NOS Nieuws - Algemeen

De chauffeur van de vrachtwagen die op 27 augustus 2022 inreed op een barbecuefeest van de ijsclub in Nieuw-Beijerland, had geregeld last van epileptische aanvallen. Dat bleek op de eerste dag van de inhoudelijke zitting van de strafzaak tegen de Spaanse chauffeur. Bij het ongeluk kwamen zeven mensen om het leven, onder wie een ongeboren kind.

Tegen de rechtbank zei de 48-jarige Juan S. zich niets van het ongeluk te kunnen herinneren. Deskundigen denken dat hij ten tijde van het ongeluk een epileptische aanval had. S. ontkent dat. "Epilepsie voel ik altijd van tevoren aankomen en dan slik ik extra medicijnen."

Getuigen zagen de verdachte kort voor het ongeluk in gesprek met de chauffeur van een bestelbus. Uit gegevens van de vrachtwagen blijkt dat die 24 seconden stilstond op een kruispunt en daarna in een rechte lijn de dijk afreed. Volgens de chauffeur van de bestelbus begon de vrachtwagen ineens te rijden en waren de handen van S. hevig aan het schudden. "Het leek wel epilepsie", verklaarde de bestuurder van de bus.

In zeven seconden bereikte het 16,5 meter lange voertuig een snelheid van 31 kilometer per uur en legde een afstand van 56 meter af. Kort na het ongeluk maakte de Spaanse chauffeur een verdwaasde indruk. Ook kon hij niet op zijn benen staan, schrijft Rijnmond.

S. had eerder die dag gelost in Rotterdam en was onderweg naar een stopplaats. Door een omleiding raakte hij naar eigen zeggen de weg kwijt. Zijn GPS-systeem stuurde hem steeds andere richtingen op, tot hij in het buurtschap Zuidzijde bij Nieuw-Beijerland terechtkwam.

Zes mensen in de leeftijd van 28 tot 65 jaar overleefden de aanrijding niet. Zeven anderen, onder wie twee kinderen van 5 en 9 jaar, raakten gewond. Vier van de doden behoorden tot dezelfde familie: een moeder, een zoon en een schoondochter die acht maanden zwanger was.

Kleine hoeveelheid cocaïne

Volgens een toxicoloog heeft de chauffeur minder dan 48 uur voor het ongeluk nog cocaïne gebruikt. Ook is er een verband tussen aanvallen en het gebruik van de drugs, zeggen deskundigen. Zo had S. eerder aanvallen na het gebruik van cocaïne. De chauffeur is in het verleden meerdere keren op de spoedeisende hulp beland door epilepsieaanvallen. Dat gebeurde in ieder geval in 2009, 2017, 2018 en 2019. Hij had volgens Europese wetgeving geen vrachtwagen meer mogen rijden.

Ook zou S. verschillende keren zijn medicijnen niet hebben genomen en wist hij dat dat een hogere kans gaf op een aanval, aldus een deskundige in de rechtbank. In 2021 was de verdachte betrokken bij een aanrijding in Denemarken.

Volgens informatie van de Deense justitie werd hij toen onwel. S. ontkent dat. In datzelfde jaar werd in zijn cabine cocaïne gevonden door de Franse douane.

Betrokken bij verkeersincidenten

Bovendien kreeg S. in Spanje twee maanden voor het ongeluk twee keer een boete voor het gebruik van cocaïne en xtc. "Ik wil duidelijk maken dat ik nooit onder invloed van drugs heb gereden", verklaarde de verdachte. "In Denemarken was ik volledig helder. Die drugs in Frankrijk waren van een andere chauffeur en de boetes in Spanje waren niet voor drugs."

De rechtszaak heeft lang op zich laten wachten omdat er veel technisch onderzoek nodig was. Zo werden de vrachtwagen en de verkeerssituatie ter plaatse grondig onderzocht. Morgen komen de nabestaanden en slachtoffers aan het woord. Volgende week woensdag maakt het Openbaar Ministerie de strafeis bekend.

NAVO-secretaris-generaal Rutte heeft de Oekraïense president Zelensky uitgenodigd voor de NAVO-top later deze maand in Den Haag. Dat bevestigen bronnen tegenover de NOS.

Zelensky had eerder al gezegd dat Oekraïne een uitnodiging had ontvangen, maar liet toen nog in het midden of hij persoonlijk was uitgenodigd.

Een van de belangrijkste punten die op tafel liggen, is het verhogen van de defensienorm. Die is nu nog vastgesteld op 2 procent van het bruto binnenlands product, maar er ligt een plan om dat te verhogen naar 5 procent.

Daarnaast bevestigde het Witte Huis vanavond dat ook de Amerikaanse president Trump de NAVO-top zal bijwonen. Twee weken geleden had demissionair premier Schoof de komst van de Amerikaanse president al aangekondigd na een telefoongesprek met hem.

Vijf medewerkers van een hulpkonvooi van de Verenigde Naties (VN) en het Wereldvoedselprogramma zijn gisteravond gedood bij een aanval in Noord-Darfur in Sudan. Ook zijn er mensen gewond geraakt, meldt de VN.

Het is niet bekend wie verantwoordelijk is voor de aanval. Zowel het regeringsleger als de rebellen van Rapid Support Forces (RSF) ontkennen betrokkenheid. RSF stelt dat het regeringsleger een luchtaanval heeft uitgevoerd, maar het regeringsleger zegt dat RSF het konvooi heeft aangevallen.

Het konvooi was vertrokken vanuit Port Sudan en had al 1800 kilometer afgelegd naar het door honger geteisterde Al-Fashir. Op het moment dat het konvooi onderhandelde over toegang tot de stad, werden de vijftien vrachtwagens aangevallen. Voertuigen zijn in de brand gestoken, hulpgoederen zijn beschadigd.

De plek waar het hulpkonvooi wachtte, Al-Koma, is 45 kilometer van Al-Fashir en is in handen van de RSF. Vorige week was deze stad doelwit van een luchtaanval van het regeringsleger; op een markt werden tientallen mensen gedood.

Dertig miljoen mensen in Sudan zijn afhankelijk van humanitaire hulp. "Het is verschrikkelijk dat deze hulpgoederen nu niet terechtkomen bij de kwetsbare kinderen en gezinnen waarvoor ze bedoeld waren", zegt de VN in een verklaring.

De route die het konvooi aflegde was vooraf gedeeld met het regeringsleger en de rebellen, zegt de VN. De organisatie noemt de aanval een schending van het internationaal humanitair recht en eist dat de aanvallen op hulporganisaties stoppen. De VN roept daarnaast op tot een onderzoek naar het incident en wil dat de daders berecht worden.

Volgens de VN is de oorlog in Sudan op dit moment de grootste humanitaire ramp. De burgeroorlog heeft geleid tot meer dan twaalf miljoen vluchtelingen, 150.000 doden en een acuut tekort aan voedsel, water en medische hulp. Honderdduizenden mensen in Al-Fashir lopen het risico op ondervoeding en hongersnood.

In het park in het Brusselse Ganshoren waar gisteren een 11-jarige jongen om het leven kwam, zijn vanavond honderden mensen bijeengekomen. De VRT meldt dat in het park bloemen zijn gelegd. Ook is er een minuut stilte gehouden.

De jongen kwam om het leven nadat hij op zijn step was aangereden door de politie. Hij was aangehouden voor een controle, op de vlucht geslagen en bij een achtervolging in botsing gekomen met een politieauto. Hij werd gereanimeerd en naar het ziekenhuis gebracht. Daar is hij overleden.

"Herkenbaar"

"Er zijn buurtbewoners en heel veel gezinnen met kinderen hierheen gekomen omdat ze meevoelen met de ouders van Fabian", zegt een verslaggever van de VRT. "Je voelt het onbegrip bij de mensen dat de politie hier het park in reed om een jongen van 11 aan te houden."

"Het is zo herkenbaar", zegt een vrouw. "Ik ben ook moeder van een zoon van 11 die hier in de buurt speelt. We vinden het belangrijk dat kinderen buiten kunnen spelen en dat de politie als veilig beschouwd kan worden. Wat er gebeurd is, is onbegrijpelijk."

