NOS Nieuws - Algemeen

"Er is zeker vooruitgang geboekt", verzekerde D66-leider Jetten vrijdagmiddag na afloop van een dag gesprekken in de werkkamer van formateur Buma in de Tweede Kamer. "De urgentie staat goed bij ons op het netvlies", zegt CDA-leider Bontenbal. En informateur Buma zegt ook die "urgentie" te voelen.

De eerste echte week van de kabinetsformatie zit erop en de boodschap van het informatieteam is duidelijk: er is hard "aan de inhoud" gewerkt om een "gezamenlijke positieve agenda" te maken, zoals verkenner Koolmees aan D66 en het CDA geadviseerd heeft. "We gaan richting geven, een stip op de horizon", zegt Jetten. "Anders blijf je maar hangen in wie met wie wil regeren."

Thema's

Deze week spraken Jetten, Bontenbal en Buma tientallen uren met zo'n dertig experts van ministeries, planbureaus en maatschappelijke organisaties; mensen die weten wat er speelt. Elke dag stond een groot thema centraal: migratie, wonen, landbouw en stikstof, defensie en economie/klimaat.

Het zijn de grote thema's waar de Haagse politiek snel oplossingen voor moet vinden, maar ook onderwerpen waar - ook door uitgenodigde experts - de afgelopen jaren al heel veel rapporten en adviezen over geschreven zijn.

Arrogant

Toch vinden informateur Buma en de twee partijleiders het zinvol om hun adviezen opnieuw te horen. "Het zou arrogant zijn om als politicus te zeggen dat je alles al weet", verklaarde CDA-leider Bontenbal deze opzet.

Na afloop van de gesprekken lichtten sommige experts hun boodschap toe: zo pleitte de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 voor het behoud van de Spreidingswet, vroeg Bouwend Nederland om kortere procedures en pleitten stikstofdeskundigen voor meer geld, tempo en helderheid om het probleem aan te pakken. De NAVO-stafchef wees op het belang van extra defensie-investeringen richting 3,5 procent van het bbp, een lijn waar D66 en CDA al voor openstaan.

Bontenbal en Jetten hebben niet alleen geluisterd, maar werken intussen aan een basisdocument dat over twee weken af moet zijn. Jetten wil een stuk maken waarin "knopen worden doorgehakt" over oplossingen voor grote problemen.

Jetten en Bontenbal gaan volgende week al met andere partijen praten, hoewel het stuk nog niet af is. Het zijn ook geen onderhandelingen, maar alleen gesprekken, met wie is nog niet bekendgemaakt. Buma, die er zelf niet bij zal zijn, spreekt van een goed plan. "Om echt af te tasten: hoe sta je erin en hoe denk je samen te kunnen werken."

De kans bestaat dat het basisdocument, die gezamenlijke positieve agenda, gezien wordt als een 'herenakkoord' van Jetten en Bontenbal. Voor andere partijen, bijvoorbeeld VVD, GroenLinks-PvdA of JA21, zou het dan lastig zijn om nog aan te haken. Tekenen bij een kruisje willen ze niet.

Jetten erkent dat er na 9 december weer opnieuw onderhandeld zal worden. Maar hij hoopt ook dat ze zo'n "verrassende agenda" neerleggen met duidelijke keuzes "dat de rest hier enthousiast van wordt".

Zover is het voorlopig nog niet. Maandag praten ze over de begroting en hoe de mogelijke voorstellen betaald zullen worden. Dinsdag staan weer experts op de agenda en daarna wordt er verder geschreven. Maar wanneer er een nieuw kabinet zit, daar durft nog niemand een voorspelling over te geven.

Hoe veilig zijn kritieke overheidsdiensten als DigiD straks nog? Er is onrust ontstaan in de Tweede Kamer nu een Amerikaans cloud- en infrastructuurbedrijf op het punt staat om eigenaar te worden van Solvinity, een bedrijf dat essentieel is voor de toegang tot DigiD.

Deskundigen beamen dat we zeer kwetsbaar zijn door de afhankelijkheid van deze Amerikaanse clouddiensten. Vijf vragen en antwoorden.

Wat doet Solvinity?

Solvinity biedt een 'betrouwbare en veilige IT-omgeving voor bedrijven', valt te lezen op de website van het bedrijf. Het levert de infrastructuur waar DigiD op draait. Daarmee is het als het ware de snelweg waar de gegevens overheen gaan. Via die snelweg vragen we paspoorten en toeslagen aan, en kun je je pensioen inzien.

Tot welke gegevens heeft Solvinity toegang?

Volgens het ministerie van Binnenlandse zaken heeft Solvinity geen toegang tot de gegevens, maar beheert het bedrijf alleen 'de snelweg'. DigiD zelf geeft alleen toegang tot gegevens, vertelt Logius, de overheidsinstantie achter DigiD.

De gegevens over je inkomen, gezondheid en pensioen worden opgeslagen bij de overheidsinstantie die daarover gaat. De gegevens staan opgeslagen op Nederlandse datacentra van de overheid, benadrukt Logius.

Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken gaan de gegevens versleuteld over die 'snelweg' en kan Solvinity niet met alles meekijken.

Volgens Solvinity voldoet de nieuwe Amerikaanse eigenaar ook aan de vereisten voor veilige IT-dienstverlening voor de overheid, maar wil die vanwege de vertrouwelijkheid geen vragen beantwoorden over de exacte activiteiten voor hun opdrachtgevers.

Wat zijn de risico's?

Het risico zit 'm vooral in het mogelijk blokkeren van toegang tot diensten als DigiD, zeggen deskundigen. Zo zou de Amerikaanse overheid sancties kunnen opleggen aan Nederland waar Amerikaanse bedrijven zich aan moeten houden, schetst technologiedeskundige Bert Hubert.

"Die schrijven dan bijvoorbeeld een brief waarin staat dat ze geen zaken meer mogen doen met Nederlandse instanties." Dit hebben we ook gezien toen Trump ingreep bij het Internationaal Strafhof in Den Haag met als gevolg dat de hoofdaanklager van de ICC geen toegang meer had tot zijn Microsoft-e-mailadres.

In het geval van Solvinity kan dat grote gevolgen hebben. Mocht zoiets gebeuren, dan kan je bijvoorbeeld niet meer inloggen met DigiD of op Mijnoverheid.nl. Dat betekent: geen belastingaangifte meer doen of een paspoort aanvragen. Het kan dus ontwrichtende gevolgen hebben, aldus Hubert.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken zegt samen met de landsadvocaat en het ministerie van Economische Zaken uit te zoeken wat de exacte gevolgen zijn van de overname. Logius begrijpt dat er zorgen zijn over de afhankelijkheid van de Verenigde Staten en zegt onder meer te onderzoeken of Amerika zomaar de stekker eruit zou kunnen trekken.

Zijn er alternatieven?

Ja die zijn er, benadrukken deskundigen. Maaike Okano Heijmans van Clingendael, noemt Info Support. Dit cloud- en softwarebedrijf was ook een kandidaat om diensten te verlenen voor de gemeente Amsterdam, maar verloor de aanbesteding van Solvinity.

