NOS Nieuws - Algemeen

Na het Amerikaanse vertrek uit het klimaatverdrag van Parijs en de beperkende bewegingen in de Amerikaanse klimaatwetenschap lijkt de regering-Trump opnieuw een dreun uit te delen aan de internationale samenwerking tegen klimaatverandering.

Ditmaal werpt de VS een blokkade op voor het VN-klimaatpanel IPCC. Betrokkenen schrijven de VS nog niet af, maar zien het schrikbeeld van een IPCC zonder Amerika wel opdoemen.

Tot en met vrijdag is er in China een overleg van dit VN-klimaatpanel, dat vooral bekend is van zijn lijvige rapporten, samengesteld door honderden wetenschappers die de kennis uit duizenden studies samenbrengen voor een goed overzicht van de meest actuele inzichten op klimaatgebied. Hun werk vormt een toonaangevende bouwsteen voor klimaatbeleid wereldwijd.

Bij de vergadering in Hangzhou zijn delegaties uit meer dan 190 landen aanwezig om knopen door te hakken over de hoofdlijnen voor de zevende rapportencyclus van het IPCC. Maar de VS ontbreekt: Amerikaanse media melden dat het ministerie van Buitenlandse Zaken Amerikaanse klimaatwetenschappers niet toestaat om af te reizen naar China.

Amerikaanse covoorzitter tegengehouden

Daarmee is het onmogelijk geworden voor NASA-klimaatwetenschapper Katherine Calvin om deel te nemen aan de vergadering, terwijl zij een van de twee covoorzitters is van de werkgroep die de kennis moet bundelen over het beperken van de uitstoot van broeikasgassen.

De Nederlandse klimaatwetenschapper Bert Metz, tot 2007 een van de covoorzitters van een IPCC-werkgroep, denkt dat er niet meteen chaos heerst binnen het IPCC omdat de VS een keer afwezig is. "Dat kun je nu wel opvangen", denkt hij. "Erger is het wanneer het vertrek permanent is."

In dat geval zou er een vervanging gevonden moeten worden. Ook zou het de vraag opwerpen hoe het verder moet met de 'technische ondersteuningseenheid', het secretariaat van de werkgroep. Dat is onder meer verantwoordelijk voor het voorbereidende, technische en administratieve werk. Zonder die ondersteuning komt de werkgroep in de problemen.

Europa

Klimaatonderzoeker Detlef van Vuuren (PBL/Universiteit Utrecht), in het verleden eveneens cohoofdauteur, wijst erop dat het IPCC bestaansrecht houdt zonder de VS, maar dat er wel een zorgwekkend signaal uitgaat van de laatste ontwikkelingen. "Amerika speelt een hele grote rol in het klimaatonderzoek. Daardoor spelen ook Amerikaanse onderzoekers een belangrijke rol in het IPCC, dat dreigt nu weg te vallen."

"Het is echt belangrijk dat er wordt gezocht naar een manier waarop Calvin kan blijven functioneren", stelt de Nederlander. Als die pogingen stranden, moet er uiteindelijk - bijvoorbeeld door Europa - gezocht worden naar een manier om taken of financiering over te nemen, vindt hij.

Het secretariaat van het IPCC in Genève zegt tegen de NOS bekend te zijn met de berichten over de Amerikaanse afwezigheid, maar wijst erop dat de informatie afkomstig is van anonieme bronnen. "Daarom zullen we niet speculeren over of reageren op deze kwestie."

Een soortgelijke reactie klinkt vanuit de Nederlandse delegatie in Hangzhou. De Nederlandse klimaatonderzoeker Bart van den Hurk, een van de covoorzitters van een andere werkgroep, laat weten niet te kunnen reageren zolang de vergadering aan de gang is en er geen officiële mededeling is vanuit de VS. Ook andere betrokkenen zeggen dit tegen de NOS.

Toch lijkt hier en daar wat verhulde kritiek te klinken. De Chinese bestuurder Li Yanyi, die namens gastland China een van de sprekers was bij de opening van de vergadering, riep gisteren op tot samenwerking. "Als je snel wil gaan, ga dan alleen, maar als je ver wil komen, ga dan samen", citeerde hij de Amerikaanse oud-presidentskandidaat en klimaatactivist Al Gore.

Hoewel oud-covoorzitter Metz ervan overtuigd is dat een permanent Amerikaans vertrek uit het IPCC uiteindelijk opgevangen kan worden, vreest hij wel de schade van een definitief afscheid: "Dan ondergraaf je het sterke punt van het IPCC: dat het wereldwijd gesteund wordt en dat de bevindingen geaccepteerd worden als vaststaande feiten waar landen mee moeten dealen."

Dat zegt ook Van Vuuren: "Het IPCC is ooit opgezet zodat we een onderscheid kunnen maken tussen politiek en wetenschap, zodat we onafhankelijk konden vaststellen wat de feiten zijn, los van politieke verschillen. Daar wordt nu aan getornd."

Meerdere mensen in Amsterdam-Oost hebben vannacht 112 gebeld omdat ze schoten hoorden. Het bleek te gaan om opnames van de televisieserie Het Gouden Uur, schrijft omroep AT5.

De knallen waren vanaf 01.50 uur te horen in de buurt van het Wereldmuseum bij het Oosterpark. De productiemaatschappij NL Film had een bewonersbrief verspreid waarin de opnames werden aangekondigd. Daarin is ook vermeld dat er wapens gebruikt zouden worden bij de opnames.

Het bedrijf benadrukt tegenover de stadsomroep dat er niet met echte kogels is geschoten maar met losse flodders. "Maar het geluid was vannacht harder dan van tevoren gedacht. Daarom hebben we vandaag via een nieuwe bewonersbrief excuses gemaakt aan omwonenden", laat een woordvoerder weten.

Komende nacht

De opnames van het tweede seizoen van de serie over een terroristische aanslag in Amsterdam begonnen gistermiddag en duurden tot vanochtend 05.00 uur. Ook de komende twee nachten zullen er buiten weer opnames plaatsvinden, meldt omroep NH. Er wordt dan niet meer met losse flodders geschoten, aldus NL Film.

Wanneer seizoen 2 van Het Gouden Uur te zien is op tv of op Netflix is nog onbekend.

De terreuraanslag die vorige week in Marokko zou zijn verijdeld, zou volgens de autoriteiten een van de bloedigste aanslagen in het land ooit zijn geweest.

Het plan van de terreurgroep was om op verschillende plekken in Marokko ter afleiding brand te stichten. Vervolgens zou de groep in verschillende steden bommen laten afgaan en mesaanvallen plegen.

