bevolking in dit gebied heel goed dat het conflict al bijna tachtig jaar lang gaande is. Aan één stuk door - ook als de wereld niet toekijkt.

"Mensen die hier wonen, leven al op het randje van de afgrond", zegt Muhammad Yasir Khan. "Als een soldaat op enig moment de controle verliest, moeten wij de gevolgen dragen." Hij woont in Ghameer, vlak bij de bestandslijn, aan de Pakistaanse zijde. In het Pakistaanse deel van Kashmir sloegen al meer dan 2000 mensen op de vlucht.

Ook in het Indiase deel zeggen mensen weg te willen. Ze vrezen dat het conflict verder escaleert. De winkels blijven dicht en de straten blijven leeg.

Line of Control

De bestandslijn is geen officiële grens, maar een lijn waar beide zwaarbewapende legers al tegenover elkaar staan sinds de eerste oorlog die gevoerd werd over Kashmir. Toen de Britten in 1947 hun kolonie Brits-Indië verlieten, viel die uiteen in India en Pakistan. Vrijwel direct ontstond het conflict om Kashmir. Moest het bij het islamitische Pakistan horen, of werd het seculier en Indiaas?

Staten waar ongeveer even veel hindoes als moslims woonden, zoals Punjab en Bengalen, waren toen al haastig verdeeld door een Britse advocaat die nog nooit in India was geweest. Bij vorstendommen als Kashmir - waar de bevolking overwegend moslim was, maar een hindoe-'maharadja' (vorst) de leiding had - mocht die maharadja kiezen.

Maar de maharadja van Kashmir wachtte te lang met zijn keuze; Pakistan viel zijn gebied binnen en het Indiase leger steunde de maharadja. Zo begon de eerste van drie oorlogen die gevoerd werden over Kashmir. Na bemiddeling van de VN werd er in 1949 een staakt-het-vuren getekend. De lijn die de legers op dat moment scheidde, werd de bestandslijn die tegenwoordig bekendstaat als de 'Line of Control'.

Escalatie

Vaker dan in de rest van Pakistan of India gemerkt wordt, zijn er confrontaties aan die bestandslijn. Daar is de lokale bevolking wel aan gewend. "Terwijl in de rest van Pakistan en India cricket wordt gespeeld, leven we hier in oorlog", zegt Khan. Sinds India in de nacht van dinsdag op woensdag raketaanvallen uitvoerde, is er veel paniek.

"Het was angstaanjagend omdat we niet goed begrepen wat er aan de hand was", vertelt Sehar. Ze geeft les aan de universiteit van Kotli, dat in Pakistaans Kashmir ligt. Haar huis ligt aan een drukke weg in het centrum van de stad. "Er zijn hier geen terroristische kampen zoals India beweert. Er werd een moskee geraakt waar mensen dagelijks komen om te bidden."

Ook aan Indiase kant zijn er slachtoffers gevallen, toen het Pakistaanse leger reageerde op de aanvallen van India. In Salam Abad zijn veel huizen vernietigd door de raketten. "De overheid heeft ons geen onderdak aangeboden", vertelt Talib Hussain terwijl hij naast het uitgebrande huis van zijn buurman staat.

In Pampore in Indiaas Kashmir, waar volgens Pakistan een vliegtuig werd neergehaald, vertelt Raja over een "vuurbal" die op de school naast haar huis terechtkwam. "Gelukkig gebeurde het 's nachts, anders waren er honderden kinderen gedood."

Toch hoop

Niet iedereen gaat weg en onder een kleine groep klinkt nog hoop.

"India en Pakistan lijken allebei te willen dat we onze huizen verlaten en ergens anders vernederd en ontheemd leven, maar we zullen ons land niet verlaten. We willen vrede, geen oorlog", zegt Khan vanuit Pakistaan Kashmir.

Dat gevoel wordt gedeeld door Narendar Singh, een inwoner van het zwaar getroffen Poonch aan de andere kant van de bestandslijn. "Wij zijn positief. Dat is wat iedereen in deze tijd zou moeten zijn."

Robert Prevost is de eerste Amerikaan die gekozen is als het hoofd van de Rooms-Katholieke kerk. Hij heeft de naam Leo XIV gekozen. Zijn eerste woorden als nieuwe paus op het balkon van de Sint Pieter waren "vrede zij met u allen".

De 69-jarige Leo XIV werd geboren in de Amerikaanse stad Chicago. Een groot deel van zijn leven bracht hij door in Peru waar hij dertien jaar woonde en werkte, en ook de Peruaanse nationaliteit aannam. Hij is dus net zo goed een Latijns-Amerikaanse paus, net als zijn voorganger Franciscus.

Hij studeerde wiskunde en theologie en is afgestudeerd in het kerkelijk recht. Hij wordt gezien als een kundig en rustig bestuurder. Ook wordt hij zachtmoedig genoemd.

Eind jaren 90 keerde hij terug naar de Verenigde Staten en werd hij de hoogste leider van de orde der Augustijnen. Sinds 2023 is hij kardinaal. Hij spreekt drie talen vloeiend: Engels, Spaans en Italiaans.

Peruaanse nationaliteit

Dat de Amerikaan gekozen is als de nieuwe paus heeft ook te maken met zijn Peruaanse nationaliteit en met het feit dat hij in Peru vele jaren als missionaris en daarna als bisschop heeft gediend.

