NOS Nieuws - Algemeen

Kroonprinses Amalia heeft ruim een jaar in Madrid gewoond en gestudeerd vanwege haar veiligheidssituatie. Dat melden bronnen aan de NOS. Inmiddels woont ze in Amsterdam.

In oktober 2022 werd duidelijk dat Amalia te maken had met zware bedreigingen. Daardoor moest ze noodgedwongen thuis wonen en kon ze niet over straat. Naar nu blijkt heeft ze ongeveer een jaar in Madrid gewoond en gestudeerd. Amalia gaf in eerdere gesprekken ook aan dat ze het door de situatie erg moeilijk had en het normale leven miste. In de Spaanse hoofdstad had ze meer bewegingsvrijheid.

Volgens bronnen is de dreiging niet verdwenen, maar kan ze door maatregelen wel weer in Nederland wonen en studeren. Wat die maatregelen zijn, is niet bekend.

'Situatie hakte er hard in'

Koning Willem-Alexander vertelde in de podcast Door de ogen van de koning onder meer dat de situatie er "heel hard had ingehakt" bij zijn dochter en zijn gezin. "De onzekerheid, de onvrijheid, dat is niet zoals je je kinderen wil opvoeden en wat je je kinderen wil meegeven", zei hij. Ook zei hij dat hij trots was op haar, om hoe ze het allemaal volhield.

Morgen begint het staatsbezoek van de Spaanse koning en koningin. Amalia is voor het eerst zelf ook aanwezig bij een staatsbezoek aan Nederland. Niet geheel toevallig is dat het staatsbezoek van Spanje. Amalia zal zelf op Koningsdag voor het eerst te spreken zijn.

Amalia zei bij haar bezoek aan Sint-Maarten vorig jaar dat ze het "normale leven, het leven van een student" miste en het erg moeilijk had:

Een groep van veertig non-gouvernementele organisaties (ngo's) heeft een brandbrief gestuurd aan de Nigeriaanse autoriteiten over Shell. De oliemultinational maakte begin dit jaar bekend dat het zich helemaal terugtrekt uit de Nigerdelta. De ngo's vrezen dat de regio achterblijft met grootschalige vervuiling, zonder dat Shell opdraait voor de schade.

Een van de ondertekenaars is mensenrechtenorganisatie Amnesty International. Isa Sanusi, die bij Amnesty verantwoordelijk is voor Nigeria, zegt dat het risico bestaat dat Shell "met miljarden dollars wegloopt", terwijl de lokale bevolking achterblijft met schade aan hun leefomgeving en gezondheidsrisico's.

Een andere partij die de brief heeft ondertekend, is de Nederlandse Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO). In februari stelde deze ngo dat het certificeringsproces dat Shell gebruikt om te bepalen of olievervuiling is opgeruimd niet betrouwbaar is.

Daarbij vreest SOMO dat het ontmantelen van olie-infrastructuur "een enorme onbetaalde rekening" oplevert. "Verspreid over het landschap van de Nigerdelta liggen afgedankte pijpleidingen, boorputkoppen en andere olie-infrastructuur die een ramp in wording zijn."

Shell maakte in januari bekend dat het van plan is dochteronderneming SPDC voor 2,4 miljard dollar te verkopen aan een consortium. Het bedrijf vertrekt daarmee na ruim een halve eeuw van het Nigeriaanse vasteland. Volgens de briefschrijvers - een groep van Nigeriaanse en internationale ngo's - bestaat er veel onduidelijkheid over welke partijen verantwoordelijk worden; het zou vaag zijn wie de kopers zijn en in hoeverre het gaat om partijen die financieel stabiel zijn.

Over sommige bedrijven die deel uitmaken van de deal met Shell schrijft SOMO dat het "investeringsvehikels lijken, gesteund door geldschieters die geen interesse lijken te hebben in de situatie in de Nigerdelta en alleen zoveel mogelijk geld willen verdienen zolang het nog kan."

De organisaties roepen de Nigeriaanse toezichthouder op nog niet in te stemmen met de verkoop. Eerst zou geïnventariseerd moeten worden wat de schade in het gebied is als gevolg van de activiteiten van Shell, en wat het kost om die op te ruimen. Ook de kosten voor het ontmantelen van infrastructuur zouden niet zijn meegenomen in de verkoopplannen.

Olielekkages en rechtszaken

De laatste decennia is Shell verwikkeld geweest in een reeks rechtszaken, onder meer vanwege grootschalige lekkages die grote schade toebrachten aan de natuur en de leefomgeving van de bevolking. Het bedrijf moest daarvoor schadevergoedingen betalen.

Shell zegt dat veel lekkages kwamen door oliediefstal en sabotage, maar mensenrechtenorganisaties stellen dat het bedrijf zich daar ten onrechte achter verschuilt. Er zou onder meer te weinig worden geïnvesteerd in onderhoud en materieel waarmee oliediefstal kan worden tegengegaan.

Shell 'blijft betrokken'

Gevraagd naar een reactie op de brandbrief verwijst Shell naar een bericht op zijn website. Daarin zegt Shell dat het zijn Nigeriaanse bedrijf SPDC verkocht heeft op een manier die ervoor zorgt dat de kennis behouden blijft en alles naar behoren blijft werken. Ook zegt het bedrijf dat het blijft helpen met het beheer van belangrijke onderdelen van SPDC die gas leveren voor Nigeria's gasprojecten en dat het in Nigeriaanse gasprojecten blijft investeren.

Over de vervuiling zegt Shell dat het Nigeriaanse bedrijf SPDC na de verkoop nog steeds verantwoordelijk is voor het opruimen van olielekkages die in het verleden zijn ontstaan. Ook al krijgt SPDC nieuwe eigenaren, het bedrijf zal zijn deel van de verantwoordelijkheid voor eventuele milieuschade blijven dragen. Volgens Shell betekent dit dat SPDC zorg moet blijven dragen voor het milieu, inclusief het opruimen van oude lekkages.

In navolging van de NS zetten de vervoersbedrijven in Den Haag, Rotterdam en Amsterdam zaterdagavond 3 minuten de trams, metro's en bussen stil. Ook de pont over het IJ in Amsterdam vaart tijdelijk niet.

Alle treinen van de NS staan om 22.30 uur 3 minuten stil uit protest tegen het geweld tegen medewerkers. Eerder liet de regionale spoorvervoerder Arriva al weten mee te doen met de actie.

"Ook wij herkennen helaas de toename van agressie tegen onze medewerkers", zegt de directeur van het Amsterdamse vervoersbedrijf GVB Claudia Zuiderwijk. "Dit gebeurt dagelijks en we schrikken er steeds van. Het raakt ons diep als we lezen dat mensen met een publieke taak worden belaagd. De maatschappij verhardt enorm en daar hebben wij als ov-bedrijf ook last van."

