NOS Nieuws - Algemeen

Carola Schouten is beëdigd als burgemeester van Rotterdam. De 47-jarige oud-minister van de ChristenUnie is de eerste vrouwelijke burgemeester van de stad.

In haar eerste toespraak als burgemeester zei ze het een grote eer te vinden om Ahmed Aboutaleb op te volgen. Ze noemde vernieuwing, veiligheid en verbinding thema's die voor haar belangrijk zijn. "Veiligheid en vrijheid gaan hand in hand. Voor bijvoorbeeld queerpersonen om zonder angst over straat te kunnen. Voor moslims, joden, christenen en hindoes om vrijelijk hun geloofsovertuiging te belijden", aldus Schouten.

Ze zei dat ze Rotterdammers die het nodig hebben een helpende hand wil bieden en dat ze hard zal optreden tegen criminaliteit. "Mensen die willens en wetens een bedreiging voor de stad vormen, maken de stad kapot. Dat staan we niet toe. De kwaadwillenden zullen het nooit winnen van de goedwillenden, want wij zijn met meer. U treft dan in mij een meedogenloze burgemeester."

Na de beëdiging gaf Schouten een toespraak waarin ze zei grote schoenen te moeten vullen:

Schouten stond ook stil bij haar taak als burgemeester om de veiligheid in de stad te waarborgen. Dat vergt volgens haar complexe afwegingen: "Maar die maken we met de rechtstaat in de hand", aldus Schouten. Ze sprak haar waardering uit voor collega-burgemeesters die dagelijks zulke afwegingen maken.

"De vrede bewaren is een moeizaam en langzaam gevecht. Het wordt gevoerd met het dappere gesprek en niet met een vluchtig statement."

Bankjesmoment

Schouten woont al het grootste deel van haar leven in Rotterdam. Ze groeide op als boerendochter in het Noord-Brabantse Giessen. Haar vader kwam om het leven toen ze 8 was, waarna haar moeder de boerderij runde. In 1995 verhuisde ze naar de Maasstad om bedrijfskunde te studeren aan de Erasmus Universiteit. Ze is er sindsdien blijven wonen.

Schouten raakte tijdens haar studie zwanger. Tijdens een wandeling met een vriendin luchtte ze haar hart en brak ze in tranen uit op een bankje langs de Schie bij de Mathenesserbrug. "Ik had geen geld, geen werk of een idee waar deze situatie naar zou leiden", zei Schouten in haar toespraak.

"Vermoedelijk hebben meer Rotterdammers zo'n bankjesmoment gehad, een moment van radeloosheid. Het bankje staat er nog en ik denk vaak aan dat moment als ik erlangs loop. Het herinnert me eraan dat wanhoop kan omslaan in hoop." Schouten kreeg een zoon, die ze als alleenstaande moeder opvoedde.

Tweede Kamer

Schouten kwam in 2011 in de Tweede Kamer voor de ChristenUnie. Vanaf 2017 was ze minister in twee kabinetten. In Rutte III kreeg ze de zware landbouwportefeuille, waardoor ze te maken kreeg met de stikstofcrisis, protestacties van boeren en bedreigingen.

Schouten werd gekozen uit 26 sollicitanten. Onder hen waren meerdere geschikte kandidaten, meldt Rijnmond, dat de beëdiging live uitzond.

Binnen veel EU-landen neemt de vraag naar meer maatregelen op het gebied van migratie toe. Vandaag kwamen de Europese migratieministers samen in Luxemburg, onder wie de Nederlandse minister Faber.

Haar wens om een uitzonderingspositie te krijgen op het Europese migratiebeleid, kan in elk geval niet op steun rekenen van andere EU-landen, zo werd duidelijk uit de reacties. "Het is geen goed idee", zei de Duitse minister Faeser bijvoorbeeld.

Voor zo'n "opt-out" is een verdragswijziging nodig. Eurocommissaris Johansson liet weten: "Het is niet mogelijk volgens het EU-verdrag en dat heb ik ook tegen Nederland gezegd."

Terugkeer

Waar wel over gesproken werd, is de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers. Begin dit jaar werd in Europa een migratiepact aangenomen. Daarin werd afgesproken dat de screening van asielmigranten sneller moet.