De politie wilde de jongen controleren omdat hij waarschijnlijk op een elektrische step reed. Dat mag in België pas vanaf 16 jaar.

Rook afkomstig van de aanhoudende bosbranden in Canada heeft ook Europa bereikt. De Europese klimaatdienst Copernicus verwacht dat er de komende dagen nog meer rook naar Europa trekt.

Satellietbeelden van Copernicus laten een verhoogde concentratie aerosolen boven Europa en Nederland zien. Dit zijn kleine deeltjes die vrijkomen bij natuurbranden en die in de lucht blijven zweven. Samen met andere schadelijke gassen vormen ze luchtvervuiling.

De rook heeft geen invloed op de luchtkwaliteit aan de grond. De rook boven Europa bevindt zich namelijk in hogere luchtlagen, kilometers hoog in de atmosfeer.

De rook van de bosbranden is wel zichtbaar als een waas aan de hemel en als rode en oranje zonsondergangen. In delen van Nederland kleurde de lucht zondag melkachtig in plaats van blauw.

In de provincies Alberta, Manitoba en Saskatchewan gelegen in centraal-Canada woeden al vijf dagen hevige bosbranden. In Saskatchewan woedt een brand die in omvang groter is dan de provincie Zuid-Holland.

De brand ontstond in Creighton, in het noorden van Saskatchewan, en verspreidde zich richting Flin Flon. In deze provincies wonen veel inheemse gemeenschappen, zoals de First Nations en de Métis.

Volgens het Canadian Forest Fire Centre zijn er op dit moment meer dan 200 actieve natuurbranden. De helft daarvan is niet onder controle. Meer dan 25.000 inwoners hebben hun huis verlaten. Twee provincies hebben de noodtoestand uitgeroepen.

De rook trekt ook richting Amerikaanse staten zoals Maine. In zowel Canada als de VS is de luchtkwaliteit door de rook verslechterd. "Het zicht kan per regio en per uur flink veranderen", zegt de openbare veiligheidsdienst van Saskatewan. "Naarmate de rookconcentratie toeneemt, nemen ook de gezondheidsrisico's toe."

Extreme temperaturen

Het Canadese bosbrandseizoen start doorgaans in de lente, maar de afgelopen 20 jaar is het steeds eerder begonnen. Daarnaast worden de branden ook steeds intensiever. In 2023 beleefde Canada het zwaarste seizoen ooit: toen ging 18,5 miljoen hectare in vlammen op, Ter vergelijking: in een gemiddeld seizoen wordt ongeveer 2,5 miljoen hectare getroffen door bosbranden.

Grote delen van Canada kenden de afgelopen maand extreme temperaturen boven de 30 graden Celsius. In het noorden van Alberta steeg het kwik dit weekend zelfs tot 35 graden, terwijl die regio op dezelfde breedtegraad ligt als het zuiden van Noorwegen. Door de harde, aanhoudende wind kan het vuur verder oplaaien.

De rol die klimaatverandering speelt bij de de bosbranden verschilt per gebied. Het is wel zo weersomstandigheden die gunstig zijn voor bosbranden (hitte, droogte en harde wind) vaker voorkomen door klimaatverandering. Volgens de premier van Saskatchewan wordt het blussen bemoeilijkt door het droge en hete weer. Ook zijn de middelen om de branden te bestrijden en de geëvacueerden op te vangen schaars.

Maatschappelijke organisaties reageren wisselend op de val van het kabinet-Schoof. De meeste vakbonden, belangenorganisaties en actiegroepen maken zich hoe dan ook zorgen over urgente dossiers die stil komen te liggen. "Het risico bestaat dat het opnieuw lang zal duren voordat er belangrijke knopen worden doorgehakt", waarschuwen bijvoorbeeld ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland.

Die organisaties noemen onder meer stikstof, energiekosten en het ondernemersklimaat als onderwerpen die niet kunnen wachten. Het land heeft er volgens de ondernemersclubs "dringend behoefte aan weer eens langere tijd bestuurd te worden door een daadkrachtig en stabiel kabinet dat beslissingen kan nemen voor de toekomst van Nederland".

Vakbond FNV vindt het "schandalig" hoe de coalitie is omgegaan met de stem van de kiezer. Volgens FNV heeft het kabinet "werkelijk niets voor elkaar gekregen" en moet er snel een nieuw kabinet komen met meer oog voor burgers, werkenden, senioren en jongeren.

"Miljoenen mensen stemden uit onvrede op de coalitiepartijen, maar zijn nu een illusie armer," zegt Piet Fortuin, voorzitter van de andere grote vakbond CNV. De vakbond hoopt dat de arbeidsmarktplannen van het kabinet-Schoof, zoals minder flexwerken en minder zzp'en, worden doorgezet.

Boeren teleurgesteld

Onder boeren heerst vooral teleurstelling over de geklapte coalitie. Land- en tuinbouworganisatie LTO voorziet een moeilijke tijd. "Voor de landbouw betekent dit, alwéér, dat de onzekerheid waarin boeren en tuinders nu al jarenlang leven, verder voortduurt", zegt voorzitter Ger Koopmans.

Ook Agractie, een van de organisaties achter de boerenprotesten tegen het stikstofbeleid van een aantal jaar geleden, had het liever anders gezien. "Na jaren antiboerbeleid was er eindelijk een kabinet dat begonnen was aan realistisch beleid voor de agrarische sector. Maar het was nog niet af, er is nog niet geleverd."

"De coalitie laat de PVV vallen, niet andersom!", reageert voorman Mark van den Oever van boerenactiegroep Farmers Defence Force.

Zorgakkoord onzeker

De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) maakt zich zorgen over de plannen voor het toekomstbestendig maken van de zorg. Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord zou deze week ondertekend worden. Zeventien organisaties hebben aan dat akkoord gewerkt. Hoe het nu verdergaat met de plannen is onzeker, mede omdat de financiering nog niet is geregeld.

Ook de beroepsvereniging voor verpleegkundigen V&VN vreest dat de plannen na maanden van onderhandelen nu sneuvelen. "De zorg kan nu geen pauzeknop gebruiken. We moeten door," zegt voorzitter Bianca Buurman. Ook medisch specialisten en huisartsen willen dat het zorgakkoord doorgaat.

De NFU heeft verder "gemengde gevoelens" over het einde van het kabinet. ""Op het gebied van onderzoek en innovatie zijn pijnlijke keuzes gemaakt, die de academische zorg en wetenschap hard hebben geraakt", zegt voorzitter Helen Mertens. "Tegelijkertijd snakt de zorg naar stabiliteit en voortgang."

In het onderwijs wordt opgelucht gereageerd. De Algemene Onderwijsbond (AOB) is er niet rouwig om dat Wilders zijn bewindslieden terugtrekt uit het kabinet. "Het afgelopen jaar heeft het onderwijs van dit kabinet een enorme klap gehad. De sector verdient een kabinet dat werkt aan de toekomst, niet aan afbreuk."

Het kabinet wilde grote bezuinigingen doorvoeren in het onderwijs. Wat de AOB betreft zijn die nu van de baan: "Kabinet weg, bezuinigingen weg", zegt voorzitter Thijs Roovers.

'Kansen'

Organisaties die te maken hebben met de woningcrisis, de stikstofcrisis en de aanpak van klimaatverandering willen vooral dat er doorgepakt wordt op die thema's.

"De doelstelling van 100.000 woningen per jaar, waarvan twee derde betaalbaar, moet onverminderd het uitgangspunt blijven", zegt de Vereniging Eigen Huis.

Waarnemend voorzitter Lana Gerssen van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) voorziet nieuwe onzekerheid voor huizenzoekers en ondernemers. "Tegelijkertijd biedt een nieuw kabinet de kans dat er wel oplossingen komen voor de structurele problemen waar Nederland mee kampt."

