NOS Nieuws - Algemeen

In Sudan hebben de Rapid Support Forces (RSF) aangekondigd dat ze een rivaliserende regering gaan uitroepen.

Het Noord-Afrikaanse land verkeert na twee jaar burgeroorlog in een diepe crisis. De VN noemt het wereldwijd de grootste humanitaire ramp op dit moment. De burgeroorlog heeft geleid tot meer dan twaalf miljoen ontheemden, 150.000 doden en een acuut tekort aan voedsel, water en medische hulp.

RSF-generaal Mohamed Hamdan Dagalo, alias Hemedti, schrijft op Telegram dat er na twee jaar strijd een regering komt van "vrede en eenheid". De groepering zegt op weg te zijn naar een nieuw Sudan, waarin "afkomst en religie geen rol spelen". RSF belooft onderwijs en gezondheidszorg te zullen regelen voor iedereen.

Dat klinkt veelbelovend, maar de realiteit is anders. Het land dreigt te worden opgesplitst en er wordt gevreesd dat RSF een terreurregime zal uitoefenen in de regio-Darfur, die de militie al grotendeels in handen heeft.

Gisteren kwamen op initiatief van Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk twintig landen bijeen in Londen, met als doel oplossingen te vinden voor de verwoestende oorlog in Sudan. Er werd opgeroepen tot vrede. De EU stelde 522 miljoen euro beschikbaar voor voedsel en medische hulp. Daar legde het VK nog zo'n 140 miljoen euro bovenop.

Veel Sudanezen verwachten weinig van de hulp. Een groot deel van de buitenlandse toevoer van bijvoorbeeld medicijnen en voedsel bereikt de bevolking namelijk niet. De strijdende partijen houden de levering tegen, stellen hulporganisaties zoals Artsen zonder Grenzen.

Critici noemen de besprekingen in Londen een wassen neus omdat de strijdende partijen zelf niet aan tafel zaten. De Verenigde Arabische Emiraten waren wel aanwezig. Zij zijn een bondgenoot van de RSF die ze volgens de Verenigde Naties steunen met wapens en geld.

RSF-leider Hemedti is een van de militaire leiders die deelnamen aan de staatsgreep van 2021. Hij werd toen aangesteld als plaatsvervanger van Abdel Fattah al-Burhan, de legerleider en de facto leider van Sudan.

De machtsstrijd tussen de twee liep begin 2023 uit op een burgeroorlog, toen ze het niet eens konden worden over de verdeling van de macht. De RSF is een paramilitaire eenheid met naar schatting 100.000 leden, voornamelijk bestaande uit Sudanezen van Arabische afkomst. Zij richten zich vooral tegen Sudanezen van Afrikaanse afkomst, die in de westelijke regio Darfur in de meerderheid zijn.

Vluchtelingenkamp veroverd

De RSF wordt beschuldigd van etnische zuivering en mogelijk genocide in Darfur. Deze week wist de RSF daar het vluchtelingenkamp Zamzam in handen te krijgen. Hier hadden zo'n 700.000 mensen hun toevlucht gezocht nadat ze eerder voor de RSF waren gevlucht.

Het vluchtelingenkamp was lange tijd een van de weinige veilige plekken in de regio. Het ligt ongeveer 16 kilometer van de stad Al-Fashir, die als enige in Darfur nog niet in handen was van de milities. De verwachting is dat ook deze stad binnenkort door de RSF wordt ingenomen.

Volgens ooggetuigen voeren de RSF en het regeringsleger in en rond Al-Fashir hevige bombardementen uit. Sinds eind vorige week zijn in het vluchtelingenkamp en in de stad honderden burgers omgekomen, onder wie twintig kinderen en artsen. Daarnaast zouden mensen door de RSF zijn geëxecuteerd vanwege hun afkomst.

Het Rode Kruis heeft al meermaals alarm geslagen over de humanitaire ramp die zich in de regio voltrekt. Vorige maand bracht Unicef een rapport uit met daarin gruwelijke feiten over seksueel geweld tegen kinderen.

De man die bijna twee weken geleden op de Dam in Amsterdam zijn auto in brand stak, is aan zijn verwondingen overleden. Hij overleed gisteravond, meldt de politie. Die zei kort na de brand uit te gaan van een suïcidepoging.

De 50-jarige man parkeerde op 3 april een auto bij het Nationaal Monument op de Dam. Op beelden was te zien dat er iets in het voertuig ontplofte.

De auto vloog in brand en de bestuurder stapte uit, terwijl hij zelf ook in brand stond. De vlammen werden gedoofd door agenten met schuimblussers. De man werd zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht en aangehouden. De politie zei ook dat de man niet aanspreekbaar was.

Het asielzoekerscentrum in Albergen kan openblijven. Omwonenden voerden jarenlang een harde strijd tegen de opvang, maar de rechtbank oordeelde vanochtend dat er terecht een vergunning is verleend. In het azc is plek voor maximaal 150 asielzoekers, meldt RTV Oost.

Het azc in een oud hotel in het Twentse dorp "leidt niet tot een onaanvaardbare aantasting van het woon- en leefklimaat en is niet in strijd met een goede ruimtelijke ordening", concludeert de Zwolse rechtbank in zijn vonnis.

De plannen voor het azc in Albergen stammen van meer dan vijf jaar geleden en waren vanaf het begin omstreden. Meermalen waren er grote demonstraties, waarbij soms 400 mensen meeliepen. Het oude hotel werd beschoten en in brand gestoken. De burgemeester werd bedreigd. Omwonenden vonden de opvang te groot voor het dorp met z'n 3500 inwoners. Ze vreesden voor hun veiligheid, waardedaling van de huizen en "aantasting van het leefklimaat".

Ook betoogden de omwonenden dat toenmalig staatssecretaris Eric van den Burg grote druk zou hebben uitgeoefend op de gemeente om akkoord te gaan met de opvang.

Geldende regels

In de rechtszaak die door meer dan twintig organisaties werd aangespannen, stelt de rechtbank nu vast dat er weliswaar druk is uitgeoefend. Maar die druk was niet zo groot "dat de gemeente niet anders meer kon dan de vergunning verlenen". De vergunning is "volgens de geldende regels" beoordeeld. Bovendien, zo staat in het vonnis: "mocht de gemeente het maatschappelijk belang van opvang van vreemdelingen zwaarder laten wegen dan de belangen van omwonenden bij het behoud van de bestaande situatie".

Risico's

De rechtbank ziet dat de opvang als ingrijpend wordt ervaren en tot gevoelens van (sociale) onveiligheid leidt bij de omwonenden. Maar onaanvaardbaar is dat niet, zo staat in het vonnis. De rechtbank wijst erop dat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) maatregelen heeft genomen om overlast te voorkomen.

Sinds september vorig jaar vangt het COA tussen de 100 en 150 asielzoekers én statushouders op in Albergen. De uitspraak van de rechtbank betekent dat het COA dat kan blijven doen.

De coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hebben een akkoord gesloten over de voorjaarsnota. De partijen hebben ruim een etmaal met elkaar om de tafel gezeten. Vanaf 12.00 uur kwamen de onderhandelaars een voor een voor naar buiten om te vertellen wat ze hebben binnengehaald. Over hoe de plannen worden betaald, zijn ze minder mededeelzaam.

PVV-leider Wilders liet weten dat de sociale huur voor 2025 en 2026 wordt bevroren. Verder wordt volgens hem de huurtoeslag extra verhoogd. Voor dat laatste zou een miljard euro zijn uitgetrokken.

Partijleider Yesilgöz van de VVD is trots op de ruim 1,1 miljard euro naar defensie en veiligheid gaat "zonder de rekening door te schuiven naar volgende generaties". Verder zei ze dat de bezuiniging op de kinderopvang wordt geschrapt en dat de energierekening omlaag gaat.

Zoet en zuur

Over de bekostiging van alle uitgaven, die gerealiseerd moeten worden door op andere plekken te bezuinigen, zegt Yesilgöz dat er "geen begrotingsregels zijn opgerekt". Dat was voor de VVD een belangrijk punt, bij de andere drie partijen gingen stemmen op om de staatsschuld te laten oplopen en minder streng te begroten.

Wilders zei hierover dat een en ander wordt betaald "met loon- en prijsbijstellingen, een stukje onderuitputting". Verdere vragen daarover verwees hij door naar de minister van Financiën Heinen, die er niet heel over kwijt wilde, maar wel dat "alle begrotingsregels worden nageleefd".

Heinen erkent dat er nu veel "zoet" naar buiten wordt gebracht door partijen, maar dat er "ook zuur" in het akkoord zit. Volgens hem komt dat naar buiten nadat het akkoord is goedgekeurd in de ministerraad morgen.

Hier staan alle plannen de partijen naar buiten hebben gebracht op een rij:

NSC liet weten dat er extra geld komt voor gemeenten (waar flink op is gekort), voor jeugdloon, voor de hervorming van de arbeidsongeschiktheidsregeling en dat er een oplossing is gevonden voor het btw-probleem. Het gaat daarbij om de btw-verhoging op theaters, musea, boeken en sport die in november voorlopig van tafel ging.

NSC-onderhandelaar Van Vroonhoven zei blij te zijn met de maatregelen die raken aan het "bestaansrecht voor mensen die in de knel zitten".

Over extra geld voor stikstof, klimaat en asielopvang is niks afgesproken, zei Van Vroonhoven na de onderhandelingen. Maar later lieten ingewijden weten dat er wel degelijk een bedrag van rond 850 miljoen euro is vrijgemaakt voor asiel. Dat geld gaat naar de opvang van asielzoekers en dwangsommen.

PVV-leider Wilders zei dat extra geld voor gevangenissen "helaas" ook niet is gelukt. Dat was een wens van staatssecretaris Coenradie (PVV). Zij wilde honderden miljoenen euro's om het cellen- en personeelstekort aan te pakken. Maar geen van de coalitiepartijen heeft zich hiervoor hardgemaakt in de onderhandelingen.

Miljoenen voor boeren

Van der Plas heeft ook een lijstje met punten waar de partij trots op is. BBB heeft volgens haar onder meer "geregeld" dat er de komende twee jaar 600 miljoen euro extra naar boeren gaat, maar ze erkende ook dat daar nog meer bij moet "via de stikstofcommissie van het kabinet". Die commissie is nog bezig met het bedenken van oplossingen voor het stikstofprobleem

Verder komt er volgens Van der Plas 1,9 miljard voor de Nedersaksenlijn, ruim een half miljard voor een aantal infrastructuurprojecten in de regio en komt er toch geen accijnsverhoging op alcohol.

Dit zijn de eerste reacties van de fractieleiders:

Er is de hele nacht doorvergaderd, omdat ze er per se vandaag uit wilden komen. Morgen is de wekelijkse ministerraad. Die is een dag vervroegd in verband met Goede Vrijdag. Het kabinet moet deze week akkoord gaan met de voorjaarsnota, die uiterlijk op 1 mei ter goedkeuring naar Brussel moet worden gestuurd.

Het was al lange tijd duidelijk dat de onderhandelingen over de aanpassing van de begroting voor dit jaar moeizaam zouden worden, omdat de vier partijen zeer uiteenlopende standpunten hadden over wat er financieel moet gebeuren. Daar komt bij dat de vier partijen elkaar wantrouwen.

Een Duitse arts die vastzit op verdenking van het doden van patiënten, wordt ervan verdacht vijftien slachtoffers te hebben gemaakt.

De man, die in de palliatieve zorg werkte, werd vorig jaar zomer opgepakt. Aanvankelijk werd hij verdacht van het doden van vier mensen. De man wordt aangeklaagd voor moord, melden Duitse media.

Tijdens het onderzoek, waarbij ook de lichamen werden opgegraven en onderzocht door forensisch pathologen, steeg het aantal vermoedelijke slachtoffers: eerst naar acht, toen naar tien en nu schatten de onderzoekers dat het er vijftien zijn. Naarmate het onderzoek vordert, kan dit aantal nog verder toenemen.

Er wordt aangenomen dat de arts de feiten heeft gepleegd tijdens zijn werk. Palliatieve zorgartsen begeleiden ernstig zieke mensen om hun pijn te verlichten. De betrokken patiënten verkeerden volgens het Openbaar Ministerie niet in een acute stervensfase.

De tot nu toe bekende sterfgevallen dateren uit 2021. Volgens het OM zou de nu 40-jarige in september 2021 een 25-jarige vrouw "een dodelijk mengsel van verschillende medicijnen zonder medische indicatie" hebben toegediend om haar te doden. Het OM meldt dat dit ook in latere gevallen gebeurd is.

Verband zichtbaar

Het onderzoek van recherche naar de man richtte zich aanvankelijk op vier zaken tussen 11 juni en 24 juli 2024. In die periode zou hij vier mensen tussen de 72 en 94 jaar oud in hun appartementen in Berlijn hebben vermoord.

Omdat bij deze slachtoffers brand werd gesticht, stelde de politie eerst een onderzoek in naar brandstichting met de dood tot gevolg. Maar omdat er een verband was tussen de zaken, verschoof de aandacht steeds meer naar de dokter.

Dat de Nederlandse krijgsmacht zich versneld in gereedheid moet brengen voor een eventuele inzet, is ook te merken onder de ruim 800 Nederlandse militairen die gestationeerd zijn op de Caribische eilanden. De hoogste militair van Nederland, generaal Onno Eichelsheim, verspreidde die boodschap vorige week in een zogeheten 'dagorder' onder alle ruim 76.000 medewerkers van defensie, zowel militair als burgerpersoneel.

