NOS Nieuws - Algemeen

Confrontatie hangt in de lucht in Venezuela. Het nationale leger is gemobiliseerd en burgermilities bereiden zich voor op oorlog. Ze staan oog in oog met een Amerikaanse vloot en troepenmacht vlak voor de kust. De massale Amerikaanse troepenopbouw is bedoeld om de druk op te voeren op de Venezolaanse leider Nicolas Maduro.

President Trump beschuldigt Maduro van leidinggeven aan een drugskartel. Er staat een premie van 50 miljoen dollar op zijn hoofd en het Cartel de los Soles komt maandag op de officiële Amerikaanse lijst van terroristische organisaties.

Het is voor het eerst in meer dan dertig jaar dat Washington zo veel militaire macht inzet in Zuid-Amerika. De architect van deze Amerikaanse troepenopbouw is niet Trump zelf, maar zijn buitenlandminister, Marco Rubio. "Hij is de belangrijkste kracht in Washington die regime change wil in Venezuela", zegt Latijns-Amerika-analist Phil Gunson vanuit de Venezolaanse hoofdstad Caracas.

Rubio (54) is geboren en getogen in Miami. Net als veel andere kinderen van Cubaans-Amerikaanse immigranten was hij al jong een fel tegenstander van de communistische Cubaanse revolutieleider Fidel Castro en van linkse Latijns-Amerikaanse politiek in het algemeen.

Tegen bondgenoot van links Cuba

Als lid van de Amerikaanse senaat, van 2011 tot begin dit jaar, groeit Rubio uit tot een van de invloedrijkste politici op buitenlandgebied. Cuba is voor hem een terugkerend thema. Hij verdedigt voortdurend het Amerikaanse economische embargo tegen Havana en roept op tot een politieke omwenteling op het eiland. En het roer moet ook om in Venezuela, zegt Rubio herhaaldelijk, omdat Caracas een nauwe bondgenoot is van Cuba en het regime economisch steunt.

"Rubio gelooft in het exporteren van Amerikaanse waarden naar de rest van de wereld", zegt Gunson, die werkt voor de denktank International Crisis Group. "De huidige operatie in de Caribische Zee is niet alleen gericht tegen Maduro, maar is een waarschuwing aan de hele regio: werk je samen met ons, dan heb je niets te vrezen, maar ga niet met ons sollen."

De huidige Amerikaanse operatie in de Caribische Zee lijkt op de gunboat diplomacy van vroeger. In de late 19de en 20ste eeuw zette Washington keer op keer de marine in om de wil van de VS door te drukken. Dat gebeurde onder meer in Mexico, Nicaragua en Cuba, en voor het laatst in Panama in 1990.

"De VS probeert heel Zuid-Amerika weer binnen de eigen invloedssfeer te krijgen, zoals het was aan het eind van de 19de eeuw," zegt Gunson.

Verschillende doelen

Op korte termijn hoopt Rubio dat de militaire druk Maduro ervan overtuigt om op te stappen of dat zijn hoge officieren hem afzetten, denkt Gunson. Wat Rubio betreft zou dat idealiter gevolgd worden door een machtsoverdracht aan de oppositie, "maar zowel de Amerikanen als de Venezolanen weten dat je de politieke realiteit na een omwenteling niet in de hand hebt, tenzij je Amerikaanse grondtroepen aan land hebt."

Dat laatste werkt in het voordeel van Maduro, denkt Gunson, want anders dan de havik Rubio is Trump terughoudend als het gaat om een invasie en een militaire bezetting van Venezuela. "Maduro denkt wellicht deze storm te kunnen uitzitten."

Sleutelfiguur Rubio was niet de enige die de militaire druk wilde opvoeren. Trumps naaste adviseur Stephen Miller is er ook enthousiast over, net als het Pentagon. "Al deze mensen rond Trump hebben verschillende doelen voor ogen met de campagne tegen Venezuela," zegt Gunson. "Rubio wil regime change, anderen willen Venezolaanse migranten in de VS sneller kunnen deporteren of denken de drugshandel zo te kunnen bestrijden. Rubio was slim en machtig genoeg om ze allemaal achter dit plan te krijgen."

VS-correspondent Rudy Bouma:

"Marco Rubio had al tijdens de eerste regeerperiode van Trump grote invloed op diens Venezuela-beleid. Hoewel hij toen slechts senator was, noemden diplomaten hem wel 'de schaduwminister voor Latijns-Amerika'. Dankzij Rubio ging Trump over tot strenge sancties, het erkennen van oppositieleider Juan Guaidó als legitieme winnaar van de verkiezingen in 2019 en dreigde de Amerikaanse regering toen al met een militaire optie. Nu Rubio minister van Buitenlandse Zaken is, heeft hij Trump tot een nog agressievere aanpak kunnen bewegen.

Voor Trump is regime change in dictaturen geen doel op zich. Hij kan prima overweg met dictators, zoals Poetin en Kim Jong-un, en hij steunt rechtse autoritaire leiders in Latijns-Amerika. Trump heeft vooral zijn oog laten vallen op de rijke oliebronnen van Venezuela, liet hij vorig jaar tijdens een campagnetoespraak nog doorschemeren.

Als de militaire druk op Venezuela uiteindelijk leidt tot het opstappen van Maduro, slaat Trump vele vliegen in één klap: olie, het beperken van de Venezolaanse migrantenstroom, een ideologische overwinning op het socialisme, maar ook het indammen van Chinese invloed in Venezuela."

De Braziliaanse oud-president Jair Bolsonaro is gearresteerd door de federale politie. Dat bevestigen zijn advocaten aan persbureau Reuters.

Over de reden van de aanhouding is niets bekendgemaakt, behalve dat die werd uitgevoerd op basis van een arrestatiebevel van het hooggerechtshof. De oud-president werd in september veroordeeld tot ruim 27 jaar cel voor het beramen van een staatsgreep. Hij werd toen niet vastgezet, maar onder huisarrest geplaatst.

Vorige maand tekenden de advocaten van Bolsonaro hoger beroep aan tegen de veroordeling, maar dat werd vorige week afgewezen. Vanaf komende week zou hij zijn celstraf moeten gaan uitzitten. Lokale media schrijven dat de aanhouding mogelijk is verricht om "de openbare orde te handhaven".

Nina Jurna, correspondent Latijns-Amerika:

"Dat het hooggerechtshof vanmorgen in alle vroegte de federale politie toch al opdracht gaf om Bolsonaro op te pakken komt omdat er volgens rechter Alexandre de Moraes vluchtgevaar dreigde. Bolsonaro zou vrijdagnacht geprobeerd hebben zijn enkelband kapot te maken.

Daardoor was er een risico 'voor het verstoren van de openbare orde', zei De Moraes. Dat zou onder meer te maken hebben met een gebedsdienst die de komende avond gepland is door Bolsonaro's zoon Flavio.