Ook brancheorganisatie Bouwend Nederland ziet kansen. Waarschijnlijk volgen nu redelijk kort op elkaar de Tweede Kamerverkiezingen en de gemeenteraadsverkiezingen, en dat maakt betere afstemming van de nationale en regionale politiek mogelijk, aldus voorzitter Arno Visser.

Nederlandse natuur en -milieuorganisaties waarschuwen dat maatregelen rondom stikstof, natuur en klimaat door een kabinetsval nog meer vertraging dreigen op te lopen. "De Tweede Kamer is nu aan zet om door te pakken", zeggen elf organisaties waaronder Greenpeace, Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging.

"Het was al te lang duidelijk dat deze regering niet in staat was om de fundamentele problemen van onze tijd aan te pakken", aldus Donald Pols van Milieudefensie.

Asiel

Welke gevolgen de val van het kabinet heeft op het gebied van asiel en migratie is afwachten, reageert het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). "Het is aan de politiek", aldus de organisatie.

Wilders stapte uit de coalitie omdat hij een strenger asielbeleid wilde. Hij vond dat het kabinet - ondanks een PVV-minister die verantwoordelijk was voor asiel en migratie - niet streng genoeg en ook te langzaam was met het invoeren van maatregelen.

VluchtelingenWerk ziet het einde van het kabinet als een kans op "nieuw beleid dat wel werkt". "Wij roepen op om snel de regie te pakken, ook tijdens de aanloop naar de verkiezingen", zegt voorzitter Frank Candel. "Het opvangprobleem wacht niet."

Bekijk hier hoe het kabinet ten val kwam:

De timing kan niet veel slechter. Drie weken voor de NAVO-top in Den Haag stapt de PVV van Wilders uit de coalitie en valt het kabinet. VVD-leider Yesilgöz zei vanmorgen dat Nederland "voor schut staat" als gastland van de top.

Bij de NAVO denken ze niet dat de val van het kabinet van invloed zal zijn op de top. "We hebben er het volste vertrouwen in dat de top gewoon doorgaat en hebben geen enkele reden om aan te nemen dat er praktische gevolgen zullen zijn", klinkt het in de wandelgangen.

Nederland is weliswaar gastheer van de top, maar NAVO-topman Rutte gaat over de inhoudelijke organisatie. Hij bepaalt wie er mag komen en hoe het programma eruit gaat zien.

Hogere NAVO-norm

Met nog drie weken te gaan, begint de besluitvorming over de bijeenkomst nu echt vorm te krijgen. Volgende week wordt door de 32 bondgenoten voor het eerst gesproken over de concept-slotconclusies, zeggen ingewijden. De belangrijkste daarvan is de stijging van de defensie-uitgaven van 2 naar 5 procent van het bbp.

Daarvan moet 3,5 procent naar 'harde defensie' gaan, de andere 1,5 procent wordt hoogstwaarschijnlijk flexibeler uitgegeven. Het gaat daarbij om investeringen die "aan veiligheid gerelateerd" zijn, zoals het verstevigen van bruggen zodat er tanks overheen kunnen rijden of extra ziekenhuisbedden voor gewonde militairen.

Het gaat om grote bedragen. Om aan zo'n hogere norm te kunnen voldoen, moet Nederland jaarlijks tussen de 16 en19 miljard euro extra uitgeven aan defensie, schreef minister van Defensie Brekelmans vorige week aan de Tweede Kamer.

Als het op de NAVO-top lukt om een akkoord te bereiken over hogere uitgaven, is dat een historische mijlpaal, zeggen betrokkenen. Ze zien het als het moment waarop de Europeanen een gelijkwaardiger partner worden van de Amerikanen, veruit de grootste bondgenoot in de militaire alliantie.

Positie innemen

Het vertrek van de PVV uit de coalitie hoeft geen probleem te zijn voor Nederlandse instemming met die nieuwe uitgavenorm. Het kabinet, demissionair of niet, moet het voorstel voorleggen aan de Tweede Kamer. De verwachting is dat een meerderheid van de Tweede Kamer een hogere NAVO-norm zal steunen.

NAVO-diplomaten zouden het beschamend vinden als Nederland géén positie inneemt over de nieuwe plannen. "De NAVO-trein rijdt door, besluitvorming wacht niet op de crisis in het Nederlandse kabinet", klinkt het.

Nederland zal hoe dan ook de rode loper uitrollen voor zijn gasten.

Na een pijnlijke nederlaag van zijn kandidaat bij de presidentsverkiezingen, probeert de Poolse premier Donald Tusk de steun voor zijn regering veilig te stellen. De Sejm - het parlement - houdt volgende week een vertrouwensstemming over de regering. Het is een poging van de premier om te laten zien dat hij zijn bonte coalitie bij elkaar houdt, maar verdere scheurtjes in die samenwerking zijn zichtbaar aan het worden.

Ja, er is een nieuwe politieke realiteit in Polen, erkende de pro-Europese Tusk vandaag aan het begin van zijn eerste kabinetsoverleg sinds verkiezing. Daarmee doelt hij op het feit dat het niet is gelukt om een eigen president verkozen te krijgen.

De nationalist Karol Nawrocki - die met een nauwe marge won - zal belangrijke plannen van de regering tegenhouden, net als zijn conservatieve voorganger Duda. "Maar onze grondwet, onze verplichtingen, en de verwachtingen van burgers zijn niet veranderd", zei Tusk.

Al is voor iedereen duidelijk dat veel verwachtingen niet waargemaakt zullen worden. Dat gebeurde tot nu toe in bepaalde gevallen, omdat wetgeving strandde op het bureau van de president. Maar als het bijvoorbeeld ging om een voorzichtige versoepeling van het abortusverbod in Polen, kwam Tusks coalitie er onderling niet eens uit.

'Slecht idee'

De coalitie bestaat uit partijen met grote ideologische verschillen, van christelijk conservatief tot links-progressief, die in 2023 een vuist maakten om de conservatieve partij PiS te verdrijven.

Bij coalitiepartners is weinig enthousiasme voor de vertrouwensstemming. Szymon Holownia, parlementsvoorzitter en leider van coalitiepartij Polen 2050, noemde het in een eerste reactie een "slecht idee" om de partijen zo "tegen de muur te zetten". Als de premier het niet haalt, is de kans groot dat er nieuwe verkiezingen volgen.

Dat zal naar verwachting voor alle partijen in de coalitie slecht uitpakken, concludeert politicoloog Maciej Onasz tegenover de krant Wyborcza. Maar voor kleinere partners, zoals Lewica (Links) en De Derde Weg, is het de vraag of ze nog zetels behouden. "Vroege verkiezingen nu is alsof je een gat graaft voor een boom in de tuin, zodat je jezelf eraan kan ophangen", zegt Onasz.

Volgens peilingen zouden vervroegde parlementsverkiezingen op dit moment PiS weer aan de macht helpen. Dat is de partij die jarenlang de Poolse rechtsstaat ontmantelde, aan de lopende band ruzie had met Brussel en het hele staatsapparaat vulde met figuren uit de eigen gelederen. De partij zou een coalitie kunnen vormen met de radicaal-rechtse Konfederacja.

PiS-leider Kaczynski riep dan ook op tot nieuwe verkiezingen. Al zou de aartsrivaal van Tusk volgens Poolse media achter de schermen nog twee jaar onder de huidige regering juist verwelkomen. Ze hopen dat de partijen na de teleurstellende uitslag nog meer ruzie zullen krijgen, wat moet leiden tot Tusks politieke ondergang.

Het probleem voor Tusk is dat er grote beloftes zijn gemaakt, weinig is geleverd en ervan uit werd gegaan dat de regering toch wel een eigen president zou krijgen. Dat concludeert jurist en onderzoeker Jakub Jaraczewski tegenover de NOS. "Er was te veel magisch denken dat het na de verkiezing allemaal beter zou worden."

Als kiezers hadden kunnen zien dat er van alles klaarlag, had het anders uit kunnen pakken. Ook al zouden die plannen geblokkeerd worden via het veto van de president. Maar zelfs als het gaat om het herstel van de rechtsstaat was het resultaat minimaal, stelt Jaraczewski, terwijl dit een thema is waar de coalitiepartijen het allemaal over eens zijn.