De vorige paus lijkt in Leo XIV zijn opvolger te hebben gezien. In 2023 haalde Franciscus hem naar het Vaticaan om hem het hoofd te maken van de afdeling die bisschoppen benoemt. Daardoor had Prevost een machtige positie binnen het kardinalencollege.

Alle pausen kiezen zelf hun naam. Dat de nieuwe paus gekozen heeft om zichzelf Leo XIV te noemen komt doordat hij een historisch bewustzijn heeft, zegt Anton de Wit, hoofdredacteur van Katholiek Nieuwsblad.

"De vorige paus Leo XIII was in 1878 gekozen. Toen stond de wereld ook ontzettend op zijn kop, door de industriële revolutie, schrijnende armoede en de sociale onrust. Hij zag dat de katholieke gemeenschap daar antwoord op wilde", zegt De Wit.

"Paus Leo XIII heeft toen een heel belangrijk pauselijk geschrift gemaakt: Rerum Novarum uit 1891. Daarin stonden belangrijke katholieke antwoorden op dringende actuele vraagstukken."

Het ging met name om wat toen de sociale kwestie werd genoemd, het probleem van de armoede en ongelijkheid die onder het kapitalisme waren ontstaan. De paus wilde een alternatief bieden voor het socialisme, dat het kapitalisme omver wilde werpen, en bepleitte samenwerking tussen werkgevers en werknemers.

Signaal naar Trump

Met zijn naam verwijst paus Leo XIV er volgens De Wit naar dat er ook nu grote ideologieën zijn die heil op aarde beloven. "En daar moet een sociaal antwoord op geformuleerd worden, een gelovig antwoord met oog voor medemenselijkheid."

Met de naam wil de nieuwe paus ook een duidelijk signaal aan de Amerikaanse president Trump geven, zegt De Wit. "Dat het paus Leo XIV erom te doen is om het sociale gezicht van de kerk te zijn. De katholieke kerk in de Verenigde Staten is van oudsher een van de belangrijkste hulpverleners van migranten. Trump heeft de financiering van de vluchtelingendienst die zich inzet voor migranten in de VS stopgezet."

De Amerikaanse en Britse regering sluiten een handelsdeal, is op een persconferentie in Washington bekendgemaakt. Het is de eerste handelsovereenkomst sinds president Donald Trump in april grootschalige importheffingen aankondigde. Amerika is de grootste economie ter wereld, de Britse economie staat op de zesde plaats.

Volgens Trump is het een "volledige en allesomvattende handelsdeal", terwijl de Britse regering zich wat voorzichtiger uitdrukt. Beide regeringen gebruiken de term "historisch" - maar in de kern lijkt de handelsdeal er vooral op gericht om Trumps importheffingen te versoepelen.

Het Verenigd Koninkrijk kreeg in april een basistarief van 10 procent opgelegd op alle producten, en viel bovendien onder de 25 procent heffingen op staal, aluminium en auto's. De 10 procent blijft in principe bestaan, maar er zijn vrijstellingen gegeven voor specifieke markten. Zo zijn de importheffingen op staal en aluminium geschrapt en kan het VK 100.000 auto's naar Amerika exporteren tegen een lagere heffing. Ook voor Rolls-Royce motoren en vliegtuigonderdelen worden vrijstellingen gegeven.

Daar staat tegenover dat de Britten hun markt openstellen voor Amerikaanse producten als rundvlees, andere landbouwproducten, ethanol en machines. Daarnaast wordt er gehint op verdere gesprekken tussen de twee landen en zeggen ze dat er "meer details zullen volgen".

De Verenigde Staten zijn, na de EU, de op één na grootste exportmarkt voor het Verenigd Koninkrijk. Vorig jaar exporteerden de Britten voor 10 miljard dollar aan auto's naar de VS en voor zo'n 9 miljard dollar aan farmaceutische producten. Een voordeel voor het VK is dat er volgens Trump, anders dan met de EU, geen sprake is van een echt handelstekort. De handelsbalans - die Trump bij veel landen "oneerlijk" noemt - is tussen het VK en de VS redelijk in evenwicht.

'De speciale vriendschap'

Op diplomatiek niveau wordt de overeenkomst aan beide kanten van de Atlantische Oceaan als een succes gevierd. Voor de Britse premier Keir Starmer bewijst het dat zijn diplomatieke aanpak om Trump te paaien vruchten heeft afgeworpen.

De Britten sloegen niet terug met heffingen, Starmer onderhield warme banden met Trump en benadrukte steeds de historische "speciale vriendschap" die sinds de Tweede Wereldoorlog tussen de twee landen bestaat. Voor de Britse premier is dit bovendien bewijs dat het VK na de Brexit en los van het Europese handelsblok, wel degelijk zelfstandig handelsdeals kan sluiten.

Voor Trump is de deal een troef om erop te wijzen dat zijn importheffingen effect hebben. De Amerikaanse president heeft herhaaldelijk benadrukt dat meer dan tachtig landen nu dankzij zijn heffingen in de rij staan om handelsakkoorden te sluiten. Volgens Trump toont dat aan dat zijn handelsoorlog uiteindelijk goed zal zijn voor de Amerikaanse economie.

Economische boost

Positief economisch nieuws is zeer welkom in de kwakkelende Britse economie. Maar hoeveel verschil deze handelsdeal daadwerkelijk zal maken, valt nog te bezien. De Britse premier werd na de persconferentie gevraagd of het land nu beter af is dan voordat Trump president werd. Waarop de Britse premier antwoordde: "de vraag die je moet stellen is, zijn we beter af dan gisteren?"