In de Cariben merken militairen het in hun dagelijks werk: de prioriteiten van defensie zijn verschoven. De nadruk op humanitaire hulp en het bestrijden van drugstransporten wordt nu verlegd naar de verdediging van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden.

"Voor mij was het geen verrassing", zegt de baas in de West, commandeur Walter Hansen. "De dagorder is vooral een bevestiging van wat we hier al doen. Onze verantwoordelijkheid is duidelijk: het verdedigen van dit deel van het Koninkrijk tegen elke mogelijke dreiging."

'Grimmiger geworden'

Toch is het voor veel militairen wel degelijk een omschakeling. Aan boord van het ondersteuningsvaartuig de Zr.Ms. Pelikaan voelt officier David Budwilowitz dat ook. "De context is grimmiger geworden", zegt hij. "We trainen nu niet alleen meer voor humanitaire missies, maar ook voor scenario's waarbij we het grondgebied actief moeten verdedigen. Dat maakt het werk niet per se spannender, maar wel serieuzer."

Hij merkt dat ook in de gesprekken met collega's en met zijn familie. "Mijn ouders in Nederland zeggen dan: 'Gelukkig zit je daar, ver weg van de oorlog'. Maar zo simpel is het dus niet meer. Juist omdat de Cariben buiten het NAVO-verdrag vallen, is er extra waakzaamheid nodig."

Marinka Hiraldo Vos-van Kooten, woordvoerder van Defensie in het Caribisch Gebied, ziet de omslag op de marinebasis Suffisant. "Vroeger hoefde je alleen je militaire vaardigheden bij te houden als je in een operationele functie zat", vertelt ze. "Nu moet iedere militair, dus ook mensen in administratieve of ondersteunende rollen, jaarlijks hun basisvaardigheden toetsen, waaronder wapengebruik en schietvaardigheid. Er is weer genoeg munitie om dat ook echt te kunnen doen. Dat was jaren geleden soms een probleem."

Commandant Max Borsboom van Zr.Ms. Pelikaan noemt de dagorder een reality check. "Hij drukt je met de neus op de feiten. Niet alleen voor ons militairen, maar ook voor onze gezinnen thuis. We praten er nu vaker over aan de keukentafel, het is een steeds minder ver-van-onze-bedshow."

Nieuwe schietbaan geopend voor training

Borsboom begon zijn carrière in 2004, in een tijd dat het werk grotendeels bestond uit vredesmissies. "We zijn hier gekomen om noodhulp te bieden bij orkanen, om voorraden te vervoeren en drugssmokkel tegen te gaan. Maar nu bereiden we ons actief voor op oorlogsvoering. Dat vraagt een heel andere mindset."

Die verandering is ook zichtbaar op de nieuwe schietbaan op Curaçao, die gisteren werd geopend en waar militairen zich trainen in precisie en paraatheid. "De investering in deze tweede schietbaan is echt een signaal", zegt coördinator Harold Navarro. "Het laat zien dat het menens is. We moeten op elk moment inzetbaar zijn. Dat zat altijd al in onze cultuur als mariniers. Maar nu wordt het breder gedragen en ondersteund. De hoeveelheid munitie is verhoogd, de trainingsintensiteit ook."

De boodschap van de top is helder: iedereen moet zijn basisvaardigheden op orde hebben. De dagorder geeft militairen daarnaast de zekerheid dat er middelen komen om hen beter te beschermen: extra bewapening, communicatiemiddelen en infrastructuur. "Dat geeft vertrouwen", zegt Borsboom. "We voelen ons serieus genomen. Maar het komt ook met meer verantwoordelijkheid."

Volgens commandeur Hansen blijft het in de praktijk business as usual, maar de wereld waarin zijn eenheden opereren is onmiskenbaar veranderd. "Er is niets veranderd tussen vandaag en vorige week", zegt hij. "Maar de dreiging is reëel. En wij zijn hier om te laten zien dat het Koninkrijk ook hier wordt verdedigd."

Een rechtbank in Peru heeft oud-president Ollanta Humala tot een gevangenisstraf van vijfien jaar veroordeeld. Hij en zijn vrouw Nadine Heredia zouden van een Braziliaans bouwbedrijf en de toenmalige Venezolaanse dictator Chávez zo'n 2,5 miljoen euro aan smeergeld hebben aangenomen, voor financiering van verkiezingscampagnes in 2006 en 2011.

De oud-president gaat onmiddellijk de gevangenis in, ook al kan hij nog in hoger beroep. Zijn vrouw ging voordat de rechtbank uitspraak deed de Braziliaanse ambassade in Lima binnen om politiek asiel aan te vragen. Ze zou kanker hebben. Brazilië heeft haar aanvraag en die voor haar jongste zoon goedgekeurd. Zij mogen Peru verlaten.

Humala (62) is een voormalig legerofficier die in 2000 meedeed aan een opstand tegen de toenmalige president Fujimori en in 2006 zelf kandidaat was voor de presidentsverkiezingen. De rechtbank acht het bewezen dat het geld voor die campagne en die van van 2011 deels afkomstig was van het toenmalige Braziliaanse bouwbedrijf Odebrecht en de Venezolaanse dictator Hugo Chávez (1999-2013).

Humala verloor de verkiezingen van 2006 in de tweede ronde, in 2011 won hij wel. In 2016 liep zijn termijn af. Dat jaar dook ook zijn naam op in een onderzoek van de Braziliaanse politie naar het betalen van smeergeld door Odebrecht.

Vaker

Humala is niet de eerste oud-president die in Peru achter de tralies terechtkomt. Op dit moment zit oud-president Alejandro Toledo (2001-2006) een gevangenisstraf van twintig jaar uit voor het aannemen van steekpenningen van Odebrecht.

De vorig jaar overleden oud-president Fujimori (1990-2000) kwam in 2023 vervroegd vrij. Hij zat een straf van 25 jaar uit voor corruptie en mensenrechtenschendingen.

Oud-president Pedro Castillo (2021-2022) zit in voorlopige hechtenis. Hij wordt verdacht van "rebellie". Hij probeerde in 2022 het parlement te ontbinden. Dat wilde hem wegsturen omdat hij van corruptie werd verdacht.

De politie heeft gisteren hard ingegrepen bij een middelbare school in Rotterdam, toen examenleerlingen met vuurwerk gooiden en probeerden deuren in te trappen. Meerdere agenten sloegen de scholieren met de lange wapenstok. Een scholier is opgepakt voor baldadigheid.

De school wil contact met de politie over het geweld dat door veel scholieren op hun mobieltje is vastgelegd. "Ik heb de filmpjes ook gezien en ik ben best geschrokken", zegt rector Ariëtte Kasbergen van het Rudolf Steiner College bij Rijnmond. "Ik weet de context van de gebeurtenis uit de filmpjes niet, maar de kinderen waren niet aan het vechten of hadden geen wapens bij zich. Het ziet er vrij heftig uit, terwijl ze naar mijn weten niet zoiets heftigs deden."