Ook bij het Amsterdamse vervoersbedrijf krijgen medewerkers regelmatig te maken met agressieve reizigers. Denk aan belediging, duwen of trekken, ruzie of vechten. Verbale agressie of intimidatie komt ook veel voor.

Van de trap gegooid

Afgelopen weekend werd een conducteur van de NS in een trein mishandeld door een groep jongens. De vrouw was aan het werk in een dubbeldekkertrein tussen Delft en station Den Haag Hollands Spoor. Ze werd van de trap gegooid, geschopt en geslagen en brak een arm. Ook een machinist kreeg klappen.

De NS wil met het aangekondigde protest een signaal afgeven. "Tot hier en niet verder", zei NS-directeur Wouter Koolmees.

Een dochterbedrijf van huisartsenketen Co-Med is door de rechtbank in Maastricht failliet verklaard. De keten ligt al langere tijd onder een vergrootglas na klachten van cliënten en een rapport van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Een woordvoerder van de rechtbank laat weten dat vanochtend het faillissement is uitgesproken. Co-Med benadrukt dat het zorggedeelte van het bedrijf financieel gezond is. Het onderdeel dat nu failliet is verklaard biedt diensten aan allerlei huisartsenpraktijken.

Of dit inderdaad geen gevolgen heeft voor de patiënten van de dertien praktijken van Co-Med zoeken zorgverzekeraars nu uit.

De commerciële huisartsenketen heeft de dertien praktijken de afgelopen jaren overgenomen. De NZa en de IGJ merkten dat de kwaliteit van de zorg niet altijd op orde was bij dit soort commerciële huisartsenpraktijken en waarschuwden dat de commerciële ketens zo groot kunnen worden, dat ze too big to fail worden.

Hulplijn

Het failliete dochterbedrijf was een callcenter dat huisartsenpraktijken konden inzetten tijdens piekmomenten. "Hierdoor kunnen de assistentes zich meer focussen op de fysieke zorg van de patiënten in de praktijk", schrijft Co-Med op hun website.

De directie van het bedrijf zegt dat ze de laatste maanden nog geprobeerd hebben om afspraken te maken met de belanghebbenden. "Echter is helaas gebleken dat dit gezien recente ontwikkelingen geen haalbare casus is."

Een van de schuldeisers is detacheringsbureau CareAbout. "Het gaat bij ons om meer dan 100.000 euro dat we eisen", vertelt directeur Timothy Hoolhorst. Het bedrijf levert sinds november doktersassistenten aan het onderdeel. "Er is in totaal maar één factuur betaald van zo'n 900 euro. Daarna is er nooit meer een cent overgemaakt."

Schulden?

De rechtbank heeft Dimitry Aertssen aangesteld als curator. De oorzaak van het faillissement is tweeledig: "Er waren organisatorisch problemen en ze hadden een discussie met de Belastingdienst." Die discussie ging over of het bedrijf vrijgesteld was van btw omdat het in de zorgsector werkzaam was.

De komende weken gaat Aertssen verder onderzoeken in hoeverre er geldstromen liepen tussen de failliete callcenter-bv en de zorg-bv van Co-Med. Die zorg-bv is waar alle huisartsenpraktijken van Co-Med onder hangen. Dat bedrijf maakte in 2022 nog 1,2 miljoen winst, laat het laatste jaarverslag zien. Ook is duidelijk dat de callcenter-bv geld geleend had van de zorg-bv.

De curator heeft een gesprek gehad met de directie van Co-Med. "De directie heeft gezegd dat de zorg niet in gevaar komt. Ik kan dat zelf moeilijk inschatten, omdat ik pas net ben begonnen met mijn onderzoek."

Zorgverzekeraars

Ook de vier grote zorgverzekeraar Menzis, Zilveren Kruis, VGZ en CZ volgen de zaak op de voet. Er leefden al voor dit faillissement zorgen over de bereikbaarheid van praktijken van Co-Med. "De failliete bv detacheert mensen aan het centrale callcenter in Amsterdam", zegt een woordvoerder van CZ. "Guy Vroemen van Co-Med heeft ons vandaag gezegd dat de zorg gewoon beschikbaar is en de praktijken bereikbaar zijn. Maar dat stelt ons niet helemaal gerust. We bellen nu zelf alle praktijken om dat te controleren."

Patiëntenfederatie Nederland maakt zich grote zorgen over het faillissement, zeggen ze op X. "Wij roepen het ministerie, de inspectie, de Nederlandse Zorgautoriteit en alle andere betrokken partijen op om op korte termijn in te grijpen en alles wat er in hun macht ligt in te zetten om de noodzakelijke huisartsenzorg beschikbaar te houden voor patiënten in Nederland." De belangengroep wil dat er op langere termijn meer controle en toezicht komt.

Ook de Landelijke Huisartsen Vereniging is bezorgd over het faillissement. "We hopen dat zorgverzekeraars en inspectie snel en adequaat reageren en dat er in gezamenlijkheid met de curator een afwikkeling komt. Ook voor patiënten en personeel", zegt een woordvoerder.

De groep mensen in Nederland die in voedselnood verkeert wordt maar niet kleiner, zo waarschuwt het Rode Kruis. Het gaat om mensen die dagelijks niet of onvoldoende te eten hebben. Toch blijkt uit cijfers dat de armoede in Nederland juist afneemt. Hoe zit dit precies?

1. Hoe groot is de armoede in Nederland?

Statistisch gezien neemt de armoede alleen maar af. Zo leefden in Nederland begin jaren tachtig bijna drie van de veertien miljoen inwoners onder de armoedegrens. Vorig jaar waren dat er een kleine 640.000 op ruim zeventien miljoen inwoners, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In dertig jaar tijd is de gemiddelde Nederlander meer dan de helft rijker geworden. "Mensen die vinden dat het nu slecht gaat, zou ik willen voorhouden dat het beter gaat dan je denkt", zei CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen vorige maand nog.

2. Hoe kan het dan dat meer mensen niet kunnen rondkomen?

Dat komt door een groeiende kloof tussen mensen die erop vooruitgaan en die achterblijven, schreef het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) vorige maand. Veel huishoudens plukken de vruchten van diverse overheidsmaatregelen met toeslagen en hogere lonen. Maar dat geldt volgens het Nibud vooral voor consumenten die door de inflatie moesten bezuinigen op vakanties of uitjes.

