NOS Nieuws - Algemeen

Het kabinet handhaaft de hoogte van verkeersboetes, ook al heeft het Openbaar Ministerie geadviseerd ze te verlagen. Dat schrijft demissionair minister Van Weel van Justitie en Veiligheid (VVD) aan de Tweede Kamer.

Het kabinet is het met het OM eens dat er de afgelopen decennia een "problematische disbalans" is ontstaan tussen verkeersboetes en boetes voor andere vergrijpen zoals mishandeling, zegt de minister. Illegaal parkeren op een invalidenplek kan een boete opleveren van 440 euro, terwijl mishandeling door de rechter vaak met 400 euro wordt afgedaan.

Maar de overheid kan de inkomsten van de verkeersboetes niet missen. Ingrijpen betekent 300 miljoen euro per jaar aan inkomsten minder, zegt Van Weel. Daarbij vindt de minister dat een plotselinge verlaging een "verkeerd signaal" geeft aan verkeersdeelnemers. Hij spreekt van een "ingewikkeld probleem dat over langere tijd is ontstaan".

Kleine snelheidsovertredingen

Volgens het OM zijn er twee soorten van oneerlijkheid in het boetesysteem. Relatief kleine snelheidsovertredingen tussen 30 en 50 kilometer per uur worden zwaar bestraft ten opzichte van veel hogere snelheden. De tweede disbalans is dat verkeersboetes hoog zijn vergeleken met straffen voor andere delicten en overtredingen, ook geweldsdelicten.

Verkeersboetes zijn tussen 2005 en 2023 met 116 procent gestegen, veel meer dan de inflatie. Het OM adviseert om in één keer verkeersboetes met 30 procent te verlagen, of de verkeersboetes een aantal jaren niet mee te laten stijgen met de inflatie om zo weer op een 'eerlijker' bedrag uit te komen. Ook de Raad van State heeft gezegd dat dit beter zou zijn.

Maar dan ontstaat er een gat op de begroting dat niet op te lossen is, zegt Van Weel. "Binnen het kabinet zijn er andere grote financiële uitdagingen."

Meer flitspalen

Alternatieven om meer flitspalen en andere technische mogelijkheden in te zetten om zo de pakkans en dus de inkomsten te verhogen ziet het OM weer niet zitten. Dat levert meer overtredingen op en dat kan het OM nu niet aan. De rechters verplichten om boetes voor andere delicten te verhogen beperkt de rechterlijke vrijheid. Dus dat is ook geen optie.

Het indexeren, het verhogen van verkeersboetes met de inflatie, gaat dus gewoon door. Dat ze voor mensen met een lager inkomen daardoor zwaarder aankomen dan voor mensen met meer geld neemt het kabinet voor lief.

Het aantal spoedmeldingen dat in Amsterdam op Koningsdag binnenkwam, was op sommige momenten onbeheersbaar. Dat staat in een intern rapport van de Amsterdamse ambulancedienst.

Volgens de organisatie heeft de oproep van de gemeente Amsterdam om niet naar het centrum van de stad te komen op Koningsdag "geen enkel effect" gehad op de hulpverlening. Op sommige momenten stonden tientallen spoedmeldingen in de wacht om gekoppeld te worden aan een beschikbare ambulance.

Burgemeester Halsema zegt in een reactie tegen de stadszender AT5 "stevigere maatregelen" te willen nemen om de viering van het volksfeest beheersbaar te houden.

Spoedmeldingen in wacht

In de evaluatie wordt een tijdlijn van de dag geschetst. Daaruit valt op te maken dat de Meldkamer Amsterdam het vanaf 21.30 uur zo druk had dat twintig spoedmeldingen in de wacht stonden. Een half uur later was dat aantal opgelopen naar dertig. "Dat is geen veilige zorg", staat in het rapport.

Volgens de ambulancedienst zijn de hulpverleners zwaar overvraagd en was er te weinig capaciteit bij de meldkamer beschikbaar. "Het gevoel om niet iedereen te kunnen helpen, moet zeer machteloos zijn geweest."

De dienst stelt verder dat de dag een zware wissel heeft getrokken op het medisch personeel. De hoop is om zo'n onbeheersbare situatie nooit meer mee te maken.

'Te veel drank'

De ambulancedienst ziet al jaren een grote stijging van het aantal spoedritten op Koningsdag. Vorig jaar waren het er 306, dit jaar 403.

Uit de evaluatie blijkt bovendien dat opvallend veel minderjarigen zorg nodig hadden, vaak vanwege overmatig alcohol of drugsgebruik. "De vraag is of de Ambulance Amsterdam ook volgend jaar zo veel capaciteit moet vrijmaken om het publiek te blijven faciliteren bij excessief alcohol- en drugsgebruik", luidt een van de conclusies uit het rapport.

Ook wordt de gemeente Amsterdam verweten te weinig maatregelen te hebben genomen. Zo was het volgens de dienst duidelijk dat het op Koningsdag mooi weer zou worden, en was de drukte daarmee te verwachten. "Daar is onvoldoende op geanticipeerd. De gemeente Amsterdam laat ongelimiteerd feesten toe", aldus het medisch personeel.

De evaluatie is tot stand gekomen op basis van een vragenlijst onder medewerkers, zegt Ambulance Amsterdam tegen de regionale omroep NH. De organisatie stelt dat er dit jaar geen levensbedreigende calamiteiten zijn geweest, maar noemt de situatie hoe dan ook zeer onwenselijk. "We willen er zeker van zijn dat we iedereen die zorg nodig heeft, zorg kunnen bieden én dat onze collega's niet worden overvraagd in hun werk."

Onrust in Warffum. Na het pinksterweekend gaat gasbedrijf NAM weer gas winnen bij het Groningse dorp. Inwoners zijn bang dat dat nieuwe aardbevingen zal veroorzaken, met schade aan huizen tot gevolg.

"Dit is hartstikke teleurstellend. We hebben al veel schade gehad. Dat is inmiddels gerepareerd. Dit besluit leidt opnieuw tot onzekerheid", zegt Erik van Raalte. Hij is lid van Warffum Alert, een van de actiegroepen die een zaak aanspanden tegen de gaswinning in het dorp.

Er wordt al bijna vijftig jaar gas gewonnen in Warffum. Op 1 januari van dit jaar kwam de winning daar en in Grijpskerk stil te liggen, omdat de vergunning afliep. Demissionair minister Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei heeft inmiddels een nieuwe vergunning afgegeven.

Warffum Alert, Dorpsbelangen Warffum en de Groninger Bodem Beweging gingen samen met de gemeente en provincie hiertegen in beroep bij de Raad van State. Zij willen dat de gaskraan dicht blijft, totdat de hoogste bestuursrechter uitspraak doet in een bodemzaak. Dat kan nog vele maanden duren.

Zover komt het dus niet: de rechter oordeelde gisteren dat de gaswinning in beide dorpen weer kan doorgaan. "Dat is buitengewoon jammer", zegt advocaat Jewan de Goede, die de bewonersgroepen bijstond: "De uitspraak van de Raad van State is pover onderbouwd. Een zaak verliezen vind ik prima, maar dan wel op basis van goede argumenten."