Het Rudolf Steiner College had de traditionele eindexamenstunt die voor gisteren gepland stond, verboden. De leerlingen die toch iets wilden doen op hun laatste schooldag, troffen een afgesloten gebouw aan.

"We hadden alleen wat confetti en slingerversiersels mee en wilden dat ophangen", aldus een van de leerlingen, die anoniem wil blijven. "Maar een klein groepje begon ineens op het dak te klimmen, met eieren te gooien en cobra's af te steken."

Geen gehoor

Docenten van de school liepen naar buiten en vroegen de examenleerlingen om weg te gaan. "Toen daar geen gehoor aan werd gegeven, hebben wij de politie gebeld", zegt rector Kasbergen. "Het werd grimmig maar het werd daarnaast ook voor de leerlingen gevaarlijk."

Volgens de rector klommen leerlingen op daken, probeerden ze deuren in te trappen en sloten te vernielen. Ook werd er met vuurwerk en eieren gegooid.

Op filmpjes die op sociale media rondgaan, is te zien dat er al snel veel agenten rondlopen met een wapenstok. Een jongen op een scooter wordt daar door vijf of zes politiemensen vanaf getrokken en belandt hard op de grond. Ook is te zien dat de politie een jongen neerslaat die rustig voor zich uit lijkt te lopen.

Eieren en fruit

Geweld van de politie ziet er altijd heftig uit, laat een woordvoerder van de politie weten. "Wij kwamen in eerste instantie af op een melding van het afsteken van vuurwerk en meerdere vernielingen. Agenten kregen toen eieren en fruit naar zich gegooid", aldus de woordvoerder.

"We hebben meerdere keren verzocht of de leerlingen wilden vertrekken, waar de meesten gewoon gehoor aan gaven. Een deel bleef echter, waardoor wij besloten de wapenstok in te zetten. Zoiets overwegen we goed, maar gezien de situatie vond het team ter plaatse het nodig om te doen."

Rector Kasbergen zegt met de politie te willen praten over het geweld. "Het is echt jammer dat het zo moet verlopen, je hebt liever dat alles in vrede gebeurt."

Wijk en Aalburg

De politie heeft vanochtend ook ingegrepen bij een eindexamenstunt in het Brabantse Wijk en Aalburg. Om 07.45 uur werd daar vuurwerk afgestoken en zouden vernielingen zijn aangericht. Een 15-jarige jongen uit Hedel werd opgepakt, meldt Omroep Brabant. Hij had mogelijk een explosief in zijn rugzak. De stunt is stilgelegd.

In het stadje Elburg meldde zich gisteren zelf een minderjarige jongen bij de politie die betrokken was bij het in brand steken van een sloopauto tijdens een examenstunt. "Omdat de schooldeuren waren gebarricadeerd met grote strobalen was sprake van een gevaarlijke situatie", aldus een politiewoordvoerder bij Omroep Gelderland. De jongen in Elburg is opgepakt.

Bij een examenstunt op een middelbare school in Almelo heeft de politie gisteren vijf minderjarigen aangehouden. Zij maakten deel uit van een groep van zo'n tachtig tot honderd jongeren die buiten bij een middelbare school vernielingen aanrichtte en zwaar vuurwerk afstak, terwijl binnen een vreedzame stunt aan de gang was.

Een dakloze man in Californië heeft 1 miljoen dollar gewonnen met een kraslot. Hij kocht het lot bij een slijterij waar hij vaste klant is.

De winnaar, wiens naam niet openbaar is gemaakt, kocht het kraslot bij Sandy's Deli-Liquor in San Luis Obispo, dat ongeveer 250 kilometer ten noordwesten van Los Angeles ligt.

"Hij kwam naar de winkel, kraste en zei: 'O mijn god, is dat echt?'", zegt winkelmanager Wilson Samaan aan lokale zender KSBY. "Ik zei: 'Man, je hebt de jackpot gewonnen." De man dacht aanvankelijk dat hij 100.000 dollar had gewonnen, maar Samaan vertelde hem dat het 1 miljoen was.

De winkelmanager bracht de man vervolgens zelf naar de plaats Fresno, zodat hij het lot persoonlijk kon inleveren in plaats van het op te sturen, wat hij aanvankelijk wilde doen. "Ik zei tegen hem: 'Dat is een lot van een miljoen dollar, ik breng je wel'".

Eén op 2 miljoen

In een video die door een lokale ondernemer werd gepost, is de man te zien met zijn winnende kraslot. Daar zegt hij niet te kunnen wachten om niet meer op straat te hoeven leven.

Hij won de prijs met een zogenoemd Triple Red 777-kraslot. De kans om met een lot een prijs van 1 miljoen dollar te winnen is één op 2.047.423, meldt de California Lottery. De man heeft volgens KSBY al een plan voor wat hij met het geld gaat doen: een aanbetaling doen voor een huis, een auto kopen en de rest van het geld investeren en op een spaarrekening zetten.

Alle kritiek ten spijt, kan de Amerikaanse president Donald Trump er met de door hem ontketende handelsoorlog toch in slagen om het handelstekort van de Verenigde Staten met de rest van de wereld te verkleinen. Maar alleen als hij er met name volgend jaar in slaagt zijn kiezers kalm te houden, in een tijd dat de Amerikaanse economie een flinke en misschien wel enorme dreun krijgt.

Dat blijkt uit berekeningen van economen van Rabobank, die verschillende scenario's hebben uitgewerkt. Hun rekensommen geven een antwoord op de vraag wat Trumps einddoel is. In Europa en China wordt met verbazing gekeken hoe de Amerikaanse president de economie laat ontsporen, niet alleen van andere landen, maar met name die van de VS zelf.

In dat land kan de economie volgens de Rabobank-economen dit jaar flink afkoelen en volgend jaar zelfs met 0,6 procent krimpen als de VS de op 'Liberation Day' aangekondigde heffingen doorzet.

Pauze

Een week geleden stelde Trump een pauze van negentig dagen in voor de meeste van zijn extra importheffingen. Dat kwam na grote onrust op de beurs, maar vooral omdat Amerikaanse staatsobligaties en de dollar ook onderuitgingen.

President Trump stelde de Amerikaanse importheffingen door paniek op de beurs negentig dagen uit, behalve voor China:

Maar voor China maakte Trump een uitzondering. Sterker: waar vooralsnog voor producen uit de hele wereld in de VS een extra heffing van 10 procent geldt, daar is die 145 procent voor een groot aantal producten uit China.