Potentiële doelwitten waren veiligheidsdiensten en buitenlandse doelen in het land. De Marokkaanse autoriteiten zeggen dat Islamitische Staat (IS) in de Sahel-regio van plan was om uit te breiden en Marokkanen te rekruteren om in het buitenland te vechten, waaronder in Somalië.

Twaalf verdachten

Vorige week arresteerden de Marokkaanse veiligheidsdiensten twaalf mensen in negen steden. De verdachten zijn tussen de 18 en 40 jaar oud.

Bij de aanhouding zijn grote hoeveelheden explosieven en wapens in beslag genomen. Volgens de autoriteiten waren de plannen al vergevorderd en stond de groep klaar om toe te slaan. Ze zouden zijn aangestuurd door een IS-commandant uit Libië.

De Joodse school Cheider in de Amsterdamse wijk Buitenveldert heeft begin deze maand een e-mail ontvangen waarin de afzender dreigt drie kinderen dood te schieten. Dat bevestigen de politie en het Openbaar Ministerie aan de NOS na berichtgeving van De Telegraaf.

De politie wist snel te achterhalen wie de e-mail had gestuurd. Het gaat volgens een woordvoerder van het OM om een 31-jarige man. Hij is niet opgepakt, omdat hij in Turkije is. Omdat het onderzoek nog loopt, en omwille van de privacy van de betrokkene, wil het OM niets kwijt over zijn identiteit.

Het Cheider wordt al jaren beveiligd en sloot na het uitbreken van de oorlog tussen Hamas en Israël een aantal keer de deuren omwille van de veiligheid. Op de school wordt zowel basis- als middelbaar onderwijs gegeven. Het schoolbestuur was niet bereikbaar voor vragen van de NOS.

Op een luchthaven in Colombia is een 40-jarige man gearresteerd die meer dan 200 gram cocaïne in een pruik had verstopt. De Colombiaan was van plan om van Cartagena naar Amsterdam te vliegen.

Op vrijgegeven beelden is te zien hoe een douanier na een afwijkende scan op onderzoek uitgaat. Hij haalt de pet van het hoofd van de man, voelt aan diens haar en tilt vervolgens een deel van een pruik op. Die knipt hij daarna los, om aan de binnenzijde kleine zakjes met wit poeder te ontdekken.

Een snelle test die de douanier ter plekke afneemt, toont aan dat het om cocaïne gaat. De drugs hebben volgens de Colombiaanse autoriteiten een waarde van ongeveer 10.000 euro.

Nerveus

Het komt vaker voor dat smokkelaars drugs in een pruik verstoppen. Zo werd in 2019 op de luchthaven van Barcelona een Colombiaan gearresteerd. Hij bleek onder een opvallend grote pruik een zakje met een pond cocaïne te hebben verstopt.

Agenten kregen de man in het vizier toen hij zich nerveus gedroeg en een opvallend groot haarstuk onder zijn hoed had.

In een videogesprek met de Russische president Poetin heeft de Chinese president Xi gisteren nog eens benadrukt dat China en Rusland vrienden zijn door dik en dun en dat hun relatie niet kan worden ondermijnd door "een derde partij". Xi doelde daarmee ogenschijnlijk op de Verenigde Staten.

Peking maakt zich zorgen over de stappen die de Amerikaanse president Trump zet om de betrekkingen met Rusland in hoog tempo te normaliseren. Trump wil zo snel mogelijk een einde maken aan de oorlog in Oekraïne en is op voorhand bereid om ten koste van Oekraïne concessies te doen. Hij noemde president Zelensky een dictator en weigert Rusland aan te merken als de agressor. In de onderhandelingen met Rusland zitten Oekraïne en Europa tot nu toe niet aan tafel.

Hoofdpijndossier

De ongekend snelle toenadering kan een hoofdpijndossier worden voor China. In politieke kringen in Peking wordt er rekening mee gehouden dat Trump de banden met Poetin wil aanhalen om zo een wig te drijven tussen Rusland en China, ook al zijn de Russen economisch sterk afhankelijk van de Chinezen en hebben de landen gezamenlijke strategische belangen. De VS zou zich, als de oorlog in Oekraïne voorbij is, dan beter (economisch en militair) op China kunnen instellen.

Een deskundige van de Amerikaanse denktank Carnegie Endowment for International Peace is kritisch over de strategie van Trump. De snelle toenadering tot Poetin heeft volgens hem tot nu toe alleen maar geleid tot een breuk in de westerse alliantie, zei hij in The Wall Street Journal.

Hij wijst onder meer op de toespraak van de Amerikaanse vicepresident Vance, ruim een week geleden op de veiligheidsconferentie in München. Die haalde uit naar de Europese bondgenoten en sprak openlijk zijn steun uit voor de radicaal-rechtse AfD (Alternative für Deutschland), een week voor de Duitse parlementsverkiezingen. "Trump wil Rusland en China uit elkaar spelen, maar in plaats daarvan krijgt Rusland de kans zich gelijktijdig zowel met China als de VS te verbinden", zegt de deskundige van de Carnegie-denktank.

'Neutraal in crisis'

Gisteren was het drie jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. Hoewel China en Rusland bondgenoten zijn, probeert China de indruk te wekken dat het een neutrale positie inneemt in de oorlog die het zelf aanduidt als 'crisis'. Maar door de steeds diepere handelsrelatie met het Kremlin heeft China de Russische economie de afgelopen drie jaar in leven gehouden. Bovendien heeft het Rusland drones geleverd die niet alleen civiel, maar ook op het slagveld kunnen worden ingezet, zo stellen de VS en de EU.

China benadrukt dat er voor Oekraïne een vredesregeling moet komen met respect voor de soevereiniteit van alle betrokken partijen. Het heeft nooit willen zeggen wie er schuld draagt aan het uitbreken van de oorlog. Een paar keer kwam China met een 'vredesplan', maar meer dan een paar bulletpoints waren die voorstellen niet.

Rusland werd de afgelopen jaren getroffen door allerlei sancties en een diplomatiek isolement, vooral met betrekking tot het Westen. Maar het is er in geslaagd de negatieve gevolgen te beperken, niet alleen door de samenwerking met China, maar ook door zijn alliantie met Iran en Noord-Korea. Deze landen leveren drones, raketten, munitie en troepen (Noord-Korea).

