NOS Nieuws - Algemeen

De Amerikaanse president Trump heeft de deadline voor een handelsakkoord met de Europese Unie met een paar weken verschoven naar 1 augustus. Dat geeft de onderhandelaars meer tijd om een overeenkomst te sluiten.

Trump had gedreigd met hoge importheffingen als er morgen nog geen akkoord lag.

Oplopende spanning

Momenteel geldt er voor de meeste goederen die van de EU naar de VS gaan een 'pauze-tarief' van 10 procent. Het tarief waar Trump eerder mee dreigde bij een no-deal was voor de EU 20 procent. Op auto's gelden nu al hogere heffingen van 25 procent, op staal en aluminium is dat 50 procent.

Trump lichtte later op de dag toe dat hij binnen twee dagen een brief verstuurt aan de EU met meer details over zijn plannen met de importheffingen. Hij toonde zich optimistisch over een akkoord. "De laatste tijd zijn ze heel goed voor ons", zei de Amerikaanse president.

De afgelopen dagen waren de spanningen over een mogelijk akkoord flink opgelopen. De tijd drong en er staat veel op het spel. De officiële lijn van de Europese Commissie (die de onderhandelingen voert namens alle EU-landen) was tot op het allerlaatste moment dat er nog steeds gewerkt wordt aan een akkoord.

Onderhandelingen op topniveau

Ook vandaag is de boodschap dat de onderhandelingen doorgaan "op technisch en politiek niveau". Doel is om voor de einddatum een akkoord op hoofdlijnen te hebben", zegt Dombrovskis, de Eurocommissaris van Handel.

Afgelopen weekend hebben Trump en Commissievoorzitter Von der Leyen met elkaar gebeld over een mogelijk akkoord, maar concrete afspraken zijn toen niet gemaakt.

Inzet EU

Duidelijk is dat de EU inzet op een overeenkomst op hoofdlijnen, waarbij de details later uitgewerkt worden. Iedereen lijkt er inmiddels van uit te gaan dat het helemaal schrappen van de importheffingen niet realistisch is. Steeds vaker hoor je dat een heffing van minstens 10 procent waarschijnlijk de nieuwe realiteit is.

Er zijn geluiden dat de VS wel uitzonderingen zou willen maken voor vliegtuigonderdelen en alcoholische dranken. Landen als Italië, Frankrijk en Ierland zouden daar blij mee zijn. Maar ook hier geldt: het zijn geruchten, en zolang er geen afspraak op papier staat koop je daar nog niks voor.

Terugslaan of slikken

De EU vraagt zich intussen af in hoeverre ze zelf ook de tanden moet laten zien. Aan de ene kant heb je landen die sterk afhankelijk zijn van de export naar de VS: Ierland, Hongarije en vooral Duitsland. Die landen hopen op een snel akkoord en lijken bereid om een Amerikaanse basisheffing van 10 procent te slikken zonder daar EU-heffingen tegenover te zetten. De Duitsers denken dat dat in het belang is van hun auto-industrie.

Daartegenover staan Frankrijk en Spanje, die ook bereid zijn terug te slaan als de Amerikanen niet willen bewegen en hun importheffingen ongewijzigd laten. Zij nemen sowieso liever wat langer de tijd voor een goed akkoord, dan nu overhaast een overeenkomst te sluiten.

Economieredacteur Aïda Brands over waar we nu staan:

"De gevolgen van de heffingen zijn momenteel nog redelijk beperkt. In het eerste kwartaal verkochten Europese bedrijven meer dan ooit aan de VS, omdat bedrijven daar vóór het ingaan van de heffingen nog snel een voorraad wilden inslaan. De pijn wordt nu vooral gevoeld door bedrijven die voornamelijk of uitsluitend naar de VS exporteren. De Rabobank rekende onlangs nog voor dat de Europese economie, ondanks de huidige heffingen, toch iets zal groeien.

Mocht de EU besluiten hard terug te slaan met heffingen, dan zullen mensen thuis dit veel sneller gaan merken. Amerikaanse producten worden dan duurder voor ons, en dus zal de inflatie toenemen. Vooralsnog wordt de meeste schade niet per se veroorzaakt door de Amerikaanse heffingen. Het is vooral de onzekerheid die Trump veroorzaakt die het meest wordt gevoeld. Bedrijven stellen investeringen uit en kijken de kat uit de boom, in de hoop dat er later meer duidelijkheid komt."

Morgen debatteert het Europees Parlement over de handelsrelatie met de VS. De Italiaanse Europarlementariër Brando Benifei, voorzitter van de VS-delegatie van het Europees Parlement, vindt dat de EU met tegenmaatregelen moet komen als de VS hun importheffingen bij een handelsdeal niet verlagen.

"Als we dat niet doen, wat voor onderhandelingen voeren we dan? Trump kan zomaar beslissen zijn basistarieven te verhogen, omdat hij ziet dat we toch niks doen", zegt de Italiaan, die samen met de PvdA in de sociaal-democratische fractie zit.

Escalatie

Sebastian Kruis (PVV) ziet dat heel anders. "Als het aan linkse partijen had gelegen, hadden we gisteren al een handelsoorlog gehad. Ik denk juist dat we heel terughoudend moeten zijn met tegenmaatregelen. Je wilt die gesprekken voeren op basis van goodwill."

De Israëlische premier Netanyahu heeft president Trump voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. De prijs, in 1895 ingesteld door de Zweed Alfred Nobel, wordt ieder jaar toegekend aan mensen of instellingen die zich op bijzondere wijze hebben onderscheiden met hun inzet voor vrede.

Ook Pakistan vindt dat Trump de vredesprijs verdient, vanwege zijn recente "snelle diplomatieke ingrijpen" om een ernstig gewapend conflict met India te voorkomen.

Netanyahu, die in Washington op bezoek is, verraste Trump met de nominatie.