Steeds meer economen en financieel analisten zien daarin het doel dat Trump voor ogen heeft met zijn handelsoorlog: het handelstekort met China verkleinen. De VS koopt veel meer in China dan andersom en dat moet anders, vindt Trump. Als Trump zijn confrontatie volhoudt, dan kan het handelstekort met China aan het einde van zijn huidige ambtstermijn behoorlijk verkleind zijn, valt op te maken uit de berekeningen van de Rabobank.

Dat tekort kan zelfs helemaal verdwijnen als Trump in de huidige pauze van negentig dagen deals sluit waardoor andere handelsblokken, zoals de Europese Unie, Chinese producten ook extra gaan belasten. "Die tweedeling van de wereld zou het einddoel kunnen zijn dat Trump voor ogen heeft", concludeert Rabo-econoom Frank van Es.

Hiermee neemt Trump wel een enorm risico. "China produceert 90 procent van alle belangrijke aardmetalen die nodig zijn om hoogwaardig technologische producten te maken. Ook maakt het land heel veel elektronica", zegt Hugo Erken van de Rabobank. "Dat ben je dan kwijt."

Veiligheid kost geld

Ondertussen stijgen de prijzen door de handelsoorlog in het nieuwe basis-scenario van de Rabobank dit jaar naar verwachting met 6,4 procent. De inflatie komt volgend jaar uit op 4,9 procent. "Amerikaanse importeurs betalen de kosten van de heffingen echt niet zelf. Dat prijzen ze door aan Amerikaanse consumenten", verwacht Erken.

En daar ligt het grote risico voor Trump. Als de Amerikaanse economie volgend jaar krimpt en het leven flink duurder is geworden, kunnen kiezers zijn Republikeinse Partij wel eens afstraffen bij de tussentijdse verkiezingen voor het Congres. Zonder meerderheid daar kan Trump niet meer zijn gang gaan zoals nu.

De Rabobank-economen denken wel dat de president die risico's in zijn tweede en laatste termijn wel aandurft. "Het doel van deze handelsoorlog past in de ideologie van Trump en zijn regering", verwijst Van Es naar bijvoorbeeld een uitleg van Stephen Miran, de voorzitter van de Amerikaanse Raad van Economische Adviseurs.

"Trump en zijn adviseurs vinden dat de VS de wereldwijde veiligheid op zijn schouders neemt en met de dollar zorgt voor een wereldwijde reservevaluta", legt Van Es uit. "Die veiligheid kost geld, en de dollar is door zijn rol best duur. Dat maakt Amerikaanse producten duurder, vooral tegenover die uit China. Het handelstekort met veel landen is een direct gevolg hiervan."

Zwaardere klappen

Alles wijst er volgens de economen van Rabobank dan ook op dat Trump zich met zijn handelsoorlog wil neerzetten als president die dit probleem oplost. En daarmee de maakindustrie in eigen land herstelt, met banen als gevolg.

Toch betwijfelt Erken of dat helemaal zal lukken: "De VS kan echt niet alles zelf maken. En als producten wel uit het buitenland moeten komen, is het maar de vraag of consumenten die hogere prijzen zullen accepteren. De prijs die de VS bij een escalerende handelsoorlog betaalt is echt gigantisch. In 2030 zal de Amerikaanse economie bijna 1700 miljard dollar kleiner zijn dan als er geen handelsoorlog zou zijn. Dat is bijna 5000 dollar per Amerikaan."

In de scenario's waarin Europa niet direct reageert op de handelsoorlog van Trump lijkt de pijn in de eurozone relatief beperkt. "We gaan er dan wel van uit dat de overheid iets zal doen, door de economie met investeringen te stimuleren", zegt Van Es. "De groei blijft laag. En Nederland zal als exportland wat zwaardere klappen krijgen dan de rest van de eurozone."

Met hoge importheffingen wil Trump de handelsbalans tussen Europa en de VS 'eerlijker' maken, maar die balans is niet zo oneerlijk als hij zegt:

Chipmachinefabrikant ASML uit Veldhoven gaat de gevolgen van de importheffingen merken, maar in welke mate en of het financiële impact gaat hebben, is nog niet duidelijk. Het bedrijf probeert met andere bedrijven in de chipsector de gevolgen zo klein mogelijk te houden.

Dat zei de topman van het bedrijf, Christophe Fouquet, bij de presentatie van de kwartaalcijfers, waar wereldwijd vanuit de financiële sector met veel belangstelling naar werd uitgekeken. Afgelopen weekend kwam weliswaar het bericht dat de importbeperkingen die de VS andere landen oplegt niet gelden voor de chipindustrie, maar daarna zei president Trump aan aparte maatregelen voor de chipsector te werken.

ASML heeft een sleutelrol in de chipindustrie. De beurskoers van het bedrijf zakte de afgelopen maand al met 8,5 procent, vanochtend nog eens met 6 procent.

Groeiverwachting

Uit die cijfers blijkt nog niets van de impact. ASML boekte een omzet van 7,7 miljard euro, zoals het bedrijf voorafgaand aan het kwartaal had verwacht. Ook de groeiverwachting voor dit jaar is niet aangepast. Wel kwamen er minder nieuwe orders binnen dan analisten hadden verwacht.

Toch stelt het bedrijf dat de onzekerheid is toegenomen door de importheffingen die de Amerikaanse president recent invoerde. Mogelijk worden onderdelen en machines die vanuit de EU naar de VS worden geëxporteerd door de heffingen duurder. Ook onderdelen die vanuit de VS naar andere landen worden verstuurd, kunnen zwaarder worden belast.

"De onzekerheid in de macro-economie is vergroot, en de situatie zal voorlopig dynamisch blijven", zegt ASML-topman Fouquet.

Nieuwe beperkingen

Gisteravond heeft de Amerikaanse president Trump nieuwe beperkingen ingevoerd op Amerikaanse chips die naar China gaan. Producenten zoals Nvidia en AMD moeten voortaan toestemming vragen voor ze chips aan Chinese bedrijven mogen leveren.

De Amerikanen willen niet dat China de chips gebruikt voor het ontwikkelen van razendsnelle computers die kunnen worden ingezet voor onder meer het leger.

Volgens Nvidia levert de maatregel het bedrijf een kostenpost op van bijna 5 miljard euro.

De Kustwacht en reddingsmaatschappij KNRM hebben gisteravond voor niets een grote reddingsactie opgezet op de Dollard. Er werden onder meer een helikopter en reddingsboot ingezet om de bemanning van een boot te redden. Maar ter plekke bleek dat de drie opvarenden gewoon aan het barbecueën waren.

De eerste melding kwam gisteravond rond 19.30 uur binnen bij de brandweer, meldt RTV Noord. Voor de kust van Nieuwe Statenzijl in het uiterste oosten van Groningen zou bij slecht weer een boot in de problemen zijn.

Omdat de boot te ver uit de kust lag, kon de brandweer zelf niets doen. Daarom werd een helikopter van de Kustwacht opgeroepen. De KNRM stuurde een reddingsboot vanuit Eemshaven. De politie stond paraat en er werden twee ambulances klaargezet. Ook werd een droneteam opgeroepen.