Voor huishoudens die de eindjes voor die tijd al amper aan elkaar konden knopen veranderde er niet veel. Het gaat niet alleen om laagopgeleiden met lage inkomens, maar ook om jongvolwassenen die bijvoorbeeld door hoge huren weinig overhouden. "Mensen die moeilijk kunnen rondkomen hebben meer dan gemiddeld moeite met het betalen van de dagelijkse boodschappen", constateert het Nibud.

3. Er is toch hulp voor mensen die niet kunnen rondkomen?

Die is er. Maar volgens het Nibud is die toch onvoldoende en vaak ook complex. Het Rode Kruis ziet daarbij dat er veel schaamte is om de hulp überhaupt te gaan zoeken, waardoor veel armoede verborgen blijft. "Het zijn mensen die ondanks alle maatregelen tussen wal en schip zitten", zo vat Suzanne Segaar, hoofd Nationale Hulp Rode Kruis, het samen.

Volgens haar wordt voedsel door de hoge vaste lasten een sluitpost. "Wij zien ouders die een maaltijd overslaan zodat de kinderen wel te eten hebben. Het zijn gezinnen die de huur en gas wel betalen, maar te weinig hebben om boodschappen te doen. Of mensen die door kosten voor een medische ingreep niet meer rondkomen. Voor hen is er ook een drempel om bijvoorbeeld bij de voedselbank aan te kloppen. Niemand wil voedselhulp."

Elly's Place helpt mensen "die tussen wal en schip vallen" met voedselpakketten:

4. Waarom lopen de cijfers en de praktijk over armoede zo uiteen?

Volgens Nadja Jungmann, lector schulden en incasso bij de Hogeschool Utrecht en bijzonder hoogleraar schuldenproblematiek aan de Universiteit van Amsterdam, wordt armoede nu vooral berekend op basis van het besteedbaar inkomen. Er wordt niet gekeken naar andere hoge kosten en schulden die verschillende huishoudens hebben: "Je kunt een laag inkomen hebben, maar door bijvoorbeeld een lage huur nog wel redelijk kunnen rondkomen. Maar je kunt ook een redelijk inkomen hebben, maar door schulden niet genoeg te besteden hebben. Toch zit je dan officieel niet in een armoedegroep."

5. Wat kan er aan die verborgen armoede gedaan worden?

Jungmann pleit als lid van de adviescommissie sociaal minimum voor een verhoging hiervan. Maar zij stelt ook dat er een einde moet komen aan de huidige lappendeken van hulp, bij bijvoorbeeld gemeenten: "Mensen komen voor hulp in een bureaucratisch doolhof terecht, waarin ze verdwalen. Organiseer landelijk wat landelijk kan, bijvoorbeeld voor één bundel waar je verschillende voorzieningen kunt aanvragen."

Het CBS en Budgetvoorlichting werken overigens samen met het Sociaal en Cultureel Planbureau aan een nieuwe armoedegrens. Hierin moet niet alleen worden gekeken naar besteedbaar inkomen, maar ook naar vermogen en de feitelijke uitgaven aan vaste lasten van verschillende groepen huishoudens.

Sterrenkundigen hebben een enorm zwaar zwart gat ontdekt in de Melkweg. Het is het op één na grootste in de Melkweg en het staat verrassend dichtbij, op zo'n 2000 lichtjaar afstand.

Black Hole 3, kortweg BH3, vormt geen enkel gevaar, want 'dichtbij' is een relatief begrip in de kosmos. Een ruimtevaartuig met de snelheid van een spaceshuttle zou er zo'n 100 miljoen jaar over doen om er te komen. In 2022 werd al een kleiner zwart gat ontdekt dat nog dichterbij staat, zo'n 1560 lichtjaar, maar ook dat is nog altijd gigantisch ver weg.

De ontdekking is gedaan met de Europese astronomische satelliet Gaia, die sinds 2013 bezig is data te verzamelen voor een 3D-kaart van het Melkwegstelsel. Daar werken ook Nederlandse sterrenkundigen aan mee van de Universiteit Leiden en de Rijksuniversiteit Groningen. "Dit is een hoogtepunt voor ons, een van de grootste ontdekkingen met Gaia tot nu toe", zegt onderzoeker Amina Helmi.

BH3 werd bij toeval ontdekt tijdens het analyseren van de data van Gaia. Een ster in het sterrenbeeld Arend blijkt een vreemde wiebelbeweging te maken, die wordt veroorzaakt door het zwarte gat waar hij omheen draait. Met de Very Large Telescope van de Europese sterrenwacht in Chili (ESO) werd de massa van het zwarte gat daarna nog eens gemeten, evenals de bijzondere chemische samenstelling van de ster die hem vergezelt.

Het is niet het eerste zwarte gat dat met de satelliet wordt ontdekt in de Melkweg - BH1 en BH2 gingen hem voor - maar wel de grootste, en dat maakt het bijzonder. BH3 heeft 33 keer de massa van de zon, voor andere zwarte gaten is dat gemiddeld maar 10 keer. Het zwaarst bekende zwarte gat in ons sterrenstelsel, Sagittarius A, heeft miljoenen keren de massa van de zon en staat in het midden van de Melkweg, meer dan 25.000 lichtjaar ver weg.

"We komen bij het gereedmaken van de gegevens wel vaker bijzondere dingen tegen, maar dit was zo verrassend dat we er nu mee naar buiten komen", laat Anthony Brown van de Universiteit Leiden weten. "Zodat wetenschappers wereldwijd zo snel mogelijk dit bijzondere zwarte gat nader kunnen onderzoeken."

Collega Amina Helmi van de Rijksuniversiteit Groningen verwacht dat de ontdekking sterrenkundigen helpt om beter te snappen hoe zo'n zwaar zwart gat kan ontstaan. "Eerder heeft mijn eigen onderzoeksgroep met Gaia een groep sterren ontdekt die zijn ingevangen door onze Melkweg. En nu blijkt daar dus ook een zwart gat aanwezig. Dat is heel bijzonder." Zo'n sterstroom - een lange sliert van sterren - met een zwart gat hadden astronomen nog niet eerder gezien. De impact op het onderzoek is daarom groot, denkt ze. "Dit geeft heel veel clues."

Helmi verwacht dat met Gaia nog wel meer zwarte gaten zullen worden ontdekt. Maar het ligt voor de hand dat die niet zo zwaar zijn als BH3 en zo relatief dichtbij staan. "Anders hadden we ze wel al kunnen opmerken." De astronomen verwachten dat meer telescopen de komende tijd op BH3 worden gericht om het fenomeen verder te onderzoeken.

Delta, het journalistieke platform van de TU Delft, heeft een artikel over het functioneren van het universiteitsbestuur offline gehaald. Hoofdredacteur Saskia Bonger zegt te zwichten voor juridische druk van de universiteit.

