NOS Nieuws - Algemeen

Een week na de Duitse Bondsdagverkiezingen zijn de christendemocratische CDU/CSU en centrumlinkse SPD op elkaar aangewezen. Een 'grote coalitie' tussen de linkse en rechtse volkspartijen is de enige realistische formatie-optie. Vandaag starten de onderhandelingen.

Beoogd bondskanselier Merz (CDU) wil nog voor Pasen een regering hebben gevormd. Doel is een compact regeerakkoord op hoofdlijnen, en geen eindeloze onderhandelingen door allerlei werkgroepen. Snelheid boven details. De SPD heeft minder haast en wil bovendien de 360.000 leden laten meestemmen over een akkoord.

Steun aan Oekraïne, investeren in infrastructuur en het verlagen van stroomprijzen: over veel thema's kunnen de partijen het wel eens worden. Maar er zijn meerdere knelpunten waar stevige onderhandelingen over te verwachten vallen.

1. Migratie

Op het gebied van asiel en migratie zijn de posities ingenomen en rode lijnen getrokken. Merz heeft de kiezer beloofd zijn omstreden asielmotie, aangenomen met hulp van de radicaal-rechtse AfD, door te voeren. De SPD is weliswaar op dit thema naar rechts opgeschoven, maar ziet principiële bezwaren in de CDU-plannen.

Zo botst het afwijzen van alle asielzoekers aan de grens met EU-wetgeving en Europese solidariteit, aldus de SPD. Het volledig stopzetten van gezinshereniging gaat de sociaaldemocratische partij ook te ver.

Het voorstel om de huidige tijdelijke grenscontroles permanent te maken, heeft Merz al afgezwakt. Die kunnen 'tijdelijk' blijven, tot het nieuwe EU-asielakkoord in 2026 van kracht wordt en de controle op de EU-buitengrenzen wordt opgevoerd.

2. Geld

De kwakkelende Duitse economie moet weer groeien, daarover zijn alle partijen het wel eens. De CDU/CSU ziet de oplossing in belastingverlagingen, de SPD in subsidieregelingen. Wat het ook wordt, het probleem is de financiering. Geld uitgeven kan alleen als er geld uitgegeven kán worden.

Door de schuldenrem, de grondwettelijk vastgelegde beperking op het lenen van geld, zijn de opties beperkt. De SPD wil de schuldenrem hervormen. De CDU/CSU was daar in de campagne tegen, maar Merz sluit het niet langer uit. Andere opties zijn een speciaal fonds oprichten of de noodtoestand uitroepen, waardoor de schuldenrem wordt opgeschort.

De gewenste investeringen in defensie krijgen voorrang in de onderhandelingen. Op tafel ligt een plan om nog met de oude Bondsdag te stemmen over een miljardeninjectie voor defensie. Voor het loslaten van de schuldenrem of een speciaal fonds is namelijk een tweederdemeerderheid nodig. In de nieuwe Bondsdag, die uiterlijk op 25 maart wordt geïnstalleerd, lijkt dat onhaalbaar door de groei van de AfD en Die Linke. De laatstgenoemde partij is weliswaar tegen de schuldenrem, maar niet ten gunste van bewapening.

3. Terugdraaien beleid van vorige regering

De CDU/CSU heeft de afgelopen jaren felle oppositie gevoerd tegen de regering van bondskanselier Scholz (SPD), die samen met de Groenen en liberale FDP progressief en sociaal beleid doorvoerde. CDU-leider Merz heeft regelmatig beloofd wetgeving ongedaan te maken zodra hij het in Kanzleramt zit.

Zo wil Merz de sluiting van de kerncentrales terugdraaien, evenals wetgeving om verwarmingssystemen te verduurzamen. Ook wil hij af van het Bürgergeld-uitkeringssysteem, de legalisering van wiet en de hervorming van de kieswet, waardoor de Bondsdag kleiner is geworden. Dat laatste is voor CSU-leider Söder een breekpunt.

De SPD wil natuurlijk de erfenis van de vorige regering veiligstellen, terwijl de CDU/CSU een duidelijk rechtser, conservatiever beleid wil doorvoeren. Op het gebied van klimaat en duurzaamheid zal de SPD wellicht water bij de wijn willen doen, nu ze niet meer met de Groenen regeren. Op het gebied van uitkeringen en minimumloon gaat het om de kernpunten van de partij, en zal de strijd fel zijn.

4. De poppetjes

Onderlinge goede verhoudingen zijn misschien wel het belangrijkste voor een succesvolle regering. Merz en Scholz waren vaak water en vuur, maar ook tussen Merz en de nieuwe SPD-leider Lars Klingbeil is wat relatietherapie nodig.

Zeker na de samenwerking tussen de CDU/CSU en de AfD bij een asielmotie, heerst er wantrouwen richting Merz. Ook zijn harde aanvallen in de campagne tegen 'groene en linkse gekken' hebben kwaad bloed gezet. Merz gedroeg zich als een mini-Trump en kanselieronwaardig, klonk het bij de sociaaldemocraten.

Andersom vinden de christendemocraten dat juist Klingbeil de politiek heeft verruwd, met harde en persoonlijke aanvallen tijdens de campagne van 2021. CDU'ers spreken daarom van de 'Klingbeilisering' van het politieke debat.

Over de verdeling van de posten is het aannemelijk dat de populaire defensieminister Pistorius (SPD) doorgaat, en mogelijk vicekanselier wordt. Bij de christendemocraten moet Merz vooral rekening houden met de wensen van de Beierse premier Söder (CSU). Door het verkiezingssucces van de Beierse christendemocraten (37,2 procent tegenover 28,5 procent landelijk) eist hij hoge posten voor 'zijn' kandidaten.

Merz heeft zichzelf zeven weken gegeven voor deze puzzel. Als dat lukt, kan de nieuwe regering eind april aantreden en is Merz de nieuwe bondskanselier.

Nederland is momenteel slechter voorbereid op een pandemie dan voor de coronaperiode. Er is met ongeveer 850 IC-bedden een beduidend lagere basiscapaciteit dan vijf jaar geleden, toen nog 1150 bedden beschikbaar waren. Structurele investeringen van 300 miljoen euro door het vorige kabinet om de capaciteit van de GGD's en het RIVM te versterken én de IC-capaciteit op niveau te houden, worden door de huidige coalitie vooralsnog grotendeels ongedaan gemaakt.

Zorgminister Agema heeft toegezegd deze bezuinigingen te repareren, maar duidelijkheid over de financiële dekking geeft het ministerie van Volksgezondheid nog niet.

Het verbeteren van de nationale crisisorganisatie, een belangrijke aanbeveling van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, is daarmee ingewikkelder geworden. Er wordt weliswaar een nieuwe organisatie opgetuigd die bij een nieuwe pandemie de regie moet voeren, maar deze Landelijke Functie Opschaling Infectieziektebestrijding zal minder effectief zijn. Nieuw personeel dat plannen en draaiboeken voor grootschalige crises moet maken komt er immers niet vanwege de bezuinigingen.

Anticipatie cruciaal

Ook blijft onzeker of er een goed informatiesysteem komt waarmee gevaarlijke virusuitbraken op tijd worden opgemerkt of voorspeld. Denemarken kon dankzij zo'n systeem minder ingrijpende lockdowns opleggen omdat infectiegolven voorspelbaarder waren.

Dit systeem is onmisbaar voor ziekenhuizen om te anticiperen op een infectiegolf. Als er bijvoorbeeld een uitbraak in Noord-Brabant is, kunnen ziekenhuizen elders alvast reguliere patiënten overnemen zodat er in Brabant capaciteit vrijkomt.

De beschikbare capaciteit slimmer gebruiken wordt gezien als een belangrijke les. Lockdowns werden voornamelijk ingesteld om te voorkomen dat ziekenhuizen zouden worden overweldigd. Het capaciteitsvraagstuk wordt belangrijker omdat ziekenhuizen überhaupt minder capaciteit hebben. Toenemende personeelstekorten beperken het aantal handen dat aan bedden beschikbaar is.

