NOS Nieuws - Algemeen

De twee overgebleven advocaten van Ridouan Taghi leggen de verdediging neer. Dat bevestigt advocaat Carlo Crince le Roy na berichtgeving door Het Parool. Na de arrestatie van Vito Shukrula stonden hij en Sultan Kat Taghi nog bij.

De twee advocaten vinden dat de staat het hen onmogelijk maakt om Taghi nog deugdelijk juridische bijstand te geven in het hoger beroep van de liquidatiezaak Marengo, zeggen ze tegen de krant.

"Nu de effectieve uitoefening van de grondrechten van de heer Taghi door alle beperkingen onmogelijk is gemaakt en wij niet verwachten dat er een einde komt aan de schendingen van zijn grondrechten, kunnen wij niet anders dan de verdediging neerleggen."

Vito Shukrula werd donderdag opgepakt. Hij wordt verdacht van deelname aan de criminele organisatie van Taghi. Hij werd gearresteerd na een bezoek aan Taghi in de EBI in Vught, de zwaarbeveiligde gevangenis waar Taghi al sinds december 2019 vastzit.

Anderhalve maand na het aantreden van de drie advocaten stuurde de AIVD een bericht aan het OM dat Shukrula boodschappen van zijn cliënt doorgaf. Het OM begon daarop een onderzoek.

In de Tweede Kamer zijn voor het eerst beelden getoond van de nachtelijke Nederlandse luchtaanval op Hawija in 2015, waarbij meer dan zeventig burgers omkwamen. Ook de schade de volgende ochtend vroeg aan het gebied rond de autobommenfabriek van IS in de Noord-Iraakse stad was te zien.

Zichtbaar op de korrelige beelden van 's morgens vroeg, gefilmd vanuit F-16's, is een soort maanlandschap rond een grote krater op de plaats waar eerst de fabriek stond.

Dit zijn de beelden van de ochtend na het bombardement:

Van de gebouwen direct daaromheen is uitsluitend puin over. Op wegen daar weer naast is er druk verkeer van mensen die gewoon naar hun werk gaan. Van de aanval zelf is een enorme explosie en daarna vooral veel rook te zien.

Onverwacht hevige klap

Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim erkende bij de presentatie van de beelden dat op dat moment al helder was dat "er meer schade was dan verwacht. Want die verwachting was dat die zich zou beperken tot het gebouw zelf en het terrein binnen de omheining daar omheen."

Bekijk hier de beelden van het bombardement in 2015:

Toch heeft de voor de aanval verantwoordelijke commandant in zijn rapport niet gemeld dat er de mogelijkheid was van burgerslachtoffers. Telefonisch heeft hij daar met de afdeling operaties in Den Haag wel over gesproken, benadrukte Eichelsheim. Achteraf bleek dat de onverwacht hevige klap kon ontstaan doordat er veel explosieven op het terrein waren opgeslagen.

Op 150 meter afstand lag de eerste woonwijk. Amerikaanse analisten concludeerden al snel dat er tientallen woningen in die wijk waren vernietigd.

'Niet relevant'

Van de beelden kort na zonsopgang hield Defensie lang vol dat ze niet meer bestonden. Tijdens het onderzoek van de commissie-Sorgdrager, die afgelopen januari rapport uitbracht, stelde het ministerie dat de beelden waren vernietigd, omdat ze "niet relevant" zouden zijn.

Na een artikel in de Volkskrant over de verdwenen beelden doken ze recent toch op. De commissie-Sorgdrager concludeerde na het bekijken van de beelden dat de verantwoordelijke commandant niet eerlijk was geweest toen hij zei niet te hebben kunnen zien dat er woonwijken in Hawija zwaar waren getroffen.

Onderzoek naar commandant

Minister Brekelmans van Defensie besloot daarop vorige week het handelen van deze commandant te laten onderzoeken. Ook beloofde hij de ontdekte beelden openbaar te maken, zoals de onderzoekscommissie had gevraagd. Dat gebeurde dus vandaag in de Tweede Kamer.

Er komt ook een onafhankelijk onderzoek naar de vraag hoe het kon gebeuren dat de Nederlandse beelden van de schade zo lang als verloren werden beschouwd, terwijl dat in werkelijkheid niet het geval was.

'Mogelijk gewoon slordigheid'

Defensiespecialist en voormalig luchtmachtofficier Peter Wijninga ziet weliswaar grote schade aan bebouwing in het minutenlange filmpje, die de kans "zeer groot maakte" dat er burgerslachtoffers bij het bombardement waren gevallen.

Maar de beelden zijn in zijn ogen ook weer niet zo eenduidig dat er aanleiding was voor betrokkenen om ze zoek te maken. "Ik weet niet waarom ze zo lang onvindbaar waren. Het kan ook gewoon slordigheid zijn geweest."

Honderden migranten passeerden dagelijks de beruchte Dariénregio, tussen Colombia en Panama, onderweg naar de Verenigde Staten. Sinds kort oogt de route verlaten.

Inwoners van het gebied zijn de afgelopen jaren economisch afhankelijk geraakt van de voorbijtrekkende migranten, en nu zien zij hun inkomsten verdampen. "Toen Donald Trump won, viel alles stil", zegt een inwoner van het gebied tegen persbureau AP.

De route is een van de gevaarlijkste migrantenroutes ter wereld, dwars door een stuk vrijwel ondoordringbare jungle. Wegen zijn er niet in het grensgebied. Toch waagden jaarlijks honderdduizenden migranten deze tocht.

De dorpjes waar migranten eerst uitrustten zijn inmiddels uitgestorven:

Tijdens de tocht trekken migranten door gebieden zonder schoon drinkwater, voedsel of telefoonbereik. Op verschillende plekken in het gebied zijn internationale hulporganisaties actief, die onder meer drinkwater en medische voorzieningen leveren.

Sommige inwoners van het gebied verkochten bootjes om de migranten verder te helpen op hun reis. Anderen verkochten eten, drinken, kleding of verhuurden tentjes. Zo ontstond er in de dorpjes in de regio een economie die draaide op de passerende migranten. Nu de migrantenstroom opgedroogd is, zijn de opvangtenten verlaten en koopt niemand meer de aangeboden spullen.

NOS-correspondent Boris van der Spek bezocht in september vorig jaar het dorpje Bajo Chiquito, waar mensen uitrustten na het laatste deel van hun oversteek door de Dariénkloof.

Lees hier het artikel over het dorpje waarin migranten op adem komen na hun gevaarlijke tocht:

Veel van de migranten die uiteindelijk de grens met de VS bereikten, maakten gebruik van een speciale app waarmee ze tijdelijk in de VS mochten verblijven. Die werd gelanceerd door de regering-Biden.

Op de dag dat Donald Trump werd geïnaugureerd als president sloot hij de app per presidentieel decreet. Tienduizenden afspraken die al gemaakt waren via de app, werden in een klap afgezegd. Vorige maand keerde de app terug onder de naam "CBP Home", met een nieuwe functie.

