NOS Nieuws - Algemeen

PKK-leider Abdullah Öcalan heeft vanuit gevangenschap een oproep gedaan aan Koerdische militante strijders om de wapens neer te leggen. De PKK zou daarna worden opgeheven. Dat hebben vertegenwoordigers van de pro-Koerdische DEM-partij gezegd op een persconferentie in Istanbul. Zij bezochten Öcalan vandaag in de gevangenis.

De DEM-partij had vooraf gezegd dat er een "historische boodschap" zou komen. Wat Öcalan ervoor terug denkt te krijgen, is nog onduidelijk.

Öcalan laat via de partij per brief weten dat hij verantwoordelijkheid neemt voor deze oproep. Hij wil dat de PKK een congres belegt en besluit zich op te heffen.

De PKK, door Turkije maar ook door de EU en de VS bestempeld als terreurorganisatie, voert al vier decennia een gewapende strijd tegen de Turkse staat. Daarbij zijn meer dan 40.000 mensen gedood. Öcalan zit al sinds 1999 in de gevangenis.

Gematigder

De groepering streed aanvankelijk voor een onafhankelijke staat, maar Öcalan (75) zou in de loop der jaren gematigder zijn geworden. Nu zou hij vooral meer autonomie en meer rechten voor de Koerden willen.

In zijn brief schrijft hij dat de Turken en Koerden ruim 1000 jaar goed samenwerkten "om hun bestaan te behouden en te overleven tegen hegemonische machten", maar dat die relatie de laatste 200 jaar verstoord was. Hij zegt dat de Koerdische strijd vooral was ingegeven "vanwege het feit dat de kanalen voor democratische politiek gesloten waren".

Dat de Koerden de wapens nu volgens hem moeten neerleggen heeft er naar zijn zeggen mee te maken dat "een aparte natiestaat, federatie, bestuurlijke autonomie of culturele oplossingen geen antwoord bieden".

Hij stelt dat in de tweede eeuw van de Turkse republiek alleen "een broederlijke continuïteit bereikt en gewaarborgd kan worden als deze bekroond wordt met democratie". Met andere woorden: niet met strijd, maar binnen het politieke systeem.

Laatste vredesbesprekingen tien jaar geleden

Een half jaar geleden leek een doorbraak in het conflict tussen de PKK en de Turkse staat nog onvoorstelbaar. Dat veranderde in oktober, toen de leider van de ultra-nationalistische partij MHP, Devlet Bahceli, schijnbaar uit het niets met een plan kwam: als Öcalan de PKK zover zou krijgen de wapens neer te leggen en terreur zou afzweren, kon hij vervroegd vrijkomen. Het plan was waarschijnlijk rechtstreeks afkomstig van president Erdogan.

De val van het Syrische Assad-regime in december leidde tot een nieuwe impuls. De nieuwe machthebbers in Syrië willen dat de Koerdische strijders in het noorden van het land zich aansluiten bij een nieuw op te richten Syrisch nationaal leger. Voor president Erdogan biedt dat kansen: de Syrisch-Koerdische militie YPG in het noorden van Syrië is Erdogan een doorn in het oog.

Een delegatie van de DEM-partij bracht vanochtend het derde bezoek aan Öcalan sinds december. Wat de jongste verklaring op korte termijn concreet betekent, moet blijken. De laatste vredesbesprekingen begonnen in 2012 en strandden in 2015, waarna een nieuwe golf aan geweld volgde. De oproep van Öcalan zou het startpunt kunnen zijn van nieuwe vredesbesprekingen, maar veel is nog onduidelijk.

Aanslagen

Öcalan is al sinds de oprichting van de PKK in 1978 de leider. Sinds begin jaren 80 pleegt de PKK aanslagen. Daarbij had de Koerdische militie het vooral gemunt op militaire en politiedoelen, maar bij aanslagen komen ook geregeld burgers om het leven.

Öcalan werd in 1999 opgepakt in Kenia bij een Turkse operatie in samenwerking met de Amerikaanse CIA. Dezelfde jaar werd hij ter dood veroordeeld, een straf die in 2002, toen de doodstraf werd afgeschaft in Turkije, werd omgezet in levenslang. De PKK-leider heeft al die tijd in vrijwel volledige isolatie vastgezeten in een gevangenis op het eiland Imrale, in de Zee van Marmara vlak bij Istanbul.

Öcalan heeft nog altijd grote invloed. Het leiderschap van de PKK zal volgens analisten waarschijnlijk de lijn van Öcalan volgen, al wordt niet uitgesloten dat facties binnen de militie een eigen koers willen varen.

In Limburg staan dit jaar een aantal bijzondere prinsen aan het roer van carnaval. Zo wonen twee prinsen in een klein dorp pal naast elkaar en is de moeder van de stadsprins van Venlo verkozen tot prinses van het verzorgingstehuis. In Heerlen is voor het eerst een vrouw benoemd tot Prins Carnaval.

Dat er in Ospel überhaupt twee carnavalsverenigingen zijn is volgens L1 Nieuws al vrij bijzonder: in het dorp wonen maar zo'n 4000 mensen. Toch zijn er twee verenigingen en dus ook twee prinsen: Prins Mark en Prins Arjan. Zij zijn al sinds 2017 buren.

Sinds ze buren zijn, hoopten ze al ooit samen Prins te worden. Dat had tot tien jaar geleden niet gekund. Vroeger was er nog een geografische scheiding tussen de twee carnavalsverenigingen. De ene vereniging zat in het buitengebied van de Peel en de andere in het dorp. Toen carnavalsvereniging de Vlikkestaekers tien jaar geleden opnieuw werd opgericht, hoefden hun leden niet meer uit de Peel te komen.