Financieringsmethode beperkt aantal IC-bedden

Daarnaast zorgt het zorgfinancieringssysteem ervoor dat het aantal IC-bedden afneemt. "Op het hoogtepunt van de pandemie kon worden opgeschaald naar 1600 IC-bedden", zegt Bart Ramakers, voorzitter van de vereniging van IC-artsen. "Dat lukt nu niet meer, want de manier waarop betalingen van zorgverzekeraars zijn geregeld maakt opschalen problematisch."

Zorgverzekeraars betalen alleen voor bezette IC-bedden. Een bed met een patiënt levert een ziekenhuis dus geld op, een leeg bed is een kostenpost. Ziekenhuizen proberen in normale tijden een bedbezetting van 80 procent aan te houden, want dan is er altijd een bed beschikbaar. Maar het aantal bedden voor het geval van een pandemie structureel uitbreiden, waardoor nog meer bedden langdurig ongebruikt zouden blijven, is eigenlijk onbetaalbaar voor ziekenhuizen.

Als er na de pandemie nog steeds veel IC-zorg nodig zou zijn, dan zou het aantal bedden automatisch stijgen omdat het ziekenhuizen inkomsten oplevert. Maar het omgekeerde gebeurt. "De kwaliteit van ziekenhuiszorg wordt steeds beter. Dus er zijn minder complicaties en daarom minder patiënten voor de IC", zegt Ramakers.

Ook wordt nog scherper gekeken of IC-zorg wel nodig of goed is voor een patiënt. Deze manier van werken leidt er ook toe dat er onder normale omstandigheden steeds minder IC-patiënten zijn. Het gevolg is andermaal: minder geld om onbezette bedden en voldoende personeel in de lucht te houden.

Extra financiering van zorgverzekeraars om onbezette bedden te bekostigen en voldoende capaciteit te garanderen in het geval van een pandemie, gaat in tegen hun opdracht: zij moeten de zorgpremie zo laag mogelijk houden.

'Beschikbaarheidsbekostiging oplossing'

"Waar we naartoe moeten is een beschikbaarheidsbekostiging vanuit de overheid", zegt Ramakers. "Zoals bij de brandweer, dat we als maatschappij zeggen: 'We betalen extra zodat er in geval van nood altijd kan worden geleverd.' Voor ons betekent het dat we meer ongebruikte bedden én mensen kunnen bekostigen die we bij een pandemie hard nodig zullen hebben."

Ramakers benadrukt dat extra IC-personeel tijdens rustige periodes op andere afdelingen kan worden ingezet. "Dus patiënten zullen er altijd profijt van hebben."

Agema heeft toegezegd een beschikbaarheidsbijdrage te onderzoeken. Maar ook hier is onzeker of de coalitie dit geld wil geven. Vanuit de medische wereld, de GGD en de Onderzoeksraad voor Veiligheid wordt gezegd dat het kabinet eigenlijk weinig keus heeft.

"Het uitstellen van 'normale' zorg, zoals we tijdens de pandemie deden voor meer coronacapaciteit, wordt niet meer geaccepteerd door de maatschappij", verwacht Ramakers. "Dat betekent dat er bij een nieuwe pandemie minder ruimte zal zijn voor patiënten met een ernstige virusinfectie. Dan krijg je de maatschappelijk gevoelige vraag: 'Wie krijgt wel zorg en wie niet?'. Ik ben benieuwd of politieke leiders dan bereid zullen zijn om die vraag te beantwoorden."

Het was gisteren precies vijf jaar geleden dat de pandemie begon. Een overzichtsvideo:

Bij vier rechtbanken in Nederland kunnen burgers binnenkort terecht voor een meer eenvoudige afhandeling van conflicten over werk of kwesties over geldbedragen tot 5000 euro.

Bij de kantonrechtbank van Den Haag, Rotterdam, Overijssel en Zeeland-West-Brabant zit vanaf komende week een zogenoemde 'regelrechter' die een uitspraak kan doen over een conflict, zonder dat dit veel geld kost en er een hele juridische papierwinkel aan te pas moet komen.

Het kabinet heeft besloten om drie jaar te experimenteren met deze regelrechters. Dat gebeurt op plekken waar al een paar jaar pilots liepen om te kijken of sommige rechtszaken sneller, goedkoper en laagdrempeliger kunnen. De bewindspersonen hopen dat bij succes andere rechtbanken het voorbeeld volgen.

Arbeidsmigranten

De betrokken bewindslieden Struycken (Rechtsbescherming) en Van Hijum (Sociale Zaken) zijn enthousiast. "Ik ben blij dat we met de regelrechter een aantal drempels weghalen waardoor het gemakkelijker wordt om naar de rechter te stappen", zegt minister Van Hijum. "Zo krijgen arbeidsmigranten waar ze recht op hebben."

Vanuit het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt de regelrechter vooral gezien als een middel om uitbuiting bij arbeidsmigranten tegen te gaan. In de regio's waar de vier betrokken rechtbanken staan wonen en werken relatief veel arbeidsmigranten.

De vier rechtbanken die nu met regelrechters gaan experimenteren hebben eerder ervaring opgedaan met zogeheten laagdrempelige rechtspraak. Binnen het experiment dat morgen begint - en losstaat van die eerdere pilots - draait het om arbeidskwesties en conflicten over kleine geldbedragen. Het kan dan gaan om achterstallig loon van een arbeidsmigrant, maar ook om burenruzies of conflicten tussen een winkelier en een leverancier.

Voor dit soort zaken moesten tot nu toe soms allerlei juridisch onderbouwde documenten worden ingeleverd en is een deurwaarder nodig om een zaak te starten. Ook schakelen mensen vaak een advocaat in voor hulp bij het aanleveren van het bewijsmateriaal. Dat hoeft bij een regelrechter niet meer. Daarnaast is de tegenpartij verplicht om aan deze vorm mee te werken; dit is wettelijk vastgelegd.

"Je kan een formulier inleveren bij de rechter, waar je opschrijft wat er aan de hand is", zegt Van Hijum. "De tegenpartij krijgt ook een formulier toegestuurd waarop die zijn verhaal mag doen. Het is de bedoeling dat binnen acht weken een behandeling plaatsvindt. Dan wordt direct, of binnen enkele weken, uitspraak gedaan."

Niet te complex

Als de partijen er niet uitkomen, zal de rechter uitspraak doen op een zo kort mogelijke termijn. Het kabinet denkt dat een regelrechter ongeveer 400 zaken per jaar kan afhandelen.

Staatssecretaris Struycken denkt dat hiermee juridische, praktische en financiële drempels zijn verlaagd. "Hierdoor kan een rechtzoekende een procedure beginnen zonder dat specifieke kennis en vaardigheden of juridische bijstand nodig zijn."

De komst van de regelrechter wordt niet door iedereen enthousiast ontvangen. In een van de eerdere pilots bleek dat mensen het lastig kunnen hebben in een zaak, bijvoorbeeld als ze niet worden bijgestaan door een advocaat, terwijl de tegenpartij, zoals een huurbaas, daar wel voor kiest en de indiener met juridische argumenten overdondert.

In dit experiment komt de regelrechter er alleen voor inwoners van en rond Den Haag, Rotterdam, Overijssel en Zeeland-West-Brabant, want een kantonrechtbank mag niet zelf worden gekozen.

De Amerikaanse president Trump wil de importheffingen van 25 procent op Mexicaanse en Canadese goederen volgende week dinsdag, op 4 maart, laten ingaan. Hij vindt dat die landen nog steeds te weinig doen om drugssmokkel tegen te gaan. "Er komen nog steeds drugs vanuit Canada en Mexico in zeer hoge en onaanvaardbare hoeveelheden ons land binnen", schrijft hij op zijn socialemediakanaal Truth Social.