Het doel is nu om migranten aan te moedigen zichzelf "te deporteren". Volgens de Amerikaanse regering mogen zij later "legaal terugkeren" als ze nu meewerken aan hun deportatie.

Geld en een ticket

Bijna een miljoen migranten maakten gebruik van de migratieapp sinds begin 2023. Een deel van hen heeft de afgelopen weken een bericht ontvangen dat ze binnen zeven dagen het land moeten verlaten. Blijven ze in de VS, dan kunnen ze worden vervolgd en uitgezet.

Gisteren maakte Trump bekend dat hij van plan is om illegale migranten te betalen als ze vrijwillig terugkeren. "We gaan ze wat geld geven en een vliegticket."

De ultraconservatieve katholieke stichting Civitas Christiana gaat alle berichten over kinderboekenschrijver Pim Lammers verwijderen en zal beschuldigingen aan diens adres niet herhalen. Dat heeft de stichting afgesproken met Singel Uitgeverijen na een kort geding dat vorige week diende.

De afgelopen jaren richtte Civitas Christiana meermaals haar pijlen op Lammers. In aanloop naar de Week van de Lentekriebels werden opnieuw ongefundeerde beschuldigingen over pedofilie tegen Lammers geuit.

"Nu Civitas Christiana aan al onze eisen heeft voldaan en we goede afspraken voor de toekomst hebben gemaakt, zijn we natuurlijk erg tevreden met deze uitkomst", zegt directeur Paulien Loerts van Singel Uitgeverijen.

De Amsterdamse uitgeverij en Lammers ondernamen eind vorige maand stappen vanwege "meerdere haatcampagnes" en de "verspreiding van nepnieuws" door Civitas Christiana. "We accepteren niet dat er leugenachtige en gevaarlijke desinformatie over een auteur van ons verspreid wordt", zei de uitgeverij toen.

Daarop sommeerde de uitgeverij de stichting alle onwaarheden over Lammers te verwijderen. Toen Civitas Christiana daar geen gehoor aan gaf, volgde een kort geding.

In de rechtbank werd vorige week duidelijk dat de partijen een regeling wilden treffen.

Hoofdstuk afgesloten

Lammers is tevreden met de uitkomst. "Ik ben blij dat dit hoofdstuk eindelijk afgesloten is, ik ga mij nu volledig richten op mijn volgende boek." Het wordt een bundel met gedichten over liefde. Lammers zegt dat de afgelopen twee jaar hem leerden dat "deze wereld wat meer liefde" kan gebruiken.

De 31-jarige auteur trok zich in 2023 terug als schrijver van het Kinderboekengedicht nadat hij doodsbedreigingen had gekregen. Civitas Christiana begon een petitie om Lammers terug te laten treden en bracht een oud verhaal van de auteur onder de aandacht dat draait om een relatie tussen een jongen en zijn volwassen voetbaltrainer.

Toekomstige rechtszaken sluit Singel Uitgeverijen niet uit als er "onjuiste en gevaarlijke desinformatie" over een van hun auteurs verspreid wordt.

Tegen Civitas Christiana loopt nog een zaak. Ook Kenniscentrum Rutgers, de initiatiefnemer van de Week van de Lentekriebels, spande een kort geding aan vanwege de verspreiding van "leugens en desinformatie". Morgen is de uitspraak in deze zaak.

Bij maatschappelijke organisaties klinken opgeluchte en blije reacties, maar sommige hebben ook flinke kritiek op het akkoord over de voorjaarsnota.

Voor de hoofdpijndossiers klimaat en stikstof is geen geld vrijgemaakt. Dat moet in augustus gevonden worden, bij het overleg over de begroting voor 2026. Het komt de coalitie op felle kritiek te staan van milieu- en klimaatorganisaties.

Milieudefensie stelt dat de regeringspartijen de problemen voor zich uitschuiven. "Dat is exemplarisch voor dit kabinet, dat van alles belooft maar alleen maar uitstelt", zegt directeur Donald Pols.

Greenpeace windt er ook geen doekjes om. Het kabinet laat "voor de zoveelste keer" de natuur, het klimaat en mensen die door de klimaatcrisis worden getroffen in de steek, aldus directeur Andy Palmen.

Voor het gevangeniswezen pakt de voorjaarsnota ook slecht uit. De verwoede pogingen van staatssecretaris Coenradie van Justitie en Veiligheid ten spijt, gaan er geen honderden miljoenen euro's extra naar de sector om het cellentekort aan te pakken. "Helaas, daar was te weinig geld voor", luidt de reactie van PVV-leider Wilders.

Gemeenten voorzichtig optimistisch

De VNG, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, zegt dat er in de voorjaarsnota "substantieel extra middelen voor gemeenten zijn opgenomen". De gemeenten zijn daar "voorzichtig optimistisch" over, schrijven ze in een verklaring.

De financiële problemen voor de gemeenten zijn groot, stellen ze zelf. Er stond een korting op het gemeentefonds gepland, waardoor ze geld tekort zouden komen voor allerlei belangrijke taken. Ze spraken zelf over een 'ravijnjaar'.

Eerder dreigde de VNG met een rechtszaak tegen het kabinet als die bezuiniging zou doorgaan. Maar dat is voorlopig van de baan, zegt een woordvoerder, "omdat er flinke stappen zijn gezet".

'Groot succes voor huurders'

Blijdschap is er ook bij de Woonbond. "Een groot succes voor huurders", klinkt het daar nu de coalitie heeft besloten om de huren van sociale huurwoningen te bevriezen. In juli dit jaar en volgend jaar mogen de sociale huurprijzen niet omhoog. Al was er volgens de Woonbond nog meer mogelijk geweest, want de coalitiepartijen hebben niets afgesproken over de huren in het middensegment en de vrije sector.

De huurbevriezing is een onaangename verrassing voor woningcorporaties, die spreken van "grote gevolgen" voor huurders en woningzoekenden. De bevriezing betekent volgens branchevereniging Aedes dat de nieuwbouw van bijna 200.000 huurwoningen niet door kan gaan. "Bevriezen van de huren lijkt makkelijk scoren, maar de coalitie laat vooral woningzoekenden aan hun lot over", stelt voorzitter Liesbeth Spies.

Bij de Stichting Nedersaksenlijn heerst blijdschap en ongeloof. "We werden vanmorgen compleet door het nieuws overvallen", zegt Roel Barkhof van de stichting tegen RTV Noord. De groep maakt zich al een aantal jaar hard voor een directe spoorlijn tussen Groningen en Enschede, via Emmen. De coalitie trekt er nu 1,9 miljard euro voor uit. "Dit is voor Noordoost-Nederland verschrikkelijk goed nieuws", zegt Barkhof.

"Dit brengt zo veel met zich mee. Neem de doorontwikkeling van Ter Apel, de verbouwing van het stationsgebied in Stadskanaal. En dan komt dit bericht. Daar kunnen we alleen maar heel erg blij van worden."

Lelylijn verder uit zicht

De komst van de Lelylijn dreigt hierdoor wel verder uit zicht te raken. De miljoenen die in de Nedersaksenlijn worden gestoken, komen uit het potje van 3,4 miljard euro dat voor de spoorverbinding tussen Noord-Nederland en de Randstad was bedoeld.

