NOS Nieuws - Algemeen

In Groningen klinken voorzichtig tevreden reacties nadat de Eerste Kamer gisteravond alsnog heeft ingestemd met de definitieve sluiting van het Groninger gasveld. "We kunnen weer vooruitdenken, in plaats van alleen maar met de ellende bezig zijn", zegt Coert Fossen van de Groninger Bodem Beweging (GBB) bij RTV Noord.

Vorige week zei een deel van de Eerste Kamer nog even te willen nadenken over de definitieve sluiting van het Groninger gasveld gezien de leveringszekerheid in bijvoorbeeld koude winters. Maar gisteravond stemde de Eerste Kamer dan toch voor sluiting. Komende vrijdag wordt de wet getekend die de sluiting regelt.

De GBB roept op om dan de bevingsvlag of de Groninger vlag te hijsen. "Een mooi moment om de vlag uit te hangen, op een positieve manier. Laten we er een klein feestje van maken. Zodat heel Groningen en heel Nederland kunnen zien: hier gebeurt iets historisch en hier gaat nu weer aan de opbouw gewerkt worden."

We moeten verder

Dat sluiting van het Groninger gasveld nu in de wet wordt vastgelegd, noemt ook Jan Wigboldus van het Groninger Gasberaad een heel goede zaak. "Maar we moeten wel verder. Denk aan de versterking en de schadeafhandeling. Groningen moet in beeld blijven. Het gaat nog wel een aantal jaren duren voordat alles is afgehandeld."

Bovendien zal de definitieve sluiting van de gaskraan er niet direct toe leiden dat de aardbevingen stoppen, zegt Wigboldus. "We hebben kort geleden nog gezien dat er nog steeds aardbevingen van boven de 2.0 plaatsvinden. Dat stemt mij wel ongerust", stelt hij. "We zijn er nog lang niet. Dit is wel een goede stap in de goede richting. Ze zouden Groningen weer netjes achterlaten, maar op dat vlak is nog een hoop te doen."

Fossen van de Groninger Bodem Beweging: "Er komt nu een eind aan de bevingen, al weten we nog niet wanneer."

De Groningse gedeputeerde Susan Top toonde zich direct na het debat in de Eerste Kamer al tevreden. "Het is bijna niet te geloven dat het echt zo is na al die jaren. Het moet nog even indalen", aldus Top: "Het duurde te lang, maar eindelijk is het dan zover."

Ook de gedeputeerde benadrukt wel dat het werk niet stopt. nu de gasputten dichtgaan. "We zijn er nog lang niet en we moeten al die mensen nog helpen", zegt ze over de bevingsgedupeerden.

René Paas, commissaris van de Koning in Groningen reageert schriftelijk. "Dit is een historisch besluit", schrijft hij. "Het verdriet eindigt echter nog niet, want schadeherstel en versterking blijven voorlopig nodig. De instemming met deze wet is een grote stap in de goede richting."

Het aantal klachten over geluidhinder door Schiphol is vorig jaar met ruim zeven procent gestegen. De grootste toename van het aantal melders en meldingen was te zien in Uithoorn, blijkt uit de jaarrapportage van het Bewoners Aanspreekpunt Schiphol (BAS).

In totaal kwamen er vorig jaar 187.065 meldingen binnen over geluidsoverlast door vliegtuigen tegen 173.860 in 2022. De toename van het aantal klachten houdt vrijwel gelijke tred met het aantal vliegbewegingen op Schiphol, dat steeg vorig jaar met acht procent.

De toename van het aantal klachten is vooral te zien in Uithoorn en de dorpen daaromheen: Aalsmeer, De Kwakel en in Kudelstaart. In Kudelstaart nam het aantal meldingen zelfs met 122 procent toe. Ook het aantal meldingen uit Hilversum steeg.

Aalsmeerbaan weer in gebruik

De klachten in Aalsmeer en omgeving en in Hilversum hebben volgens het BAS te maken met het feit dat de Aalsmeerbaan na groot onderhoud vorig jaar weer in gebruik werd genomen. Bovendien begon vorig jaar het onderhoud van de Kaagbaan, waardoor de Aalsmeerbaan nóg iets vaker werd gebruikt. En de oorlog in Oekraïne en de sluiting van het Russische luchtruim heeft ertoe geleid dat vliegverkeer naar het Verre Oosten een omweg is gaan maken: het start nu niet meer naar het noorden vanaf Schiphol zoals vroeger maar richting het oosten. Tijdens piekmomenten is dat de Aalsmeerbaan.

Het BAS noemt het opvallend dat vooral het aantal meldingen over specifieke vluchten (piekmeldingen) steeg: met 17 procent. Het aantal klachten over een wat langere periode met geluidsoverlast door Schiphol nam vorig jaar juist met ruim twee procent af.

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) concludeerde vorige week ook al dat de geluidsoverlast tot meer klachten leidt. Hoewel vliegtuigen de laatste jaren gemiddeld stiller zijn geworden, wordt dat niet zo ervaren door omwonenden, aldus de ILT. Vooral zware vrachtvliegtuigen leveren bijvoorbeeld meer meldingen op dan eerder. Vooral als die in de avond overvliegen, wordt dat vaker gemeld. Ook grote passagiersvliegtuigen leiden tot meer overlastmeldingen.

Veelmelders

Het BAS is een stichting die in 2007 werd opgericht door Luchtverkeersleiding Nederland en Schiphol. Manager Vanessa de Boer benadrukt dat bij het totaal aantal meldingen over geluidshinder de groep 'veelmelders' niet wordt meegenomen. Vorig jaar waren er 85 van die veelmelders: dat zijn mensen die meer dan 500 keer per jaar klagen over vliegtuiglawaai.

"Er is een vast clubje mensen dat bij ons aan de telefoon hangt", aldus manager Vanessa de Boer van het BAS bij NH. Hoewel hun klachten dus niet meetellen in de officiële cijfers, biedt het BAS ze wel een luisterend oor aan de telefoon. "Het is geen callcenterwerk, er komt veel empathie bij kijken", vertelt Ed (achternaam bij redactie bekend), een van de medewerkers van het BAS. "Mensen pakken de telefoon omdat ze ergens hun ei kwijt moeten. Ze zijn gefrustreerd omdat ondanks hun klachten de overlast blijft."

Met een laserlicht

Soms zijn die mensen ten einde raad, zegt Ed. Dan dreigen ze volgens hem om vliegtuigen uit de lucht schieten of de piloot met een laserlicht te beschijnen. Serieuze dreigementen, meldt Ed bij de marechaussee. "En die moet daar iets mee doen", zegt hij.