Trump kondigde de heffingen begin februari aan en stelde ze vrijwel meteen daarna met een maand uit. In ruil daarvoor zorgen Canada en Mexico onder meer voor betere grensbewaking. Eerder deze week gaf de president 2 april als nieuwe datum, wat de suggestie deed wekken dat de heffingen weer met een maand zouden worden uitgesteld. Maar nu zegt Trump dus dat 4 maart toch de definitieve datum wordt.

Hij dreigt ook met een extra 10 procent voor China, bovenop de 10 procent die al was ingegaan. Ook die zouden volgende week dinsdag ingaan. China heeft de eerdere heffingen al vergolden door sommige Amerikaanse producten extra te belasten.

Even na de laatste aankondiging van Trump maakte Mexico bekend dat het kopstukken van drugskartels heeft uitgeleverd aan de VS. Het gaat om 29 veroordeelden en verdachten, een van de grootste uitleveringen van de laatste jaren.

Canada, Mexico en China zijn de belangrijkste handelspartners voor de VS. Volgens Trump zijn de maatregelen nodig om "de VS te beschermen", maar volgens experts kunnen ze ertoe leiden dat de Amerikaanse economie minder hard zal groeien en het leven in de VS juist duurder wordt.

Ook Europa kan volgens Trump binnenkort rekenen op importheffingen van 25 procent. Hij haalde op een persconferentie woensdag flink uit naar Europa. "De Europese Unie is opgericht om de Verenigde Staten te naaien. Dat was het doel. Ze hebben hun werk goed gedaan, maar nu ben ik president."

President Trump was er druk mee in zijn eerste maand: importheffingen. Wat die precies zijn, en waarom Trump er zo mee bezig is, leggen we je uit in deze video:

Het Israëlische leger heeft jarenlang de plannen van Hamas verkeerd ingeschat en heeft grote fouten gemaakt tijdens de terreuraanval van 7 oktober 2023. Dat zijn enkele conclusies uit een intern rapport, dat onder meer de krant Yedioth Ahronoth in handen heeft gekregen.

Voor de terreuraanval ging het leger ervan uit dat Hamas niet uit zou zijn op een grootschalige oorlog en die ook niet voorbereidde. Materiaal dat het tegendeel bewees, werd verkeerd geïnterpreteerd en militaire inlichtingendiensten trokken hun eigen conclusies vrijwel nooit in twijfel, wordt onder meer gezegd.

Zestig aanvalsroutes

Israël onderschatte tevens de capaciteiten van Hamas. Ten onrechte werd aangenomen dat de afscheiding tussen Israël en Gaza genoeg veiligheid bood en signalen op de dag voor de aanval werden genegeerd.

Aangenomen werd dat de terreurgroep vanuit maximaal acht punten de grens kon overgaan, maar op 7 oktober gebruikte Hamas zestig aanvalsroutes richting Israël. Naar schatting ruim 5000 terroristen wisten Israël te bereiken, met paragliders, motoren en pick-uptrucks. Aan de Israëlische kant van de grens waren slechts 767 soldaten gestationeerd.

Niemand verantwoordelijk

Ook tijdens de aanval werd door de militaire leiding niet adequaat gehandeld, is in het rapport te lezen. Pas toen al veel Israëliërs waren ontvoerd of vermoord kon worden ingegrepen. Zo'n 1200 mensen werden bij de aanval in Israël gedood en ongeveer 250 mensen werden ontvoerd naar de Gazastrook.

Ondanks de genoemde tekortkomingen, wordt niemand in het rapport verantwoordelijk gesteld. Ontslagen en disciplinaire maatregelen worden overgelaten aan het hoofd van het leger.

Het hoofd van de militaire inlichtingendienst Aharon Haliva diende vorig jaar zijn ontslag in vanwege de aanval. Anderhalve week na de aanval nam hij de schuld al op zich voor het falen van de inlichtingendiensten. Ook in zijn ontslagbrief schrijft Haliva dat de door hem geleide inlichtingendienst "de ons toevertrouwde taak niet heeft waargemaakt" en aanvaardt hij daarvoor de verantwoordelijkheid.

Op straat in de hoofdstad Rabat lijken de meeste Marokkanen blij te zijn met de oproep van koning Mohammed VI om dit jaar geen schapen te slachten tijdens Eid al-Adha, ook bekend als het Offerfeest. Door de droogte waarmee het land al jarenlang kampt, is de veestapel flink gekrompen en is de prijs van een schaap opgelopen tot ongeveer 500 euro. Dat is te duur voor veel Marokkanen.

"Ons land wordt geconfronteerd met klimatologische en economische uitdagingen die hebben geresulteerd in een substantiële afname van de veestapel", zei de koning in een toespraak. Hij zal in juni namens de hele bevolking een schaap laten slachten, zo kondigde hij aan.

Deze inwoners van Rabat vinden dat een goed plan van de koning:

Volgens het ministerie van Landbouw is er dit jaar 53 procent minder regen gevallen dan het gemiddelde in de afgelopen dertig jaar.

Doordat grasland verdort, is er te weinig voedsel voor grazend vee. De rund- en schapenpopulatie in Marokko is in 2025 met 38 procent afgenomen ten opzichte van de laatste telling negen jaar geleden.

Met Eid al-Adha wordt herdacht dat de profeet Ibrahim bereid was zijn zoon te offeren.

Plantzaadjes uit Sudan die door de burgeroorlog bijna verloren waren gegaan en zaden van rijst, bonen en mais uit Brazilië: deze week zijn meer dan 10.000 zaden toegevoegd aan de wereldzadenbank op Spitsbergen in de Noordelijke IJszee.

In die kluis liggen ruim 1,3 miljoen zaadmonsters opgeslagen. In deze 'Ark van Noach' worden de zaden beschermd tegen de grootste rampen in de wereld, zoals een kernoorlog. De wereldzadenbank werd in 2008 geopend en dient als back-up voor zadenbanken over de wereld.

Veel van de deze week gebrachte zaden komen uit landen die eerder zijn getroffen door rampen en conflicten. Zo zitten er zaden bij uit de Filipijnen, waar in het verleden zaden verloren gingen vanwege een orkaan.

"De zaden die deze week zijn gebracht vertegenwoordigen niet alleen de biodiversiteit, maar ook de kennis, cultuur en veerkracht van de gemeenschappen die ze beheren", zegt directeur Stefan Schmitz van de Crop Trust, een non-profitorganisatie die de wereldzadenbank ondersteunt.

Permafrost

De kluis bevindt zich op een diepte van 120 meter in een berg waar de zaden diep in de permafrost zijn opgeslagen. Het idee is dat de zaden ook in het geval van een stroomstoring minstens 200 jaar bevroren blijven.

"De wereldzadenbank gaat over de voedselzekerheid in de wereld", zegt de Noorse staatssecretaris Hanne-Berit Brekken die voor de overdracht naar Spitsbergen kwam. "Het is fantastisch om hier te zijn en nieuwe zaden te ontvangen." In zeventien jaar zijn er ruim 60 keer zadencollecties uit 85 landen toegevoegd.

NOS op 3 maakte eerder een explainer over de wereldzadenbank op Spitsbergen:

De lichamen van de Amerikaanse acteur Gene Hackman en zijn vrouw Betsy Arakawa zijn gevonden in verschillende kamers in hun huis. Hackman lag in de bijkeuken, zijn vrouw in een van de badkamers. De politie ging in eerste instantie niet uit van een misdrijf, maar zegt na een eerste onderzoek niet te weten wat de doodsoorzaak dan wel is. Om die vast te stellen is meer onderzoek nodig.

De dood van acteur Hackman (95), Arakawa (64) en een van hun honden is nu "verdacht genoeg om een grondige doorzoeking in het huis te doen", schrijft de sheriff van Santa Fe in een brief aan de rechter, die daar toestemming voor moet geven.