Een meerderheid in de Tweede Kamer nam eind vorig jaar nog een motie aan die stelde dat het geld voor de Lelylijn juist niet voor de Nedersaksenlijn gebruikt mocht worden.

Opgeluchte geluiden klinken in de kinderopvangbranche. De bezuiniging op de kinderopvangtoeslag is van de baan. "Dit is vooral goed nieuws voor de laagste inkomens. Zo houden we de kinderopvang toegankelijk voor iedereen", reageert directeur Emmeline Bijlsma van de Brancheorganisatie Kinderopvang.

Europese waarden en wetten worden in Hongarije openlijk geschonden en de situatie verslechtert. Dat concludeert een missie van het Europees Parlement die in het land op bezoek is geweest.

Onder leiding van Tineke Strik, Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA, sprak de delegatie de afgelopen dagen onder andere met vertegenwoordigers van de lhbti-gemeenschap, journalisten en corruptiebestrijders. Hun verhalen stemmen somber.

De afvaardiging ontmoette ook vertegenwoordigers van de Hongaarse regering. Volgens een van de leden van de delegatie werden ze daarbij 'agressief' en 'vijandig' benaderd en was van de kant van de overheid sprake van "onbeschoft gedrag".

Geen volwaardige democratie

Er zijn al lang grote zorgen over de manier waarop premier Orbán Hongarije bestuurt. Onder meer over grootschalige corruptie, het gebrek aan persvrijheid en de onafhankelijkheid van de rechters, die niet gegarandeerd is in Hongarije. De Europese Commissie bevroor daarom al vele miljarden euro's subsidie aan het land.

Ook spande de Commissie rechtszaken aan bij het Europese Hof van Justitie. Dat oordeelt met enige regelmaat dat Hongarije zich niet aan de Europese wetten houdt. Vorig jaar juni sprak het hof zelfs over 'extreem ernstige schending' van het Europese recht door de regering-Orbán.

Dat heeft ook gevolgen voor andere landen in de EU, bijvoorbeeld voor buitenlandse bedrijven die zakendoen met Hongarije. Maar de regering lapt uitspraken die haar niet bevallen aan haar laars, zegt de missie. In 2022 stelde het Europees Parlement al vast dat Hongarije geen volwaardige democratie meer is.

Hoewel Hongarije zich niet aan de EU-wetten houdt, kan het land niet uit de unie gezet worden, simpelweg omdat dat volgens de regels niet kan. In het uiterste geval kan een land wel zijn stemrecht kwijtraken. De procedure hiervoor startte in 2018, maar die heeft nog altijd niet voldoende steun van andere landen gekregen.

Wat er ook geprobeerd wordt, het leidt nog niet tot verbetering in Hongarije. Integendeel, de missie van het parlement ziet een trend van steeds ernstiger schendingen van de rechtstaat, bijvoorbeeld bij lhbti'ers.

Lhbti-demonstraties verboden

Uitgerekend op de eerste dag van het bezoek van Striks delegatie stemde het Hongaarse parlement in met het veranderen van de grondwet. Voortaan kunnen demonstraties van lhbti-organisaties verboden worden, en worden alleen nog de geslachten man en vrouw erkend. Ook kan van mensen met een dubbele nationaliteit het staatsburgerschap afgenomen worden.

In Boedapest hangen billboards waarop Tineke Strik samen met voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie afgebeeld wordt als Brusselse meelopers, die uit zijn op de vernietiging van Hongarije:

De missie vraagt de Europese Commissie om spoedmaatregelen tegen de verandering van de grondwet bij het Europese Hof "omdat we geen jaren kunnen wachten." Zaken bij het hof duren vaak lang.

Ondertussen is de politieke situatie in Hongarije aan het veranderen. Tegenstander Péter Magyar zaagt aan Orbáns stoelpoten. Volgend voorjaar zijn er parlementsverkiezingen, peilingen laten een voorsprong zien voor de oppositie. Magyar, nu Europarlementariër voor de christendemocraten, belooft Hongarije weer volwaardig lid van de EU te maken als hij wint.

Touwtjes stevig in handen

Orbán staat binnenlands dus onder druk, maar heeft voor nu de touwtjes nog stevig in handen. Zijn partij moet niets hebben van de Brusselse missie, die vooringenomen zou zijn. En dus prijkt het gezicht van Tineke Strik op billboards in Boedapest. Samen met onder meer voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie is ze afgebeeld als tegenstander van Hongarije.

"We waren voorbereid op persoonlijke aanvallen", vertelt Strik. "In de media die in handen zijn van Orbán trekt ons bezoek veel aandacht. Wij horen dezelfde termen als de oppositie en de maatschappelijke organisaties. We zijn stinkdieren, parasieten, dat soort woorden. Natuurlijk is dat niet fijn voor ons, maar het is goed om je te realiseren dat dit voor mensen die in Hongarije de democratie proberen te beschermen dagelijkse kost is."

Na enkele uren is de wereldwijde storing bij de muziekstreamingsdienst Spotify weer voorbij. Tienduizenden gebruikers meldden problemen met het inloggen op de app en de website van het platform.

Ook bij het afspelen van muziek en podcasts ondervonden gebruikers problemen. Op de storingssite Allestoringen kwamen over Spotify op het hoogtepunt bijna 17.000 meldingen binnen.

De Zweedse streamingsdienst meldt op X dat de storing verholpen is. Berichten dat het zou gaan om een beveiligingshack zijn onjuist, meldt het bedrijf. Wat de oorzaak van de storing wel was, heeft Spotify niet bekendgemaakt.

De politie heeft vanmiddag opnieuw ingegrepen bij een eindexamenstunt, ditmaal bij het Oostvaarders College in Almere. Daar liep een geplande examenstunt compleet uit de hand. Het is al het vijfde incident in Nederland met examenstunts in twee dagen.

De examenleerlingen hadden een confettikanon en een schuimkanon op het schoolplein gezet om op een ludieke manier wat chaos te creëren. De schoolleiding wist daarvan.

Het ging mis toen leerlingen uit andere klassen zich met de stunt begonnen te bemoeien. Er braken vechtpartijen uit en er werden vernielingen aangericht. Het escaleerde zodanig dat de schoolleiding de politie belde.

In korte tijd stonden zeker tien politieauto's met zo'n twintig agenten bij de school, meldt Omroep Flevoland . De politie maakte gebruik van wapenstokken om het schoolplein 'schoon te vegen'. Drie leerlingen zijn aangehouden.

Er zijn al vier eerdere incidenten geweest met eindexamenstunts in de afgelopen dagen. De politie greep vanochtend in bij een eindexamenstunt bij het Rudolf Steiner College in Rotterdam waar examenleerlingen met vuurwerk gooiden en probeerden deuren in te trappen. Agenten sloegen de scholieren met de wapenstok. Een scholier is opgepakt voor baldadigheid.