Via sociale media riep Flavio Bolsonaro de afgelopen dagen aanhangers op om zaterdagavond massaal naar het appartementencomplex van Bolsonaro te komen waar hij al vier maanden in huisarrest met enkelband zit, voor een wake. Bolsonaro is nu overgebracht naar het hoofdkwartier van de federale politie in Brasilia en wordt daar nu in een speciale ruimte vastgehouden. De verwachting is dat het hooggerechtshof in spoedzitting later vandaag bijeenkomt."

Bolsonaro's advocaten hebben meermaals gepleit voor een huisarrest in plaats van een gevangenisstraf. Ze wijzen daarbij op verschillende gezondheidsproblemen.

Hij werd tijdens een campagnebijeenkomst in 2018 in de buik gestoken. Daarna is hij meerdere keren opgenomen en heeft hij operaties ondergaan in verband met die aanval.

1500 aanhoudingen

De 70-jarige Bolsonaro was van 2019 tot 2022 president van Brazilië. Hij deed in 2022 een nieuwe gooi naar het presidentschap, maar verloor van de huidige president Lula. Duizenden aanhangers van Bolsonaro bestormden in januari 2023 in de hoofdstad Brasilia het Braziliaanse parlement, het presidentieel paleis en het hooggerechtshof. De politie verrichte 1500 aanhoudingen.

Bolsonaro stond ruim honderd dagen onder huisarrest. Hij moest een enkelband dragen en mocht geen sociale media gebruiken. Hij mocht alleen nog bezocht worden door zijn familieleden en advocaten.

De schaatsbaan van Winterwijk is vanochtend voor het eerst dit seizoen opengegaan. Om 08.15 uur konden de eerste schaatsers de baan op, even later waren zo'n vijftig tot zestig mensen rondjes aan het rijden.

Inmiddels is het ijs zodanig gesmolten dat de baan weer dicht is.

"Fantastisch!", aldus een van de vroege vogels bij Omroep Gelderland. "Ik hoorde vanmorgen dat de baan open was. Dus ik heb me snel aangekleed en ben deze kant op gegaan. Het is een wonderbaan."

De Winterswijkse IJsvereniging (1887) heeft het bevriezingsproces de laatste jaren geperfectioneerd. Millimeter voor millimeter wordt water over de speciale, witte baan gesproeid. Het hoeft dan maar eventjes te vriezen en er ontstaat een mooie ijsvloer.

Het was even spannend

Toch ging het niet helemaal vanzelf. "Het was even spannend", zegt voorzitter Auke Spijkstra. "Want het hield vannacht op met vriezen. Maar vanmorgen hadden we 5 millimeter, en dat was genoeg."

Spijkstra is trots, want hoe professioneel het er ook aan toe gaat, geen van 'zijn' medewerkers wordt er voor betaald. "Weet je wat het is, het zijn allemaal vrijwilligers hè, die superenthousiast worden als de mogelijkheid van vorst ook maar een beetje in de lucht hangt."

Eerste in Nederland

Afgelopen nacht hebben ploegen van twee man per keer steeds drie uur gewerkt. "Doordat onze baan wit is, vriest het beter aan. Ik weet niet zeker of we de eerste in Nederland zijn, maar ik denk niet dat er andere banen al open zijn", aldus Spijkstra vanochtend.

De schaatspret in Winterwijk duurde maar een paar uur. Rond het middaguur sloot de ijsvereniging de baan omdat het ijs onbetrouwbaar werd.

In de haven van Los Angeles is brand uitgebroken op een vrachtschip. De burgemeester van de Amerikaanse stad heeft bewoners van omliggende wijken opgeroepen om binnen te blijven en een veilige plek op te zoeken. Het containerschip heeft gevaarlijke stoffen aan boord.

Er is niet bekendgemaakt om welke stoffen het gaat. De brand is nog altijd niet geblust.

De One Henry Hudson kwam woensdag aan uit Tokio en voer onder de vlag van Panama. Volgens de brandweer brak de brand gisteravond lokale tijd uit op een van de lagere dekken en verspreidde het vuur zich vervolgens over meerdere verdiepingen. Ook was er een explosie te horen.

Ademhalingsapparatuur

De 23 bemanningsleden hebben het in 2008 gebouwde schip veilig verlaten. Niemand is gewond geraakt.

Meer dan honderd brandweerlieden bestrijden het vuur. Zij dragen speciale ademhalingsapparatuur vanwege de gevaarlijke stoffen die in het vrachtruim zijn opgeslagen. De autoriteiten monitoren de luchtkwaliteit in de omgeving. De haven van Los Angeles is een van de drukste havens van Noord-Amerika.

Zo wordt de brand op het containerschip geblust:

In Colombia is een grote lading drugs onderschept die op het punt stond naar Nederland verscheept te worden. Volgens president Petro gaat het om de grootste drugsvangst van de afgelopen tien jaar.

In totaal werd 14 ton cocaïne in beslag genomen in de haven van Buenaventura, de belangrijkste havenstad aan de westkust van Colombia. Het Colombiaanse ministerie van Defensie zegt dat de drugs in een container met bestemming Nederland zaten.

Het ministerie heeft berekend dat daardoor voorkomen is dat 35 miljoen 'doses' cocaïne verhandeld en gebruikt zijn. De lading had volgens de autoriteiten een waarde van omgerekend ongeveer 337 miljoen euro.

Op beelden op het X-account van president Petro zijn speurhonden te zien:

De Colombiaanse nieuwssite RCN Noticias schrijft dat de drugs in tientallen zakken van 50 kilo zaten. Het is niet duidelijk of bij de operatie mensen zijn opgepakt.

"Mijn voormalige commandant mocht me niet en stuurde me op zelfmoordmissies, maar ik kwam altijd terug. Toen deserteerde ik", zei de Oekraïense militair Jevgen (38) dit jaar tegen de Duitse omroep DW. Hij ging uiteindelijk terug het leger in, maar dat doet lang niet iedereen.

Het aantal strafzaken in Oekraïne tegen afwezige militairen is fors gestegen, komt naar voren uit cijfers van het Openbaar Ministerie in het land. De statistieken over afwezigheid zijn niet heel secuur, maar wijzen op een groeiend gevaar voor Oekraïne.

Militairen aan het front zien desertie als een van de grootste uitdagingen om de strijd vol te houden, vertellen ze aan de NOS.

Vele tienduizenden strafzaken

Tot en met oktober dit jaar zijn 21.600 strafzaken wegens desertie geregistreerd en zijn 162.500 onderzoeken gestart naar militairen die zonder toestemming afwezig waren. Het gaat om mensen zoals Jevgen, die in principe nog wel willen terugkeren.

Ter vergelijking: over heel vorig jaar werden 23.300 desertiestrafzaken geregistreerd en 67.800 onderzoeken naar militairen die zonder toestemming afwezig waren. Die tweede categorie is in twee jaar tijd explosief gestegen. Vorig jaar kwam Kyiv daarom met een tijdelijke regeling: overtreders kregen geen straf als ze terugkeerden op hun post.

Wat is het verschil?

Een militair deserteert als hij dienst weigert, wegvlucht en niet van plan is terug te keren. Afwezigheid zonder toestemming is een andere vorm van dienstweigering. Op beide delicten staan jarenlange celstraffen.

