NOS Nieuws - Algemeen

Grote bedrijven mogen binnenkort waarschijnlijk geen onverkochte kleding meer verbranden. Vandaag stemde het Europarlement in met een update van een richtlijn voor duurzaam ontwerpen die dat verbiedt. Ook komt er een digitaal 'paspoort' waardoor consumenten kunnen zien hoe duurzaam een product is.

Nu het parlement de richtlijn heeft goedgekeurd, moeten ook de EU-ministers nog instemmen. Naar verwachting is er voldoende steun voor de plannen. Met de nieuwe regels wil de Europese Unie de markt verduurzamen.

Het gaat om een update van een richtlijn die nu alleen nog voor elektronische apparatuur geldt. Door de aanpassing moeten ook kledingbedrijven en meubelmakers aan de duurzaamheidseisen gaan voldoen.

Veel bedrijven verbranden de kleding die zij niet verkopen of die ontevreden consumenten na een online bestelling terugsturen. In 2015 ging het naar schatting om 1,2 miljoen kledingstukken, becijferde MVO Nederland, een organisatie die zich inzet voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.

De Europese Unie wil dat met deze wet verbieden dat kleding door de shredder gaat of in de verbrandingsoven verdwijnt. Het is nog onduidelijk wat kledingbedrijven nu met hun overgebleven producten gaan doen. De EU hoopt met de wet in elk geval op meer recycling.

Grote kledingbedrijven hebben twee jaar de tijd om hun bedrijfsvoering aan te passen. Middelgrote bedrijven krijgen zes jaar de tijd om zich op de nieuwe regels voor te bereiden.

Productpaspoort

Daarnaast wil de EU een zogenoemd 'digitaal productpaspoort' invoeren. Alle producten die op de Europese markt worden verkocht moeten volgens deze wet een digitaal duurzaamheidslabel hebben.

Met dat paspoort kunnen consumenten zien waar een product vandaan komt, hoe het is samengesteld en hoe het kan worden gerepareerd of gerecycled. "Consumenten kunnen op deze manier in één oogopslag zien welk product het meest duurzaam is of het gemakkelijkst te repareren is," zegt de Belgische Europarlementariër Sara Matthieu, die rapporteur was tijdens de onderhandelingen.

Naast het productpaspoort en het verbod op het verbranden van onverkochte kleding, komt de EU met regelgeving die het recyclen van producten moet vergemakkelijken. Daarnaast komen er regels die het gebruik van grondstoffen, energie en water tijdens de productie moeten verlagen.

Handhaven

Volgens de Europese Commissie is de richtlijn "een enorme kans voor zowel bedrijven als consumenten", zegt vicevoorzitter Sefcovic, die verantwoordelijk is voor de Europese Green Deal. "Uiteindelijk zal de Europese markt profiteren van producten die duurzamer en beter te recyclen zijn."

De Europese consumentenorganisatie BEUC waarschuwt overigens wel voor manieren om de nieuwe wet te omzeilen. Het gebrek aan voldoende personeel en middelen om controles uit te voeren zal het moeilijk maken om de nieuwe wet effectief te handhaven, vreest de organisatie.

Het Nederlandse veilinghuis Troostwijk Auctions gaat het superjacht Royal Romance van de pro-Russische Oekraïense oligarch Viktor Medvedtsjoek veilen. Het werd in 2022 in Kroatië in aan de ketting gelegd.

Onlangs werd het 92,5 meter lange jacht met zwembad aan boord overgedragen aan Oekraïne. Dat wil het schip verkopen om geld in te zamelen. Troostwijk wordt gezien als het meest geschikte veilinghuis om het jacht van de hand te doen.

Volgens de Oekraïense overheidsinstelling Asset Recovery and Management Agency (ARMA) is de Royal Romance het eerste bezit van iemand tegen wie sancties gelden, dat buiten Oekraïne in beslag genomen is en geveild wordt.

'Grote overwinning'

"Dit is al een grote overwinning", zegt Olena Duma van ARMA. "We geloven dat Medvedtsjoeks jacht nu verkocht wordt bij een transparante veiling en zo aanzienlijke inkomsten zal opleveren voor Oekraïne."

Viktor Medvedtsjoek is een zakenman en politicus die in 2014 door de Verenigde Staten op de sanctielijst werd gezet vanwege zijn rol bij de annexatie van de Krim. Volgens de Amerikanen is hij een hecht bevriend met de Russische president Poetin. Ook de Oekraïners zetten hem op de sanctielijst en verdenken hem van hoogverraad.

Vorige maand kwam daar een plek bij op de Tsjechische sanctielijst voor de voormalig oliehandelaar en advocaat. De Tsjechen zien hem als een spil in een Russische beïnvloedingscampagne via de nieuwswebsite Voice of Europe. Vanuit dat platform zouden er ook Europese politici zijn betaald.

Ronkende teksten

Medvedtsjoek kocht de Royal Romance in 2015. Het superjacht met vijf verdiepingen is gebouwd in het Friese Makkum op de werf van scheepsbouwer Feadship. Na oplevering kwam het in handen van Fregata Marine Ltd.. Onderzoeksprogramma Pointer ontdekte enkele jaren later dat Medvedtsjoek de eigenaar is van dat bedrijf uit de Marshalleilanden.

Het schip lag tijdens de Russische inval in Oekraïne in de Kroatische havenstad Rijeka. Daar werd het in maart 2022 aan de ketting gelegd door de plaatselijke autoriteiten.

Ook in de rest van Europa - waaronder in Nederland - werden Russische jachten 'bevroren' vanwege Europese sancties, maar er zijn sindsdien maar weinig schepen verkocht.

"Die schepen zijn bevroren eigendommen", zegt sanctieadvocaat Sebastiaan Bennink. Er is veel discussie over het onteigenen van dit soort bezittingen. "Ze kunnen niet zomaar worden afgepakt, want mensen kunnen hun eigendommen later terugeisen."

Toch ging een Kroatische rechter dit jaar akkoord met de overdracht van het schip van Medvedtsjoek aan Oekraïne. Dat land kiest er nu voor om het schip met ronkende teksten naar de veiling te brengen: "Degene die Medvedtsjoeks jacht koopt zal een politieke slag toebrengen aan het regime-Poetin en een plek krijgen op de pagina's van de wereldgeschiedenis."

Een man (37) uit Eindhoven moet veertien jaar de cel in voor het ontvoeren en mishandelen van een andere man en voor drugs- en wapenhandel. Dat heeft de rechtbank in Den Bosch bepaald. De rechter noemde zijn werkwijze "sadistisch en mensonterend".

Agenten vonden in 2021 tijdens een controle onder meer een doorgeladen shotgun in een busje van de man en doorzochten daarna ook zijn woning. In de kelder van zijn wooncomplex stonden drie auto's die gebruikt werden als opslagplek voor drugs en wapens. De politie nam naast grote hoeveelheden drugs ook handgranaten en automatische wapens in beslag.

In het onderzoek dat hierop volgde, bleek dat de man ook betrokken was bij een ontvoering en marteling van een man die drugs zou hebben gestolen. Achteraf bleek dat de verkeerde was mishandeld en gemarteld, schreef Omroep Brabant eerder.