Ook greep de politie in bij een examenstunt in het Brabantse Wijk en Aalburg. Daar werd vuurwerk afgestoken en er zouden vernielingen zijn aangericht. Een 15-jarige jongen uit Hedel werd opgepakt, meldt Omroep Brabant. Hij had mogelijk een explosief in zijn rugzak. De stunt is stilgelegd.

Sloopauto in brand

Gisteren meldde zich in Elburg een minderjarige jongen bij de politie die betrokken was bij het in brand steken van een sloopauto tijdens een examenstunt. "Omdat de schooldeuren waren gebarricadeerd met grote strobalen was sprake van een gevaarlijke situatie", aldus een politiewoordvoerder bij Omroep Gelderland. De jongen in Elburg is opgepakt.

En in Almelo heeft de politie gisteren vijf minderjarigen aangehouden. Zij maakten deel uit van een groep van zo'n tachtig tot honderd jongeren die buiten bij een middelbare school vernielingen aanrichtten en zwaar vuurwerk afstaken, terwijl binnen een stunt aan de gang was.

De EU komt voor het eerst met een eigen lijst van veilige landen voor asielverzoeken. Asielzoekers uit die landen zouden in een versnelde procedure terechtkomen, waarbij een asielverzoek in maximaal drie in plaats van zes maanden moet worden behandeld.

De Europese Commissie heeft een lijst van zeven landen gepubliceerd die de EU als veilig beschouwt. Het zijn Kosovo, Colombia, Marokko, Tunesië, Egypte, Bangladesh en India. Daarnaast beschouwt de EU alle landen die kandidaat-lid zijn ook als veilig, met uitzondering van landen in oorlog zoals Oekraïne.

Tot nu toe hanteren alle EU-lidstaten hun eigen lijst met veilige landen. Ook Nederland heeft zo'n lijst. Het gevolg is dat asielzoekers die in het ene land minder kans maken op asiel, het in een andere lidstaat kunnen proberen. Met een gezamenlijke lijst hoopt de Commissie hier een eind aan te kunnen maken.

Sneller uitzetten

Veel EU-landen worstelen met het uitzetten van asielzoekers uit veilige landen. De kans dat iemand uit zo'n land recht heeft op een verblijfsvergunning is minder dan 20 procent. De relatief grote aantallen asielzoekers uit deze veilige landen veroorzaken lange procedures en problemen bij de opvang en huisvesting van asielzoekers.

Volgens betrokken EU-diplomaten zal het een "dynamische lijst van landen" worden, die regelmatig wordt bijgewerkt. Zo kan een land alleen als veilig worden beschouwd als vaststaat dat het mensenrechten respecteert.

Als het voorstel wordt aangenomen door de lidstaten en het Europees Parlement, zou dat ertoe moeten leiden dat asielzoekers makkelijker en sneller worden uitgezet. Lidstaten worden dan verplicht om asielzoekers uit die veilige landen een verkorte procedure aan te bieden. Naast de Europese lijst mogen landen ook hun eigen lijst blijven hanteren.

Streng EU-migratiebeleid

Het voorstel van de Europese Commissie is gemaakt op verzoek van de lidstaten, die sneller werk willen maken van een strenger Europees migratiebeleid. Vorig jaar werd de EU het eens over het EU-migratiepact, dat in 2026 in werking treedt.

In december beloofde de voorzitter van de Europese Commissie, Von der Leyen, om al eerder met aanscherping van het beleid te komen. De lijst van veilige landen is daar een onderdeel van.

De Israëlische defensieminister Katz heeft gezegd dat het leger voor onbepaalde tijd in delen van de Gazastrook blijft. Israëlische troepen hebben meer dan de helft van Gaza ingenomen.

Ook in Libanon en Syrië blijft het leger volgens Katz op de plekken die zijn ingenomen. Het leger blijft hier "als buffer tussen de vijand en de (Israëlische) gemeenschappen", aldus de minister.

De Palestijnen, Libanon en Syrië beschouwen de aanwezigheid van het Israëlische leger als een militaire bezetting. Hamas heeft gezegd dat het de laatste tientallen gijzelaars niet zal vrijlaten als Israël zich niet volledig terugtrekt uit Gaza.

Anderhalf jaar na het begin van de oorlog in Gaza staat volgens de Verenigde Naties ongeveer twee derde van het afgesloten kustgebied onder controle van Israël. Dat zijn gebieden waar evacuatiebevelen gelden of die door het leger als een 'no-go zone' worden beschouwd, zei VN-secretaris-generaal António Guterres.

Guterres zei op X dat hij zich zorgen maakt. "Omdat (humanitaire) hulp nog steeds wordt geblokkeerd, met verwoestende gevolgen."

Steeds kleinere gebieden

Er wonen meer dan twee miljoen mensen in het dichtbevolkte gebied. Volgens cijfers van de VN raakten alleen al tussen 18 maart en 8 april bijna 400.000 Palestijnen ontheemd in de kuststrook. In de nacht van 17 op 18 maart verbrak Israël eenzijdig het staakt-het-vuren met Hamas met luchtaanvallen op Gaza.

Onlangs klaagde de Mensenrechtenraad van de VN dat de steeds frequentere evacuatiebevelen ertoe hebben geleid dat de Palestijnen gedwongen worden om naar steeds kleinere gebieden te vluchten, waar ze nauwelijks of geen toegang hebben tot water, voedsel en onderdak.

In politiek Den Haag is discussie ontstaan over de manier waarop PVV, VVD, NSC en BBB hun akkoord over de voorjaarsnota hebben gepresenteerd. Niet alleen de oppositie is kritisch, ook ministers hebben vraagtekens.

"Het is één grote chaos", klinkt het. Verschillende ministers hebben geen idee wat het voor hun begroting betekent: hebben ze er geld bij gekregen of gaat er juist geld van af, en voor welke maatregelen?

De fractievoorzitters Wilders, Yesilgöz, Van Vroonhoven en Van der Plas hebben tot op het laatste moment "dealtjes" over onderwerpen gesloten. Dat is voor een deel buiten de ministers om gegaan, zeggen bronnen tegen de NOS.

De coalitie houdt de kaken op elkaar over hoe ze hun plannen gaan betalen:

GroenLinks-PvdA vindt dat alle stukken openbaar gemaakt moeten worden. "Ik zie fractievoorzitters uit de coalitie volop het positieve nieuws naar buiten brengen", zegt Kamerlid Van der Lee. "Maar onbenoemd blijft waaruit en door wie het betaald gaat worden."

Van der Lee stelt de andere fracties voor om minister van Financiën Heinen (VVD) te vragen om nog vandaag het volledige overzicht van de extra uitgaven en hoe die betaald worden naar de Kamer te sturen.

Heinen zei daarover dat daar pas morgenmiddag meer over bekend wordt. "Alle begrotingsregels worden nageleefd en ja, je moet keuzes maken. Ik ga niet ontkennen dat er ook pijn in zit. We gaan het resultaat eerst in de ministerraad bespreken, dan gaat het naar buiten." De ministerraad vergadert in verband met Goede Vrijdag op donderdag.