Defensiedeskundigen zeggen in The Wall Street Journal dat het voor de Amerikaanse strijdkrachten bijzonder lastig is om de dreiging van deze 'autocratische as' tegelijkertijd het hoofd te bieden. En dat zou voor Trump een van de redenen zijn zo snel mogelijk een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne om zo de vijanden van de VS uit elkaar te spelen en te verzwakken.

Hof van Twente draait zelf op voor de miljoenen euro's schade die de gemeente leed na een hack. Dat heeft het gerechtshof vandaag geoordeeld, nadat de rechtbank in 2023 al tot dezelfde conclusie was gekomen.

De gemeente werd in 2020 gehackt en probeerde de 4,2 miljoen euro schade te verhalen op Switch IT Solutions. Dat bedrijf was ingehuurd voor de veiligheid van de online gemeentesystemen. Het bedrijf had volgens de advocaat van de gemeente "een wanprestatie" geleverd. De rechtbank oordeelde eerder al dat de fout niet lag bij het ingehuurde bedrijf en dat het bedrijf deed wat in het contract stond.

De gemeente ging daartegen in hoger beroep, maar opnieuw luidt het oordeel dat Switch IT Solutions niet aansprakelijk is voor de schade die de gemeente door de cyberaanval heeft geleden, meldt de regionale omroep Oost. Volgens het hof is niet gebleken dat het bedrijf "is tekortgeschoten in de nakoming van de verplichtingen uit de overeenkomst, of de zorgplicht tegenover de gemeente heeft geschonden".

Bij de hack werden negentig virtuele servers verwijderd en de back-ups vernietigd. Het lukte een internationale datahersteller uiteindelijk om de gewiste bestanden van de afdeling Burgerzaken, Sociaal Domein en de financiële administratie terug te halen.

Ruim tien jaar na de verdwijning van vlucht MH370 is een nieuwe zoektocht begonnen naar het vliegtuigwrak. De komende weken wordt in het zuidelijke deel van de Indische Oceaan een gebied van ongeveer 15.000 vierkante kilometer uitgekamd.

De Boeing 777 was op 8 maart 2014 onderweg van Kuala Lumpur in Maleisië naar Peking in China. Het passagierstoestel met 239 mensen aan boord verdween boven de Indische Oceaan van de radar, ver uit de route.

Waarom het toestel van de vluchtroute was afgeweken, is nooit opgehelderd. De verdwijning is een van de grootste mysteries uit de luchtvaartgeschiedenis. Er is vrijwel niets van het toestel teruggevonden.

67 miljoen euro

Voor nabestaanden is het de zoveelste zoektocht naar het wrak. Ook het Nederlandse bedrijf Fugro was in het verleden betrokken bij zoekacties. Deze keer wordt de zoekactie net als in 2018 uitgevoerd door het Amerikaanse bedrijf Ocean Infinity.

Ditmaal kamt het bedrijf een veel kleiner gebied uit. Naar eigen zeggen beschikt het over nieuwe informatie over waar het wrak mogelijk ligt.

Net als in 2018 krijgen de Amerikanen alleen betaald als ze het wrak vinden, omgerekend een bedrag van ruim 67 miljoen euro.

Een terugblik op de verdwijning van vlucht MH370:

Nabestaanden reageerden eerder verheugd op de aankondiging van een nieuwe zoektocht. "Sinds de laatste in 2018 werd afgesloten, wachten we al lange tijd op een nieuwe zoekactie", zei Grace Subathirai Nathan tegen Maleisische media.

De moeder van Nathan was een van de inzittenden. "Als nabestaanden hopen we dat deze zoektocht de laatste zal zijn. We hopen echt dat MH370 deze keer wordt gevonden."

Kate Bush, Elton John, Hans Zimmer, Annie Lennox, Billy Ocean, Tori Amos: het is een indrukwekkende en ongewone line-up. Het album dat zij vandaag uitbrachten, samen met honderden andere muzikanten, is minstens zo ongewoon. Het staat namelijk vol met stilte. Het album is een protest tegen nieuwe AI-wetgeving van de Britse overheid.

Is This What We Want? telt twaalf tracks, met nauwelijks geluid. Het zijn opnames uit lege muziekstudio's, waar alleen wat achtergrondgeluid te horen is. Gezoem van apparaten, verkeer in de verte, een fluitende vogel; in elk geval geen muziek. Volgens de meewerkende artiesten is dat namelijk wat we kunnen verwachten als de wet doorgaat.

Met het album verzetten ze zich tegen een aanpassing van de mediawet waar in het Verenigd Koninkrijk aan wordt gewerkt. Daarmee krijgen AI-bedrijven vrije toegang tot het werk van artiesten. Gratis en zonder daarvoor toestemming te hoeven vragen. Al die producties kunnen zij gebruiken om hun AI-modellen te trainen. Dat geldt niet alleen voor muziek, maar ook voor boeken, artikelen en kunstwerken.

Artiesten vrezen dat ze de creatieve controle over hun werk verliezen en dat dit de creatieve industrie zal ondermijnen. Daarnaast willen ze betaald worden voor hun geleverde werk.

Het wetsvoorstel is onderdeel van het voornemen van de Britse regering om wereldleider op het gebied van AI te worden. De regering vindt dat de huidige wetgeving rond auteursrecht in de weg staat om dat plan te realiseren, maar benadrukt dat er nog niets is besloten.

Europese wet

Ook Nederlandse artiesten sloegen al eens alarm over AI-tools en hun ondoorzichtigheid. Van muziekprogramma's als Udio en Suno, die liedjes componeren op basis van getrainde AI-modellen, is niet te achterhalen met welke muziek de modellen zijn getraind. Platenmaatschappijen en auteursrechtenorganisaties denken dat daarvoor zonder toestemming bestaande muziek wordt gebruikt. Wereldwijd lopen meerdere rechtszaken tegen die programma's.

In de Europese Unie is in 2023 een AI-wet ingegaan die beter moet regelen wat met kunstmatige intelligentie wel en niet mag. Er staat bijvoorbeeld in onder welke voorwaarden landen gezichtsherkenning mogen inzetten. Maar veel moet nog uitgewerkt worden, ook op het gebied van auteursrecht en AI.

Op dit moment hoeven AI-bedrijven in Europa bijvoorbeeld geen licenties af te sluiten om muziek te gebruiken, iets waar BumaStemra onlangs nog voor pleitte in Brussel. Maar er staat bijvoorbeeld wel in de wet dat van systemen duidelijk moet zijn hoe ze werken, op basis van welke data ze getraind zijn en of ze geen auteursrechten schenden. Hoe dat precies duidelijk moet worden, wordt nog uitgewerkt.