Nietsvermoedend

Toen er contact was gelegd met de opvarenden bleek dat zij helemaal niet in nood waren. Johan Bosklopper van de veiligheidsregio: "De drie zaten nietsvermoedend te genieten van een bbq. Hoe ze dat voor elkaar kregen in dit weer is ons een raadsel. Maar ze waren in elk geval niet in nood en wilden ook niet gered worden."

Volgens Bosklopper is de noodoproep ook niet door de opvarenden zelf gedaan: "We zijn gebeld door omstanders die meenden een boot in nood te zien. Daarop zijn we uitgerukt."

Snel na de conclusie dat het om loos alarm ging, zijn de hulpdiensten weer ingerukt. Bosklopper schat dat al met al zo'n 25 mensen zijn ingezet.

Goedemorgen! De vorige week overleden oud-toptrainer Leo Beenhakker wordt vandaag begraven. Voordat de uitvaart begint, rijdt de rouwstoet langs het Rotterdamse stadion de Kuip. En de Inspectie van het Onderwijs publiceert het jaarlijkse rapport Staat van het Onderwijs.

Eerst het weer: Er is vandaag vooral in het oosten veel bewolking met kans op wat regen. Verder naar het westen is de bewolking dunner, schijnt de zon af en toe en blijft het droog. Maxima liggen vanmiddag tussen 12 en 15 graden. De komende dagen blijft het licht wisselvallig met later iets oplopende temperaturen.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De vier partijen die onderhandelen over de voorjaarsnota hebben nog geen overeenstemming bereikt over het bijstellen van de begroting voor dit jaar. PVV, VVD, BBB en NSC hebben de hele nacht onderhandeld op het ministerie van Financiën. Het overleg, dat in de ochtend voortduurt, werd alleen even kort onderbroken voor stemmingen in de Tweede Kamer.

Gisteravond laat sloot ook premier Schoof aan bij de onderhandelingen. Hij was eerder op de avond bij het staatsbanket met de sultan van Oman.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een hitserie op de Zweedse televisie: Den Stora Algvandringen, oftewel De Grote Elandentrek. Zes jaar geleden voor het eerst op tv en vorig jaar goed voor negen miljoen kijkers. Overal in de bossen hangen camera's om de elandentrek vast te leggen.

Wie aan Nederland denkt, denkt aan fietsen. Nederlanders en fietshelmen zijn een minder goede combinatie. We vinden ze lelijk, niet lekker zitten, en bijna niemand draagt ze.

Dat moet veranderen, vindt minister Madlener van Infrastructuur, want elk jaar belanden veel mensen na een fietsongeluk op de spoedeisende hulp. Vorig jaar waren dat 74.300 fietsers, van wie 48.900 met ernstig letsel, blijkt uit nieuwe cijfers van VeiligheidNL. En de groep met ernstig letsel wordt steeds groter.

Vandaag begint de landelijke "Zet 'm Op"-campagne, met als doel dat meer Nederlanders vrijwillig kiezen voor een fietshelm. "Dit soort veranderingen kunnen slagen", zegt gedragswetenschapper Inge Merkelbach van de Erasmus Universiteit. "Maar het zal een traject van de lange adem worden."

Meer bescherming op de fiets is hard nodig, zegt David Baden. Als arts op de spoedeisende hulp van het Diakonessenhuis in Utrecht ziet hij dagelijks fietsers die een ongeluk hebben gehad.

Van alle fietsslachtoffers vorig jaar had ongeveer de helft (49 procent) een botbreuk. Maar een fietsongeluk kan ook leiden tot licht hersenletsel (13 procent) of ernstige schade aan de hersenen of de schedel (4 procent).

Oncomfortabel en onprettig

Om het aantal fietsslachtoffers te verminderen, wil minister Madlener dat over tien jaar ongeveer een kwart van de Nederlanders een helm draagt. Nu is dat nog maar 4 procent.

Dat is geen gemakkelijke opgave, zegt gedragswetenschapper Merkelbach. "Verandering leidt altijd tot weerstand." Zeker bij ingesleten gewoontes zijn veranderingen volgens haar lastig, en fietsen zonder helm is voor Nederlanders doodnormaal.

Als een verandering ook nog oncomfortabel wordt gevonden, is de weerstand nog groter, zegt Merkelbach. "Je moet een fietshelm aanschaffen, het doet iets met je kapsel, en niemand anders draagt hem. Dat vinden mensen onprettig: we willen niet de odd one out zijn."

Hoe gaan die koppige Nederlanders dan toch een fietshelm dragen? In het plan van minister Madlener wordt "zelfovertuiging" genoemd als belangrijkste tactiek.

Nieuwe gewoonte

Om mensen zelf te laten kiezen voor een helm, zijn de komende tijd in het hele land acties waarbij je een helm kunt uitproberen. Ook moet de helm aantrekkelijker worden door verbetering van het design en kortingsacties.

De campagne richt zich in eerste instantie vooral op ouders van jonge kinderen, forenzen en ouderen. Mensen van 55 jaar en ouder vormen immers bijna de helft (41 procent) van alle fietsslachtoffers op de spoed. Vaak zijn dit mensen op een e-bike, ziet Baden. "Dat heeft te maken met verminderde spierkracht, een verminderd reactievermogen en juist een sneller bewegend voertuig."

Ook kinderen tot elf jaar belanden regelmatig in het ziekenhuis. "Zij beginnen net met fietsen", zegt Baden. "Ze zijn de vaardigheid nog aan het leren, en hebben nog minder zicht op de gevaren van het verkeer."

Het is slim om de fietshelm te introduceren bij deze nieuwe generatie fietsers, vindt Merkelbach. "Bij een groep die nog niet eerder heeft gefietst, is het makkelijker om een nieuwe gewoonte aan te leren."

Onhandig

In Utrecht, dé fietsstad van Nederland, peddelen vrijwel alle fietsers nog rustig zonder helm door de straten. Ook ouderen, kinderen en hun ouders. Willem (63) is onderweg met een ov-fiets en denkt er "wel eens over na", maar gebruikt tot nu toe alleen een helm met mountainbiken.

Hij vindt een helm vooral onhandig. "Dan moet ik hem meenemen in de trein."

Ook Erik Zomerhuis (40) rijdt helmloos langs de gracht, zijn dochtertje Noor zonder helm voorop. Hij heeft wel nagedacht over het aanschaffen van een helm, toen Noor werd geboren, "maar het is er nooit van gekomen".

Hoewel hij er zelf geen draagt, vindt hij het goed als mensen dat wel doen. Voor hem zou de stap om er een te dragen kleiner worden als meer Nederlanders dat zouden doen. "In Denemarken is het heel gewoon, eigenlijk is het gek dat wij het niet gewoon vinden."