'Show voor de bühne'

De Partij voor de Dieren noemt de onderhandelingen "de zoveelste show voor de bühne". Kamerlid Teunissen: "Deze coalitie lost niets op voor mens en dier, natuur en klimaat. Het is voor iedereen beter als dit gevaarlijke politieke experiment stopt."

D66-leider Jetten vindt het slecht dat de coalitie lastige besluiten over klimaat en stikstof uitstelt: "Wekenlang spraken de coalitiepartijen over de voorjaarsnota. Nu zetten zij hun plannen in de etalage, en dat is hun goed recht. Maar ze zwijgen over waar zij de rekening neerleggen."

"De rekening wordt doorgeschoven. Problemen van mensen blijven bestaan. Problemen van de coalitie lijken opgelost", vat SP-leider Dijk de onderhandelingen samen. Hij zegt dat het misschien iets oplevert voor de korte termijn maar dat structurele problemen als woningnood, zorgkosten en dure boodschappen blijven bestaan.

Blinde vlekken

De SGP, de partij waarvan de coalitie en het kabinet afhankelijk zijn in de Eerste Kamer, geeft aan nog wel wensen te hebben in ruil voor haar steun. "Als het kabinet wil dat de SGP een constructieve houding blijft aannemen, dan zullen ze ons echt tegemoet moeten komen", zegt partijleider Stoffer.

Hij spreekt van drie blinde vlekken in het coalitieakkoord van vandaag. "Op ontwikkelingshulp wordt bot bezuinigd, er is geen geld om ongewenste zwangerschappen te voorkomen en de verlaging van de energiebelasting is zo laag dat je dat amper merkt in een gezinsbegroting."

De politie heeft negen jongens opgepakt die worden verdacht van een steekpartij op 11 maart in Schiedam. Een 15-jarige jongen raakte daarbij gewond. De verdachten zijn tussen de 14 en 17 jaar oud en werden gisteren en eergisteren in Schiedam aangehouden.

De toedracht van de steekpartij op maandagavond 11 maart is nog niet helemaal duidelijk, meldt Rijnmond. Wel is gebleken dat de 15-jarige jongen naast een sportveld aan de Parkweg werd aangevallen door een groep jongeren. Hij werd meermalen gestoken met een mes en moest naar het ziekenhuis worden gebracht.

Bij Rijnmond vertelde een Schiedammer, die tijdens de steekpartij aan het vergaderen was bij de voetbalclub, dat hij naar buiten rende met een verbanddoos. "Hij was het sportcomplex opgerend, maar was in de bosjes gedreven. Daar lag hij met zijn gezicht naar beneden en zijn hoofd in de richting van de sloot", aldus de man, die eerste hulp verleende totdat de ambulance kwam.

Grote impact

De steekpartij had grote impact in Schiedam, waar twee weken eerder een 13-jarige jongen was doodgestoken door een leeftijdgenoot. De gemeenteraad van Schiedam riep op tot een plan van aanpak om het messengeweld onder jongeren tegen te gaan.

Burgemeester Harald Bergmann zei de noodzaak daarvan in te zien. "We moeten er alles aan doen om te voorkomen dat dit nog eens gebeurt", aldus de burgemeester. Hij wil ook in gesprek met het Openbaar Ministerie om te kijken wat er beter kan in de aanpak en handhaving.

Waarom pas deze week negen verdachten zijn aangehouden, is niet bekendgemaakt. Volgens de politie gaat het met het slachtoffer van de steekpartij bij het sportpark "naar omstandigheden" goed.

Een citytrip naar de VS maken of voor het najaar een lange rondreis boeken door het land lijkt voor sommige mensen minder aantrekkelijk sinds Donald Trump president is. Verschillende reisbureaus zeggen tegen de NOS dat ze een lichte dip zien in het aantal boekingen naar de VS de komende tijd. Hard bewijs dat het een met het ander te maken heeft, is er niet. Het valt wel op.

Afgelopen maand vlogen West-Europeanen al veel minder naar de VS. Volgens cijfers van de Amerikaanse Kamer van Koophandel gingen in maart vorig jaar nog bijna 1,1 miljoen toeristen uit West-Europa naar de VS op vakantie. Dat was dit jaar net boven de 900.000; een afname van 17 procent.

De scherpste daling is te zien in landen als Denemarken, Duitsland en Ierland. Over bijna de hele linie is het toerisme in maart afgenomen, op twee landen na: Griekenland en Nederland.

De daling is deels te verklaren doordat Pasen vorig jaar voor een deel in maart viel. Dit jaar zijn mensen pas vrij in april. En er is sinds het aantreden van president Trump in januari veel wereldwijde opschudding geweest.

Dip in de boekingen

De Jong Intra Vakanties ziet vooral een afname in citytrips naar bijvoorbeeld New York. Ook reisorganisatie TUI ziet een lichte afname in stedentrips naar New York. Aan deze korte reizen gaat over het algemeen minder planning vooraf. Bij langere reizen, zoals roadtrips met een camper of auto of cruisereizen, ziet TUI voor de periode tot oktober nog geen afname.

"Wij kunnen niet ontkennen dat er een dip in de boekingen is. Vanaf de tweede helft in januari, toen Trump begon met al z'n decreten, zagen wij een schrikeffect in de aanvragen," zegt Paul Backer, eigenaar van Tioga Tours, dat op maat gemaakte reizen organiseert. "Die schrikreactie is nog niet voorbij. We zullen op zo'n 20 tot 25 procent minder boekingen uitkomen."

Fenny Koppen, directeur van Riksja, ziet een soortgelijke terugloop in het aantal nieuwe boekingen. Ze verwacht wel dat het seizoen nog wordt goedgemaakt doordat de dollar de afgelopen tijd minder waard is geworden. Dat betekent dat je bij het wisselen voor je euro's meer dollars krijgt.

Op Schiphol houdt de situatie in ieder geval een deel van de reizigers naar de VS wel bezig. Zo houdt Marit, die een reis gaat maken waar maanden van planning in zit, rekening met mogelijke problemen bij de douane. "Ik heb extra documenten meegenomen waarmee ik het signaal wil afgeven: ik wil hier niet blijven."

Haar reisgenoot Thomas heeft uit voorzorg kritische berichten over Trump uit zijn WhatsApp verwijderd. Hoewel hij veel zin heeft in de vakantie, zou hij nu niet opnieuw een reis naar Amerika boeken. "Het is een gaaf land, alleen is de politiek nu even verschrikkelijk."

Angst voor controle

Ondertussen komen bij reisorganisaties vragen over de grenscontrole in de VS binnen van reizigers die binnenkort op vakantie gaan. De afgelopen tijd zijn er meerdere berichten geweest over internationale toeristen die door de immigratiedienst worden vastgezet. Maar daar hoeft de gemiddelde reiziger zich geen zorgen over te maken, zegt Natasja Eshuis van verre reizen-specialist Travel Trend.

Ondanks de vragen lopen de boekingen voor volgend jaar nog goed, zegt Backer van Tioga Tours.

Volgens Birgitte Bosma van reisorganisatie GoAmerika.nl en voorzitter van Visit USA, een non-profitorganisatie die zich richt op de promotie van toerisme naar de Verenigde Staten, is er wettelijk niets veranderd.