De tweede categorie is zeer breed. Een militair die na verlof wegblijft van zijn eenheid en bijvoorbeeld officieel bezwaar aantekent tegen zijn commandant of werkomstandigheden, valt eronder.

Die militair kan oogluikend in een andere eenheid worden opgenomen. Als de soldaat Oekraïne uit vlucht, kan alsnog een desertiezaak worden gestart.

Jevgen bleef anderhalve maand zoek. "Ik childe een beetje, want ik had al jaren geen vakantie gehad", vertelde hij in april aan DW. De man uit Marioepol had tien jaar op rij tegen het Russische leger gevochten. "De oorlog had me verwoest." Uiteindelijk meldde hij zich bij de militaire politie en kwam hij bij een andere brigade terecht.

Het is gissen in hoeveel van de vele tienduizenden zaken de bewuste militair later de wapens weer heeft opgepakt. Volgens kenners zitten in de statistieken dubbeltellingen, bijvoorbeeld van mensen die vaker afwezig zijn geweest.

Maar er kunnen ook meer zaken zijn dan de statistieken laten zien. Een Oekraïense commandant zei onlangs dat er juist meer militairen gevlucht zijn, maar dat het vaak niet wordt geregistreerd.

'Gewelddadig ronselen speelt een rol'

"Ongeacht hoeveel het er precies zijn, het belangrijkste is de trend", zegt Ian Proud. Hij is verbonden aan de Amerikaanse denktank Quincy Institute for Responsible Statecraft, werkte jarenlang als Britse diplomaat in Rusland en volgt de oorlog in Oekraïne op de voet.

Proud ziet een verband met de groeiende weerstand onder burgers tegen de zogenoemde 'busificatie'. Dat is de hardhandige manier waarop dienstplichtige Oekraïners worden geronseld.

Op sociale media gaan talloze beelden rond, aangewakkerd door pro-Russische kanalen, van Oekraïense mannen die van de straat worden geplukt. Soms worden ze geslagen en met busjes afgevoerd. Op andere filmpjes komen omstanders ertegen in actie.

Deze videobeelden zijn op locatie en tijd geverifieerd door de NOS. Ze zijn gedeeld als voorbeelden van busificatie. Dat lijkt inderdaad aannemelijk, maar is niet volledig te controleren:

Het Oekraïense leger blijft vastberaden tegen de invasiemacht vechten, zegt Oekraïne-specialist Julia Soldatiuk-Westerveld (Clingendael). Maar de militairen staan aan het front onder groeiende druk, zoals in de stad Pokrovsk die langzaam wordt omsingeld.

"Het is niet meer als aan het begin van de oorlog, toen meer mensen gemotiveerd waren hun land te verdedigen. Nu betekent naar het front gaan dat de kans klein is dat je terugkomt." Dat vooruitzicht maakt het er niet makkelijker op mensen te rekruteren zonder enige militaire ervaring, legt ze uit.

'Deserteren uit Russisch leger is moeilijker'

Ondertussen trommelt Moskou maandelijks naar schatting zo'n 30.000 nieuwe militairen op. Hoeveel Russen deserteren is onduidelijk. Vorig jaar stond in onafhankelijke Russische media dat er in drie jaar oorlog tienduizenden waren gevlucht.

"Het is veel moeilijker uit het Russische leger te vluchten dan uit het Oekraïense", zegt Rusland-kenner Mark Galeotti, onder meer verbonden aan de Britse denktank RUSI. Achter de frontsoldaten staan andere eenheden die moeten voorkomen dat Russen zich terugtrekken. "En je kan in Rusland niet zomaar een treinkaartje kopen zonder je paspoort."

Correspondent Christiaan Paauwe sprak in januari in Moldavië met gevluchte Oekraïense militairen:

Poetin heeft de tijd aan zijn kant, denkt Galeotti. Rusland lijdt zeer zware verliezen, maar kan die beter compenseren. "Oekraïne kan dit oorlogstempo niet nog een jaar volhouden, denk ik." Beide partijen verliezen volgens hem, maar Kyiv sneller dan Moskou.

"Ik denk dat de cijfers op zichzelf niet zo veel zeggen", zegt Soldatiuk-Westerveld. "Beslissend is de houding van westerse partners van Oekraïne." Simpel gezegd: zolang Europese bondgenoten Kyiv openlijk blijven steunen, kan het land zich blijven verdedigen.

Proud denkt dat Oekraïne voorlopig nog voldoende militairen heeft om door te vechten, maar dat het land de oorlog langzaam verliest. "Het beste zou een vredesdeal zijn. Die zal pijnlijk worden voor Oekraïne, maar niet zo pijnlijk als nog eens tienduizenden mensen verliezen."

Goedemorgen! In Den Haag demonstreren jonge slachtoffers van de toeslagenaffaire en in Zuid-Afrika begint de G20-top.

Eerst het weer: vandaag is het droog en schijnt geregeld de zon. Bij een matige zuidenwind wordt het 3 tot 6 graden. Zondag valt van enige tijd sneeuw of natte sneeuw, later gaat de natte sneeuw over in regen. Na het weekend blijft het wisselvallig bij maxima rond een graad of 7.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Demissionair minister Karremans twijfelde één dag na zijn ingreep bij chipfabrikant Nexperia of die maatregel wel zin had. Daarom mengde hij zich actief in een zaak die een dag later bij de rechter speelde, blijkt uit een brief in handen van de NOS.

Karremans heeft juist gezegd dat beide dingen los van elkaar staan. Hoogleraar Ondernemingsrecht Harm-Jan de Kluiver noemt het "merkwaardig" dat een minister zo snel twijfelt aan een maatregel.

De ingreep van Karremans leidde tot een hoogoplopend diplomatiek conflict met China. Pas deze week schortte hij de maatregel op.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Femke Kok heeft haar goede vorm voortgezet. Na haar wereldrecord op de 500 meter vorige week, was ze afgelopen nacht de snelste op de 1000 meter in Calgary. Het podium was volledig Nederlands: Isabel Grevelt werd tweede en Marrit Fledderus derde.

Fijne dag!

Republikeins Congreslid en Trump-criticus Marjorie Taylor Greene verlaat in januari het Huis van Afgevaardigden. Dat heeft ze bekendgemaakt in een video en brief op sociale media.

Greene stond sinds het begin van haar politieke carrière nauw aan de zijde van president Trump, maar nam de afgelopen maanden publiekelijk afstand. Ze viel hem onder meer aan vanwege zijn standpunt over documenten rond de rijke zedendelinquent Jeffrey Epstein. Zo zei ze dat het Witte Huis er goed aan zou doen alle documenten vrij te geven die duidelijkheid moeten geven over de schaal van het misbruik door Epstein.

Trump plaatste daarna op Truth Social dat Greene vooral "klaagt" en gefrustreerd is, omdat hij haar niet zou terugbellen. Verder noemde hij Greene een "tierende gek" en zei hij dat ze naar "uiterst links" is afgedreven.