Ondanks de verschillende verenigingen, gaan ze toch samen vastelaovend vieren. Zo komen ze bij elkaar op de receptie.

Moeder en zoon

Deze week is de moeder van de stadsprins van Venlo uitgeroepen tot Prinses van zorggroep de Meeuwbeemd. Een perfecte timing volgens prins Robert Bouten. "Mam vertelde me in december dat ze zich wilde opgeven als Prinses. Ik zei haar natuurlijk meteen dat ze het moest doen, want ik wist al sinds september dat ik de Prins zou zijn", vertelt Bouten. Voor moeder en zoon is het "een droom die uitkomt", zeggen ze tegen L1 Nieuws.

Een Limburgs stel moet de komende dagen uitvechten waar ze carnaval gaan vieren. Hun vaders zijn Prins Carnaval in respectievelijk Helden en Koningslust.

Femke Janssen en Freek Smets vinden het niet ideaal. Ze hadden liever gezien dat hun vaders elk in een ander jaar Prins werden. "Maar mooi dat we dit allemaal mogen meemaken. Het gaat sowieso een superleuke carnaval worden dit jaar, daar twijfelen we niet aan."

Een vrouwelijke prins

Femke Bindels (44) uit Heerlen is dit jaar benoemd tot Prins in plaats van Prinses. Ze heeft er naar eigen zeggen jaren voor gestreden. "Ik zei altijd tegen mijn dochters dat ze alles konden worden later, maar prins carnaval kon tot nu toe nog niet."

Vrouwen worden tot nu toe wel benoemd tot Prinses of lid van de Raad van Elf. Maar Bindels wilde Prins worden, met dezelfde status en kleding. "Dit zou niet bijzonder moeten zijn, maar juist normaal", zegt ze tegen de regionale omroep.

De rechtbank in Amsterdam heeft maandenlange celstraffen opgelegd aan twee mannen voor hun aandeel in het geweld bij de rellen in Amsterdam Nieuw-West in november. Die rellen volgden kort op de rellen rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv.

Een groep van vele tientallen mensen richtte op 11 november rond Plein '40-'45 vernielingen aan, riep antisemitische leuzen, gooide met zwaar vuurwerk en bekogelde auto's. Een voorbijganger die er wat van zei, werd geslagen en getrapt.

De twee (21 en 20) kregen celstraffen van zeven en vijf maanden opgelegd. De 21-jarige gooide met stenen naar een bus en mishandelde een motoragent. Bij zijn straf is meegenomen dat hij betrapt werd op het bezit van hard- en softdrugs tijdens de schorsing van zijn voorlopige hechtenis. De 20-jarige gooide met stenen en houten balken en sloeg daar ook mee.

Bij de rellen werd deze tram in brand gestoken:

Een 18-jarige werd veroordeeld tot 120 uur taakstraf en voorwaardelijk een maand jeugddetentie. Ook hij mishandelde iemand maar bekende, wat de rechter liet meewegen in de strafoplegging.

De twee oudsten moeten daarnaast elk 63.000 euro schade vergoeden, de jongste 4000 euro.

Bij een explosie in de stad Bukavu in de Democratische Republiek Congo zijn 11 doden en 65 gewonden gevallen, zegt de leider van de M23-rebellen, Corneille Nangaa. De explosie gebeurde aan het slot van een publieke bijeenkomst met rebellenleiders van M23, waaronder Nangaa.

De stad in het oosten van Congo viel twee weken geleden in handen van de rebellengroep. Nangaa zou gisteren zijn aangekomen vanuit Goma, de miljoenenstad in Noord-Kivu die al eerder werd ingenomen door M23.

Op sociale media circuleren beelden van de chaos op het Plein van de Onafhankelijkheid in Bukavu. Te zien is hoe het plein binnen luttele seconden leeg is, nadat er explosies en schoten zijn gelost. Op andere beelden is te zien hoe lichamen levenloos op straat liggen.

Het Franse persbureau AFP heeft deze beelden van explosies en grote paniek die daarop uitbreekt:

In de Democratische Republiek Congo woedt al jaren een bloedige burgeroorlog. Eind januari kreeg M23 Goma in handen, de grootste stad in Oost-Congo. Bij die inname en de gevechten eromheen vielen duizenden burgerdoden. M23 trok daarna naar het zuiden.

Burgers zijn de dupe van het geweld van de gewapende rebellen in Congo, zo zag correspondent Elles van Gelder:

M23 wordt gesteund door buurland Rwanda. De Rwandese regering ontkent dit stellig, maar aangetoond is dat Rwanda wapens en geld levert aan M23. Uit een VN-rapport blijkt daarnaast dat er vorig jaar ongeveer 4000 Rwandese militairen in Congo waren gelegerd.

Zanger Antoon, de zangeressen S10 en Zoë Tauran en de band Rondé zijn dit jaar op Bevrijdingsdag de Ambassadeurs van de Vrijheid. De artiesten doen op 5 mei meerdere bevrijdingsfestivals aan. Ze vliegen met een helikopter naar de gratis festivals, die jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers trekken.

Dit jaar zijn er veertien Bevrijdingsfestivals. Voor hun ambassadeurschap hebben de artiesten zich verdiept in bepaalde onderwerpen. Zo heeft Rondé gesprekken gevoerd met mensen die zijn gevlucht, vraagt S10 aandacht voor slachtoffers van het Israëlisch-Palestijnse conflict, onderzocht Zoë Tauran haar Molukse afkomst en verdiepte Antoon zich in de oorlogsgeschiedenis van zijn opa.