Lydia McLeod (28) is een van de weinige fietsers in het centrum die wel een helm draagt. "Ik ben opgegroeid in Schotland", verklaart ze. "Het is daar normaal, en ik blijf het doen hier."

Ze vindt het "een beetje" dom dat de meeste Nederlanders er niet aan willen. "Vooral als ik zie dat kinderen wel een helm dragen, maar hun ouders niet. Dan denken die kinderen: als ik ouder ben, hoeft het niet meer."

Na dertien jaar beschikt 11 Luchtmobiele Brigade weer over zware mortieren. De 120mm mortieren waren dertien jaar geleden wegbezuinigd, maar gezien de recente ontwikkelingen wil Defensie weer beschikken over dergelijke zware wapens.

"Het vergroot de gevechtskracht van de brigade ontzettend", zegt adjudant Sander tegen RTV Drenthe.

Vanwege hun veiligheid worden militairen alleen met hun voornaam genoemd. Sander herinnert zich nog goed dat de eenheid de zware mortieren kwijtraakte. "Dat was een aderlating voor onze brigade. Ik was alles tussen emotioneel en teleurgesteld." Hij is "superopgelucht" dat het systeem weer terug is.

De 11 Luchtmobiele Brigade is gespecialiseerd in snel optreden. De militairen worden per helikopter of vliegtuig naar een locatie gebracht en zijn snel inzetbaar bij crises. De 120mm mortieren zijn relatief makkelijk door de lucht te vervoeren.

Ceremonie

Tijdens een ceremonie worden de twee nieuwe mortierpelotons vandaag officieel geïntroduceerd. Ze zijn verdeeld over Assen en Schaarsbergen en zullen in het veld veel samen optrekken.

Na zoveel jaar afwezigheid moest de kennis over de mortieren worden bijgespijkerd. Daarom is geoefend met de zogeheten 'call for fire'. "We hebben vooraan in het terrein onze mensen zitten. Zij zien een bepaald doel. De informatie geven ze aan ons door. Dan doen wij onze berekeningen en kunnen de collega's uiteindelijk de granaat op het dek laten vallen", schetst eerste luitenant Martijn.

Wiel uitvinden

"We hoeven echt niet opnieuw het wiel uit te vinden, maar de situatie in de wereld is veranderd en ik merk dat de technologie ook echt veranderd is", vervolgt Martijn. "Sommige zaken zullen we gaan overnemen, maar sommige zaken zullen we op een andere manier gaan toepassen."

Volgens defensie zullen omwonenden weinig merken van oefeningen met zware mortieren. Die vinden uitsluitend plaats op grote schietterreinen zoals het Artillerie Schietkamp bij 't Harde of in het buitenland. "Je hebt best wat gebied nodig om dit soort effecten neer te leggen zonder daarbij schade aan te richten", legt Martijn uit.

PVV, VVD, NSC en BBB onderhandelen al langer dan een etmaal over de voorjaarsnota, er is nog geen overeenstemming. Het overleg werd gisteren kort onderbroken voor stemmingen in de Tweede Kamer, maar daarna ging het de hele nacht door.

Bronnen rond de onderhandelingen zeggen dat het er vanochtend even op leek dat het overleg afgerond zou worden, maar dat bleek toch niet zo te zijn.

Het overleg is met minister Heinen van Financiën en gisteravond laat sloot ook premier Schoof aan bij de onderhandelingen. Hij was eerder op de avond bij het staatsbanket met de sultan van Oman.

Het overleg over de bijstelling van de begroting verloopt van het begin af aan moeizaam. Vorige week lieten PVV en BBB al weten dat het "een hele klus" zou worden. Wilders zei dat er een "oceaan" van verschillen was. Het idee is dat de plannen donderdag in de ministerraad worden besproken. De ministerraad is deze week een dag eerder dan normaal vanwege Goede Vrijdag.

Het is onduidelijk hoe ver de onderhandelende partijen nu precies zijn. Het kabinet zou een oplossing hebben gevonden voor het btw-probleem. Dat werd veroorzaakt toen de btw-verhoging op theaters, musea, boeken en sport in november voorlopig van tafel ging. Het gat van 1,2 miljard euro in de begroting dat daardoor ontstond, zou nu worden opgevuld door de inkomstenbelasting minder te verlagen dan gepland, zo valt te horen rond de onderhandelingen.

Maar er liggen nog veel andere zaken op tafel, zoals meer geld voor gevangenissen, defensie, de klimaatdoelen en het stikstofprobleem. De partijen willen graag allemaal iets doen om de koopkracht van mensen te verbeteren, bijvoorbeeld via de verlaging van de energiebelasting, maar onduidelijk is nog waar ze precies op uitkomen.

Ook over de manier van begroten zitten partijen niet op één lijn: PVV, BBB en NSC vinden het bespreekbaar om de begrotingsregels op te rekken om meer mogelijk te maken, de VVD wil vasthouden aan de huidige begrotingsregels.

De voorjaarsnota: normaal gesproken een abc'tje, maar dit jaar is dat wel anders. Politiek verslaggever Marleen de Rooy legt het uit in de onderstaande video:

Criminelen hebben via een zelf gegraven tunnel voor zeker 10 miljoen dollar aan juwelen, horloges en andere kostbaarheden gestolen uit een juwelierszaak in Los Angeles.

De diefstal vond zondagavond (Amerikaanse tijd) plaats, maar werd de volgende ochtend pas opgemerkt door het personeel van de juwelier toen ze een gat ontdekten in de muur. De criminelen hadden door meerdere lagen beton een tunnel gegraven vanuit een verlaten, naastgelegen pand.

De eigenaren vermoeden dat de criminelen wekenlang gestaag door de muren heen hebben gegraven, zeggen ze tegen tv-zender NBC Los Angeles. Toen ze eenmaal in de winkel waren, ging er geen alarm af. De beveiligingscamera's waren uitgeschakeld door de inbrekers.

Serieus graafwerk

Ze plunderden vervolgens de zaak en ook kraakten ze twee kluizen. Waarschijnlijk hebben ze uren in de winkel, die vooral gouden juwelen verkoopt, doorgebracht.

De politie heeft nog niemand aangehouden en de FBI is inmiddels ook aangesloten bij het onderzoek, schrijft de Los Angeles Times. "Ze zijn door een paar hele dikke, oude muren gegaan", zei politieagent Raul Jovel tegen de krant. "Dit was serieus graafwerk."

Na de Hollywood-achtige inbraak vluchtten de inbrekers via hun eigen tunnel uit de juwelier, waarna ze wegreden in een auto.

De Amerikaanse oud-president Biden heeft voor het eerst sinds het aantreden van zijn opvolger Trump een publieke speech gegeven. In Chicago sprak Biden iets minder dan een half uur op een conferentie voor een organisatie die mensen met een beperking ondersteunt.