Mensonterend en sadistisch

Het slachtoffer werd in juni 2020 ontvoerd en in een garage in Eindhoven geblinddoekt en vastgebonden. Ook werden twee van zijn vingertoppen afgeknipt.

"De gruwelijke geweldshandelingen waren voor het slachtoffer een uiterst schokkende en beangstigende ervaring die hij niet snel zal vergeten. Met name zijn afgeknipte vingertoppen blijven hem dagelijks herinneren aan de vernederende, pijnlijke en angstige gebeurtenissen die hij moest ondergaan", aldus de rechter.

De rechtbank noemt het "schokkend" dat de man op "laconieke, mensonterende en sadistische wijze is gemarteld". Het Openbaar Ministerie had zestien jaar celstraf geëist. De rechter komt tot een iets lagere straf omdat de Eindhovenaar nog niet eerder tot een lange gevangenisstraf was veroordeeld.

De intensive care en spoedeisende hulp (SEH) van het Zuyderland Ziekenhuis verdwijnen uit Heerlen en verhuizen naar Sittard-Geleen, zo'n 20 kilometer verderop. Dat maakt het ziekenhuis vandaag bekend. Voor zware geplande operaties, ernstige spoedgevallen en bevallingen is Sittard-Geleen vanaf 2030 de aangewezen plek. Alle andere zorg blijft wel behouden in Heerlen, benadrukt het ziekenhuis.

Het Zuyderland Ziekenhuis, met locaties in Sittard-Geleen en Heerlen, moet dit jaar een besluit nemen over de vernieuwing van een verouderd gebouw in Heerlen. Het ziekenhuis onderzocht de afgelopen maanden wat voor zorg er in het vernieuwde ziekenhuis moest komen en wat noodzakelijk en haalbaar was.

Vorig jaar schetste Zuyderland een toekomstscenario waarin het Heerlense ziekenhuis geen spoedeisende eerste hulp, beddenhuis of intensive care meer zou hebben. In plaats daarvan zou er alleen maar dagbehandeling komen. Het ziekenhuis koos hier met name voor vanwege personeelstekort.

Hogere kosten

Het plan stuitte bij inwoners en gemeenten in de regio Parkstad in Zuidoost-Limburg op veel verzet. "De Parkstad is de grootste stedelijke regio van Limburg en is met 257.000 inwoners groter dan Eindhoven en Groningen", stelden de actievoerders. "Een regio bovendien met veel armoede en gezondheidsproblemen en daar hoort een volwaardig ziekenhuis bij." De plannen van Zuyderland leidden ook tot beroering in de Tweede Kamer.

Het ziekenhuis besloot daarom een grote inspraakronde te organiseren. De zogenoemde regietafel onder leiding van voormalig PvdA-Kamerlid Lea Bouwmeester heeft het afgelopen half jaar met tientallen betrokken partijen gesproken en komt nu met het advies om de meest zware operaties en ernstige spoedingrepen te concentreren op de locatie in Sittard-Geleen, meldt L1 Nieuws.

Hier is mede voor gekozen omdat een concentratie van zorg in Heerlen zo'n 230 miljoen euro duurder zou zijn. In Heerlen wordt het verouderde ziekenhuis voor 2030 vernieuwd en als de intensive care daar zou blijven, zou dit leiden tot leegstand in Sittard-Geleen, stelt het ziekenhuis.

"Als we genoeg personeel hadden, waren we aan deze discussie helemaal niet toegekomen. Dus het gebrek aan personeel bepaalt dat we maar op een plek hoogcomplexe spoedzorg kunnen bieden. Het geld bepaalt vervolgens op welke plek", aldus David Jongen, bestuursvoorzitter van Zuyderland.

Zorg behouden

Het ziekenhuis benadrukt dat in de nieuwe plannen 85 procent van de zorg dicht bij huis gegeven kan worden. Zo behouden de locaties in Sittard-Geleen én Heerlen een beddenhuis om reguliere patiënten op te nemen en blijven ze in de toekomst dag en nacht open voor minder ingewikkelde spoedzorg. Daarnaast blijft Heerlen lichtere planbare operaties uitvoeren.

Ook moet in Heerlen een nieuwe afdeling met dertig bedden komen voor de opname van ouderen die plotselinge medische problemen hebben. Zo'n speciale afdeling moet voorkomen dat deze groep patiënten op de spoedeisende hulp terechtkomt, terwijl daar geen medische noodzaak voor is. Daarnaast wil het ziekenhuis meer inzetten op gezondheid en minder op ziekte. Daarom moet er ook een 'sociaal hospitaal' komen, opgezet, met aandacht voor schulden en leefstijl.

Ambulances

Het concentreren van de complexe zorg in Sittard-Geleen heeft wel gevolgen voor de aanrijtijden van ambulances uit de regio Parkstad. Het RIVM heeft in februari een analyse gemaakt. De ritduur neemt toe met maximaal 13 minuten, afhankelijk van waar de patiënt wordt opgehaald.

Maar belangrijker is de conclusie van het RIVM dat de zogenoemde 45-minutennorm (drie kwartier na de oproep moet de patiënt aanwezig zijn op de spoedeisende hulp) niet wordt overschreden. Overigens loopt in de Tweede Kamer wel een discussie over de vraag of deze norm nog toereikend is. Maar dat onderwerp is controversieel verklaard, wat betekent dat de discussie in principe pas verdergaat als er een nieuw kabinet is.

De directies van Zuyderland en van zorgverzekeraar CZ, een belangrijke financier, hebben eerder al laten weten dat ze het advies van de regietafel overnemen. Wel moeten hun toezichthouders nog formeel groen licht geven.

In Heerlen wordt geschokt en teleurgesteld gereageerd op het besluit. "De Parkstad-regio heeft al zoveel te verstouwen gehad. Het kan niet zo zijn dat een gebied met 300.000 inwoners geen volwaardig ziekenhuis behoudt", zegt burgemeester Wever van Heerlen tegen L1 Nieuws. "We leggen ons hier niet bij neer."

Na jaren politiek en juridisch getouwtrek heeft het Britse parlement vannacht de controversiële wet aangenomen die het uitzetten van asielzoekers naar Rwanda mogelijk maakt. In die wet is Rwanda als veilig land bestempeld, waardoor het Verenigd Koninkrijk asielzoekers legaal naar het Afrikaanse land zou kunnen overbrengen. Waar komen zij terecht en zijn er meer Europese landen die zo'n wet overwegen?

Wat houdt de Rwanda-wet in?

Mensen die illegaal de oversteek maken naar het Verenigd Koninkrijk, bijvoorbeeld via het Kanaal, kunnen vanaf nu naar Rwanda worden gebracht. Het is niet duidelijk om hoeveel mensen dat zal gaan. Jaarlijks komen er naar schatting 40.000 migranten illegaal in het VK aan.

In de praktijk zullen mensen niet vanaf vandaag of morgen op het vliegtuig worden gezet. Koning Charles moet de wet nog ondertekenen, zoals hij met elke nieuwe wet doet. Dat gebeurt mogelijk vandaag al. Daarna duurt het zeker nog "tien tot twaalf weken" voor het eerste vliegtuig vertrekt, zegt premier Sunak.