De Boer zegt dat het in een enkel geval persoonlijk wordt. "Je moet dood, dat soort dingen", aldus de manager. Ze zegt goed om kunnen gaan met dit soort situaties. "Wij kunnen bij BAS niet de problemen oplossen, we zijn geen beleidsmakers. Maar als we toch een beetje het verdriet en de pijn wat weg kunnen nemen door analyses te maken en dit te signaleren, en dit door te spelen naar Schiphol, Luchtverkeersleiding of het ministerie, dan hopen we dat het goede input is", stelt De Boer.

Chipmachinefabrikant ASML is het niet gewend. De omzet is de afgelopen drie maanden gedaald ten opzichte van een jaar geleden. De omzet kwam uit op 5,3 miljard, een daling van 20 procent.

Ook kwamen er minder nieuwe orders binnen. Er werd voor 3,6 miljard aan bestellingen geplaatst, tegenover ruim 9 miljard aan bestellingen een kwartaal eerder.

Jarenlang boekte ASML het ene omzetrecord na het andere, maar dat is nu voorbij. Toch is dat voor het bedrijf geen enkele reden voor onrust. ASML noemde 2024 eerder een overgangsjaar en verwacht dat er in 2025 een enorme vraag aan chipmachines gaat ontstaan. Die vraag wordt onder meer gestuwd door de vraag naar chips voor AI. Ook wordt er in Europa en de VS gebouwd aan nieuwe chipfabrieken waar de machines van ASML nodig zijn.

Aannemen

"We investeren dit jaar voor de groei die we in de tweede helft van het jaar verwachten en zeker in 2025", zegt de financiële topman Roger Dassen in een toelichting op de kwartaalcijfers. "We zijn nu al mensen aan het aannemen en aan het opleiden in de fabrieken."

Vorig jaar kondigde ASML juist aan om minder mensen aan te nemen. Het bedrijf groeide in de jaren ervoor hard en nam in een jaar tijd 10.000 nieuwe mensen aan. Hoeveel mensen nu worden aangenomen, heeft het bedrijf niet bekendgemaakt. Wereldwijd staan er momenteel 2000 vacatures open.

ASML waarschuwde eerder dat grote investeringen mogelijk buiten Nederland worden gedaan als het investeringsklimaat niet verbetert. Eind maart kwam het kabinet met een miljardeninvestering om de chipsector voor Nederland te behouden. ASML geeft in de cijfers vandaag geen inzicht in de toekomst van het bedrijf in Nederland.

Op de beurs daalde het aandeel ASML vanochtend met 5 procent.

De politie zoekt twee verdachten van een plofkraak vannacht in het kantoor van GWK Travelex in de stationshal van Delft. Bij de ontploffing gingen de ruiten, balie en de geldautomaat aan diggelen. Volgens de politie is er niets buitgemaakt.

Om 04.30 uur werd het brandalarm geactiveerd. Toen de brandweer en politie aankwamen, lag de vloer van de stationshal bezaaid met brokstukken. Een groot deel van de hal werd afgezet. Treinpassagiers konden wel via een zijingang naar binnen of naar buiten. Het treinverkeer had geen last van de plofkraak in Delft.

Na de ontploffing vluchtten twee verdachten op een scooter in de richting van de spoortunnel, meldde de politie later vanochtend bij Omroep West. De bestuurder droeg donkere kleding en handschoenen. De tweede verdachte droeg ook donkere handschoenen en een donker regenpak met reflecterende strepen en een grijze capuchon. Ze hadden allebei een donkere sporttas bij zich.

Op het moment van de plofkraak was er iemand in de stationshal aanwezig. Het slachtoffer is nagekeken door het ambulancepersoneel, maar hoefde niet naar het ziekenhuis, aldus een politiewoordvoerder.

Drie weken geleden werd een plofkraak gepleegd op de ticket- en servicewinkel op station Amsterdam Zuid. Ook daar was sprake van veel schade. Treinen konden vanwege het politieonderzoek urenlang niet stoppen op het station.

Goedemorgen! Hoe gaat het met het onderwijs in ons land? Dat krijgen we vandaag te lezen in het jaarlijkse rapport van de Inspectie van het Onderwijs. En de Spaanse koning Felipe en koningin Letizia komen naar ons land voor een tweedaags staatsbezoek. Ook kroonprinses Amalia is daarbij. Het is voor haar de eerste keer bij een staatsbezoek aan Nederland.

Eerst het weer: zon en wolken wisselen elkaar af. In de middag is soms ook hagel en onweer mogelijk. Het wordt maximaal 10 graden bij een zwakke tot matige noordwestenwind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit gebeurde er vannacht:

De fiscale opsporingsdienst FIOD doet onderzoek naar mogelijk nieuw misbruik van toeslagen door Bulgaren. Staatssecretaris De Vries schrijft aan de Tweede Kamer dat daarover signalen zijn binnengekomen.

Mensen zouden zich onterecht hebben ingeschreven als inwoner van Nederland, om zo vervolgens vanuit het buitenland online met DigiD toeslagen aan te vragen. Ruim tien jaar geleden kwam grootschalige toeslagenfraude door een Bulgaarse bende aan het licht. Daardoor kwamen er strengere regels, die uiteindelijk leidden tot de toeslagenaffaire.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Friesland worden binnenkort vijf eeuwenoude zilveren kaatsballen geveild. Hebben? Je kan je portemonnee trekken, want ze verwachten dat ze richting de 8000 euro per stuk zullen gaan. "Ik dacht eerst: hoe kan dit? Vijf ballen in één keer, dat is een opmerkelijk verhaal. Dan gaat mijn kaatshart wel sneller kloppen. Dit is zo bijzonder, dit maken we nooit weer mee", zegt kaatskenner en historicus Pieter Breukers tegen Omrop Fryslân.

Fijne woensdag!

De voormalige leider van Myanmar Aung San Suu Kyi zit niet langer vast in de gevangenis, maar staat nu onder huisarrest. Dat zegt generaal en legerwoordvoerder Zaw Min Tun, die deel uitmaakt van de militaire junta die sinds 2021 de macht heeft in het geïsoleerde land in Zuidoost-Azië. Ook oud-president U Win Myint zou zijn overgeplaatst en onder huisarrest zijn geplaatst.

Volgens de juntawoordvoerder houdt de overplaatsing verband met de extreme hitte in Myanmar. "Voor iedereen die de nodige voorzorgsmaatregelen nodig heeft, vooral oudere gevangenen, doen we ons best om hen te beschermen tegen een zonnesteek", citeert persbureau Reuters hem. Beeld of bewijs van de overplaatsing ontbreekt.