Die zat als kind in een Japans interneringskamp en dat had een grote impact op zijn familie, zegt Antoon op de site van de Bevrijdingsfestivals. Zijn opa had in het kamp geleerd zijn gevoelens te onderdrukken en niet te klagen. "Dit gaf hij door aan mijn vader en mijn vader vervolgens weer aan mij. Het draaide bij ons thuis altijd om hard werken en doorgaan. Op een gegeven moment merkte ik dat dit niet goed was voor mijn mentale gezondheid", zegt Antoon.

Als ambassadeur maakt hij hier een documentaire over. Daar heeft hij naar eigen zeggen veel van geleerd: "Hiervoor was ik me er nooit zo bewust van dat een oorlog zo lang zou doorwerken en dat zijn ervaringen ook impact op mijn leven zouden hebben. Maar dat is mij nu wel duidelijk geworden."

Kritiek van Centraal Joods Overleg

Na de bekendmaking van de namen kwam er een kritische reactie van het Centraal Joods Overleg. Zij stellen dat "drie van de vier ambassadeurs een extreme anti-Israëlmening vertegenwoordigen".

CJO-voorzitter Chanan Hertzberger: "Je kunt niet tegelijkertijd propagandist van onvrijheid zijn en denken dat je ambassadeurs van vrijheid kunt zijn. Ik beschouw deze keuze van ambassadeurs als een bezoedeling van waar Bevrijdingsdag mee begon en waar het voor hoort te staan en een slag in het gezicht van de Joodse gemeenschap."

Tachtig jaar vrijheid

Dit jaar is het tachtig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Op de festivals wordt hier op 5 mei gezamenlijk bij stilgestaan om 17.00 uur, tijdens het zogenoemde 5 mei-moment.

De organisatie benadrukt dat "de oorlogen die op dit moment woeden in de wereld" tonen dat vrijheid allesbehalve vrijblijvend is, dus dat het belangrijk is om dit te vieren en er "dagelijks aan te blijven werken".

De Europese industrie heeft het zwaar. Gisteren presenteerde de Europese Commissie een plan om hier verandering in te brengen en een slinger te geven aan innovaties: de Clean Industrial Deal. Daarbij wordt ook gekeken naar de batterij-industrie.

De verwachting is dat de komende jaren steeds meer batterijen wordt gebruikt. Niet alleen in auto's en kleine apparaten maar ook batterijen zo groot als zeecontainers. De grootste accumakers zitten in China, Japan en Zuid-Korea. Die afhankelijkheid maakt de EU kwetsbaar, zowel economisch als geopolitiek.

Tot nu toe lukt het niet een succesvolle Europese batterijproductie uit de grond te stampen. Het Zweedse Northvolt werd omschreven als de 'batterijhoop van Europa' en kreeg een recordlening van de Europese Investeringsbank. Een jaar later zijn grote klanten als BMW vertrokken: de schulden zijn enorm en dochterbedrijven worden verkocht.

Waarom lukt het Europa niet om zelf batterijen te maken en hoe moet het dan wel?

Kinderschoenen

Vergeet niet dat Europa pas net is begonnen, onderstrepen deskundigen. Een groot deel van Northvolts batterijen was aanvankelijk zo slecht dat ze rechtstreeks naar de recyclingafdeling moesten. En dat is niet gek, zegt econoom Fredrik Erixons, oprichter van het Europese Centrum voor Internationale Politieke Economie in Brussel.

"Grote Chinese fabrikanten begonnen veel eerder. Ze hebben door de jaren heen enorme aanpassingen moeten doorvoeren en in de tussentijd de concurrentie weten te verslaan."

In China, Japan en Zuid-Korea zijn bedrijven al decennia bezig om batterijen op steeds efficiëntere schaal te maken. In Japan was de walkman van Sony, uitgebracht in 1979, de katalysator voor de batterij-industrie. In China begon het met elektrische fietsen - ook die hadden batterijen nodig.

De opgedane kennis werd gebruikt voor nieuwe soorten batterijen. Van de walkman naar de elektrische auto.

De overheid bepaalt

Een nadeel voor Europa is ook dat energie er relatief duur is, wat de productie van batterijen prijziger maakt. "Chinese en Amerikaanse overheden geven meer gerichte subsidies aan batterijbedrijven", zegt Vasileios Rizos, onderzoeker circulaire economie bij het Centrum voor Europese Beleidsstudies in Brussel. "De Amerikaanse Inflation Reduction Act van oud-president Biden heeft een boost gegeven aan batterijfabrieken in de VS."

China staat bekend om zijn overheidssteun aan verschillende sectoren, waaronder batterijmakers. Rizos: "Dit maakt het heel lastig voor Europese accu-makers om te concurreren, want onze batterijen worden duurder dan de Chinese en Amerikaanse varianten."

Nog een factor is dat China een enorme interne markt is. Als de overheid besluit dat traditionele benzineauto's uit den boze zijn in 2035, dan passen bedrijven, onderzoekers en consumenten hun gedrag daarop aan. Gevolg is dat de meeste elektrische auto's worden verkocht in China.

Hoe valt dan wel een Europese batterijsector op te tuigen? Volgens veel economen is het belangrijk dat de EU vasthoudt aan de ambitieuze duurzaamheidsdoelen. Lagere ambities leiden tot minder vertrouwen en investeringen in een moderne, schone batterijsector. "Op de lange termijn is het zowel ecologisch als economisch schadelijk om batterijen te maken zonder oog voor natuur en mens", zegt Rizos.

Nog iets dat volgens de deskundigen moet gebeuren: throw money at the problem. Ofwel: veel geld investeren. Het begin is gemaakt: de Europese Investeringsbank gaat met EU-fondsen 3 miljard euro investeren in Europese autoaccu's.