In totaal zijn er circa 200 van dit soort kleine gasvelden in Nederland. Volgens demissionair minister Hermans zijn de kleine velden in Groningen belangrijk om de gasvoorraad in Nederland op peil te houden. Advocaat De Goede heeft hier twijfels bij: "Hangt de hele gasvoorziening van Nederland af van Warffum en Grijpskerk?"

Ook Van Raalte zet hier vraagtekens bij. Hij ging samen met andere leden van de actiegroep meerdere keren in gesprek met Hermans om dit te bespreken. "De argumenten van de minister zijn zeer dubieus. Dat doet heel veel met de mensen in Warffum. We hadden de hoop dat het stil zou blijven. We voelen ons nu gepasseerd en niet gehoord."

In Groningen wordt nog in circa vijftien kleine velden gas gewonnen. Minister Hermans zegt de zorgen van de inwoners in Warffum te begrijpen, maar ze blijft erbij dat gas uit deze kleine velden nodig is. Wanneer de bodemzaak bij de Raad van State plaatsvindt, is nog niet bekend.

De bankmedewerker Abdullah Fauzi uit Nablus staat met zijn auto al uren stil in een file voor een Israëlische controlepost, niet ver van Ramallah op de bezette Westelijke Jordaanoever. Hij is op weg naar zijn werk. Het wordt deze ochtend snel heter en hij heeft geen idee of en wanneer de auto's voor hem weer gaan rijden. Hij denkt erover om om te draaien.

"Want als ik deze checkpoint uiteindelijk voorbij ben, dan is het vanavond nog maar de vraag of ik weer thuiskom", verzucht Fauzi tegen een verslaggever van persbureau AP. "Dan moet ik in een hotel overnachten en zie ik mijn gezin vanavond niet."

Hij probeert elke werkdag op en neer te rijden naar zijn werk in Ramallah. Voor de oorlog in Gaza duurde dat een uur. Maar nu vertrekt hij al om 04.00 uur 's nachts van huis, in de hoop om 08.00 uur op kantoor te zijn. Maar door de vele Israëlische checkpoints redt hij dat vaak niet.

850 checkpoints en wegblokkades

Het aantal Israëlische checkpoints en wegblokkades op de bezette Westelijke Jordaanoever is sinds het begin van de Gaza-oorlog flink uitgebreid. Voor 7 oktober 2023 waren het er 550. Na de aanslagen door Hamas in Israël werden dat er al snel 700. En inmiddels zijn het er volgens de Verenigde Naties 850.

Die laatste 150 zijn erbij gekomen tijdens en vlak na het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas van begin dit jaar. Tijdens die wapenstilstand kwamen in ruil voor de vrijlating van tientallen Israëlische gijzelaars duizenden Palestijnse gevangenen vrij, voornamelijk afkomstig uit de Westoever. En dat kan volgens Israël leiden tot extra spanningen in het Palestijnse gebied.

"We gebruiken de checkpoints in onze strijd tegen terrorisme", verklaarde een woordvoerder van het Israëlische leger het opschroeven van het aantal controleposten. "Burgers houden de mogelijkheid om te reizen, en tegelijkertijd kunnen we nu beter het verkeer in de gaten houden om te voorkomen dat terroristen ontsnappen."

Maar Shai Parnes van de Israëlische mensenrechtenorganisatie B'Tselem ziet dat anders. "Met de checkpoints probeert Israël elke stap van de Palestijnen te controleren. En voor de mensen op de Westoever is het nu bijna niet meer mogelijk om hun dag te plannen", zegt hij tegen de NOS.

De honderden checkpoints en wegblokkades veroorzaken een verdere ontwrichting van het dagelijks leven van de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever. De controleposten worden regelmatig voor een dag of langer helemaal gesloten. "Boeren kunnen dan niet naar hun vee en gewassen. Sommige dorpen raken zelfs afgesloten van hun waterbronnen", aldus Parnes.

Verder kunnen scholieren en studenten hun scholen en universiteiten niet bereiken. Door de checkpoints komen mensen te laat of helemaal niet op hun werk, waardoor ze vaak inkomsten mislopen. Daarnaast stijgen de vervoerskosten en dus ook de prijzen van onder meer voedsel. En de economie op de Westoever is afgelopen jaar al zo'n 30 procent gekrompen, mede doordat tienduizenden Palestijnen sinds de oorlog in Gaza niet meer in Israël mogen werken.

De meeste checkpoints en wegblokkades liggen aan de randen van dorpen en steden. En als die om wat voor reden dan ook tijdelijk worden gesloten, kunnen mensen hun woonplaats niet uit. Daarmee wordt de bewegingsvrijheid van Palestijnen nog verder beperkt.

'Apartheidsweg'

Als Palestijnen wel kunnen reizen, moeten ze daar steeds vaker de smallere en soms onverharde wegen over de heuvels voor gebruiken. Tegelijkertijd worden op de Westoever de wegen waarvan alleen Israëliërs gebruik mogen maken uitgebreid en verbreed. Hierdoor kunnen de 600.000 Joodse kolonisten sneller heen en weer rijden tussen Israël en hun nederzettingen, die volgens het internationaal recht illegaal zijn.

Het meest in het oog springend voorbeeld van zo'n weg is de 4370. Daar scheidt een hoge betonnen muur auto's met Palestijnse en Israëlische nummerborden van elkaar. Critici noemen de 4370 daarom ook wel 'Apartheidsweg'.

En terwijl de Palestijnse wegen voornamelijk tussen het noorden en het zuiden lopen, liggen de Israëlische wegen tussen Israël in het westen en nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever in het oosten. In combinatie met de honderden controleposten en het groeiende aantal Joodse nederzettingen raakt het Palestijnse grondgebied op de Westoever daardoor nog meer versnipperd.

Bankmedewerker Fauzi staat nog steeds vast voor de checkpoint bij Ramallah. Israëlische militairen doorzoeken de auto's verderop in de file. "Dit stelsel van wegblokkades hebben de Israëliërs goed gepland", zegt Fauzi. "Zo goed dat het ons leven verandert in een hel."

In het zuiden van Guatemala zijn sinds gisteren ruim 700 mensen geëvacueerd vanwege een uitbarsting van de Volcán de Fuego. De vulkaan begon gisteren te roken en lava te spuwen.

Daarop heeft de rampenbestrijdingsdienst besloten om bewoners uit de omgeving te evacueren. Zij zijn onderbracht in opvanglocaties in de departementen Chimaltenango, Escuintla en Sacatepéquez.

De lava heeft zich opgehoopt bij de krater, maar zou zich nog verder kunnen verspreiden tot ruim een kilometer daarvandaan. "Als de lava zich ophoopt in ravijnen, kunnen deze instorten en ontstaan er mogelijk nieuwe lavastromen", zegt het seismologisch agentschap.

De aswolken reiken inmiddels tot een hoogte van bijna 5 kilometer. De autoriteiten houden de vulkaanactiviteit in de gaten en verwachten dat er nog meer mensen moeten worden geëvacueerd. Uit voorzorg is ook een snelweg in de buurt afgesloten en is het onderwijs op bijna veertig scholen tijdelijk opgeschort.

Volcán de Fuego

De 3763 meter hoge 'Vulkaan van Vuur' ligt op zo'n 18 kilometer van de toeristische stad Antigua. Het is een van de meest actieve vulkanen en barstte in maart ook al uit. Toen werden bijna duizend mensen geëvacueerd.