"Het is goed om ze van gevangenissen naar huizen te verplaatsen, want huizen zijn beter dan gevangenissen", zegt woordvoerder Kyaw Zaw namens de democratische oppositie tegen datzelfde persbureau. "Ze moeten echter onvoorwaardelijk worden vrijgelaten. Ze moeten de volledige verantwoordelijkheid nemen voor de gezondheid en veiligheid van Aung San Suu Kyi en U Win Myint."

Suu Kyi (78) zit gevangen sinds het leger van Myanmar haar regering in 2021 omverwierp. De Nobelprijswinnaar werd, evenals Win Myint (72), veroordeeld tot een celstraf van 33 jaar, onder meer vanwege corruptie. Die straffen zijn volgens mensenrechtenactivisten echter vooral bedoeld om Suu Kyi politiek uit te schakelen.

Sinds de coup is Myanmar zo goed als afgesloten van de buitenwereld. Het leger drukt iedere vorm van protest de kop in. Tegelijk voeren het regeringsleger en het gewapende verzet een zware strijd. In het land zijn 2,6 miljoen inwoners op de vlucht. Buurlanden laten maar mondjesmaat vluchtelingen uit Myanmar toe.

Correspondent Mustafa Marghadi kon mee met de gewapende oppositie en zag het effect van het conflict op de bevolking:

De brand die gisteravond uitbrak bij een autoschadebedrijf in het Gelderse Kerkdriel is onder controle. Rond 02.00 uur liet de veiligheidsregio weten dat de brandweer de brand meester is. Die rukte groots uit met dertig voertuigen en kreeg ondersteuning van collega's uit het nabijgelegen Den Bosch.

De brandweer verwacht nog een paar uur te moeten nablussen voordat de brand helemaal is gedoofd. Door de brand zijn roetdeeltjes neergedwarreld in de omgeving. De veiligheidsregio adviseert omwonenden om die zelf op te ruimen en bij het restafval te doen.

De brand ontstond rond 21.40 uur bij een autoschadebedrijf in een bedrijfsverzamelgebouw aan de Nijverheidsstraat. In brand gevlogen autobanden veroorzaakten veel rook. Een aangrenzende sportschool lijkt ook veel schade te hebben opgelopen, meldt regionale krant De Gelderlander. Een bandenzaak en zeilwasserij in het gebouw zouden in mindere mate schade hebben.

Een woordvoerder van de veiligheidsregio meldt aan de krant dat één persoon in de ambulance is nagekeken. Of het een werknemer van een van de bedrijven betreft, is niet bekend.

De fiscale opsporingsdienst FIOD is een strafrechtelijk onderzoek begonnen naar mogelijk nieuw misbruik van toeslagen vanuit Bulgarije. Het onderzoek volgt op een reeks meldingen die de Dienst Toeslagen ontving van overheidsorganisaties. "Veelal gaat het hier om mensen uit het buitenland, specifiek vanuit Bulgarije", schrijft staatssecretaris De Vries (Toeslagen) in een Kamerbrief waar NRC over berichtte.

De signalen die zijn binnengekomen wijzen op mogelijk brede fraude in georganiseerd verband, schetst De Vries. Om de toeslagen te kunnen bemachtigen, zouden betrokkenen onjuiste inschrijvingen hebben gedaan in de Basisregistratie Personen (BRP). Ook zouden ze misbruik hebben gemaakt van DigiD's en zich schuldig hebben gemaakt aan adres- of identiteitsfraude "die doorwerkt in misbruik met toeslagen".

Een van de signalen kwam van het agentschap Logius, de dienst die digitale overheidsdiensten beheert. Logius maakte melding van gebruikers die met meerdere DigiD's vanaf bepaalde IP-adressen inlogden. Daar zouden bijna 2000 unieke bsn-nummers bij betrokken zijn, aldus De Vries.

Stappenplannen op sociale media

Volgens de staatssecretaris waren de meeste van die opvallende gebruikers al voor de melding van Logius bij de Dienst Toeslagen in het vizier gekomen. "Deze toeslagen zijn na een rechtmatigheidsonderzoek gestopt, echter een deel van het voorschot is al wel verstrekt." Een deel van de dossiers is overgedragen aan de FIOD, die deze nu strafrechtelijk onderzoekt.

Ook twee gemeenten hebben recent bij de Dienst Toeslagen, onderdeel van het ministerie van Financiën, aan de bel getrokken over onjuiste inschrijvingen en vermoedelijk valse huurcontracten. Verder kwamen er meldingen binnen over het gebruik van tussenpersonen of "het delen van stappenplannen op sociale media over manieren om ten onrechte toeslagen aan te vragen, terwijl men niet in Nederland woonachtig is", schrijft De Vries.

Bulgarenfraude

Ruim tien jaar geleden kwam grootschalige fraude met uitkeringen door een Bulgaarse bende aan het licht. Criminelen spoorden Bulgaren aan zich in Nederland in te schrijven, toeslagen te innen en vervolgens terug te keren naar Bulgarije.

De fraudezaak, die de Nederlandse staatskas miljoenen euro's kostte, was een van de redenen voor strengere regels en een hardere opstelling van de Belastingdienst. De strengere werkwijze van de Belastingdienst werkte mede de toeslagenaffaire in de hand, waarbij duizenden ouders grote bedragen aan ontvangen kinderopvangtoeslag onterecht moesten terugbetalen. De terugvorderingen brachten gedupeerde ouders in grote problemen.

Het Britse Lagerhuis heeft een belangrijke stap genomen om tabak uiteindelijk te verbieden in het land. Een merendeel van het Britse parlement stemde in om een wetsvoorstel naar de volgende fase te laten gaan. Volgens deze plannen mogen mensen die in 2009 of later zijn geboren dan geen tabaksproducten, zoals sigaretten en vapes, meer kopen.

In het voorstel staat ook dat de leeftijd voor het kopen van tabak elk jaar met een jaar wordt verhoogd, om zo te voorkomen dat de huidige generatie jongeren begint met roken. Daarnaast kunnen smaken en verpakkingen van tabaksproducten gereguleerd worden. Winkels die zich niet aan de wet houden, kunnen dan ook een boete krijgen van 100 pond, omgerekend zo'n 117 euro.

Conservatieven

Het voorstel is afkomstig van de conservatieve Britse premier Rishi Sunak. Vorig jaar maakte hij op een partijcongres bekend dat hij een rookvrije generatie wilde creëren. Een deel van zijn achterban reageerde negatief op zijn plannen, zoals oud-premier Liz Truss. Volgens haar druist het voorstel in tegen de geest van de Conservatieve Partij en is het betuttelend. "Het is belangrijk om jongeren te beschermen totdat ze zelf beslissingen kunnen nemen, maar het is onzin om te denken dat we volwassenen tegen zichzelf kunnen beschermen", aldus Truss.