Europese bedrijven moeten aanvaarden dat fabrikanten in Azië verder zijn en daar hun voordeel mee doen, zegt Amrish Ritoe, energieconsultant en verbonden aan de Haagse denktank HCSS. "Waarom kunnen wij niet de copycats worden van China en Japan? Nodig bedrijven uit om bij ons te komen produceren - wat zij zo slim deden in de jaren 80."

Dit gebeurt al, maar volgens Ritoe moet het beter. "Stel duidelijke voorwaarden vanuit de EU: dat buitenlandse bedrijven een bepaald aandeel Europese toeleveranciers moeten hebben, dat ze Europeanen moeten trainen in het runnen van fabrieken en dat de intellectuele eigendomsrechten worden gedeeld met Europese partners."

Zo zou Europa een innovatieve batterij-industrie kunnen opzetten.

Twee meisjes (12 en 14) uit Rotterdam zijn aangehouden voor de mishandeling van twee vrouwen in de metro, vorige maand. De slachtoffers werden allebei bewusteloos geslagen.

De ouders van de tieners belden de politie nadat beelden van de mishandeling waren uitgezonden in het opsporingsprogramma van regionale omroep Rijnmond. De politie kreeg ook meldingen van anderen die de twee meisjes hadden herkend op de beelden.

Geschopt en geslagen

Een van de slachtoffers is 57 jaar, de leeftijd van de ander is niet bekend. Ze zouden 's avonds laat in de metro tussen Oosterflank en Kralingse Zoom lastig zijn gevallen door een groepje waarvan de meisjes deel uitmaakten. Toen ze de politie wilden bellen en foto's wilden maken van de situatie, zouden ze zijn geschopt en geslagen door de twee tieners. De politie meldt dat de verdachten ook spullen hebben vernield van de slachtoffers.

De meisjes zijn deze week aangehouden. Volgens Rijnmond mag de 12-jarige het onderzoek in vrijheid afwachten. Wel moet ze zich aan een avondklok houden. De 14-jarige zit vast. Hoe het nu met de vrouwen gaat is niet bekend.

De ex-echtgenote van de Franse chirurg Joël le Scouarnec, die heeft bekend dat hij jarenlang kinderen heeft misbruikt, zegt van niets te hebben geweten. Zij kwam er pas achter nadat hij in 2017 was gearresteerd, zei ze in de rechtbank in het Bretonse stadje Vannes, waar haar ex-man terechtstaat.

Het seksueel misbruik duurde van zeker 1989 tot 2017. In die periode misbruikte Le Scouarnec volgens het Franse OM 299 patiëntjes voor of na hun operatie. Hij en zijn vrouw scheidden in 2005.

Uit het strafdossier zou blijken dat de ex-echtgenote wel wist dat haar man pedofiel was. Dat zou staan in een brief die ze in de jaren 90 schreef.

De chirurg wist dat zijn vrouw op de hoogte was. Hij noteerde in 1996 in zijn dagboek dat zijn vrouw "erachter was gekomen". Zijn broer zei in de rechtbank over de ex-echtgenote: "Ze wist wat hij deed maar greep niet in. Ze was alleen bij hem vanwege z'n geld."

Niet op voorhoofd

In de rechtbank zei de ex-vrouw met weinig empathische woorden dat ze nooit iets had gemerkt. "Het stond niet op z'n voorhoofd geschreven, hè?".

In 2020 werd hij al veroordeeld tot vijftien jaar cel, onder meer voor misbruik van een nichtje. Dat lag volgens de ex-vrouw aan het nichtje. "Op 5-jarige leeftijd? Dat kind is achterbaks, ze krijgt graag aandacht. Er zijn ook kinderen die het fijn vinden als ze worden gestreeld."

Ook zijn veroordeling voor het bezit van kinderporno, in 2005, zou nieuw voor haar zijn. "Niemand heeft me ooit gezegd dat hij is veroordeeld!"

Kleinzoon

De rechter vroeg of ze wilde weten wat de chirurg in zijn dagboeken schreef over zijn eigen kleinzoon. "Nee, dan doe ik 's nachts geen oog meer dicht." Of ze spijt heeft, wilde de rechter weten. "Je kunt geen spijt hebben van iets dat je niet wist." De openbaar aanklager zei dat het belangrijk is de waarheid onder ogen te zien. "Oh ja? Sta ik hier terecht dan?"

De antwoorden van de ex-echtgenote riepen soms verontwaardiging op bij de slachtoffers van Le Scouarnec die aanwezig waren in de rechtbank.

Zoons

De afgelopen dagen werden ook twee van zijn drie zoons gehoord. Die vertelden dat ze een doorgaans gelukkige jeugd hebben gehad. Ook zij zeiden niet van het misbruik geweten te hebben. Dat hun vader in 2005 werd veroordeeld wegens bezit van kinderporno, wisten ze evenmin.

Eén zoon vertelde seksueel te zijn misbruikt door zijn opa, de vader van Joël le Souarnec. En de ex-echtgenote vertelde de rechter dat ook zij als kind is misbruikt.

De verhoren zijn bedoeld om de persoonlijkheid van Joël le Scouarnec in kaart te brengen. "Hij is intelligent en berekenend", zei een gedragsexpert in de rechtbank.

Dagboeken

De komende dagen gaat de rechtszaak verder over de persoonlijkheid en over de dagboeken van de chirurg. In zijn dagboeken hield hij nauwgezet bij waar en wanneer hij welke kinderen misbruikte.

De weken erna wordt zijn loopbaan onder de loep genomen. Per ziekenhuis wordt in kaart gebracht welke misdaden hij pleegde. Het proces gaat vier maanden duren. De 74-jarige Le Scouarnec kan maximaal 20 jaar gevangenisstraf krijgen.