In 2018 was de hevigste uitbarsting in tientallen jaren. Daarbij kwamen bijna 200 mensen om het leven. In totaal zijn er 37 vulkanen in Guatemala, maar de meeste daarvan zijn niet meer actief.

Het besluit van Geert Wilders om met zijn PVV de coalitie te verlaten, heeft de tegenstellingen in het land verder vergroot. Zo zijn VVD'ers hevig verdeeld over de vraag of hun partij de PVV moet uitsluiten bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet. Vier op de tien VVD-stemmers (42 procent) zijn daarvoor, een derde (34 procent) juist niet.

Hoe dan ook heeft het vertrouwen in de politiek door het einde van het kabinet-Schoof opnieuw een knauw gekregen. Nog maar 11 procent van de kiezers heeft er vertrouwen in dat een nieuwe regeringsploeg erin zal slagen de problemen in het land op te lossen. Dat was zelfs na de val van het impopulaire laatste kabinet onder Rutte niet zo laag (20 procent).

Een en ander blijkt uit een representatief onderzoek van Ipsos I&O onder ruim 2200 Nederlanders in opdracht van de NOS. "De polarisatie neemt verder toe", constateert onderzoeker Peter Kanne.

Tegenwerking

Over de schuldvraag zijn de meeste kiezers het nog redelijk eens. Zes op de tien vinden dat de PVV met het laten vallen van het kabinet 'het partijbelang boven het landsbelang heeft gesteld'. Daar staat de achterban van de PVV recht tegenover, die de verantwoordelijkheid voor de crisis vooral wijt aan de tegenwerking die Wilders van meet af aan zou hebben ondervonden van vooral de linkse oppositie, de media en coalitiepartner NSC.

Vrijwel alle PVV'ers zijn het eens met de stelling dat 'VVD, NSC en BBB een strenger asielbeleid hebben gedwarsboomd, door niet op Wilders' eisen in te gaan'. "De vertraging in het beleid was niet nodig geweest", zegt een van hen in het onderzoek. "Ik ben bang voor een links kabinet nu."

VVD-leider Yesilgöz weigerde deze week antwoord te geven op de vraag of zij de PVV op voorhand uitsluit bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet. De uitkomsten van het Ipsos I&O-onderzoek laten zien waarom dat zo'n dilemma is voor de VVD: de eigen kiezers denken hier heel verschillend over. Welk besluit Yesilgöz ook neemt, in beide gevallen neemt zij het risico de 'eigen kiezers' van zich te vervreemden.

Duidelijk is wel dat de meeste VVD'ers nog minder trek hebben in een kabinet met GroenLinks-PvdA. Zes op de tien zien de partij van Frans Timmermans niet zitten als coalitiepartner.

De achterban van het CDA, een andere partij die een spilfunctie lijkt te hebben in de vorming van een volgend kabinet, is veel eenstemmiger over het buitensluiten van de PVV. Bijna driekwart (73 procent) voelt niets voor een coalitie met Wilders na de komende Kamerverkiezingen. Over GroenLinks-PvdA is de stemming onder christendemocraten verdeeld: 33 procent ziet een toekomstige samenwerking wel zitten en 37 procent niet.

Bontenbal populair

Ook in dit onderzoek komt weer naar voren dat CDA-voorman Bontenbal de populairste fractieleider van het land is. Hij krijgt gemiddeld een 6,4. Ver daarachter komen onder anderen Yesilgöz (5), Timmermans (4,3) en Wilders (4).

"De verschuivingen in de waarderingscijfers zijn klein", zegt Kanne. "Wat wel opvalt: zowel Wilders als Timmermans wordt gemiddeld lager gewaardeerd dan drie weken geleden. Maar door hun eigen achterban juist iets beter. Dat betekent dat de kiezers die niet op hen stemmen, negatiever over beiden zijn gaan denken. Ook hier neemt de wederzijdse aversie dus toe."

Woningmarkt belangrijkste issue

Over de electorale consequenties van de kabinetscrisis is nog weinig te zeggen. In de Peilingwijzer, die een gemiddelde berekent van de zetelpeilingen van Verian/EenVandaag en Ipsos I&O, zijn drie partijen al geruime tijd de grootste: PVV, GroenLinks-PvdA en VVD. Dat beeld verandert niet in dit nieuwe onderzoek. "In elk geval valt de PVV niet terug na alles wat er de afgelopen week is gebeurd", concludeert Kanne.

Belangrijkste onderwerp in de aanstaande verkiezingscampagne, vinden Nederlanders, zou in de eerste plaats de woningmarkt moeten zijn. Weliswaar zijn twee achtereenvolgende kabinetten achter elkaar gevallen over immigratie en asiel, maar net als aan de vooravond van de vorige verkiezingen is dat ook nu niet het belangrijkste issue. Klimaatverandering verliest terrein op de prioriteitenlijst van de kiezer, terwijl defensie juist sterk is gestegen.

Het ambtsbericht over Syrië moet openbaar worden. Dat heeft de rechtbank in Roermond bepaald in het beroep dat een Syrische asielzoeker heeft aangespannen tegen het ministerie van Asiel en Migratie over zijn afgewezen asielaanvraag. Op basis van het ambtsbericht besluit het ministerie of een land veilig genoeg is om naar terug te keren.

In juli vorig jaar is de asielaanvraag van de Syriër afgewezen. Tegen dat besluit is hij in beroep gegaan en die procedure loopt nog. Afgelopen maandag was er een zitting in de zaak.

De uitspraak is opvallend, omdat het - inmiddels demissionaire - kabinet onlangs heeft bepaald de ambtsberichten niet meer openbaar te maken. Tientallen jaren waren adviezen over de veiligheid in landen waar asielzoekers vandaan komen openbaar, maar het kabinet-Schoof wilde ze voortaan geheimhouden. Zo zijn nieuwe ambtsberichten over Jemen en Eritrea niet gepubliceerd. Op het besluit de ambtsberichten niet meer te openbaren, kwam veel kritiek van deskundigen en bij migratie betrokken partijen.

Het nieuwe ambtsbericht over Syrië is nog niet gepubliceerd. Het laatste openbare ambtsbericht dateert uit augustus 2023. De rechtbank zegt nu dat het Ambtsbericht Syrië 2025 "zodra dit gereed is" aan het dossier moet worden toegevoegd.

Ambtsberichten belangrijk voor asielzoekers

Volgens de rechtbank is het "evident" dat de openbaarmaking van een algemeen ambtsbericht de nationale veiligheid of de veiligheid van die bronnen in het algemeen "niet in gevaar zal brengen". "Anders dan een individueel ambtsbericht, is een algemeen ambtsbericht (meestal) een verzameling bronnen die reeds openbaar zijn en de duiding hiervan."

Voor asielzoekers zijn ambtsberichten heel belangrijk. Het zijn ambtelijke adviezen over de veiligheid in landen van herkomst van asielzoekers. Op basis daarvan wordt besloten of ze hier al dan niet tijdelijk mogen blijven of dat ze terug moeten. De Tweede Kamer debatteert er vaak over als er nieuwe worden gepubliceerd en ze spelen een belangrijke rol in asielprocedures bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en dus bij rechtbanken.