Brief van vier pagina's

De 51-jarige Greene zit sinds 2021 in het Huis van Afgevaardigden voor een district in de staat Georgia. Trump zei onlangs dat hij de kandidaat zal steunen die het volgend jaar tegen haar opneemt bij de tussentijdse verkiezingen, "als de juiste persoon zich verkiesbaar stelt".

Greene zegt in de video dat het haar besluit is om te stoppen en dat ze haar achterban een haatcampagne wil besparen. "Ik wil mijn district niet opzadelen met een strijd die wordt aangejaagd door de president voor wie we allemaal hebben gevochten," zegt ze. Op 5 januari legt ze haar functie neer.

Naast de video plaatste Greene ook een vier pagina's tellende brief waarin ze op Trump reageert. Daarin schrijft ze onder meer dat ze het Amerikaanse volk altijd op de eerste plaats zal zetten. "Opkomen voor Amerikaanse vrouwen die op hun veertiende zijn verkracht, verhandeld en misbruikt door rijke en machtige mannen zou er niet toe moeten leiden dat ik een verrader word genoemd en word bedreigd door de president van de Verenigde Staten, voor wie ik heb gestreden."

Bekijk hier een fragment uit de video:

In de video noemt ze het "oneerlijk en verkeerd" dat Trump haar aanviel omdat ze het soms niet met hem eens was. "Loyaliteit moet van twee kanten komen," zei ze. "We moeten kunnen stemmen naar ons geweten en de belangen van ons district vertegenwoordigen, dat is letterlijk onze functienaam."

Trump heeft Greene's vertrek bij ABC News "geweldig nieuws voor het land" genoemd. Hij zegt niet op de hoogte te zijn geweest van haar besluit. "Nee, het maakt niet uit, weet je. Maar ik vind het geweldig," zei hij. "Ik denk dat ze gelukkig zou moeten zijn."

Minister Karremans twijfelde direct na zijn ingreep bij chipfabrikant Nexperia of die maatregel wel zin had. Daarom mengde hij zich actief in de zaak die een dag later bij de rechter speelde. Dat blijkt uit een brief die in handen is van de NOS. Karremans zegt juist keer op keer dat zijn ingreep en de zaak bij de rechter los van elkaar staan.

Door in te grijpen kon hij belangrijke beslissingen bij Nexperia tegenhouden als die de chipproductie in Europa in gevaar zouden brengen. Volgens de demissionaire minister van Economische Zaken was de maatregel noodzakelijk, omdat het "een kwestie van dagen en uren" zou zijn voordat de Chinese directeur van Nexperia het bedrijf zou "leegtrekken" en naar China zou verplaatsen. Hij greep in met een bevel op basis van een wet uit 1952 die nog nooit eerder was gebruikt.

In het Nexperia-bestuur waren ook zorgen over de Chinese topman. Een aantal bestuursleden stapte daarom op 1 oktober, een dag na de ingreep van Karremans, naar de Ondernemingskamer. Dat is een speciale rechter die beslist over ruzies binnen bedrijven.

Brief naar de rechter

Diezelfde dag stuurde de landsadvocaat namens de minister een brief naar die rechter. Daarin staat dat Karremans vreest dat zijn bevel wordt genegeerd. Volgens Karremans is "allerminst zeker" dat er naar zijn bevel wordt geluisterd.

Er dreigen "op hele korte termijn cruciale bedrijfsprocessen, goederen en kennis verloren te gaan door verplaatsing ervan naar locaties buiten Europa", staat in de brief. Daarmee zou "een feitelijk onomkeerbare situatie" ontstaan. "Een spoedig optreden van de Ondernemingskamer kan dat voorkomen."

Ministerie ontkent

In een reactie aan de NOS blijft de demissionaire minister erbij dat het bevel nodig was en volledig losstaat van de procedure bij de Ondernemingskamer. "Deze ziet alleen toe op het belang van een bedrijf, terwijl het bevel gaat over het brede publieke belang", schrijft een woordvoerder van de minister.

Karremans ontkent ook dat hij de rechter nodig had. "De minister had niet de Ondernemingskamer nodig om (succesvol) in te grijpen met het bevel."

Onafhankelijke deskundigen zien dat anders. "Het is merkwaardig dat de minister zo snel twijfelt of zijn maatregel wel zin heeft", zegt Harm-Jan de Kluiver, hoogleraar Ondernemingsrecht bij de Radboud Universiteit.

"Uit de brief blijkt dat de minister op dat moment hevig twijfelde aan het middel waarmee hij ingreep", zegt ook Steef Bartman, voormalig hoogleraar Ondernemingsrecht aan de Universiteit Leiden en de Universiteit Maastricht. "De minister wilde snel en hard ingrijpen. De rechtszaak was voor hem óók een mogelijkheid om zijn doel te bereiken."

De deskundigen denken niet dat de rechter zich onder druk heeft laten zetten door de brief. "De minister kan zoveel willen, maar de Ondernemingskamer beslist uiteindelijk zelf", zegt Bartman.

Nadat de Nexperia-bestuursleden, met steun van de minister, naar de Ondernemingskamer waren gestapt, besloot de rechter bij "hoge uitzondering" om de Chinese directeur van Nexperia nog diezelfde dag aan de kant te zetten.

Ingreep niet teruggedraaid

De vraag is waarom Karremans zijn unieke ingreep toen niet terugdraaide, want de situatie leidde tot een politieke rel met China. De meeste chips van Nexperia worden in fabrieken in China gemaakt, maar die mochten het land niet meer uit. Dat had vooral voor de auto-industrie grote gevolgen. Automakers hebben de chips nodig: zonder Nexperia-chips kan een auto de fabriek niet uit.

"Je weet dat zo'n maatregel een tegenreactie gaat oproepen", zegt hoogleraar De Kluiver. "Als de Chinese directeur aan de kant is gezet, wat is dan precies nog het nut van het bevel?"

Pas afgelopen woensdag schortte Karremans zijn ingreep op. Hij zag toen geen gevaar meer dat Nexperia zijn chipproductie naar China zou verplaatsen, omdat de rechter de Chinese directeur begin oktober al had geschorst.

"Waarom trek je dat bevel niet onmiddelijk in?", zegt De Kluiver. "Waarom gebeurde dat niet begin oktober? Ik heb me dat vanaf het begin afgevraagd. Deze brief bevestigt dat er geen goede reden meer was om dat bevel overeind te houden. Een schorsing van de Chinese directeur was namelijk precies wat Karremans wilde bereiken."

China

Het Chinese ministerie van Handel reageerde afgelopen woensdag gematigd positief op het intrekken van het bevel door Karremans, maar is nog niet tevreden. China vindt dat de zaak bij de Ondernemingskamer een duurzame oplossing nog in de weg staat.

Het aantal kinderen dat werd meegenomen bij de ontvoering op een katholieke kostschool in het westen van Nigeria is opgelopen tot ruim 300. Volgens een lokale christelijke organisatie zijn daarnaast twaalf leraren ontvoerd.