Of Trump ooit de prijs krijgt, wordt niet bepaald door Netanyahu of Pakistan, maar door het Noorse Nobelcomité voor de Vrede. Dat bestaat uit vijf mensen die door het Noorse parlement worden benoemd. De leden zijn vaak gepensioneerde politici.

Voordat zij ieder jaar begin oktober de winnaar bekendmaken, is daar een heel proces aan voorafgegaan. Bij het Nobelcomité kunnen namen worden ingediend, maar niet iedereen kan iemand voordragen.

Onder de duizenden mensen die namen kunnen inzenden zijn bijvoorbeeld staatshoofden, parlementsleden, ministers, leden van internationale gerechtshoven, hoogleraren, eerdere winnaars en de huidige en voormalige leden van het Noorse Nobelcomité.

Postuum nomineren mag niet

Jezelf nomineren mag niet. Dat leidt automatisch tot diskwalificatie. Verder moet de genomineerde nog in leven zijn. Maar als een genomineerde overlijdt voor de prijsuitreiking, kan de prijs wel postuum worden uitgereikt.

Dat laatste gebeurde bijvoorbeeld bij de Zweedse VN-chef Dag Hammarskjöld. Hij kreeg de prijs in 1961 uitgereikt nadat hij was omgekomen bij een vliegtuigongeluk tijdens een vredesmissie in Congo.

Paar honderd namen

De nominaties moeten uiterlijk op 31 januari in het jaar van uitreiking binnen zijn in Oslo. Dat betekent dat Netanyahu's voordracht van Trump te laat is voor de toekenning van dit jaar, tenzij de Israëlische premier de brief al meer dan een half jaar geleden heeft ingediend. De leden van het comité zelf kunnen nog tot hun eerste bijeenkomst in februari namen aan de lijst toevoegen.

Op die eerste bijeenkomst wordt de lijst met nominaties doorgenomen. Daar staan vaak wel een paar honderd namen op. Zo zijn er voor de komende Nobelprijs voor de Vrede 338 genomineerden: 244 individuen en 94 organisaties.

Dat is een aanzienlijke stijging ten opzichte van vorig jaar, toen er 286 genomineerden waren. Het hoogste aantal genomineerden ooit was in 2016 met 376 kandidaten.

50 jaar in de kluis

Wie genomineerd zijn, wordt niet bekendgemaakt. Ook de genomineerden zelf weten dat meestal niet. De lijst wordt in een kluis bewaard en pas na vijftig jaar vrijgegeven.

Zo is op de nominatielijst uit 1973 te zien dat de winnaars, Henry Kissinger en Le Duc Tho voor hun inspanningen om de Vietnamoorlog te beëindigen, maar twee keer zijn genomineerd, terwijl de Haagsche Academie voor Internationaal Recht dat jaar ruim dertig keer werd genomineerd.

Voorzitter Jørgen Watne Frydnes van het Nobelcomité over het keuzeproces.

Tijdens de eerste bijeenkomst van het Nobelcomité wordt een shortlist opgesteld met de volgens het comité meest interessante kandidaten. Daar staan dan meestal nog maar zo'n twintig tot dertig namen op.

Die worden in de daaropvolgende maanden beoordeeld en onderzocht door een groep vaste adviseurs en andere (soms ook buitenlandse) experts.

Soms kritiek op keuze comité

Het Nobelcomité komt gemiddeld een keer per maand bijeen om de nominaties te bespreken. De groep kandidaten slinkt steeds verder tot er een kleine groep overblijft. Daaruit wordt de winnaar meestal pas tijdens de laatste bijeenkomst, begin oktober, gekozen.

Die keuze is bij voorkeur unaniem, maar soms lukt dat niet. Dan wordt de beslissing genomen bij meerderheid van stemmen.

Soms leidt de keuze van het comité tot kritiek. Zo was in 1973 winnaar Henry Kissinger ook een belangrijk voorstander van bombardementen op Cambodja. Daarbij kwamen honderdduizenden burgers om. Mede-winnaar Le Duc Tho weigerde de prijs omdat hij vond dat de oorlog in zijn land nog niet voorbij was.

Als het Nobelcomité eruit is, kan de naam van de laureaat (of laureaten) worden bekendgemaakt. Zo'n twintig minuten voor de bekendmaking wordt de winnaar gebeld. Die hoort dan ook vaak pas voor het eerst dat hij of zij genomineerd was.

Trump eerder genomineerd

Voor Trump is Netanyahu's voordracht niet zijn eerste nominatie. Zo werd hij in 2018 genomineerd door zowel Amerikaanse als Noorse politici vanwege het aanhalen van de betrekkingen met Noord-Korea.

De late nominatie door de Israëlische premier mag dan pas worden behandeld in 2026, Trump mag voor de komende editie nog altijd hopen dat andere partijen hem hebben genomineerd. In de eerste week van oktober wordt de winnaar bekendgemaakt. De uitreiking is op 10 december in het stadhuis van Oslo.

Afgelopen nacht zijn vijf auto's in Arnhem in brand gevlogen. De politie vermoedt dat het gaat om brandstichting. Er is nog niemand aangehouden.

De vermoedelijke brandstichting was in de wijk De Laar-Oost. Rond 02.30 uur kwamen bij de politie meerdere meldingen binnen van brandende auto's op een parkeerplaats aan de Venlosingel.

Oase van vuur

Daar woont ook Wesley, die wakker werd van twee doffe klappen. "Er bleef een claxon afgaan", vertelt hij tegen Omroep Gelderland. Volgens hem was er een vlammenzee.

Wesley heeft een camera bij zijn huis met zicht op de parkeerplaats waar het zich afspeelde. Op beelden is te zien hoe iemand komt aanlopen, waarna een steekvlam te zien is en meerdere auto's in de brand vliegen.