"Het is niet anders dan anders. Als je geen strafblad hebt en je visum is in orde, dan is er geen reden om niet te gaan." Als je een slechte ervaring hebt als toerist is dat een slechte promotie van de VS, zegt ze. "Amerikaanse bedrijven hebben geen belang bij klanten die teruggestuurd worden."

Economische onzekerheid

Een afname in het aantal toeristen kan slecht uitpakken voor de Amerikaanse economie. Volgens de Amerikaanse KvK zorgen elke veertig internationale bezoeken voor één baan in het land. Bosma: "De lokale ondernemingen lijden hieronder."

Dat geldt ook voor vliegmaatschappijen die routes naar de VS hebben. De topman van AirFrance-KLM, Ben Smith, zegt "een lichte verzwakking" te zien bij de economyclass op trans-Atlantische vluchten. De maatschappij verlaagt daarom zijn tarieven om toestellen gevuld te houden.

Het Amerikaanse Delta ziet in de eerste kwartaalcijfers van dit jaar nog een toegenomen winst op die route, maar waarschuwt voor "brede economische onzekerheid". De geplande groei van het aantal stoelen dit jaar wordt niet doorgezet.

Een vrouw is iemand die biologisch als vrouw geboren is. Tot dat oordeel komt het hooggerechtshof in het Verenigd Koninkrijk vandaag.

Het hooggerechtshof moest zich uitspreken over de juiste interpretatie van de Equality Act uit 2010, die in heel Groot-Brittannië van toepassing is. De vijf rechters van het hof oordeelden unaniem dat "de termen 'vrouw' en 'geslacht' in die wet verwijzen naar een biologische vrouw".

De uitspraak betekent dat een transgender persoon met een geslachterkenningscertificaat (GRC), dat iemand als vrouw erkent, niet onder de wettelijke definitie van 'vrouw' valt.

Bescherming voor geboren vrouwen

De zaak is het gevolg van een Schotse wet uit 2018. Die bepaalt dat de besturen van Schotse overheidsinstanties voor minstens 50 procent uit vrouwen moeten bestaan. Die wet heeft transgender vrouwen opgenomen binnen de definitie van vrouwen.

De Schotse regering betoogde dat transgender personen met een GRC recht hebben op dezelfde geslachtsbescherming als biologische vrouwen. De regering zei verder dat de wet duidelijk stelde dat het verkrijgen van een GRC neerkomt op een geslachtsverandering "voor alle doeleinden".

De rechters kozen echter de kant van de actiegroep For Women Scotland, die een zaak had aangespannen tegen de Schotse regering. De conservatieve actiegroep stelt dat op geslacht gebaseerde bescherming alleen van toepassing moet zijn op mensen die als vrouw geboren zijn.

Verwarring

De rechters oordeelden dat het interpreteren van geslacht als "gecertificeerd" in plaats van "biologisch" de definities van man en vrouw zou vertroebelen.

Rechter Hodge van het hof zei dat het standpunt van de Schotse regering "twee subgroepen" creëert: namelijk dat mensen met een GRC wel als vrouw kunnen worden beschouwd, en mensen zonder dat certificaat niet. Dit zou verwarring scheppen bij organisaties waar ze bij betrokken zijn. Een overheidsinstantie kan niet weten of een transvrouw wel of niet over dat certificaat beschikt, omdat de informatie privé en vertrouwelijk is.

Hodge zei dat de uitspraak niet gezien moet worden als een overwinning van de ene partij op de andere. Ook werd benadrukt dat de (gelijkheids)wet transgender personen nog steeds beschermt tegen discriminatie.

Een man die vorig jaar op Koningsdag op een groep mensen inreed, heeft van de rechtbank in Amsterdam een werkstraf van 150 uur en een boete van 500 euro opgelegd gekregen. De 22-jarige Zaandammer reed aan het einde van Koningsdag in op een groep mensen op de Prinsengracht in Amsterdam. Daarbij raakten meerdere personen gewond.

De rechtbank acht Abdüssamed E. schuldig aan het veroorzaken van gevaar op de weg, mishandeling door in te rijden op een persoon, het verlaten van de plaats van een ongeval en het hulpeloos achterlaten van een persoon. De straf is gelijk aan de eis van het Openbaar Ministerie twee weken geleden.

E. bood twee weken geleden in de rechtszaal zijn excuses aan. Tegen een vrouw die op de motorkap van zijn rijdende auto eindigde, zei hij dat het niet zijn bedoeling was. "Ik was helemaal in paniek. Ik had geen idee dat het zo druk zou zijn."

"Mensen sloegen met telefoons bovenop mijn auto en trapten ertegenaan. Ik kreeg klappen en bier over me heen." E. verklaarde dat hij wegreed en snel naar huis wilde omdat de sfeer grimmig werd.

Volgens de rechtbank was dat opnieuw een verkeerde keuze in een reeks van verkeerde keuzes.

De partijleiders van PVV, VVD, NSC en BBB hebben in een 25 uren durend overleg allerlei afspraken gemaakt over de bijstelling van de plannen van het kabinet voor dit en volgend jaar.

De vier coalitiepartijen brachten na afloop alleen hun belangrijkste successen naar buiten via social media en interviews met de pers. Dat wordt in Den Haag "het zoet" genoemd, het "zuur" zijn de bezuinigingen of belastingen waar die extra's van betaald worden.

De coalitie houdt de kaken op elkaar over hoe ze hun plannen gaan betalen:

Want duidelijk is dat deze miljardenuitgaven niet gratis zijn en daar is nog niets over gezegd. Minister Heinen van Financiën gaat de voorstellen morgen bespreken in de ministerraad en na afloop, mogelijk morgenmiddag, brengt hij het hele financiële plaatje naar buiten.

Hier wel de belangrijkste zaken op een rijtje waar volgens de partijen extra geld naar toegaat.

Over de grote probleemdossiers, stikstof en klimaat zijn geen afspraken gemaakt.

Bij stikstof wordt benadrukt dat de ministeriële werkgroep stikstof nog bezig is. Wel kunnen boeren de komende twee jaar rekenen op 600 miljoen euro extra, zei BBB-leider Van der Plas. Klimaat wordt de komende maanden verder besproken.

Voor defensie en veiligheid komt 1,1 miljard euro extra beschikbaar. Dat geld is nog lang niet genoeg om een nieuwe NAVO-norm te halen van bijvoorbeeld 3 of 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp), zoals de VVD zou willen.

Voor het cellentekort in gevangenissen is geen geld gevonden. Dat zal betekenen dat staatssecretaris Coenradie zich gedwongen zal zien door te gaan met het eerder vrijlaten van gevangenen, hoewel haar eigen PVV daar fel tegen gekant is.

De 18-jarige Ryan uit Joure, die vorig jaar om het leven kwam door een misdrijf waarvoor haar vader en twee broers terechtstaan, werd voor haar dood streng beveiligd door de politie. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie (OM) na onderzoek door de Leeuwarder Courant.