Rwanda is vaker betrokken bij migratiedeals. Zo zijn er vluchtelingen die in 2023 uit Libië werden geëvacueerd in het Afrikaanse land ondergebracht. Het VK heeft al ruim honderd miljoen pond uitgetrokken om de medewerking van het land te realiseren.

Waar worden de migranten opgevangen?

In de hoofdstad Kigali staan zo'n 500 mensen klaar om de migranten op te vangen, heeft premier Sunak laten weten. Ze worden in accommodaties ondergebracht als Hostel Hope in Kigali. Dat hostel is naar eigen zeggen klaar voor de vluchtelingen: dat zijn ze al sinds oud-premier Johnson de wet twee jaar geleden aankondigde.

Er kunnen ongeveer 100 mensen ondergebracht worden. Op foto's ziet het eruit als een hotel, maar bij de opvang worden wel vraagtekens gezet. Er is bijvoorbeeld geen maximum aantal opvangplekken vastgesteld.

Bij het verblijf staan tenten klaar om alle asielaanvragen te kunnen verwerken. Ruim 300 lokale ambtenaren hebben daarvoor een training gehad. Er komen ook Britse ambtenaren naar Kigali om te helpen bij de procedure en nieuwe mensen op te leiden.

De vluchtelingen komen in locaties als het Hope Hostel terecht:

Mag dit allemaal?

Het Britse parlement kan wetten invoeren en nationale rechters de wet voorschrijven, maar internationaal gezien moet het Verenigd Koninkrijk zich aan verschillende verdragen houden. Bijvoorbeeld het Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten van de Verenigde Naties, waarin onder meer staat dat iedereen recht heeft op een eerlijk proces.

Mensen hebben verder het recht om internationaal te procederen, bijvoorbeeld bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Dat kan op individuele basis en duurt in de meeste gevallen enkele jaren.

In de nieuwe wet is wel vastgelegd dat de bepaling dat Rwanda veilig is niet kan worden aangevochten. Op dit moment worden er al migranten en asielzoekers geselecteerd die binnenkort naar Rwanda zullen worden uitgezet.

Hoe kijken andere landen hiernaar?

Het Verenigd Koninkrijk is het eerste land dat dit plan echt doorvoert, maar niet het eerste dat een deal sluit met Rwanda voor het opvangen van asielzoekers. In Denemarken werd in 2021 al een wet aangenomen om de asielprocedure aan het Afrikaanse land uit te besteden, al is die nog niet in de praktijk gebracht.

Ook in Nederland gingen daarvoor stemmen op. Vorig jaar februari wilde de Tweede Kamer dat er contact gezocht werd met Denemarken over het opzetten van asielzoekerscentra buiten de Europese Unie.

Hoe wordt er gereageerd?

Mensenrechten- en vluchtelingenorganisaties zijn niet blij met de nieuwe wet. De UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, zei begin dit jaar nog dat er te veel risico's zijn voor vluchtelingen die in Rwanda moeten wonen.

In november oordeelden de hoogste rechters van het VK ook dat het te onveilig is, omdat er een risico is dat de migranten uiteindelijk onrechtmatig zouden worden teruggestuurd naar hun land van herkomst. Ook waren er toen zorgen over het asielproces in Rwanda.

Vervolgens heeft premier Sunak nieuwe afspraken gemaakt met Rwanda en de nieuwe wet doorgevoerd om de veiligheidszorgen van de rechters weg te nemen.

De VN-mensenrechtenchef roept via de UNHCR de Britten op om het plan te heroverwegen. Ook de commissaris voor de mensenrechten van de Raad van Europa spreekt zich op X uit tegen de wet. Hij zegt zich grote zorgen te maken over de rechten van asielzoekers en migranten die in Rwanda belanden.

Het zit een van de visarenden in Nationaal Park De Biesbosch niet mee dit broedseizoen. De arend '7TG' die sinds enkele jaren te volgen is via een livestream, kan nog geen vrouwtje vinden. Tot overmaat van ramp is zijn nest ook nog 'gekraakt' door een gans.

"Gans, je mag broeden. Maar waarom nou uitgerekend op dit nest, denk ik dan", verzucht boswachter Harm Blom tegen regionale omroep Rijnmond. Vanaf het tv-scherm in de kantine van Staatsbosbeheer kijkt hij naar de Canadese gans in het nest van de visarend.

"Ze heeft een grote bek. Het is wel een doorzettertje", zegt Blom. "Maar het is ook wel een beetje een domme gans. De boommarter komt ons helpen. De laatste week al drie keer. Die vreet haar eieren op."

Kijk hier hoe de ganzen tekeer gaan bij en in het nest van de visarend:

Dat komt goed uit, want de tijd dringt inmiddels voor de visarend, zegt de boswachter. Hij heeft nog een paar weken om een broedpartner te vinden. Een vrouwtje moet nog zo'n twee maanden broeden. Daarna is het al zomer en is de broedtijd weer voorbij.

Zeven jaar op rij wist de vogel nakomelingen te verwekken in de Biesbosch. De laatste twee jaar lukte het niet. Zijn vaste vrouwtje kwam niet meer terug. Blom vermoedt dat ze niet meer leeft.

"Je ziet zijn wanhoop", zegt Blom over 7TG. "Hij vliegt steeds grotere rondes. Hij wordt lastiggevallen door zeearenden en probeert de show te stelen. Zo hoopt hij de aandacht te trekken van een andere visarend."

's Nachts kijken

Ook bij de boswachter neemt de spanning toe. "Ik denk er best veel aan en kijk soms zelfs 's nachts naar de camerabeelden. Mijn kinderen lopen thuis te paraderen in visarendshirts."

Blom houdt de komende weken hoop. "Het is en blijft natuur. Soms gaat het even net iets minder makkelijk dan je zou wensen. Visarenden hebben er veel voor over om in noordelijk Europa tot broeden te komen. Ze zetten door. Het moet de komende weken wel gebeuren, anders heb ik er een hard hoofd in. Misschien komt het goed. En anders volgend jaar."

Op andere plekken in de Biesbosch gaat het dit voorjaar beter met de in Nederland zeldzame visarend. "We hebben drie of vier broedende paren in het gebied. Dat is een mooi aantal."

De livestream van het visarendnest is dag en nacht te volgen. In 2021 werden de beelden van Vogelbescherming Nederland en Beleef de Lente in totaal zo'n 1,6 miljoen keer bekeken. Dat jaar was voor het eerst rechtstreeks de geboorte van visarendkuikens te zien.

Uit angst voor plofkraken sluit de NS tijdelijk een groot aantal geldautomaten op stations. Daardoor kan er alleen nog op Amsterdam Centraal, Rotterdam Centraal, Den Haag Centraal en Utrecht Centraal geld worden opgenomen.

Aanleiding voor het besluit zijn de recente plofkraken op de treinstations Amsterdam Zuid en Delft. Die hadden volgens het vervoersbedrijf zoveel schade tot gevolg dat ze samen met GWK Travelex, de eigenaar van de automaten, hebben besloten 24 geldautomaten voorlopig te sluiten.