De familie van Oscarwinnaar Hackman liet eerder weten rekening te houden met een koolmonoxidevergiftiging. Het lokale gasbedrijf helpt de politie met het onderzoek.

In de badkamer waar het lichaam van Arakawa en een hond werden gevonden, lag een geopend potje pillen. Volgens de politie van Santa Fe lagen de lichamen al enige tijd in het huis toen ze werden gevonden.

Hackman won onder meer een Oscar voor zijn rollen in The French Connection en de western Unforgiven. Betsy Arakawa was klassiek pianist. Ze trouwden in 1991.

De regering-Trump heeft aangekondigd bijna alle hulp aan buitenlandse ngo's stop te zetten. Meer dan 90 procent van de contracten die USAID had met deze ngo's wordt opgezegd. Er wordt daarmee een bezuiniging van 60 miljard dollar (bijna 58 miljard euro) op wereldwijde hulpprojecten doorgevoerd.

Het is een van de meest vergaande stappen die worden gezet in het decimeren van de hulporganisatie. Zondag werd al bekend dat 2000 medewerkers in de VS worden ontslagen en dat het grootste deel van het overige personeel buiten de VS (4080 medewerkers) met verlof is gestuurd.

290 mensen over

Bij het aantreden van Trump werkten er wereldwijd zo'n 10.000 mensen bij USAID, van wie twee derde buiten de VS. In de bezuinigingsplannen van de regering, die worden uitgevoerd onder leiding van Elon Musk, is nog maar plaats voor 290 mensen bij de organisatie.

USAID was het belangrijkste federale agentschap voor buitenlandse hulp. Zo'n 40 procent van alle wereldwijde humanitaire hulp liep via deze organisatie. Eerder kondigde de regering-Trump al aan alle financiering 90 dagen te bevriezen om de organisatie door te lichten. Een rechter stak daar aanvankelijk een stokje voor, maar het Hooggerechtshof oordeelde gisteren dat die bevriezing in ieder geval voorlopig niet ongedaan hoeft te worden gemaakt.

America First

De ontmanteling van de organisatie past in het America First-beleid van de president. Hij wil niet meer dat er geld naar het buitenland gaat zonder dat de VS daar direct profijt van heeft. Dat is een breuk met de ideologie van voormalig president John F. Kennedy, die de organisatie oprichtte omdat hij vond dat de VS de morele verplichting had om andere landen te helpen.

Gezondheidsexperts en hulporganisaties waarschuwen dat met de abrupte USAID-stop meer ziektes uit zullen breken, minder medicijnen beschikbaar zullen zijn en dat vaccins minder snel kunnen worden ontwikkeld.

Bureaus leeghalen

Ondertussen lopen vandaag oud-medewerkers bij het kantoor van USAID in Washington af en aan om hun spullen op te halen. Ze hebben 15 minuten gekregen om onder begeleiding van beveiligers hun bureau leeg te halen. Persbureau AP meldt dat sommigen van hen huilend naar buiten kwamen met vuilniszakken, terwijl een groepje demonstranten hun een hart onder de riem wilde steken.

Hoewel officieel toestemming van het Congres nodig is om flink te snoeien in de organisatie, verzetten het in meerderheid Republikeinse Huis van Afgevaardigden en de Senaat zich niet tegen de acties van de regering.

De politie heeft iemand aangehouden voor het gooien van eieren naar fietsers in Zeeland. Het gaat om een 22-jarige man uit Zierikzee.

Gisteren meldde Omroep Zeeland dat fietsers op de Oosterscheldekering de laatste tijd regelmatig vanuit een auto worden bekogeld met eieren. Diverse fietsers vertelden aan de omroep dat ze meerdere keren het doelwit waren en soms zelfs verwondingen hadden opgelopen.

Vandaag kreeg de omroep meldingen binnen van mensen die ook op andere plekken in Zeeland met eieren waren bekogeld.

'Kan levensgevaarlijk zijn'

De politie heeft meldingen gekregen over jongeren die vanuit een rijdende auto eieren naar fietsers gooien. "Omdat dit met een flinke snelheid gepaard ging, is het lastig om de auto en de inzittenden op te sporen", zegt de politie.

In het onderzoek is vandaag de 22-jarige verdachte aangehouden. De politie zegt meer aanhoudingen niet uit te sluiten en roept slachtoffers op zich te melden. Mensen die beelden hebben van de mogelijke daders, wordt gevraagd zich te melden.

De politie zegt dat eieren gooien door sommigen ten onrechte wordt gezien als iets grappigs of onschuldigs en waarschuwt dat het levensgevaarlijk kan zijn en dat een slachtoffer ernstig gewond kan raken. "Daarnaast levert ook het gooien van eieren een strafblad op. Denk na voordat je zoiets doet en gebruik eieren enkel in de keuken."

Zelden zegt de titel boven een regeerakkoord veel over wat een land te wachten staat. En toch is de leus boven het Oostenrijkse programma dat de ÖVP samen met de SPÖ en Neos vandaag presenteert veelzeggend.

Waar de drie partijen er in eerste instantie niet in slaagden samen een regering te vormen, en de radicaal-rechtse verkiezingswinnaar FPÖ er met de ÖVP ook niet uitkwam, vinden ze elkaar nu alsnog. Jetzt das Richtige tun. Für Österreich. Het juiste doen voor Oostenrijk, nu dan echt.

ÖVP-voorzitter Stocker noemde het "waarschijnlijk de moeilijkste regeringsonderhandelingen uit de Oostenrijkse geschiedenis". En de opgaven waarvoor deze zwart-rood-roze Zuckerl-coalitie staat, een verwijzing naar het veelkleurige Weense suikergoed, zijn groot.

Miljardentekort

Dat begint bij het dichten van het begrotingstekort, om te voorkomen dat de EU een procedure start om het Oostenrijkse beleid bij te sturen. Bijna 9 miljard euro wil de regering daarom dit en komend jaar besparen, staat in het ruim 200 pagina's tellende document.

Tegelijk is dat een rem op andere plannen, zoals het verlagen van belastingen om de economie te helpen. Die zijn alleen mogelijk voor zover de begroting en de economische groei dat toelaten. Het betekent ook dat ideologische verschillen tussen de partijen moeilijk te overbruggen zijn met zakken geld voor maatregelen die alle drie tevreden houden.

Veel aandacht gaat ook naar stappen om het aantal asielzoekers dat naar Oostenrijk komt te beperken. Op dit moment daalt het aantal asielaanvragen, maar de partijen zeggen dat ze de noodtoestand willen uitroepen als het aantal asielzoekers toeneemt. Ook willen ze gezinsherenigingen per direct opschorten.

Duidelijke verschillen met de FPÖ

Daarbij blijven ze zich wel houden aan Europese afspraken en mensenrechtenverdragen. Dat is minder vanzelfsprekend dan het lijkt: tijdens de onderhandelingen tussen de FPÖ en de ÖVP stond dat op losse schroeven. Tegelijk legt dat beperkingen op, ook voor het uitroepen van de noodtoestand en het stoppen van gezinsherenigingen.

Wat evenmin in een regeerakkoord met de Rusland-vriendelijke FPÖ zou voorkomen, is de duidelijke veroordeling van de Russische aanvalsoorlog in Oekraïne. De drie partijen stellen bovendien dat er geen onderhandelingen mogelijk zijn buiten Oekraïne om.

Ook wil de snoepgoed-coalitie vasthouden aan de Europese koers. Dat staat lijnrecht tegenover de eisen van de FPÖ, die de rol van de EU praktisch wil terugbrengen tot een handelsmarkt. De nieuwe regering wil Oostenrijk bovendien klimaatneutraal maken, iets wat bij de FPÖ wordt weggezet als "hysterie".

Verder zijn er diverse specifieke plannen die opvallen, zoals een hoofddoekverbod voor meisjes tot 18 jaar, en een verbod op smartphones in de klassen. Ook voor de woningmarkt zijn er plannen: huurcontracten moeten voortaan minimaal vijf jaar lopen in plaats van drie.