Bekijk hier de beelden:

Alle auto's kunnen als verloren worden beschouwd. Bij vier voertuigen moest de brandweer de motorkap forceren en ruiten inslaan om de brand te blussen.

Brandstichting

De politie vermoedt dat er sprake is van brandstichting, zegt een woordvoerder. "Daar doen we verder onderzoek naar." Getuigen worden opgeroepen zich te melden.

Er is nog niemand aangehouden, laat de woordvoerder weten.

De provincie Friesland legt vervoerder Qbuzz een boete op van een miljoen euro. Het bedrijf heeft zich volgens het college van Gedeputeerde Staten niet gehouden aan de prestatieafspraken over het busvervoer.

De bussen van Qbuzz kwamen in het eerste kwartaal van dit jaar vaak te laat, vielen te vaak uit en ook werden de eisen voor het inzetten van het juiste materieel niet gehaald, zegt de provincie.

Qbuzz nam in december vorig jaar de Friese busconcessie over van Arriva. Die geldt voor de komende tien jaar, schrijft Omrop Fryslân. De FNV waarschuwde vóór de overname al voor een tekort aan chauffeurs en bussen in de provincie.

Regen aan klachten

De overname verliep niet zonder problemen. Vooral de eerste weken regende het klachten van reizigers en buschauffeurs over bussen die niet beschikbaar waren. Daardoor vielen veel ritten uit en kwamen bussen veel te laat aan.

Volgens de provincie is de boete van een miljoen euro "conform de boeteregeling" opgelegd. Gedeputeerde Matthijs de Vries (ChristenUnie) kondigde eerder al aan het busbedrijf een boete te geven als verbeteringen uitbleven.

De provincie zegt scherp toezicht te blijven houden op het busbedrijf en wil niet vooruitlopen op een mogelijke volgende boete. "Het gaat erom dat de reiziger van A naar B komt zoals we met elkaar hebben afgesproken", zegt De Vries.

Meerdere miljoenenboetes

Het is niet voor het eerst dat Qbuzz een boete krijgt voor het niet nakomen van afspraken. De provincie Zuid-Holland legde het bedrijf eerder dit jaar 3,5 miljoen euro boete op.

Qbuzz is sinds eind vorig jaar ook verantwoordelijk voor het busvervoer in het noordelijke deel van Zuid-Holland. Het gaat om routes in en om Leiden, Alphen aan den Rijn en Gouda.

Vijf supporters van Legia Warschau zijn in Alkmaar veroordeeld wegens mishandeling van ME'ers. Voor hun aandeel in de rellen bij het AZ-stadion kregen ze acht maanden celstraf opgelegd. Een deel van deze straf is voorwaardelijk.

De rellen waren op 5 oktober 2023. Hooligans van de Poolse voetbalclub keerden zich tegen de ME kort voor aanvang van een wedstrijd in de Conference League. De agenten werden voor het stadion in het nauw gedreven en geschopt en geslagen.

De vijf supporters hadden volgens de rechtbank een actieve rol bij het geweld. "Ze schopten en sloegen ME'ers, ook toen die al op de grond lagen." Wapenstokken en helmen werden afgepakt, waar de agenten vervolgens mee werden mishandeld. Meerdere ME'ers raakten gewond.

Schadevergoeding betalen

"Sommige van hen kampen tot op de dag van vandaag met de gevolgen van het geweld", benadrukt de rechtbank. Een van de veroordeelde supporters krijgt de zwaarste straf, omdat hij meerdere ME'ers had geslagen met een wapenstok. Voor deze man is vier maanden van de opgelegde celstraf onvoorwaardelijk.

Voor de overige vier veroordeelden is de onvoorwaardelijke celstraf iets korter: drie maanden. Als het vijftal binnen twee jaar opnieuw in de fout gaat, moeten ze ook het voorwaardelijke deel van de opgelegde celstraf uitzitten.

Daarnaast moeten ze allemaal een schadevergoeding betalen aan de ME'ers. Het gaat om uiteenlopende bedragen, oplopend tot bijvoorbeeld 2000 euro per gewonde agent per veroordeelde.

Bekijk hier een reconstructie van Guido van Gorp, onderzoeksjournalist van NOS Sport, over een volledig ontspoorde dag vol geweld:

De wedstrijd werd uiteindelijk door AZ gewonnen met 1-0. Legia kreeg later een boete van 15.000 euro opgelegd door de tuchtcommissie van de UEFA vanwege het supportersgeweld.

Ook twee spelers van de Poolse club waren aangehouden op verdenking van mishandeling van een veiligheidscoördinator van AZ. Die arrestatie leidde in Polen tot ophef. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken riep vervolgens de Nederlandse ambassadeur in Warschau op het matje.

De Servische speler van Legia Radovan Pankov kreeg uiteindelijk een geldboete opgelegd. Ook moest hij een schadevergoeding betalen aan de beveiliger die hij had mishandeld.

De Eerste Kamer gaat de veelbesproken asielnoodmaatregelenwet pas behandelen als er een extra advies ligt van de Raad van State (RvS). Dat heeft een meerderheid van de Senaat besloten. Dat de RvS weer om advies wordt gevraagd, werd vorige week bedacht rond de chaotisch verlopen stemmingen in de Tweede Kamer.

Het draait om een amendement van de PVV, dat hulp aan illegalen (mensen zonder geldige papieren) strafbaar stelt. Een aantal partijen in de Tweede Kamer had moeite met die aanscherping omdat ook mensen die hulp verlenen aan illegalen volgens de nieuwe wet strafbaar worden. CDA, NSC en SGP zijn wel voor een strenger beleid, maar vinden het te ver gaan als bijvoorbeeld vrijwilligers geen "soep" of "een stuk brood" meer kunnen uitdelen aan ongedocumenteerden.