Critici omschrijven de deal vooral als een fotomoment met beperkte economische waarde: de overeenkomst gaat alleen over goederen (en niet over diensten) en richt zich vooral op zichtbare producten zoals auto's en staal, waar Trump flinke heffingen op legde.

Handelsovereenkomst EU

Ondertussen werkt de Britse regering ook aan handelsovereenkomsten met de Europese Unie. Die gesprekken met de Europese Unie zijn economisch gezien mogelijk belangrijker voor de Britten: de EU blijft immers de grotere afzetmarkt voor het VK.

Brussel en Londen staan op het punt om op 19 mei een post-Brexit 'reset-top' te houden in Londen, waarbij de Britse Labour-regering nadrukkelijk toenadering zoekt. Ook aan Europese kant bestaat daar, mede vanwege de noodzaak tot militaire samenwerking, bereidheid toe.

Vanuit de Britse regering wordt benadrukt dat het land niet hoeft te kiezen, maar met beide economische blokken goede handelsrelaties kan onderhouden die elkaar niet hoeven te bijten.

De zwaardvis die vorige week op het wad bij de Eemshaven in Groningen werd gevonden, is vermoedelijk gestikt in de modder. Dat zegt conservator Pierre Bonnet van Ecomare tegen RTV Noord.

De kieuwen van het dier zaten vol met slib. Een dag voor het aanspoelen werd het dier al gezien in ondiep water met modder. "Het raakte waarschijnlijk in paniek", zegt Bonnet. "De bodem is hartstikke drabbig, je zakt er voor zeker dertig centimeter in weg."

Zeldzame vondst

Het dode dier werd vorige week woensdag ontdekt door hobbyfotograaf Martin Knol uit Winsum. "Ik nam een foto toen ik iets voorbij zag drijven", zegt hij. "Het zag er vreemd uit. Toen ik de foto had uitvergroot, zag ik de punt van het zwaard van de vis. Heel bijzonder."

Dat is het zeker, want zwaardvissen worden zelden gevonden aan de Nederlandse kust. De afgelopen eeuw gebeurde dat voorzover bekend drie keer. De laatste keer dat een Xiphias gladius werd aangetroffen in ons land is bijna veertig jaar geleden.

Vriescel

De dode vis ligt in de vriescel bij Ecomare. Ze willen er een plastic replica van maken. "We willen hem graag afgieten en preparen", zegt Bonnet. "Dat betekent dat er een siliconen mal gemaakt kan worden en dan krijg je een plastic, levensecht model van het dier."

Als die mal klaar is, gaat de vis voor onderzoek naar de universiteit van Wageningen. Daar wordt de maaginhoud van het dier bekeken.

Bonnet verwacht niet dat er nog een officiële doodsoorzaak zal worden vastgesteld. Als een zeezoogdier aanspoelt, moet worden onderzocht waaraan het is overleden, vertelt hij. Maar voor vissen bestaat die regel niet.

De 31-jarige Oekraïense legerarts Valeria Zoebko werd gevangengenomen door het Russische leger en zat zes maanden vast. De tengere majoor werd gemarteld en vernederd. Ze werkte in het ziekenhuis van Marioepol aan het begin van de oorlog, toen dat werd omsingeld. Krijgsgevangenschap was onontkoombaar.

"Het was zwaar, toen we dat hoorden. Dan weet je dat niet iedereen dit traject gaat overleven", vertelt Zoebko, zittend op een parkbankje in de stad Vinnytsja in het midden van Oekraïne. Daar werkt ze nu in een militair hospitaal, waar de zwaarstgewonden van het slagveld worden opgevangen.

Inmiddels is ze weer op gewicht. In Russische gevangenschap verloor ze tien kilo, omdat ze vooral pap kreeg. "Dat is ook een vorm van marteling."

Journaliste Viktoria Rosjtsjyna

Maar ze heeft het overleefd. Dat kunnen niet alle gevangenen zeggen. Zo werd het lichaam van de Oekraïense journaliste Viktoria Rosjtsjyna onlangs door de Russen terugbezorgd. Er waren enkele organen uit verwijderd, waarschijnlijk om de doodsoorzaak te verhullen. Haar lijkenzak was - al dan niet opzettelijk - anders gelabeld.

Rosjsjtyna was naar door Rusland bezet gebied afgereisd om onderzoek te doen naar de waarschijnlijk 16.000 Oekraïeners die zijn geïnterneerd. Ze lijkt al snel te zijn opgepakt. Journalisten hebben gereconstrueerd wat er met haar is gebeurd. Ze werd onder andere vastgehouden in een berucht gevangenkamp in Taganrog, dat vlak over de Russische grens aan de zee van Azov ligt.

Ook legerarts Zoebko werd daar vastgehouden: "Dat is het wreedste wat ik in heel mijn leven heb gezien. Het maakte daar niet uit of je man, vrouw of dokter was. 's Ochtends en 's avonds waren er controles. In de gang moesten we in spreidstand staan en werd je zonder reden geslagen - omdat we gevangenen waren."

"We moesten ons volledig uitkleden en door de gangen lopen. Dan wendde niemand zich af. Daar waren ook honden bij. Die beten niet, maar werden wel losgelaten."