Het hele internet controleren

Dat de Britten de boel nu juist helemaal willen openzetten voor AI-bedrijven, bedreigt volgens de Britse artiesten hun hele bestaansrecht. Het wetsvoorstel bevat weliswaar een mogelijkheid om de 'toestemming' in te trekken, maar daar hebben zij geen vertrouwen in. Ze zien geen enkele garantie dat dit waterdicht is en vinden het onwerkbaar. Ze zouden dan honderden verschillende bedrijven actief moeten laten weten dat ze geen toestemming geven, of het hele internet moeten controleren op wat er met hun werk gebeurt.

Met het album is ook een complete campagne gelanceerd, getiteld 'Make it Fair'. Die bestaat onder meer uit paginagrote advertenties in dagbladen en een ingezonden brief in The Times. Met de campagne roepen de artiesten en prominenten iedereen op om bezwaar te maken tegen de wet.

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) stelt zorgverzekeraar CZ onder verscherpt toezicht. Volgens de autoriteit heeft CZ te weinig gedaan om aan de wettelijke zorgplicht te voldoen. De zorgplicht bepaalt dat patiënten altijd de zorg krijgen die nodig is.

CZ had samen met een andere zorgverzekeraar een half jaar de tijd gekregen om processen rondom de wachttijden in de medisch specialistische zorg en de geestelijke gezondheidszorg te verbeteren. Nu dat half jaar is afgerond, blijkt dat CZ nog verbeteringen moet doorvoeren. De andere zorgverzekeraar voldoet wel aan de eisen, waardoor die naam niet wordt bekendgemaakt.

"Hoewel CZ al stappen in de goede richting heeft gezet, is de aanwijzing nog niet volledig opgevolgd. Daarom gaat CZ nu een vervolgtraject in", meldt NZa. De zorgwaakhond zegt dat CZ is verzocht om een plan in te dienen waarmee het bedrijf denkt alsnog aan de zorgplicht te gaan voldoen. Mocht dit alsnog mislukken, dan kan een dwangsom volgen.

Het is de eerste keer dat een zorgverzekeraar onder verscherpt toezicht wordt gesteld. Hiermee controleert de zorgautoriteit het komende jaar of CZ de benodigde vervolgstappen ook echt uitvoert. Waar het bij CZ precies aan schort, vertelt de waakhond niet. Wel zegt de autoriteit dat CZ de gewenste verbeterpunten "te smal heeft opgevat".

Samenwerken binnen zorgstelsel

De NZa zegt dat de toegang tot zorg "geen vanzelfsprekendheid" meer is in Nederland. "Dit is een ingewikkeld probleem waar alle partijen in het zorgstelsel verantwoordelijk voor zijn." Daarbij benadrukt de NZa dat zorgverzekeraars en zorgaanbieders "meer dan ooit" moeten samenwerken.

Daarom zegt de toezichthouder dat zorgaanbieders transparant moeten zijn over hun wachttijden en samen met de zorgverzekeraars die wachttijden moeten terugdringen.

Zorgverzekeraar CZ laat weten dat het de komende periode zal werken aan verbeteringen. "Het is helaas niet gelukt om de bevindingen die eerder zijn geconstateerd helemaal op te lossen", schrijft CZ.

Vrijwel iedereen in Nederland gebruikt Whatsapp om berichten naar elkaar te sturen. Maar na de koerswijziging van Mark Zuckerberg, de baas van moederbedrijf Meta, groeit bij sommigen het ongemak over het gebruik ervan. Zuckerberg besloot in aanloop naar de inauguratie van president Trump om de samenwerking met factcheckers op te schorten en stond onder meer het omschrijven van homoseksualiteit als 'geestelijk ziek' toe.

Het leidt ertoe dat gebruikers zich afvragen: blijven we op dezelfde platformen of is er een volwaardig alternatief, zoals chatapp Signal? Hoewel de discussie woedt, lijkt het er nog niet op dat Nederlanders massaal overstappen.

"Mijn moeder heeft een vriend die is overgestapt naar Signal, maar daardoor heeft zij nu helemaal geen contact meer met hem", zegt student Gijs Broere (20), die gebruikmaakt van WhatsApp voor privéchats. "Ik wil gewoon op één platform al mijn berichten kunnen zien en versturen. Lekker overzichtelijk. Vrienden en familie kan ik daar vinden. Ik zou het vervelend vinden als sommige vriendengroepen op andere platformen zitten."

Voor zelfstandig ondernemer Peter Goossens (58) vormt Signal een goed alternatief voor WhatsApp omdat hij waarde hecht aan zijn privacy. "Lastiger punt is misschien of vrienden, kennissen en collega's ook willen overstappen. Dat gaat natuurlijk niet van de een op de andere dag, dus gebruik ik de apps nog een tijdje naast elkaar. Een groot deel van mijn familie is al over, maar de meeste vrienden kennen Signal weer niet."

Signal zegt een enorme toename te zien: het aantal aanmeldingen is dit jaar 25 keer groter dan voorheen, zegt de organisatie tegen de NOS. De NOS heeft Signal meerdere malen gevraagd om harde cijfers over het aantal gebruikers, maar de organisatie komt alleen met relatieve toenames.

900.000 gebruikers

Dat het aantal mensen dat Signal gebruikt groeit, blijkt niet uit cijfers van Newcom. Het onderzoeksbureau keek tussen 2 en 18 januari naar het internetgedrag van Nederlanders en ziet zelfs een dip in het aantal mensen op Signal: van 7 procent in 2024 naar 6 procent begin dit jaar. Zo'n 900.000 mensen in Nederland zijn nu op Signal actief.

En wie Signal gebruikt, blijft ook vaak WhatsApp gebruiken, blijkt uit analyses van Newcom. Het aantal mensen dat afscheid neemt van WhatsApp en alleen nog maar Signal gebruikt, is klein: 2 procent. Wel gebruiken zij het relatief vaak dagelijks. "Het is dus wel een alternatief voor WhatsApp-verlaters", zegt Neil van der Veer van het onderzoeksbureau.

Toch zijn de reacties illustratief voor de dilemma's die gebruikers nu ervaren, zegt Philipp Masur (Vrije Universiteit Amsterdam). Hij onderzoekt de impact van sociale media op ons dagelijkse leven. "Want wat doe je als jij wilt overstappen maar vrienden niet? Dan heeft overstappen weinig zin. Wel kan je in veel vriendenkringen onderhandelen en iemand overtuigen, bijvoorbeeld mensen die er minder om geven."