Pauzeren

Demissionair minister van Justitie Van Weel (VVD) beloofde daarom voor de stemmingen dit punt van de wet "te pauzeren" tot de Raad van State heeft vastgesteld wat de juridische gevolgen zijn van het amendement. Het CDA vond die toezegging niet voldoende om alsnog voor te stemmen. NSC en SGP namen wél genoegen met de toezegging, waardoor de wet in de Tweede Kamer werd aangenomen.

Gisteren liet SGP al weten in de Eerste Kamer tegen te stemmen als de Raad van State concludeert dat door het PVV-amendement echt alle hulp aan illegalen strafbaar wordt. In de Eerste Kamer moeten de wetten nog worden behandeld.

"Het is volstrekt ondenkbaar dat de SGP medemenselijkheid zou willen bestraffen", zegt senator Schalk. Zoals het er nu voorstaat lijkt de steun van SGP nodig voor een meerderheid. NSC heeft geen zetels in de Senaat.

Verkiezingsreces

Het is nog niet duidelijk wanneer de Raad van State, de belangrijkste juridische adviseur van het kabinet, met het advies komt en wat dit dan betekent voor de de wetsbehandeling. Partijen die voor een strenger asielbeleid zijn, is er veel aan gelegen om het nog voor de Tweede Kamerverkiezingen te regelen. Met de wetten in de hand kunnen ze dan in campagnetijd zeggen dat zij een strenger asielbeleid voor elkaar hebben gekregen.

De verkiezingen zijn op 29 oktober en het herfstreces begint al weken eerder. Dat betekent dat er na de zomervakantie nog maar een korte tijd is om de wetten in de Eerste Kamer te behandelen.

Het Openbaar Ministerie eist taakstraffen tegen de schippers van de snelboot en watertaxi die in oktober 2022 op de Waddenzee een dodelijk ongeluk veroorzaakten. Ook zijn tegen beide verdachten voorwaardelijke celstraffen geëist van drie maanden.

Door de botsing tussen de twee vaartuigen kwamen drie mannen en een jongen van 12 jaar om het leven. Het lichaam van de jongen is nooit gevonden. Bij het ongeluk raakten ook vier mensen gewond.

Het OM verwijt de 35-jarige schipper van de watertaxi en de 49-jarige kapitein van de snelboot dat zij het ongeluk hadden kunnen voorkomen. Beide mannen hadden volgens het OM eerder moeten handelen, en langzamer moeten varen. "Met een lagere snelheid hadden de schepen meer tijd gehad om de situatie te beoordelen."

'Communicatie niet goed'

Ook de communicatie over de marifoon ging volgens het OM niet goed. Kort voor het ongeluk hadden de twee mannen contact, waarbij de kapitein van de veerboot aan de schipper van de watertaxi vroeg wat te doen. Hierop reageerde de watertaxi: "Zeg het maar". De kapitein van de veerboot stelde daarop voor om elkaar "normaal" aan de stuurboordzijde te passeren, maar daarop kwam geen reactie.

Het OM stelt dat de schipper van de watertaxi had moeten reageren op het voorstel van de kapitein van de snelboot. En de kapitein van de snelboot had volgens het OM om bevestiging moeten vragen.

Bovendien hadden beide mannen voorzichtiger moeten handelen, vinden de officieren. "Zo had de veerbootkapitein duidelijker moeten aangeven welke koers hij zou varen en had de schipper van de watertaxi niet op het allerlaatste moment de stuurbeweging richting de veerboot mogen maken."

'Gezin nooit meer compleet'

In de strafzaak in de rechtbank in Leeuwarden kwamen vanochtend ook nabestaanden van de slachtoffers aan het woord. "Ik moet verder zonder mijn man en een van mijn stukjes goud", zei een vrouw die bij het ongeluk zowel haar 46-jarige echtgenoot als 12-jarige zoon verloor. "Het leven gaat door. Maar ondanks dat wordt, door wat er op 21 oktober 2022 is gebeurd, ons gezin nooit weer compleet", zei de weduwe.

Ook de vrouw van het 49-jarige slachtoffer uit Tjalleberd in de gemeente Heerenveen maakte gebruik van haar spreekrecht. Ze sprak van "een ramp die voortkomt uit een aaneenschakeling van meerdere fouten".

"Uit jullie handelen en reflectie blijkt dat jullie onbekwaam, incapabel en incompetent zijn als schipper en kapitein. In mijn optiek zijn jullie schuldig aan de dood van drie mannen en een kind. Niet geschikt om dit vakmanschap en goed zeemanschap uit te voeren."

Marco Kroon wordt niet vervolgd voor zijn actie op Bevrijdingsdag in Wageningen. Hij greep in toen twee pro-Palestinademonstranten een spandoek ontvouwden tijdens een toespraak van defensieminister Brekelmans.

De militair stond op, pakte een van de demonstranten vast en sleepte die weg. Daarna werd de actievoerder weggeleid door de beveiliging.

De demonstranten deden aangifte tegen Kroon, omdat hij volgens hen een vreedzame demonstratie had beëindigd. Maar de zaak tegen Kroon wordt geseponeerd.

Het OM stelt dat Kroon het ingrijpen had moeten overlaten aan de politie. Maar zijn reactie is volgens justitie "voorstelbaar" omdat hij "als militair gewend is snel te handelen". Ook speelt volgens het OM mee dat Kroon op dat moment niet onmiddellijk wist wat de betogers van plan waren. "Het is niet ondenkbaar dat zij iets kwaads in de zin hebben."

De actie van Kroon op Bevrijdingsdag:

Ook de demonstranten, in totaal vijf, worden niet vervolgd. Het OM is naar eigen zeggen terughoudend met het vervolgen van actievoerders.

Bij het besluit om zowel Kroon als de demonstranten niet te vervolgen heeft het OM "de intenties van beide partijen laten meewegen".