Ze trokken namelijk samen op tegen PiS, dat tal van rechters had aangesteld in onder meer het Constitutioneel Hof, zonder daarbij de procedures te volgen.

Halve maatregelen

Vanuit de coalitie klinkt dan ook de oproep om het de resterende twee jaar anders te doen. De overwinning van Nawrocki was volgens Lewica-leider Biejat een logisch gevolg van het feit dat de regering "halve maatregelen nam en begon te lijken op uiterst rechts".

Om PiS de wind uit de zeilen te nemen, ging Tusk met migratiemaatregelen nog verder dan zijn conservatieve voorgangers. Zo besloot hij onder meer het asielrecht op te schorten. Als de regering de koers niet wijzigt, "drijven we naar een bewind onder de fundamentalisten", aldus Biejat.

Maar straks, met een president die naar verwachting nog minder bereid zal zijn tot samenwerking met de regering, is het de vraag hoe het anders kan.

Voor de rellen in Scheveningen van een maand geleden is een 17-jarige jongen uit Den Haag veroordeeld. De kinderrechter legt hem een werkstraf op van 80 uur, waarvan de helft voorwaardelijk.

De jongen maakte deel uit van een groep die stenen, glas en fietsonderdelen naar de ME gooide. Hij werd na het bekijken van camerabeelden herkend en aangehouden.

Het OM had zelf een werkstraf geëist van 100 uur waarvan 40 uur voorwaardelijk. De jongen is de eerste verdachte die voor betrokkenheid bij de rellen wordt veroordeeld.

Hij krijgt bovendien op advies van de Raad voor de Kinderbescherming hulp aangeboden. Daarbij is rekening gehouden met de leeftijd en omstandigheden van de jongen, maar ook met de ernst en de impact van de rellen, schrijft Omroep West.

Grote ongeregeldheden

Op 1 mei brak in Scheveningen geweld uit na een oproep op sociale media waarin werd aangespoord tot vechten. Honderden jongeren kwamen daarop af. Ze raakten in gevecht rond het Kurhaus en keerden zich tegen de politie. De mobiele eenheid werd ingezet toen jongeren agenten bekogelden met stenen, fietsen en glaswerk. Een agent raakte hierbij gewond.

Tot nu toe zijn negen verdachten aangehouden voor de ongeregeldheden. Zij zijn allemaal minderjarig en wachten nog op hun strafzaak bij de kinderrechter. Het onderzoek naar de camerabeelden om meer verdachten te herkennen is nog in volle gang.

De Nederlands-Hongaarse choreografe Krisztina de Châtel is vandaag op 81-jarige leeftijd overleden. Dat heeft haar familie bekendgemaakt. De choreografe was al enige tijd ziek.

Ze maakte meer dan zeventig choreografieën en drie dansfilms, waarin ze moderne dans, muziek en beeldende kunst samenbracht.

De Châtel werd geboren in Boedapest als kind van een Nederlandse moeder een Hongaarse vader. Eind jaren 60 verhuisde ze naar Amsterdam om daar te studeren.

In 1976 richtte de choreografe haar eigen Dansgroep Krisztina de Châtel op, waar ze ruim dertig jaar leiding aan gaf. Later was ze bijna 15 jaar artistiek leider van Dansgroep Amsterdam, het stadsgezelschap voor moderne dans. Daarnaast heeft De Châtel stichtingen opgericht die jonge dansers en choreografen financieel en artistiek ondersteunen.

Dans verrijkt

Op de website van haar dansgroep staat dat De Châtel "jarenlang de dans heeft verrijkt en de wereld heeft geïnspireerd met haar toonaangevende werk".

De choreografe won diverse prijzen, waaronder de Gouden Zwaan, de Amsterdamprijs en de Prijs van de Kritiek van de Kring van Nederlandse Theatercritici. In 2001 werd ze benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

In 2021 ontving ze de Prijs van Verdienste van het Dansersfonds '79 voor haar werk. Ook dit fonds oordeelde dat De Châtel met haar werk het Nederlandse danslandschap heeft verrijkt "met eigenzinnige, gedurfde, altijd razendknappe en intrigerende choreografieën".

Haar werk was niet alleen in het theater, maar ook op straat te bewonderen:

Dit jaar bracht het Arnhemse dansgezelschap Introdans nog een ode aan de choreografe door een dansvoorstelling met haar werk op te voeren: Typhoon. Het gezelschap roemde haar toen om "haar unieke, energieke dans vol minimalistische bewegingen".

Vrijdag wordt een herdenkingsbijeenkomst gehouden voor De Châtel in het Internationaal Theater Amsterdam.

Premier Schoof heeft het ontslag van zijn kabinet aangeboden aan koning Willem-Alexander. Daarmee is de val van zijn kabinet een feit. De val hing vanochtend al in de lucht toen PVV-leider Wilders zijn vertrek uit de coalitie bekendmaakte uit onvrede over het asielbeleid, dat volgens hem niet streng genoeg was.

De grootste partij van de Tweede Kamer trok daarmee de stekker uit het kabinet, dat begin juli vorig jaar werd beëdigd. Even werd er nog door NSC en BBB gespeculeerd op een doorstart van het kabinet. Deze partijen staan er slecht voor in de peilingen en vrezen een afstraffing bij nieuwe verkiezingen. Maar van een doorstart kwam het dus niet.

Nu Schoof het ontslag heeft aangeboden aan de koning, is het kabinet officieel demissionair. Dat houdt in dat ministers en staatssecretarissen vooral lopende zaken afhandelen. In een demissionaire periode komt een kabinet doorgaans niet met nieuw beleid. De bewindspersonen passen zogezegd op de winkel.

Vanochtend leek het denkbaar dat een aantal PVV'ers met wat afstand tot de partij toch wilde aanblijven. Hierbij werden de namen genoemd van minister Beljaarts van Economische Zaken en staatssecretaris Coenradie van Justitie en Veiligheid. Maar in de spoedministerraad vanmiddag is besloten dat ook zij uit het kabinet stappen. De portefeuilles van de PVV-bewindslieden worden verdeeld onder de overgebleven coalitiepartijen: VVD, NSC en BBB.

'Nederland demissionair dienst bewijzen'

Op de vraag of belangrijke zaken als het stikstofbeleid nu komen stil te liggen, zegt demissionair premier Schoof dat dit wat hem betreft niet zal gebeuren. Hij noemde veiligheid, economie, het woningtekort en greep krijgen op migratie belangrijke thema's. "Die vragen om daadkracht en niet om uitstel."

Schoof zegt dat zijn demissionaire kabinet er alles aan zal doen om besluiten te nemen die nodig zijn. "We zullen alles op alles zetten binnen de ruimte die de Kamer biedt om meerderheden te zoeken. We verwachten dat we Nederland ook demissionair een dienst kunnen bewijzen."

Hij verwijst naar de Tweede Kamer, omdat het aan het parlement is om een lijst op te stellen met zogenoemde controversiële onderwerpen. Op die lijst staan onderwerpen die in principe niet meer op de Kameragenda worden gezet en dus niet meer worden behandeld tot er een nieuw kabinet aantreedt.

Die lijst kan wél veranderen: commissies en fracties kunnen nieuwe onderwerpen voordragen of voorstellen om controversieel verklaarde onderwerpen van de lijst te halen. Spoedeisende zaken kunnen dan alsnog worden ingebracht voor stemming.

Asiel, defensie en zorg

Na de val van het kabinet Rutte-IV werden er relatief weinig onderwerpen als te gevoelig bestempeld. Dat gold wél voor bezuinigingen op de ouderenzorg, plannen voor de acute zorg en de versoepeling van het bindend studieadvies.

Hoewel het kabinet-Schoof is gevallen op het asielbeleid, is het nog maar de vraag of dat thema controversieel wordt verklaard. Veel partijen zijn het erover eens dat er op dat vlak haast moet worden gemaakt.