De druk zou daarnaast komen van een directeur die in het artikel wordt verweten niet goed te functioneren. De man kwam vorig jaar in dienst bij het Innovation & Impact Centre van de universiteit, maar volgens Delta waren er vanaf het begin twijfels bij het personeel.

Medewerkers zagen hem niet aan het werk, hij was snel afgeleid en overleggen werden afgezegd, schrijft Delta. Daardoor voelden zij zich niet gehoord en niet serieus genomen.

Directeur kwam niet opdagen

Medewerkers die bij de vertrouwenspersoon aan de bel trokken, kregen via de mail te horen dat leden van het managementteam niets over de kwestie mochten zeggen. "Anders zullen maatregelen worden genomen." Dat viel verkeerd bij de medewerkers, die het opvatten als dreigen met ontslag.

De betreffende directeur is niet meer aan het werk. Officieel loopt zijn contract wel door. Ook daarover had het personeel volgens Delta veel vragen, maar men kreeg geen antwoorden.

"De melders voelen zich niet serieus genomen", zegt hoofdredacteur Bonger. "Ze weten dat er dingen spelen, maar krijgen geen antwoorden, terwijl ze het wel moeten oplossen als een directeur bij een vergadering met externe partijen niet komt opdagen."

Daarop zegt een deel van de medewerkers het vertrouwen op in verschillende bestuurders, onder wie de voorzitter van het college van bestuur, Tim van der Hagen. Het personeel weet niet meer tot wie ze zich kunnen richten, als ze zich op het werk sociaal onveilig voelen.

Persoonlijk aansprakelijk

De beschuldigde directeur, die inmiddels dus thuiszit, heeft Delta via een advocatenkantoor gesommeerd het artikel te verwijderen. Als dat niet zou gebeuren, zou aangifte worden gedaan van smaad of laster.

In het offline gehaalde artikel staat dat de directeur meerdere keren om een reactie is gevraagd, maar dat hij niet heeft gereageerd.

Ook de TU Delft zelf wilde het artikel in eerste instantie offline hebben. De universiteit zei maandagavond dat niet geciteerd mag worden uit vertrouwelijke documenten die in het artikel worden aangehaald. Als de redactie niet zou ingrijpen, zou de TU de makers - allen in dienst van de TU - persoonlijk aansprakelijk stellen voor eventuele schade die de universiteit zou lijden.

Hoofdredacteur Bonger spreekt van een zwarte dag en heeft het artikel na enkele uren offline gehaald. "Ik werk al twintig jaar voor Delta, maar dit heb ik nog niet eerder meegemaakt."

Vanmorgen kwam voorzitter Tim van der Hagen namens het college van bestuur met een statement. Hij bied daarin excuses aan en schrijft dat het bestuur van Delta nooit had mogen verzoeken om het artikel in te trekken.

"TU Delft zit midden in het proces van het opstellen van het verbeterplan sociale veiligheid. Dat maakt het voorval extra pijnlijk", schrijft hij.

Onderzoek naar wanbeheer

Daarmee refereert Van der Hagen aan een onderzoek van de onderwijsinspectie, dat vorige maand naar buiten kwam. Daarin wordt geconcludeerd dat de TU te weinig doet aan de sociale veiligheid van medewerkers. Bij de universiteit zou sprake zijn van wanbeheer. De inspectie kreeg bijna 150 meldingen over intimidatie, uitsluiting, racisme, seksisme en pesten.

De verantwoordelijken waren vrijwel allemaal personen in een hogere functie dan de mensen die de melding deden.

Bonger ziet sinds de publicatie van dat rapport nog geen verbetering: "Dat de TU kiest voor deze aanpak, is een bevestiging van de situatie waarin de TU zich volgens de onderwijsinspectie bevindt."

Een 59-jarige Nederlandse tantramasseur is donderdag door de politie in Portugal opgepakt omdat hij zich had geprobeerd te onttrekken aan een gevangenisstraf. De man werd tot aan de Hoge Raad veroordeeld voor seksueel misbruik van vrouwelijke cliënten, maar vluchtte het land uit.

De Hoge Raad bevestigde begin vorig jaar dat Nico D. zich tussen 2013 en 2017 tijdens tantrische sessies schuldig had gemaakt aan "ontuchtige seksuele handelingen" met zes vrouwen die aan zijn zorg waren toevertrouwd. De straf die hij daarvoor kreeg was 2,5 jaar cel, waarvan 10 maanden voorwaardelijk. Daar haalde de Hoge Raad alleen drie weken vanaf omdat het Openbaar Ministerie de geldende termijnen had overschreden.

Afgelopen oktober begon een team van de politie-eenheid Midden-Nederland, gespecialiseerd in de opsporing van gevluchte veroordeelden, met een onderzoek naar zijn verblijfplaats. Daaruit kwam uiteindelijk naar voren dat hij in Portugal verbleef. Nederland heeft de Portugese autoriteiten inmiddels om zijn uitlevering gevraagd.

Nico D. is niet de enige tantramasseur die werd veroordeeld voor misbruik van cliënten; dat gebeurde eerder ook met Edwin M. Hij kreeg een zwaardere straf: drie jaar cel, waarvan een half jaar voorwaardelijk.

Een stuk puin dat begin maart door het dak van een huis in Florida schoot, blijkt afkomstig van het internationaal ruimtestation ISS. Dat zegt het Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA. Het gaat om ruimtepuin dat niet helemaal in de atmosfeer is verbrand.

Op 8 maart boorde het object, met een lengte van 10 centimeter en een gewicht van 700 gram, door het dak van een huis in de kuststad Naples. Niemand raakte gewond. De eigenaar van het huis vertelde toen aan televisiezender WINK dat hij werd opgebeld door zijn zoon. "Ik stond te trillen en geloofde het niet. Hoe groot is de kans dat iets met zo'n kracht op je huis terechtkomt en zoveel schade aanricht."

Het voorwerp werd voor analyse naar het Kennedy Space Center gebracht. Het vermoeden bestond al dat het om ruimtepuin ging.

NASA bevestigt nu dat het object deel uitmaakte van een pakket batterijen dat in 2021 werd losgemaakt van het ISS. Het totale pakket woog op dat moment 2600 kilo en de verwachting was dat het volledig zou opbranden in de atmosfeer. Toch bereikte een metalen steun van het pakket de aarde.

Een van de astronauten van het ISS plaatste op X een foto van een totale pakket dat de ruimte in werd gestuurd:

Op de dag dat het stuk puin het huis in Florida raakte, was de terugkerende ISS-accu ook boven Nederland te zien. Satellietexpert Marco Langbroek wist het object toen vast te leggen. De Europese ruimtevaartorganisatie ESA berekende dat de accu boven Noord-Amerika de dampkring binnen zou komen.