Hoogleraar Digitalisering aan de Open Universiteit Reijer Passchier heeft het over een Duits alternatief, Nextcloud. Het voordeel daarvan is dat het 'open source' software is. Dat betekent dat iedereen het op zijn eigen server kan gebruiken. "Als Nextcloud iets geks doet, kan je altijd nog terecht met diezelfde software bij een andere aanbieder" en dat maakt je een stuk minder afhankelijk.

Hubert benadrukt wel dat het niet al te makkelijk is om meteen over te stappen naar zo'n alternatief: "Het is niet: ik kocht altijd bij Albert Heijn en nu koop ik bij Jumbo, maar eerder alsof je altijd koffiecups van een specifiek merk kocht voor je machine en nu die cups er niet meer zijn, moet je ook wisselen van machine."

Kan overname voorkomen worden?

In theorie wel. Er zijn twee wetten die de overname zouden kunnen blokkeren. Als de overname gevoelig is voor onze nationale veiligheid moet het getoetst worden aan de wet Veiligheidstoets Investeringen Fusies en Overnames (Vifo) of de wet Ongewenst Zeggenschap Telecommunicatie, zegt een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken.

Al zal het kabinet daar heel voorzichtig mee zijn, vermoedt voormalig Europarlementariër Marietje Schaake, verbonden aan Stanford University. "In heel Europa wordt overdreven voorzichtig omgegaan met Amerika om Trump niet boos te maken", zegt Schaake. "We hebben met Nexperia gezien hoe hoog dit kan oplopen. Je moet goed kijken hoe je dit op een goede manier zou kunnen oplossen. Met het doel van soevereiniteit voorop."

De politie heeft in het buitengebied van Nuenen in Noord-Brabant stropers op heterdaad betrapt. Ze hadden met een hond en wapens op hazen gejaagd, meldt Omroep Brabant.

De verdachten zijn twee mannen van 22 en 19 jaar uit Nuenen. Een derde verdachte, een 19-jarige man uit Frankrijk, kwam later in beeld.

Volgens de politie hebben milieuagenten en boa's samengewerkt om de stropers op te sporen. "Samen zijn er vele nachtelijke uren besteed aan het observeren. In het gras en de modder liggen om de stropers te betrappen." Dat resulteerde in deze "mooie vangst", zegt de politie.

Speciale lichtbakken

De politie zegt dat stropers gebruikmaken van speciale lichtbakken en zo de weilanden afspeuren naar reeën en hazen. Volgens de politie worden de dieren op brute en pijnlijke wijze gedood. "Dergelijke praktijken zijn wreed en in strijd met de wet.

De Britse oud-politicus Nathan Gill is veroordeeld tot 10,5 jaar cel in een pro-Russisch omkoopschandaal. Gill, de voormalige leider van de radicaal-rechtse partij Reform UK in Wales, heeft duizenden euro's aangenomen om pro-Russische uitspraken te doen.

Gill gaf eerder dit jaar toe dat hij in 2018 en 2019 geld had aangenomen van Oleh Volosjyn, een pro-Russische politicus uit Oekraïne.

In ruil daarvoor zou Gill pro-Russische toespraken houden in het Europees Parlement. In die tijd was hij Europarlementariër voor de eurosceptische partij UKIP en later voor de Brexit Party.

Ook deed Gill in ruil voor de steekpenningen pro-Russische uitspraken in Russischgezinde media. Volosjyn stuurde hem vooraf teksten toe die hij moest gebruiken. Volgens de Britse politie kreeg hij daarvoor zo'n 40.000 pond, omgerekend ruim 45.000 euro.

Moreel kompas

De rechter in Londen oordeelde dat Gill zijn morele kompas had verruild voor geld. "Als je je laat betalen om bepaalde dingen te zeggen, ben je niet oprecht", zei de rechter.

Gill werd in 2021 op het vliegveld van Manchester opgepakt toen hij op weg was naar Rusland. Op zijn telefoon vond de Britse politie bewijs dat hij de steekpenningen aannam.

De voormalige Europarlementariër was van 2014 tot 2020 lid van het Europees Parlement voor UKIP en de Brexit Party. Beide partijen werden toen geleid door Nigel Farage. In 2021 leidde Gill Reform UK Wales voor enkele maanden.

Correspondent Verenigd Koninkrijk Arjen van der Horst over de zaak:

"De zaak van Nathan Gill is uniek. Niet eerder werd een Britse politicus veroordeeld voor het aannemen van Russische steekpenningen om de propaganda van het Kremlin te verspreiden. Toch zal het voor de Britse geheime diensten niet als een verrassing komen.

De commissie Inlichtingen en Veiligheid van het Lagerhuis concludeerde al in 2019 dat Rusland op clandestiene wijze de Britse politiek probeert de beïnvloeden. In 2022 stuurde de voorzitter van het Lagerhuis een brandbrief naar alle parlementariërs. Daarin hij waarschuwde voor buitenlandse lobbyisten die in opdracht van het Kremlin "actieve steun zoeken bij Britse politici om de doelen van de Russische staat te ondersteunen".

Volgens de Britse inlichtingendiensten is dit onderdeel van de hybride oorlogsvoering van de Russen. Subtiele tactieken zoals het beïnvloeden van politici combineren ze met sabotage, vandalisme en brandstichting.

Eerder dit jaar veroordeelde een Britse rechtbank vijf criminelen die in opdracht van de Russische Wagner-groep een Londens pakhuis in brand hadden gestoken. In het pakhuis waren voor 120.000 euro aan hulpgoederen opgeslagen die bestemd waren voor Oekraïne.

"Oekraïne bevindt zich op een van de moeilijkste momenten in zijn geschiedenis." Met die woorden richtte de Oekraïense president Zelensky zich in een toespraak vanuit de hoofdstad Kyiv tot de Oekraïense bevolking.

Oekraïne moet volgens Zelensky kiezen tussen twee moeilijke scenario's: het verlies van zijn waardigheid of het verliezen van de Verenigde Staten als partner. Zelensky benadrukte dat hij de belangen van Oekraïne niet zal verraden en zei met alternatieven te komen voor het Amerikaanse 28-puntenplan, waarin zware concessies voor Oekraïne staan.

Gisteren ontving Zelensky het plan van de Amerikaanse president Trump om de oorlog met Rusland te stoppen. Het plan zou zijn opgesteld door Amerikaanse en Russische diplomaten, zonder betrokkenheid van Oekraïne en de rest van Europa. Er circuleren verschillende gelekte versies van het document, maar het komt erop neer dat Kyiv zich gedeeltelijk moet overgeven aan Rusland. Ook zou de hele Donbasregio in Russische handen komen.

Wat staat er in het 28-puntenplan?

Dit is een aantal van de afspraken die in de gelekte stukken staan:

Zelensky riep de bevolking op om de eenheid in het land te bewaren. "Volgende week zal erg lastig worden." Ook het parlement en de regering riep hij op samen te werken. "Stop de bullshit, stop de politieke spelletjes."

Hij prees de inzet van de bevolking, die al vier jaar lang een duizenden kilometerlange grens verdedigt en dagelijks naasten verliest. "Onze mensen willen echt dat de oorlog stopt", benadrukte Zelensky. "We zijn natuurlijk gemaakt van staal. Maar elk metaal, zelfs het sterkste, zal dit niet kunnen blijven weerstaan."

De Oekraïense president deelt elke dag een toespraak waarin hij de bevolking op de hoogte stelt van de ontwikkelingen in de oorlog en de militairen prijst voor de zware strijd die ze voeren. Doorgaans spreekt hij hen toe vanachter een bureau. Dit keer is de setting anders.