Conservatieve parlementsleden mochten van Sunak "vrij kiezen", dat houdt in dat ze niet met de regering mee hoefden te stemmen. Minister voor Vrouwen en Gelijkheid en staatssecretaris van Economische Zaken Kemi Badenoch heeft tegengestemd. Volgens haar creëren deze plannen ongelijkheid. "Mensen die een dag na elkaar zijn geboren, zullen permanent andere rechten hebben."

Ondanks de reacties uit zijn eigen partij stemde het merendeel van het parlement om door naar de volgende fase te gaan met het wetsvoorstel. 383 parlementsleden stemden voor en 67 stemden tegen. Het grootste gedeelte van de tegenstemmers was afkomstig uit de Conservatieve Partij.

Verdere stappen

Of het wetsvoorstel uiteindelijk wordt aangenomen, is nog niet zeker. Er zijn nog een aantal stemrondes bij zowel het Lagerhuis als het Hogerhuis voordat de wet op het bureau van koning Charles eindigt. In die rondes kunnen er nog allerlei wijzigingen worden aangebracht aan de plannen. Als het voorstel doorgaat naar het Hogerhuis, zal de laatste stemronde naar verwachting rond juni plaatsvinden.

Eerdere poging

Het Verenigd Koninkrijk is niet het eerste land dat een rookvrije generatie wil creëren met vergaande maatregelen. Nieuw-Zeeland maakte eerder dergelijke wetten. Zo mochten jongeren die in 2022 14 zouden worden nooit meer legaal sigaretten kopen. Ook daar zou de leeftijdsgrens voor tabak vanaf het jaar dat zij 18 worden elk jaar met een jaar omhoog gaan.

Maar de nieuwe conservatieve premier Luxon zei dat hij een streep wil zetten door het levenslange rookverbod.

Het Groninger gasveld gaat definitief dicht. Dat is duidelijk nu de Eerste Kamer heeft ingestemd met een wet die de sluiting regelt.

Begin deze maand leek het er nog op dat de senaat de behandeling van de wet zou uitstellen vanwege vragen over de leveringszekerheid. Dat leidde tot ongeloof in Groningen en een boze staatssecretaris Vijlbrief (Mijnbouw), die zei zo'n uitstel "niet te zullen meemaken".

Maar nu is het besluit er dan toch; de zorgen om de leveringszekerheid zijn bij de politici niet weg, maar een meerderheid van de partijen wil het vertrouwen van de Groningers niet opnieuw schaden. Deze week zal er nog een officiële ondertekening van de wet zijn, zei staatssecretaris Vijlbrief. Na publicatie van de wet in het Staatsblad zal de sluiting per 1 mei dan officieel kunnen zijn.

Een zichtbaar geëmotioneerde Peter Rozema van het Groninger Gasberaad woonde het debat bij en sprak na afloop van een "historisch moment". Rozema: "Er moet nog heel veel gebeuren voor heel veel mensen, maar dit is hoopvol. Heel veel mensen hebben hier wakker van gelegen en nu is het eindelijk zover."

De Groningse gedeputeerde Susan Top was ook aanwezig bij het debat en zei "bijna niet te geloven dat het echt zo is na al die jaren. Het moet nog even indalen." Top: "Het duurde te lang, maar eindelijk is het dan zover. Nu deze stap is gezet, kunnen we echt aan herstel van vertrouwen werken."

SP-senator Van Apeldoorn noemde het besluit "historisch", maar vindt dat de putten nu wel echt dicht moeten. "Beton erin en deksel erop", zei hij.

Juist daar zit de angst van andere partijen, met name vanwege de leveringszekerheid. JA21, 50Plus en Forum voor Democratie stemden onder meer om die reden tegen de sluiting. Ze vinden het definitief sluiten van de putten te riskant.

JA21-senator Baumgarten sprak van een emotioneel besluit, dat volgens hem boven logica gaat. "Ik sta hier voor het landsbelang", zei hij. Volgens hem krijgt Nederland ooit spijt van het onklaar maken van de gasputten. Dat schoot SP-senator Van Apeldoorn in het verkeerde keelgat: "U doet nog steeds of het gas boven de Groningers gaat. De veiligheid van hen is ook het landsbelang."

Boren onder Noordzee

Staatssecretaris Vijlbrief kreeg in het debat veel vragen over de leveringszekerheid in de toekomst. Het debat oogde zo ook als een debat over energiezekerheid.

De toevoer van Russisch gas via een pijpleiding viel na de inval in Oekraïne weg. Zonder gas uit Groningen is Nederland voor zo'n 75 procent afhankelijk van Noors gas via een pijpleiding en lng (vloeibaar gas) dat wordt aangevoerd via schepen. Die komen uit onder meer de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Rusland en Qatar.

Meerdere partijen wezen op de zorgen over beschikbaarheid en betaalbaarheid van gas vanwege de oorlogen en koude winters. De Eerste Kamer vroeg dan ook om toezeggingen van Vijlbrief voor meer vergunningen voor de terminal in Eemshaven voor vloeibaar gas.

Verder werd in de Tweede Kamer vandaag een voorstel aangenomen dat het kabinet verplicht een jaarlijks te behalen vulgraad voor de gasopslagen vast te stellen.

Ook nam de Tweede Kamer een VVD-voorstel aan dat het kabinet oproept snel meer gas op de Noordzee te gaan winnen. Het kabinet zou daarvoor een akkoord moeten sluiten met bedrijven die willen investeren in de gaswinning op zee.

Tweede Kamerlid Erkens (VVD) wees erop dat dit veel schoner is dan het geïmporteerde schaliegas en dat dit leidt tot minder afhankelijkheid van landen als Qatar.

Zes kinderdagverblijven in de regio Brainport (Eindhoven en Zuidoost-Brabant) gaan de partners van expats inzetten om het personeelstekort in de kinderopvang aan te pakken. Het gaat om een proef waaraan veertien vrouwen meedoen.

De deelnemers gaan een opleiding van vier maanden volgen. "Er is in de kinderdagopvang een grote behoefte aan geschoold personeel. De vrouwen van de expats zijn erg gemotiveerd om aan de slag te gaan", zegt Lara Poulson, docent en projectleider van het Summa College in Eindhoven.

De vrouwen worden opgeleid tot groepshulp in de kinderopvang. Naast hun studie gaan ze acht uur per week aan de slag bij een kinderdagverblijf in of bij Eindhoven.