Elektroshocks

Ook tijdens verhoren moest Zoebko zich uitkleden. "De ondervrager zei wat hij allemaal voor vreselijks van plan was. Ik antwoordde dat dat niet ging gebeuren." De arts kwam er met een pak slaag vanaf. Ze zegt niet te zijn verkracht. Of dat met andere vrouwen wel is gebeurd, wil Zoebko niet zeggen.

Haar ondervragers beschuldigden haar ervan Russische krijgsgevangenen te hebben mishandeld en daarbij lichaamsdelen te hebben afgesneden. Om een bekentenis af te dwingen werden elektroshocks gebruikt. "De eerste keer was dat verschrikkelijk. Het geluid van dat apparaat zal ik nooit vergeten."

Systematisch mishandeld

Het Oekraïense Media Initiative for Human Rights heeft vorige week een rapport gepubliceerd naar aanleiding van gesprekken met 138 ex-krijgsgevangenen. Slaan, vernederen, hondenaanvallen en het toedienen van elektroshocks zijn volgens het rapport allemaal gebruikelijke methodes.

De conclusies van het Oekraïense onderzoek zijn in lijn met wat de Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens zegt over de Russische behandeling van krijgsgevangenen: dat mishandeling wijdverspreid is en systematisch wordt toegepast. De hoge VN-commissaris gaat ervan uit dat de Russische autoriteiten daarvan op de hoogte zijn en dat er ook sprake is van coördinatie tussen de veiligheidsdiensten en het Russische gevangeniswezen.

Oekraïense militairen worden structureel gemarteld in Russische gevangenissen:

Zoebko beschrijft hoe ze in haar cel in Taganrog permanent het gegil uit de kelder hoorde van medegevangenen die werden gemarteld. Ze spreekt van "specifieke methodes", maar gaat liever niet in op details. De majoor weet wat er nodig is om iemand zo te laten gillen. In plaats van over gruwelijkheden te vertellen, lacht ze liever.

Vriendelijk begroet de legerarts de bleke soldaat Rostyslav Bohoetskyi (25 jaar) - ook een ex-gevangene. Samen wandelen ze op deze zonnige dag door het park. Zoebko helpt nu voormalige krijgsgevangenen om met hun trauma's om te gaan. "Wij kunnen praten over zaken waarover je niet kunt praten met mensen die dit niet hebben meegemaakt."

Rostyslav is net uitgeruild en heeft drie jaar vastgezeten. Zijn ouders vertellen dat het niet goed met hem gaat, maar weten niet wat hij heeft meegemaakt. "Hij vertelt niks", zegt zijn moeder, die toch vooral opgelucht is.

Majoor Zoebko: "Je gaat je familie niet vertellen wat je hebt meegemaakt, dat zou ze veel te veel pijn doen. Het is onverdraaglijk voor een vader of moeder om te horen wat ze allemaal met je kind hebben gedaan."

Wie vandaag naar de beurs keek zou denken dat de beurscrash door de Amerikaanse handelsoorlog veel langer dan vijf weken geleden is. De eerste dagen van april werden vergeleken met zwarte maandag uit 1987, het faillissement van zakenbank Lehman Brothers in 2008 en de coronalockdown uit 2020.

Maar met een slotkoers van bijna 902 punten is de pijn opvallend snel voorbij. Bijna dan. Want hoe broos het vertrouwen is bleek vanmiddag. Nadat de AEX was opgeklommen tot ruim 907 punten, gleed de beurs hard omlaag toen de Europese Commissie met een lijst maatregelen kwam om de Amerikaanse importtarieven te vergelden.

De storm waar beleggers vijf weken terug in belandden, was heftig. "Bij ons stond iedereen aan", blikt bestuurslid Wendy Winkelhuijzen van Van Lanschot Kempen terug op de door president Trump uitgeroepen 'Liberation Day'. "Markten houden niet van onzekerheid. En dat gebeurde die dag", zegt de bestuurder van de bank uit Den Bosch die werkt voor rijke klanten en pensioenfondsen.

Importtarieven

Vandaag bleek maar weer eens hoe broos het vertrouwen is. Het optimisme op de beurs, mogelijk doordat de Amerikaanse president Donald Trump een handelsakkoord met Groot-Brittannië zou sluiten, duurde tot ongeveer 2 uur 's middags.

Toen verdween de winst van de dag als sneeuw voor de zon omdat de Europese Commissie mogelijke tegenmaatregelen voor de Amerikaanse importtarieven presenteerde. Brussel wil onder meer vliegtuigen, auto's en auto-onderdelen en elektrische apparatuur uit de VS extra gaan belasten.

Dat leidde tot nieuwe onrust, weliswaar niet zoals vorige maand, toen bij Van Lanschot Kempen de telefoon roodgloeiend stond. "Klanten bellen ons, wij bellen klanten zelf ook actief. Iedereen kijkt naar wat dit betekent: wat weten we en wat kan er nog komen? We vragen ook vaak aan klanten: hoeveel risico kun je aan en waar word je wel en niet nerveus van?"

Verlies door paniek

Beleggers die snel nerveus worden hebben een maand na dato nog hoofdpijn. Wie in fondsen op de AEX belegde en in de eerste twee weken alles van de hand deed, kon 10 tot 5 procent van de winst kwijt zijn. Wie het hoofd koel hield door geen aandelen te verkopen, zit vergeleken met 31 maart nu op een plus van ongeveer een procent.