Het is overigens aan de orde van de dag dat er ongecontroleerd ruimtepuin terug naar aarde komt. In de afgelopen vijftig jaar gebeurde dat gemiddeld een keer per dag. Wat niet opbrandt, komt vaak in de oceaan of onbewoond gebied terecht. Heel grote objecten, zoals oude ruimtestations, worden aan het einde van hun levensloop op afstand naar een afgelegen deel van de Stille Oceaan gedirigeerd.

De man die op tweede kerstdag in 2022 in Rotterdam een gezin doodreed, is veroordeeld tot acht jaar cel. Tegen de 30-jarige Suraj A. uit Den Haag was door het Openbaar Ministerie een gevangenisstraf van twaalf jaar geëist.

"U heeft met uw handelen groot verdriet en onherstelbaar leed veroorzaakt", zegt de rechtbank in Rotterdam. De rechter sprak ook over de nabestaanden, die volgens hem met de vraag blijven zitten waarom dit ongeluk is gebeurd. "U heeft daarover op geen enkele wijze duidelijkheid gegeven." Verder sprak de rechter over de diepe indruk die het ongeluk ook op getuigen en hulpdiensten heeft gemaakt.

Blanco strafblad

De rechtbank ging niet mee met de eis van het OM, onder andere omdat die "met name is gericht op vergelding". De rechtbank kwam tot een lagere straf, onder meer omdat Suraj A. een blanco strafblad had. Rijnmond schrijft dat de nabestaanden "zeer emotioneel" reageerden nadat ze het vonnis hadden gehoord.

Verder wilde het OM dat de man de komende tien jaar niet meer achter het stuur zou zitten. Daar was de rechter het niet mee eens, is te lezen in het vonnis. De uitleg daarvoor luidt onder meer dat A. zich niet eerder "buitensporig" heeft gedragen in het verkeer.

A. stond terecht op verdenking van drievoudige doodslag en rijden onder invloed. Volgens het OM reed de man met driemaal de toegestane hoeveelheid alcohol in zijn bloed en met hoge snelheid het jonge gezin dood. De rechtbank achtte hem vandaag op alle punten schuldig.

Ter plekke overleden

Het ongeluk gebeurde een kleine anderhalf jaar geleden op de kruising van een afrit van de A15 met de Groene Kruisweg in Rotterdam-Zuid: het Groene Kruisplein. Om 06.00 uur 's werd Michelangela (35) door Rinold (36) naar haar werk gebracht. Hun zevenjarige dochtertje Rinaigela ging mee, omdat ze nog niet alleen thuis kon blijven. Suraj A. reed met hoge snelheid op hen in.

De auto van het gezin vloog over de kop en kwam ondersteboven in een berm terecht. Alle drie gezinsleden overleden ter plekke.

De rechter zei vanmiddag onder andere dat A. de verkeersregels "in ernstige mate heeft overtreden". Ook was er geen bewijs waaruit bleek dat hij het ongeval probeerde te voorkomen. "Geen remsporen en het verkeerslicht stond op rood."

Tijdens de zitting twee weken geleden zei Suraj A. zich niets van het ongeluk te kunnen herinneren. "Ik worstel met de gedachte dat er een verschrikkelijk ongeluk is gebeurd", zei hij onder andere. "Hoe kan het dat ik daarbij betrokken ben geraakt? Dat er drie mensen zijn overleden vind ik echt verschrikkelijk."

De nabestaanden van het gezin en het OM beschreven het gedrag in de rechtszaak van Suraj A. toen als berekenend en niet gemeend. "Hij is vooral bezig met zichzelf en herleidt elke vraag naar hoe zielig hij is", zeiden vriendinnen van het gezin eerder deze maand tegen de NOS. Ze geloofden niet dat hij zich niks herinnert.

Het kabinet houdt vast aan het plan om contante betalingen boven 3000 euro te verbieden. De demissionaire ministers Van Weyenberg en Yesilgöz schrijven aan de Tweede Kamer dat Nederland anders mogelijk Europees geld misloopt.

Het voorstel om contante betalingen boven 3000 euro niet meer toe te staan, werd al in 2019 gelanceerd. Het toenmalige kabinet wilde met de maatregel witwassen door criminelen aanpakken. En ook het huidige (demissionaire) kabinet beschouwt het plan als een middel in de strijd tegen witwassen. "Criminelen gebruiken hiervoor vaak grote sommen contant geld", benadrukken Van Weyenberg en Yesilgöz.

Kritiek Autoriteit Persoonsgegevens

Het wetsontwerp waarin het verbod is opgenomen, bevatte nog meer voorstellen om witwassen tegen te gaan. Het kreeg kritiek van onder meer de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Volgens de AP zitten er allerlei privacyrisico's aan de wet.

De Tweede Kamer heeft de wet controversieel verklaard, wat betekent dat die in principe niet op korte termijn wordt behandeld. Het kabinet schrijft nu aan de Kamer dat het het voorstel voorlopig wil beperken tot het verbod op contante betalingen.

Van Weyenberg en Yesilgöz wijzen erop dat een limiet op contante betalingen inmiddels is opgenomen in de voorwaarden die de EU stelt aan financiële steun aan Nederland na de coronacrisis. Als Nederland daar niet aan voldoet, dreigt een korting van 600 miljoen euro, schrijven de ministers: "De deadline om deze maatregel uit te voeren staat op 31 maart 2025."

Op de Afsluitdijk is vanochtend een dode gevallen bij een botsing tussen een auto en een vrachtwagen. Vanwege het ongeluk was de Afsluitdijk in beide richtingen urenlang afgesloten. Rond 15.20 uur ging de weg weer open, meldt de ANWB.

Het ongeluk gebeurde rond 11.00 uur ter hoogte van Den Oever. Verschillende hulpdiensten werden opgeroepen, waaronder een traumahelikopter. Het dodelijke slachtoffer is de bestuurder van de personenauto, meldt Omrop Fryslân.

De oorzaak van het ongeluk is nog niet duidelijk, de politie doet onderzoek.

In de Verenigde Arabische Emiraten hebben zware regenval en windstoten geleid tot overstromingen. Delen van snelwegen zijn ondergelopen en het vliegverkeer van en naar Dubai is ontregeld.

In aanloop naar het noodweer was al besloten scholen dicht te houden en veel mensen werken vanuit huis. De autoriteiten hebben tankwagens de weg op gestuurd om water weg te pompen.