Een van de deelnemers is Divya Madhuri Reddy. Ze woont al negen jaar in Nederland en wil graag aan de bak. "Ik ben kinderverpleegkundige, maar ik was alleen maar thuis. Ik vond dat niet goed, want ik wil werken", zegt ze tegen Omroep Brabant.

Ook de Amerikaanse Amanda Flynn doet mee aan het leerwerktraject. Haar man werkt bij ASML. "Ik vind het geweldig dat ik nu kan werken." Ze heeft psychologie gestudeerd en werkte in Boston bij een jongerenopvang.

De cultuurverschillen vallen haar nu al op. "Bij ons zijn kinderdagverblijven chaotischer. Het valt me op hoeveel socialer de kinderen hier zijn. Ze helpen elkaar, zijn bezorgd voor elkaar."

Taal

Om in de kinderopvang te kunnen werken, moeten de vrouwen Nederlands spreken. "Ze spreken voornamelijk Engels en we hebben nu vooral Nederlandstalige kinderopvang. Ze krijgen hier op school veel Nederlandse les. En in de groepen spreken we zoveel mogelijk Nederlands zodat ze taal leren", zegt Hanneke van Loon van een kinderopvangorganisatie.

Als de pilot succesvol blijkt, wordt deze mogelijk uitgebreid naar andere sectoren, zoals de zorg.

In Brussel heeft de politie ingegrepen op de eerste dag van de National Conservatism Conference (NatCon). Zo'n veertig conservatieve en rechtse politici zouden spreken op die conferentie, onder wie de Britse oud-minister Suella Braverman en de Franse politicus Éric Zemmour.

Burgemeester van de Brusselse deelgemeente Sint-Joost-ten-Node, Emir Kir, verbood het evenement kort na de start uit vrees voor de verstoring van de openbare orde. De politie greep in toen de Britse politicus Nigel Farage op het podium stond, de geestelijk vader van de Brexit. De zaal werd niet ontruimd, maar de politie liet geen nieuwe bezoekers meer toe. Bezoekers die naar buiten gingen, konden daarna de zaal niet meer in.

De liberale Belgische premier Alexander De Croo vindt het "onaanvaardbaar" dat de Brusselse politie heeft ingegrepen. De autoriteiten in de gemeente hebben de grondwet overtreden, schrijft hij op X. "Gemeentelijke autonomie is een hoeksteen van onze democratie, maar kan zichzelf nooit boven de Belgische grondwet plaatsen waarin sinds 1830 vrijheid van meningsuiting en vreedzame vereniging geborgd worden", aldus De Croo. "Het verbieden van politieke bijeenkomsten is in strijd met de grondwet. Punt."

Eerder al onrust

Direct nadat de bijeenkomst bij de deelgemeente was aangekondigd, was al onrust ontstaan. Linkse tegenstanders kondigden aan actie te zullen voeren. Hierop moest de organisatoren steeds op zoek naar een nieuwe locatie voor de conferentie.

Uiteindelijk begon deze vanmorgen in een evenementenhal in Sint-Joost-ten-Node. Volgens Vlaamse media had de burgemeester de uitbater al gevraagd om het evenement niet door te laten gaan, maar daar ging hij niet op in na overleg met zijn advocaten.

'Extreem verontrustend'

Ook de Britse premier Rishi Sunak heeft zich uitgelaten over het ingrijpen van de politie. Hij noemt de situatie via een woordvoerder tegen de BBC "extreem verontrustend". De Italiaanse premier Giorgia Meloni zegt met "ongeloof en ontzetting" gekeken te hebben naar "de haatdragende onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting" in Brussel.

Morgen is de tweede en laatste dag van de conferentie. De organisatie heeft gezegd te zoeken naar een andere locatie.

Gemeenten zijn kritisch over het verzoek van het kabinet om opnieuw met spoed extra opvangplekken voor asielzoekers te regelen. Demissionair staatssecretaris Van der Burg en minister De Jonge vroegen gisteren aan de provincies en de vijf grootste gemeenten om voor 1 juli 12.000 extra plekken te creëren. Volgens hen ontstaat er volgende week alweer een acute situatie in de opvang.

De Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks), die namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) belast is met asiel en migratie, zegt over het verzoek: "Ik denk dat het vooral laat zien dat het het kabinet nog steeds niet lukt om de opvang van asielzoekers goed vorm te geven en dat is best zorgwekkend".

Volgens hem kan het niet helemaal als een verrassing komen dat er meer bedden nodig zijn, omdat bijvoorbeeld festivalterreinen zoals in Biddinghuizen weer leeg moesten. Dat was van tevoren bekend.

Gemeenten willen uitleg

Groot Wassink: "We hebben een spreidingswet, maar die leidt niet automatisch tot oplossingen". De VNG vindt dat er nog veel onduidelijkheid is over de wet. "Wat is nou de financiering, wie is er verantwoordelijk voor en hoe gaan we dit nou doen? Daarom hebben we als VNG vandaag een brief gestuurd, waarop we nog deze week antwoord hopen te krijgen."

De gemeenten zijn het met het kabinet eens dat mensen niet in het gras moeten slapen en zullen volgens Groot Wassink echt wel kijken of ze extra opvangvoorzieningen kunnen realiseren. "Maar het is formeel een taak van het Rijk. Op dit moment lijkt het wel of het op het bordje van de gemeenten wordt geschoven en dat lijkt me niet wenselijk."

Ook over de opvang in paviljoens die Van der Burg onderzoekt is nog veel onduidelijk, vindt de wethouder. "Is dat onder verantwoordelijkheid van de gemeenten of van het COA, dat is nu nog niet helder en dat maakt het ook niet waarschijnlijk dat er op hele korte termijn iets gerealiseerd wordt."

Gejojo

De toenemende aantallen maken het ook moeilijk, denkt hij, vooral omdat gemeenten de afgelopen jaren al vaak zijn ingesprongen bij de opvang van asielzoekers en Oekraïners. En dat in combinatie met de onduidelijkheid. "Ik heb er best een hard hoofd in", zegt Groot Wassink.

"We hebben al een hele tijd geen stabiel opvanglandschap, met tijdelijke locaties en gejojo met beleid. Het zou heel goed zijn als we daar eens met elkaar, voor een eerlijke verdeling, de schouders onder zouden zetten. Dan zouden we dit moeten kunnen voorkomen."

Volgens de staatssecretaris wordt er in de meeste provincies hard gewerkt aan plannen, maar die leveren pas eind dit jaar of begin volgend jaar plekken op. "Maar we hebben nu plekken nodig", zegt Van der Burg.