In een mistig Kyiv spreekt hij de bevolking toe op een manier die herinneringen oproept aan zijn toespraak meteen na de grootschalige Russische invasie. "Wij zijn allemaal hier", zei hij toen in het bijzijn van zijn belangrijkste medewerkers. "Wij verdedigen onze onafhankelijkheid en ons land."

Bekijk hier een deel van de toespraak van Zelensky:

"We doen geen schreeuwerige uitspraken en zullen rustig samenwerken met Amerika en alle partners", zei Zelensky. Ook zei hij op constructieve wijze oplossingen en alternatieven te willen aandragen. "Maar we zullen de vijand zeker geen reden geven om te zeggen dat het Oekraïne is dat geen vrede wil en het proces verstoort", benadrukte Zelensky.

Bij het vorige plan dat zonder Oekraïense of Europese inspraak werd gepresenteerd door Trump in augustus vlogen EU-leiders en Zelensky halsoverkop naar Washington. Oost-Europadeskundige Bob Deen verwacht niet dat dit opnieuw zo zal gebeuren.

"Net als voor de Oekraïners is het voor de Europeanen heel riskant om hier nu volop tegenin in te gaan", zegt Deen. "Dan roepen ze de woede van Trump over zich af." Hij verwacht dat de EU daarom zal proberen om met alternatieve voorstellen te komen en het plan niet volledig zal verwerpen.

Die aanpak lijkt ook Zelensky te kiezen. Op X laat hij zich lovend uit over Trump. "Oekraïne heeft altijd respect getoond voor de wens van de Amerikaanse president Donald Trump om een eind te maken aan het bloedvergieten, en blijft dat doen", schrijft Zelensky. "Wij staan positief tegenover elk realistisch voorstel."

Oekraïne, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk werken samen aan een tegenvoorstel voor het VS-plan, meldt persbureau Reuters op basis van meerdere bronnen.

'Druk op Zelensky'

De druk op Zelensky is al hoog. Trump liet kort na de toespraak van Zelensky weten dat hij uiterlijk donderdag, op de Amerikaanse feestdag Thanksgiving, wil weten of Oekraïne het voorstel accepteert.

Het overtuigen van de Oekraïense bevolking van dit voorstel is echter een lastige opgave voor Zelensky, denkt Deen. De Oekraïense president ligt in Oekraïne al zwaar onder vuur vanwege een corruptieschandaal, maar ook inhoudelijk zijn er bezwaren. "Het plan bevat veel dingen die voor de Oekraïners moeilijk te verteren zijn."

Zo is het opgeven van Oekraïens grondgebied een eis die Oekraïne steevast afwijst. Al zijn er ook lichtpuntjes in het plan te ontwaren, zegt Deen. "Wat ik voor het eerst zie in dit document is dat de Amerikanen bereid zijn tot behoorlijk stevige veiligheidsgaranties aan Oekraïne, die lijken op artikel 5 van de NAVO." Al komen die garanties wel met een flink prijskaartje.

Zelensky heeft inmiddels ook met NAVO-chef Rutte gesproken over het VS-plan en de mogelijke diplomatieke opties die er nu zijn. "We coördineren onze volgende gezamenlijke stappen."

Tussen Amersfoort en Amsterdam is het treinverkeer aan het eind van de middag verstoord geweest vanwege een bommelding in een trein. De trein werd stilgezet vlak bij station Hilversum.

Er zijn drie mensen aangehouden voor bedreiging, meldt de politie. Twee van hen werden in de loop van de avond vrijgelaten. De ene man bleek niet betrokken te zijn geweest bij het incident en had niemand bedreigd, zegt de politie.

De ander is wel verdachte en is met een boete naar huis gestuurd. De derde man zit nog altijd vast. "Eén van hen riep dat er een bom in de trein zat, waarna een inzittende 112 belde", meldt de politie.

Passagiers verder per bus

De eerste melding over de situatie kwam rond 15.00 uur binnen. Kort daarna werd besloten om de trein stil te zetten. Passagiers werden daarna uit de trein gehaald, zij reisden verder per bus.

Het Team Explosieven Verkenning en de Dienst Speciale Interventies (DSI) deed in de trein onderzoek. Daar werd niets gevonden, waarna de trein veilig werd verklaard. Het treinverkeer rond Hilversum werd daarop weer opgestart.

Criminelen in Bangalore, een miljoenenstad in het zuiden van India, hebben een bedrag buitgemaakt ter waarde bijna 700.000 euro bij een overval op klaarlichte dag op een geldtransport.

De geldauto was met de chauffeur, twee gewapende bewakers en een kassier onderweg om geldautomaten bij te vullen. Op het moment dat ze bij een geldautomaat aankwamen, stopte een SUV. Enkele van de inzittenden stapten uit, deden zich voor als inspecteurs van de Indiase centrale bank en zeiden dat ze de papieren voor het transport wilden controleren.

De bewakers moesten hun wapens in de transportwagen achterlaten en in de SUV stappen. De kassier moest ook instappen. De chauffeur kon blijven zitten, maar kreeg gezelschap van enkele overvallers.

Beide auto's reden daarna verder, maar stopten na een paar kilometer op een fly-over, buiten het zich van camera's. De leden van het geldtransport werden uit de auto's gezet en het geld werd in de SUV geladen, die daarna met de overvallers verdween.

De SUV zou zijn teruggevonden door de politie. Een bron bij het onderzoek zei tegen de BBC dat de auto een vals kenteken had. Er wordt nog onderzocht of de medewerkers van het geldtransportbedrijf iets met de overval te maken hebben gehad.

Broers en zussen van slachtoffers die zijn overleden of ernstig gewond zijn geraakt door toedoen van een ander, moeten recht krijgen op een financiële compensatie. Dat staat in een wetsvoorstel van het kabinet.

Deze vergoeding voor affectieschade dient als compensatie voor het emotionele leed dat de dierbaren van een slachtoffer ondergaan. De dader moet betalen (12.500 tot 20.000 euro).

Eerder konden partners, ouders en kinderen van slachtoffers al aanspraak maken op deze vergoeding, maar volgens het wetsvoorstel van het kabinet komen daar nu ook broers en zussen van het slachtoffer bij.

"Pijnlijk en onrechtvaardig"

De vraag naar uitbreiding van de vergoeding speelde al langer, zegt Arno Rutte, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. "We hebben eerder kunnen zien dat de onmogelijkheid van deze vergoeding voor broers en zussen als zeer pijnlijk kan worden ervaren", zegt Rutte. "Met dit wetsvoorstel wordt de positie van broers en zussen als nabestaanden versterkt. Dat is een grote wens van zowel de Tweede Kamer als het kabinet."

In het wetsvoorstel staat verder dat mensen in het Caribisch deel van Nederland ook recht krijgen op vergoeding voor affectieschade. Daarnaast worden de bedragen van de schadevergoeding verhoogd.

Goedkeuring

Voordat de nieuwe wet in werking kan treden, gaat die eerst nog voor advies langs de Raad van State. Ook komt er een consultatieronde. Vanaf maandag kan iedereen reageren op het voorstel. En vervolgens moeten de Tweede Kamer en de Eerste Kamer er nog mee instemmen.