Het is verder de vraag of er besluiten kunnen worden genomen op het gebied van stikstof, woningbouw en bezuinigingen op de zorg. Opvallend is dat minister Keijzer van Volkshuisvesting vanmiddag al, voor de val van het kabinet, besloot om haar plan in te trekken voor het bevriezen van de sociale huren voor twee jaar.

Daarnaast zal de Kamer vaststellen dat sommige zaken zo urgent zijn dat behandeling daarvan niet kan wachten tot er een nieuw kabinet zit. Het is aannemelijk dat de mogelijke verhoging van de defensieuitgaven (de NAVO-norm) niet controversieel zal worden verklaard; de meeste partijen in de Tweede Kamer vinden hogere defensie-uitgaven noodzakelijk.

Zoeken naar verkiezingsdatum

Het demissionaire kabinet zal hoogstwaarschijnlijk nog maanden blijven zitten, in afwachting van verkiezingen en de daaropvolgende vorming van een nieuwe coalitie. De vorige keer zat er nagenoeg een jaar tussen de val van kabinet Rutte-IV en de beëdiging van het kabinet-Schoof. In augustus zullen de demissionaire ministers moeten onderhandelen over de begroting voor Prinsjesdag. Dat was ook al zo bij de demissionaire kabinetten Rutte-III en Rutte-IV.

Intussen moet het kabinet op advies van de Kiesraad een geschikte datum vaststellen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het wordt in ieder geval na het zomerreces.

Bij het vaststellen van een datum moet onder meer rekening worden gehouden met de uitvoerbaarheid: zo moeten gemeenten genoeg tijd hebben om bijvoorbeeld stembureaus te organiseren en vrijwilligers te vinden. Dat maakt het zeer aannemelijk dat de kiezers pas ergens dit najaar hun stem kunnen uitbrengen.

Morgen legt demissionair premier Schoof in de Tweede Kamer een verklaring af over de val van het kabinet en de gevolgen. Die verklaring staat om 10.15 uur op de agenda.

Een kind dat vorige week onwel werd na het eten van Haribo-snoepjes waar cannabis in bleek te zitten, heeft korte tijd in coma gelegen. Dat bevestigt een ziekenhuiswoordvoerder aan RTV Oost, na berichtgeving van de Twentse Courant Tubantia.

Meerdere leden uit hetzelfde gezin werden onwel na het eten van de bekende Haribo-colaflesjes. Twee kinderen moesten naar het ziekenhuis worden gebracht. Daar heeft een van de kinderen korte tijd in coma gelegen. Inmiddels maken beide kinderen het weer goed.

Het gezin deed na de onwelwordingen melding van de snoepjes bij de politie. De snoepfabrikant besloot daarop de kilozakken van het product Happy Cola F!ZZ, met een houdbaarheidsdatum tot januari 2026, terug te roepen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) trof na onderzoek cannabis in de colasnoepjes aan.

Haribo waarschuwde eerder dat er zakken snoep in omloop waren die bij consumptie "kunnen leiden tot gezondheidsklachten zoals duizeligheid". Het bedrijf roept sinds gisteren ook klanten in België en Luxemburg op om de specifieke colasnoepjes niet meer te eten en terug te sturen.

Het is onduidelijk hoe de cannabis in het snoepgoed terecht is gekomen. Ook is onbekend hoeveel zakken snoep cannabis bevatten. De politie Oost-Nederland doet daar nog onderzoek naar.

Vrijdag ligt het treinverkeer in een groot deel van het land waarschijnlijk stil. Vakbond FNV kondigt aan dat de aangekondigde stakingen definitief doorgaan.

Vanmiddag waarschuwde de NS dat de staking van vrijdag gevolgen kan hebben voor het treinverkeer in het hele land. Mogelijk rijden er helemaal geen treinen. De vakbonden hebben een staking gepland in het midden van het land en vanuit die regio stuurt de NS zijn eigen treinen voor het hele land aan.

De vakbonden hadden de NS een ultimatum gesteld na vastgelopen gesprekken over de cao. FNV en VVMC eisten dat de directie van NS voldoet aan cao-eisen en stelden daarvoor een deadline. Dat ultimatum van FNV liep vanmiddag om 17.00 uur af en de deadline van VVMC was gisteren al verstreken.

Een eerdere reactie van NS op het ultimatum noemden de bonden zondag "weinig hoopgevend". NS bood een loonsverhoging op jaarbasis van 2,55 procent maar dat vinden de vakbonden te weinig. Zij willen dat de inflatie wordt gecompenseerd en dat is volgens hen niet het geval. Daarnaast eisen de bonden betere voorwaarden voor mensen die zwaar en onregelmatig werk doen.

Meerdere stakingen

De eerste staking bij NS is aanstaande vrijdag in het midden van het land. Ook de komende weken zijn stakingen aangekondigd. Zo zijn er op 10 juni plannen voor het westen van het land en op 12 juni voor het noordwesten en oosten. Op 16 juni wordt het werk neergelegd in het noorden en zuiden.

Mochten NS en de vakbonden dan nog geen akkoord hebben gesloten, volgen mogelijk landelijke stakingen.

De grenscontroles op snelwegen vanuit Duitsland en België zijn geen effectief middel om de instroom van asielzoekers te verlagen. Ze kunnen wel helpen bij het tegengaan van illegale migratie. Dat komt naar voren uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer.

De Koninklijke Marechaussee begon in december met de binnengrenscontroles. Het kabinet wilde zo mensensmokkel en illegale migratie tegengaan. Het doel was de druk verlagen op de asielketen en lokale huisvesting.

Maar de Rekenkamer constateert dat iemand die bij een grenscontrole wordt aangehouden, rechtmatig in Nederland verblijft en de uitkomsten van de asielprocedure hier mag afwachten. Weigeren aan de grens kan dus niet. De Rekenkamer zegt dat het kabinet daar meerdere keren op is gewezen.

Meer mensen geweigerd

Voor december voerde de marechaussee overigens al steekproefsgewijs controles uit rond de grensovergangen onder de noemer Mobiel Toezicht en Veiligheid (MTV).

De Algemene Rekenkamer heeft de resultaten van de binnengrenscontroles van de eerste vijf maanden vergeleken met die van de MTV. De onderzoekers keken naar het aantal weigeringen, aanhoudingen of uitzettingen en het aantal asielaanvragen.

Onder de huidige controles werden aanzienlijk meer mensen geweigerd dan er onder de MTV werden uitgezet: 320 vergeleken met 170.

Het gaat hier om mensen die geen identificatiebewijs of visum hebben en/of niet kunnen aangeven wat ze in Nederland komen doen.

Dit laat volgens de Rekenkamer zien dat de huidige controles een grotere bijdrage kunnen leveren aan het tegengaan van illegale migratie. Maar de controles zijn volgens de Rekenkamer "geen instrument tegen asielzoekers".

Bovendien komt maar een klein deel van de asielzoekers via grenscontrole in de procedure: zo'n 400 op een totaal van 43.600. Dat is nog geen 1 procent.

Druk op Koninklijke Marechaussee

Voor het uitvoeren van de binnengrenscontroles zijn geen extra mensen beschikbaar.

Toch meldde minister Faber aan de Tweede Kamer dat de controles geen "significant effect" hebben op de andere taken van de marechaussee. De Rekenkamer zegt geen reden te hebben om hieraan te twijfelen.

De Algemene Rekenkamer ziet wel dat de marechaussee ook vóór de herinvoering van de controles verschillende taken al niet volledig kon uitvoeren. Zo zijn er nu al tekorten bij andere grenstaken en staat de militaire politietaak onder druk.

Andere landen

Nederland is niet het enige land in het Schengengebied dat extra grenscontroles uitvoert. Twaalf andere landen voerden deze tussen januari 2024 en maart 2025 in of verlengden ze. Van tien landen is duidelijk dat ze dat onder meer deden om illegale migratiestromen en mensensmokkel tegen te gaan.