"De demonstranten wilden gebruikmaken van hun demonstratierecht: een grondrecht dat mede dankzij de inzet van veteranen overeind staat in Nederland. Majoor Kroon heeft met zijn ingreep voor een veilige en ongestoorde herdenking van die inzet van de veteranen willen zorgen."

In China zijn 201 kinderen van een kinderdagverblijf opgenomen in het ziekenhuis met loodvergiftiging. Het lood zat in voedsel dat door het verblijf aan de kinderen werd geserveerd. De lokale autoriteiten hebben acht mensen gearresteerd, onder wie de directeur.

Het kinderdagverblijf staat in Tianshui, in de provincie Gansu in het noordwesten van China. Op verschillende Chinese mediakanalen wordt gezegd dat kinderen maagpijn hadden en pijn aan hun benen, verlies van eetlust en haaruitval. Ook zouden van sommige kinderen de tanden zwart zijn geworden.

Onderzoekers ontdekten dat de directeur het keukenpersoneel toestemming had gegeven om voedsel te maken met behulp van online gekochte verfpigmenten. Later bleek dat daar lood in zat. Op de verpakking stond ook duidelijk dat de pigmenten oneetbaar waren.

Volgens staatsomroep CCTV zijn 223 voedselmonsters van de school getest. In een rode dadelcake en een saucijzenbroodje werden loodgehaltes van ruim 2000 keer de officiële limiet aangetroffen. De school werd in 2022 opgericht en telt in totaal 251 leerlingen.

Slechte reputatie voedselindustrie

De Chinese regering heeft de afgelopen jaren geprobeerd om de kwaliteit van de voedselindustrie te verbeteren. Zo is er onlangs samengewerkt met de EU om de voedselveiligheid te verbeteren.

China heeft op voedselgebied een slechte reputatie. Geruchtmakend was het melkpoederschandaal, waarbij melkpoeder werd aangelengd met de vulstof melamine, om te verhullen dat de melk was aangelengd met water.

Correspondent China Gabi Verberg:

"Voedselschandalen, zeker eentje dat kinderen treft, liggen zeer gevoelig in China. Eind vorig jaar publiceerde het Chinese ministerie van Onderwijs nieuwe richtlijnen voor de voedselveiligheid op basis- en middelbare scholen. Deze richtlijnen schrijven onder andere voor dat de schoolleiding verantwoordelijk is voor voedselveiligheid en - waarschijnlijk om de ouders van de leerlingen vertrouwen te geven- samen met de studenten moet eten.

De richtlijnen van vorig jaar kwamen nog geen maand nadat ouders van een school in Kunming, in het zuidwesten van China, ontdekt hadden dat hun kinderen bedorven varkensvlees voorgeschoteld hadden gekregen. In dit geval had dat te maken met ernstige fouten in opslag en transport. In andere gevallen ging het om scholen die bedorven of bijna bedorven voedsel inkochten om de kosten te drukken.

Omdat het incident in Tianshui plaatsvond op een privé-kinderdagverblijf, is het niet duidelijk wat de consequenties zullen zijn voor de leiding. Toch zal de Chinese overheid niet lichtzinnig omgaan met dit zoveelste schandaal, juist omdat zij al jaren probeert de openlijke publieke zorgen en onrust over voedselveiligheid in het land weg te nemen."

De bouw van een gloednieuw kantoorpand in Almere wordt gestaakt en in plaats daarvan komen er ruim honderd sociale huurwoningen op die plek. De projectontwikkelaar zocht al jaren naar een klant om het kantoorpand te vullen, maar toen dat niet lukte werd het plan omgegooid.

Het gebouw komt te staan in de nieuwe wijk Almere Duin. Dat stadsdeel aan het IJmeer is in aanbouw en er moeten uiteindelijk 3000 woningen komen. De toren in kwestie gaat twaalf verdiepingen tellen, waar over twee jaar 110 sociale woningen over verdeeld moeten zijn.

Nieuw plan

Dat was niet het plan van projectontwikkelaar Amvest, zegt Maarten Janssen tegen Omroep Flevoland. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat een afnemer het hele pand zou huren als kantoor. "Het plan was uitgewerkt, we hadden een mooi ontwerp gemaakt en dat in de markt gezet. We hebben het jarenlang geprobeerd, maar er kwam geen klant langs die het hele gebouw zou willen vullen."

Maar nu het kantoorpand bij Amvest niet vol kwam, ging de gemeente langs met de vraag of de sociale huurappartementen niet in dat pand zouden kunnen. "De woningnood is heel hoog", zegt wethouder Paul Tang (Volkshuisvesting) daarover. "Waar we kunnen versnellen, moeten we dat ook doen."

De bouw van de toren was al begonnen - de parkeergarage en funderingen zijn al klaar. Dat maakt dat bewoners in het voorjaar van 2027 de sleutel moeten krijgen, vijf jaar eerder dan oorspronkelijk gepland.

L-vorm

De nieuwe woontoren krijgt de naam Cadiz en is de zesde in een reeks woontorens binnen Duin.

Het ontwerp van de kantoren moest flink worden aangepast om het passend ter maken voor woningen. "Het kantoorgebouw had een soort L-vorm", zegt Janssen. "Voor woningen werkt dat niet goed, dus hebben we dat aangepast."

Dat was wel even puzzelen, merkt hij op. "De bouwer was al begonnen, en wij waren het gebouw nog aan het tekenen. Dat is een uitzonderlijke situatie."

China heeft onlangs een Duits militair vliegtuig met een laser beschenen tijdens een EU-missie in de Rode Zee. Dat zegt het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken. "Duits personeel in gevaar brengen en de operatie verstoren is volstrekt onaanvaardbaar", schrijft het ministerie op X.

Het ministerie geeft geen details over de beschuldiging. Volgens het Duitse persbureau DPA vond het incident afgelopen week plaats, toen een Duits vliegtuig een patrouillevlucht aan het maken was boven zee. Vanaf een Chinees marineschip zou toen een laser op het vliegtuig zijn gericht.