Vorig jaar kregen mensen die in Amerikaanse aandelen belegden ook te maken met de terugkeer van Donald Trump. Na zijn verkiezingswinst werden via stijgende beurskoersen in New York hoge winsten behaald.

Wie nog steeds in Amerikaanse aandelen belegt moet nu nog wat langer op de blaren zitten dan beleggers in Europese aandelen. Vergeleken met Liberation Day zit de belangrijkste graadmeter van de beurs in New York, de Dow Jones, nog zo'n 1,5 procent in de min. Daartegenover is de graadmeter met Amerikaanse technologiebedrijven, de Nasdaq, de klap met een plus van bijna 4 procent weer meer dan te boven.

Instapmoment

Van Lanschot Kempen zag dat de onrust op de beurzen juist ook nieuwe beleggers aantrok. "Er waren klanten die spaargeld beschikbaar hadden en dachten: 'Hé, dit is een goed moment om in te stappen'", zegt Winkelhuijzen

Ze pleit voor realisme: "Er is veel onrust geweest, maar de onrust is ondanks het herstel nog niet weg. Wij denken dat er importtarieven voor de EU komen, maar niet op het hoge niveau dat eerder werd genoemd. En ook dan is het belangrijk om met een goede beleggende blik te kijken naar welke bedrijven worden geraakt en wat dat voor hun bedrijfsvoering en resultaten betekent."

De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus van de Katholieke kerk. Prevost is een belangrijke curiekardinaal die een groot deel van zijn leven in Peru heeft gewoond en gewerkt. Hij heeft gekozen voor de naam Leo XIV. Het is de eerste Amerikaanse paus.

Prevost is afgestudeerd in het kerkelijk recht en een kundig bestuurder. Onder de vorige paus was hij hoofd van de afdeling die bisschoppen benoemt. Hij spreekt vloeiend Engels, Spaans en Italiaans.

De 133 kardinalen in Vaticaanstad hebben in twee dagen een nieuwe paus gekozen. Om 18.06 uur kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel, het teken dat er een opvolger van de vorige maand overleden paus Franciscus is.

Vier stemrondes

Het is erg snel gegaan. Na vier stemrondes is er een nieuwe paus gevonden, zegt Anton de Wit van het Katholiek Nieuwsblad.

Volgens hem is het een "historisch conclaaf met een enorme diversiteit aan kardinalen uit landen die nooit eerder deel hebben gemaakt uit het kardinalencollege". Het had volgens De Wit alle kanten kunnen opgaan. Het college bestond uit 133 kardinalen.

Bekijk hier het moment dat er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel komt:

Duizenden gelovigen op het Sint Pieterplein hebben de witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel gezien. Er brak een luid gejuich uit toen bekend werd dat de kardinalen een nieuwe paus hadden gekozen.

De Nederlandse Bisschoppenconferentie is blij dat het zo snel gelukt is om een nieuwe paus te kiezen. "Daar zijn we natuurlijk blij mee, dat het zo snel is gelukt", zegt een woordvoerder van de bisschoppenconferentie tegen persbureau ANP. "En dat er dus waarschijnlijk grote eensgezindheid is onder de kardinalen die gekozen hebben."

Het is begin mei en veel mensen vragen zich af of ze met een gerust hart de planten buiten kunnen zetten, of dat ze vanwege mogelijke nachtvorst beter nog even kunnen wachten. Die overgangsperiode in mei wordt ook wel aangeduid als IJsheiligen, naar de naamdagen van een aantal katholieke heiligen.

De ijsheiligen zijn Mamertus (11 mei), Pancratius (12 mei), Servatius van Maastricht (13 mei) en Bonifatius van Tarsus (14 mei). Volgens een volkswijsheid zijn dit de laatste dagen waarop nog nachtvorst kan optreden. Daarna is het relatief veilig om vorstgevoelige planten buiten te zetten.

Dit jaar zit vorst er ook in de komende dagen vóór 11 mei niet meer in. Het is wel fris, maar onder de 3 graden zakt het kwik niet meer. Alleen in buitengebieden (dus buiten de bebouwde kom van steden en dorpen) kan het vlak boven de grond nog aan het vriespunt komen. Maar omdat je daar in het algemeen geen plantjes poot, zou je vanaf nu die plantjes wel buiten kunnen zetten.

Zonovergoten dagen

Het weer ziet er de komende dagen warm en zonnig uit. Tot en met zaterdag zou er ook wat stapelbewolking in de middag kunnen ontstaan, daarna volgen een aantal zonovergoten dagen. Daarbij lopen de temperaturen steeds verder op. Overdag komt het kwik in de loop van het weekeinde boven de 20 graden uit en dat houden we de hele volgende week naar alle waarschijnlijkheid wel vast. De minima stijgen ook nog wat en liggen vanaf zondag rond 8 graden.

Al met al prima weer, ware het niet dat droogte zo langzamerhand ook wel een onderwerp gaat worden. Langere perioden met droogte horen, net als juist erg natte periodes, bij de klimaatverandering waar we mee te maken hebben.

Door die veranderingen mag je ook verwachten dat de kans op vorst in de nacht eerder in het jaar afneemt. Maar een afnemende kans wil niet zeggen dat je niet ook begin mei nog uitschieters naar beneden kunt verwachten. Vooralsnog is het dus wel veilig IJsheiligen een beetje aan te houden.