De cijfers van Newcom komen overeen met bevindingen uit eerder onderzoek, zegt Masur. Al zijn gebruikers boos op het platform, of het niet eens met de koers van het bedrijf, dat betekent nog niet dat ze ermee stoppen. "Misschien is er een minderheid op WhatsApp die het vanwege Zuckerberg niet meer gebruikt, maar de meerderheid zal het bestaande gedrag voortzetten."

Volgens Van der Veer ligt de beste voorspeller van toekomstig gebruikersgedrag in het verleden. Zoals in 2018, toen Facebook zwaar onder vuur lag. Destijds was het niet de politieke koers, maar de omgang met privacy die ertoe leidde dat mensen vertrokken. "Een deel van de gebruikers stopte met Facebook, maar niet voor lang. Simpelweg omdat we er te sterk mee zijn vergroeid. Je bent waar je netwerk zit."

Ook Masur denkt niet dat mensen massaal overstappen. Jaren geleden ging hij zelf door het proces en merkte hij hoe lastig het was om zijn omgeving te overtuigen. Maar, het lukte hem wel. "Dankzij mijn specialisatie in privacy kon ik met argumenten mensen overtuigen. Ik zeg niet dat iedereen het moet doen, maar uiteindelijk zijn veel mensen uit mijn sociale kring overgestapt."

Een proef in Leiden waarbij natuurvriendelijke oevers worden aangelegd om de Amerikaanse rivierkreeft te bestrijden lijkt te werken. Volgens de gemeente zijn er bij deze oevers een stuk minder rivierkreeften aangetroffen.

De Amerikaanse rivierkreeft is een invasieve exoot (hij komt van origine niet in Nederland voor) en kan zich snel vermenigvuldigen. Het dier beschadigt waterplanten, verdrijft vissoorten en er zou sprake zijn van besmettingsgevaar door een schimmel die ze bij zich dragen. De kreeften tasten bovendien de bebouwde omgeving aan. Zo veroorzaken ze veel schade aan waterkeringen. Volgens sommige onderzoekers zijn er inmiddels miljarden rivierkreeften in ons land.

De rivierkreeft vormt volgens de gemeente ook een plaag in Leiden, en daarom is samen met het Hoogheemraadschap van Rijnland twee jaar geleden een proef gestart met natuurvriendelijke oevers. Op een proeflocatie werden steile oevers van sloten afgevlakt, met het idee dat rivierkreeften in deze oevers minder makkelijk holen kunnen graven en natuurlijke vijanden als vogels en vissen juist makkelijker op ze kunnen jagen.

'Meer leefgebied voor dieren die rivierkreeften eten'

Waar de oevers steil zijn, vermenigvuldigen rivierkreeften zich ongebreideld zonder prooi te worden van andere dieren in de voedselketen, zegt Wouter Moerland, stadsecoloog van de gemeente Leiden tegen Omroep West. "Als we niets doen leven er veertien tot vijftien volwassen rivierkreeften per vierkante meter. En dan reken ik de kleintjes nog niet mee. Dat is aanzienlijk." Het vangen van de kreeft heeft volgens hem geen zin. "Dat is een onmogelijke opgave, omdat ze weer terugkomen."

Bij de proef werd ervoor gekozen om de wateroevers minder steil en geleidelijk schuin te maken. "Hoe natuurlijker de inrichting, hoe meer leefgebied je aan dieren geeft die de kreeften opeten." Dat lijkt te werken, aldus Moerland. "Bij de natuurvriendelijke oevers zien we heel duidelijk dat er zes à zeven keer minder kreeften zijn dan bij een reguliere oever, waar dus gewoon eigenlijk niks gedaan is tegen de kreeft."

Volgens de stadsecoloog zijn er de afgelopen tijd ook minder kreeften gevonden omdat ze zich vanwege het koude weer dieper hebben ingegraven. De winter is een welkome pauze in de vermeerdering van rivierkreeften, zegt hij. "Hoewel het koudbloedige dieren zijn, laten ze zich niet invriezen, maar ze zijn wel een soort van apathisch door de kou. Bij warmer weer zou je zien dat we aan de natuurlijke oevers veel minder kreeften vangen dan bij steile oevers."

Leiden zegt dankzij de proef door te blijven gaan met het aanleggen van natuurvriendelijke oevers. De gemeente hoopt hiermee niet alleen de rivierkreeft terug te dringen, maar ook dat de biodiversiteit vergroot en de oevers versterken tegen erosie.

De Nederlandse crimineel Jos L. is vandaag in België bij verstek veroordeeld tot 13 jaar cel voor een mislukte overval op de douane. De Nederlander heeft volgens de Belgische rechter opdracht gegeven tot het stelen van 10 ton cocaïne.

Een Nederlandse en een Belgische groep handlangers probeerden in opdracht van 'Bolle Jos' in 2023 een overval te plegen op de douane. Ze wilden een in beslag genomen lading cocaïne met een straatwaarde van 250 miljoen euro stelen uit een loods in Kalmthout, net over de Belgische grens bij Roosendaal.

De douane ontdekte in oktober dat jaar de lading cocaïne in een container met sojameel. Deze container werd vervolgens naar een loods in Kalmthout gebracht, om daarna naar een magazijn in Antwerpen te worden vervoerd. Vanaf daar zou de lading cocaïne worden vernietigd. Nadat criminelen lucht hadden gekregen van de drugs en het voornemen om deze lading te verplaatsen, werd een actie opgezet om de douane te overvallen.

Ook celstraffen handlangers

De Nederlandse groep was gewapend en volgde het douanetransport met een bestelbusje. Op het laatste moment werden zij klemgereden in Antwerpen. De groep uit Brussel was belast met het terughalen van de drugs en werd bij de loods in Kalmthout aangetroffen. De cocaïne was toen al verplaatst.

Uit onderzoek van de politie bleek dat de 33-jarige Jos L. mogelijk opdrachtgever van de overval was. Zo ontving de Nederlandse politie een tip dat de voortvluchtige Nederlander de operatie aanstuurde.

Zeven personen die bij de overval betrokken waren zijn veroordeeld tot celstraffen van 10 jaar. Elf anderen die voor de rechter moesten verschijnen kregen celstraffen tussen de 1 en 9 jaar, twee van hen werden vrijgesproken.

'Bolle Jos'

De uit Breda afkomstige 'Bolle Jos' is al eerder in België veroordeeld tot gevangenisstraffen. In september vorig jaar kreeg hij van de rechtbank in Antwerpen 10 jaar celstraf, nadat hij eerder in 2024 al 12 jaar cel had gekregen vanwege het smokkelen van cocaïne in de haven van Antwerpen.