Eerder werd gezegd dat er zeker tientallen kinderen en personeelsleden waren gekidnapt, maar exacte aantallen ontbraken nog. Het hoofd van de christelijke organisatie komt nu, na een uitgebreidere telling, op een veel groter aantal ontvoerde mensen uit.

De ontvoering was in de nacht van donderdag op vrijdag op St. Mary's School in Papiri, in de deelstaat Niger. Gewapende mannen drongen de school binnen en namen leerlingen mee, vermoedelijk in voertuigen. Een beveiliger zou tijdens de aanval zijn neergeschoten.

Van de kinderen ontbreekt vooralsnog elk spoor. Er wordt gevreesd dat de ontvoerders met hen de wildernis zijn ingetrokken. Militairen en veiligheidstroepen zijn inmiddels in het gebied ingezet.

Criminele bendes

Wie er achter de ontvoering zit, is nog onduidelijk. In Nigeria worden dergelijke ontvoeringen vaak gepleegd door criminele bendes die losgeld eisen. Vooral vrouwen en kinderen zijn een doelwit, omdat zij hogere bedragen opleveren.

De lokale overheid had eerder gewaarschuwd voor een verhoogd risico op ontvoeringen en scholen daarom opgedragen gesloten te blijven. Toch opende St. Mary's School de deuren, zegt de deelstaatregering. "St. Mary's besloot te heropenen zonder toestemming of melding, en stelde zo leerlingen en personeel bloot aan een vermijdbaar risico," aldus de staatssecretaris van Niger.

Afgelopen maandag werden ook al 25 schoolmeisjes en een leerkracht ontvoerd in het plaatsje Maga, in het noordwesten van het land. Een andere leraar en een bewaker van de school werden doodgeschoten toen ze meisjes probeerden te beschermen. Woensdag werden in Centraal-Nigeria twee bezoekers van een kerk gedood bij een aanval door gewapende mannen. De predikant en enkele andere aanwezigen werden ontvoerd.

President Trump en de aanstaande burgemeester Mamdani van New York lijken de strijdbijl te hebben begraven. De twee ontmoetten elkaar voor het eerst sinds de verkiezing van Mamdani. Het gesprek in het Witte Huis ging vooral over hun gezamenlijke doelen in plaats van over hun meningsverschillen.

De ontmoeting was op verzoek van Mamdani, een socialistische Democraat. Er werd vooraf verwacht dat het gesprek gespannen zou verlopen. De Republikeinse president noemde Mamdani eerder een "100% communistische gek" en een "volslagen idioot". Mamdani op zijn beurt noemde de regering-Trump "autoritair" en omschreef zichzelf als "Donald Trumps ergste nachtmerrie."

Maar van die vijandigheid was weinig te merken. De twee spraken onder meer over betaalbare huisvesting en de hoge kosten van boodschappen en nutsvoorzieningen. Mamdani maakte tijdens zijn campagne succesvol gebruik van de onvrede over de inflatie om kiezers te bereiken. Trump zei dat hij dat herkent. "Ik denk dat hij sommige conservatieven echt zal verrassen," zei de president in de Oval Office.

Volgens Trump willen ze allebei de criminaliteit terugdringen, en hij denkt dat ze het daarover goed met elkaar kunnen vinden. Mamdani zei andersom dat hij ernaar uitkijkt om samen te werken om New York voor iedereen betaalbaar te maken.

Fascist

Op de vraag van een journalist aan Mamdani of hij Trump een fascist vindt, onderbrak de president hem: "Zeg maar gewoon ja, ik vind het niet erg!" Op een ander moment werd Mamdani gevraagd waarom hij met het vliegtuig naar Washington is gegaan in plaats van de trein. Trump zei toen dat de Mamdani, die nog wel officieel moet worden geïnstalleerd als burgemeester, hard werkt en vliegen sneller is. "Ik zal voor je opkomen", voegde Trump toe.

Nieuwsuur maakte eerder deze video over de pijlsnelle opkomst van Mamdani:

De warme toon van het gesprek staat in schril contrast met de harde woorden tijdens de verkiezingscampagne. Aan de vooravond van de stembusgang schreef Trump op sociale media nog: "Ik ben ervan overtuigd dat New York een totale economische en sociale ramp wordt als Mamdani wint."

Maar die toon is inmiddels een stuk milder. Toen Trump werd gevraagd of hij zich thuis zou voelen in New York onder de aanstaande burgemeester, zei de president: "Dat zou ik echt, vooral na deze ontmoeting".

In Streefkerk, in de Alblasserwaard in Zuid-Holland, is vogelgriep vastgesteld op een biologische leghennenbedrijf, meldt het ministerie van Landbouw. De 16.000 dieren op het bedrijf worden gedood om verspreiding van het virus tegen te gaan.

In een straal van tien kilometer rond het bedrijf zijn nog twee bedrijven met pluimvee gevestigd. In dat gebied zijn extra maatregelen genomen. Zo mogen er geen vogels en eieren worden vervoerd.

De afgelopen week is onder meer vogelgriep vastgesteld op een pluimveebedrijf in Terschuur, in de Gelderse Vallei. Daar moesten 62.000 kippen worden gedood. In het westen van Groningen werden 56.000 dieren afgemaakt op een vleeskuikenbedrijf in Opende. In een natuurgebied bij Den Haag werden tientallen dode zwanen gevonden die het virus hadden opgelopen.

Vanwege de vogelgriep geldt er sinds half oktober een landelijke ophokplicht. De dieren moeten ook worden afgeschermd, om te voorkomen dat ze worden besmet door uitwerpselen van overvliegende vogels.

De klimaattop in Brazilië lijkt tot in de late uurtjes door te moeten, of zelfs tot voorbij de deadline nodig te hebben om tot een deal te komen. De vraag is of er überhaupt een deal komt. Want er wordt inmiddels, onderhandelingstactiek of niet, zelfs hardop uitgesproken dat de landen het misschien wel helemaal niet tot een akkoord weten te brengen.

Reden voor de hoogoplopende discussie aan het einde van de top is de concepttekst die het Braziliaanse voorzitterschap van de top vanochtend vroeg publiceerde. Daarin is de veelbesproken routekaart om fossiele brandstoffen af te bouwen niet opgenomen, tot grote irritatie van landen die dit een heel belangrijk onderdeel vinden van de top. Ook de EU wil dat er meer wordt gedaan om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan.

Andersom eisen met name de armere landen dat er vanuit de rijke landen meer geld beschikbaar komt voor klimaatadaptatie, dus bijvoorbeeld voor het verhogen van dijken of klimaatbestendig maken van wegen en woonwijken. Drie keer zoveel geld willen ze daarvoor. Zonder tegemoetkoming van de rijke landen ook geen toezeggingen over het verminderen van de uitstoot, houden de arme landen vol.

'Zwakke deal'

Eurocommissaris Hoekstra van Klimaat windt er geen doekjes om in een korte toespraak die hij achter gesloten deuren hield, maar bij hoge uitzondering heeft laten publiceren op de website van de Europese Commissie. De concepttekst die er lag, zou betekenen dat de top zou worden afgesloten met een zwakke deal, vindt hij. "Onder geen enkele omstandigheid gaan we dit accepteren", waarschuwt hij. "Liever geen deal dan een slechte deal", klinkt het achter de schermen.