"De instroom is 30 tot 40 procent hoger dan vorig jaar. Dat betekent dat we ook echt wat moeten doen om die instroom te beperken, want we houden dit op geen enkele wijze vol. Maar mensen die hier zijn, laten we niet buiten slapen."

Het is één van de grote problemen bij de krapte op de woningmarkt: doorstroming. Ouderen blijven vaak zitten in gezinswoningen, lang nadat de kinderen zijn uitgevlogen.

Steeds meer woningcorporaties zetten daarom zogenoemde seniorenmakelaren in die hen moeten helpen verhuizen, blijkt uit een rondgang van de NOS. Volgens koepelorganisatie Aedes heeft inmiddels 70 procent van de corporaties zo'n makelaar. Provincies, gemeentes en woningcorporaties hopen op die manier de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen.

Eén van die seniorenmakelaren is Hennie Arends. "Het is vooral belangrijk om met ouderen in gesprek te gaan en te luisteren naar wat zij nodig hebben", zegt Arends over haar functie. "Heel vaak weten ze namelijk niet waar ze moeten beginnen."

Arends startte twee jaar geleden in de gemeente Assen als seniorenmakelaar, als onderdeel van een pilot. Inmiddels heeft ze een vaste aanstelling. In die twee jaar voerde ze meer dan vierhonderd gesprekken met senioren. Honderd zijn inmiddels verhuisd.

Samenwerken

In regio Haaglanden werken zes seniorenmakelaren voor verschillende woningcorporaties samen. "Senioren kunnen daardoor ook tussen corporaties onderling verhuizen", zegt de woordvoerder van woningcorporatie Vidomes. De corporatie beheert zo'n 19.000 woningen in de regio. "Het doorstroomsucces is groot en daardoor hebben we 25 tot 50 procent meer aanbod."

Naar schatting werden er in 2023 zo'n vierhonderd senioren voor het eerst gesproken, die vervolgens in een vervolgtraject stapten.

Geregeld horen ouderen dat het financieel onvoordelig is om te verhuizen; senioren willen soms wel verhuizen naar een passende woning, maar moeten vervolgens meer betalen voor minder vierkante meters. Dat horen ze ook vaak bij woningcorporatie Vidomes, maar volgens de woordvoerder is iedere situatie anders: "Meestal weten mensen gewoon niet precies hoe het werkt. We passen namelijk geregeld maatwerk toe."

Lagere huurprijs

Als voorbeeld noemt hij de huurprijs. "Die passen we aan aan het inkomen. In de meeste gevallen zijn de verhuizende senioren dan niet of nauwelijks duurder uit", zegt de woordvoerder. Ook kunnen de seniorenmakelaren in de regio Haaglanden een zogenoemde huurgarantieregeling inzetten bij huurders met een hoog inkomen, als ze verwachten dat dit inkomen in de toekomst gaat dalen.

"Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarin een partner overlijdt", zegt hij. In het huurcontract kan dan een artikel worden gezet, waarin wordt aangegeven dat de huur wordt verlaagd als er in de toekomst sprake is van een inkomen waarmee de huurder in aanmerking komt voor huurtoeslag.

Doorstromen

Volgens de corporatie wil het overgrote deel van de senioren in regio Haaglanden overigens niet verhuizen en regelt een klein gedeelte het zelf.

"Maar bij 10 tot 20 procent kunnen de seniorenmakelaren wél het verschil maken door mee te denken en door twijfels en obstakels weg te nemen", aldus de woordvoerder. "Als 10 procent van de groot wonende senioren zou willen verhuizen, kunnen we álle gezinnen die te krap in een sociale huurwoning wonen helpen."

Die gezinnen laten dan vaak weer een drie- of vierkamerappartement achter, legt de woordvoerder uit, waar dan weer een startend huishouden in kan. "Maar het komt ook voor dat er twee doorstromers gaan samenwonen, en dan komen er twee woningen vrij voor starters."

In Friesland worden binnenkort vijf eeuwenoude zilveren kaatsballen geveild. Volgens sporthistoricus Pieter Breuker en veilingmeester Haije Dijkstra zijn de ballen zo bijzonder, dat ze eigenlijk in een museum horen.

De kaatsballen zijn nu nog eigendom van een anonieme familie en worden geveild door veilinghuis Ald Fryslân. Kaatskenner en historicus Breukers wist niet wat hij hoorde.

"Ik dacht eerst: hoe kan dit? Vijf ballen in één keer, dat is een opmerkelijk verhaal. Dan gaat mijn kaatshart wel sneller kloppen. Dit is zo bijzonder, dit maken we nooit weer mee", zegt Breukers tegen Omrop Fryslân.

"Er zijn mogelijk zo'n 200 zilveren en 26 gouden ballen in omloop geweest. Maar van die 200 zilveren ballen zijn er nu nog 25 over", zegt Breuker, om te benadrukken hoe zeldzaam de ballen zijn. Er zijn voor zover bekend geen gouden kaatsballen bewaard gebleven.

Het Keatsmuseum in Franeker heeft elf ballen in de collectie, het Fries Museum heeft er acht en er zijn nog een paar in het bezit van particulieren.

Breukers is vreest wel dat de ballen via de veiling in "verkeerde" handen terechtkomen, bijvoorbeeld in het buitenland of bij iemand die ze thuis bewaart. "Het zou zo jammer zijn, maar het is mogelijk dat er een koper komt die de ballen in huis neemt en ze nooit weer laat zien. Het zou eeuwig zonde zijn", zegt hij.

Liever ziet hij dat ze in het Keatsmuseum of het Fries Museum tentoon worden gesteld. Veiligmeester Hajje Dijkstra sluit zich daarbij aan, maar zegt ook dat het niet per se makkelijk geregeld is. "Ik zou het heel mooi vinden als het naar een museum toe kan, maar Friese musea vissen geregeld achter het net. Dat komt niet omdat er geen geld beschikbaar is, maar het duurt vaak te lang voordat het bedrag rond is."

Toch gaan de kaatsballen binnenkort naar de hoogste bieder. "Het zou het mooist zijn als bijzondere historische voorwerpen een plek krijgen waar het grote publiek ervan kan genieten. Dat verdienen ze", aldus Dijkstra. Het veilinghuis denkt dat dat de zeldzaamste bal zo'n 8000 euro oplevert.

De grote Iraanse raketaanval tegen Israël was op meerdere manieren ongekend. Nooit eerder viel Iran direct Israël aan. Bijna alle 320 drones, kruis- en ballistische raketten werden neergehaald. En, eveneens opvallend: een aantal Arabische landen hielp (indirect) mee bij het beschermen van Israël.