Het richten van een laser op een vliegtuig wordt beschouwd als dreiging, zeker in dergelijk onrustig gebied. Piloten kunnen er ook door verblind raken.

De Europese Commissie en het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken hebben nog niet gereageerd op de beschuldigingen. Duitsland heeft de Chinese ambassadeur in Berlijn ontboden om verantwoording af te leggen.

Het incident deed zich voor tijdens de missie 'Aspides', van de Europese Unie in de Rode Zee. Die is vorig jaar begonnen en gericht op het bestrijden van Houthi's in het gebied. De operatie is bedoeld om de koopvaardij te beschermen en de veiligheid op zee te bevorderen. Ook Nederland doet eraan mee.

Behoedzaamheid

Op 24 en 25 juli staat een top tussen de EU en China gepland in onder meer de Chinese hoofdstad Peking. De Duitse beschuldiging volgt op berichten over een mogelijke afgelasting of inkorting van die top door China.

Vandaag heeft de voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen zich uitgesproken voor meer samenwerking met China, maar ze riep ook op tot behoedzaamheid in de contacten met Peking.

China's relatie met Rusland en de oorlog die dat land voert tegen Oekraïne zal een bepalende factor zijn voor de toekomstige samenwerking tussen de EU en China, zei Von der Leyen. "We kunnen wel zeggen dat China de oorlogseconomie van Rusland mogelijk maakt, en dat kunnen we niet accepteren."

Bij een aanval door Jemenitische Houthi's op een vrachtschip op de Rode Zee zijn drie bemanningsleden gedood. Dat heeft de Liberiaanse delegatie gezegd op een bijeenkomst met de Internationale Maritieme Organisatie van de Verenigde Naties.

De aanval begon gisteravond toen het schip onderweg was naar het Suezkanaal. De Eternity C, een Grieks schip dat onder Liberiaanse vlag vaart, werd voor de kust van de Jemenitische stad Hodeida vanaf meerdere bootjes beschoten.

Gisteravond kwam al naar buiten dat twee mensen op het schip gewond waren. Twee anderen werden vermist. Of de doden de bemanningsleden zijn die gewond of vermist waren, is niet bekend. Ook vanochtend gingen de aanvallen op het schip door.

Solidariteit met Palestijnen

De Eternity C is het tweede schip in een paar dagen tijd dat wordt aangevallen door Houthi's. Zondag werd het vrachtschip Magic Seas urenlang bestookt met drones, granaten en geweervuur. De 22 bemanningsleden konden het schip op tijd verlaten. Magic Seas is volgens de Houthi's inmiddels gezonken, maar dat is niet bevestigd.

De drie doden op de Eternity C zijn de eerste slachtoffers door aanvallen op de Rode Zee sinds juni vorig jaar. Het dodental staat nu in totaal op zes.

Sinds het begin van de oorlog in Gaza hebben Houthi-rebellen meer dan honderd schepen aangevallen. De Houthi's zeggen dat zij de schepen aanvallen uit solidariteit met de Palestijnen.

Bij een grote brand in een datacentrum in de Egyptische hoofdstad Caïro zijn vier mensen omgekomen. Meer dan twintig mensen raakten gewond, de meesten doordat ze rook hadden ingeademd.

De brand brak gisteravond uit in het gebouw van het belangrijkste telefoniebedrijf van het land, Telecom Egypt. De slachtoffers waren werknemers van het bedrijf.

Het telefoon- en internetverkeer ondervindt problemen door de brand, omdat in het gebouw het belangrijkste knooppunt ligt voor het internet in Egypte. Ook is de handel op de beurs in Caïro vandaag stilgelegd omdat handelaren afhankelijk zijn van datasystemen die nu tijdelijk instabiel zijn.

Gisteravond lag het vliegverkeer op de luchthaven van Caïro een paar uur stil. Gestrande toestellen zijn 's nachts met flinke vertraging alsnog vertrokken.

Het vuur laaide verschillende keren weer op, maar is volgens de staatstelevisie inmiddels onder controle. De minister van Communicatie en IT verwacht dat telefonie en internet in de komende 24 uur zijn hersteld.

Het dodental na de zware overstromingen in de Amerikaanse staat Texas is opgelopen tot 104. Ondertussen wordt er nog steeds gezocht naar vermisten.

Onder de doden zijn deelnemers aan een zomerkamp voor meisjes langs de rivier. De organisatie, Camp Mystic, maakte gisteren bekend dat 27 deelnemers en begeleiders zijn omgekomen. In totaal deden zo'n 750 meisjes mee aan het kamp.

De overstromingen begonnen vrijdag voor zonsopgang. Mensen lagen nog te slapen in hutten, tenten en caravans langs de Guadalupe-rivier, toen zij door het water werden meegesleurd. Op de oevers van de rivier liggen inmiddels, dagen later, matrassen, koelkasten en koelboxen.

Reddingsteams hebben in de afgelopen dagen zeker 850 mensen gered. Sommigen zaten vast in bomen boven het water.

Discussie over waarschuwingen

De autoriteiten hebben beloofd om te onderzoeken of er op tijd was gewaarschuwd voor de overstromingen, en waarom sommige kampen niet waren verhuisd naar hoger gelegen plekken. Het gebied staat bekend als overstromingsgevoelig. De weerdienst sprak donderdag voor het eerst over mogelijke overstromingen, en stuurde vrijdagochtend een reeks waarschuwingen. Die kwamen voor velen te laat.

Sommige inwoners zeggen dat ze nooit een waarschuwing hebben ontvangen. Dat heeft mogelijk te maken met het mobiele bereik in delen van het gebied, zei Dalton Rice, stadsmanager van de plaats Kerrville.