Ook andere Golfstaten hebben te maken met noodweer. In buurland Oman zijn de afgelopen dagen zeker achttien mensen om het leven gekomen. Tien van de slachtoffers zijn kinderen; zij verongelukten in een bus.

Er vallen in het sultanaat ook geregeld slachtoffers onder mensen die wadi's bezoeken. Dat zijn poeltjes van helder bergwater, waar mensen recreëren. Bij heftige regenval kunnen zij worden overvallen door overstromingen.

In de Golfregio regent het niet vaak. Als het gebeurt, is dat meestal in de koelere wintermaanden. De infrastructuur is er veelal niet op berekend, waardoor het water niet weg kan.

Ook in Oman heeft het noodweer geleid tot zware overstromingen:

De renovatie van het Binnenhofcomplex gaat zeker 2 miljard euro kosten. Het complex van verschillende monumentale gebouwen, waaronder de Eerste en Tweede Kamer, is in veel slechtere staat dan was voorzien, zo heeft demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken vandaag aan de Tweede Kamer bekendgemaakt.

De Jonge spreekt van een "gigantisch bedrag", maar noemt de kosten "onvermijdelijk". In 2015 werd de renovatie op 475 miljoen euro geschat, recenter stond de teller op bijna 844 miljoen euro. Er is geen nieuwe inschatting gemaakt van de duur van de renovatie. Vorig jaar werd al een vertraging van twee jaar aangekondigd naar eind 2028. Daar wordt nu nog van uitgegaan.

Sinds 2021 zijn alle bewoners van het Binnenhof vertrokken en konden de gebouwen ontmanteld worden. Nu, drie jaar later, wordt steeds duidelijker hoe slecht de staat van het complex is. Er is veel meer asbest gevonden, muren en plafonds zijn grotendeels verrot, en achter systeemplafonds komen historische elementen tevoorschijn die behouden moeten blijven.

Ook zijn er lekkages: het water van de Hofvijver stroomt bijvoorbeeld op sommige plekken de Eerste Kamer binnen. Een andere tegenvaller zijn de opgelopen bouwkosten, gestegen lonen en toegenomen veiligheidseisen. Ook wil de Tweede Kamer een zo duurzaam mogelijke renovatie en dat kost geld.

Enkele recente foto's van de renovatie:

Verantwoordelijk minister De Jonge zegt dat er nu pas een goede inschatting gemaakt kan worden van de werkelijke kosten. Bij de start van het project is al rekening gehouden met een kostenoverschrijding, de zogeheten 'disclaimers'. Het bedrag wordt betaald uit de schatkist van het ministerie van Financiën. De Jonge: "Met de renovatie kunnen we dit schitterende monument, het oudste regeringscentrum ter wereld, voor de toekomst behouden."

De minister zegt dat er in 2015 "niet een goede inschatting" is gemaakt van de kosten, maar dat men destijds ook niet alles wist. De veiligheidseisen waren ook niet zo streng als tegenwoordig. "Men wist niet wat we nu weten, er kon niet onder de vloeren en achter de wanden worden gekeken."

'Nachtmerrie voor bouwers'

Het Binnenhof is het grootste monumentale complex van gebouwen, groter bijvoorbeeld dan het Rijksmuseum in Amsterdam. Het heeft een oppervlakte van bijna 90.000 m2 en bevat 4000 kamers. Het probleem, benadrukt het Rijksvastgoedbedrijf, is dat er geen sprake is van één gebouw, maar een verzameling van historische gebouwen, waarvan de oudste dateren uit de 14de eeuw.

De Jonge zegt dat de renovatie "een ultieme droom" is voor archeologen. maar "een nachtmerrie" voor bouwers. "In die 4000 kamers is geen enkele plint hetzelfde, alles moet apart bekeken worden."

Een massale Iraanse raketaanval met uiteindelijk weinig schade versus grootschalige verwoesting van energiecentrales, stuwdammen en appartementencomplexen. Het contrast tussen Israël en Oekraïne toont het grote belang van het wel of niet hebben van een dekkend netwerk van moderne luchtafweer.

Luchtafweer is topprioriteit, zeggen experts tegen de NOS. En toch blijft het, ook bij recente budgetverhogingen, een ondergeschoven kind. Deze week werd bekend dat Nederland wel extra wil investeren in luchtverdediging, maar pas vanaf 2028 - en bovendien met een bedrag dat niet toereikend is voor daadwerkelijke capaciteitsvergroting.

Intussen vraagt de Oekraïense president Zelensky bondgenoten om extra Patriot-luchtafweersystemen. Die moeten onder meer de miljoenenstad Charkiv dicht bij de Russische grens beschermen tegen zware Russische zweefbommen. Duitsland gaf zaterdag gehoor aan de oproep door één extra Patriot-batterij te leveren. Maar om Oekraïne effectief te beschermen, zijn er 25 nodig.

Oekraïne steunen én bijbestellen

Kunnen andere Europese landen bijspringen en gelijktijdig de eigen luchtverdediging op peil houden? Hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga van de Universiteit Leiden denkt van wel. "Niet alleen om humanitaire, maar ook om strategische redenen is het belangrijk dat Europa zo snel mogelijk extra Patriots levert aan Oekraïne."

"Vervolgens hebben wij zelf de tijd om orders te plaatsen. Fabrikant Raytheon heeft gezegd dat er voldoende productieruimte is." Het bedrijf zou inmiddels één batterij per maand kunnen produceren, maar die capaciteit wordt bij gebrek aan bestellingen niet volledig benut.

De Patriot bewijst in Oekraïne grote defensieve waarde, zegt defensie-expert Dick Zandee van Instituut Clingendael. "De Patriot blijkt zeer succesvol te zijn en, wellicht tegen eerdere verwachtingen in, zelfs in staat de hypersonische Kinzhal-raketten te onderscheppen." Over die zeer snelle raketten beweerde Rusland dat ze niet te onderscheppen waren.

Maar het probleem voor Oekraïne is dat het een groot land is, met een vijand die geen onderscheid maakt tussen militaire doelen en burgerdoelen. Dus moeten naast vliegvelden en loopgraven ook alle steden en infrastructuur beschermd worden. Afgelopen week werd bij Kyiv een grote elektriciteitscentrale verwoest door een Russisch bombardement. Volgens sommige analisten duidt dit op een tekort aan luchtafweermunitie.

"Oekraïne wordt al twee jaar dagelijks aangevallen", zegt Osinga. "In de maand maart alleen al moest het land 4000 projectielen incasseren. Mogelijk zijn ze door hun voorraden luchtdoelmunitie heen."

Maar het kan ook liggen aan de spreiding van de defensieve batterijen. Analyse van het sterk slingerende vluchtpad van Russische drones en kruisraketten lijkt erop te wijzen dat ze mazen in het net gevonden hebben en om de verdedigde centra heen bewegen.