"Het is een bizarre samenloop van gebeurtenissen", zegt Kawa Hassan, Midden-Oostendeskundige verbonden aan de Amerikaanse denktank Stimson Center. "Arabische landen landen hebben een rol gespeeld, maar het gaat te ver om het een samenwerking met Israël te noemen. Er is veel overdrijving vanuit de VS en Israël om dit element uit te vergroten."

Het was vooral een pragmatische afweging om een regionale oorlog te voorkomen, schat Hassan in.

Vanwege Israëls offensief in Gaza zijn de verhoudingen met veel landen in de regio ernstig verslechterd, voor zover die al officiële banden hebben met Israël. Buurland Jordanië is de enige die heeft bevestigd dat het afgelopen weekend Iraanse drones neerhaalde. Ook werd toegestaan dat Amerikaanse, Britse en Franse straaljagers Iraanse raketten neerschoten in het Jordaanse luchtruim.

'Israël én Iran bedreiging'

Dat alles is gedaan om de eigen bevolking te beschermen, zo verklaarde de regering. Het onderwerp ligt er zeer gevoelig: dagelijks komen duizenden Jordaniërs bij elkaar om hun solidariteit voor de Palestijnen in Gaza te tonen. "Jordanië zet zich in voor de Palestijnse zaak", legt Hassan uit. "Het land ziet Israël én Iran als bedreiging voor de veiligheid van de regio."

Bekijk hier hoe de drones en raketten in Israël werden neergehaald, en hoe in Iran werd gereageerd op de grote aanval:

Anonieme functionarissen zeggen dat Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten inlichtingen hebben doorgegeven, schrijft krant The Wall Street Journal. Andere anonieme bronnen beweren dat de Saudi's een actieve rol speelden en Iraanse projectielen hebben neergehaald. Het Saudische regime ontkent deze berichten.

"Ondanks dat de details onduidelijk zijn, denk ik wel dat je kan zeggen dat de Golfstaten Israël de facto hebben geholpen", zegt Carolien Roelants, journalist en Midden-Oostenkenner. "Saudi-Arabië en Israël hebben al lang een onofficiële samenwerking op terreinen als inlichtingen." De Emiraten hebben sinds 2020 officiële banden met Jeruzalem.

Beide landen beschouwen Iran en diens strijdgroepen in landen als Irak, Syrië, Libanon en Jemen als grootste gevaar in het Midden-Oosten. Ook zijn Saudi-Arabië en de VAE de afgelopen jaren zelf onder vuur genomen door Jemenitische Houthi-rebellen, die zijn gelieerd aan Iran.

Ondanks de gedeelde vijand is de afkeer van Israëls offensief in Gaza groot in de twee Golfstaten. "Maar een samenwerking met de Israëlische luchtverdediging is nou typisch iets wat Arabische leiders niet door hun volk laten beslissen", zegt Roelants. Ze verwacht overigens dat het bij ad hoc samenwerking blijft. "Een openlijke militaire samenwerking met Israël is een grote stap te ver."

De Emiraten en Saudi-Arabië werken wel samen met de VS, maar varen ook hun eigen koers. Zo weigerden de twee landen afgelopen weekend een verzoek van Washington om in hun luchtruim Iraanse raketten te mogen neerhalen, zo stelt de Wall Street Journal.

Uiteindelijk willen de twee Golfstaten geen kant kiezen, zegt Midden-Oostendeskundige Hassan. "Ze proberen langs de zijlijn te staan en hun eigen belangen te dienen. Ze hebben geen enkel belang bij een oorlog."

De marathon van Rotterdam wil de komende jaren flink uitbreiden. Als het aan de organisatie ligt. verschijnen er binnen een paar jaar 30.000 lopers aan de startlijn. Afgelopen zondag deden er 17.000 lopers mee.

Op dit moment kon de organisatie nog niet meer lopers aan, waardoor er nog veel gegadigden op de wachtlijst stonden. "De wachtlijst is bijna net zo lang als het aantal deelnemers dat dit jaar meedeed", zegt directeur Wilbert Lek tegen Rijnmond. Hij vindt het jammer dat hiermee veel lopers werden teleurgesteld. "We willen graag dat die mensen ook de marathon kunnen lopen."

In andere grote steden doen veel meer mensen mee en groeien is daarom de ambitie. Vorige week in Parijs bijvoorbeeld waren er 50.000 deelnemers. "Je wilt aantrekkelijk blijven voor lopers en topatleten. Er wordt dan niet alleen gekeken naar het start- en prijzengeld. Het aantal deelnemers speelt ook een rol", legt Lek uit.

Of het inschrijfgeld omhoog gaat bij uitbreiding, weet de directeur nog niet. Ook kan hij nog niet zeggen of er een andere startlocatie komt bij meer deelnemers. "We hebben nu aan de voet van de Erasmusbrug een locatie waar we tevreden mee zijn. Maar als je extra deelnemers hebt, dan moet je ook kijken naar de huidige startlocatie. Dat is een consequentie."

Horeca en ov

De organisatie kan dan wel klaar zijn voor een uitbreiding, de stad moet dat ook zijn. "Denk bijvoorbeeld aan de horecalocaties, de mobiliteit en het openbaar vervoer. De mensen moeten op een goede manier naar Rotterdam kunnen komen. Als er meer deelnemers zijn, moet er ook meer medische ondersteuning zijn."

In Marokko is commotie ontstaan naar aanleiding van een datingprogramma op YouTube: Blind-date by outfit. In het programma kiezen deelnemers een potentiële partner op basis van hun kledingstijl. Volgens veel Marokkanen staat de inhoud haaks op de Marokkaanse normen en waarden en het ministerie van Justitie is er zelfs een onderzoek gestart.

De verontwaardiging ontstond nadat de eerste aflevering van het programma online was gekomen. In de 40 minuten durende video stelt een 20-jarige Marokkaans-Nederlandse vrouw vragen aan jonge mannen terwijl zij alleen hun broek en schoenen ziet. Veel kijkers vallen over de korte rok van de vrouw.

Op het moment dat er nog twee kandidaten over zijn, laat de deelneemster haar hond de winnaar kiezen. Dat wordt door veel internetgebruikers gezien als mensonterend en respectloos. Daarnaast is de hond volgens de islam in veel gevallen onrein.

Bekijk de aflevering hier:

Het Marokkaanse publiek heeft de veiligheidsdiensten om directe actie gevraagd. Volgens hen strookt de video niet met de geldende fatsoensnormen. In minder dan vier dagen werd het filmpje 1,8 miljoen keer bekeken. Veel kijkers reageren dat het maken en uitzenden van datingprogramma's in westerse landen thuishoort.