De beveiliging was al gestopt op het moment dat zij werd omgebracht. Het OM kan niet bevestigen wanneer de beveiliging van de Syrische Ryan Al Najjar begon en eindigde en hoe die eruitzag. Dat is geheim. "Over het bewaken en beveiligen van iemand doen we geen uitspraken", zegt een woordvoerder. Wat de exacte aanleiding voor de beveiliging was, is ook niet bekend.

Het zogenoemde bewakings- en beveiligingsstelsel is bedoeld voor mensen die mogelijk doelwit zijn van een (terroristische) aanslag of die ernstig worden bedreigd. Onder anderen misdaadjournalist Peter R. de Vries werd een tijdje via dit stelsel beveiligd. Ook misdaadjournalist John van den Heuvel van De Telegraaf valt hieronder.

Eerwraak

Het lichaam van Ryan werd op 28 mei vorig jaar door een voorbijganger gevonden in een moeraspoel langs de Knardijk in Lelystad, bij de Oostvaardersplassen. Volgens het OM werd de 18-jarige vrouw gekneveld en levend in het water gegooid en is ze door verdrinking om het leven gekomen. Het OM gaat ervan uit Ryan slachtoffer is geworden van eerwraak en deelde in de rechtszaal in februari nieuw bewijsmateriaal.

Op de tape waarmee de handen en voeten van de jonge vrouw waren vastgebonden en haar mond en neus werd afgeplakt, werd DNA-materiaal van haar vader gevonden. Naast haar vader worden ook haar twee broers van in de twintig verdacht. Op een telefoonhoesje van Ryan, dat in een schoen was gestopt, werd een vingerafdruk van een van de broers gevonden.

Het OM denkt dat de broers en haar vader Ryan met een vooropgezet plan hebben gedood; ze zou zich te westers hebben gedragen. Binnen het gezin, dat uit Syrië vluchtte en in Joure terechtkwam, speelden veel problemen. Volgens Omroep Flevoland was het gezin al ruim voor haar dood bekend bij hulpverleningsinstanties en de politie.

25 april

De vader zou in twee mails aan De Telegraaf, die in het Arabisch waren geschreven, het doden van zijn dochter hebben bekend. Hij is mogelijk naar Syrië gevlucht. De broers hebben betrokkenheid bij de moord altijd ontkend.

De volgende inleidende zitting in hun zaak is op 25 april in de rechtbank in Lelystad. De zaak wordt eind dit jaar inhoudelijk behandeld.

De bevrijding van Noordoost-Nederland wordt vanavond gevierd in de stad Groningen, die op 16 april 1945 in handen kwam van de Canadezen. Maar hierna duurde het onverwacht nog ruim twee weken totdat de Tweede Wereldoorlog voorbij was in de hele provincie Groningen.

Er stond de Canadese geallieerden namelijk nog een bloedige strijd te wachten bij Delfzijl. In en bij het dorp Wagenborgen sneuvelden 27 militairen. In Canada is deze strijd bekend als "The Battle of Wagenborgen", het Canadian Scottish Regiment kreeg er de onderscheiding Battle Honour voor.

"Deze militairen zijn op 6 juni 1944 in Normandië geland voor D-Day. Ze hadden alles meegemaakt en aan het eind van de oorlog sneuvelden ze daar alsnog. Dit was een zeer trieste balans", zegt militair historicus Joël Stoppels, die zich in de slag om Wagenborgen heeft verdiept.

Verbrand in een boerderij

Het dorp werd constant beschoten en de gevechten duurden drie dagen, van 21 tot en met 23 april 1945. De Canadezen kwamen er vast te zitten en kregen onverwacht zware tegenstand van de Duitsers. "Achteraf was het niet erg verstandig om de aanval op bijna klaarlichte dag in te zetten", zegt Stoppels.

Vooral in een boerderij stierven relatief veel Canadezen. Het regiment groef zich in bij de Stolderijweg en werd daar beschoten. Daarop werden tientallen gewonden naar de boerderij gebracht, die was ingericht als militair noodhospitaal. Hier was ook een radioverbinding voor communicatie met de pelotons, het tactisch hoofdkwartier, en daar waren de Duitsers achter gekomen.

"Een granaat sloeg in op het dak, waardoor de boerderij in brand vloog. De zijmuur bij de koestal stortte gedeeltelijk in. De elf gewonde Canadezen die daar lagen, werden bedolven en verbrandden in de boerderij."

Uiteindelijk legden nieuw aangekomen Canadezen een hinderlaag voor de Duitsers en was ook de bevrijding van dit stuk Noordoost-Nederland een feit.

Veteraan Nick Janicki, inmiddels 101, herinnert zich de slag om Wagenborgen nog goed. Na de bevrijding van Deventer trok hij met zijn Canadian Scottish Regiment verder naar het noorden.

"Het was een van die verdomde gevechten, een zware strijd. We kwamen helaas wel een paar keer in de problemen", vertelt hij vanuit zijn woonkamer in een stad in de Canadese provincie British Columbia. "Uiteindelijk is het gelukt. Wagenborgen... te veel levens gingen verloren, te veel mensen kwamen om. Ik denk nog steeds aan al mijn maten."

Janicki, een van de laatste nog levende bevrijders van Wagenborgen, komt op 6 mei terug naar het dorp om de slag te herdenken.

Inwoners Siep Bos en Trijnie Brouwer-Pijper zijn opgetogen over zijn komst. Ze waren nog maar één jaar oud toen in en rond Wagenborgen hevig werd gevochten. De verhalen over de slag bij Wagenborgen kennen zij vooral via hun ouders, die tijdens de beschietingen vaak geïmproviseerde schuilplaatsen in moesten.

De moeder van Brouwer-Pijper was hoogzwanger van haar derde kind: "Ze schuilden aan de rand van een sloot. Ik werd op de arm meegenomen. Toen zij een keer tijdens de beschietingen naar buiten gingen, was de omgeving één grote vuurzee."

De ouders van Bos zochten bescherming bij de buren, soms wel met drie gezinnen tegelijk. "Een handgranaat viel in de kelder, precies op de aardappelzakken waar ik net nog op had gelegen. Mijn moeder had me net verplaatst. Zelf kreeg ze glassplinters in haar hoofd, jaren later kwamen die nog naar boven en was het te pijnlijk om haar haren te kammen."

Wagenborgen was strategisch belangrijk voor de Duitsers, als toegangspoort naar de haven van Delfzijl en de Eems. Veel inwoners konden op tijd vluchten, maar het gezin Bos niet. "We zaten gevangen. Bruggen waren opgeblazen, dijken doorgestoken. Tachtig kanonnen stonden op Wagenborgen gericht en huizen werden in brand geschoten door wegtrekkende Duitsers", vertelt Bos.

"Mijn ouders moeten enorme angst hebben gehad. En toch werd er na de oorlog vooral vooruitgekeken. Er werd niet veel over gesproken. De mentaliteit was: opbouwen en door."