En er komt een meine Zeitung-abonnement, waarmee jonge Oostenrijkers zich op een krant naar keuze kunnen abonneren. "We willen de kwaliteitsmedia versterken, iets doen voor de 'hoofden' in ons land. We willen in het bijzonder jonge mensen vertrouwd maken met het lezen van kwaliteitsmedia", aldus SPÖ-voorzitter Babler. "Dat is juist in deze tijden van nepnieuws, extremistische propaganda en socialemediaplatforms een bijzondere opgave voor ons."

'Geen echte vernieuwing'

De reactie van de omstreden leider van de FPÖ Herbert Kickl is, niet verrassend, kritisch. Hij vindt dat het regeringsprogramma volledig voorbijgaat aan het "mandaat van de kiezers voor echte vernieuwing", en noemt het niet "de noodzakelijke rood-wit-rode bevrijding voor Oostenrijk".

Nadat zijn partij de verkiezingen had gewonnen, kreeg hij bij uitzondering niet de opdracht om een coalitie te vormen. Andere partijen hadden aangegeven niet met hem te willen regeren: hij zou te radicaal zijn en een bedreiging vormen voor de fundamenten van de democratie.

In plaats daarvan mocht de ÖVP het maanden geleden al met de SPÖ en Neos proberen. Toen die onderhandelingen klapten, was de conclusie dat de middenpartijen hun onderlinge verschillen niet opzij konden zetten om een regering met de radicaal-rechtse FPÖ te verhinderen.

Vervolgens lukte het ook de FPÖ niet om voldoende compromissen te sluiten met de ÖVP voor een gezamenlijke coalitie. Het enige overgebleven alternatief leken nieuwe verkiezingen, waarbij de FPÖ vermoedelijk nog groter zou worden.

Een verstandshuwelijk

Onder die druk besloten de drie middenpartijen opnieuw met elkaar om tafel te gaan. "Het gaat er nu niet om wie daarbij gewonnen of verloren heeft", stelt Beate Meinl-Reisinger, voorzitter van Neos. Haar partij stapte bij de eerste onderhandelingsronde nog als eerste uit.

Nu klinkt ze toegefelijker: "Ik ben ervan overtuigd dat onrustige tijden erom vragen om politieke verantwoordelijkheid te nemen en over je eigen schaduw te springen." Zondag stemmen de leden van haar partij over het programma.

Helemaal verdwenen is Herbert Kickl overigens niet: zijn schaduw is de lijm die de nieuwe regering voorlopig bij elkaar moet houden.

De Britse premier Starmer heeft in Washington een bezoek gebracht aan de Amerikaanse president Trump. Ze spraken eerst met elkaar in het Oval Office. Daarna hielden de twee een gezamenlijke persconferentie.

Bij aankomst overhandigde Starmer een brief van de Britse koning Charles aan Trump, waarin hij de Amerikaanse president uitnodigt voor een tweede staatsbezoek. Het eerste staatsbezoek van Trump aan het Verenigd Koninkrijk was in 2019.

Trump zei dat hij de uitnodiging aanneemt:

Starmer is de tweede Europese leider die deze week Trump bezoekt. Maandag was de Franse president Macron in het Witte Huis. Een gepland bezoek op dinsdag van EU-buitenlandchef Kallas aan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio ging niet door. Dat was vanwege "agendatechnische problemen", meldde een woordvoerder van de Europese Commissie. Kallas was al in Washington toen bekend werd dat het gesprek niet zou doorgaan.

Er hing veel af van de komst van de Britten naar het Witte Huis. Belangrijkste gespreksonderwerp was de mogelijkheid van een bestand tussen Rusland en Oekraïne, waar de Amerikanen gesprekken over voeren met Rusland. Dat gebeurt nu zonder betrokkenheid van Oekraïne en Europa.

In het verlengde daarvan ging het over de toekomst van de trans-Atlantische alliantie tussen de VS en Europa en de veiligheid op het Europese continent. Aan Starmer de taak om Trump ervan te overtuigen Europa te blijven beschermen, en niet te veel toenadering te zoeken tot het Rusland van Poetin. Trump wil juist dat Europese landen meer investeren in defensie, in plaats van op Amerika te leunen.

Geen veiligheidsgaranties

Nadat Trump en Starmer in het Oval Office hadden plaatsgenomen voor hun gesprek zei de Amerikaanse president tegen de pers dat de VS en Rusland "al een eind op weg zijn" met een akkoord over Oekraïne. "Rusland stelt zich goed op", zei Trump. Starmer benadrukte dat "het geen vrede kan zijn die de agressor beloont".

Starmer heeft als eerste Europese leider beloofd om troepen naar Oekraïne te sturen als er een staakt-het-vuren komt. Hij herhaalde in Washington die toezegging.

Een Europese troepenmacht om het bestand te bewaken moet wel ondersteund worden met Amerikaanse veiligheidsgaranties, vinden de Europese regeringsleiders. Macron keerde maandag echter zonder die veiligheidsgaranties huiswaarts. Ook Starmer lijkt er niet in te zijn geslaagd om die garanties te krijgen. Trump stelde, in het bijzijn van de Britse premier, niet op de zaken vooruit te willen lopen. "Ik wil het niet over een vredesmissie hebben totdat we een deal hebben."

Trump zei wel dat Amerikaanse mijnbouw in Oekraïne op zichzelf al een garantie voor veiligheid is. Want, zo redeneert hij, als de Amerikanen betrokken zijn bij de winning van die grondstoffen, dan is dat ook een vorm van zekerheid. Morgen komt de Oekraïense president Zelensky naar het Witte Huis om een grondstoffendeal met de Amerikaanse regering te ondertekenen.

Trump zei ook dat hij denkt dat de Russische president Poetin "zich aan zijn woord zal houden" als er een deal over een staakt-het-vuren komt. Op de vraag of hij Artikel 5 van het NAVO-verdrag steunt, dat bepaalt dat een aanval op één lidstaat beschouwd wordt als een aanval op alle lidstaten, antwoordde Trump bevestigend. "Maar ik denk niet dat we dat nodig hebben. Ik geloof dat er een heel succesvolle vrede komt."

Starmer corrigeerde Trump toen het ging over de militaire steunpakketten die westerse landen tot nu toe voor Oekraïne hebben uitgetrokken. Trump zei dat zijn uitwisselingen met de Oekraïense president Zelensky vorige week "wat kribbig" waren omdat de VS "wilde wat Europese landen hadden". "Zij krijgen hun geld terug." Dat klopt niet, zei Starmer. "Er waren wat leningen, maar het meeste was een gift."

Toen Trump door een aanwezige journalist werd gevraagd naar de omstreden uitspraak die hij vorige week over Zelensky deed - Trump noemde hem toen "een dictator zonder verkiezingen" - antwoordde hij ontwijkend: "Heb ik dat gezegd?"

'Gelijkwaardige handel'

Starmer en Trump spraken ook over de handel tussen de VS en het Verenigd Koninkrijk. Volgens Starmer zijn de twee landen aan het onderhandelen over een nieuwe economische deal die met name draait om geavanceerde technologie zoals kunstmatige intelligentie.

De werkcultuur in de gevangenis in Sittard moet verder worden verbeterd, stelt de Inspectie Justitie en Veiligheid, die bij de directie aandringt op maatregelen.

Gebleken is dat medewerkers een drempel voelen om integriteitskwesties te melden, dat groepsvorming moeilijk te doorbreken lijkt en dat de cultuur negatief wordt omschreven, schrijft de regionale omroep L1. De inspectie noemt dat zorgelijk.

Signalen

De inspectie volgt sinds 2021 de ontwikkelingen in de werkcultuur binnen de gevangenis, na signalen over pestgedrag en het ontbreken van een aanspreekcultuur.