Het is niet duidelijk of en wanneer die 24 geldautomaten weer in gebruik worden genomen. "De betreffende automaten zijn inmiddels gesloten en leeggehaald. Op een later moment besluiten NS en GWK Travelex of er automaten heropend kunnen worden, eventueel met aanvullende veiligheidsmaatregelen", aldus het spoorbedrijf. "Denk aan rolluiken voor de automaat die 's nachts dichtgaan of extra cameratoezicht."

De NS zit al langer met plofkraken in de maag. Drie jaar geleden werden ook tijdelijk 28 automaten gesloten. Dat was naar aanleiding van een plofkraak op station Apeldoorn. Die automaten zijn afgelopen jaar verplaatst, heropend met extra veiligheidsmaatregelen of definitief gesloten.

Het vermoedelijke criminele kopstuk Karim B. is spoorloos na zijn voorwaardelijke vrijlating. Dat heeft de Spaanse minister van Justitie Bolanos bevestigd. Hij noemt het nieuws uiterst zorgwekkend. De veiligheidsdiensten moeten B. zo snel mogelijk arresteren en voor de rechter brengen, zei hij vandaag op een persconferentie.

De Amsterdammer Karim B. wordt door zowel de autoriteiten in Spanje als in Nederland beschouwd als een grote speler op de internationale drugsmarkt. De 46-jarige verdachte werd in januari in Zuid-Spanje aangehouden na een grote politieactie tegen witwassen.

Omdat hij ook in Nederland wordt gezocht voor drugshandel, vroeg het Openbaar Ministerie meteen om zijn overlevering. Toch werd Karim B. in februari onverwacht vrijgelaten.

Fiasco

Volgens de Spaanse krant El País kwam Karim B. vrij na gebrekkige samenwerking tussen twee verschillende rechtbanken. De krant spreekt van een "gerechtelijk fiasco".

Het Nederlandse overleveringsverzoek lag bij de nationale rechtbank en de Spaanse zaak tegen Karim B. bij een provinciale rechtbank. Op basis van politie- en justitiebronnen concludeert de krant dat daar iets mis is gegaan.

Karim B. mocht weer vertrekken na het betalen van 50.000 euro borgtocht, het inleveren van zijn paspoort en de voorwaarde dat hij zich twee keer per maand zou komen melden. Dat zou hij de laatste keer niet meer hebben gedaan.

Het Openbaar Ministerie in Nederland zegt niet op de hoogte te zijn gebracht dat Karim B. is verdwenen en wil daar verder niet op reageren.

Volgens het OM was door de rechter in Spanje bepaald dat hij meteen weer vast zou worden gezet voor de Nederlandse zaak, mocht hij vrijkomen in zijn Spaanse zaak. "Waarom dat niet is gebeurd, is ons onbekend", aldus een woordvoerder.

Het OM benadrukt nog steeds van plan te zijn om Karim B. hier te vervolgen voor drugshandel. Er wordt nog altijd gewacht een beslissing van Spanje over zijn overlevering.

"Onze ervaring met de Spaanse justitie is dat die samenwerking over het algemeen goed is", zegt de woordvoerder. "Jaarlijks worden tientallen verdachten overgeleverd."

50 miljoen euro

Tijdens de politieactie tegen de groep rond Karim B. heeft de Spaanse politie beslag gelegd op een groot aantal huizen, ter waarde van 50 miljoen euro. Ook is 3 miljoen euro op verschillende bankrekeningen geconfisqueerd.

Het veronderstelde criminele kopstuk woonde eerder in Amsterdam, maar verbleef al langere tijd in het buitenland. Zijn broer Samir werd in 2014 doodgeschoten in de buurt van Malaga.

De Spaanse politie deelde deze beelden van een reeks arrestaties in januari, waarbij ook Karim B. werd opgepakt:

De Tweede Kamer roept het kabinet op een voorstel voor het versoepelen van de transgenderwet in te trekken, maar demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming is niet van plan daar gehoor aan te geven. Zoals verwacht schaarde een Kamermeerderheid zich, tegen de zin van Weerwind, achter een motie van NSC en SGP. In het debat daarover, twee weken geleden, ontraadde de minister de motie.

In een hoofdelijke stemming steunden 73 Kamerleden vandaag de oproep, 70 waren tegen. Vóór de motie stemden behalve NSC en SGP ook PVV, BBB (behalve Kamerlid Helder), ChristenUnie, Denk, FvD en JA21; de overige fracties waren tegen. In een reactie op het aannemen van de motie zei Weerwind dat hij de motie niet kan en wil uitvoeren.

Voorstel van drie jaar geleden

Het voorstel om de voorwaarden voor de verandering van iemands geslachtsaanduiding in het paspoort minder streng te maken, werd al drie jaar geleden door het vorige kabinet ingediend. In het wetsontwerp van toenmalig minister Dekker staat onder meer dat een verklaring van een deskundige niet langer nodig is. Verder kunnen volgens het voorstel ook jongeren onder 16 jaar hun registratie laten veranderen. In 2022 nam Weerwind de verdediging van het voorstel over.

NSC-Kamerlid Van Vroonhoven, de eerste indiener van de motie, benadrukte in het debat twee weken geleden dat ze achter de huidige wet staat. Maar een versoepeling gaat haar te ver. Volgens haar is de deskundigenverklaring een belangrijke waarborg. Ook is ze tegen de verlaging van de leeftijdsgrens. De motie vraagt het kabinet het wetsvoorstel binnen een maand in te trekken.

Weerwind: geen goede vorm van besturen

Voorstanders van het wetsvoorstel hekelden de gang van zaken. Ze leverden vooral kritiek op de gevolgde procedure. De Kamer verklaarde het wetsvoorstel vorig jaar na de val van kabinet-Rutte IV controversieel, wat betekent dat het voorlopig niet zou worden behandeld.

Een deel van de Kamer vindt het daarom onzorgvuldig om het wetsvoorstel nu in te trekken. Volgens deze Kamerleden is het zuiverder om na de vorming van een nieuw kabinet over de wet te debatteren en dan argumenten uit te wisselen. Dan kunnen critici de wet alsnog tegenhouden, is hun redenering. Andere Kamerleden vinden weer dat er al genoeg over het voorstel is gedebatteerd.

Weerwind betreurt het zeer dat de motie is aangenomen. De minister benadrukte vandaag dat de Kamer eerder veel vragen over de wet heeft gesteld en dat het kabinet die nog wil beantwoorden. Hij vindt de huidige gang van zaken een vorm van onbehoorlijk besturen. "Als je in dialoog met elkaar bent, dan voer je eerst het gesprek. Daarna kun je conclusies trekken, maar zover zijn we niet gekomen."

Weerwind voegde eraan toe dat het gaat om een inhoudelijk belangrijk thema waarover de Kamer eerst zou moeten debatteren.

NSC: 'Ongepast'

NSC-Kamerlid Van Vroonhoven noemt het op haar beurt "ongepast" dat de minister de wet toch wil behandelen en de motie niet wil uitvoeren. "Het is een staatsrechtelijk gebruik dat een door de Kamer aangenomen motie wordt uitgevoerd". Ze wijst erop dat er al veel over het onderwerp is gesproken en de meningen al zijn neergezet.