Hoekstra hekelt dat er in de concepttekst niet wordt gerept over ambitieuzere klimaatdoelen, over wetenschap of over het uitfaseren van fossiele brandstoffen. "Het probleem wordt steeds groter, maar we leggen de lat steeds lager. Dit is onacceptabel", zegt hij in zijn toespraak.

Juist voor de EU is het onder meer pijnlijk dat alle verwijzingen naar het uitfaseren van fossiele brandstoffen zijn geschrapt uit de conceptversie van de tekst op de laatste dag van de top. In reactie op het relatief onverwachte plan om een 'routekaart' te maken om van de fossiele brandstoffen af te komen, reageerde hij positief. Wellicht zou hij het geen routekaart noemen, maar het idee achter het plan stond hem aan.

Dat gevoel hadden zo'n 80 andere landen ook in meer of mindere mate. Ook zij steunden het plan. Een deel van die landen schaarde zich ook achter het voornemen van Colombia en minister Hermans van Klimaat en Groene Groei om een speciale top te organiseren voor de afbouw van fossiele brandstoffen.

Saudi-Arabië

Voor een deel van de gas- en olieproducerende landen zijn de ambitieuze uitfaseerplannen voor fossiele brandstoffen onacceptabel. In het bijzonder Saudi-Arabië wordt genoemd als partij die traineert en blokkeert.

Of een succes op de top daadwerkelijk geblokkeerd zal worden door alle onenigheid die nog altijd niet is opgelost, zal nog wel even de vraag blijven. Historisch gezien rolt er vrijwel altijd een akkoord uit de klimaattop, hoe teleurstellend dat resultaat voor de betrokken partijen soms ook is. Achter gesloten deuren onderhandelen de partijen nog verwoed verder om tot een deal te komen.

Eurocommissaris Hoekstra is enige tijd terug gezien bij de deur van het voorzitterschap van de klimaattop, waar hij naar binnen is gegaan. Buiten het zicht van de mensenmassa die daar voor de deur staat te posten, zullen de Brazilianen vanavond of wellicht dit weekend laten zien of hun klimaatdiplomaten inderdaad zo behendig zijn als vooraf werd gedacht.

Lale Gül vreest voor het stoppen van haar persoonsbeveiliging. De schrijfster zegt te hebben gesproken met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en die heeft volgens haar besloten haar beveiliging op korte termijn stop te zetten.

"Ik heb vannacht geen oog dichtgedaan door dit besluit. Ik wil niet alleen op het Media Park lopen zonder beveiliging", zegt ze tegen het ANP.

Volgens de schrijfster geeft de NCTV als reden dat de dreigementen online zijn en niet serieus genomen moeten worden. Ze zegt dat ze die argumentatie niet begrijpt en dat ze de beslissing zal aanvechten. "Ik heb meer dreiging dan ooit tevoren. Zij besloten mij destijds in de beveiliging te zetten."

Begin augustus werden twee mannen opgepakt voor het bedreigen van Gül. Later die maand werd nog een derde man gearresteerd. Gül zegt dat de mannen concrete plannen hadden om haar iets aan te doen.

Onderduiken

"Het waren zulke empathieloze mensen die ik gisteren sprak", zegt ze over haar gesprek met de NCTV. "Nederland leert nooit van haar fouten. Na Peter R. de Vries, na Pim Fortuyn, na Theo van Gogh, het boeit ze geen ene moer. Ze laten me zomaar vallen. Mevrouw Gül, het is vanaf nu uw eigen verantwoordelijkheid."

De NCTV laat aan het ANP weten niet te reageren op individuele zaken.

De 28-jarige Gül heeft al sinds het verschijnen van haar debuutroman Ik ga leven in 2021 last van bedreigingen vanuit de extremistisch-islamitische hoek. De Turks-Nederlandse opiniemaker dook als gevolg daarvan onder. In het boek schrijft ze over de beklemming van opgroeien in een streng-islamitisch gezin.

Bekende namen in de Nederlandse muziekwereld reageren geschrokken op het plotselinge overlijden van zanger René Karst. Uit de reacties en de vele steunbetuigingen op sociale media wordt duidelijk hoe groot de betrokkenheid van de 59-jarige Karst was bij de muziekindustrie en dat hij oog had voor zijn omgeving.

De Drentse zanger werd bekend met feestnummers als Supergave tijd (2007), Liever te dik in de kist (2016) en Atje voor de sfeer (2019). Hij was ook actief als liedjesschrijver en werkte met veel Nederlandse artiesten samen.

"Hij was ook altijd bezig om nieuw talent een platform te geven. Hij was een manusje van alles in de muziekwereld. Iedereen kon bij hem terecht voor raad en daad", zegt vriend en collega-zanger Stef Ekkel tegen de NOS. Met Ekkel maakte Karst Liever te dik in de kist, de hit waarmee hij landelijk doorbrak.

'Een van de meest geliefde mensen'

"De troubadour is niet meer... rust zacht lieve René Karst", schrijft zanger Jan Smit op Instagram. Zijn zus, zangeres Monique Smit, omschrijft Karst als "een geweldige artiest en bovenal een lieve man". "Dank voor altijd een luisterend oor en goede adviezen, de mooiste teksten, gedichten en liedjes."

Zanger Wolter Kroes zegt op Instagram veel verdriet te hebben van het overlijden van Karst. "René was een van de meest geliefde mensen uit ons vak." "Mijn hart huilt, één van de liefste, attentste collega's, die ons allemaal zo dierbaar is", schrijft ook zangeres Samantha Steenwijk.

"Rust zacht lieve René, bedankt voor alle tijd, wijsheid en muzikaliteit die we samen hebben gedeeld", reageert zanger Frans Duijts.

Samenleving

Bekenden omschrijven Karst als "kunstenaar op zijn gitaar" en als iemand die bovenal iets wilde betekenen voor een ander.

Voorafgaand aan zijn doorbraak als muzikant was hij een periode gemeenteraadslid voor het CDA in zijn woonplaats Hoogeveen. Vanaf 2019 was hij ambassadeur voor de Stichting Lezen en Schrijven en sinds vorig jaar ook voor de CliniClowns.

"Het overlijden van René Karst raakt ons allemaal in Hoogeveen", laat burgemeester Martijn Breukelman aan RTV Drenthe weten. "René was een echte trots van onze stad: een getalenteerde muzikant, een betrokken inwoner en iemand die altijd zijn Hoogeveense hart liet zien. We zullen hem herinneren om zijn muziek en zijn inzet voor de samenleving."

Theaterachtergrond

Zijn betrokkenheid nam hij ook mee naar het podium, zegt Willie Oosterhuis, organisator van feesten met Nederlandstalige muziek. "Je hebt artiesten... die komen langs, doen hun ding en zijn weg. Als René kwam, dan was hij er. Dan had hij aandacht voor iedereen."