'Niet toetsen zonder openbaarmaking'

De advocaat van de asielzoeker, Christian van Dijk, wijst erop dat het ministerie niet in beroep kan gaan omdat het een tussenvonnis betreft. Dat het ambtsbericht alsnog openbaar gemaakt moet worden, vindt hij niet verrassend. "Het was te verwachten dat een rechter dit niet zou accepteren, omdat een besluit van de IND waarin is verwezen naar een ambtsbericht, niet kan worden gecheckt als die ambtsberichten niet openbaar zijn. Een rechter kan dan niet toetsen of het besluit zorgvuldig tot stand is gekomen."

Ook komende dinsdag wordt er gestaakt bij de spoorwegen. Er rijden dan geen NS-treinen in Zuidwest-Nederland, zo laat de vervoerder weten. Reizigers zullen daar veel last van hebben. Het betekent dat er geen treinen rijden in het overgrote deel van de provincie Zuid-Holland, Zeeland en een deel van West-Brabant.

Internationale treinen rijden dinsdag wel, maar in de dienstregeling van EuroCity Direct en EuroCity wordt veel uitval verwacht.

Vandaag rijden er in bijna het hele land geen treinen door een staking. Alleen tussen Amsterdam en Schiphol is treinverkeer mogelijk. De staking begon vannacht om 04.00 uur en duurt tot morgenochtend vroeg.

Hier zie je waar dinsdag geen treinen rijden:

Personeel van de NS staakt vanwege onenigheid over een nieuwe cao. Vakbonden FNV, CNV en VVMC willen een hogere loonsverhoging dan de geboden 2,55 procent gezien de inflatie. Na maanden van onderhandelen liepen de gesprekken tussen de vakbonden en de NS vast. Daarop zijn de bonden overgegaan tot werkonderbrekingen.

Mogelijk meer stakingen

De vakbonden hebben meer stakingen aangekondigd. Op donderdag 12 juni wordt mogelijk in Noordwest- en Oost-Nederland gestaakt. Op maandag 16 juni rijden de treinen van de NS mogelijk niet in Noord- en Zuid-Nederland.

Op 17 juni wordt mogelijk opnieuw landelijk gestaakt, aldus de NS.

Het Myanmarese leger heeft zestien mensen gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij de moord op een gepensioneerde generaal en diplomaat vorige maand. Het leger noemt de personen "terroristen". Onder de gearresteerden is een 6-jarig meisje.

De Global New Light of Myanmar bracht het nieuws over de arrestaties naar buiten. De krant staat onder controle van de Myanmarese junta, het militaire bewind. Het kind zou de dochter zijn van de vermoedelijke moordenaar.

De 68-jarige gepensioneerde generaal en diplomaat Cho Htun Aung werd op 22 mei overdag doodgeschoten in de stad Yangon. De moord is een van de meest beruchte moordaanslagen in het land.

Sinds de staatsgreep van het leger in 2021 woedt er een hevige burgeroorlog in het land. Het leger zette de democratisch gekozen regering onder leiding van regeringsleider Aung San Suu Kyi en president Win Myint af.

Schaduwregering

Myint en Suu Kyi moesten de gevangenis in, maar vorig jaar werden ze overgeplaatst en sindsdien staan ze onder huisarrest. Het leger beweerde dat de verkiezingen van het jaar daarvoor onrechtmatig waren. Er braken massale protesten uit die het leger met bruut geweld de kop indrukte.

De moordaanslag op de oud-generaal vorige maand werd uitgevoerd door rebellengroepering Golden Valley Warriors. Die gaf als verklaring voor de moord dat de oud-generaal aanhoudend militaire operaties steunde, waaronder aanvallen op burgers.

Het Myanmarese leger beweert dat de groep wordt gesteund door een schaduwregering die nog voortvloeit uit de regering van Suu Kyi. Volgens de staatskrant zou die 200.000 Myanmarese kyat (zo'n 80 euro) hebben betaald voor de moord.

Een woordvoerder van de schaduwregering ontkent dat. "Het is niet waar dat we mensen betalen om anderen te vermoorden", zei hij tegen persbureau Reuters.

30.000 mensen gearresteerd

Sinds de staatsgreep heeft het leger meer dan 29.000 mensen gearresteerd, zegt actiegroep Assistance Association of Political Prisoners. Er zouden 6700 mensen zijn gedood, onder wie 825 kinderen.

Het leger ontkent dat burgers het doelwit zijn en stelt dat ze enkel reageren op aanvallen van "terroristen" die de stabiliteit en vrede in het land bedreigen.

Een schilderij dat door een veilingmeester vorig jaar op een waarde van nog geen duizend euro werd geschat, blijkt een jeugdwerk van de beroemde Britse schilder JMW Turner te zijn. Veilinghuis Sotheby's verwacht er volgende maand ruim 350.000 euro voor te kunnen krijgen.

Turner (1775-1851) maakte in de 19e eeuw naam als dé romantische schilder van Britse landschappen en zeegezichten. Geïnspireerd door de dynamische wolkenluchten van Jacob van Ruisdael en Albert Cuyp schilderde hij verstilde of juist onstuimige werken als The Fighting Temeraire (1839), Rain, Steam and Speed - The Great Western Railway (1844) en The Dort packet-boat from Rotterdam becalmed (1818). Veel van zijn werken zijn nog altijd topstukken van Britse musea.

Het nu teruggevonden werk stamt uit 1792, toen Turner nog maar een tiener was. Het werd een jaar later, als eerste van zijn olieschilderijen, tentoongesteld door de Royal Academy. Dat was drie dagen na zijn achttiende verjaardag.

Verkleurd vernis

Op het werk The Rising Squall (De naderende storm) is een schip in het kolkende water voor de thermale bronnen van Bristol te zien. Hoewel het wel enkele keren te zien was op tentoonstellingen van Turner, werd het later aangezien voor een minder belangrijk aquarel en verdween het uit de boeken.

Vorig jaar dook het weer op bij een veiling, maar doordat Turners signatuur was verdwenen onder een verkleurde laag vernis, werd het werk toegeschreven aan "een volger van Julius Caesar Ibbetson", een oudere en veel minder invloedrijke landschapsschilder.

Pas bij de restauratie kwam de handtekening van Turner weer in zicht. Volgens Sotheby's zijn Turner-experts unaniem in hun conclusie dat het daadwerkelijk om een van zijn werken gaat. "Het geeft ons inzicht in de ambitie die Turner op dit moment in zijn carrière al duidelijk had", zegt Sotheby-specialist Julian Gascoigne tegen The Guardian. "Hij blijkt bijzonder bedreven in schilderen met olieverf, wat een bijzonder moeilijke techniek is."

Het werk zal de komende tijd te zien zijn in de toonzaal van Sotheby's in Londen. Op 2 juli volgt dan de veiling. De verkoop komt op een gelukkig moment: in 2025 is de geboorte van Turner precies 250 jaar geleden.

Carpoolen, slapen bij familie of vrienden, een taxi nemen of voor één keer de fiets pakken: in bijna het hele land rijden geen NS-treinen omdat er wordt gestaakt. En dus moeten mensen inventief zijn om op school of het werk te komen, als ze niet thuiswerken.

Zo was de 17-jarige student Shaina Alment vanochtend drie uur onderweg en zat ze in vier bussen om vanuit haar woonplaats Anna Paulowna op school in Beverwijk te komen.