Het programma is gebaseerd op de Amerikaanse show Blind dating. Het youtubekanaal bestaat pas sinds januari van dit jaar. In februari had het kanaal al 60.000 volgers na het uitzenden van een soortgelijk programma, genaamd Speed dating. Hierover ontstond ook discussie, maar de reactie op de recentste video was nog veel groter.

Uit het politieonderzoek moet blijken of er strafbare feiten zijn gepleegd bij het maken van het online programma. Volgens diverse Marokkaanse media volgt de politie de circulatie van de video nauwlettend. Die is nog altijd te zien op YouTube, maar de roep om hem offline te halen klinkt steeds luider in Marokko.

Tegelijkertijd is op de commotie ook kritiek, bijvoorbeeld van het Instagram-account Moroccan Outlaw. Die pleit voor de decriminalisering van seks buiten het huwelijk. De beheerders van die pagina ontvangen regelmatig doodsbedreigingen waar volgens hen niet tegen wordt opgetreden. "ISIS-leden bedreigen ons in expliciete video's op YouTube en Facebook vanwege dit blog. Maar de veiligheidsdienst onderzoekt wel de video van een youtubemeisje", is hun reactie op het onderzoek en de ophef.

De vrouw in de aflevering waar de kritiek met name op is gericht, is een influencer met een half miljoen volgers op TikTok. Zij heeft inmiddels een reactie-video geplaatst waarin ze spijt betuigt en uitleg geeft. "Ik ben opgegroeid in Nederland en gebruik ook sociale media in Nederland. Ik was me er niet van bewust dat dit aanstootgevend kon zijn in Marokko. Ik wil niemand aanmoedigen om er zo uit te zien, maar ik ben opgegroeid in een maatschappij waar dit wel kan." Ook zegt ze dat ze haar hond een rol in de video had gegeven omdat ze die als haar dochter beschouwt.

De Tweede Kamer wil af van adoptie in Nederland van kinderen uit het buitenland. Tegen de zin van demissionair minister Weerwind nam de Kamer een motie van de SP aan waarin het kabinet wordt gevraagd met een plan te komen "waarmee interlandelijke adoptie op zorgvuldige wijze wordt afgebouwd". De motie werd behalve door de SP ook gesteund door PVV, VVD, BBB, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, FvD en JA21.

Over adoptie uit het buitenland wordt al jaren gepraat en de mogelijkheid werd in 2021 stilgelegd na een vernietigend rapport over misstanden. Daarna maakte minister Weerwind adoptie uit acht landen alsnog mogelijk: de Filippijnen, Hongarije, Lesotho, Taiwan, Thailand, Zuid-Afrika, Bulgarije en Portugal.

Kamer: niet logisch en niet verstandig

De Kamer noemde het vandaag "niet logisch en niet verstandig" om nu te werken aan een nieuw stelsel met een nieuw op te richten stichting, "waarbij het onduidelijk is wat nu precies de toekomst is van interlandelijke optie".

SP-Kamerlid Van Nispen zei dat hij door de jaren heen tot de overtuiging is gekomen dat adoptie uit het buitenland op termijn geen duurzame oplossing is om kinderen te beschermen. Volgens hem is het verplaatsen van kinderen niet altijd in hun belang en is het voor hen gezonder om op te groeien in de eigen regio.

Ook hij wees op de misstanden in het verleden, zoals valsheid in geschrifte en roof en verhandeling van kinderen. Van Nispen benadrukte dat het bij veel adopties wel goed is gegaan, maar volgens hem zijn ook in een nieuw stelsel misstanden niet uit te sluiten. De SP'er onderstreepte dat een nieuw plan van de minister voor een zorgvuldige afbouw "vanzelfsprekend niet volgende week is geregeld".

Weerwind: nu eerst gevolgen in kaart brengen

Toen de motie vorige week werd ingediend, ontraadde Weerwind die. Hij zei dat de acht landen zorgvuldig zijn uitgezocht, dat het Nederlandse systeem "kindgestuurd" is, dat er veel waarborgen zijn ingebouwd en dat adoptie niet moet stoppen.

Nu de motie is aangenomen, zegt Weerwinds ministerie in een reactie dat het nu eerst de gevolgen en mogelijkheden in kaart gaat brengen.

Een voormalig lid van de vrijwillige brandweer in Gelderland en zijn drie vrienden worden verdacht van brandstichting. De brand werd aangestoken op de dag dat de man geslaagd was voor zijn examen bij de brandweer.

Het groepje twintigers vierde op 1 december vorig jaar feest omdat hun 26-jarige vriend uit Garderen was geslaagd. Ze wilden ervoor zorgen dat hij op zijn eerste avond als lid van de vrijwillige brandweer kon uitrukken.

"We hebben elkaar zitten opnaaien", verklaarde één van de verdachten vanmiddag in de rechtszaal. "We zochten naar een boom die half om hing en we een handje konden helpen zodat hij op de weg zou vallen", aldus een andere verdachte.

Ze stopten ook bij een leegstaande woning. Twee van de vier jongens gingen later terug en staken het pand in brand met jerrycans met diesel en benzine, die door de beginnende brandweerman zouden zijn geleverd, schrijft Omroep Gelderland. Ze zouden wel eerst hebben gekeken of de woning leeg was.

Vier korpsen moesten uitrukken voor de woningbrand in Koudhoorn, in de gemeente Putten. In een van de wagens zat de 26-jarige man, die daarmee zijn vuurdoop als brandweerman beleefde.

Rol brandweerman

De brandweerman gaf toe dat hij die avond met zijn vrienden bij het huis was geweest. "Er is geopperd om dat in de fik te steken, maar er is toch ook gezegd: dit vinden we niet kunnen."

Toch zou hij zijn vrienden de jerrycans hebben gegeven en ergens in een bos hebben afgezet. De vrienden zouden de inhoud over de vloer hebben gegoten en met een tissue hebben aangestoken.

Als eerste bij kazerne

Een minuut voordat de piepers afgingen voor de woningbrand, zag een andere brandweerman de jongen naar de kazerne rijden. De ex-brandweerman was als eerste bij de kazerne en zat ook in de eerste brandweerwagen op weg naar de brand.

Bij de brand vielen geen slachtoffers. Maar al snel werd duidelijk dat de brand was aangestoken. Ooggetuigen zagen het lid van de vrijwillige brandweer die avond jerrycans met benzine en diesel tanken. Hij gaf zijn betrokkenheid toe aan zijn chef. Kort daarna volgde zijn ontslag bij de brandweer.

Het Openbaar Ministerie eist een gevangenisstraf van tien maanden, dezelfde straf als twee andere verdachten. Tegen de vierde verdachte is zes maanden cel geëist. De rechtbank doet over twee weken uitspraak.