Zelf bleef Karst ingetogen, stelt zanger Anton Geerts van feestduo de Dikdakkers: "Als wij op het podium komen dan is dat met heel veel bombarie. Dat was met René niet. Hij was nog altijd die troubadour met die gitaar."

Het had volgens Ekkel en Oosterhuis alles te maken met zijn theaterachtergrond en de wil om verhalen te vertellen. De zanger begon zijn loopbaan in het theater als Duo Karst, samen met zijn moeder. Binnenkort zou hij starten met een nieuwe theatertour.

"Toen Liever te dik in de kist zo explodeerde, leerde René ineens een heel andere kant van de muziek kennen. Hij stond in plaats van in de theaters ineens in de feesttenten. Dat vond hij prachtig", zegt Ekkel.

Toch was het theater in de liedjes van Karst nooit ver weg, benadrukt zijn muzikale vriend. "Zijn liedjes waren nooit standaardliedjes. Het waren goed doordachte teksten."

Een grizzlybeer heeft in Canada een groep van twintig scholieren en leraren aangevallen. Daarbij raakten drie leerlingen en een leraar zwaargewond, melden Canadese media.

Zeven anderen zijn ter plekke behandeld en hoefden niet naar het ziekenhuis.

De aanval vond gisteren plaats op een wandelpad in Bella Coola in Brits-Columbia, in het westen van Canada. De groep nam na een wandeling een lunchpauze toen de beer aanviel.

Volgens Canadese media probeerden de leraren de leerlingen te beschermen door het dier met pepperspray en een afschrikapparaat (bear banger) weg te jagen.

Natuurgebied mijden

Een moeder van een 10-jarige leerling vertelt dat de zwaargewonde docent "de volle laag kreeg". Haar zoon bleef ongedeerd, maar is volgens de moeder getraumatiseerd door het voorval.

"Hij rende voor zijn leven", vertelt ze aan Canadese media. Volgens haar zoon kwam de beer zo dichtbij dat hij de vacht van het dier kon voelen.

De autoriteiten hebben de leeftijden van de scholieren nog niet bekendgemaakt, maar volgens Canadese media gaat het om basisschoolleerlingen.

Naar de beer wordt nog gezocht. De Canadese autoriteiten hebben mensen aangeraden om het natuurgebied waar de aanval plaatsvond, te mijden en om binnen te blijven. De school van de leerlingen is vanwege het incident gesloten.

Een veiling van de allereerste Superman-strip heeft op een veiling in de VS een recordbedrag van bijna 8 miljoen euro opgeleverd, bijna 2 miljoen meer dan het vorige record voor een stripblad.

Het puntgave exemplaar uit 1939 was door drie broers uit Californië naar de veiling gebracht. Ze vonden het in 2024 op een zolder bij het leegruimen van het huis van hun moeder.

Superman nummer 1 lag in een kartonnen doos onder een stapel grotendeels vergane kranten uit dezelfde tijd, samen met nog vijf strips die hun moeder in de jaren 30 als kind samen met haar broer had gekocht. Het blad kostte toen 10 dollarcent.

Vergeten

Drie maanden na de vondst informeerden de broers bij veilinghuis Heritage Auctions in Dallas wat de strips waard waren. De directeur vloog zodra dat kon naar San Francisco om de strips te zien en de broers te ontmoeten.

"Hun moeder had hen gezegd dat ze een kostbare stripcollectie had, maar heeft die hen nooit laten zien", zei de directeur bij de aankondiging van de veiling.

The Hollywood Reporter schrijft waarom niet: hun moeder kon zich niet herinneren waar ze de strips had weggestopt. Haar zoons gingen ervan uit dat het niet waar was.

Wat de andere vijf strips hebben opgeleverd, is niet bekend.

Drie Twentse gemeenten komen in actie om boeren en ondernemers bewust te maken van criminele praktijken. Vertegenwoordigers van Dinkelland, Losser en Tubbergen gaan samen met de politie en een veiligheidscoach van de provincie op pad in het buitengebied om inwoners persoonlijk te waarschuwen en te informeren.

Het gaat om ondermijnende criminaliteit, een vorm van zware, georganiseerde misdaad. Criminelen gebruiken legale bedrijven en dienstverleners voor hun illegale activiteiten. Daardoor raken onder- en bovenwereld met elkaar vermengd, wat tot onveilige omstandigheden kan leiden.

Leegstaande schuren

Net als in veel andere buitengebieden maken politie, justitie en gemeenten in Twente zich zorgen over wat er gebeurt in leegstaande schuren bij boerenbedrijven. Voor boeren kan het aanlokkelijk zijn om zo'n ruimte voor veel geld te verhuren, zonder dat precies duidelijk is wat er gebeurt.

"We hebben een mooi en uitgestrekt buitengebied. Dat is prachtig, maar helaas ook aantrekkelijk voor criminele netwerken", vertelt burgemeester Jeroen Diepemaat van Losser aan RTV Oost. "Zij kunnen hier misbruik van maken door bijvoorbeeld leegstaande schuren te gebruiken voor drugsproductie of door geld wit te wassen via vastgoedtransacties."

Volgens de burgemeester gebeurt het met enige regelmaat. "Dan treffen we dumpingen van drugsafval aan of een drugslab of hennepkwekerij." Zo werden er in september nog 165 jerrycans met drugsafval gevonden in de gemeente Losser.

Samen optrekken

Om boeren en ondernemers bewuster te maken van de signalen en risico's gaan de gemeenten, provincie en politie langs bij boerderijen in de regio. In 2022 werd een vergelijkbare actie georganiseerd in Midden-Twente.

Tijdens een eerste rondgang werd onder meer gesproken over het veilig verhuren van leegstaande schuren, het herkennen van ongebruikelijke samenwerkingsverzoeken en het melden van zorgen.

De reacties waren erg positief, zegt veiligheidscoach van de provincie Neeltje Bleumink. "Ondernemers waardeerden het dat we langskwamen en met hen meedachten. Het geeft hen vertrouwen dat we hier samen tegen optrekken."

Verder roept de politie op om verdachte situaties te melden. Dat kan bijvoorbeeld via Meld Misdaad Anoniem of door contact te zoeken met de wijkagent. "Ook als men denkt dat het niet belangrijk is, is het goed om verdachte situaties bij ons te blijven melden", aldus de politie Noordoost-Twente.

Op verschillende plekken in Zuid-Afrika is vandaag geprotesteerd tegen het toenemende geweld tegen vrouwen in het land. Ook online is de actie overal zichtbaar. Aanleiding is de G20-bijeenkomst dit weekend in Johannesburg.

Op de G20 praten de negentien landen met de grootste economieën en de Europese Unie (EU) over de problemen in de wereld en hoe ze beter kunnen samenwerken om die op te lossen. Women for Change, de ngo achter de landelijke protestbeweging, wil dat er meer aandacht komt voor een groot probleem in Zuid-Afrika: femicide en gendergerelateerd geweld.

Zolang vrouwen worden vermoord en verkracht, is het zinloos om over economische groei te praten, stelt Women for Change.