Asielzoekers uit relatief veilige landen komen in een aparte procedure terecht en worden vastgezet. Migranten die meer kans maken op een verblijfsstatus worden beter over Europa verspreid. Maar over het terugsturen van uitgeprocedeerde asielmigranten werd geen akkoord bereikt, daar willen de Europese lidstaten nu verandering in brengen.

Op dit moment is het terugsturen van afgewezen asielzoekers nog lastig. In de praktijk blijkt dat een groot deel van hen niet terugkeert naar het land van herkomst.

Volgens Hanne Beirens, directeur van de denktank Migration Policy Institute, werken de systemen in EU-landen op dit moment niet goed. "Er is tussen verschillende migratie-instellingen te weinig coördinatie. Het is niet altijd duidelijk wie verantwoordelijk is voor de volgende stap in het terugkeerproces. De stappen sluiten ook niet goed op elkaar aan, waardoor terugkeer vertraagd wordt."

Ook de samenwerking met de herkomstlanden verloopt niet altijd soepel. Soms is niet duidelijk van welk land iemand burger is. Dat maakt het moeilijk voor EU-landen om te bewijzen dat een herkomstland niet meehelpt, zegt migratie-expert Arjen Leerkes. "Als de nationaliteit van een migrant onbekend is en landen melden ook niet dat het hun burger is, hoe kun je dan aantonen dat ze niet meewerken?"

Maar ook als de identiteit van een migrant wél bekend is, kunnen er problemen ontstaan. "Herkomstlanden hebben niet voldoende capaciteit om terugkeer te ondersteunen", aldus Beirens. "Maar vaak is er in die landen ook geen politieke wil. Bijvoorbeeld vanwege het geld dat de migranten in Europa terugsturen."

Problemen met cijfers

Om hoeveel migranten het precies gaat, is moeilijk te zeggen. EU-landen houden terugkeer op verschillende manieren bij, waardoor cijfers niet goed te vergelijken zijn.

"We weten heel weinig over terugkeer," vertelt Beirens. "Als landen beter afstemmen welke data ze verzamelen, krijgen we een veel beter beeld over de aantallen én over welk terugkeerbeleid werkt. Want dat is op dit moment een grote onbekende."

Nieuwe regels

De migratieministers willen dus dat Europa meer gaat doen op dit gebied. Afgelopen vrijdag kwamen zeventien landen onder aanvoering van Nederland en Oostenrijk met een oproep aan de Europese Commissie om de regels rondom terugkeer te verscherpen.

Minister Faber wil dat er zogenoemde "terugkeerhubs" komen aan de buitengrenzen van de EU. "Daar moeten mensen die geen recht hebben op verblijf in de Europese Unie wachten totdat terugkeer is bewerkstelligd", zegt ze. Faber wil daarvoor in gesprek met 'derde landen'."

Volgens Leerkes is het belangrijk dat EU-landen vertrouwen creëren bij de landen van herkomst. "Om meer mensen te laten terugkeren moeten de landen van herkomst zelf geloven dat het belangrijk is om mee te werken, bijvoorbeeld doordat Europa in hun ogen ook voldoende ruimte biedt voor legale migratie naar Europa."

Lidstaten kunnen zelf al veel doen om de situatie te verbeteren. "Elk land moet voldoende investeren in hun terugkeersysteem", zegt Beirens. "Ook moet de samenwerking tussen EU-landen beter. Als één land nu besluit iemand terug te sturen, wordt dat besluit niet altijd erkend in een ander EU-land. Dan moet de procedure daar dus weer opnieuw."

Ongeacht waar de Europese Unie uiteindelijk mee komt, zal terugkeer een moeilijke puzzel blijven volgens Beirens. "Het eerlijke antwoord rondom migratie is: we kunnen het verbeteren maar het kost tijd."

Een aantal Palestijnse en Nederlandse organisaties start een kort geding tegen de Nederlandse staat omdat die te weinig zou doen om genocide door Israël op de Palestijnen in Gaza te voorkomen.

Ze willen dat de rechter Nederland verbiedt om wapens en wapenonderdelen naar Israël te sturen, direct of indirect. Ook moet er een verbod komen op het sturen van producten die zowel voor vreedzame doeleinden als voor de oorlogsvoering gebruikt kunnen worden (dual use-goederen).