Europese luchtafweer wegbezuinigd

Het is het grote verschil met Israël. Bij de massale aanval zaterdag van honderden drones, kruisraketten en ballistische raketten door Iran werden vrijwel alle projectielen uitgeschakeld in de lucht. Die volledig dekkende, gelaagde afweer is ook de doctrine die Europa had tijdens de Koude Oorlog, zegt Osinga - maar die is voor een belangrijk deel wegbezuinigd.

Duitsland deed echter kortgeleden wel een bestelling voor extra Patriot-batterijen en ook Polen deed grootschalig inkopen: vorig jaar bestelde het land maar liefst 48 lanceerinrichtingen. Ook Zweden, het jongste NAVO-lid, besloot onlangs het luchtruim beter te beschermen met de luchtdoelraket.

Nederland heeft, ook twee jaar na het uitbarsten van de grootschalige oorlog in Oekraïne en het verhogen van het defensiebudget, niet besloten tot uitbreiding van de Patriot-luchtafweer. Nederland heeft één squadron, bestaande uit drie zelfstandig opererende vuureenheden (batterijen). Die beschikken elk over een radar en meerdere lanceerinrichtingen. Vorig jaar leverde Nederland twee lanceerinrichtingen aan Oekraïne, afkomstig uit de reserve.

'Kosteneffectieve defensieversterking'

Patriots zijn bij een groot gewapend conflict nodig om het volledige Europese luchtruim aan de oostkant af te sluiten. Daarnaast zijn ze nodig om belangrijke centra in het achterland te beschermen, zoals grote steden en havens, zegt Zandee. De bestaande capaciteit schiet voor beide taken tekort. "Gezien de langeafstandluchtdreiging van kruisvluchtwapens en raketten ligt versterking van de luchtverdediging met extra Patriot-vuureenheden voor de hand."

Extra Patriots zouden bovendien een relatief kosteneffectieve versterking van de defensie zijn, zegt Michelle Haas, onderzoeker Europees defensiebeleid aan de Universiteit van Gent. "Er is ruimte bij de fabrikant en de kosten zijn ook te overzien in vergelijking met grote moderniseringsprojecten. Denk aan 300 miljoen per lanceerinrichting - inclusief munitie en radar. Dus ja, Europese landen zouden zeker zulke bestellingen moeten plaatsen."

"Ik vind dat we laat zijn", besluit Osinga. "Al in de zomer van 2022 deed NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg een oproep voor versterking van onze verdediging. We lijken dit pas het afgelopen half jaar serieus te gaan nemen, maar nog zonder grote uitbreiding van de luchtafweer."

Een Fransman die dit weekend een heldenrol vervulde rond de mesaanval in Sydney mag zo lang als hij wil in Australië blijven. De man heeft een werkvisum dat over een maand verloopt, maar premier Albanese zegt dat dat zal worden verlengd als hij daarom vraagt. "We bedanken hem voor zijn buitengewone moed."

Albanese voegde eraan toe dat de Fransman, Damien Guerot, als het aan hem ligt ook het Australische staatsburgerschap mag krijgen. "Al zal dat een verlies zijn voor Frankrijk."

Bij de mesaanval in een winkelcentrum vielen zes doden en twaalf gewonden. Guerot voorkwam dat de aanslagpleger meer slachtoffers kon maken door hem op een roltrap tegen te houden. Op een filmpje dat via sociale media breed is verspreid, is te zien dat de Fransman met een paaltje zwaait om de dader op afstand te houden en om te voorkomen dat hij naar boven kan komen.

Vrouwen slachtoffer

Guerot, die in de bouw werkt, zei erover tegen Australische tv-station Channel Seven dat hij met een vriend was en dat ze geen seconde nadachten. "We zagen hem komen en dachten: we moeten hem stoppen."

De dader zag zich daardoor gedwongen om weer naar beneden te lopen, met de twee vrienden achter hem aan rennend. "We probeerden het paaltje naar hem te gooien." Kort erna schoot een politieagent de dader dood.

De aanslagpleger, een man van 40, maakte vooral slachtoffers onder vrouwen. De politie onderzoekt wat hem daartoe bracht. Hij is in elk geval een bekende van de politie en kampte in het verleden met psychische problemen.

Gisteren was in een buitenwijk van Sydney ook een mesaanval in een Assyrische kerk. Daarbij raakten een bisschop, een priester en twee anderen gewond. De politie heeft die aanval aangeduid als een terreurdaad. Het zou gaan om "religieus gemotiveerd extremisme".

Een ooggetuige filmde hoe de dader tegen de grond werd gedrukt. In de video, die is geverifieerd door persbureau Reuters, zegt iemand in het Arabisch: "Als ze mijn profeet niet hadden beledigd, zou ik hier niet zijn gekomen. Als hij zich niet met mijn religie had bemoeid, zou ik hier niet zijn gekomen."

De Consumentenbond daagt Albert Heijn voor de rechter om inzage te krijgen in cijfers van het supermarktbedrijf over fouten op kassabonnen. De bond wil compensatie afdwingen voor de "jarenlange fouten".

De Consumentenbond heeft de afgelopen jaren bij supermarktketens onderzoek gedaan naar verschillen tussen de prijzen in het schap en bij de kassa. Daaruit bleek dat de kassabonnen bij Albert Heijn, Jumbo en Plus vaak niet klopten. In 2023 stelde de bond de supermarkten aansprakelijk en vroeg om een compensatievoorstel.

Sindsdien is er meerdere keren met Albert Heijn gesproken, zegt directeur Sandra Molenaar van de Consumentenbond. "De supermarktketen zegt dat het zelf onderzoek liet doen naar kassabonfouten en dat het probleem heel klein was, maar we krijgen geen inzage. We vragen de rechter nu om Albert Heijn te manen de informatie met ons te delen. Zo kunnen we de aangerichte schade beter vaststellen en vervolgens een vergoeding afdwingen voor consumenten."

Miljoenen euro's

De bond wijst erop dat de schade door foute kassabonnen per consument per boodschappenronde relatief klein is, maar dat het alles bij elkaar "om miljoenen euro's gaat". De Consumentenbond wil dat Albert Heijn, Jumbo en Plus de schade gaan vergoeden.

Dat het de afgelopen jaren fout ging, kwam doordat er bijvoorbeeld aanbiedingsborden in de winkels stonden die niet op tijd werden weggehaald. "De prijs in de winkel is in principe leidend", zei Babs van der Staak, woordvoerder van de Consumentenbond, in het NOS radio 1 Journaal. "Als je als consument die prijs ziet bij het artikel, mag je ervan uitgaan dat dat ook de prijs is die je aan de kassa betaalt."