Eén keer eerder werden de binnengrenscontroles in Nederland tijdelijk heringevoerd. Dat was in 2014 als preventieve veiligheidsmaatregel voor de Nuclear Security Summit in Den Haag. Twee weken lang werden de controles op grensovergangen met België en Duitsland, op waterwegen en luchthaven uitgevoerd. Vaker werd door bewindspersonen besloten de MTV te intensiveren als maatregel tegen de toename van asielzoekers.

De huidige controles waren in eerste instantie voor zes maanden ingesteld, inmiddels zijn ze verlengd tot 9 december 2025.

Het kabinet Schoof is gevallen omdat er bij één van de coalitiepartijen, de PVV, de wil ontbrak. "Dan kun je niet met elkaar verder", zei Schoof op een korte persconferentie na de ingelaste ministerraad in het Catshuis.

De bewindslieden van de PVV dienen allemaal hun ontslag in, de andere ministers en staatssecretarissen blijven demissionair aan om de lopende zaken af te handelen totdat er een nieuw kabinet is. Ook de premier zelf blijft demissionair aan.

Schoof noemde de stap van PVV-leider Wilders om zijn steun aan het kabinet in te trekken "onnodig en onverantwoord", omdat ons land volgens hem voor grote uitdagingen staat. "Op het gebied van veiligheid en economie in een snel veranderende wereld. Maar ook voor boeren en tuinders en voor grip op migratie."

Toch verwijt hij Wilders of de andere partijen niets. "Ik betreur het wel. Het had niet zo gehoeven."

Nederland een dienst bewijzen

Schoof zei elf maanden geleden 'ja' op de vraag of hij premier wilde worden. "Omdat ik ervan overtuigd was dat ik een bijdrage kon leveren aan het oplossen van de problemen van ons land. Ik denk dat ik dat nog steeds kan", zei hij.

Het demissionaire kabinet zal volgens hem "alles doen om de besluiten te nemen die nodig zijn. Ook demissionair denk ik dat we Nederland een dienst kunnen bewijzen", aldus Schoof, die daarna naar koning Willem-Alexander op Paleis Huis ten Bosch ging.

Bekijk hier de verklaring van Schoof:

Ook de vicepremiers stonden na afloop de pers te woord. Volgens PVV'er Agema was de sfeer in het kabinet altijd goed. "Maar op één onderwerp lukte het niet: asiel."

Asiel belangrijk voor PVV-kiezers

Ze was zelf met hart en ziel minister van Volksgezondheid en had bijna een akkoord gesloten met de sector over het betaalbaar houden van de zorg. Dat ze daar nu mee moet stoppen vindt ze erg. "Maar ik kan niet anders. Ik ben deel van het grotere geheel, en asiel is voor de kiezers van mijn partij nou eenmaal belangrijk."

Ze weet nog niet of ze nu weer zal terugkeren in de Tweede Kamer voor de PVV. "Ik heb me al langer voorgenomen om het eens een paar weken wat rustiger aan te doen. Dat ga ik eerst maar eens doen."

'Wilders verraadt Nederland'

BBB-vicepremier Keijzer is "een beetje verdrietig". Zij legt de schuld heel duidelijk wel bij de PVV. "Ik vind dat Geert Wilders Nederland verraadt. Hij heeft uiteindelijk zichzelf op nummer 1 gezet, in plaats van Nederland."

"Dit was dé kans om nu eindelijk iets te doen aan migratie, wonen, stikstof en het tegengaan van moslimextremisme, ook niet onbelangrijk." Ze vraagt zich af of het Wilders "te heet onder de voeten werd". Hij verwachtte volgens Keijzer dat de anderen "bij het kruisje zouden tekenen". "Nou, welkom in de wereld. Zo werkt het niet in een democratie."

Voorafgaand aan de ministerraad klonken er ook al harde woorden. VVD-minister Van Weel van Justitie toonde zich boos en teleurgesteld over de stap van de leider van de grootste partij: "Het is compleet onnodig. Dit lijkt vooropgezet spel, alsof hij de verantwoordelijkheid niet meer wilde dragen."

Vanochtend stapte de PVV uit de coalitie met VVD, NSC en BBB, omdat die partijen volgens hem niet wilden tekenen voor de aanvullende asielplannen van Wilders. De vier coalitiepartijen kwamen vanmorgen bij elkaar, nadat ze gisteravond ook hadden overlegd over het tienpuntenplan van Wilders voor een strenger asielbeleid.

Hij wilde zijn plan toevoegen aan het hoofdlijnenakkoord van de coalitie, maar de andere partijen voelden daar niets voor. Volgens hen hoeft dat akkoord helemaal niet opengebroken te worden en kon Wilders zijn eigen asielminister Faber de plannen gewoon laten uitwerken.

Dat het kabinet-Schoof zou gaan vallen, daar leek nooit iemand aan te twijfelen. De vraag was alleen wanneer. Veel mensen zetten hun geld op de onderhandelingen voor de voorjaarsnota, maar ook die hindernis werd genomen.

Wilders (PVV), Yesilgöz (VVD), Van Vroonhoven (NSC) en Van der Plas (BBB) kwamen op 16 april, na een etmaal onderhandelen, nog opgelucht naar buiten. Het was spannend geweest, maar kijk: er lag toch een akkoord over de voorjaarsnota.

En daar zat voor ieders achterban wat "zoet" in, maakten de onderhandelaars achtereenvolgens duidelijk. Zo had Wilders in al die uren zonder slaap voor elkaar gekregen dat de sociale huren twee jaar lang zouden worden bevroren.

Dat hier allerlei haken en ogen aan kleefden, was jammer, zei de PVV-leider op X. Dat moest woonminister Keijzer maar oplossen, al had zij als kabinetslid niet bij de onderhandelingen gezeten en zag zij het plan ook eigenlijk niet zitten.

Het was tekenend voor dit kabinet. Dat was in naam extraparlementair, wat inhoudt dat er een gezonde afstand zou moeten zijn tussen kabinet en Tweede Kamer. Maar in werkelijkheid maakten de vier fractieleiders uit de Kamer de dienst uit.

En zo kon het zelfs gebeuren dat één Tweede Kamerlid de stekker uit een kabinet kon trekken.

Lange formatie

Het liep van begin af aan moeizaam tussen PVV, VVD, NSC en BBB. De formatie duurde lang, ruim zeven maanden, en leek een paar keer te mislukken. De meeste onderhandelaars hadden weinig trek in deze coalitie.

Met name de nieuwe partij van Pieter Omtzigt, Nieuw Sociaal Contract (NSC), hield de boot af. Voor de verkiezingen had Omtzigt gezegd dat hij niet met de PVV in een regering wilde. De partij van Geert Wilders liet, volgens Omtzigt, de rechtsstaat niet heel.

En andersom hadden de andere partijen meteen al moeite met de persoon Omtzigt. Die zou zich tijdens formatiegesprekken veel te emotioneel gedragen en een paar keer in huilen zijn uitgebarsten. Ze vroegen zich hardop af of hij voldoende was hersteld van zijn burn-out, wat later inderdaad niet het geval bleek te zijn.

Maar de vier partijen zagen geen alternatief. Ze voelden zich tot elkaar veroordeeld. Want over één ding waren ze het hartgrondig eens: de tweede partij bij de verkiezingen, GroenLinks-PvdA van Frans Timmermans, moest hoe dan ook buiten de deur worden gehouden.

Bekijk hier een terugblik op elf maanden kabinet-Schoof:

PVV-plannen in ijskast

Dus werden er PVV-plannen in de ijskast gezet en kwamen er afspraken op papier over de Grondwet, de grondrechten en de democratie. En zo kon er dan toch een kabinet komen, met een partijloze premier: Dick Schoof.

Hij was tot dat moment de hoogste ambtenaar op het ministerie van Justitie en Veiligheid en eerder onder meer Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Hij had geen politieke ervaring.

Wilders zag dus, als leider van de grootste partij , het 'torentje' aan zich voorbij gaan en dat bleef steken. Hij kwam daar meermaals op terug op X, waar hij ook in felle bewoordingen afstand bleef nemen van het kabinet. Alsof hij er niks mee te maken had.