Als voorbeelden van ongewenste leveranties noemen de organisaties onderdelen voor oorlogsschepen, gereedschap en technologie voor gevechtsvliegtuigen, cameratechnologie en containerscanners.

Ook willen de organisaties een verbod op relaties met zakenpartners die de bezetting van de Westelijke Jordaanoever en de Israëlische nederzettingen daar in stand helpen houden.

Ze verwijzen naar een uitspraak van Internationaal Gerechtshof (ICJ). Dat oordeelde in juli dat de Israëlische aanwezigheid in de bezette Palestijnse gebieden illegaal is en dat aan die aanwezigheid zo snel mogelijk een einde moet komen.

Dichter naast Israël

De indieners van de aanklacht, waaronder de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al-Haq en de Nederlandse organisatie Een Ander Joods Geluid, wijzen erop dat Nederland het Genocideverdrag heeft ondertekend. Dat verdrag schrijft voor dat de ondertekenaars moeten voorkomen dat er genocide wordt gepleegd.

Het ICJ oordeelde in januari in een tussenvonnis dat Israël in de Gazaoorlog mogelijk genocide heeft gepleegd. De vaststelling of dat inderdaad zo is, kan nog jaren op zich laten wachten, zei de voorzitter van het hof. Ondertussen moest Israël er alles aan doen om genocide te voorkomen.

In februari riep een groep van VN-experts op om onmiddellijk te stoppen met het leveren van wapens en munitie aan Israël, omdat de kans bestaat dat daarmee in Gaza het internationaal humanitair recht wordt geschonden.

De partijen die nu naar de rechter stappen zeggen dat het Nederlands beleid sindsdien niet is veranderd. Integendeel: "De nieuwe Nederlandse regering heeft zich nog dichter naast Israël gepositioneerd, terwijl dat land doorgaat met het bombarderen, uithongeren en het gedwongen verplaatsen van Palestijnen zonder dat het einde daarvan in zicht is", schrijven ze.

Kans van slagen

In februari oordeelde het gerechtshof in Den Haag dat Nederland moet stoppen met de uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël, omdat er het risico bestaat dat Israël met de F-35-toestellen "ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht" pleegt in de Gazastrook. De staat ging in cassatie. Ondertussen gaan de leveringen door, niet rechtstreeks, maar via andere landen.

Hoogleraar internationaal publiek recht Marcel Brus van de Rijksuniversiteit Groningen vindt het moeilijk om de kans van slagen in deze zaak in te schatten, ook omdat hij de precieze aanklacht niet kent. Hij sluit niet uit dat de aanklagers deels gelijk krijgen, omdat er "elementen" in zitten die nog niet eerder aan de rechter zijn voorgelegd.

De politie doet onderzoek naar een inbraak en vernielingen gisteravond in de woning van een Joods-Israëlische man in Amsterdam-Buitenveldert. Maandag was de man bij de 7 oktober-herdenking op de Dam. Hij vermoedt zelf dat anti-Israël-betogers hem naar huis hebben gevolgd, bevestigt de man na berichtgeving in De Telegraaf. De Amsterdamse burgemeester Halsema noemt de zaak "afschuwelijk".

Op foto's is te zien dat het huis van de man overhoop is gehaald en dat een Israëlische vlag en een Hebreeuwse bijbel zijn vernield, evenals een laptop en andere apparatuur. De politie zegt de zaak heel serieus te nemen en allerlei scenario's open te houden. "Het scenario dat de man zelf schetst nemen we zeker ook mee in het onderzoek." De politie vraagt mensen contact op te nemen als ze meer informatie hebben.

'Antisemitische aanval'

De 59-jarige man, een voormalig militair in het Israëlische leger, was maandagavond met een Israëlische vlag op zijn jas te zien in Nieuwsuur, dat hem tijdens de herdenking op de Dam had geïnterviewd. Zelf houdt hij er ook rekening mee dat iemand hem van die beelden heeft herkend.