"Het wetsvoorstel ligt er al vanaf 2021 en nu willen we er van af". Op de uitspraken van Weerwind dat hij het toch wil behandelen zegt Van Vroonhoven: "Dat zullen we zien". Ze gaat er van uit dat het demissionaire kabinet uiteindelijk "verstandig genoeg" is en de wens van een meerderheid in de Kamer niet zal negeren.

Het verhogen van de abonnementsprijzen heeft streamingdienst Spotify geen windeieren gelegd. Door de stap lijkt Spotify langzaam op weg om eindelijk structureel een winstgevend bedrijf te worden.

Over het afgelopen kwartaal kwam de nettowinst uit op 168 miljoen euro, zo maakte Spotify bekend. Het van oorsprong Zweedse bedrijf meldt daarbij dat het verwacht over drie maanden met 250 miljoen euro opnieuw winstgevend te zijn.

In de laatste drie maanden van vorig jaar boekte Spotify weliswaar verlies, maar in het kwartaal daarvoor stond er ook al een plus in de boeken.

Ontslagen en prijzen

Sinds de oprichting in 2006 was winst lang een zeldzaamheid voor het aan de beurs van New York genoteerde Spotify. Een jaar geleden plukte de streamingdienst de vruchten van een grote ontslaggolf. Daarna zorgden doorgevoerde verhogingen van abonnementsprijzen voor een langzame ommekeer te zorgen.

Want hoewel gebruikers meer moeten betalen, groeide het abonneebestand vergeleken met het vorige kwartaal met bijna 20 procent, naar nu 615 miljoen gebruikers. Een kleine 40 procent hiervan betaalt voor een abonnement, de rest hoort ook advertenties tussen de muziek en podcasts door op Spotify.

De groei komt vooral door abonnementen voor meerdere gebruikers, zogenoemde familie-abonnementen.

Na ongeveer twintig jaar stopt de NS definitief met het rijden van intercity's en sprinters in het buitenland. Nadat de NS eerder al de dochterbedrijven in Groot-Brittannië verkocht, doet het nu ook de treinen in Duitsland van de hand.

Abellio Duitsland wordt voor een nog onbekend bedrag verkocht aan het Duitse spoorbedrijf Benex, zo maakte de NS vanmiddag bekend. Mogelijk moet het spoorwegbedrijf er op toeleggen. In een persbericht meldt de NS dat "de financiële impact" van Abellio Duitsland over een periode van twintig jaar "negatief" is geweest.

Nederlandse reiziger

De NS benadrukt ook dat de boekhouding van Abellio gescheiden is van de Nederlandse activiteiten. "Het vertrek van NS uit Duitsland heeft dan ook geen impact op de Nederlandse reizigers", belooft de vervoerder. De Britse divisie was jarenlang wel winstgevend.

Mede door de grote problemen op het Nederlandse spoor droeg het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de NS enkele jaren geleden op zich alleen nog op de Nederlandse reiziger te richten. De NS gaat zich in het buitenland daarom alleen nog op internationale treinreizen richten.

Oekraïense mannen die in het buitenland wonen en geschikt worden geacht voor militaire dienst, krijgen geen hulp meer van het consulaat. Alleen als ze terug willen keren naar Oekraïne, worden ze geholpen.

Met de maatregel voert Oekraïne de druk op dienstplichtigen in het buitenland op. Het leger heeft na ruim twee jaar oorlog met Rusland een flink tekort aan militairen. In december zei president Zelensky dat het Oekraïense leger tot een half miljoen extra troepen wil mobiliseren.

Sinds het uitbreken van de oorlog mogen mannen tussen de 18 en 60 jaar oud het land niet meer verlaten. Voor hen geldt de dienstplicht, met uitzonderingen voor bijvoorbeeld vaders van meer dan drie kinderen en specifieke beroepsgroepen. Wie de mobilisatie weigert, krijgt een boete of uiteindelijk een gevangenisstraf. Voor zover bekend behoudt de groep mannen die uitgezonderd is ook consulaire bijstand.

Maar naar schatting zijn vele duizenden dienstplichtigen toch vertrokken. Exacte cijfers zijn niet bekend. Het Europees statistiekbureau Eurostat schat dat er in totaal zo'n 4,3 miljoen Oekraïners naar landen in de Europese Unie zijn gevlucht, onder wie zo'n 860.000 mannen.

In een post op X bekritiseerde de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken mannen die Oekraïne tijdens de oorlog hebben verlaten. "Zo werkt het niet. Ons land is in oorlog", aldus Dmytro Koeleba.

Eerlijke behandeling

Een consulaat vertegenwoordigt een land, in dit geval Oekraïne, in een ander land. Oekraïners kunnen hier terecht voor het aanvragen en verlengen van een visum, een (nood)paspoort en het legaliseren van documenten. Dat kunnen dienstplichtige mannen in andere landen nu dus niet meer doen.

Koeleba omschrijft de nieuwe maatregel als een "eerlijke behandeling". "Een verblijf in het buitenland ontslaat een burger niet van zijn of haar verplichtingen aan het thuisland."

Dienstplichtleeftijd verlaagd

De maatregel komt een week na het goedkeuren door president Zelensky van een nieuwe wet die meer rekruten moet opleveren. Die mobilisatiewet bepaalt dat ook 25- en 26-jarigen voortaan kunnen worden opgeroepen voor militaire dienst. Voorheen gold de dienstplicht vanaf 27 jaar.

Kyiv was voorheen redelijk terughoudend in het opvoeren van de mobilisatieregels, mede om de steun van de bevolking te behouden.

Toen de oorlog ruim twee jaar geleden uitbrak, stonden mannen in de rij bij de rekruteringskantoren. Inmiddels is de situatie compleet anders. De stroom vrijwilligers is nagenoeg opgedroogd. Om de uitgedunde rangen aan te vullen, past de regering nu steeds meer dwang toe.

Dagelijkse cyberaanvallen, verijdelde aanslagplannen en twee grote oorlogen: volgens de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) was 2023 een jaar waarin de dreigingen tegen Nederland eerder toenamen dan afnamen. "Het grimmige beeld dat de AIVD vorig jaar schetste, is in veel opzichten slechter geworden", schrijft de geheime dienst in zijn jaarverslag.

Westerse inlichtingen- en veiligheidsdiensten, waaronder de AIVD, "ontdekten en verijdelden zeker een tiental aanslagplannen in Europa", staat in de rapportage.

De belangrijkste terroristische dreiging voor Nederland is en blijft het jihadisme, stelt de AIVD. Er zijn in Europa weliswaar minder aanslagen gepleegd de afgelopen jaren, maar volgens de dienst kunnen bepaalde gebeurtenissen geweld uitlokken.

Twee van zulke trigger events vonden afgelopen jaar plaats of begonnen toen: koranvernielingen en de oorlog in Gaza. Terreurorganisaties als al-Qaida en Islamitische Staat gebruikten die als aanleiding om hun aanhangers op te roepen aanslagen te plegen in het Westen.