Alment nam eerst de bus naar Den Oever, wachtte daar een half uur op de bus naar Alkmaar, nam toen de bus naar Castricum en stapte daar in de bus naar Beverwijk.

"Ik vertrok om 06.50 uur en kwam om 09.50 uur aan", zegt Alment die de opleiding volgt tot laborant. "Het was de eerste mogelijkheid, maar ik was alsnog twee uur te laat." Thuis lessen volgen was niet mogelijk, omdat ze ook praktijklessen heeft.

Examens

Sanne Westerhout (24) kreeg stress van de aangekondigde staking omdat ze midden in haar examenperiode zit. "Vandaag is de laatste dag dat we volop kunnen werken", zegt Westerhout, die op de kunstacademie in Den Bosch zit.

De student woont in De Meern in Utrecht en neemt normaal gesproken de bus naar Utrecht en vanaf daar de trein naar Den Bosch. "Nu kon dat dus niet", zegt Westerhout die haar moeder zover kreeg om haar te brengen. Later vandaag haalt zij haar ook weer op in Den Bosch.

Een van haar studiegenoten was ook vindingrijk. "Zij had vanochtend rijles en heeft er voor gezorgd dat haar rij-instructeur haar naar school heeft laten rijden."

Voor de 20-jarige Amy Krocké uit Papendrecht was een Flixbus van Rotterdam naar Maastricht de oplossing, zodat ze een concert op een metalfestival kan bijwonen "dat al bijna een jaar op de planning stond".

Ze hoorde deze week van een vriendin over de staking en keek meteen wat haar opties waren. "Toen zag ik dat er een Flixbus van Rotterdam Centraal naar Maastricht gaat en er waren nog drie plekjes over. Daar heb ik wel veel geluk mee gehad." Krocké was iets voor 08.00 uur in Papendrecht van huis gegaan.

En ze is niet de enige concertganger die de bus pakte. "Ik kwam op Rotterdam Centraal een vrouw tegen die ook naar het concert gaat. Ik heb dus meteen een goede connectie gemaakt."

Een weekend weg met de schoonfamilie heeft door de staking meer voeten in de aarde voor de 23-jarige Jort van Leenen. Hij ging gisteren met de trein van Leiden naar Julianadorp en bleef met zijn vriendin bij zijn ouders slapen. Vandaag haalt zijn schoonmoeder ze op voor het weekendje weg.

"Staken is een goed recht. Maar ergens vind ik het stiekem een beetje lullig dat het net de vrijdag voor Pinksteren is." Een andere dag had Van Leenen beter gevonden.

"Met Pinksteren wil je toch samenkomen met familie. Het zou zonde zijn als een staking dat onmogelijk maakt."

De nieuwste zoektocht in de vermissingszaak van Madeleine McCann is gisteravond beëindigd. De Duitse en Portugese politie zochten drie dagen lang op meer dan twintig plaatsen in de Algarve, waar het driejarige Britse meisje in 2007 verdween.

Het is niet duidelijk wat de aanleiding was voor de nieuwe zoektocht. De politie heeft ook nog niets gezegd over de mogelijke bevindingen. Wat er is gevonden is ook overgedragen aan de Duitse autoriteiten.

De zoektocht is gehouden op verzoek van de Duitse politie.

Meer dan dertig inspecteurs kamden de afgelopen dagen het gebied uit. De Duitse verdachte Christian Brückner zou een frequente bezoeker zijn van de regio en daar in het verleden een camper en tent hebben gehad. Rechercheurs zouden volgens de Duitse nieuwssite RTL met satellietbeelden de zoeklocaties hebben vastgesteld.

De politie zocht onder andere in verlaten gebouwen, waterputten en waterreservoirs. Ze maakten gebruik van speciale radarapparatuur die tot 4,5 meter onder de grond kan zoeken. Er werden ook gewassen gekapt en met graafmachines gaten gegraven.

De radar zou volgens de Britse krant Daily Mail niet zijn ingezet om een lichaam te zoeken, maar stukken kleding, zoals de pyjama die Maddie aanhad de nacht van de vermissing. De politie deed hier geen uitspraak over. Portugese politieagenten sliepen de afgelopen nachten in busjes naast de zoeklocaties, schrijft de Daily Mail.

Volgens de Portugese krant Correio da Manhã is er een kist gevonden in een van de verlaten huizen. Er is niets bekendgemaakt over de inhoud daarvan.

Locatie

De zoektocht vindt plaats in een gebied tussen badplaats Praia da Luz, waar McCann indertijd met haar familie in een vakantiehuis zat, en Atalaia. Daar verbleef verdachte Christian Brückner destijds. Die twee plekken liggen hemelsbreed op twee kilometer afstand van elkaar.

Er zit haast achter de zoektocht. Verdachte Brückner zit op dit moment een gevangenisstraf van zeven jaar uit in Duitsland voor de verkrachting van een oudere vrouw in 2005. Brückner komt naar verwachting in september vrij als er geen nieuwe aanklacht volgt.

De verkrachting vond plaats in hetzelfde resort waar Maddie twee jaar later verdween. In 2020 wees de Duitse politie Brückner aan als hoofdverdachte in de vermissingszaak, maar er is nog geen aanklacht ingediend. Brückner zegt niet betrokken te zijn bij de verdwijning van de peuter.

In Hattem (Gelderland) wapenen sommige inwoners zich tegen het grote aantal wilde zwijnen. De dieren worden de laatste tijd vaker gezien op straat, in tuinen en in weilanden. Meerdere inwoners hebben stroomhekken geplaatst, schrijft Omroep Gelderland.

"Er liepen vier volwassen zwijnen met veertien biggen over ons terrein. Ze hebben het weiland omgeploegd en onze paarden konden er niet meer grazen", zegt Anne Marieke Dommisse.

Ze woont al 21 jaar in Hattem maar ziet naar eigen zeggen pas sinds kort wilde zwijnen in haar wijk. Ze heeft nu stroomdraden rond haar land geplaatst. "We hebben extra grondpennen geplaatst en een sterkere stroomvoorziening aangelegd. Anders blijven ze terugkomen."

Droogte

Dat er zo veel wilde zwijnen zijn, is volgens de beheerder van het bosgebied in de buurt goed te verklaren. "Ze zijn voedselgestuurd. Als er veel eikels zijn of veel mais is, worden het jaar erop veel biggen geboren. Vorig jaar was zo'n topjaar", legt Norbert de Groot uit.

Volgens Markus Rietveld, bosbeheerder van de gemeente Hattem, zijn er meerdere oorzaken dat de wilde zwijnen nu buiten het bos op zoek gaan naar eten. "De bodem is uitgedroogd en er is weinig voedsel. Zwijnen trekken daarom richting de bosrand, waar tuinen en akkers meer opleveren."

Volgens Hattem speelt de wolf in het gebied ook een rol. "Vroeger zag je meer duidelijke familiebanden, met één dominante zeug. Nu zie je grote groepen die zich samen verplaatsen. In een grotere groep heb je meer veiligheid en overzicht."

Wroeten in grond

Wilde zwijnen wroeten in de grond met hun snuit om voedsel als regenwormen, wortels, insecten en kleine knaagdieren te zoeken. Volgens Dommisse hebben meerdere buurtbewoners net als zij maatregelen genomen om hun percelen te sparen.