Mensenrechtenorganisaties maken zich grote zorgen over de terreur van Joodse kolonisten tegen Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever.

"Dit hebben we niet eerder meegemaakt. Niet als het gaat om de hoeveelheid aanvallen en ook niet als het gaat om de mate van geweld", zegt Hagit Ofran van Settlement Watch. De Israëlische organisatie monitort de ontwikkelingen rond de illegale nederzettingen op de Westoever, inclusief de terreur die kolonisten gebruiken om Palestijnen te verdrijven.

Volgens cijfers van de VN waren er sinds het bijhouden nooit zo veel aanvallen als afgelopen maand: 264 in totaal, gemiddeld 8 per dag. Ofran: "Kolonisten vallen Palestijnen lastig, bedreigen ze, vallen ze aan met knuppels en soms met wapens. Of ze steken auto's in brand of huizen, zelfs als er nog mensen in het huis zijn."

Ze zien bij Settlement Watch dat kolonisten altijd dezelfde soort tactiek gebruiken om Palestijnen te verdrijven. "De eerste stap is dat ze zich vestigen in bijvoorbeeld simpele caravans in de buurt van een Palestijns dorp. Dan beginnen ze de Palestijnen lastig te vallen en weg te jagen uit het gebied rond het dorp. Dat gaat steeds verder en uiteindelijk vestigen ze zich nog dichter bij het dorp. En dan worden de Palestijnen nog verder geterroriseerd. Dan is het een dagelijkse dreiging in hun dorp, in hun huizen. Vrouwen en kinderen worden bedreigd. En uiteindelijk vertrekken ze. En als ze niet vertrekken, dan komt er wel een groep kolonisten de huizen in de fik steken."

Leger beschermt kolonisten

Alleen al in de afgelopen twee jaar hebben kolonisten zich op zo'n 150 nieuwe plekken gevestigd. En die tactiek lijkt te werken, want inmiddels is zo'n 14 procent van de Westoever gebied waar Palestijnen niet meer durven te komen vanwege angst voor kolonisten. Met als gevolg de verdrijving van tientallen Palestijnse gemeenschappen. Datzelfde dreigt nu te gebeuren met nog tientallen andere gemeenschappen.

De Palestijnen zijn voor hun veiligheid volledig afhankelijk van het Israëlische leger. En Israël heeft als bezetter volgens het internationaal recht ook de plicht om Palestijnen te beschermen tegen aanslagen van kolonisten. Maar het Israëlische leger grijpt nauwelijks in.

Ofran: "Het leger laat de kolonisten meestal hun gang gaan. Als ze ingrijpen jagen ze vaak juist de Palestijnen weg met traangas of zelfs door met scherp te schieten. Het punt is dat het Israëlische leger is getraind om Israëliërs te beschermen tegen Palestijnen. Dus de uitkomst is dat je kolonisten hebt die Palestijnen aanvallen, maar het leger beschermt de kolonisten in plaats van de Palestijnen."

Steun regering

Premier Netanyahu doet alsof het om een kleine groep relschoppers gaat en zegt die te veroordelen. Maar volgens mensenrechtenorganisaties gaat het in werkelijkheid om een grote groep gewelddadige kolonisten. "We hebben het over duizenden jongeren die betrokken zijn bij dit soort gewelddadige aanvallen. Er zijn georganiseerde pogroms waarin tientallen kolonisten een Palestijns dorp aanvallen. Dit is geen kleine groep", zegt Ofran van Settlement Watch.

Bovendien krijgen ze juist steun van de overheid. "De kolonisten kunnen geen dag zonder steun van de regering. Ze hebben bescherming nodig van het leger en financiering van de overheid. Het is systematisch geweld, gesteund door de regering."

Veel bewijs

Palestijnen en activisten proberen aanslagen van kolonisten zo veel mogelijk te filmen zodat ze bewijs hebben. Dat doen ze met hun telefoons, ook hangen ze veel beveiligingscamera's op. Zo werd onlangs vastgelegd hoe tientallen kolonisten Palestijnse dorpen terroriseren door mensen aan te vallen en brand te stichten.

Ook gingen beelden rond van een bewakingscamera waarop te zien is hoe kolonisten een stal van een Palestijnse boer binnenvallen en de schapen doden.

Ondanks het vele bewijs worden daders zelden vervolgd. "We hebben honderden zaken van klachten tegen gewelddadige kolonisten, maar slechts in een derde van de zaken wordt er ook een onderzoek geopend. Slechts bij enkele tientallen zaken wordt er daadwerkelijk iemand opgepakt", zegt Ofran.

Aan het hoofd van de Israëlische politie staat minister Ben-Gvir van Nationale Veiligheid. Hij was zelf een gewelddadige kolonist en wil niet ingrijpen. Sinds zijn aantreden is het aantal strafzaken tegen kolonisten die Palestijnen terroriseren met 70 procent gedaald. Ofran: "De kolonisten weten dat hen niets zal overkomen. Ze kunnen doorgaan met aanvallen en land afpakken. En niemand roept ze ter verantwoording."

Drie politiemensen van de Eenheid Landelijke Expertise en Operaties in Driebergen zijn ontslagen vanwege gedragingen die "niet in lijn zijn met de normen en waarden van de politie".

Een van de ontslagen agenten stuurde seksueel getinte foto's naar minderjarigen. Een ander gebruikte in zijn vrije tijd drugs en de derde misbruikte politiesystemen voor privésituaties. In het laatste geval was sprake van schending van het ambtsgeheim en computervredebreuk. Deze ontslagen politiemedewerker heeft een taakstraf gekregen.

De Eenheid Landelijke Expertises en Operaties houdt zich bezig met handhaving en opsporing binnen de politie, schrijft RTV Utrecht.

De politie kreeg halverwege 2024 over alle drie de medewerkers een klacht of melding. Daarop zijn onderzoeken gestart die uiteindelijk tot de ontslagen hebben geleid.

Nederland neemt met Colombia het voortouw in het organiseren van een internationale top over het afbouwen van fossiele brandstoffen als olie, gas en steenkool. Dat heeft minister Sophie Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei bekendgemaakt op de klimaattop in Brazilië, samen met ministers uit zowel ontwikkelde als opkomende landen.

Nederland maakt deel uit van een groep landen die afgelopen week pleitte voor plannen om te stoppen met fossiele brandstoffen. Deze brandstoffen zijn de voornaamste oorzaak van klimaatverandering, en tegelijk een onderwerp waarover veel landen weigeren te praten op de klimaattop. Zo'n dertig landen oefenen met een brief en deze persconferentie druk uit op de voorzitter van de top om hierover te schrijven in de slotverklaring.

Colombia leidt deze coalitie, al heeft ook Nederland een prominente rol. Deze meerdaagse top moet concreet maken hoe het verbruik van fossiele brandstoffen kan worden afgebouwd. In een interview op de klimaattop met de NOS zegt Hermans: "We hebben er lang over gepraat en zeggen nu met een aantal landen: laten we nou om de tafel gaan welke stappen je moet zetten om dat voor elkaar te krijgen."

De enthousiaste steun van Nederland is opvallend. Hermans staat niet bekend om ambitieus klimaatbeleid, en het afgelopen jaar is veel Nederlands klimaatbeleid geschrapt of afgezwakt.