Ook klinkt er kritiek dat recente bezuinigingen op de weerdienst ertoe hebben geleid dat de waarschuwingen te laat werden verstuurd. Maar volgens de Republikeinse senator Ted Cruz, afkomstig uit Texas, hebben die bezuinigingen niet tot vertragingen geleid.

De Amerikaanse president Trump bezoekt het gebied vrijdag. Hij zei dat niemand de overstromingen had zien aankomen. "Dit gebeurde in een paar seconden."

Waarom de overstroming in Texas zo dodelijk was:

Een niet-alledaagse vondst bij een glasbak in Zoutelande. Toen een man zijn glaswerk wilde weggooien, zag hij een tas staan met daarin een terrarium waar twee levende rattenslangen in zaten.

Nadat de man de slangen aantrof belde hij de politie, die weer belde naar Stichting Dierenwelzijn Walcheren. De slangen in het plastic verblijf waren ongeveer een meter lang, zegt Jolanda Lichtenberg van die stichting tegen Omroep Zeeland. "Het is overduidelijk dat iemand die slangen heeft gedumpt."

Dat is enorm verdrietig, vindt Lichtenberg. "Er zijn altijd mogelijkheden om afstand te doen van je dier. Dit is niet de manier. Misschien hebben de dieren geluk gehad dat ze niet door het ronde gat van de glasbak pasten met die rechthoekige bak."

Anderhalve meter

Rattenslangen eten voornamelijk muizen en ratten. Ze kunnen bijten, maar zijn niet giftig en dus ongevaarlijk voor mensen. De reptielen kunnen anderhalve meter groot worden en zijn vooral 's nachts actief.

Het dier wordt gezien als een makkelijke slang om mee te beginnen als je de ambitie hebt om slangen in huis te nemen. Ze zijn makkelijk te verzorgen en stressbestendig.

De kosten voor het dagelijks leven blijven maar stijgen. De prijzen voor boodschappen, diensten en vaste lasten lagen in de maand juni 3,1 procent hoger dan een jaar geleden.

Dat blijkt uit de definitieve inflatiecijfers van de afgelopen maand berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Een week geleden kwam het CBS al met de voorlopige cijfers. Het definitieve cijfer wijkt daar niet van af, maar geeft meer inzage in welke producten wel of niet duurder zijn geworden.

Vaste lasten

De kosten voor wonen, energie en water bepalen in belangrijke mate de prijsstijgingen. Een derde van de totale prijsstijging komt hiervandaan.

Dat is opvallend omdat het aandeel huishoudens dat zelf stroom opwekt toeneemt. Deze groep is waarschijnlijk niet heel veel duurder uit. Dat betekent dus dat huishoudens die geen zonnepanelen, een warmtepomp en isolatie hebben nog een stuk duurder uit zijn dan het gemiddelde.

Ook boodschappen blijven in prijs stijgen. Koffie en chocolade zijn bijvoorbeeld al tijden lang duur. Tegelijkertijd meldt het CBS ook vandaag dat de Nederlandse consument meer uitgeeft. Dat zit 'm vooral in uitgaven aan diensten. Aan boodschappen geven we juist iets minder uit.

Tabak

Wel ligt de inflatie iets lager dan in mei. Dat heeft te maken met belasting op tabak, accijns. In april 2024 werd de accijns op tabak verhoogd.

Zo'n plotselinge verhoging is dan een jaar lang terug te zien in het inflatiecijfer. Nu, ruim een jaar later, verdwijnt dat effect langzaam uit de cijfers.

Overigens verdwijnt zo'n accijnsverhoging niet meteen precies een jaar later. In de eerste maanden na zo'n belastingverhoging kunnen winkeliers hun oude voorraad nog met het lagere accijnstarief verkopen.

EU

De inflatie blijft maar hoger dan gewenst. Economen zien het percentage liever niet boven de 2 procent uitkomen, wat zij nog zien als gezonde groei.

De Nederlandse prijsstijgingen liggen hoger dan het gemiddeld van de EU-landen. In de eurozone dalen met name de prijzen van energie en producten, waar deze in Nederland juist stijgen.

Is alles wel duurder geworden? In onderstaande special vergelijken we het leven in 2022 met dat in 2025.

Internet via glasvezel is voor het eerst de populairste manier om thuis te internetten. Daarmee is glasvezel de coax-kabel en de ouderwetse telefoonlijn voorbij.

Volgens toezichthouder ACM internetten bijna 3,3 miljoen huishoudens via glasvezel. Dat zijn er net iets meer dan via de coax-kabel, waar bij 3,2 miljoen huizen op zijn aangesloten. Internet via de telefoonlijn, de koperkabel, is snel op z'n retour. Nog geen 2 miljoen huishoudens maken daar gebruik van.

De afgelopen jaren is er op veel plekken in Nederland glasvezel aangelegd. Sommige gebieden kregen zelfs twee glasvezelnetwerken. De gemiddelde internetsnelheid van huishoudens neemt toe door de overstap van koper naar glasvezel. Inmiddels heeft 87 procent van de huishoudens een verbinding van minimaal 100 Mbps.

KPN en Vodafone-Ziggo zijn de grootste internetaanbieders in Nederland, op ruime afstand gevolgd door Odido en Delta. Steeds minder mensen hebben een abonnement met daarin internet, televisie en telefonie. Meer mensen gooien een telefoon eruit en houden het bij een tv+internet-abonnement.

Door een overstroming van een rivier op de grens tussen Nepal en China is een belangrijke grensovergang weggespoeld. De 'vriendschapsbrug' tussen beide landen in het Himalayagebergte werd door het water van de Trishuli-rivier verwoest.

De Nepalese premier Oli zegt op sociale media dat er mensen zijn omgekomen, maar geeft verder geen details. Achttien mensen worden vermist. Het gaat volgens de Nepalese rampendienst om twaalf Nepalezen en zes Chinezen. Het Nepalese leger is in het rampgebied om gestrande mensen te redden.