Burgemeester Halsema heeft de man vanochtend bezocht. In een reactie spreekt ze van "een afschuwelijke inbraak met vernielingen". Ze wijst erop dat het onderzoek nog loopt. "Dat moeten we afwachten. Maar het lijkt te gaan om een antisemitische aanval en dat nemen we uiterst serieus." Volgens Halsema is de man enorm geschrokken. "Dat snap ik volkomen. De politie geeft hoge prioriteit aan deze zaak."

De gemeente organiseert op korte termijn een bijeenkomst voor buurtbewoners, laat Halsema weten. "Ik kan me voorstellen dat er onrust in de buurt is."

De gemeente Enschede werkt niet langer mee aan de aftrap van de jaarlijkse campagne Orange the World van vrouwenorganisatie UN Women. De gemeente ziet "onvoldoende basis" om samen een goede bijeenkomst te organiseren na een meningsverschil met de organisatie over de rol van twee PVV-bewindslieden bij de aftrap, over anderhalve maand.

Deze week werd bekend dat er onenigheid was ontstaan tussen de gemeente Enschede en de Nederlandse tak van de VN-vrouwenorganisatie over de aanwezigheid van de staatssecretarissen Coenradie (Justitie) en Maeijer (Langdurige Zorg) bij de bijeenkomst. UN Women wilde dat het niet zou blijven bij een toespraak van de staatssecretarissen, maar dat ze op het podium ook kritisch bevraagd zouden kunnen worden.

Volgens de gemeente gingen de voorwaarden van UN Women verder dan een kritische bevraging van de bewindslieden en werd het daarmee "onmogelijk" om een goede bijeenkomst te houden. Een woordvoerder van de gemeente wil niet zeggen welke voorwaarden UN Women nog meer stelde. "We willen het verschil van mening niet verder uitventen."

Geweld tegen vrouwen en meisjes

Ook UN Women geeft geen duidelijkheid. "De lezing van de gemeente klopt wat ons betreft niet, maar dat geldt andersom voor hen ook", zegt Marije Cornelissen, directeur van de Nederlandse tak. "Het is jammer dat het op deze manier is gegaan."

Met de campagne Orange the World vraagt de VN-organisatie jaarlijks aandacht voor geweld tegen vrouwen en meisjes. De aftrap in Nederland vindt elk jaar plaats in een andere gemeente.

Waar de aftrap, die op 25 november gepland staat, nu zal plaatsvinden, is nog niet duidelijk. "Daar gaan we ons nu op beraden", aldus Cornelissen. "Maar het is onwaarschijnlijk dat dat in Enschede zal zijn."

Enschede doet nog wel mee aan de andere activiteiten van de campagne, zoals het oranje uitlichten van het stadhuis van 25 november tot 10 december. Ruim 200 Nederlandse gemeenten doen mee aan de campagne, die in meer dan 100 landen wordt georganiseerd.

Agenten hebben vanmorgen een automobilist klemgereden die een dollemansrit door Tilburg maakte. Hij veroorzaakte veel schade en bracht andere mensen in gevaar, meldt de politie.

Rond 05.15 uur kwam bij de politie een melding binnen dat iemand op de Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg stenen en spullen naar auto's gooide. Agenten troffen daar niemand aan.

Niet veel later meldde een man dat hij op dezelfde weg was bestolen van zijn auto. Hij stond stil bij een stoplicht toen iemand via de bijrijderskant instapte, hem uit het voertuig duwde en wegreed.

Spoor van vernieling

Agenten kwamen de man in de gestolen auto op het spoor en zetten de achtervolging in. Hij reed onder meer tegen het verkeer in en over een fietspad, waar hij bijna in aanrijding kwam met een fietser. Ook beschadigde hij een bus en een politieauto.

Meerdere politiewagens reden de man uiteindelijk klem voor het treinstation van Tilburg, maar de man gaf zich niet gewonnen. Hij verzette zich flink tegen zijn arrestatie en werd uiteindelijk getaserd, zegt een politiewoordvoerder tegen Omroep Brabant. Hij is daarna naar het ziekenhuis gebracht.

De politie roept getuigen op zich te melden. Ook mensen die hun auto in het centrum van de stad hadden geparkeerd en schade door de achtervolging hebben opgelopen, wordt gevraagd zich te melden.

Israëlische militairen hebben gisteren en vandaag meermaals posities van de VN-vredesmissie in Zuid-Libanon onder vuur genomen. Dat is bekendgemaakt door die VN-missie, Unifil.