Nederlandse steun opvallend, BBB tegen

Het kabinet-Schoof wil juist meer naar gas gaan boren onder de Noordzee, om te voorzien in de eigen behoefte zolang Nederland nog gas gebruikt. Ook werd de fossiele subsidie IKC heringevoerd. In het VVD-verkiezingsprogramma waren fossiele brandstoffen geen groot thema: "We helpen de industrie te verduurzamen: Dit is belangrijk om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit onvrije landen te verkleinen", was de enige vermelding.

Coalitiepartner BBB zegt tegen de NOS niets te zien in het plan voor een top in Colombia. "We hebben nog jaren fossiel nodig", zegt Henk Vermeer, Tweede Kamerlid voor de BBB. "Bedrijven in Nederland kunnen helemaal niet vergroenen vanwege netcongestie. Laten we een top organiseren in Nederland om Nederlandse problemen op te lossen."

Op de vraag van de NOS of de BBB op de hoogte was van de Nederlandse plannen, zegt Hermans: "Ze zijn op de hoogte dat ik hier ben, ze zijn op de hoogte van de plannen van Parijs, en we hebben in het regeerprogramma afgesproken dat we ons houden aan die afspraken. Ik geef nu invulling aan die afspraken."

Politiek verslaggever Michiel Breedveld

"Nederland laat op de klimaattop weer ambitie zien. Dat is opvallend, want BBB en voormalig regeringspartij PVV willen juist liever minder dan meer klimaatbeleid. Nadat de PVV uit het kabinet stapte, is er weer ruimte voor meer ambities op gebied van klimaatbeleid.

BBB protesteert wel tegen de Nederlandse steun voor de top over het afbouwen van het gebruik van olie en gas, maar volgens klimaatminister Hermans valt het allemaal binnen de doelen van het Parijs-akkoord. Het gaat hooguit om uitwerking, redeneert ze. En daar hadden BBB en zelfs PVV voor getekend in het hoofdlijnenakkoord.

Inmiddels is de formatie voor een nieuw kabinet begonnen. Daarin wil D66 meer realiseren op het gebied van klimaat dan het huidige kabinet."

Het plan voor de top, volgend jaar april in Colombia, werd met luid gejuich ontvangen door delegaties, activisten en andere geïnteresseerden. Na een lang applaus, hielden de vertegenwoordigers van laaggelegen eilandstaten Vanuatu en Tuvalu een betoog om haast te maken.

"De Pacifische eilanden zijn hier gekomen voor een routekaart, maar de huidige tekst noemt dit niet eens", zei de delegatieleider van Tuvalu. "Na dertig jaar faalt dit proces (van klimaattoppen, red.) nog steeds."

Opvallend is dat op de lijst van ondersteunende landen ook grote economieën staan, zoals dus Nederland en Australië. Australië heeft een omvangrijke steenkoolindustrie.

In het gezinshuis dat deze week in het nieuws kwam omdat twee kinderen er jarenlang zijn mishandeld en verwaarloosd, zijn eerder misstanden geweest. De William Schrikker Stichting haalde toen een kind weg uit het huis, maar besloot later om er opnieuw kinderen te plaatsen.

Een woordvoerder van de stichting bevestigt dat na berichtgeving van het AD. Volgens de krant ging het om een jongen die werd gekleineerd en te werk werd gesteld. Ook zou hij er buitensporig zware straffen hebben gekregen.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd doet onderzoek naar de zaak. De IGJ zegt na een melding meestal de betrokken jeugdhulpaanbieder zelf te vragen onderzoek te doen of te laten doen. Maar de Inspectie gaat de zaak nu zelf beoordelen "vanwege de impact op de kinderen die in het gezinshuis verbleven en de grote maatschappelijke commotie".

Een gezinshuis is een kleinschalige woonvorm voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen, met een of twee professionele gezinshuisouders. Van het gezinshuis in kwestie is alleen bekend dat het in Noord-Nederland staat.

Verbetertraject

Na een melding van een orthopedagoog die een bezoek had gebracht aan de locatie, haalde de William Schrikker Stichting de jongen weg. Erna werd een "verbetertraject" voor de gezinshuisouders opgezet door jeugdzorgorganisatie Cornerstones, zegt de woordvoerder. Toen Cornerstones uiteindelijk groen licht gaf, ging de William Schrikker Stichting weer kinderen plaatsen in het gezinshuis.

Maar het ging dus weer mis. Deze week diende in de rechtbank Noord-Nederland een zaak over twee kinderen van 9 en 10 die de afgelopen drie jaar in het bewuste huis woonden. Zij vertelden de rechter dat de gezinshuisouders hen sloegen en hen lieten bijten door hun hond.

De rechter sprak verder van "ontoelaatbare kinderarbeid" die de kinderen moesten verrichten. Twee weken geleden haalde de William Schrikker Stichting hen weg.

Vlaardingen

De stichting was eerder ook verantwoordelijk voor het pleegmeisje in Vlaardingen. Zij zou zo zwaar zijn mishandeld door haar pleegouders dat zij lichamelijk en verstandelijk beperkt is geraakt en de rest van haar leven intensieve zorg nodig heeft.

Tegen beide Vlaardingse pleegouders is elf jaar cel en tbs geëist. De uitspraak in deze zaak is komende dinsdag.

Welke rol speelde Olaf Scholz bij de aanleg van de Nord Stream 2-gasleiding? En hoe groot was de invloed van Rusland op de Duitse besluitvorming? Daarover werd de oud-bondskanselier en oud-minister van Financiën vandaag verhoord door een onderzoekscommissie van de deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren.

De omstreden gasleiding werd aangelegd in de Oostzee tussen Rusland en Duitsland, parallel aan de bestaande Nord Stream 1-leiding. Kort voor de afronding van het project viel Rusland Oekraïne binnen, waarop bondskanselier Scholz de ingebruikname stopzette. Een half jaar later werden beide leidingen opgeblazen, vermoedelijk door Oekraïners.

Het onderzoek richt zich op de totstandkoming van het project, in de tijd dat Scholz in de laatste regering van Angela Merkel minister van Financiën was (2018-2021). In die rol speelde Scholz een belangrijke rol in het doorzetten van het project, terwijl de kritiek toenam.

De aanleg werd destijds fel bekritiseerd door de Verenigde Staten en Midden- en Oost-Europese landen, omdat Duitsland met goedkoop Russisch gas te afhankelijk van Moskou zou worden. Nord Stream zou bovendien een alternatief bieden voor gasleidingen die via Oekraïne lopen, waardoor Kyiv inkomsten en geopolitieke macht zou verliezen.

Toen in 2019 de VS sancties overwoog tegen bedrijven die betrokken zijn bij de bouw van de leiding, dreigde het Duits-Russische prestigeproject ten onder te gaan. Bedrijven trokken zich terug, de bouw werd stilgelegd.

Uit een gelekte brief bleek dat Scholz het project probeerde te redden door een deal te sluiten met de VS. Daarbij beloofde hij de bouw van Duitse terminals voor Amerikaans vloeibaar gas (lng) te subsidiëren, afkomstig uit fracking. In ruil zou de VS moeten afzien van sancties. Volgens Handelsblatt wilde Scholz dit plan doorzetten zonder goedkeuring van het parlement.