Supermarktketen Jumbo heeft Tom Heidman aangesteld als nieuwe interim-topman, nadat Ton van Veen eind vorige maand zijn vertrek had aangekondigd. Heidman is een bekend gezicht in de supermarktwereld: hij was eerder onder meer topman van C1000, de supermarkt die in 2012 werd overgenomen door Jumbo.

Ook had Heidman hoge directiefuncties bij Albert Heijn, slijterij Gall & Gall en slachterij Vion. Door die brede ervaring in de branche was Heidman al goed bekend bij Jumbo, schrijft het bedrijf.

Colette Cloosterman-Van Eerd, commissaris bij Jumbo, is blij met Heidman als interim-topman. Ze ziet in hem "de ideale kandidaat" om tijdelijk Jumbo te leiden dankzij zijn kennis, "zijn persoonlijkheid, kwaliteiten en ruime ervaring". Ondertussen blijft het bedrijf zoeken naar een nieuwe, permanente topman.

Heidman zelf zegt dat hij eigenlijk niet het plan had om nog in directies te stappen, maar dat zijn "retailhart" sneller ging kloppen van de interimrol bij Jumbo.

Vertrek Frits van Eerd

Heidman start op 1 maart bij Jumbo en zal in zijn eerste maand nog worden ingewerkt door Van Veen. Die stond krap twee jaar aan het roer van Jumbo, na het geruchtmakende vertrek van oud-topman Frits van Eerd.

In september 2022 werd bekend dat Van Eerd verdachte was in een witwaszaak. Hij trad toen eerst tijdelijk terug als topman, waarna Van Veen hem verving. In maart 2023 werd Van Veen definitief de nieuwe topman.

Gas terugnemen

Begin dit jaar maakte het bedrijf bekend dat het na een aantal jaren van flinke groei vorig jaar wat gas terug moest nemen. Niet alleen daalde de omzet bij de tweede supermarkt van het land, ook verloor het bedrijf uit Veghel 0,5 procent marktaandeel.

In het persbericht bij het jaarverslag over 2024 schrijft het bedrijf vandaag dat vorig jaar "nog een jaar was van uitdagende marktomstandigheden met aanhoudende kostenstijgingen en druk op marges". Desondanks is het bedrijf tevreden met de gepubliceerde cijfers. "Er ligt een solide basis om verder op door te bouwen", aldus vertrekkend topman Van Veen.

In vestigingen en distributiecentra van Action is vanochtend overal een minuut stilte gehouden om de slachtoffers te herdenken van een steekpartij in Tsjechië. Een week geleden werden in Tsjechië twee verkoopmedewerkers doodgestoken door een jongen van 16.

De twee slachtoffers zijn vrouwen van 19 en 38 jaar. Ze waren volgens de politie willekeurig gekozen. Een terroristisch motief is uitgesloten. Wat het motief was van de jongen is onduidelijk; hij zou aan waanbeelden hebben geleden.

In een verklaring schrijft de van oorsprong Nederlandse winkelketen "geschokt en diep bedroefd te zijn door deze daad van zinloos geweld".

De mesaanval was in Hradec Králové, een stad die 110 kilometer ten oosten van Praag ligt. De dader vluchtte aanvankelijk maar werd kort daarna opgepakt. In de buurt werd een mes gevonden. De jongen kan een celstraf krijgen van maximaal tien jaar.

Een groep van tientallen Oeigoeren die al tien jaar vastzit in Thailand is uitgezet naar China. Mensenrechtenexperts van de VN waarschuwden de Thaise regering recent nog dat ze in China het risico lopen slachtoffer te worden van mensenrechtenschendingen, waaronder marteling. De Oeigoeren vormen een overwegend islamitische minderheid in China die zwaar wordt onderdrukt.

De Thaise minister van Defensie, Phumtham Wechayachai, heeft bevestigd dat er veertig Oeigoeren naar China zijn gedeporteerd. Volgens hem heeft Thailand van China de garantie gekregen dat ze goed behandeld zullen worden.

Het Chinese staatspersbureau Xinhua berichtte vanochtend al dat tientallen Chinezen die Thailand illegaal waren binnengegaan overgebracht waren naar China. Dat zou "in lijn met de wetten van beide landen" zijn gedaan. Volgens China gaat het om jihadisten maar daarvoor is geen enkel bewijs geleverd.

Premier Paetongtarn Shinawatra liet eerder op de dag nog in het midden of ze waren uitgezet. Ze zei in een reactie alleen dat "internationale standaarden en mensenrechten" moeten worden gevolgd.

Afgeplakte ramen

Op beelden van Thaise media is te zien dat er midden in de nacht meerdere vrachtwagens met afgeplakte ramen vertrokken bij het detentiecentrum in Bangkok waar de Oeigoerse mannen vastzaten. In de vroege ochtend vertrok een ongeplande vlucht van China Southern Airlines van de Don Mueang-luchthaven in de hoofdstad; het toestel landde volgens data van Flightradar24 zes uur later in Kashgar, in de regio Xinjiang, waar veel Oeigoeren vandaan komen.

De Oeigoeren maakten deel uit van een grotere groep die ruim tien jaar geleden China ontvluchtte. Ze werden in 2014 opgepakt en voor onbepaalde tijd vastgezet. Een deel van de groep werd al teruggestuurd naar China, anderen naar Turkije en de rest zat sindsdien vast. Een aantal van hen is in gevangenschap overleden. De omstandigheden waaronder de Oeigoeren vastzitten in Thailand is mogelijk een schending van het internationaal recht, oordeelden VN-mensenrechtenexperts vorig jaar.