"In de villawijk aan de bosrand zie je nu overal hekken met stroom. Mensen die het zich kunnen veroorloven, investeren er direct in. En eerlijk: het helpt echt."

De Groot begrijpt wel dat mensen dat doen. "Ik snap dat de dieren eten zoeken. Maar het wordt lastig als je er financieel door geraakt wordt. En zolang het droog blijft, verwacht ik ze vaker."

De Nederlandse economie zal de komende drie jaar iets minder groeien. Voor zowel dit jaar daar als de komende jaren is de verwachte groei zo'n 1 procent. Maar als de handelsoorlog tussen Europa en de Verenigde Staten ontspoort, komt de groei mogelijk tot stilstand. Dat schrijft De Nederlandsche Bank (DNB) in de nieuwe voorjaarsraming van de economie. Hierin is DNB opnieuw iets pessimistischer over de economie en de inflatie.

Dat komt volgens directielid Olaf Sleijpen niet zozeer door binnenlandse problemen, zoals de recente val van het kabinet. "De onzekerheid die vanuit het buitenland op ons afkomt heeft een grotere impact op onze kleine open economie. Het is slecht voor investeringen, je ziet dat bedrijven die uitstellen."

Goed en slecht scenario

Ditmaal ging DNB bij zijn verwachtingen uit van twee scenario's: één waarin de Amerikaanse importheffingen doorgaan zoals president Trump ze eerder aankondigde, en één waarin de handelsruzie wordt gesust.

In het slechte scenario blijven de huidige Amerikaanse invoerheffingen van 10 procent op buitenlandse goederen staan. Dit raakt vooral de Nederlandse export. Loopt de heffingenruzie uit de hand, dan is de verwachting dat de economische groei in Nederland terugvalt naar 0 procent. In het scenario dat de handelsspanningen afnemen, komt de groei iets hoger uit.

Om de Nederlandse economie te versterken is het belangrijk om de Europese binnenmarkt te versterken, zegt Sleijpen. "Zo verminder je de afhankelijkheid van andere wereldregio's. Daarnaast is samenwerking met andere handelspartners buiten de EU juist nu belangrijk."

Huizenprijzen verder omhoog

Vanwege het beperkte aanbod en stijgende lonen verwacht DNB dat de huizenprijzen verder stijgen. Dit jaar rekent de centrale bank op een toename van 7 procent.

Omdat DNB verwacht dat de hypotheekrente de komende tijd licht oploopt, vlakt de stijging daarna af naar 4 procent volgend jaar. Een gemiddeld huis kost dan 544.000 euro.

Inflatie

Gisteren heeft de Europese Centrale Bank (ECB) de rente opnieuw verlaagd. Daarmee hoopt de ECB de Europese economie te versterken, nu die onder druk staat door de handelsoorlog. De afgelopen jaren werd met flinke renteverhogingen geprobeerd om de hoge inflatie af te remmen. De belangrijkste doelstelling van de ECB was om onder de 2 procent uit te komen. Dat Europees gemiddelde is deze week bereikt. Maar de inflatie in Nederland is met 3,3 procent nog altijd hoog.

De Nederlandsche bank verwacht dat de inflatie in Nederland in de loop van dit jaar daalt onder de 3 procent. Dat hangt samen met de wereldwijde groeivertraging, lagere energieprijzen en de waardestijging van de euro, die invoer goedkoper maakt.

De Tweede Kamerverkiezingen zijn definitief op woensdag 29 oktober. Het kabinet neemt het advies van de Kiesraad over. "In het buitenland zie je dat het soms sneller gaat", zegt demissionair minister Uitermark van Binnenlandse Zaken. "Maar daar kun je het niet mee vergelijken. In Nederland vinden we het bijvoorbeeld belangrijk dat mensen die in het buitenland wonen ook kunnen stemmen. En dat nieuwe politieke partijen de kans krijgen om zich te registreren."

En er is nog iets dat van belang is:

Sneller dan 29 oktober is volgens de Kiesraad en het kabinet niet verstandig, ook omdat er een herfstvakantie tussen zit. En er moeten 13,5 miljoen gecontroleerde stempassen worden gedrukt en met de post bezorgd.

De Kiesraad heeft bij het kiezen van de datum rekening gehouden met verschillende belangen en wettelijke bepalingen. Gemeenten hebben tijd nodig om vrijwilligers te trainen en geschikte stemlocaties te vinden. Nederlandse kiezers die in het buitenland wonen moeten de tijd hebben om zich te registreren en hun briefstembewijs te ontvangen.

Ook politieke partijen hebben tijd nodig om zich voor te bereiden op de verkiezingen, zoals voor het schrijven van een verkiezingsprogramma, het maken van een lijst met kandidaat-Kamerleden en het organiseren van partijcongressen zodat de leden daar inspraak in kunnen hebben. De kans dat een Kamermeerderheid nog bezwaar maakt tegen de datum is nihil.

In een postsorteercentrum in de Zuid-Duitse plaats Langenzenn, bij Neurenberg, zijn zeker twaalf mensen onwel geworden na de vondst van een onbekende stof. Volgens een politiewoordvoerder kwam er poeder uit een verdacht pakket.

De aanwezigen klaagden over irritatie. Zeven van hen zijn opgenomen in het ziekenhuis. De politie houdt er rekening mee dat dat aantal nog kan oplopen.

Het gebouw, van bezorgdienst DHL, is ontruimd. De brandweer heeft de werknemers die dat wilden ontsmet. Zo'n 35 medewerkers maakten daar gebruik van. Er is volgens de hulpdiensten verder geen gevaar voor de volksgezondheid.

Rusland?

DHL werd vorig jaar in verschillende Europese landen getroffen door brandbommen die in de post afgingen. Volgens media in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zagen inlichtingendiensten in die landen een verband met Russische sabotageacties, iets wat dat land ontkent. Er werden drie verdachten gearresteerd.

Het is nog niet bekend waar het pakketjes in Langenzenner vandaan kwam, of wie de geadresseerde is.

De tijdelijke voorkeursbehandeling die Oekraïne sinds de Russische invasie had voor de export van landbouwgoederen komt vandaag ten einde. Brussel werkt aan een nieuwe regeling, maar die ligt gevoelig omdat boeren uit buurlanden vrezen voor oneerlijke concurrentie.

Sinds 2022 waren er voor producten zoals graan, kip en suiker uit Oekraïne geen importheffingen of quota. Met die maatregel wilde de Europese Unie de economie van Oekraïne een stimulans geven. Oekraïense boeren konden hun producten niet meer zomaar kwijt, onder meer doordat Russische oorlogsschepen de exportroute via de Zwarte Zee blokkeerden.

Het geld dat Oekraïne verdient met de verkoop van graan is onmisbaar in de strijd tegen Rusland, zei de Europese Commissie destijds. Ook omdat de inkomsten voor de staatskas gebruikt worden om het Oekraïense leger op de been te houden.

Spanningen met buurlanden

De regeling leidde tot steeds meer spanningen met buurlanden. Boeren in Polen, Hongarije, Roemenië, Bulgarije en Slowakije zeiden dat veel Oekraïens graan op de interne markt belandde, waardoor de prijzen daalden en de inkomsten van de boeren daarmee dus ook.