Het waterpeil in de Trishuli steeg snel na aanhoudende regenval. Het water spoelde ook gebouwen, voertuigen en vrachtcontainers weg. Een lokale politiechef zegt tegen het Indiase persbureau INA dat er 200 voertuigen stonden te wachten op controle door de douane.

Op verschillende plekken in Rotterdam en Dordrecht zijn vannacht binnen een uur na elkaar explosies geweest. Voor zover bekend raakte niemand gewond.

Het was rond half vier uur eerst raak in Dordrecht, bij een rijtjeshuis aan de Beinemastraat in de wijk Staart. Door de knal ging het glas van het raam aan de voorkant kapot. Ook zijn delen van de gevel zwartgeblakerd, schrijft Rijnmond.

Ongeveer een kwartier later was er een ontploffing bij een portiekwoning aan de Pretorialaan, in de Rotterdamse wijk Feijenoord. Uit voorzorg werden enkele woningen ontruimd. Op beelden is te zien dat bewoners met een hoogwerker van de brandweer uit hun huis worden gehaald.

De portiek raakte beschadigd en op de grond kwamen brokstukken terecht. Een politiewoordvoerder weet niet hoeveel woningen zijn ontruimd aan de Pretorialaan.

Geen aanhoudingen

Het laatste doelwit was een schoonheidssalon aan de Vierambachtstraat, in Rotterdam-West. Daar ging omstreeks tien voor half vijf een explosief af. Het rolluik van de winkel raakte daardoor beschadigd.

Er zijn nog geen aanhoudingen verricht, laat een woordvoerder van de politie weten. De politie doet verder onderzoek, waarbij rekening wordt gehouden dat er een verband bestaat tussen de explosies.

Het bedrag dat Nederlandse huishoudens en bedrijven investeerden in het tegengaan van klimaatverandering is in recente jaren bijna verdubbeld. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), dat voor het eerst een analyse maakte van de investeringen volgens nieuwe Europese richtlijnen.

Uit de cijfers valt op te maken dat Nederland hierin in 2023 bijna 41 miljard euro investeerde. In 2019 was dat nog 23 miljard euro. De groei kwam vooral door hogere investeringen in elektrische auto's, het elektriciteitsnetwerk, zonnepanelen en warmtepompen.

"Als je kijkt naar hoeveel euro's erheen gaan, zie je dat de groei op het gebied van mobiliteit echt heel groot is. Dat is bijna verdubbeld", vertelt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. Die investeringen gingen van 8,9 miljard euro in 2019 naar 18,0 miljard in 2023. Ze vormen daarmee 44 procent van de klimaatgerelateerde investeringen.

Vooral de uitgaven aan volledig elektrische en hybride personenauto's stegen. Huishoudens en bedrijven staken daar in 2023 samen 12,2 miljard in.

"Procentueel is de toename het grootst bij energienetwerken, daar hebben de energiebedrijven fors in geïnvesteerd", gaat Van Mulligen verder. "Maar er zijn natuurlijk nog altijd veel geluiden dat het stroomnet te vol is, en dat daar nog meer ruimte bij moet. Je zou dus kunnen zeggen: daar moet nóg meer bij. Duurzame energie opwekken is leuk, maar als je het op het net niet kwijt kunt, is dat zonde."

In hernieuwbare energie werd in 2023 ruim 10 miljard euro geïnvesteerd, een stijging van 77 procent vergeleken met 2019. Het gaat vooral om investeringen in zonnepanelen (4,6 miljard euro), windparken (2,7 miljard euro) en warmtepompen (2,1 miljard euro).

'Elektrificatie kun je geen halt toeroepen'

Huishoudens deden ongeveer een derde van de totale klimaatgerelateerde investeringen. Ze kochten vooral elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen of betere isolatie van hun huis.

Bedrijven namen bijna twee derde van de investeringen voor hun rekening. Zij investeerden vooral in elektrische en hybride voertuigen, het stroomnet en bijvoorbeeld windenergie en zonnepanelen.

De cijfers van het CBS lopen tot en met 2023, dus gegevens over de kabinetsperiode-Schoof zijn er nog niet, maar Van Mulligen denkt niet dat het afzwakken van klimaatbeleid zal leiden tot een ander beeld.

"De inzet van zonne- en windenergie is zo explosief gegroeid, maar ook de technologie eromheen is zo enorm vooruitgegaan", benadrukt Van Mulligen. "Dat gaat nu zo snel. Zelfs als je het allemaal maar moderne fratsen zou vinden en terug zou willen naar kolen moet je vaststellen dat dat station is gepasseerd. Die hele elektrificatie kun je geen halt meer toeroepen."

Zwabberend beleid

Bedrijfsleven, de klimaatbeweging en boeren vinden eenstemmig dat het Nederlandse klimaatbeleid "zwabbert", maar dat het overheidsbeleid de trend niet zal keren. Sowieso noemt het CBS de rol van de overheid als investeerder beperkt, omdat de overheid alleen binnen de transportinfrastructuur eigenaar en investeerder is.

Wel zegt Van Mulligen dat de overheid een rol heeft bij subsidieregelingen en andere prikkels. Het wegvallen van de salderingsregeling en het vervallen van de bpm-vrijstelling voor een elektrische auto zal bijvoorbeeld in de data van 2024 en 2025 te zien zijn, denkt hij. Veel mensen kochten nog snel een elektrische auto voordat de bpm-vrijstelling verviel.

"We zaten natuurlijk nog een beetje in de opstartfase en in zo'n fase maakt overheidsbeleid nog veel uit", besluit de hoofdeconoom van het CBS. "Op een gegeven moment houdt het zichzelf in stand. Als zo'n regeling wegvalt is dat niet automatisch een reden om de investering niet te doen."