Nederland had de beslistermijn bij asielaanvragen in 2022 niet mogen verlengen. Dat meldt het Europese Hof van Justitie in een uitspraak. Die termijn mag alleen worden overschreden als plotseling veel meer asielzoekers een verzoek indienen, oordeelt het hof.

Het vorige kabinet verlengde de beslistermijn in 2022 van zes naar vijftien maanden. Het kabinet achtte dat nodig, omdat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) het hoge aantal asielaanvragen niet aankon. Er waren grote achterstanden ontstaan, waardoor veel asielzoekers veel langer moesten wachten op een beslissing dan de wettelijke termijn van zes maanden. Vanwege het overschrijden van de termijn van zes maanden, moest de IND miljoenen euro's aan dwangsommen betalen.

Een Turkse asielzoeker, wiens asielzaak met negen maanden was verlengd, vocht die verlenging aan in de rechtszaal. De rechtbank in Amsterdam oordeelde dat die verlenging in strijd was met de regels. Daarna werd het hoger beroep behandeld door de Raad van State. Die vroeg het Europese Hof van Justitie om uitleg te geven over de beslistermijn.

Het hof oordeelt dat de termijn alleen verlengd mag worden als het aantal asielaanvragen plotseling substantieel toeneemt. Dat was in 2022 niet het geval in Nederland. Personeelstekorten en bestaande achterstanden zijn volgens het hof geen geldige reden om de beslistermijn te verlengen.

'Kan duizenden zaken raken'

Wat dit in de praktijk betekent voor asieluitspraken in Nederland, is nog onduidelijk. De Raad van State zal de uitspraak van het EU-hof meenemen in het oordeel over de rechtszaak van de Turkse man. Daarna wordt duidelijk wat precies de gevolgen zijn voor lopende asielzaken in Nederland.

Volgens advocaat Marq Wijngaarden, die de Turkse asielzoeker bijstaat, raakt de uitspraak mogelijk duizenden lopende asielzaken. In maart had de IND in 35.730 zaken nog geen beslissing genomen na de termijn van zes maanden.

In al die zaken kunnen mogelijk dwangsommen worden opgelegd, zegt Wijngaarden tegen persbureau ANP. Zo'n dwangsom kan de overheid 100 euro per persoon per dag kosten. Zaken die inmiddels zijn afgehandeld, kunnen volgens hem geen aanspraak meer maken op een schadevergoeding.

VluchtelingenWerk, die zich ook aan de zaak verbond, noemt de uitspraak van vandaag tegen het ANP "van groot belang voor duizenden mensen die al jaren in onzekerheid verkeren".

De gemiddelde huurprijs voor een studentenkamer is januari, februari en maart dit jaar met ruim 6 procent gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Studenten betalen nu gemiddeld 683 euro per maand, blijkt uit een nieuwe rapportage van verhuurplatform Kamernet. In de ene stad gaat het harder dan de andere: in Wageningen steeg de gemiddelde huurprijs met bijna twintig procent.

Kamernet ziet dat het aantal kamers met een paar honderd is toegenomen dit jaar, waardoor het tekort aan studentenhuisvesting groot blijft. Volgens de Landelijke Monitor Studentenhuisvesting is er inmiddels een tekort van 23.000 kamers.

"De kamerprijzen blijven stijgen, terwijl het aanbod nauwelijks toeneemt", vertelt Jim Bijwaard van Kamernet. "Dit betekent voor veel studenten: weinig keuze en hogere kosten."

Voor studenten zoals Mitchell de Vries (24) hebben de hoge prijzen directe gevolgen. Hij wilde graag in Zwolle wonen, maar vond lange tijd geen betaalbare kamer. "Ik ben daarom in Zutphen blijven wonen. Toen de prijzen in Zwolle verder opliepen was het eigenlijk nog onaantrekkelijker geworden om in Zwolle te gaan wonen."

Mitchell heeft zijn zoektocht inmiddels gestaakt. "De prijzen zijn gewoon absurd en de studiebeurs blijft achter. Het wordt eerder onmogelijk dan makkelijk."

Wetgeving drukt op het aanbod

Kamernet wijst onder andere naar nieuwe wetgeving als mogelijke verklaring voor het dalende aanbod. Wetgeving zoals de Wet Betaalbare Huur, die bedoeld is om huurprijzen eerlijker te maken, kunnen ertoe leiden dat verhuurders hun panden gaan verkopen. "De belastingdruk en strengere regels maken het voor particuliere verhuurders financieel minder aantrekkelijk om door te gaan", zegt Bijwaard. Hij roept beleidsmakers op om "effectieve en langetermijnoplossingen" te realiseren.

LSVb: studenten trekken steeds vaker aan de bel

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) ziet de situatie met zorg aan. "Veel studenten kunnen de huur nauwelijks nog opbrengen", zegt Abdelkader Karbache, voorzitter van de LSVb. "Ze durven vaak geen actie te ondernemen vanwege hun tijdelijke huurcontract, uit angst om hun kamer te verliezen." Toch merkt de LSVb dat steeds meer studenten via huurteams juridische stappen zetten. "In tachtig procent van die zaken krijgen de studenten gelijk."

De politie heeft vorig jaar opnieuw meer drugslabs gevonden. Het waren er 167, zestien meer dan in 2023 en daarmee een nieuw record.