In Nederland is hij vorig jaar juni tot 24 jaar celstraf veroordeeld voor cocaïnesmokkel. Afgelopen januari bleek dat de voortvluchtige Brabander in het West-Afrikaanse land Sierra Leone verblijft. Nederland heeft het land verzocht hem uit te leveren.

In Engeland is de rechtszaak begonnen over een van de spraakmakendste roven van de afgelopen jaren. De diefstal van een kunstwerk in de vorm van een 18-karaats gouden wc. Het werk was uitgeleend door het Guggenheim-museum in New York aan Blenheim Palace in het zuidoosten van Engeland toen het in 2019 's nachts werd gestolen. Drie mannen van 36, 39 en 40 staan terecht.

Het volledig functionerende toilet, een satirisch werk met de titel America van de Italiaanse conceptuele kunstenaar Maurizio Cattelan, werd gestolen uit het paleis van de familie Churchill, Blenheim Palace in Zuid-Engeland. Het paleis is een belangrijke toeristische trekpleister in de regio en staat op de Unesco-Werelderfgoedlijst.

De openbaar aanklager zei in zijn openingsverklaring gisteren in de rechtbank van Oxford dat het werk werd meegenomen bij een "gewaagde inval". Een van de drie mannen die terechtstonden was betrokken bij de diefstal ervan. De andere twee hielpen bij de verkoop van de buit, aldus de aanklager.

Volgens de aanklager reed een groep mannen op 14 september 2019 met twee gestolen auto's door afgesloten houten hekken naar het terrein van Blenheim Palace. Ze gingen via een raam naar binnen, sloegen een houten deur kapot en rukten het toilet van de muur. Na in totaal vijf minuten waren ze vertrokken met de buit.

De inbraakverdachte heeft volgens de openbaar aanklager twee keer het paleis bezichtigd in de weken voorafgaand aan de diefstal. Een keer voordat het werk tentoongesteld werd in Blenheim Palace en een keer toen het geïnstalleerd was. Hij had net als andere bezoekers van de tentoonstelling een afspraak van drie minuten gemaakt om het toilet te gebruiken.

Beide keren maakte Jones foto's van het raam dat later werd vernield om in te breken in het paleis. De tweede keer maakte hij ook foto's van de wc-ruimte, waaronder een foto van het slot op de toiletdeur.

"Er kan geen twijfel over bestaan dat hij verkenningen uitvoerde voor de inbraak die die nacht zou plaatsvinden", zei de aanklager "Dat zou genoeg zijn om hem schuldig te maken aan inbraak."

Het toilet van 98 kilo was verzekerd voor 6 miljoen dollar. Het is nooit teruggevonden. Volgens aanklagers is het waarschijnlijk in kleinere stukken goud gebroken om die vervolgens te verkopen. De waarde van het goud was destijds 2,8 miljoen dollar.

Trump als inspiratie?

Met het werk wilde kunstenaar Cattelan buitensporige rijkdom belachelijk maken. In een persbericht koppelde het Guggenheim-museum het gouden toilet aan de zakelijke en politieke carrière van Donald Trump. "De esthetiek van deze 'troon' doet denken aan de vergulde overmaat van Trumps vastgoedondernemingen en privéwoningen", aldus het museum.

Cattelan vertelde het Guggenheim dat hij het idee voor het toilet had vóór de politieke opkomst van Trump, maar zei dat de verwijzing naar Trump "waarschijnlijk in de lucht hing". Hij zei ook dat het gouden toilet een knipoog was naar het kunstwerk Fountain uit 1917 van Marcel Duchamp, een urinoir.

Toen Trump tijdens zijn eerste ambtstermijn aan het Guggenheim-museum had gevraagd of hij een schilderij van Van Gogh kon lenen uit de collectie, bood het museum de wc-kunst als alternatief aan.

Banaan met tape

Cattelan is ook de bedenker van het werk Comedian, dat bestaat uit een banaan die met een stuk ducttape aan de muur is vastgeplakt. Een crypto-investeerder kocht het werk onlangs voor ruim 6 miljoen dollar en at het vervolgens op.

Zaaddonor Jonathan Meijer mag zich in het openbaar niet meer uitlaten over zijn donorkinderen of hun ouders. Dat heeft de rechtbank Den Haag besloten in een kort geding dat was aangespannen door de ouders van de donorkinderen.

De 43-jarige Meijer heeft een YouTube-kanaal waarop hij regelmatig video's plaatst. In een aantal video's noemt hij namen en toont hij herkenbare foto's van de kinderen of hun ouders. Ook laat hij zich in sommige video's negatief uit over ouders die hebben meegewerkt aan de Netflix-documentaire The Man with 1000 Kids, waarin Meijer centraal staat.

Deze video's moet hij van de rechter verwijderen. In nieuwe video's mag hij het niet meer hebben over het contact met zijn donorkinderen of hun ouders, of over "het geestelijk welbevinden van donorkinderen in relatie tot het grote verwantschapsnetwerk waar zij deel van uitmaken", oordeelt de rechter. "Uitlatingen in het openbaar over deze onderwerpen op andere wijze dan via video's, zijn ook verboden."

Twee jaar geleden liep er ook al een rechtszaak tegen Meijer. Ouders van de donorkinderen eisten destijds dat hij moest stoppen met doneren omdat met zijn zaad al honderden kinderen waren verwekt. De rechter ging daarin mee en legde een dwangsom op van 100.000 euro per nieuw kind.

Fundamenteel recht

De rechter noemt als reden voor het uitingsverbod dat er eerder afspraken zijn gemaakt dat Meijer op afstand van de kinderen zou blijven. Als hij toch opnieuw in het openbaar dit soort uitlatingen doet, of de genoemde video's niet verwijdert, moet hij dwangsommen betalen.

De rechter moest een afweging maken tussen de vrijheid van meningsuiting en de persoonlijke levenssfeer van de donorkinderen en hun ouders. "De rechter heeft geoordeeld dat het een te vergaande inbreuk op hun persoonlijke levenssfeer is", legt de persrechter uit. "En dat ter bescherming daarvan de vrijheid van meningsuiting beperkt kan worden."

De ouders die het kort geding hadden aangespannen, krijgen niet op alle punten gelijk. Ze eisten bijvoorbeeld ook dat Meijer publiekelijk geen liefdes- of relatieadviezen meer mag geven, niets meer mag zeggen over bezoeken aan (tand)artsen of zijn mening geven over de evolutietheorie.