Terugkijkend heeft veteraan Nick Janicki ook mooie herinneringen aan de bevrijding van Nederland. "Ik zag wat vrijheid betekende. Ik liep door de straten. Plotseling hadden de Nederlanders hun land terug en was er niemand meer die vertelde wat ze moesten doen. De blijdschap die ze uitten, ik zal dat van mijn leven niet meer vergeten."

Opnieuw zijn auto's van gevangenispersoneel in Frankrijk in brand gestoken. Bij de gevangenis in het Zuid-Franse Tarascon gingen vanochtend op een parkeerplaats voor gevangenispersoneel drie voertuigen in vlammen op.

Elders in het land werd een auto van een cipier voor zijn huis in brand gestoken, meldt de vakbond voor gevangenispersoneel.

In de buurt van Parijs brak brand uit in een pand waar meerdere gevangenbewaarders wonen.

Intimidatie

Minister van Justitie Gérald Darmanin spreekt van "zware intimidatie". Tegen de Franse tv-zender Europe 1 zegt hij dat de aanvallen verband houden met zijn harde aanpak van de misdaad. Zo komen er extra beveiligde gevangenissen voor de zwaarste criminelen. De eerste wordt deze zomer geopend.

De autobranden in Tarascon braken vanochtend vroeg even na 05.00 uur uit. Het Franse persbureau AFP citeert de officier van justitie in Tarascon die vertelde dat het een "afgelegen, omheinde parkeerkeerplaats" is waar gevangenispersoneel alleen met een code toegang tot heeft.

Geweerschoten en branden

De nieuwe aanvallen volgen op wat Darmanin gisteren "gecoördineerde" acties noemde. In de nacht van maandag op dinsdag was het onrustig bij gevangenissen in heel Frankrijk. Zo werden auto's van gevangenismedewerkers in brand gestoken en werd de toegangsdeur van de gevangenis in Toulon, in de buurt van Marseille, meerdere keren beschoten.

Op meerdere voertuigen werd de tekst DDPF aantroffen. Dit staat voor "droit des prisonniers français", ofwel "de rechten van de Franse gevangenen". Franse media schrijven dat agenten vannacht opnieuw deze tekst ontdekten in het pand in de buurt van Parijs waar in de hal brand uitbrak.

Op Telegram en Signal zijn volgens Darmanin DDPF-groepen actief die mensen aanmoedigen om aanvallen te plegen. De Franse krant Le Parisien schrijft dat vanochtend een man in Essonne is aangehouden die betrokken zou zijn bij een Telegramgroep. Over zijn mogelijke rol bij de incidenten is niets bekendgemaakt.

De man is volgens de krant een gevangene met meer vrijheden, bijvoorbeeld om buiten de gevangenis te werken of een opleiding te volgen.

Scholen worstelen met burgerschapsonderwijs, concludeert de Inspectie van het Onderwijs uit een steekproef. De helft van de onderzochte scholen voldoet niet aan deze wettelijke taak.

Burgerschapsonderwijs leert scholieren hoe de democratie werkt, maar ook hoe je ruzies oplost en omgaat met mensen die met jou van mening verschillen. Volgens de inspectie is het nu extra belangrijk, omdat jongeren extra kwetsbaar zijn in een wereld die snel verandert door oorlogen, groeiend wantrouwen in de overheid en heftige discussies op sociale media.

Uit eerder onderzoek blijkt dat 1 op de 7 leerlingen in het voorgezet onderwijs niet weet dat iedereen gelijk is voor de wet, hoe een democratie werkt of waarom we anoniem stemmen.

"We weten dat scholen burgerschapsonderwijs belangrijk vinden", zegt inspecteur-generaal Alida Oppers bij de Inspectie van het Onderwijs, "scholen organiseren bijvoorbeeld projectweken, of losse activiteiten, maar daarmee is onduidelijk wat de betekenis is van die activiteiten en ook wat kinderen geleerd hebben na zo'n week."

Herstelopdrachten in burgerschapsonderwijs

In 2006, na de moord op Theo van Gogh en Pim Fortuyn werd burgerschapsonderwijs verplicht. In 2021 kwam er nieuwe wetgeving en kregen scholen duidelijkere richtlijnen. Maar volgens de inspectie voldoet na al die jaren het burgerschapsonderwijs vaak niet.

In het afgelopen schooljaar heeft de inspectie in totaal 658 scholen onderzocht, waarvan meer dan de helft een herstelopdracht heeft gekregen op burgerschapsonderwijs. Daarin staat dat de school niet aan de wet voldoet en krijgt het de opdracht het onderwijs te verbeteren. Het gros kreeg het verwijt dat de lessen beter geïntegreerd moeten worden in de andere lessen of dat ze beter moeten aansluiten bij het niveau van de leerling.

"We merken dat het heel veel scholen nog niet zo goed lukt om dat met heldere leerdoelen goed vorm te geven. Terwijl we in een wereld leven waarin het steeds belangrijker wordt om een beetje weerbaar te zijn", aldus Oppers. "Er is een nieuwe wet voor gemaakt met de bedoeling dat het op zou knappen en dat zien we nog te weinig gebeuren."

Een van de scholen die een herstelopdracht kregen van de inspectie is de stichting SIMON, de Stichting voor Islamitisch onderwijs in Midden- en Oost-Nederland.

Younes Hanin is daar sinds 1 jaar voorzitter van het college van bestuur. "Toen ik begon lag er een herstelopdracht van de inspectie, ons burgerschapsonderwijs voldeed niet." Er bleek te weinig samenhang en structuur te zijn, terwijl zijn scholen wel aandacht besteden aan burgerschap. Samen met collega's werden er nieuwe plannen gemaakt en heeft het burgerschapsonderwijs een prominente plek gekregen op school. In alle lessen, dus ook bij bijvoorbeeld taal werd het burgerschapsonderwijs geïntegreerd. De inspectie is nu tevreden en het onderwijs is verbeterd, aldus Hanin.

Meer problemen in het onderwijs

Ook op andere vlakken heeft het onderwijs te maken met problemen, schrijft de inspectie in het rapport de Staat van het Onderwijs 2025. De achterstanden die tijdens de schoolsluitingen in de coronajaren zijn ontstaan, hebben basisschoolleerlingen grotendeels ingelopen, maar lezen en rekenen is nog altijd niet op het gewenste niveau. De kinderen die vorig jaar in groep 6 zaten (en nu in groep 7) hebben door het onderwijs in coronatijd nog wel last van leervertraging.

Kwetsbare groepen presteren onder het te verwachten niveau. In het mbo verlaten veel studenten het onderwijs zonder diploma, er zijn over deze groep zorgen over hun taalniveau. Een deel verlaat het onderwijs laaggeletterd.

De inspectie heeft ook zorgen over 'nieuwkomersonderwijs', voor bijvoorbeeld vluchtelingenkinderen. De Staat zou het recht op onderwijs voor leerlingen die op wachtlijsten staan onvoldoende waarborgen. Daarnaast komt de kwaliteit van het onderwijs onder druk te staan, omdat het onderwijs de groei van het aantal nieuwkomers niet aankan. Dit belemmert de taalontwikkeling en verkleint de kansen van nieuwkomers op succesvol vervolgonderwijs en werk.