98 van deze productielocaties voor cocaïne, heroïne of synthetische drugs werden in woonwijken ontdekt, blijkt uit het jaarlijkse Nationaal Overzicht Drugslocaties. Dat zijn er flink meer dan in 2023, toen het er 72 waren. De meeste labs waren neergezet in een appartement of een ander soort huis.

Politiechef Willem Woelders zegt dat de veiligheid van omwonenden in het geding is door de grote risico's die criminelen nemen. "Dat het vreselijk mis kan gaan, hebben we meerdere keren gezien." Hij wijst op de explosie aan de Schammenkamp in Rotterdam begin 2024, waarbij drie mensen omkwamen.

Woelders waarschuwde vorig jaar al voor levensgevaarlijke situaties. Hij vraagt mensen om goed op te letten en verdachte signalen te melden. Begin dit jaar werd daarover ook een publiekscampagne gevoerd.

In de meeste drugslabs werden synthetische drugs gemaakt en dan met name MDMA. Dat gebeurde op 47 plekken, een stijging van bijna 50 procent. De politie schrijft dit toe aan de wereldwijd gestegen vraag naar die harddrug.

Bij de handel in cocaïne ziet de politie een nieuwe trend, namelijk de productie van procaïne. Criminelen gebruiken die pijnstiller om door de coke te mengen, het zogenoemde versnijden. Volgens de politie zetten drugsbendes hier fors op in "om zo meer winst te behalen uit de cocaïnehandel". Vorig jaar werden twintig plekken ontdekt waar procaïne werd geproduceerd.

Vermengd met mest

Bij de productie van harddrugs ontstaat ook veel chemisch afval, wat criminelen geregeld in de natuur dumpen of op straat achterlaten. In 2024 werden 217 dumpingen ontdekt, dat is het hoogste aantal sinds 2018.

Vaak werden de jerrycans of grotere vaten met vloeistoffen in de natuur gedumpt, maar niet altijd. In Amsterdam gooiden criminelen de stoffen ook in de ondergrondse afvalcontainers. Dat werd pas ontdekt toen de afvalverwerker de containers leeghaalde en er vloeistof uit de vuilniswagen liep. En in Noord-Brabant werd drugsafval vermengd met mest en over het land uitgereden.

De Europese Commissie dreigt heffingen in te voeren op verschillende Amerikaanse goederen die samen 95 miljard euro waard zijn. De Commissie wil die heffingen invoeren op het moment dat onderhandelingen met de Amerikanen over het schrappen van importheffingen niks opleveren.

De Commissie heeft een lijst opgesteld met goederen, waar de EU importtarieven op wil gaan heffen. Het gaat om landbouwproducten als noten, fruit en olijfolie. Ook staan vliegtuigen op de lijst, net als auto's en auto-onderdelen, elektrische apparatuur, camera's, jukeboxen en microfoons.

De Europese Commissie kondigde tegelijk met de presentatie van de lijst ook een procedure tegen de VS aan bij de Wereldhandelsorganisatie. Volgens de EU zijn de Amerikaanse heffingen een grove schending van de internationale handelsregels.

Onderhandelingen

Begin vorige maand kondigde Donald Trump importheffingen aan van 20 procent op alle producten die de VS vanuit de EU importeert. Kort daarna pauzeerde de Amerikaanse president die heffingen voor een periode van 90 dagen. Die tijd moest gebruikt worden voor het sluiten van handelsdeals en het verlagen of schrappen van heffingen.

Maar voor een heel groot deel van alle goederen die naar de VS gaan geldt nog altijd wel een importheffing van 10 procent. Voor auto's, staal en aluminium is de Amerikaanse heffing nog hoger: 25 procent. Ook die heffing is nog altijd van kracht.

Als tegenreactie heeft de EU vorige maand ook al een lijst opgesteld met goederen waar de EU importheffingen op wil gaan heffen. Die heffingen zijn toen gelijk met 90 dagen uitgesteld. De lijst van vandaag komt daar nu bij als extra druk op de VS, om nu toch echt serieus te gaan onderhandelen."

De Duitse inlichtingendienst noemt de Alternative für Deutschland (AfD) voorlopig niet "rechts-extremistisch" in afwachting van een rechtszaak van de partij. De inlichtingendienst komt niet terug van het besluit om de partij als zodanig te bestempelen, maar zal totdat er een uitspraak is de classificatie niet publiekelijk gebruiken.

De dienst hoopt daardoor het proces zo snel mogelijk te kunnen afronden, schrijven Duitse media.

AfD-leiders Alice Weidel en Tino Chrupalla laten in een gezamenlijke verklaring op X weten een "gedeeltelijk succes" te hebben geboekt. "Dit is een eerste belangrijke stap in de richting van onze feitelijke vrijspraak en daarmee het tegengaan van de beschuldiging van rechts-extremisme."

Bedreiging democratie

Eind vorige week werd bekend dat de Duitse inlichtingendienst de partij als rechts-extremistisch bestempelde. Volgens de dienst vormt de partij een bedreiging voor de democratie en bestaat er geen twijfel meer over dat de partij als geheel extreemrechts is. Volgens de inlichtingendienst zijn "de op etnische afkomst gebaseerde volksopvattingen die binnen de partij heersen niet verenigbaar met de vrije democratische basisorde".