Als er inderdaad veertig mensen zijn uitgezet zouden er nog acht Oeigoeren vastzitten in Thailand. De 48 Oeigoeren deden vorige maand nog een publieke oproep om te voorkomen dat ze zouden worden gedeporteerd; ze waarschuwden dat ze in China in de gevangenis belanden, ook vreesden ze voor hun leven. Een aantal van hen was in hongerstaking gegaan.

Afgelopen jaren hebben mensenrechtenorganisaties en internationale media tal van rapporten en onderzoeken gepubliceerd over de onderdrukking van Oeigoeren in China. Ze zitten massaal vast in wat China 'opleidingscentra' noemt. Op basis van getuigenissen is duidelijk geworden dat het strafkampen zijn waar ernstige mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Slachtoffers spraken over dwangarbeid, verkrachtingen, martelingen en gedwongen sterilisaties.

Een meisje van 12 is gisteren om het leven gekomen door een botsing met een brommobiel in Amstelveen.

Het kind uit Ouderkerk aan de Amstel werd 's middags met een andere fietser aangereden op het fietspad. Het meisje van 12 is ter plekke gereanimeerd, maar hulp mocht niet meer baten. De andere fietser raakte lichtgewond.

De bestuurder van de brommobiel is verhoord op het politiebureau en daarna naar huis gestuurd, meldt omroep NH. Wat er precies is gebeurd, is niet bekendgemaakt.

Brommobielen mogen doorgaans niet op het fietspad komen, maar moeten op de rijbaan rijden. De politie onderzoekt of de brommobiel in dit geval wel op het fiets/bromfietspad mocht rijden.

Het fietspad was urenlang afgesloten voor onderzoek. De politie is nog op zoek naar getuigen en beelden van het ongeluk.

De versterkingsoperatie in Groningen duurt tot zeker 2031 of 2032, meldt de Nationaal Coördinator Groningen (NCG).

Eerder was al bekend dat de versterkingsoperatie niet in 2028 afgerond kan zijn. De NCG meldt nu dat het merendeel van de huizen en gebouwen in 2028 klaar zal zijn, maar dat zo'n 2800 panden pas daarna worden versterkt. Marieke Ferwerda, directeur van de NCG zegt tegen RTV Noord dat de nieuwe schatting realistischer is.

De coördinator heeft naar eigen zeggen te maken met een tekort aan projectleiders en bewonersbegeleiders. "Vanuit de NCG doen we er alles aan om tempo te maken. We vinden het belangrijk om realistisch te zijn en bewoners zoveel mogelijk duidelijkheid te geven. Maar kwaliteit gaat boven snelheid, want het gaat erom dat bewoners veilig kunnen wonen", zegt Ferwerda.

'Verdrietig'

Hoewel de gaskraan in Groningen inmiddels is dichtgedraaid, kan de aarde nog jaren kan blijven beven. Duizenden gebouwen moeten daarom worden versterkt, gesloopt of herbouwd. In 2022 zei het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) al dat het tempo van de versterkingsoperatie veel te laag ligt. Het tempo is daarna opgevoerd, maar ook dat was niet genoeg om over drie jaar klaar te zijn.

Ferwerda begon op 1 november vorig jaar als directeur van de NCG. "Soms ervaar ik het als een zware last dat ik de problemen van de mensen niet meteen kan oplossen. Voor sommige mensen is het te laat en komt het nooit meer goed. Dat vind ik heel verdrietig", zegt ze tegen de regionale omroep.

De Amerikaanse chipmaker Nvidia heeft het beste jaar ooit achter de rug. Dankzij de opmars van kunstmatige intelligentie verdubbelde de omzet ruim naar 130,5 miljard dollar (bijna 125 miljard euro). De winst kwam uit op bijna 73 miljard dollar, bijna 2,5 keer zo veel als het jaar daarvoor.

Het bedrijf profiteert enorm van de verdere investeringen in kunstmatige intelligentie (AI). Techbedrijven hebben rekenkracht nodig om hun AI-software te ontwikkelen, en dat gebeurt met chips van Nvidia. De vraag voor de nieuwste chips is "geweldig", zei Nvidia-oprichter en -directeur Jensen Huang.

Klap door DeepSeek

In januari kreeg Nvidia nog een flinke klap op de beurs. Het bedrijf verloor bijna 600 miljard dollar aan waarde vanwege de opkomst van DeepSeek. De AI-startup uit China wist met veel goedkopere chips een chatbot te ontwikkelen die net zo goed is als ChatGPT van OpenAI.

De Nvidia-koers kelderde, omdat het de vraag opwierp of al die dure, geavanceerde chips van het bedrijf nog wel nodig zijn als het DeepSeek lukt om zonder die chiptechnologie hetzelfde voor elkaar krijgt als de concurrentie. Het leidde ook bij Nederlandse chip(machine)bedrijven tot dalende koersen.

Nvidia is nog niet helemaal hersteld van de DeepSeek-dip. Een aandeel was voor die periode 147 dollar waard en daalde toen naar 118 dollar. Inmiddels staat de prijs op ruim 130 dollar.

Onzekerheid boven het hoofd

Maar de vraag hoelang het goed kan gaan, blijft boven Nvidia hangen. De afgelopen jaren kende het bedrijf een enorme groei: vijf jaar geleden lag de omzet op nog 'maar' 10 miljard dollar en een winst van rond de 3 miljard. Het is onzeker of onder meer de grote techbedrijven zoals Google, Microsoft en OpenAI zo veel in kunstmatige intelligentie blijven investeren als de afgelopen jaren.