Het kabinet-Schoof werd op 2 juli 2024 beëdigd, bijna een jaar geleden. En twee dagen later werd de premier-van-buitenaf duidelijk hoe de hazen liepen. Het debat over de regeringsverklaring escaleerde en de partijloze premier stond er alleen voor.

'Slappe hap'

Achter zijn rug twitterde minister Agema over hoofddoekjes. En Wilders noemde zijn optreden "slappe hap". Want in zijn ogen had Schoof het te weinig opgenomen voor PVV-ministers uit zijn kabinet die omstreden uitspraken hadden gedaan.

Kort daarna begonnen de onderhandelingen over de Prinsjesdagbegroting. En ook hierbij hoorden veel kabinetsleden pas achteraf wat er van hen werd verwacht. Zoals minister Agema (Volksgezondheid), die verrast werd door een bezuiniging van 165 miljoen op scholing voor verpleegkundigen.

Er volgde een ruzie over een strengere asielaanpak. De PVV wilde aanvankelijk uitsluitend spreken over het inzetten van het noodrecht (voor buitengewone omstandigheden) om strenge maatregelen voor elkaar te krijgen, maar ging uiteindelijk akkoord met een gewone wet. Die ging dan wel de 'asielnoodmaatregelenwet' heten.

NSC-staatssecretaris Idsinga (Financiën) stapte op na tweets van onder anderen PVV-leider Wilders over de zakelijke belangen van Idsinga. De staatssecretaris noemde het "een vertrouwensbreuk". Twee weken later vertrok NSC-staatssecretaris Achabar (Toeslagen en Douane) vanwege de omgangsvormen in het kabinet.

'Gebrek aan fatsoen'

Dat leidde tot een crisissfeer in Den Haag. Andere NSC-bewindspersonen dreigden ook op te stappen. Maar een kabinetsval werd opnieuw voorkomen. Er vertrokken wel twee NSC-Kamerleden vanwege "het gebrek aan fatsoen" in kabinet en coalitie.

Niet veel later was er onrust omdat premier Schoof 3,5 miljard euro beloofde aan Oekraïne. PVV-vicepremier Agema zei dat die toezegging voor haar uit de lucht kwam vallen en ook BBB-vicepremier Keijzer was verrast.

En ondertussen was er voortdurend gedoe rond PVV-minister Faber van Asiel en Migratie, die onder aanmoediging van partijleider Wilders op X haar eigen koers leek te volgen. Zo kwam ze vanuit het niets met een plan om 'terugkeerborden' bij asielzoekerscentra te plaatsen. Toen RTL haar vroeg of dit kabinetsbeleid was, antwoordde ze: "Ik bén beleid".

Later weigerde ze te tekenen voor de koninklijke onderscheidingen voor vijf vrijwilligers die zich hadden ingezet voor asielzoekers, omdat dat haaks zou staan op haar aanpak. De lintjes kwamen er alsnog, omdat premier Schoof en minister Uitermark van Binnenlandse Zaken hun handtekening zetten.

Eenheid van kabinetsbeleid

In een fel Kamerdebat over de kwestie zei Schoof dat die twee handtekeningen voor het voltallige kabinet stonden en dat er daardoor heus "eenheid van kabinetsbeleid" was, ondanks de volharding van Faber dat ze geen stempelmachine was en niets tekende waar ze niet achter stond.

"Eenheid van kabinetsbeleid" was ook de bezweringsformule toen NSC-minister Veldkamp op eigen houtje een bezorgde brief over het handelen van Israël in Gaza naar de Europese Commissie stuurde. Buiten medeweten van de PVV-ministers, die zich gepasseerd voelden omdat dit onderwerp in hun partij heel gevoelig lag.

Maar welke eenheid, werd steeds meer de vraag. De vier partijen dreven almaar van elkaar af. Nadat PVV-leider Wilders op eigen houtje een persconferentie had gegeven omdat het naar zijn zin niet genoeg opschoot met het asielbeleid, was het hek van de dam.

Bij de eerstvolgende ministerraad zei asielminister Faber dat NSC in "een papieren werkelijkheid" leefde en reageerde NSC-minister Uitermark dat ze voor zichzelf zou gaan uitmaken of ze nog wel door wilde in deze coalitie als het hoofdlijnenakkoord zou worden opengebroken.

Die vraag hoefde ze niet meer te beantwoorden. Gisteren sprak Wilders een klein uur met de drie andere fractieleiders over zijn plannen. Hij wilde daar hun handtekening onder en anders zou hij de stekker eruit trekken. En zo dacht hij er vanochtend, na het nachtje dat hij er nog over had geslapen, nog steeds over. Tot boosheid en frustratie van de anderen.

En zo kwam er dan toch een einde aan dit gedwongen huwelijk, dat alleen nog zo lang stand leek te houden omdat de peilingen de coalitiepartijen niet uitnodigden om nieuwe verkiezingen aan te gaan.

Journalist en presentator Peter de Bie is overleden. Dat heeft Omroep Max bekendgemaakt. De Bie was de echtgenoot van Dieuwertje Blok die begin maart overleed.

Peter de Bie was vooral bekend als presentator van het radioprogramma TROS Nieuwsshow, dat hij sinds 1996 presenteerde met Mieke van der Weij.

De Bie werkte sinds 1977 bij de publieke omroep. Hij maakte voor de KRO Voer voor Vogels en voor de VARA werkte hij van 1980 tot 1988 mee aan het radioprogramma De Stand van Zaken. Dat programma won de Zilveren Reissmicrofoon en de J.B. Broekszprijs.

Na een overstap naar de TROS werkte hij mee aan de tv-programma's Tros Aktua en Radar. In 1994 maakte De Bie de definitieve overstap naar radio waar hij samen met Mieke van der Weij het radioprogramma TROS Nieuwsshow ging presenteren. In 2018 werd het programma overgenomen door Omroep Max en onder de naam Nieuwsweekend op zaterdagochtend uitgezonden op NPO Radio 1. In 2022 hield hij daar vanwege ernstige gezondheidsklachten, die uiteindelijk leidden tot de amputatie van zijn onderbeen, mee op.

De Bie is op zijn 75e verjaardag overleden. Het was een zelfgekozen dood. In een interview met radiocollega Coen Verbraak legt hij uit waarom hij die keuze maakte.

"De lol is eraf, er is te veel gedoe. En ik ben ook als de dood dat als er nog een keer iets raars gebeurt, je niet eens in staat bent die eigen beslissing te nemen en je in situaties terechtkomt waar je echt niet wil wezen."

Hij zei bang te zijn dat hij een verpleger in huis krijgt of naar een verpleeginrichting moet. "Beide keuzes zijn voor mij onbespreekbaar, daar ben ik karakterologisch niet geschikt voor."

'Denk warm'

Ook het overlijden van zijn vrouw, Dieuwertje Blok, komt ter sprake. Tot zo'n drie weken voor haar dood wisten ze niet dat het zo zou aflopen. "Ik heb nooit gedacht dat die dood ging. Nooit. Nee."

"We hadden samen wel voor hetere vuren gestaan. Dus dan kon dit, hoe lullig het ook klinkt, er wel bij. Dan gaat er een neus af, maar dat konden we wel hebben. En toen zat het in haar nek, maar er was niets aan de hand want een huidkanker slaat niet over naar de rest. Nou, dat hebben we geweten."

De Bie zegt veel van zijn vrouw te hebben geleerd. "Zij heeft mij wel geleerd; je kan wel verdrietig doen en zitten sippen van 'waarom ben ik dit nou die dit overkomt'. Denk nou eens hoe fijn je leven is geweest en hoe goed wij het samen hadden. Denk warm zei ze altijd en ze bleef ook warm als ze warm dacht. Ze heeft om haar dood geen traan gelaten."

Terugkijkend op zijn leven uitte hij zich tevreden. "Ik heb een fantastisch leven gehad. Ik heb alles gedaan wat God verboden heeft en wat God gewild had. De laatste twee jaar waren zuur, maar de rest was echt subliem."