In het verhoor gaf Scholz voor het eerst toe dat hij die brief heeft opgesteld, maar dat dat in samenspraak ging met andere instanties, waaronder het kantoor van bondskanselier Merkel. Ook zou hij langer voor de bouw van lng-terminals hebben gepleit, los van deze brief. Uiteindelijk mislukte zijn reddingspoging: de VS wees de deal van de hand.

List

De deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren, geleid door SPD'er Manuela Schwesig, bedacht daarop een list. Samen met het Russische gasbedrijf Gazprom werd een stichting gefinancierd met de verhullende naam 'Stichting Klimaat- en Milieubescherming MV'. Deze organisatie zou zich inzetten voor milieuprojecten, maar eerst en vooral voor het afronden van Nord Stream 2.

Doordat de stichting onder de Noord-Duitse deelstaat viel, gold ze als een overheidsinstelling en kwamen de Amerikaanse sancties te vervallen. Zo kon de gaspijpleiding worden afgebouwd.

Scholz zegt dat zijn rol bij dit plan klein was. "We hebben hiervan kennisgenomen en hebben dit beschouwd als een zaak van de deelstaatregering", zei hij tegen de commissie. Scholz zou daarbij niet gevraagd hebben naar details en of het initiatief door de Russen of de Duitsers werd genomen.

Met zijn zuinige antwoorden wist Scholz de ondervraging zonder politiek explosieve kleerscheuren te doorstaan. Op veel vragen wilde hij geen antwoord geven, omdat het volgens hem niet mogelijk is over interne afspraken binnen de regering te spreken. Wel erkende hij dat de sterke afhankelijkheid van Rusland een fout is geweest.

Schröder

Scholz is zeker niet de enige SPD'er die door de commissie is ondervraagd. Eerder werd oud-bondskanselier Gerhard Schröder (1998-2005) verhoord. Nord Stream 1 kreeg onder hem vorm. Later verkreeg hij meerdere bestuursfuncties bij Russische olie- en gasbedrijven, waaronder het bedrijf dat Nord Stream 2 zou uitbaten. Nog altijd onderhoudt hij goede banden met Moskou.

Schröder noemde de voltooiing van Nord Stream via de milieustichting een "buitengewoon verstandig besluit". Het was volgens hem nodig om Amerikaanse inmenging in het Duitse energiebeleid te voorkomen. De 81-jarige Schröder beantwoordde veel vragen niet, omdat hij zich de zaken niet precies kon herinneren of het onderwerp "onzin" vond.

Federaal onderzoek?

De SPD wil liever niet meer herinnerd worden aan het Nord Stream-hoofdstuk. Huidig bondspresident Steinmeier, die onder Merkel minister van Buitenlandse Zaken was, heeft in 2022 toegegeven dat hij zich heeft vergist in het project. Ook deelstaatpremier Schwesig heeft haar fouten toegegeven. Oud-minister Gabriel erkende dat de zorgen van Oost-Europese buren ten onrechte werden genegeerd.

Scholz kijkt liever naar zijn verdiensten in 2022, toen de Russisch gastoevoer werd gestopt en Duitsland in een energiecrisis belandde. Duitsland bouwde daarop razendsnel nieuwe lng-terminals.

Het huidige onderzoek wordt verricht door de deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren. Oppositiepartijen de Groenen en Die Linke willen al jaren een groter, federaal onderzoek naar het gasproject. Daar is in de Bondsdag geen steun voor. Naast de SPD wil ook de CDU, waartoe Merkel behoort, het boek Nord Stream dichtslaan.

De uitkomsten van de onderzoekscommissie worden volgend jaar gepresenteerd, hoogstwaarschijnlijk zonder antwoorden op alle vragen.

In Sudan liggen na de val van Al-Fasher nieuwe steden onder vuur. Nog meer burgers slaan op de vlucht voor geweld van RSF-milities en het regeringsleger. Het front schuift op naar het oosten, in de richting van de hoofdstad Khartoem. De kans bestaat dat de rebellen opnieuw daarheen oprukken.

"Geen enkele burger is veilig in Sudan, dus ook niet in de hoofdstad", zegt Mohamed Osman, Sudan-onderzoeker bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. "Er kan van alles gebeuren."

Ten oosten van Al-Fasher ligt El Obeid, de hoofdstad van de regio Noord-Kordofan, die grenst aan Darfur. Nu maakt het Sudanese leger daar nog de dienst uit, maar als het aan de RSF ligt, duurt dat niet lang meer. Deskundigen waarschuwen dat de stad mogelijk hetzelfde lot wacht als Al-Fasher en andere steden in Darfur, omdat bekend is waartoe de RSF in staat is. Op dit moment voert de RSF van een afstand droneaanvallen uit op de stad.

Ook in West- en Zuid-Kordofan wordt hevig gevochten tussen het regeringsleger en de RSF-rebellen. Beide kanten claimen overwinningen. In het gebied zijn tienduizenden mensen op de vlucht geslagen voor het geweld. "We weten in grote lijnen wat er gebeurt, maar details hebben we niet omdat internet- en telefoonverbindingen zijn geblokkeerd in de regio", zegt Osman.

Intussen komt de RSF steeds dichter bij de hoofdstad Khartoem, waar de oorlog ruim 2,5 jaar geleden begon. Een paar maanden geleden kreeg het leger daar weer de macht in handen, maar de vraag is of dat zo blijft.

'Horrorshow'

De bewoners van steden en dorpen waar de RSF het op gemunt heeft, weten wat hun te wachten staat: dood en verwoesting. Volgens getuigen en mensenrechtenorganisaties werden na de inname van Al-Fasher, een paar weken geleden, mensen op grote schaal uitgemoord, ontvoerd en seksueel misbruikt.

"En dat is nog steeds gaande, we horen nog steeds gruwelijke verhalen", zegt Osman. "Maar we weten ook heel veel nog niet, omdat onafhankelijke onderzoekers geen toegang hebben tot het gebied."

Volgens de VN vluchtten bijna 100.000 mensen de stad uit, velen van hen werden tijdens hun vlucht doodgeschoten. Tom Fletcher, chef humanitaire zaken bij de VN gaf een persconferentie na een bezoek aan de regio. Hij omschreef Darfur als absolute horror en het epicentrum van het menselijk lijden in de wereld.

De Wereldgezondheidsorganisatie zegt dat steeds meer mensen ernstig honger lijden en waarschuwt voor de verspreiding van cholera. Daar zijn al meer dan 3500 mensen aan overleden.

De oorlog in Sudan

In 2023 beginnen de gevechten tussen het regeringsleger, aangevoerd door generaal Burhan, en de paramilitaire RSF-strijders, geleid door generaal Hemedti. Eerst werd er vooral gevochten in de hoofdstad Khartoem, daarna breidde de oorlog zich uit naar andere delen van het land, vooral naar Darfur. De VN noemt de situatie in Sudan een van de ergste humanitaire crises ter wereld. Tienduizenden mensen zijn gedood, bijna twaalf miljoen mensen zijn gevlucht, van wie ruim vier miljoen naar buurlanden.

De val van Al-Fasher en de menselijke tragedie die volgde, leidde tot een kleine opleving in aandacht voor de 'vergeten oorlog' die de oorlog in Sudan vaak wordt genoemd. Op diplomatiek vlak gebeurde er lang weinig, maar sinds een paar maanden doen de Verenigde Staten, Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte, samen het 'kwartet' genoemd, pogingen om een staakt-het-vuren te bereiken.