Maar met het ontzeggen van de vrijheid van meningsuiting moet volgens de rechter terughoudend worden omgegaan. "Het gaat om een fundamenteel recht." Bovendien zijn deze uitspraken "niet onrechtmatig tegenover de donorkinderen en ouders omdat ze niet specifiek gaan over de verhouding tussen de spermadonor en die kinderen en ouders."

Geen vaderfiguur

De ouders werden in hun zaak over de video's bijgestaan door Ties van der Meer van Stichting Donorkind. Hij erkende eerder dat het een zwaar middel is om iemands vrijheid van meningsuiting te beperken. Maar er was volgens Van der Meer geen andere optie, omdat Meijer weigert zich te houden aan de afspraak in donorcontracten dat hij zich niet als vaderfiguur mag opstellen.

Advocaat van de ouders Lotte van Schuylenburch zegt blij te zijn met de uitspraak. "Het is een grote overwinning voor de donorkinderen en hun ouders. De rechter stelt dat Jonathan te ver is gegaan met video's."

Blijven vloggen

Meijer plaatste gisteren nog een nieuwe video op zijn kanaal met, mogelijk niet toevallig, vrijheid van meningsuiting als onderwerp. "Ik heb een mening over veel dingen", erkent hij hierin. "Je mag geloven wat jij wil geloven, en dit verspreiden als de waarheid."

Meijers advocaat Kasper Ripken zegt blij te zijn met het vonnis en niet in hoger beroep te gaan. "Dit is waar we op hoopten. Wat in het vonnis wordt neergelegd als beperking van de vrijheid van meningsuiting is feitelijk minder dan wat mijn cliënt had aangegeven te accepteren."

De vrijheid van meningsuiting is er volgens Ripken goed afgekomen. "Mijn cliënt wil blijven vloggen en dat gaat hij ook doen."

De rechtbank in Amsterdam heeft een pro-Palestijnse betoger veroordeeld tot twee maanden celstraf, waarvan een voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar. Ze krijgt de straf voor geweld dat ze pleegde rond een protest vorig jaar bij de Universiteit van Amsterdam (UvA).

De straf valt lager uit dan de eis van het OM. Die vroeg vanochtend om vier maanden celstraf, waarvan twee maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar.

De verdachte was zelf niet in de rechtszaal aanwezig maar sprak wel gisteren met AT5. Daarin zei ze dat ze nergens spijt van had en ook dacht niets verkeerd te hebben gedaan. Ze gaf toe dat ze op een shovel was geklommen en ook met stokken had gegooid, maar dat valt volgens haar niet onder zwaar geweld omdat de politie "goed beschermd" was.

De politierechter ging daar niet in mee. Hoewel agenten zich kunnen beschermen met helmen en schilden, betekent dat niet dat er op ze kan worden ingeslagen, zei de rechter. Ze had niet de confrontatie moeten zoeken met de ME, aangezien dat strafbaar is.

In totaal stonden vandaag drie verdachten terecht voor openlijke geweldpleging op 8 mei 2024 tijdens protesten bij de UvA in het centrum van Amsterdam. Een tweede verdachte heeft een taakstraf van 60 uur opgelegd gekregen voor het gooien van een plastic waterfles. Tegen hem had het OM twee maanden gevangenisstraf geëist.

De derde demonstrant werd ervan verdacht stenen en ballonnen gevuld met een onbekende vloeistof te hebben gegooid. Ook tegen hem eiste het OM twee maanden cel. De rechter sprak hem vrij vanwege gebrek aan bewijs.

Brandblussers

In Amsterdam waren vorig jaar verschillende pro-Palestijnse-demonstraties die uitliepen op geweld. Op 8 mei waren er confrontaties tussen de demonstranten en de mobiele eenheid. De politie gebruikte shovels om opgetrokken barricades weg te halen. Betogers belaagden de politie door brandblussers leeg te spuiten en met voorwerpen te gooien. ME'ers deelden klappen uit aan demonstranten.

Door te demonstreren wilden de actievoerders dat de universiteit de banden verbrak met Israëlische instellingen die "medeplichtig zijn aan de onderdrukking, apartheid en genocide in Palestina", zoals ze het formuleerden.

Bij zeker negen treinroven in de Amerikaanse staten Californië en Arizona hebben dieven voor ruim 2 miljoen dollar (1,91 miljoen euro) aan Nike-sneakers buitgemaakt. Dat blijkt uit vrijgegeven rechtbankdocumenten waar persbureau AP uit citeert. Het zou onder meer gaan om Air Jordan 4-modellen die pas op 14 maart op de markt komen.

Bij een diefstal op 13 januari zouden verdachten een luchtremslang hebben doorgesneden van een trein die door een afgelegen gebied in Arizona reed. De trein kwam daardoor tot stilstand. De dieven zouden er met ruim 1900 paar nog niet uitgebrachte Nikes vandoor zijn gegaan. Die hadden bij elkaar een waarde van omgerekend ruim 420.000 euro.

En groot deel bestond uit Jordan 4 Brick by Brick-schoenen, een samenwerking tussen de Amerikaanse BMX'er Nigel Sylvester en Nike, met een winkelwaarde van 225 dollar per paar. In Nederland worden Jordan 4-modellen doorgaans voor ongeveer 220 euro verkocht.

Voor de diefstal op 13 januari zijn elf mensen aangehouden. De autoriteiten kwamen de verdachten op het spoor doordat ze volgapparatuur in schoenendozen hadden geplaatst.

Bij een roof in november maakten dieven zo'n 180 paar buit. Toen ging het om destijds nog niet uitgebrachte Jordan 11 Retro Legend Blue-modellen, met een totale waarde van bijna 40.000 euro. Bij twee andere diefstallen werd in totaal voor meer dan 584.000 euro aan Nikes gestolen. Acht mensen zijn daarvoor aangehouden.

Dieven getipt

Over het algemeen worden goederentreinen die langs de snelweg I-40 lopen in de gaten gehouden door dieven, zegt een plaatsvervangende sheriff in Arizona tegen AP. Wanneer een trein langzaam rijdt, bijvoorbeeld wanneer die van spoor wisselt, komen criminelen aan boord. Soms worden dieven getipt door magazijn- of transportmedewerkers wanneer er waardevolle spullen aan boord zijn.

De verdachten krijgen vaak hulp van mensen in zogenoemde volgvoertuigen die achter de trein aan rijden. De buit wordt vervolgens uit de trein gegooid.