In zijn speech viel de 82-jarige Biden de regering-Trump fel aan. "In minder dan honderd dagen heeft deze nieuwe regering zoveel schade en verwoesting aangericht. Het is werkelijk adembenemend", zei Biden, die Trump overigens geen enkele keer bij naam noemde.

Volgens Biden is onder meer de Social Security Administration (SSA), de overheidsinstantie die in de VS uitkeringen aan onder anderen ouderen en gehandicapten verstrekt, "met een bijl" aangevallen.

Zorgen om sociale zekerheid

Ruim zeventig miljoen Amerikanen ontvangen een uitkering van de SSA. Volgens zakenman Elon Musk, die van Trump de opdracht heeft gekregen om te snoeien in de Amerikaanse overheid, wordt er via de SSA volop gefraudeerd met uitkeringen. Voor die claim droeg hij geen bewijs aan.

Als het aan Musk ligt, vertrekken er zeker 7000 werknemers bij de instantie en gaan er tal van kantoren dicht. De vrees is dat dit zal leiden tot flinke verstoringen in het socialezekerheidsstelsel in de VS, met bijvoorbeeld langere wachttijden en -lijsten en meer rompslomp voor mensen met recht op een uitkering.

Verder zijn er zorgen over de ongebreidelde toegang die het team van Musk heeft tot de systemen van de SSA, en daarmee dus tot de gegevens van tientallen miljoenen Amerikanen. Witte Huis-woordvoerder Leavitt benadrukte vandaag nog dat president Trump de toegang tot sociale zekerheid voor "zich aan de wet houdende, belastingbetalende" Amerikanen zal beschermen.

Biden beschuldigde de regering-Trump in zijn speech van "eerst schieten, en daarna mikken". Biden: "Ze willen het vernielen, zodat ze het kunnen beroven. En waarom willen ze dat? Zodat ze belastingvoordelen kunnen geven aan miljardairs en grote bedrijven."

Volgens Amerikaanse media is het geen verrassing dat de Democraat in zijn eerste grote speech als oud-president vol inzette op sociale zekerheid. Politiek analisten verwachten dat dit in november volgend jaar een van de belangrijkste thema's zal worden bij de tussentijdse verkiezingen voor het Congres.

Amerikanen gaan dan naar de stembus voor een nieuw Huis van Afgevaardigden en ook kiezen ze 33 nieuwe senatoren in de 100-koppige Senaat. De Republikeinen hebben op dit moment in beide huizen de meerderheid.

De grootste bekende inktvissoort, de zogenoemde kolossale inktvis, is voor het eerst gefilmd in zijn natuurlijke omgeving. Het dier werd in maart door onderzoekers op beeld vastgelegd nabij de afgelegen Zuidelijke Sandwicheilanden, in de zuidelijke Atlantische oceaan.

Met een onbemande onderzeeër troffen de onderzoekers op een diepte van 600 meter een pasgeboren, doorzichtig exemplaar van zo'n 30 centimeter lang aan. De beelden werden gemaakt en gedeeld door het Amerikaanse zee-onderzoeksinstituut Schmidt Ocean Institute.

De bewuste beelden:

Volwassen dieren, die niet doorzichtig zijn, kunnen inclusief tentakels naar schatting 12 tot 14 meter lang worden. Ze wegen dan zo'n 500 kilo, waardoor ze waarschijnlijk de zwaarste ongewervelde diersoort ter wereld zijn.

Maar wetenschappers weten verder vooral nog veel niet van de gigantische zeedieren, die leven in de diepzee rond Antarctica. Zo is de levenscyclus, het gedrag en hoe de inktvis precies jaagt nog een mysterie.

Exact een eeuw geleden werd de kolossale inktvis pas voor het eerst ontdekt, toen er tentakels in een maag van een potvis werden gevonden. Daarna is het dier slechts een paar keer waargenomen, meestal ging het dan om overleden dieren die waren aangetroffen door vissers.

Een van de wetenschappers die door het Schmidt Ocean Institute werd gevraagd het beeld van de kolossale inktvis te verifiëren, Kat Bolstad van de Auckland University of Technology, zegt in een persbericht dat het spannend was om de beelden als eerste te mogen bekijken.

"En het maakt je nederig als je bedenkt dat de kans groot is dat ze geen idee hebben van het bestaan van mensen", zegt Bolstad. "Al honderd jaar komen we ze voornamelijk tegen als prooiresten in de magen van walvissen en zeevogels."

Weerhaken

Niet zelden zitten potvissen vol littekens die waarschijnlijk zijn veroorzaakt door de weerhaken die aan het uiteinde van de tentakels van de inktvissoort zitten.

Die weerhaken, bedoeld om prooien vast te houden, zijn kenmerkend voor de kolossale inktvis en zijn ook goed te zien op de beelden van het jonge dier.

Het instituut meldt verder dat op een andere expeditie in januari eveneens in water nabij Antarctica een andere inktvissoort - de van kleur veranderende Galiteuthis glacialis - voor het eerst is gefilmd.

Schmidt Ocean Institute-directeur Jyotika Virmani noemt de twee waarnemingen op twee opeenvolgende expedities speciaal, "en het laat zien hoe weinig we hebben gezien van deze magnifieke bewoners van de Zuidelijke Oceaan", aldus Virmani.

De provincie Gelderland bevriest anderhalf jaar lang in vier gebieden vergunningsaanvragen voor activiteiten waarbij extra stikstof vrijkomt. Dat staat in documenten die Omroep Gelderland in handen heeft. Morgen worden de stukken gepubliceerd door de provincie.

Het gaat om vergunningen voor activiteiten als woningbouw, recreatie, bedrijventerreinen en agrarische bedrijven rond een aantal beschermde natuurgebieden. Daaronder vallen de Veluwe, Landgoederen Brummen, Willinks Weust en Bekendelle.

Het besluit gaat alleen over nieuwe plannen, niet over bestaande activiteiten, meldt Omroep Gelderland.

De huidige stikstofuitstoot in de natuurgebieden moet al drastisch omlaag en met dit besluit wil de provincie tegengaan dat er nog meer stikstof wordt uitgestoten. Daarnaast wil de provincie voorkomen dat een ondernemer nu een vergunning krijgt om iets te doen, maar die later weer wordt ingetrokken.

Uitzonderingen

Activiteiten waarbij tijdelijk stikstof wordt uitgestoten zijn uitgezonderd van het besluit. Net als activiteiten met een 'dwingende reden', zoals dijkversterkingen, verkeersveiligheidsprojecten of plannen van Defensie.

Gemeenten rond de Veluwezoom hadden ook om een uitzondering gevraagd voor woningbouw, maar die komt er niet. "Er zijn maar heel beperkt uitzonderingen gemaakt. We willen niet allemaal uitzonderingen die dan toch weer leiden tot extra stikstofuitstoot", schrijft het college in de stukken.