Tot nu toe tevergeefs. Tijdens een bezoek van de Saudische kroonprins Bin Salman aan het Witte Huis afgelopen woensdag, beloofde president Trump om zich in te gaan zetten voor een einde van de oorlog in Sudan.

Maar een einde is nog lang niet in zicht. Volgens Mohamed Osman van Human Rights Watch moet de internationale gemeenschap druk uitoefenen op de landen die direct betrokken zijn bij de oorlog, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, tegelijkertijd dus onderdeel van het 'kwartet'. Dat land steunt de RSF met wapens en huurlingen en verdient daar flink aan. Onder meer door de grote hoeveelheden goud die ze voor hun steun terug krijgen.

Intussen verergert de situatie alleen maar: "Artsen, hulpverleners en vrijwilligers worden aangevallen, winkels en restaurants worden vernield en humanitaire hulp wordt geblokkeerd of gestolen", zegt Osman.

Ook de aanhoudende straffeloosheid is een groot probleem, zegt hij. Hij wijst onder meer op strijders die zichzelf en elkaar filmen tijdens hun misdaden: "Er is gerechtigheid nodig", zegt Osman. "Genoeg is genoeg. Zolang de strijdende partijen niet gestraft worden voor hun daden, blijven ze gewoon doorgaan."

Correspondent Elles van Gelder was begin deze maand in Khartoem. Gevluchte inwoners keerden toen terug naar een stad in puin. Dit is haar indringende verslag:

De Duitse prentenboekenschrijver Helme Heine is op 84-jarige leeftijd overleden. Heine, die talloze nationale en internationale prijzen won, stierf gisteren in Nieuw-Zeeland. Daar woonde hij al tientallen jaren.

Heines debuut Elefanteneinmaleins uit 1976 was direct een groot succes. Dat prentenboek gaat over olifanten die leren tellen aan de hand van het toenemend aantal drollen dat ze leggen naarmate ze ouder worden. Het werd in het Nederlands vertaald onder de titel Hoe olifantjes leren tellen.

Later verschenen tientallen boeken, waaronder De superhaas en Het allermooiste ei. Ook creëerde Heine de tekenfilmfiguur Tabaluga, een kleine groene draak. De tv-serie met Tabaluga werd in achttien landen uitgezonden.

Er verschenen ook tv-versies van zijn succesvolle Dikke Vrienden-verhalen, over de vriendschap tussen een haan, een muis en een varken. Voor het varken in die verhalen, Waldemar genaamd, stond naar verluidt oud-bondskanselier Helmut Kohl model.

Heines boeken zijn in 35 talen vertaald. Er werden wereldwijd miljoenen exemplaren van verkocht. In een reactie op zijn dood noemt zijn uitgever hem "een van de succesvolste en gerenommeerdste prentenboekenschrijvers van de moderne tijd".

Heine bestreed overigens dat zijn doelgroep alleen bestond uit kleuters. "Ik maak boeken die ik ook zelf zou kopen", zei hij ooit. Hij noemde zichzelf een vertaler van gecompliceerde zaken. "En dat begrijpt ieder kind."

De NPO mag van het demissionaire kabinet meer reclame gaan uitzenden op radio en tv om zo de bezuiniging op de publieke omroep een beetje te compenseren. Commerciële reclame online blijft aan strenge regels gebonden.

De maximaal toegestane reclamezendtijd gaat van 8 naar 10 procent van de totale uitzendtijd. Volgens minister Moes van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (BBB) kan de publieke omroep hier 12 miljoen euro per jaar mee verdienen.

De "verzachtende" maatregel is het gevolg van een besluit van de Tweede Kamer om 50 miljoen euro extra op de NPO te bezuinigen. De Kamer gaf daarbij de mogelijkheid om de reclametijd wat op te rekken.

Weinig last van

Moes: "Dat heb ik onderzocht en ik doe nu dit voorstel. Maar de Tweede Kamer moet er nog over oordelen." Volgens Moes hebben de commerciële omroepen er weinig last van en ga je er als kijker ook niet veel van merken.

"Ik heb naar de balans gezocht", zegt hij. "Als kijker zal je wellicht wat andere soorten reclames gaan zien." In de reclameblokken komen namelijk minder maatschappelijke reclames voor bijvoorbeeld goede doelen en musea, daarvoor in de plaats komen commerciële reclames die meer geld opbrengen.

Olifant in de kamer bij klimaatonderhandelingen blijven fossiele brandstoffen, dé veroorzaker van klimaatverandering. Begin deze week nam gastland Brazilië op de klimaattop het voortouw om dit onderwerp op de agenda te krijgen. En even leek het erop dat het afstappen van fossiele brandstoffen daadwerkelijk in de diplomatieke teksten zou komen. Maar in de laatste versie waren steenkool, olie en aardgas toch weer verdwenen.

Dat leidde vannacht tot een kritische brief van zo'n dertig landen, waaronder Nederland. "We kunnen geen uitkomst steunen die geen routekaart bevat voor het afbouwen van fossiele brandstoffen." Ook schrijven de landen dat echt leiderschap een tekst vereist met een reactie op de klimaatcrisis, "in plaats van anderen te vragen te accepteren wat de minst ambitieuze landen bereid zijn toe te staan."

De Europese Unie ondertekende de brief niet, al staan er wel handtekeningen op van diverse Europese landen.

Lula voert de druk op

Gastland Brazilië, zelf de negende grootste olieproducent ter wereld, omarmde het onderwerp afgelopen week, al staat dat land niet onder deze brief. Maar op de officieell laatste dag van de top, leek het de voorzitter toch te heet onder de voeten te worden. Wat er achter de schermen is gebeurd blijft onduidelijk, al is het bekend dat bijvoorbeeld olieproducerende landen als Rusland en Saudi-Arabië geen afspraken willen over het afbouwen van fossiele brandstoffen.

Gisteren werd Braziliaanse President Lula ingevlogen om de bijna tweehonderd aanwezige landen toe te spreken en de kans te vergroten op een akkoord waar daadwerkelijk afspraken in staan.

Het gewenste effect bleef grotendeels uit. Wel voerde Lula de druk op toen hij zei dat hij fossiele brandstoffen hoog op de agenda gaat zetten bij de G20-bijeenkomst dit weekend. In Johannesburg, Zuid-Afrika, komen vanaf morgen de leiders van de twintig grootste economieën samen. Daar komen vooral wereldleiders: machtiger onderhandelaars dan op de klimaattop, waar de onderhandelingen voornamelijk door ministers worden gevoerd.

Klimaatredacteur Sven Schaap, aanwezig op de klimaattop

"Deze dertig landen, waaronder Nederland, lijken op de laatste officiële dag van de klimaattop met hun vuist op tafel te slaan. Ze willen echt het signaal afgeven: dit kun je nu niet meer schrappen, want dit is voor ons nu te belangrijk.

Ze zijn op dit moment met zo'n dertig landen die zich hier nu zo fel over uitspreken: fors minder dan de tachtig die begin van de week hun steun gaven aan plannen om fossiele brandstoffen af te bouwen. Maar er is een grote kans dat veel van die landen zich alsnog willen aansluiten.