Gemiddeld 15 vrouwen

Zuid-Afrika heeft een van de hoogste femicidecijfers ter wereld: vijf keer hoger dan het gemiddelde. Elke dag worden er gemiddeld vijftien vrouwen vermoord. In Nederland wordt iedere acht dagen een vrouw vermoord. In de meeste gevallen is de dader de partner of ex-partner van het slachtoffer.

Ook misbruik, verkrachting en huiselijk geweld komt in Zuid-Afrika veel voor. In 2020 registreerde de Zuid-Afrikaanse politie in één week tijd tweeduizend oproepen voor hulp bij gendergerelateerd geweld.

Women for Change heeft vrouwen vandaag opgeroepen om niet te werken, naar school of de universiteit te gaan en geen geld uit te geven. Met deze shutdown wil de organisatie laten zien wat de economische en sociale gevolgen zijn als vrouwen niet deelnemen aan de maatschappij.

'We zullen niet zwijgen'

Bij Union Buildings in Pretoria, de officiële zetel van de Zuid-Afrikaanse regering, werd vanmiddag vijftien minuten stilte gehouden, een minuut voor elke vrouw die vandaag omkomt. Demonstranten droegen zwarte kleding als teken van rouw en verzet.

Op zo'n vijftien andere plekken in het land, zoals Kaapstad en Johannesburg, werd een zogeheten silent-lie-down georganiseerd. In de wijk Sea Point in Kaapstad deden volgens lokale media zo'n drieduizend vrouwen mee.

Zij droegen borden met teksten als 'Zuid-Afrika, wij zullen niet zwijgen'. Ook werd een doodskist meegedragen, "ter nagedachtenis aan de vrouwen en kinderen die nooit thuis zijn gekomen".

De protestactie Women's Shutdown van de G20 begon als sociale mediabeweging. De organisatie riep gebruikers van onder meer Instagram, TikTok en WhatsApp op om hun profielfoto vandaag paars te maken uit solidariteit met de vrouwen in Zuid-Afrika. Er werd massaal gehoor aan gegeven.

Ook beroemdheden deden mee, onder wie de Zuid-Afrikaanse zangeres Tyla, presentatrice Bonang Matheba en actrice Pearl Thursi. Paars is gekozen omdat de kleur symbolisch en historisch geassocieerd wordt met feminisme, kracht en gerechtigheid.

Op video's op sociale media reageren vrouwen met paarse hartjes of delen hun eigen ervaringen met huiselijk geweld. "We zijn niet alleen", schrijft een gebruiker.

Nationale ramp

Demonstranten willen dat de Zuid-Afrikaanse regering geweld tegen vrouwen als een nationale ramp erkent, zodat er meer gedaan kan worden om vrouwen te beschermen. Een online petitie daarvoor is door meer dan een miljoen mensen ondertekend.

President Ramaphosa heeft dat toegezegd. Als het land het geweld tegen vrouwen erkent als ramp kan de overheid verregaande maatregelen nemen om femicide aan te pakken en zelfs de noodtoestand uitroepen, vergelijkbaar met een natuurramp.

Women for Change zegt dat met deze stap "geschiedenis is geschreven" en dat de beweging de overheid gedwongen heeft "de waarheid onder ogen te zien". In 2019 heeft Ramaphosa gendergerelateerd geweld en vrouwenmoord al tot nationale crisis verklaard, maar sindsdien is er weinig veranderd.

Tegen de BBC zegt een woordvoerder van Women for Change dat een deel van het probleem in Zuid-Afrika te danken is aan het "gebrek aan uitvoering van de wetten en transparantie" van de kant van de regering: "Geweld is geïntegreerd in onze cultuur en in onze sociale normen."

Drie maanden na de arrestatie van de verdachte van de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude is er nog altijd geen zekerheid over zijn identiteit. Ook wat hij over zijn komst naar Nederland zegt, hebben de rechercheurs nog niet kunnen controleren, schrijft Het Parool.

Kort na de aanhouding van de verdachte zei het OM dat het niet was gelukt om met 100 procent zekerheid vast te stellen wie de man is, omdat hij geen identiteitspapieren heeft. Daar is nog weinig verandering in gekomen, blijkt uit verklaringen die hij heeft afgelegd. Misdaadjournalisten van Het Parool kregen daar inzage in.

Geen familie, geen achternaam

De verdachte noemt zich 'Chris Jude' en zegt uit Nigeria te komen. Zijn familie kent hij niet, zijn achternaam kent hij niet en zijn geboortedatum weet hij niet. Volgens de datum die hij aanhoudt, zou hij nu 22 jaar zijn.

De verhalen die hij vertelt over een tragische jeugd en zijn reis naar Europa en uiteindelijk Nederland zijn eveneens niet of moeilijk te controleren. Details geeft hij niet, aldus de krant.

Wat 'Chris Jude' wel zegt, is dat hij al voordat hij kon lopen in de stad Benin City is opgepakt en in een weeshuis is gestopt. Daar zou hij de naam Chris hebben gekregen.

Van weeshuis naar weeshuis

Omdat hij onhandelbaar gedrag vertoonde, zou hij van het ene naar het andere weeshuis zijn verhuisd. Het laatste weeshuis zou in het noordwesten van Nigeria hebben gestaan.

Vandaar zou hij via Niger en Algerije en/of Libië per vrachtwagen naar Tunesië zijn gereisd. Daar zou hij in een opvanghuis zijn tweede voornaam Jude hebben gekregen en een geboortedatum: 14 februari 2003.

Vanuit Tunesië zou hij als bootvluchteling op het Italiaanse eiland Lampedusa terecht zijn gekomen. Ook daar hebben de rechercheurs geen bevestiging van gekregen. Vast staat wel dat hij op 21 juni dit jaar opdook bij het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel. Daar is hij geregistreerd.

Op een of andere manier is hij daarna in het asielzoekerscentrum aan de Hogehilweg in Amsterdam-Zuidoost terechtgekomen. Er gaan verhalen dat hij 's nachts vaak op pad ging, schrijft de krant.

Weesperzijde

In de nacht van 14 op 15 augustus maakte een vrouw een wandeling langs het water van de Weesperzijde in Amsterdam, toen ze door de verdachte werd aangesproken. Hij pakte haar vast, sleepte haar mee en verkrachtte haar.

Op 20 augustus vonden agenten de 17-jarige Lisa uit Abcoude in een water bij de Holterbergweg in Duivendrecht. Ze was met messteken gedood. Het was haar nog gelukt om 112 te bellen, maar de agenten kwamen te laat.

Dinsdag staat 'Chris Jude' voor de rechter in de eerste pro-formazitting in deze zaak. Hij spreekt de beschuldigingen niet tegen, maar zegt zich er niets van te herinneren. Hij heeft dan ook geen bekentenis afgelegd, aldus de krant.

Het onderzoeksteam heeft sterke aanwijzingen dat de verdachte ernstige psychische stoornissen heeft. Hij zal zo snel mogelijk voor observatie in het Pieter Baan Centrum worden opgenomen.