Door de nieuwe status kregen de Duitse autoriteiten meer bevoegdheden om de partij in de gaten te houden. De partij zelf werd niet verboden. Dat de inlichtingendienst het stempel "rechts-extremistisch" voorlopig niet gebruikt, betekent ook dat de autoriteiten voorlopig minder ruimte hebben om de extra bevoegdheden te gebruiken.

Eerdere opschorting

In 2021 labelde de inlichtingendienst de AfD als "mogelijk rechts-extremistisch". Ook tegen dat label maakte de AfD bezwaar. De inlichtingendienst besloot daarop de term voorlopig niet te gebruiken, maar de partij werd vorig jaar niet in het gelijk gesteld door de rechter.

Bij de Bondsdagverkiezingen in februari dit jaar, werd AfD de tweede partij. In bijna heel voormalig Oost-Duitsland werd de partij de grootste.

Jongerentak Junge Alternative für Deutschland (JA) werd in 2021 al wel bestempeld als rechts-extremistisch. Dat jaar verbrak AfD de banden met de jongerenafdeling.

De brand die vandaag uitbrak bij een woonwinkel in Horst is onder controle. Dat meldt een woordvoerder van de veiligheidsregio. De brandweer is nog wel bezig met nablussen.

Ook de A73 is weer open. De snelweg werd eerder vandaag een tijdlang afgesloten vanwege zwarte rookwolken die er overheen trokken. Inmiddels komt er een stuk minder rook vrij, dus is de weg weer veilig voor verkeer.

Verloren

Ondertussen zijn brandweerlieden druk bezig met nabluswerkzaamheden aan de Bremweg. Het pand van woonketen Jysk is verloren, zegt de woordvoerder. Ook de naastgelegen dierenwinkel, waar het vuur later naar oversloeg, is niet meer te redden.

Wel zijn alle klanten en werknemers van beide winkels op tijd ontruimd. Ook bijna alle dieren konden naar buiten worden gebracht - alleen de vissen overleefden de brand niet, schrijft L1 Nieuws.

Het hele pand van de woonwinkel ging in vlammen op:

NL-alert

Bij de brand kwamen vandaag grote zwarte rookwolken vrij die in de wijde omgeving zichtbaar zijn. De wolken trokken over de A73 en richting bewoond gebied. Daarom kregen bewoners een NL-alert met het verzoek de ramen en deuren te sluiten en de ventilatie uit te zetten. Inmiddels geldt die waarschuwing niet meer.

In hoeverre er schadelijke stoffen vrijkomen, is nog onduidelijk. "Er zijn meetploegen onderweg om metingen te verrichten", aldus de woordvoerder.

Roetdeeltjes zijn neergeslagen tot het station een paar kilometer verderop, maar daar zaten geen giftige stoffen in.

Over de oorzaak van de brand is nog niks bekend.

Premier Schoof steunt minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken, die wil dat de EU onderzoekt of Israël zich nog houdt aan afspraken over mensenrechten en democratische principes. "Ik sta er natuurlijk achter. Dat is eenheid van kabinetsbeleid", zegt Schoof in een interview met NOS Stories.

PVV-leider Wilders suggereerde gisteren dat het besluit van Veldkamp om te vragen om een EU-onderzoek niet door het hele kabinet was genomen. "Waren alle ministers van alle partijen vooraf op de hoogte?, vroeg hij op X.

"Het is een besluit van minister Veldkamp", zegt Schoof daar vandaag over. "Hoe het tot stand is gekomen, daar doe ik geen uitspraken over." Maar hij steunt de stap van de Nederlandse NSC-minister van Buitenlandse Zaken "om een signaal af te geven dat we ons echt zorgen maken".

Hij voegt daaraan toe dat er vier coalitiepartijen zijn en dat het kabinet "altijd zoekt naar de steun van die vier fracties", maar dat dat niet altijd mogelijk is. Morgen zal er in de ministerraad over het besluit worden gesproken en daarin zitten ook de PVV-bewindspersonen.

Naar verwachting volgt er volgende week een debat in de Tweede Kamer. En het oordeel van PVV, VVD, NSC en BBB speelt dan een belangrijke rol. "Maar het is niet zo dat we, zeg maar, naar één fractievoorzitter luisteren ten opzichte van de stappen die wij zetten", zegt Schoof naar aanleiding van de tweet van Wilders.

Kijk hier naar het interview van NOS Stories met Schoof:

De premier denkt dat de aankondiging van Israël om de operatie in Gaza uit te breiden "heeft meegewogen" in het besluit van Veldkamp om een brief te schrijven aan EU-buitenlandchef Kallas. Hij vindt niet dat dat te laat is. "Nee hoor. Ik vind dat we echt op de juiste momenten de juiste dingen hebben gedaan."

Veldkamp maakte gisteren bekend dat Nederland de diplomatieke druk op Israël wil opvoeren. "Je hebt het recht om jezelf te verdedigen", zei hij, "maar de proporties lijken nu volledig zoekgeraakt. Dit is echt een streep in het zand."

Het kabinet heeft zich niet eerder in zulke scherpe bewoordingen over de acties in Gaza uitgelaten.

Er moet wat Nederland betreft Europees onderzoek worden gedaan naar de naleving door Israël van afspraken met de Europese Unie. Die afspraken hangen aan een handelsverdrag tussen de EU en Israël.

Er wordt op dit moment onderhandeld over verlenging van die afspraken. Nederland wil daar niet mee doorgaan zolang het onderzoek nog loopt, heeft Veldkamp aan Kallas laten weten.