Aan de andere kant laat DeepSeek zien dat AI voor meer bedrijven toegankelijk wordt. Onder meer de topman van de Nederlandse chipmachinefabrikant ASML wees daarop. Hij noemde dat goed nieuws voor zijn industrie.

Nvidia heeft ook te maken met exportbeperkingen van chips naar China. De vorige Amerikaanse regering verbood om een aantal Nvidia-chips naar China te verschepen. Amerikaanse persbureaus meldden vorige maand dat de regering-Trump verdere beperkingen overweegt.

Acteur Gene Hackman en zijn vrouw Betsy Arakawa zijn dood aangetroffen in hun woning bij Santa Fe in de Verenigde Staten. Over de doodsoorzaak van de 95-jarige oud-acteur en zijn 63-jarige vrouw is nog niets bekend, maar de politie gaat niet uit van een misdrijf.

Lokale media melden dat de twee samen met hun hond werden gevonden in hun huis in de staat New Mexico.

In de jaren 60 begon de destijds 31-jarige Hackman met acteren. Heel even proefde de jonge acteur aan theaterproducties, maar zijn hart lag bij het witte doek. Zijn eerste Oscarnominatie kreeg hij voor beste mannelijke bijrol in Bonnie and Clyde. Een paar jaar later volgde een tweede nominatie voor I Never Sang For My Father.

IN 1971 verzilverde hij zijn derde Oscarnominatie en won hij de prijs voor zijn rol in The French Connection. Ook kreeg hij een Oscar voor zijn bijrol in Unforgiven (1992). In laatstgenoemde film speelde hij onder anderen met Clint Eastwood en Morgan Freeman. In 2004 speelde Hackman zijn laatste rol in Welcome to Mooseport, daarna ging hij met pensioen.

Naast de twee prestigieuze filmprijzen won Hackman tientallen andere filmprijzen, waaronder vier Golden Globes en twee BAFTA Awards. Voor zijn hoofdrol in een van zijn laatste films, The Royal Tenenbaums (2001), won hij een Golden Globe.

Zijn vrouw Arakawa was klassiek pianist. Hackman trouwde in 1991 met haar, daarvoor was hij van 1956 tot 1986 getrouwd met Faye Maltese met wie hij drie kinderen kreeg.

In Oostenrijk hebben de drie grote middenpartijen alsnog een coalitie gevormd zonder de radicaal-rechtse partij FPÖ. De ÖVP, SPÖ en Neos zijn het eens over een regeerakkoord.

Eerder liepen de onderhandelingen tussen de liberale Neos-partij, de conservatieve ÖVP en de sociaaldemocratische SPÖ vast.

Het moet formeel nog bekrachtigd worden. Dat betekent dat de leden van de partijen het plan nog moeten goedkeuren.

Hoofddoekverbod

Op een persconferentie aan het eind van de ochtend maakten de coalitiepartners meer bekend over hun programma. De boodschap was vooral dat het landsbelang voorop staat. De naam van het regeerakkoord van 200 pagina's is dan ook 'Nu het juiste doen. Voor Oostenrijk.'

"Waarschijnlijk liggen de moeilijkste regeringsonderhandelingen in de geschiedenis van ons land achter ons", zei ÖVP-leider Stocker. De partijen noemen de economische situatie van Oostenrijk, migratie en de oorlog in Oekraïne als grote uitdagingen.

Ze maakten al een paar hoofdlijnen bekend. Zo moeten de recessie, het begrotingstekort en de inflatiecrisis aangepakt worden. Ook willen ze een directe stop op gezinshereniging. Verder staat een hoofddoekverbod voor meisjes jonger dan 14 jaar in de plannen.

Het regeerakkoord moet nu naar de partijleden. Als die akkoord zijn, wordt maandag waarschijnlijk de nieuwe bondskanselier gepresenteerd. Daarbij wordt de naam van Stocker het vaakst genoemd.

Eerder mislukt

Al maanden probeerden de drie een coalitie te vormen om de FPÖ buiten de regering te houden. Begin januari mislukte de kabinetsformatie en trokken partijen de stekker uit de onderhandelingen. Vervolgens mislukte een poging van de ÖVP om toch samen met de FPÖ een regering te vormen.

Na het mislukken van de gesprekken diende toenmalig bondskanselier Nehammer zijn ontslag in en stapte op als partijleider van de ÖVP.

De verkiezingen waren eind september en werden gewonnen door de FPÖ. Het was voor het eerst dat de radicaal-rechtse partij de grootste partij werd bij de parlementsverkiezingen.

Toch kreeg de conservatieve ÖVP de opdracht om een nieuwe regering te vormen. Daarmee brak president Van der Bellen met de traditie om de leider van de grootste partij, de FPÖ in dit geval, daarvoor te vragen.

De gebroeders Tate hebben Roemenië verlaten. Dat bevestigt de Roemeense openbaar aanklager, nadat meerdere media hierover vanochtend hadden bericht. De omstreden Brits-Amerikaanse influencers zouden met een privévliegtuig onderweg zijn naar de VS.

De broers, Andrew (38) en Tristan (36), mochten het land in eerste instantie niet verlaten vanwege de nog lopende zaken tegen hen in Roemenië. Maar de aanklager heeft ondanks die lopende zaken nu toch toestemming gegeven voor een reisverzoek van de broers.

De Roemeense autoriteiten hebben geen details gedeeld over waarom het akkoord werd afgegeven. In een persverklaring schrijft de dienst die onderzoek doet naar de georganiseerde misdaad dat de broers onder meer verplicht blijven om in de rechtbank te verschijnen als ze worden opgeroepen. Als ze hier geen gehoor aan geven, kan dit leiden tot "een zwaardere mate van vrijheidsberoving".