Radio maken vond hij het allermooiste. "Natuurlijk daar hoeft toch nooit iemand over na te denken zeg. Radio is: er zitten twee mensen tegenover elkaar, of nog mooier misschien wel, een microfoon en een telefoonlijn, want meer heb je niet nodig."

"Veel gelachen en nu is het voorbij. Het is goed."

Het afscheidsinterview met Peter de Bie wordt morgenavond in zijn geheel uitgezonden in NOS Met Het Oog Op Morgen op NPO Radio 1.

Wie de Instagram- of Facebook-app heeft geïnstalleerd op een Samsung-telefoon of een andere Android-smartphone, werd sinds september nauwlettend in de gaten gehouden. Door een technisch trucje werd een groot deel van het surfgedrag op de smartphone doorgestuurd naar moederbedrijf Meta. Dat ontdekte een internationaal team van onderzoekers, onder meer van de Radboud Universiteit.

De truc werkte zelfs als je de zogenoemde incognito-modus gebruikte, waarin surfgedrag anoniem zou moeten zijn. Ook het verwijderen van cookies had geen zin. Als je was ingelogd in de Instagram- of Facebook-app, kon al het surfgedrag aan je account worden gekoppeld. Daarmee kon Meta veel beter gerichte advertenties serveren. Het bedrijf is er maandag, na door media op zijn acties te zijn gewezen, mee gestopt.

Het volgen kon op alle websites die een extern volgprogramma van Meta inladen. Veel websites doen dat om je gericht reclame aan te bieden via de apps van Meta: denk aan het paar schoenen dat je eenmaal hebt bekeken, en dat je vervolgens overal tegenkomt.

"Ik kwam het probleem op het spoor via de site van de Radboud Universiteit, die zelf ook zo'n volgprogramma heeft", zegt Gunes Acar, een van de hoofdonderzoekers en verbonden aan de Radboud Universiteit. Acar zag dat volgprogramma op de achtergrond verbinding maken met de Meta-apps. "Meta heeft dit nooit verteld, zowel niet aan gebruikers als aan eigenaren van websites met zo'n volgprogramma."

Misverstand

Google, het moederbedrijf van zowel Android als de op Android populaire Chrome-browser, reageert geïrriteerd. "Dit is een flagrante schending van ons beveiligings- en privacybeleid", laat het bedrijf weten in een schriftelijke reactie. "We hebben maatregelen geïmplementeerd om misbruik te voorkomen." Een update voor webbrowser Chrome wordt momenteel doorgevoerd.

Bedrijven moeten aan Googles regels voldoen om hun app in de applicatiewinkel van Android te mogen plaatsen. Meta zegt in gesprek met Google te zijn over een "misverstand bij het toepassen van Googles beleid".

Bovendien is het waarschijnlijk in strijd met de privacywet. "Volgen op internet mag, maar niet heimelijk", zegt privacy-expert Rob van Eijk, die veel onderzoek deed naar volgen op internet. "Je moet weten waarvoor je toestemming geeft."

Server

Meta misbruikte een mogelijkheid voor Android-apps om een server te draaien, wat bijvoorbeeld kan worden gebruikt om bestanden uit te wisselen. De Instagram- en Facebook-apps openden zo'n server puur voor het volgen van gebruikers. Volgens Google gaat het om een functie die helemaal niet voor dat soort doeleinden is bedoeld.

Voor zover bekend deed Meta dit alleen op Android. "Maar het is op iOS ook een stuk moeilijker om dit soort beveiligingsonderzoek te doen", zegt Acar van de Radboud Universiteit.

In de eerste maanden had Meta zijn "spionageserver" bovendien onvoldoende beveiligd, waardoor ook andere apps zouden kunnen meelezen met het surfgedrag van Android-gebruikers.

Burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom stelt dat de ontdekking van Acar en zijn mede-onderzoekers opnieuw bewijst dat "bedrijven er alles aan zullen doen om online je gedrag te volgen. "Zelfs als je probeert dat tegen te houden bijvoorbeeld door cookies te weigeren bedenken ze alsnog slimme, vaak stiekeme manieren om je in de gaten te houden."

Naast Facebook en Instagram misbruikten ook apps van de Russische zoekgigant Yandex het privacylek. Yandex deed dat bovendien al veel langer: al acht jaar. Yandex wordt in Nederland nauwelijks gebruikt.

De Oekraïense geheime dienst SBOe zegt de brug tussen De Krim en Rusland te hebben aangevallen met explosieven. Daarbij zou schade zijn ontstaan aan pilaren en de reling. Rusland zegt dat de brug enkele uren dicht was maar inmiddels weer is geopend. Een reden voor de sluiting werd niet gegeven.

Volgens de SBOe is er 1100 kilo aan explosieven tot ontploffing gebracht. Die zouden zijn geplaatst onder water bij de brug die De Krim met het vasteland verbindt. Voor zover bekend zijn er geen slachtoffers gevallen.

De zeventien kilometer lange brug is een belangrijke aanvoerroute voor Russische troepen in de oorlog met Oekraïne. Er kan zowel weg- als spoorvervoer over de brug. De Krim wordt sinds 2014 door Rusland bezet.

Ook Oekraïense aanval op stroomvoorziening

Oekraïne voerde vandaag ook droneaanvallen uit op de stroomvoorziening in door Rusland bezette gebieden in Oekraïne. Zeker 700.000 mensen in Zaporizja en Cherson zaten volgens Rusland daardoor zonder stroom. Een deel van de stroomvoorziening is weer hersteld.

In Zaporizja en Cherson heeft Rusland voor een groot deel de controle. Persbureau Reuters omschrijft de aanval als een van de grootste in zijn soort sinds de oorlog begon ruim drie jaar geleden. Voor zover bekend zijn er geen slachtoffers gevallen.

Volgens het Russische staatspersbureau RIA is de situatie bij de kerncentrale in Zaporizja "onder controle, maar zeer complex".

Rusland voert vandaag ook aanvallen uit op Oekraïne. Bij een raketaanval op Soemy, in het noordoosten van het land, vielen drie doden en 25 gewonden. Onder de gewonden zijn ook kinderen. Volgens president Zelensky is er een appartementencomplex geraakt.

Mislukte vredesbesprekingen

De aanvallen komen een dag nadat Russische en Oekraïense delegaties overleg hadden in Istanbul. Beide landen liggen mijlenver uit elkaar over een staakt-het-vuren. Wel werden er opnieuw afspraken gemaakt over een gevangenenruil en Rusland zegt tien kinderen die uit Oekraïne naar Rusland zijn ontvoerd terug te brengen.

De Zuid-Koreaanse presidentskandidaat Lee Jae-myung heeft de verkiezingen gewonnen. Bijna alle stemmen zijn geteld en de belangrijkste concurrent Kim Moon-soo heeft zijn verlies toegegeven. Lee kreeg ongeveer 49 procent van de stemmen.

Lee heeft onder meer beloofd dat hij ongelijkheid en armoede wil bestrijden.

Zuid-Koreanen gingen vandaag naar de stembus om een opvolger te kiezen van de vorige president Yoon Suk-yeol. Die werd afgezet nadat hij vorig jaar de macht had proberen te grijpen door de noodtoestand af te kondigen. De gebeurtenis leidde tot een politieke crisis in het Aziatische land.

Lee moest het opnemen tegen Kim Moon-soo van de conservatieve Volksmachtpartij en tevens de opvolger van Yoon. Kim kreeg ongeveer 42 procent van de stemmen. In de peilingen bleek Lee al favoriet te zijn bij de Zuid-Koreanen. In totaal deden zes kandidaten mee aan de verkiezingen.

Het is de tweede keer dat Lee meedeed aan de presidentsverkiezingen. In 2022 verloor hij nipt van Yoon. Zijn partij is de grootste oppositiepartij en heeft ook de meerderheid in het parlement.

De nieuwe president wordt morgen geïnstalleerd en moet grote binnenlandse problemen zien op te lossen. Zuid-Korea heeft te maken met vergrijzing, stijgende huishoudschulden en een beperkte loongroei. Ook de Amerikaanse heffingen leggen een druk op de Zuid-Koreaanse economie.