Naar schatting kostte het de zes grootste goederenspoorlijnen van de VS vorig jaar ruim 95,4 miljoen euro. Dat bedrag is een combinatie van de gestolen goederen en de kosten van het repareren van de treinen.

Commentaar leveren op uitspraken van de rechter, advocaten vereenzelvigen met de daad van hun cliënt, online bedreiging: rechters, advocaten en officieren in Amsterdam maken zich ernstig zorgen over afkalving van de rechtsstaat. "Als er gemorreld wordt aan de instituties van de rechtsstaat, dan kan die wel eens in elkaar storten."

De hoofdofficier van justitie, de president van de rechtbank Amsterdam en de deken van de orde van advocaten schrijven samen in De Telegraaf dat ze zich ernstige zorgen maken over de rechtsstaat. Het is vrij zeldzaam dat deze drie takken gezamenlijk optreden. Maar alle drie zien ze dat het stelsel, dat zij in evenwicht moeten houden, steeds meer ondermijnd wordt.

"De dreiging komt van verschillende kanten", zegt Jacqueline Schaap, deken van de orde van advocaten, tegen de NOS. "Van politici, vanuit de pers, of van burgers die zich uitspreken." De driehoek schrijft dat uitspraken van de rechter tegenwoordig worden afgedaan als 'ook maar een mening'. Volgens Schaap schaadt dit het vertrouwen in de instituties van de rechtsstaat.

Vroeger was de rechtsstaat vanzelfsprekend, maar de instituties worden steeds minder erkend, ziet Schaap. "Mensen gaan niet meer naar de rechter om te horen wie er gelijk heeft, maar om te horen dát ze gelijk hebben. En ze leggen zich niet meer neer bij een vonnis."

Online intimidatie

Het is niet alleen een Amsterdams geluid. De driehoek ziet dit soort bedreiging en intimidatie in het hele land. "Wij horen dit geluid overal. Wij voelden ons nu geroepen om de klok te luiden. Het stuk lag al klaar, maar wat er vorige week gebeurde was de druppel."

De rechtbank in Amsterdam oordeelde toen dat de islamitische predikers, die door ministers Van Weel en Faber geweerd werden, toch mochten komen spreken omdat het besluit van de ministers niet goed was onderbouwd. Vervolgens werden privégegevens van een rechter en zijn partner gedeeld op sociale media. De rechtbank deed aangifte van online intimidatie.

'Ga eens lezen'

Uiteraard kun je het oneens zijn met een uitspraak van de rechter en mag je daar iets van zeggen, zegt Schaap. "Maar het gaat om de manier waarop. Richt je op de uitspraak, en niet op de persoon die de uitspraak doet."

De driehoek waarschuwt dat rechters daardoor niet meer onafhankelijk kunnen oordelen. Ook advocaten, die soms worden vereenzelvigd met de daden van hun cliënt, kunnen op die manier hun werk niet meer doen.

"In de landen om ons heen zien we waartoe dat kan leiden; corruptie, discriminatie, intimidatie. In een rechtsstaat gelden regels waar iedereen zich aan moet houden, ook de overheid. Dat behoedt ons voor het recht van de sterkste, de rijkste, of van wie het hardste schreeuwt."

De Amsterdamse driehoek vindt het beschermen van de rechtsstaat een verantwoordelijkheid van iedereen en hoopt dat er door deze noodkreet een discussie op gang komt. "Kijk eerst naar de feiten voor je iets roept. Ga eens lezen. Roep niet meteen dat het onzin is en dat een rechter of advocaat het niet goed doet. Je uitspraken kunnen gevolgen hebben."

Na anderhalf jaar vertrekt de Nederlander Hein Schumacher als hoogste baas bij Unilever. Het bedrijf maakte vanochtend bekend dat hij eind deze week al uit het bestuur stapt.

Het vertrek is onverwachts. De commissarissen bij Unilever zeggen weliswaar tevreden te zijn over de resultaten in 2024, toch denken ze dat er meer stappen moeten worden gezet. Unilever heeft de financiële topman Fernando Fernandez aangewezen als opvolger. Het bedrijf denkt dat de Argentijn sneller veranderingen kan doorvoeren.

De benoeming van de Nederlander anderhalf jaar geleden was opvallend. Sinds eind 2020 heeft Unilever geen Nederlands hoofdkantoor meer en is het een volledig Brits bedrijf met het hoofdkantoor in Londen.

Schumacher kwam over van zuivelconcern FrieslandCampina. Hij treedt dus af als topman en verlaat over twee maanden officieel het bedrijf.

De luchtmacht van Polen heeft samen met de NAVO verschillende gevechtsvliegtuigen ingezet om de veiligheid van het Poolse luchtruim en de grens met Oekraïne te garanderen. Dat meldt het Operationeel Commando van de Poolse strijdkrachten. De toestellen zijn ingezet vanwege Russische raketaanvallen in Oekraïne.

Voor zover bekend is er een gewonde gevallen bij die aanvallen. Een 44-jarige vrouw uit de regio Kyiv liep verwondingen aan haar been op, meldt de gouverneur van de regio. Ze is opgenomen in het ziekenhuis. Verschillende huizen in het gebied zijn beschadigd.

Oekraïne zegt dat Rusland zeven raketten en 213 drones heeft afgevuurd. Zes raketten en 133 drones zijn volgens het Oekraïense leger uit de lucht gehaald. 79 drones zouden hun doelen niet hebben bereikt. Rusland heeft nog niet gereageerd. Het Poolse commando zegt op X dat het "de huidige situatie nauwlettend in de gaten houdt".

In heel Oekraïne klonk het luchtalarm, een dag nadat werd stilgestaan bij de start van de grootschalige oorlog, drie jaar geleden. Rond 06.30 uur trok de Oekraïense luchtmacht de waarschuwing in voor grote delen van het land.

Schending luchtruim

Het is niet voor het eerst dat Polen gevechtsvliegtuigen inzet om de grens te bewaken. In november liet Polen nog vliegtuigen opstijgen om de grens te bewaken na Russische aanvallen in Oekraïne. Onder meer The Guardian berichtte daarover.

Polen, een NAVO-lid, houdt sinds het begin van de oorlog het luchtruim scherp in de gaten. Het land heeft meerdere keren melding gemaakt van schending van het luchtruim.

In maart vorig jaar namen de Poolse strijdkrachten een Russische kruisraket waar. Die zou bijna 40 seconden lang nabij de plaats Oserdow hebben gevlogen.