Er volgden gesprekken met de directie en medewerkers. Daarbij bleek dat er veel personeelswisselingen zijn geweest, waardoor werknemers sturing en waardering missen. "Hierdoor ontstaat de neiging bij medewerkers om zich af te zetten tegen nieuwe beleidsvoorstellen", schrijft de inspectie in een brief aan de directeur.

De inspectie merkt verder op dat medewerkers een transparante visie en werkwijze missen. "Als een gedetineerde bijvoorbeeld een interne regel overschrijdt, wordt in het bestraffen ervan niet steeds één lijn getrokken terwijl dat wel belangrijk is." Het personeel ervaart dit als lastig, aldus de overheidsinstantie.

Verbeteringen

Er is volgens de inspectie sprake van 'eilandjesvorming', waardoor een gevoel van eenheid en saamhorigheid binnen de gehele inrichting wordt gemist. "Er wordt hierdoor veelal over elkaar gepraat in plaats van met elkaar. Medewerkers omschrijven de cultuur als negatief. Deze negatieve gevoelens en opvattingen worden soms ook doorgegeven aan nieuwe medewerkers."

Volgens de inspectie heeft de directie al stappen gezet om de werkcultuur te verbeteren, zoals een eenduidig sanctiebeleid voor gevangenen en meer inspraak voor medewerkers.

Toch zijn er nog steeds ongewenste cultuurpatronen en negatieve gevoelens onder het personeel. "Die moeten eerst worden weggenomen om maatregelen met succes door te kunnen voeren", aldus de inspectie, die de ontwikkelingen in de gevangenis blijft volgen.

Tientallen studenten en docenten protesteren vandaag bij Tilburg University. Ze zijn boos omdat het bestuur van de universiteit een advies over het opschorten van de banden met Israël nog niet heeft opgevolgd.

Na verschillende pro-Palestinaprotesten op de universiteit kreeg een commissie vorig jaar de opdracht om onderzoek te doen naar de ethische dilemma's die kleven aan samenwerking met Israëlische universiteiten. De commissie heeft vijf maanden onderzoek gedaan naar de samenwerking met zeven Israëlische universiteiten. In december volgde een advies: schort de samenwerking met universiteiten in Israël op.

De conclusie was dat er een "onlosmakelijke band" bestaat tussen de partneruniversiteiten in Israël en de Israëlische krijgsmacht. De schaduw van het conflict in Gaza reikt tot in de collegezalen en laboratoria, aldus de commissie. Toch is dat advies (nog) niet opgevolgd.

'Hoor en wederhoor vereist'

"Eenzijdig veranderen van samenwerkingsrelatie kan in onze ogen niet", reageert een woordvoerder van Tilburg University. De universiteit wil met de Israëlische instellingen in gesprek. "Uit het oogpunt van bestuurlijke en juridische zorgvuldigheid is hoor en wederhoor vereist. Een gesprek past ook bij de kwaliteit van de relaties waarvoor wij staan."

Voor docent en actievoerder Michiel Bot duurt dat veel te lang. "We waren blij verrast met de conclusies van de commissie", zegt hij. "Maar het besluit van het bestuur vinden wij onbegrijpelijk." Op 30 januari was er daarom weer een protest, waar de politie een einde aan maakte.

Iedere donderdag is er nu een silent sit-in, een protest in stilte. "Daar blijven we mee doorgaan tot het college van bestuur wel actie onderneemt."

Op universiteiten in het hele land zijn commissies aangesteld die de samenwerkingen met Israël onder de loep nemen, maar definitieve besluiten hierover laten veelal nog op zich wachten. "Langzamerhand wordt het pijnlijk duidelijk dat die commissies niet serieus worden genomen", zegt Abdelkader Karbache. Als voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) spreekt hij met studenten uit het hele land. "We krijgen hier veel vragen en klachten over. De onrust neemt weer toe."

Op de Erasmus Universiteit in Rotterdam ligt er een voorlopig advies, maar de definitieve plannen die begin dit jaar gepresenteerd zouden worden, zijn er nog niet. Dat geldt ook voor de Radboud Universiteit, waar de plannen tot frustratie van studentenvakbond AKKU nog tot het einde van het jaar op zich laten wachten. "Dat slaat nergens op", zegt Aya Ahlalouch van AKKU. "Het bestuur kan de banden met Israël gewoon verbreken. In het geval van Rusland was dat ook zo gedaan." Volgende week donderdag houdt de studentenvakbond een bijeenkomst waar studenten en medewerkers bij elkaar komen om te praten over mogelijke nieuwe acties.

Ook in Amsterdam is er wekelijks protest, omdat een definitief besluit ook daar vertraging oploopt. Het was de bedoeling om vanaf januari alle bestaande en nieuwe samenwerkingen van de UvA met Israëlische instellingen te kunnen toetsen aan een nieuw kader. Dat kader is er alleen nog niet, er is alleen een conceptversie. Tot frustratie van docent en actievoerder Martijn Dekker. "Ze beloven al maanden een besluit te nemen, maar dat wordt steeds uitgesteld", zegt hij. Volgens de docent is er veel onvrede onder UvA-personeel. "Het lijkt wel een tactiek. Vage beloften doen om maar niet door de zure appel heen te hoeven bijten."

'Studenten voelen zich onveilig'

Hoewel hier en daar actie wordt gevoerd tegen de uitblijvende besluiten, blijven grootschalige protesten uit. Volgens de LSVb komt dat omdat studenten willen afwachten waar besturen mee komen, maar ook omdat studenten banger zijn geworden om te demonstreren.

Bij de vakbond komen wekelijks vragen binnen van studenten die zich "minder vrij voelen dan voorheen om zich uit te spreken". "Doordat er politie werd afgestuurd op de protesten, er tegen de regels in beveiligingscamera's op universiteiten werden opgehangen en mensen extra in de gaten werden gehouden, durven studenten minder", zegt Karbache. "Studenten zijn voorzichtiger geworden, er is een angstcultuur ontstaan door de reactie op de protesten van vorig jaar."

Dat ziet studentenvakbond AKKU ook. "Bij ons zijn studenten geïntimideerd, er zijn foto's gemaakt van mensen die demonstreren of een Palestijnse sjaal dragen", zegt Ahlalouch. "Studenten voelen zich erg onveilig."

Toch sluit Karbache niet uit dat er binnenkort weer meer acties volgen. "De meeste actiegroepen zijn nog wel actief. Er is maar een vonkje nodig om de boel weer in gang te zetten."

Koepelorganisatie Universiteiten van Nederland laat weten dat alle universiteiten een onafhankelijke commissie hebben aangesteld om te kijken naar mogelijk gevoelige internationale samenwerkingen. "Elke commissie kiest daarbij zijn eigen tijdlijn. Het is vervolgens aan de colleges van bestuur om te beslissen hoe zij gevolg geven aan het advies van de commissie. Dit alles gebeurt met de grootst mogelijke zorgvuldigheid."

De omstreden gebroeders Tate zijn in de Verenigde Staten geland. Ze hadden eerder op de dag Roemenië verlaten en kwamen rond 18.30 uur naar buiten bij het vliegveld van Fort Lauderdale in Florida.

De 'vrouwenhatende' influencer Andrew Tate en zijn broer vlogen naar de VS op de dag dat een onderzoeksrapport van de Universiteit van York waarschuwt voor de invloed van Andrew in Britse klaslokalen. Onder druk van het team van president Trump liet Roemenië hem en zijn broer gaan; ze hoeven hun proces in Roemenië niet af te wachten.

Ze mochten het land niet verlaten omdat ze worden verdacht van onder meer verkrachting, mensenhandel van minderjarigen en witwassen. Ook in Engeland worden ze aangeklaagd door vrouwen die zeggen dat ze door Tate zijn verkracht, misbruikt of in een mensenhandelnetwerk zijn terechtgekomen.