Half december verhoogde Nederland daarom nog het dreigingsniveau van 3 naar 4. Dat betekent dat er een reële kans is dat er een aanslag in Nederland plaatsvindt. Ook wijst de AIVD op vier terrorismezaken waarin afgelopen jaar in Nederland verdachten werden aangehouden, onder wie een jongen van 16.

Dreiging is urgenter

Verder stelde de dienst onlangs al vast dat een klein deel van de zogenoemde soevereinen bereid is tot geweld. De dienst schaart hen onder de anti-institutionele extremisten, die vinden dat wetten en regels voor hen niet gelden. Sommigen volgen schietlessen en vechttrainingen. "Bij de meesten blijft het bij oorlogstaal", schrijft de AIVD, "maar enkelen bedreigden afgelopen jaar lokale bestuurders met de dood".

De dreigingen waren volgens AIVD-directeur Erik Akerboom afgelopen jaar bovendien urgenter. Hij wijst op de sterke stijging van het aantal zogenoemde spoedlasten. Dat zijn gevallen waarbij de dienst aan de minister om toestemming vraagt om snel een bijzonder inlichtingenmiddel in te mogen zetten. Dat kan bijvoorbeeld hacken of afluisteren zijn. Het aantal spoedlasten steeg afgelopen jaar met 71 procent. Om hoeveel gevallen het exact gaat, is niet duidelijk.

Meer aandacht voor China

In het jaarverslag heeft de AIVD opnieuw veel aandacht voor China. Dat land blijft volgens de inlichtingendienst het verdienvermogen van het Nederlandse bedrijfsleven aantasten "door cyberaanvallen, gebruik van spionage, insiders, heimelijke investeringen en illegale export". De dienst erkent dat het niet genoeg mensen en middelen heeft om de Chinese dreiging aan te pakken en zegt "onderzoeken naar China te moeten intensiveren".

Daarnaast blijft Rusland in Nederland actief spioneren en probeert het land ook de publieke opinie te beïnvloeden, meldt de AIVD. Zo bleek Rusland afgelopen jaar de hand te hebben in demonstraties tegen de westerse steun aan Oekraïne.

Het aantal meldingen van discriminatie is vorig jaar opnieuw toegenomen. Bij de politie steeg het totale aantal met een derde ten opzichte van het jaar ervoor, tot 8990. Regionale antidiscriminatiebureaus kregen 6351 meldingen binnen, een toename van een vijfde.

Dat staat in het jaarlijkse rapport over discriminatie-incidenten van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Net als voorgaande jaren is herkomst de meest voorkomende discriminatiegrond. Mensen worden bijvoorbeeld uitgescholden of bedreigd vanwege hun migratieachtergrond of huidskleur. Bij de politie steeg dat van 43 naar 47 procent van de meldingen, bij de meldpunten bleef dat op 49 procent.

Daarna volgen bij de politie het aantal meldingen over seksuele gerichtheid en antisemitisme. Bij de antidiscriminatiebureaus is dat discriminatie vanwege een handicap of chronische ziekte en op basis van geslacht.

Antisemitisme

Het aantal meldingen van antisemitisme nam bij de politie toe van 549 in 2022 naar 880 afgelopen jaar. In 126 gevallen gebeurde dat naar aanleiding van de oorlog tussen Israël en Hamas. Opvallend noemt de politie ook dat er fors meer antisemitische incidenten zijn bij voetbalwedstrijden, zoals beledigende en kwetsende leuzen. Ook discriminatie van moslims vanwege hun geloof komt vaker voor.

Bij de regionale meldpunten werden meer dan twee keer zoveel antisemitische incidenten gemeld als in 2022, het aantal steeg van 69 naar 153. Het aantal meldingen van moslimdiscriminatie nam toe van 230 tot 285.

Seksuele gerichtheid

Bij de bureaus kwamen 649 meldingen binnen van geslachtsdiscriminatie. Opvallend daarbij is dat het in een kwart van de meldingen gaat om transgender personen. Dat is opnieuw meer dan een jaar eerder. Bij de politie betrof discriminatie van transgender en non-binaire personen 80 procent van de meldingen over discriminatie op grond van geslacht.

Bij de bureaus is 529 keer melding gemaakt van discriminatie vanwege seksuele gerichtheid, tegen 353 in 2022. Bij de politie nam de melding over deze vorm van discriminatie toe van 2152 in 2022 naar 2545 registraties vorig jaar.

Aandacht helpt

De aanhoudende aandacht voor discriminatie is volgens de onderzoekers mogelijk een reden dat het vaker wordt gemeld. Dan gaat het om maatschappelijke en politieke aandacht, aandacht in de media en een sterkere focus binnen de politie op de aanpak van discriminatie in de samenleving.

Sinds 1 januari van dit jaar werken de regionale bureaus samen in het meldpunt discriminatie.nl, waardoor het duidelijker is waar mensen terechtkunnen met klachten.

In de politiecijfers is voor het vierde jaar op rij een stijging van het aantal discriminatiemeldingen te zien, maar de toename was in de jaren ervoor niet zo groot: twee procent in 2022 en zeven procent in 2021 ten opzichte van het voorgaande jaar.

Hoe en waar

De manier waarop mensen worden gediscrimineerd is ook vastgelegd in het rapport. Bij de meldingen die de politie krijgt, zijn dat in 63 procent van de gevallen beledigende of discriminerende opmerkingen. Die worden toegeroepen, maar ook geuit via sociale media.

De meeste meldingen bij de antidiscriminatiebureaus, 54 procent, gingen over een 'omstreden behandeling'. Daarmee wordt bedoeld dat iemand oneerlijk wordt behandeld of anders dan anderen.

Een vijfde van de discriminatie gebeurt op de arbeidsmarkt, signaleren de bureaus. Daarbij springen zwangerschapsdiscriminatie en leeftijdsdiscriminatie eruit. Maar ook gaan meldingen over discriminerende opmerkingen op het werk en discriminatie bij sollicitaties.

Mensen die te maken hebben met een handicap of chronische ziekte voelen zich vaak onheus behandeld als het gaat over collectieve voorzieningen. Dat gaat het over gemeenten, sociaal werk, gezondheidszorg, verzekeringen en de Belastingdienst. De meldingen gaan over geschillen over het toekennen van diensten, hulpmiddelen of medische indicaties.

De verpakkingen in de supermarkt zijn niet alleen kleiner geworden, maar fabrikanten hebben volgens de Consumentenbond ook de samenstelling veranderd. De zogenoemde 'beknibbelflatie' leidt niet tot lagere prijzen: die zijn gelijk gebleven, of zelfs gestegen. Zo bevat hazelnootpasta minder hazelnoot en kippensoep minder kip.

De bond vergeleek de ingrediënten van 600 producten in de supermarkt met vijf jaar geleden. Bij ruim een kwart was de samenstelling veranderd. Vaak was er een kleine aanpassing gedaan in de receptuur, maar bij sommige producten waren de wijzigingen groter. Zo daalde het visgehalte van de lekkerbekjes van Albert Heijn van twee derde naar iets meer dan de helft en stopt Plus nu 6 procent bosvruchten in de siroop met bosvruchtensmaak waar dat eerder 19 procent was.