Gisteren was een buitengewoon chaotische dag op de top in het Braziliaanse Belém. Dat kwam door de naderende deadline, maar vooral ook door de brand die uitbrak op het terrein van de klimaattop. Tot ongeveer 21.00 uur, plaatselijke tijd, was het terrein niet meer toegankelijk. Het is voorstelbaar dat er straks, nu de rust weer terug is, plots meer landen op de lijst zullen staan."

Later vandaag vindt een persconferentie plaats, waar naast kartrekker van deze oproep Colombia, ook minister Hermans van Klimaat en Groene Groei zal spreken.

Volgens de planning zou er vanavond 22.00 uur Nederlandse tijd een akkoord moeten liggen. Het is gebruikelijk dat die deadline niet gehaald wordt.

Bij een vliegshow in Dubai is een Indiaas Tejas-gevechtsvliegtuig neergestort. De piloot is daarbij omgekomen, meldt de Indiase luchtmacht.

Het toestel maakte een demonstratievlucht voor publiek. Het ongeluk gebeurde rond 14.10 uur lokale tijd. De precieze toedracht van de crash wordt nog onderzocht. Volgens ooggetuigen zou de piloot mogelijk controle over het vliegtuig zijn verloren.

Hulpdiensten waren snel aanwezig en de brandweer bluste het toestel, dat in brand was gevlogen.

Ongeveer anderhalf uur na de crash werd de luchtvoorstelling hervat met de Russian Knights, het demonstratieteam van de Russische luchtmacht.

Veel toeschouwers zagen het misgaan:

De tweejaarlijkse Dubai Air Show werd gehouden op het grootste vliegveld in de stad, dat voornamelijk wordt gebruikt voor vrachtverkeer. Het evenement duurt vijf dagen en vandaag was de laatste dag.

Tijdens het evenement zijn meer dan 1500 exposanten aanwezig, worden meer dan 200 vliegtuigen tentoongesteld en vele conferenties gehouden.

Luchtvaartmaatschappijen Emirates en de goedkopere zustermaatschappij FlyDubai hebben in het verleden grote bestellingen geplaatst bij het evenement.

De Drentse zanger René Karst is overleden. Dat staat in een bericht op zijn Instagrampagina. Karst werd 59 jaar.

Het overlijden van Karst komt onverwacht. Hij stond op het punt om te beginnen aan zijn nieuwe theatertour en had vorige maand een nieuwe single uitgebracht.

"René is vanmorgen niet meer wakker geworden en op een vredige manier heengegaan", staat op zijn Instagram. "We zijn ontroostbaar."

Karst, geboren in Hoogeveen, was bekend van meerdere feesthits zoals Supergave tijd (2007), Liever te dik in de kist (2016) en Atje voor de sfeer (2019). Hij droeg steevast zijn kenmerkende groene bril. Karst was ook werkzaam als radiopresentator bij RTV Drenthe.

Karst trad op sinds 1979, in eerste instantie als Duo Karst, samen met zijn moeder. Hij bracht tientallen singles uit, gezongen in zowel het Nederlands als in dialect.

Voor zijn definitieve doorbraak in 2008 met het album Tussen dreumen en zeker weten was Karst gemeenteraadslid voor het CDA in Hoogeveen. Vooral door Liever te dik in de kist raakte hij ook landelijk bekend. Hij kreeg een gouden plaat, stond bovenaan de iTunes top 100 en een Party Award, de Koos Alberts Award en een Buma NL Award. "Ik ben zo trots als een gitaar met zeven snaren", zei hij daarover.

Een Top 40-hit scoorde Karst nooit, maar zijn bekendste nummers ontbraken nooit op een après-skifuif of in de tent van een dorpsfeest. Zelfs prinses Amalia gaf als tiener toe fan te zijn van Atje voor de sfeer. Voor het nummer, over het in een keer leegdrinken van een glas alcohol (ad fundum, tot de bodem), leende Karst de melodie van de discoklassieker Give it up van KC and the Sunshine Band.

Inspiratie voor het lied met de tekst "Liever te dik in de kist dan weer een feestje gemist" haalde Karst uit een Turkije-reis met vrienden. Na een avond stappen muntte zanger Stef Ekkel dit levensmotto, waarna Karst diezelfde nacht een lofzang op het bourgondische leven schreef.

Lezen en schrijven

Karst was sinds 2019 ook ambassadeur van de Stichting Lezen en Schrijven. In die hoedanigheid was hij onder meer voorzitter van de jury voor de Taalheldenprijs, die ieder jaar wordt uitgereikt aan volwassenen die laat hebben leren lezen en schrijven en nu andere laaggeletterden helpen.

"Ik ben altijd met taal bezig", verklaarde de zanger zijn betrokkenheid. "Daarom vind ik het belangrijk dat iedereen de kans krijgt de taal goed te spreken, te lezen en te schrijven." Daarnaast was Karst sinds vorig jaar ambassadeur van CliniClowns.

Acteur Paul van Gorcum, vooral bekend van zijn rol als 'de baron' uit Bassie en Adriaan, is op 91-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn secretariaat laten weten aan het ANP.

Van Gorcum was ook een veelgevraagd stemacteur. Zo leende hij zijn stem voor de rol van Zazoe in de Disneyfilm De Leeuwenkoning (The Lion King) en van Gargamel in De Smurfen. Ook is hij te horen in de Efteling-attractie Baron 1898.

Het personage van de Baron van Neemweggen, kortweg de baron, speelde Van Gorcum van 1988 tot 1994. Hij nam de rol over van Aad van Toor (Adriaan in de serie). De baron was een rivaal van Bassie en Adriaan die hun plannen probeerde te dwarsbomen.

De uitspraak "Drommels! Drommels en nog eens drommels!" werd een bekende uitdrukking en een handelsmerk van de baron. De uitroep volgde altijd nadat zijn plannen mislukten.

Een voorbeeld van zo'n mislukking:

Overigens hadden Van Gorcum en andere gastacteurs een langlopend conflict met makers Bas en Aad van Toor over vergoedingen voor verkochte dvd's. In 2020 werden Van Gorcum en de andere acteurs in het gelijk gesteld. Daarbij kreeg Van Gorcum die vergoeding voor andere rollen die hij speelde in de kinderserie, namelijk als diamantair in De Diamant en als professor in De Huilende Professor.

Van Gorcum begon zijn carrière op toneel, onder meer in het Theater van de Lach van John Lanting en musicals van Jos Brink, waaronder Madame Arthur en Max Havelaar. Daarnaast was hij te zien in films, waaronder twee van Paul Verhoeven, namelijk Wat zien ik!? en Turks Fruit.

Emotioneel moment

De in Duitsland geboren acteur werd in In 1992 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Eind augustus werd hij op een fandag uitgeroepen tot de "grootste stemacteur aller tijden". "Ik ben vereerd dat ik op hoge leeftijd dit eerbetoon bij leven van zoveel fans uit binnen- en buitenland heb mogen ontvangen", zei hij daarover. In gelegenheid daarvan liet hij op Radio 538 nog eens zijn bekendste stemrollen horen.

Hij noemde het eerbetoon een emotioneel moment. "Lenie, mijn overleden echtgenote, zou trots op mij zijn geweest." Zijn vrouw overleed in 2024. Ze waren sinds 1960 getrouwd en kregen twee kinderen. In 2016 werd bij Van Gorcum prostaatkanker geconstateerd.