Toch mochten de Brits-Amerikaanse broers naar de VS afreizen. Waarschijnlijk danken ze dat aan Richard Grenell, die binnen Trumps team 'gezant voor speciale missies' is. Hij zou zich persoonlijk hebben ingezet voor de Tate-broers, net als andere mensen in Trumps kring. In rechtse media worden ze namelijk neergezet als slachtoffers van onterechte vervolging, omdat ze antiwoke zouden zijn.

'Manosphere'

De Tate-broers hebben miljoenen volgers online, vooral onder jonge mannen. Die online gemeenschap wordt de manosphere genoemd, een beweging van jonge mannen die vinden dat hun mannelijkheid wordt ondermijnd door feminisme en het woke-gedachtegoed. Precies die groep vormt een belangrijk deel van Trumps achterban.

Tate heeft zich vaak geprofileerd als Trumpfan en trekt geregeld een parallel tussen zichzelf en de president. Net als Trump, zo beweert hij, wordt hij onterecht vervolgd door een "bevooroordeeld" rechtssysteem. Ook miljardair Elon Musk steunt Tate regelmatig, en Donald Trump Jr. noemde de arrestatie van de broers in Roemenië 'absolute waanzin'.

Tates vrouwonvriendelijke uitlatingen op social media leiden wereldwijd tot zorgen. De influencer, die zichzelf "levenscoach" noemt, pronkt met manieren waarmee "echte mannen" geld kunnen verdienen en met methoden om vrouwen te verleiden waarbij hij vaak misleidende en zelfs dwingende tactieken aanmoedigt.

Ook fysiek geweld, zoals slapping, wordt door hem aangemoedigd. In online clips beweert Tate dat mannen vrouwen moeten pakken en slaan, dat vrouwen zich seksueel onderdanig moeten opstellen, in de keuken thuishoren, hun mond moeten houden en zich dankbaar moeten opstellen.

Sijpelt door naar het klaslokaal

De invloed van Tate is merkbaar in klaslokalen. Uit onderzoek van de Britse York University onder 200 docenten op middelbare scholen blijkt dat driekwart van hen zich ernstig zorgen maakt over vrouwenhaat in de klas. Tate wordt daarbij als een belangrijke aanjager gezien.

Ook in Australië werd onlangs onderzoek gedaan naar zijn invloed op scholieren en de manier waarop tienerjongens zich uitlaten tegenover vrouwelijke docenten. Daaruit bleek dat "geradicaliseerde vrouwenhaat" wijdverbreid is op Australische scholen.

De onderzoekers in York waarschuwen dat de omvang van de manosphere door veel volwassenen wordt onderschat.

Een andere Britse organisatie, Hope not Hate, stelde vast dat 80 procent van de 16- en 17-jarige Britse jongens video's van Andrew Tate heeft gezien. Ter vergelijking: slechts 60 procent van de jongens in dezelfde leeftijdsgroep wist wie de Britse premier is.

Ook stellen de onderzoekers dat algoritmes op sociale media ertoe leiden dat controversiële en extreme meningen extra aandacht krijgen. Het rapport roept op tot meer onderzoek in klaslokalen naar de invloed van de online manosphere op het gedrag en de ervaringen van kinderen op school.

Slachtoffers geschokt

Vrouwen die de broers aanklagen tonen zich geschokt dat ze Roemenië hebben kunnen verlaten en ongestoord hun "gewelddadige, vrouwonvriendelijke opvattingen wereldwijd kunnen blijven verspreiden".

De Britse advocaat die slachtoffers vertegenwoordigt, stelt dat het overduidelijk is dat de regering van Trump zich "bemoeit met de rechtsgang" in zowel Roemenië als het Verenigd Koninkrijk.

De Roemeense autoriteiten benadrukken vandaag dat de broers nog steeds verdacht worden en dat ze op een later moment worden terugverwacht in het land.

De politie heeft een 56-jarige man uit Schagen aangehouden die wordt verdacht van seksueel misbruik van minderjarige medewerkers van een organisatie. De zaak kwam aan het rollen nadat twee slachtoffers aangifte hadden gedaan.

In totaal hebben vijf minderjarigen aangifte gedaan, de politie denkt dat er nog meer werknemers of ex-werknemers slachtoffer zijn geworden. De verdachte man is maandag opgepakt en zit voorlopig nog vast.

Terughoudend met informatie

Het Openbaar Ministerie en de politie delen bij zaken met minderjarige slachtoffers minder informatie met de pers en het publiek dan bij andere zaken. Zo is niet bekendgemaakt om welk bedrijf het gaat of waar en wanneer het misbruik heeft plaatsgevonden.

Songfestivalfans hebben C'est la vie van Claude al talloze keren kunnen beluisteren, maar nu is ook de videoclip gepresenteerd. Gisteren lekte de Songfestival-inzending uit, een dag voor de officiële presentatie. "C'est la vie", zei Claude daarover.

In C'est la vie zingt de 21-jarige Claude in het Engels en Frans. Eind vorig jaar maakte hij in de talkshow Eva al bekend dat het nummer tweetalig zou zijn. Toen vertelde hij nog niet in welke twee talen hij ging zingen. Doorgaans doet hij het in het Frans en het Nederlands.

Dat hij nu voor Engels kiest, is een heel bewuste keuze. "Tijdens het schrijven dacht ik: ik wil een boodschap overbrengen, maar ik wil zoveel meer mensen bereiken. Let's go, dacht ik toen. We doen Engels en Frans."

Claude over zijn nummer:

Het nummer is een eerbetoon aan zijn moeder. "Zij heeft mij altijd meegegeven dat het leven niet altijd makkelijk zal zijn, maar dat je altijd lichtpuntjes moet proberen te zien", zegt Claude. En dat is ook meteen de boodschap die hij luisteraars wil meegeven. "It goes up, it goes down and around and around. Maar hé, c'est la vie."

Het Songfestival-nummer van Claude begint als een ballad om vervolgens in een dansbaar popnummer te veranderen. Het liedje blijft door het tientallen malen herhaalde lalala ook hangen bij mensen die geen Engels of Frans verstaan.

Dit is de officiële videoclip van C'est la vie:

Claude brak in 2022 door met Ladada (Mon dernier mot). Vorig jaar werd hij door omroep AVROTROS gekozen uit ruim 300 inzendingen. In 2023 maakte de zanger een Engels-Franse versie van Ladada.

De Nederlandse zanger van Congolese afkomst staat op dinsdag 13 mei in Basel in de eerste halve finale van het Songfestival. De finale is op zaterdag 17 mei. Zwitserland mag het muziekevenement organiseren omdat Nemo vorig jaar met The Code het Songfestival won.

Gisteren lekte het nummer van Claude aan het begin van de middag uit op sociale media. "We onderzoeken natuurlijk of we kunnen achterhalen waar het lek vandaan komt", zei een woordvoerder van omroep AVROTROS. "Maar het is lastig. We weten dat het eerder is gebeurd met andere landen."

Sinds zijn arrestatie in 1999 zit hij gevangen op het eiland Imrali, bij Istanbul. Abdullah Öcalan is mede-oprichter en nog altijd boegbeeld van de Koerdische Arbeiderspartij PKK, een militante groepering die door zowel Turkije als de VS en de EU wordt beschouwd als een terroristische organisatie. Vandaag riep Öcalan zijn aanhangers op de gewapende strijd voor Koerdische autonomie te staken.

De in 1949 geboren Abdullah Öcalan komt uit het oosten van Turkije, het oudste kind uit een groot gezin. Volgens een biograaf wilde hij als tiener het leger in, maar zakte hij voor zijn toelatingsexamen voor de militaire academie.

Zijn politieke activisme begon eind jaren zestig, toen hij in de in meerderheid Koerdische stad Dyarbakir woonde. Hij nam stelling tegen de Turkse wetten die het gebruik van de Koerdische taal en andere uitingen van de Koerdische cultuur verboden.

In 1978 riep hij met tientallen anderen de extreem-linkse PKK in het leven: een groepering waar zich in eerste instantie voornamelijk studenten bij aansloten. De PKK pakte al gauw de wapens op in zijn strijd tegen de Turkse staat.