In meer dan de helft van de gevallen in dit onderzoek ging het om huismerken waarvan de samenstelling veranderde. Maar ook A-merken doen het. Zo verlaagde margarineproducent Bertolli vloeibaar het aandeel olijfolie van 20 procent naar 7 procent.

Productverbetering

Fabrikanten wijzen veelal op de gestegen grondstofprijzen. Hazelnoten en olijfolie zijn duur, dus het loont om daar minder van te gebruiken.

Albert Heijn zegt dat de lekkerbekjes lekkerder zijn geworden, omdat het product meer paneermeel bevat en daardoor knapperiger is. Ook de kwaliteit van het slagroomijs zou zijn verbeterd, hoewel daar nu nog maar 23 procent slagroom in zit, in plaats van 32 procent. Plus zegt tegen de Consumentenbond dat de smaak van de bosvruchtensiroop niet is veranderd, omdat mensen vooral het aroma proeven.

De bond wantrouwt de supermarkten en fabrikanten. "De verandering van de samenstelling doet wel iets met de kwaliteit," zegt woordvoerder Joyce Donat in het NOS Radio 1 Journaal. "En als een product is verbeterd, staat dat groot op de verpakking. Dat is nu niet zo."

Producenten vermelden de nieuwe samenstelling op het etiket, zegt ze, maar "consumenten weten dan niet dat de samenstelling vijf jaar geleden nog heel anders was".

Extinction Rebellion (XR) is van plan om zaterdag tijdens Koningsdag de snelweg A10 in Amsterdam opnieuw te blokkeren. De actiegroep vraagt koning Willem-Alexander zich uit te spreken tegen de financiering van de fossiele industrie.

De klimaatdemonstranten willen vanaf 12.00 uur op de ringweg ter hoogte van het voormalige hoofdkantoor van ING actievoeren. De actiegroep wil dat de bank stopt met het financieren van de fossiele industrie. Mocht de koning zich voor de aangekondigde blokkade uitspreken tegen de fossiele financiering, dan zal XR de bezetting van de snelweg heroverwegen, melden AT5 en NH Nieuws.

De actiegroep noemt het faciliteren en beschermen van het demonstratierecht "een van de belangrijkste politietaken, ook op Koningsdag". Volgens XR hoeft er ook niet een "overdreven grote politiemacht" aanwezig te zijn bij de blokkade. "Meer dan een kleine politiemacht, om de weg af te zetten zodat er veilig gedemonstreerd kan worden en de demonstratie te faciliteren en beschermen, is er niet nodig."

Laatste poging mislukt

De geplande actie voor zaterdag zal de vierde keer zijn dat XR de snelweg bij het oude hoofdkantoor van de ING wil blokkeren. De eerste blokkade van de A10 was op 30 december, de tweede op 24 februari. De eerste keer duurde het uren voordat de politie een einde maakte aan de blokkade, bij de tweede gebeurde dat veel sneller.

Demonstranten werden toen in bussen gezet en in Amsterdam-Noord afgezet. Hoewel de politie toen sprak van meer dan vierhonderd aanhoudingen, werd van slechts van een paar activisten de naam opgeschreven. Uiteindelijk kregen zes leiders van het protest een boete.

De laatste keer, op 30 maart, lukte het de demonstranten niet om op de snelweg te komen. De poging mislukte omdat de politie ingreep toen XR het doorgaand verkeer iets verderop op de A10 wilde stilleggen door vier auto's stil te zetten.

Het financieel geplaagde Viaplay werkt aan de lancering van een nieuw kanaal waarin het sport met nieuws wil combineren. Dat meldt het Zweedse streamingplatform bij de presentatie van de cijfers over de eerste drie maanden van dit jaar.

Details wil Viaplay nog niet geven over de plannen, ook niet over de landen waar de nieuws- en sportzender gelanceerd gaat worden. Een woordvoerder laat desgevraagd weten dat de zender in "de meeste markten" waar Viaplay uitzendt beschikbaar zal zijn. Momenteel is de streamingdienst actief in Zweden, Noorwegen, Finland, Denemarken, Groot-Brittannië en Nederland.

Het afgelopen jaar trok Viaplay vanwege zware verliezen de stekker uit de activiteiten elders in de wereld. In Nederland ging de streamingdienst een samenwerking aan met Talpa. SBS9 heet sinds deze maand Viaplay TV en plus darts en Engels en Duits voetbal.

Financiële zorgen

Viaplay stelt dat in de landen waar de dienst de sport- en nieuwszender zal lanceren, dit een aparte zender zal worden. Vorige week bleek dat Viaplay de komende jaren de Formule 1 in Nederland blijft uitzenden. Op de SBS-zenders van Talpa zendt Hart van Nederland in de ochtend- en avonduren nieuws uit.

Talpa laat desgevraagd weten dat het met Viaplay de intentie heeft om "de samenwerking op alle vlakken te verbreden en te verdiepen". Hierbij wordt volgens een woordvoerder "uiteraard" ook gekeken naar uitbreiding van het aanbod bij Viaplay TV.

Uit de nieuwe kwartaalcijfers blijkt dat Viaplay door de zware reorganisatie van vorig jaar uit de rode cijfers is. Dat geldt niet voor de financiële zorgen. Zo kampt het bedrijf nog met schulden en stijgende kosten.

Door de verhogingen van de abonnementsprijzen lopen ook veel kijkers weg. Viaplay kijken in Nederland wordt komende maand twee euro duurder (17,99 euro per maand). Topman Jorgen Madsen Lindemann denkt het om een tijdelijke terugval gaat.

De zorgen om oorlog zijn bij Nederlanders fors toegenomen. Dat blijkt uit het jaarlijkse Vrijheidsonderzoek dat het Comité 4 en 5 mei vandaag heeft uitgebracht. Tegelijkertijd hebben minder respondenten in het onderzoek gezegd zich zorgen te maken over onder meer klimaatverandering en milieuvervuiling.

Het comité meldt dat ook de zorgen om terrorisme, nepnieuws en populisme zijn toegenomen, maar bij de thema's oorlog (van 38 procent naar 56 procent) en migratie (van 15 procent naar 26 procent) zijn de toenames het grootst. Klimaatverandering wordt minder genoemd, maar neemt ondanks een daling van 43 naar 37 procent wel nog de tweede plaats in van meest zorgwekkende thema's.

Ieder jaar wordt onder de respondenten ook onderzoek gedaan naar het draagvlak van de herdenking op 4 mei. Dat blijft onverminderd hoog: 83 procent geeft aan die (heel) belangrijk te vinden. Dat geldt ook Bevrijdingsdag op 5 mei met 75 procent, maar daar is wel een daling zichtbaar: van 81 procent in 2020 naar 75 procent in 2022.

Naast de vaste vragen over de Nationale Herdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag op 5 mei is dit jaar meer ingegaan op het thema 'Beleving van vrijheid'. Rond dit thema zijn net als eerder in 2022 en 2020 elf zaken rondom het thema voorgelegd.

De meeste van de zaken die met de vrijheidsbeleving te maken hebben (vrijheid om de eigen partner te kiezen, vrijheid van meningsuiting, vrije verkiezingen, onafhankelijke rechters, vrije studiekeuze, verbod op discriminatie en onafhankelijke journalistiek en media) wordt door 80 procent of meer belangrijk geacht.