Het leidde meerdere keren tot grootschalige protesten. Boeren blokkeerden grensovergangen om te voorkomen dat het graan de grens over zou komen. Inmiddels is Rusland verdreven op de Zwarte Zee, is die route weer bruikbaar en de landroute dus minder belangrijk. Uit een brief aan de commissie die in handen is van Radio Free Europe blijkt dat Bulgarije, Hongarije, Roemenië en Slowakije eisen dat de quota van voor de oorlog weer gaan gelden.

De NOS sprak twee jaar geleden met deze Poolse boer, die uitlegt waar de problemen door kwamen:

Oekraïne verwacht op zijn beurt dat het ontbreken van een vergelijkbare regeling dit jaar tot 700 miljoen euro minder inkomsten zal leiden. Als er helemaal geen nieuwe regeling komt, kan het tekort oplopen tot enkele miljarden euro's in 2026. De totale export vanuit Oekraïne naar de EU is sinds de grootschalige invasie toegenomen van 40 naar 60 procent.

Wel zijn er al gesprekken bezig tussen de EU en Oekraïne over een nieuwe overeenkomst. EU-commissaris Hansen voor Landbouw en Voedsel zegt tegen persbureau Reuters dat de nieuwe importquota ergens tussen de vroegere regeling en de vandaag afgelopen regeling zullen liggen.

Intussen heeft Rusland vannacht weer aanvallen uitgevoerd, volgens de Oekraïense president Zelensky op bijna heel het land. Ruim 400 drones en 40 raketten werden afgevuurd. Oekraïne zegt ongeveer 30 kruisraketten en tot 200 drones hebben neergehaald. Zelensky heeft de VS, Europa en andere landen opgeroepen om de druk op Rusland op te voeren.

Vught heeft als eerste gemeente in Nederland voelbare geleidestrips bij twee spoorwegovergangen geplaatst. De strips helpen blinden en slechtzienden om de spoorwegovergangen recht over te steken. "Ook als je niks ziet en het lawaai van brommers en vrachtwagens je oriëntatie verstoort", zegt de initiatiefnemer tegen Omroep Brabant.

In Nederland kennen we zulke strips wel al sinds een paar jaar op stations waarbij over het spoor overgestoken moet worden om op het perron te komen.

De lijnen in Vught zijn een initiatief van inwoner Marcus Boerdijk (67). Hij werkt al 45 jaar als mobiliteitstrainer en helpt mensen met een visuele beperking om zo zelfstandig mogelijk te leven. "Ik leer mensen niet alleen omgaan met een blindegeleidestok of een hond. Maar bijvoorbeeld ook koken, schoonmaken en wassen", vertelt hij.

Boerdijk bij een van de spoorwegovergangen:

Maar hij maakt zich ook hard voor problemen waar blinden en slechtzienden tegenaanlopen. "Ik let op dingen die anderen niet zien. Letterlijk. En dan trek ik aan de bel." Hij deed dat al vaker in zijn woonplaats Vught, bijvoorbeeld over tegels die niet goed liggen of gevaarlijke zebrapaden. "Mensen staan er vaak niet stil bij hoe ze het goed moeten doen voor blinden en slechtzienden. Maar ik hoor hun verhalen, zie wat er misgaat en wil dat aanpakken."

Bang

Dat geldt ook voor de spoorwegovergangen. "Veel blinden zijn bang om het spoor over te steken. Ze kunnen niet zo makkelijk hulp vragen. Daarom moeten wij zorgen dat ze het zelf kunnen."

Binnenkort worden de strips waarschijnlijk ook bij een derde overgang in Vught geplaatst. Boerdijk hoopt dat andere plekken in het land volgen.

De Oekraïense president Zelensky roept de VS, Europa en andere landen op om de druk op Rusland op te voeren. Aanleiding voor zijn nieuwe oproep is de Russische aanval vannacht op Oekraïne met ruim 400 drones en 40 raketten. Oekraïne zegt ongeveer 30 kruisraketten en tot 200 drones hebben neergehaald.

Het betreft een van de grootste droneaanvallen uit de oorlog tot nu toe. Volgens het Kremlin was het een vergelding voor de grootschalige Oekraïense droneaanval op Russische luchtmachtbases, afgelopen zondag. Daarbij zijn volgens Oekraïne tientallen militaire vliegtuigen, waaronder bommenwerpers, vernietigd of beschadigd. President Poetin sprak van "terreurdaden" en kondigde aan met vergelding te komen.

Bij de Russische aanvallen van vannacht zijn volgens de autoriteiten in Kyiv drie hulpverleners gedood. Burgemeester Klitsjko sprak eerder van zeker vier doden. Daarnaast raakten er verspreid over het hele land nog zeker 49 mensen gewond.

"Als niemand druk uitoefent en de oorlog doorgaat, is men medeplichtig en medeverantwoordelijk. We moeten daadkrachtig optreden", aldus Zelensky. Hij zegt dat "bijna heel Oekraïne" is aangevallen. "Sommige raketten en drones zijn neergehaald. Ik dank onze strijders voor hun verdediging. Maar helaas werd niet alles onderschept."

Dit zijn beelden van vannacht en vanochtend vroeg:

Zelensky zegt dat Rusland ter verantwoording moet worden geroepen. "Sinds de eerste minuut van deze oorlog hebben ze steden en dorpen aangevallen om levens te vernietigen. We hebben samen met de wereld veel gedaan om Oekraïne in staat te stellen zichzelf te verdedigen. Maar nu is het moment waarop Amerika, Europa en anderen samen deze oorlog kunnen stoppen door Rusland onder druk te zetten."

Zelensky pleit al heel lang voor meer druk op Poetin om concessies af te dwingen. Hij daagde Poetin ook uit om direct met hem te onderhandelen in Istanbul, maar de Russische president hield dat af. De Oekraïense stafchef Yermak zei deze week bij een bezoek aan Washington dat Rusland alleen onder dwang concessies zal doen omdat er in Moskou geen politieke wil is om de oorlog te beëindigen.

Ook doelen in Rusland geraakt

Overigens meldde de Oekraïense legerstaf dat Oekraïne zelf tijdens een nachtelijke aanval ook Russische doelen heeft geraakt. Het was volgens het leger een "preventieve aanval" op Russische vliegvelden in de regio's Saratov en Rjazan, in het westen van Rusland. Ook brandstofreservoirs waren doelwit.

"Aan de vooravond van de massale vijandelijke aanval werden vijandelijke vliegvelden en andere belangrijke militaire faciliteiten getroffen", zegt het Oekraïense leger in een verklaring op Telegram. Daaronder vallen bijvoorbeeld brandstofopslagtanks en transportknooppunten.

Rusland meldt op zijn beurt dat er tien Oekraïense drones waren neergeschoten, die onderweg waren naar Moskou. Het vliegverkeer op de vliegvelden rond de hoofdstad lag vannacht daarom kort stil. Volgens Rusland zijn er in totaal 174 Oekraïense drones in 13 verschillende regio's neergehaald. Drie mensen zouden gewond zijn geraakt.