Zware verdenkingen

De broers worden verdacht van het vormen van een criminele organisatie, mensenhandel, ontucht met minderjarigen en witwaspraktijken. De mannen spreken alle beschuldigingen tegen.

In januari werd hun huisarrest in Roemenië opgeheven. Sindsdien konden ze zich binnen Roemenië, waar ze al jaren woonden, vrij bewegen. In 2022 werden ze opgepakt.

Ook in het VK lopen zaken tegen het tweetal en eerder deze maand klaagde een vrouw uit de VS de broers nog aan vanwege dwang tot sekswerk. Dat was de eerste aanklacht in de VS tegen de Tate-broers.

Amerikaanse druk

Vooral Andrew Tate staat bekend om vrouwonvriendelijke uitspraken, waarmee hij een miljoenenpubliek wist te bereiken. De oud-kickbokser noemde zichzelf in het verleden een vrouwenhater.

Tate werd van verschillende socialemediakanalen geweerd. Ook op het voormalige Twitter werd zijn account geblokkeerd, maar nadat Musk het platform had gekocht, mocht Tate daar terugkeren.

De broers zijn daarnaast uitgesproken aanhanger van de Amerikaanse president Trump. Eerder deze maand schreef de krant The Financial Times al dat er vanuit de nieuwe regering-Trump druk was gezet op Roemenië om de broers hun paspoorten terug te geven, zodat ze weer konden reizen.

De Roemeense minister van Buitenlandse Zaken Hurezeanu weersprak dat bericht toen nog. Hij bevestigde dat de Amerikanen bij hem wel hun interesse in het lot van de Tate-broers hadden benadrukt, onder meer tijdens de recente veiligheidsconferentie in München. "Maar ik ervoer dit niet als druk".

De politie is massaal aanwezig bij de Bijenkorf in Eindhoven. Volgens een woordvoerder van de politie is er vanochtend vroeg ingebroken bij een juwelier in het warenhuis.

Vanwege onder meer het sporenonderzoek is er veel politie op de been. "Je kan zo'n sporenonderzoek maar één keer doen." Op het moment van de inbraak was er niemand aanwezig in het pand.

Binnen de kortste keren stonden meer dan twaalf politiewagens voor de deur:

Of er iets is buitgemaakt, kon de politie nog niet zeggen. Op beelden is te zien dat ruiten en glazen vitrines zijn ingeslagen. De politie heeft nog niemand aangehouden.

In Schiedam zijn buurtbewoners gisteravond bij elkaar gekomen om te praten over het steekincident waarbij een 13-jarige jongen zondag om het leven kwam. Ook konden buurtbewoners in gesprek met hulpverleners, schrijft omroep Rijnmond. "In moeilijke tijden vinden we elkaar en bieden we steun, dat zit in ons DNA", zei burgemeester Harald Bergmann.

Volgens de gemeente waren zowel mensen van Slachtofferhulp, het Centrum voor Jeugd en Gezin, de politie, GGD en jeugdwerkers aanwezig om vragen te beantwoorden.

Tijdens de bewonersbijeenkomst werd niet alleen gesproken over het incident zelf, maar ook over bredere zorgen over de veiligheid en het welzijn van jongeren in de wijk Sveaparken. "Ook op scholen wordt over de gebeurtenis gesproken. Ouders en leerkrachten maken zich zorgen over de manier waarop jongeren tegenwoordig opgroeien", zei Bergmann.

Volgens lokale omroep Twee waren er zo'n dertig mensen aanwezig. "Voor zover dat kon, hebben we steun willen bieden", zei Bergmann. "Iedereen verwerkt dit op zijn of haar eigen manier, maar we merkten dat er veel behoefte was om samen te komen."

Mislukte straatroof onderzocht

De impact van het steekincident in Schiedam is groot, mede vanwege de leeftijd van zowel het slachtoffer als de verdachte. Ze zijn allebei 13 jaar. Wat er precies is gebeurd, is nog niet duidelijk. Zeker is dat de twee elkaar kenden. De politie onderzoekt het scenario dat de twee ruzie hadden gekregen na een mislukte straatroof twee weken eerder.

De familie van de doodgestoken jongen organiseert zaterdag een stille tocht. "Wij hopen op een liefdevolle samenkomst waarin we steun vinden bij elkaar", zeggen de nabestaanden.

Noord-Korea heeft nog meer militairen naar Rusland gestuurd, zegt de Zuid-Koreaanse inlichtingendienst (NIS). Om hoeveel Noord-Koreaanse militairen het precies gaat, wordt nog onderzocht. "Na een pauze van ongeveer een maand zijn in februari opnieuw Noord-Koreaanse troepen gestationeerd in de frontlinie in de Koersk-regio", aldus NIS. Noord-Korea noch Rusland heeft op de berichten gereageerd.

Het is niet voor het eerst dat Noord-Koreaanse militairen vechten tegen Oekraïne. In het najaar van 2024 kwamen er steeds meer aanwijzingen dat de Noord-Koreanen meevochten aan het front, zij aan zij met de Russen en in Russisch uniform. Toen zou het om ongeveer 12.000 man zijn gegaan.

Volgens de Oekraïense en Zuid-Koreaanse inlichtingendiensten behoren veel van de uitgezonden militairen tot de beste troepen van Pyongyang.

Teruggetrokken

In januari van dit jaar meldden Oekraïense officieren dat de Noord-Koreanen zich hadden teruggetrokken uit de Russische grensregio. Toen was al de verwachting dat er weer meer militairen zouden worden gestuurd.

Volgens de Zuid-Koreaanse inlichtingendienst zijn er zo'n 300 Noord-Koreanen gesneuveld en bijna 3000 gewond geraakt in de oorlog tegen Oekraïne.