Vrije samenleving

Wat opvalt is dat er opnieuw sprake is van een daling in de vrijheidsbeleving. In 2022 zakte die tot 11 procent. Dat had volgens de onderzoekers mogelijk te maken met de coronabeperkingen. Daarna was er een opleving in het aandeel respondenten dat aangaf dat het gevoel van vrijheid was toegenomen in de afgelopen vijf jaar, van 11 procent naar 20 procent. Dit jaar is dit weer gezakt naar 13 procent.

Ook zijn er zorgen over de houding ten opzichte van een vrije samenleving. Ruim twee derde van de respondenten denkt dat men gaat vergeten hoe belangrijk vrijheid is (67 procent). In de eerste meting in 2020 was dat nog 61 procent.

Extra maatregelen

Bij de Nationale Dodenherdenking op 4 mei op de Dam in Amsterdam is dit jaar minder publiek welkom en alle bezoekers worden gefouilleerd. De aanleiding hiervoor is de toegenomen spanning in de maatschappij, onder meer door de oorlog in Gaza, en een grote actiebereidheid, zei burgemeester Halsema. Het aantal mensen dat bij de herdenking aanwezig mag zijn, is gehalveerd. Dat komt voor dit jaar neer op zo'n 10.000 mensen. Ook worden bezoekers van tevoren gefouilleerd.

Vorige maand werd de opening van het Nationaal Holocaustmuseum in de hoofdstad verstoord door protestacties, waarbij volgens verschillende getuigen ook antisemitische leuzen te horen waren. Er werd gedemonstreerd vanwege het bezoek van de Israëlische president Herzog. Zijn komst lag gevoelig door de oorlog in Gaza en uitspraken die Herzog had gedaan over Gazanen.

Op het Kanaal tussen Frankrijk en Groot-Brittannië zijn zeker vijf migranten omgekomen, onder wie een 7-jarig meisje. Dat melden lokale autoriteiten. De migranten probeerden vannacht de oversteek te maken in de buurt van Wimereux, een plaats aan de Opaalkust.

De Franse hulpdiensten hebben 47 opvarenden opgepikt tijdens hun poging om het Kanaal over te steken, vertelde lokale functionaris Jacques Billant aan verslaggevers. Vier van de 47 geredde mensen zijn naar een ziekenhuis gebracht. Ze zijn buiten levensgevaar, zei Billant.

Hij voegde eraan toe dat meer dan 50 van de 112 opvarenden aan boord zijn gebleven om hun reis naar Groot-Brittannië voort te zetten. "Ze slaagden erin de motor opnieuw te starten en besloten hun reis richting Groot-Brittannië voort te zetten", zei Billant.

Helft op de boot gebleven

Eerder berichtte lokale krant La Voix du Nord dat ongeveer 100 migranten zouden zijn opgepikt door een sleepboot van de Franse marine.

De reddingsdiensten zeggen dat nog niet duidelijk is hoeveel boten met migranten afgelopen nacht de oversteek van Frankrijk naar Groot-Brittannië hebben gemaakt.

De BBC meldt dat een Brits douaneschip ongeveer 70 migranten naar Dover heeft gebracht. Een ander douaneschip brengt momenteel een tweede groep naar Dover, meldt de Britse omroep.

Beelden van een Britse boot met mensen die reddingsvesten dragen:

De weersomstandigheden in het Kanaal zijn momenteel erg rustig. Bij zulk weer verwacht de Britse kustwacht veel boten met migranten. De boten zitten vaak overvol en kunnen door golven worden overspoeld.

Het is niet de eerste keer dat migranten die de oversteek willen maken in de regio komen te overlijden. In januari stierven vijf migranten nabij een strand in Wimereux. Volgens de Franse maritieme instanties probeerden toen meer dan 70 migranten aan boord te klimmen van een boot voor de kust van de badplaats ten zuiden van Calais. Ook zij wilden de oversteek maken naar Engeland.

Rwanda-wet

Om migranten af te schrikken om de illegale reis naar Engeland te maken, heeft het Verenigd Koninkrijk de controversiële Rwanda-wet aangenomen. Hiermee wil het land illegale migranten per vliegtuig naar Rwanda deporteren. Rwanda is met deze wetgeving tot een veilig land verklaard, om zo juridische bezwaren tegen de uitzettingen te voorkomen.

De Britse minister van Binnenlandse Zaken Cleverly schrijft op X dat "deze tragedies moeten stoppen", verwijzend naar de situatie in Wimereux. "Deze regering doet er alles aan om het bedrijfsmodel van de kwaadaardige mensensmokkelbendes te doorbreken, zodat ze niet langer levens in gevaar brengen", aldus de minister.

De politie heeft gisteren in de Duitse stad Dresden een medewerker van de rechts-radicale partij Alternative für Deutschland (AfD) opgepakt. Hij zit vast op verdenking van spionage voor de Chinese geheime dienst. Zijn woningen zijn doorzocht.

Het gaat om Jian Guo, een Chinees-Duitse medewerker van AfD-Europarlementariër Maximilian Krah. Krah is ook de lijsttrekker bij de aanstaande Europese verkiezingen.

Door Guo's werk in Brussel en Straatsburg had hij toegang tot allerlei parlementaire stukken, die hij zou hebben doorgespeeld aan de Chinezen. Ook zou Guo leden van de Chinese oppositie in Duitsland hebben bespioneerd.

AfD: zeer verontrustend

Krah zegt in een eerste reactie dat spionage voor een buitenlandse mogendheid een zware beschuldiging is. Hij zegt dat hij Guo zal ontslaan als de verdenkingen zijn bewezen.

De AfD noemt de arrestatie zeer verontrustend. "Omdat we momenteel niet meer informatie hebben over deze zaak, moeten we nadere berichtgeving van het Openbaar Ministerie afwachten."

De Duitse minister voor Binnenlandse Zaken Nancy Faeser spreekt van een mogelijk aanval op de Europese democratie. Ook houdt ze Krah en de AfD met zo veel woorden verantwoordelijk.

Voor de AfD is het de tweede keer in de korte tijd dat de partij in opspraak raakt vanwege mogelijke beïnvloeding vanuit het buitenland. De nummer 2 op de Europese lijst en huidige Bondsdaglid Petr Bystron werd begin deze maand in verband gebracht met geld uit Rusland.

De publieke omroep ARD, die het nieuws vanochtend als eerste meldde, schrijft dat Guo geen onbekende van de Duitse inlichtingendiensten is. Hij zou zichzelf meer dan tien jaar geleden hebben gemeld als informant, maar tot een samenwerking kwam het niet. De diensten zouden hem onbetrouwbaar hebben geacht en hebben vermoed dat hij een mol was van de Chinese geheime dienst.

Het is de tweede dag op rij dat de Duitse justitie de arrestatie van vermoedelijke Chinese spionnen meldt. Gisteren werden twee mannen en een vrouw opgepakt. De twee zaken lijken volgens de Duitse omroep niet met elkaar in verband te staan.

China doet de recente arrestaties af als sensatiezucht. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat de berichten bedoeld zijn om China's reputatie te besmeuren.