De beroemdste bromance uit de Amerikaanse politiek is spectaculair tot een einde gekomen. De machtigste man op aarde bekvecht openlijk via (sociale) media met de rijkste man ter wereld. En dat terwijl ze een week geleden nog vol lof over elkaar waren. Een tijdlijn.

Vrijdag 30 mei

Er zijn nog mooie woorden bij Elon Musks afscheid van het Witte Huis, een week geleden. Vier maanden lang heeft hij voor Donald Trump radicaal overheidsuitgaven teruggesnoeid, maar nu is het weer tijd om zich op zijn zakenimperium te richten, zegt de multimiljardair. Trump geeft hem als dank een gouden sleutel tot het Witte Huis. "Elon vertrekt niet helemaal, hij zal op en neer blijven pendelen", voorspelt Trump. Musk beaamt dat: "Ik verwacht een vriend en adviseur te blijven. Als de president iets van me nodig heeft, ben ik beschikbaar."

Dinsdag 3 juni

Die mooie woorden ten spijt is Musk enkele dagen later al bijzonder kritisch over belangrijke wetgeving van Trump. De president probeert een veelomvattend begrotingsvoorstel door het Congres te loodsen, zijn "big beautiful bill" van 1116 pagina's. Musk is fel tegenstander: "Wat een walgelijke wanvertoning", oordeelt hij op X.

Hoewel de wet wordt goedgekeurd in het door Republikeinen gedomineerde Huis van Afgevaardigden, stribbelen fiscaal conservatieve partijgenoten in de Senaat tegen. Trump is van plan het begrotingstekort op te laten lopen met 2400 miljard dollar, onder meer om belastingverlagingen te financieren. Om dat te betalen is hij bovendien bereid te snijden in zorgverzekering Medicaid. Ook voedselprogramma's voor arme Amerikanen dreigen geschrapt te worden.

Donderdag 5 juni: 18.00 uur

In de marge van het bezoek van bondskanselier Merz vraagt een journalist Trump naar Musks afkeer van zijn plannen. "Ik heb Elon altijd gemogen en ik was zeer verrast", begint Trump. "We hadden een prachtige relatie en nu misschien niet meer."

Trump stelt dat Musk vooral baalt dat de Amerikaanse overheid niet meer inzet op elektrische auto's. "Dat gaat om miljarden en miljarden." Ook zou hij teleurgesteld zijn dat Trump zijn kandidaat voor NASA-directeur deze week introk. "Hij heeft nog niets slechts over mij persoonlijk gezegd, maar dat zal vast komen. Ik ben teleurgesteld in Elon, want we hebben Elon erg geholpen."

18.19 uur

Nog voordat het persgesprek in het Oval Office is afgelopen, reageert Musk via X. Hoewel hij nog begint met een onderkoeld "Whatever", volgt daarna een barrage aan berichten. Geheel in eigen stijl becommentarieert hij de opmerkingen van Trump, aangevuld met retweets waar hij soms kortere of langere opmerkingen bij plaatst of simpelweg emoji's.

18.45 uur

Dat Trump hem toebeet "Elon erg geholpen" te hebben, zit Musk blijkbaar hoog. Hij roept in herinnering hoe hij vele miljoenen stak in de verkiezingscampagne van de president. "Zonder mij had Trump de verkiezingen verloren, hadden de Democraten het Huis gewonnen en zou de Republikeinse meerderheid in de Senaat 51-49 zijn geweest."

20.37 uur

Als Trump via zijn eigen sociale medium Truth Social begint te reageren, komt de woordenwisseling in een stroomversnelling. Trump werpt tegen dat Musk "aan het eind van zijn krachten" was en hij hem daarom had gevraagd uit Washington te vertrekken. Door het gedoe rond de elektrische voertuigen "draaide hij helemaal door".

Trump dreigt meteen Musk verder financieel te raken. "De makkelijkste manier om in onze begroting geld te besparen, is de miljarden en miljarden dollars aan Elons overheidssubsidies en -contracten te schappen. Ik verbaasde me altijd al dat Biden dat niet deed."

21.20 uur

Musk komt met een grove aantijging aan het adres van Trump: "Tijd om een bommetje te droppen: Donald Trump komt voor in de Epstein-files. Dat is de echte reden waarom ze nog niet openbaar zijn gemaakt. Fijne dag nog, DJT!"

Musk brengt Trump openlijk in verband met een van de meest beruchte Amerikaanse zedenzaken van het afgelopen decennium. Het was bekend dat Trump in dezelfde kringen verkeerde als zakenman Jeffrey Epstein, die in 2019 zelfmoord pleegde voordat hij kon worden vervolgd voor grootschalig misbruik van minderjarigen. Musk geeft geen enkel bewijs voor de opmerking, maar voegt er alleen aan toe: "Bewaar dit bericht voor de toekomst. De waarheid zal boven komen."

22.06 uur

In een nieuw bericht op Truth Social zwijgt Trump over de aantijging. Hij kiest ervoor zijn begrotingsvoorstel te verdedigen en verbaast zich erover dat Musk juist over "een van de beste wetten die het Congres ooit heeft gezien" het oorlogspad kiest. "Ik heb deze bende niet veroorzaakt, ik ben er gewoon om het OP TE LOSSEN!"

22.09 uur

Musk reageert op Trumps dreiging overheidscontracten te schrappen door aan te kondigen "per direct" te beginnen met de ontmanteling van de Dragon-raketten. Dat zou een enorme aderlating voor het Amerikaanse ruimtevaartprogramma zijn, omdat het de enige bemande ruimtevaartdienst in het Westen is die het internationale ruimtestation ISS kan bereiken. Zonder Musk is de NASA aangewezen op de Russen.

22.11 uur

"Ja" reageert Musk kort op de vraag of president Trump niet afgezet moet worden.

Kort daarna waarschuwt hij dat importheffingen van Trump in de tweede helft van het jaar een recessie zullen veroorzaken. Hierna lijken de gemoederen te kalmeren. Musk ziet zowaar af van zijn dreigement om de Dragon-capsule uit de vaart te halen. "Goed advies", reageert hij op het bericht van een twitteraar met nog geen 200 volgers die beide mannen adviseert "af te koelen en een paar dagen rust te nemen".

Ook Trump keert op Truth Social weer terug tot de orde van de dag, met de officiële aankondiging van zijn parade en een reclame voor zijn cryptomunt.

Door de ruzie met Trump keldert het aandeel Tesla (min 14 procent in New York), dat al langer te lijden heeft van de politieke bemoeienissen van eigenaar Musk. Het koersverlies komt neer op zo'n 150 miljard dollar. Dat roept de vraag op of Musk niet een te machtige vijand heeft gekozen.

Tegelijk is het de vraag of Trump het zich wel kan veroorloven Musk tegen zich in het harnas te jagen. De zakenman liet al zien dat hij een fortuin wil uitgeven om politiek zijn zin te krijgen. Boven aan zijn X-account staat een peiling: "Is het tijd om een nieuwe Amerikaanse politieke partij te beginnen?" Een grote meerderheid van de reacties is positief en Musk nam in het verleden vaker verstrekkende beslissingen op basis van zo'n uitkomst.

Trump en Musk zouden elkaar later vandaag spreken om de ruzie uit te praten, maar dat telefoongesprek gaat volgens een functionaris van het Witte Huis niet door. "De Amerikaanse president heeft geen behoefte om met Musk te praten."