"Een volk dat strijd voert tegen een koloniaal en racistisch regime als dat van Turkije, heeft het recht om de wapens op te nemen", zei Öcalan. Hij was toen al naar Syrië gevlucht, waar hij zo'n twintig jaar verbleef. In die periode verklaarde Turkije Öcalan, onder Koerden bekend als Apo, tot staatsvijand nummer 1.

De jaren negentig waren extreem bloedig. PKK-zelfmoordaanslagen op Turkse militairen en politie waren aan de orde van de dag. De strijd tussen Turkije en de PKK heeft tienduizenden levens gekost.

Sinds 1995 wordt Öcalans PKK door de Verenigde Staten en de Europese Unie aangemerkt als terroristische organisatie. Onder druk van Turkije zette Syrië hem uit. Een zwerftocht door Europa volgde, waar Öcalan zocht naar een land waar hij politiek asiel kon krijgen. Hij probeerde het in Italië, Rusland en Griekenland.

Nederlands luchtruim gesloten

Hij wilde in die tijd ook naar Nederland reizen. Öcalan zou zijn zaak hebben willen voorleggen aan het Internationaal Gerechtshof in Den Haag, maar de Nederlandse regering hield het luchtruim voor hem gesloten.

Begin 1999 kwam hij terecht in Kenia, waar hij in Nairobi bescherming zocht in de Griekse ambassade. Op 15 februari 1999 was hij onderweg van de ambassade naar het vliegveld toen hij werd aangehouden door Turkse geheim agenten, bijgestaan door de Amerikaanse CIA.

Zijn arrestatie leidde tot een Griekse regeringscrisis en Koerdische massademonstraties in verschillende landen. In Turkije werd Öcalan in juni 1999 veroordeeld voor landverraad en separatisme. Het vonnis - de doodstraf - werd eerst uitgesteld na internationaal protest, en in 2002 in levenslang omgezet na het afschaffen van de doodstraf in Turkije.

Gematigder

Öcalan zat lange tijd in eenzame opsluiting op Imrali, een gevangeniseiland waar hij in eerste instantie de enige gedetineerde was, bewaakt door duizend Turkse militairen. Vanaf 2009 volgden er periodes waarin hij bezoek mocht ontvangen, afgewisseld met tijd in een isoleercel.

Hij bleef vanuit de gevangenis de enige politieke en ideologische leider van de PKK. Die was inmiddels verzwakt en grotendeels uit Turkije verdreven en zat vooral nog in de bergen in Noord-Irak. Öcalan bleef populair onder Koerdische dissidenten in het buitenland, waar geregeld werd gedemonstreerd voor zijn vrijlating.

Öcalan hing oorspronkelijk het marxistisme-leninisme aan, de communistische ideologie. Hij zou in de gevangenis gematigder zijn geworden en niet langer geloven in een gewapende strijd voor Koerdische onafhankelijkheid. De PKK eist al lang niet meer een eigen staat, maar strijdt voor meer autonomie voor Koerden.

De beweging is nu voorstander van een 'democratische confederatie' van Koerdische gemeenschappen in Turkije, Syrië, Irak en Iran. De PKK zegt daarnaast te strijden tegen het kapitalisme, tegen de patriarchale cultuur en tegen de grenzen van de klassieke natiestaat.

Bij sommige Koerden staat Öcalan bekend als de 'Mandela van de Koerden'. In Turkije staat hij nog altijd te boek als terroristenleider van een gevaarlijke organisatie.

Het weer was deze week erg wisselvallig. Soms regende het behoorlijk lang en hard door. Vandaag hagelde het zelfs af en toe, maar vrij snel daarna brak de zon door. Als je nou helemaal klaar bent met de regen is er goed nieuws, want vanaf vrijdag wordt het droger

Dat begint niet direct met het ochtendgloren. Vrijdagochtend vallen er nog buien. In de loop van de dag breekt de zon vanuit het noorden steeds beter door en wordt het op steeds meer plaatsen droog.

In Limburg en Brabant duurt het mogelijk wel tot en met de avond voordat de laatste nattigheid is verdwenen en de regenradar is schoongeveegd. Het is overdag 8 graden.

Kans op gladheid

In de avond en nacht is het droog geworden en de wolken verdwijnen. Er waait een frisse noordenwind en het koelt sterk af. Het gaat hier en daar een graadje vriezen.

Door de regen die eerder op de dag is gevallen kan het glad worden. Zeker op fietsbruggen en viaducten die een stukje boven de grond zweven kan het vocht bevriezen.

Even oppassen dus als je bijvoorbeeld na een eerste carnavalsavond in de kroeg naar huis gaat. Ook is het niet uitgesloten dat er wat mist of nevel ontstaat.

Voorjaar begint met zon

Zaterdag en zondag blijft het droog en schijnt de zon geregeld. Met de start van de meteorologische lente is het weerbeeld dus wel toepasselijk.

De nachten blijven wel koud met lichte vorst en mogelijk wat mist. Overdag laat de steeds krachtigere voorjaarszon de temperatuur stijgen naar 8 tot 10 graden. De wind blijft kalm. Prima omstandigheden dus voor alle festiviteiten en optochten tijdens carnaval. Die zijn in het verleden wel eens afgelast omdat het te onstuimig was.

Het is ook heerlijk weer om te wandelen, fietsen of beschut uit de wind op het terras neer te strijken.

Op de lange termijn nog zachter

Na het weekend is er weinig tot geen verandering te bespeuren. Alleen de temperatuur laat een licht stijgende trend zien.

Zeker in de tweede helft van volgende week zorgt een zuidenwind ervoor dat warmere lucht uit het Middellandse Zeegebied dichterbij Nederland kan komen. Met een beetje geluk levert dat een paar prachtige lentedagen op met terrasjesweer en temperaturen boven 15 graden.

Cyprus moet 25.000 euro betalen aan een Britse vrouw die daar in 2020 ten onrechte tot vier maanden voorwaardelijk is veroordeeld wegens een valse aangifte. De toen 18-jarige vrouw zei dat ze een jaar eerder in de badplaats Ayia Napa door twaalf Israëlische jongeren was verkracht. Toen ze kort daarna haar verklaring introk, werd ze opgepakt.

Later zei ze dat ze wel degelijk was verkracht maar door de politie onder druk was gezet om haar verklaring in te trekken. Volgens haar advocaat had ze bij haar verhoor geen juridische ondersteuning en was er geen tolk aanwezig.

Toen de zaak voor de rechter kwam, weigerde die verklaringen over de verkrachtingen aan te horen. Uit de video die door een van de jongeren was gemaakt, zou moeten blijken dat ze had ingestemd met de seks met een van de Israëliërs. Sommige verdachten erkenden dat ze seks met haar hadden gehad, maar zeiden dat de vrouw daar mee had ingestemd. Ze gingen vrijuit en mochten naar huis.

Naar Straatsburg

De Britse advocaat van de vrouw zei direct na de uitspraak dat ze de zaak aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg zou voorleggen.

Het hof komt vandaag tot de conclusie dat de Cypriotische autoriteiten "selectief en inconsequent" te werk zijn gegaan. De autoriteiten zijn van vooroordelen tegen vrouwen uitgegaan en waren geneigd om het slachtoffer de schuld te geven, aldus het hof.

Nieuw onderzoek

Het Cypriotische Hooggerechtshof vernietigde in 2022 de uitspraak van de rechtbank al, omdat de vrouw onder druk was gezet om de aangifte in te trekken. Maar er kwam geen nieuw onderzoek.

Een Britse mensenrechtengroep die opkomt voor Britse burgers in het buitenland wil dat de beschuldiging van verkrachting opnieuw wordt onderzocht. Het Cypriotische Openbaar Ministerie zegt dat het eerst de uitspraak van het Europese Hof wil bestuderen.