Vorig jaar signaleerde de bond dat de situatie bij Jumbo en Plus verbeterd was. "Daar kwamen we nagenoeg geen fouten meer tegen. Maar bij Albert Heijn zagen we nog steeds fouten." Vandaar dat de bond de interne onderzoeken van AH wil inzien. " Zodat wij kunnen kijken wat ze hebben gedaan, en nog belangrijker, wat de omvang van de schade is."

Metingen

In een reactie zegt Albert Heijn de dagvaarding te bestuderen. "We blijven inzetten op constructief overleg met de Consumentenbond. We hebben al diverse maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat klanten altijd de juiste prijs krijgen, zoals via elektronische schap-labels."

Vanwege de fouten op kassabonnen in het verleden wacht de Consumentenbond ook nog steeds op een compensatievoorstel van Jumbo en Plus. Woordvoerder Van der Staak: "We hopen dat ze er alsnog mee komen. Als dat niet gebeurt, zullen we ook daarvoor naar de rechter stappen."

De formatiegesprekken tussen PVV, VVD, NSC en BBB zijn weer begonnen. "Ze staan op scherp", zei PVV-leider Geert Wilders bij het binnenlopen. Het belangrijkste agendapunt is het asielvraagstuk. "We gaan weer onderhandelen vandaag en dat worden stevige onderhandelingen." Hij wilde verder geen vragen van journalisten beantwoorden.

Gisteren vertrok Wilders voortijdig bij de formatiegesprekken. Op vragen van de NOS zei hij dat hij boos was weggelopen omdat het "voor geen meter liep bij asiel." Op X voegde hij eraan toe klaar te zijn met alleen maar concessies doen. "Ze moeten nu leveren."

Heel hard gespeeld

BBB-leider Caroline van der Plas erkent vandaag dat de partijen "het heel hard hebben gespeeld" gisteren. Zij snapt de houding van Wilders en denkt niet dat hij is weggelopen om ook echt weg te blijven.

"Hij wil gewoon even de zaken op een rij zetten denk ik", zegt Van der Plas. "Ik snap wel dat hij het hard speelt want asiel is een heel belangrijk onderwerp voor de PVV."

Herijking vluchtelingenverdrag

Volgens Van der Plas leven er aan de onderhandelingstafel verschillende ideeën over wat er wel en niet kan om de instroom van asielzoekers te beperken. "Ik denk dat er wel heel veel mogelijk is. Wij hebben in ons verkiezingsprogramma staan dat we een herijking van het vluchtelingenverdrag willen. Wetten en verdragen zijn niet in beton gegoten."

NSC-leider Omtzigt en VVD-leider Yesilgöz zeiden niets toen zij langs de microfoons en de camera's naar binnen liepen.

Bevrijdingsdag in Alkmaar moet dit jaar op een andere plek worden gevierd. Dat komt door de broedende lepelaars die eerder dit jaar zijn neergestreken in het stadspark.

De zestien lepelaars verblijven sinds een maand in het park de Alkmaarderhout en trekken daar veel aandacht. Het Bevrijdingsfestival zou in eerste instantie in het stadspark worden gehouden, maar vanwege de vogels en het broedseizoen is dit jaar gekozen voor een andere locatie.

"De lepelaars houden best van gezelligheid hebben we gezien, maar een festival gaan we ze niet aandoen", zegt Rowy Onrust namens de organisatie tegen NH.

Het evenement wordt daarom verplaatst naar de Gasfabriek, op zo'n twee kilometer van het park. "Dat wordt even wennen voor mensen die gewend waren om op 5 mei even naar het Hout te lopen, maar we zijn erg blij met de nieuwe locatie."

Onrust vervolgt: "De Gasfabriek had al twee optredens gepland op 5 mei, maar die gaan we nu combineren met ons evenement. Er komt nu een podium met vijf optredens waar we de vrijheid kunnen vieren, zonder de lepelaars te storen."

De brandweer van Kopenhagen heeft grote moeite om de brand in het voormalige beursgebouw in het centrum van de stad onder controle te krijgen. Het vuur is overgeslagen naar de beurshal, waar onder andere concerten worden gegeven. Voor zover bekend zijn er geen gewonden gevallen, meldt persbureau Reuters.

De melding van de brand in de Deense hoofdstad kwam iets na 07.30 uur. In eerste instantie ging het alleen om een brand in het midden van het vier eeuwen oude gebouw, waar tegenwoordig de Kamer van Koophandel zit. Nu blijken ook andere delen van het gebouw in brand te staan. Ook is een deel van het dak ingestort en staan de gevels op instorten.

"Het ziet ernaar uit dat de brand zich heeft verspreid naar de grotere beurshal", zei een woordvoerder van de hulpdiensten tegen de Deense nieuwswebsite Politiken. De beurshal wordt naast concerten ook gebruikt voor conferenties.

Omliggende gebouwen zijn ontruimd. Omwonenden in het centrum krijgen de raad om ramen en deuren dicht te houden. Een verslaggever van nieuwszender Tv2 zegt dat de brand steeds oplaait en dat er veel rook vrijkomt.

Grote schade

De brandweer verwacht zeker de hele dag bezig te zijn om de brand te bedwingen, melden Deense media. Het gebouw bestaat voor een groot deel uit hout en daarom is het moeilijk de brand onder controle te krijgen. De oorzaak is nog niet bekend.

Ook de historische toren met vier draken erop, vatte vlam en viel om:

Het Børsen-gebouw werd in 1619 gebouwd en is een populaire attractie in de Deense hoofdstad. In het pand zijn onder andere kostbare schilderijen aanwezig.

Er wordt geprobeerd zo veel mogelijk te redden, een aantal schilderijen is uit het gebouw gehaald, zoals op deze beelden te zien is.

De Deense minister van Cultuur noemt op X de brand verschrikkelijk. "400 jaar aan Deens cultureel erfgoed gaat in vlammen op", schrijft hij. Ook de minister van Defensie heeft gereageerd. Hij spreekt op sociale media van "ons Notre-dame-moment", verwijzend naar de grote brand in Parijs van 2019.

Een bewoner van het centrum van Kopenhagen zegt: "Het was zo mooi met al zijn details en nu zijn er alleen nog maar stenen over."

Ook de Deense koning Frederik heeft inmiddels gereageerd en spreekt van een "historisch gebouw als prachtig symbool van de hoofdstad, een gebouw waar we trots op waren". Vandaag zou de verjaardag worden gevierd van koningin Margrethe (84), moeder van Frederik. Vanwege de brand zijn die festiviteiten afgelast.