Volgens Unifil vuurde een tank van het Israëlische leger een granaat af op een wachttoren bij het hoofdkwartier van de vredesmissie. Twee blauwhelmen raakten gewond toen ze vielen.

Unifil zegt dat Israël ook gericht heeft geschoten op VN-beveiligingscamera's met het doel ze uit te schakelen. Daarbij vielen geen gewonden. Daarnaast werd een ingang van een bunker beschoten, waar VN-medewerkers schuilden, en werd er een Israëlische drone waargenomen die ook bij de bunker vloog.

Israël heeft nog niet gereageerd op de berichten. Een opzettelijke aanval op vredestroepen zou een schending zijn van het internationaal humanitair recht.

Naqoura

Het hoofdkwartier van Unifil staat in Naqoura, in het zuiden van Libanon. Daar zijn de blauwhelmen al ruim veertig jaar aanwezig om de strijdende partijen uit elkaar te houden.

In het zuiden van Libanon voert Israël al weken zware luchtaanvallen uit op doelen die volgens het land van Hezbollah zijn. Anderhalve week geleden begon het leger ook een grondoffensief.

Tussen 1979 en 1985 leverde Nederland in totaal zo'n 9000 militairen aan de Unifil-troepenmacht. Momenteel bestaat die uit zo'n 10.500 blauwhelmen uit vijftig landen. Nederland levert nu één militair, een genderadviseur.

Gisteravond twitterde de VN-afdeling die over vredesmissies gaat al dat er VN-posities in Zuid-Libanon geraakt waren bij beschietingen tussen de strijdende partijen. Unifil zelf wees Israël afgelopen weekend op het gevaar van zijn legermanoeuvres in het gebied en op zijn verantwoordelijkheid om VN-personeel te beschermen.

Correspondent Daisy Mohr en cameraman Jaap van den Biesen gingen eind juni, nog voordat Israël het land binnenviel, mee met de Unifil-blauwhelmen op patrouille:

Een 18-jarige vrouw uit het Limburgse dorp Stein die 34 jaar geleden vermist raakte, blijkt niet meer in leven. Haar schedel werd een jaar na haar vermissing gevonden en onlangs was er een DNA-match. Dat is bekendgemaakt door de politie.

De politie gaat uit van een misdrijf. Interpol, justitie en de politie loven een beloning van 30.000 euro uit voor de tip die leidt tot de oplossing van de zaak.

Verdwenen op de fiets

De vrouw, Angelique Hendrix, ging op 13 juli 1990 fietsen met haar broertje achterop. Op een gegeven moment stopte ze en stuurde ze haar broertje terug naar huis. Ze zei dat ze haar eigen weg wilde vervolgen. Daarna is ze nooit meer gezien.

Op 20 mei 1991 werd een schedel gevonden in Maasmechelen net over de Belgische grens bij Stein. In die tijd werd er in België nog nauwelijks DNA-onderzoek gedaan.

Voor het eerst

Later werd het DNA-profiel van de schedel toegevoegd aan de internationale databank I-Familia, van Interpol. Daarin worden DNA-gegevens verzameld van familieleden van vermiste personen. Dat leverde een match op met de vrouw uit Stein.

Aanvullend onderzoek in zowel Nederland als België heeft uitgewezen dat het 100 procent zeker is dat het om Angelique Hendrix gaat, meldt de politie. Het is voor het eerst dat een in Nederland vermiste persoon is gevonden op deze manier.

De gespecialiseerde spoedzorg van het Zuyderland-ziekenhuis in Heerlen verhuist zoals gepland naar de vestiging in Sittard-Geleen. Wel heeft minister Agema met het ziekenhuisbestuur afgesproken dat in de verbouwingsplannen van het Zuyderland-ziekenhuis rekening wordt gehouden met de mogelijkheid dat de spoedzorg weer terugkeert.

De PVV-minister was vandaag in Heerlen om voor de laatste keer te praten over de mogelijkheid dat alle zorg daar blijft ondergebracht. De Tweede Kamer had haar verzocht om ervoor te zorgen dat het geboortecentrum, intensive care en spoedeisende hulp in Heerlen blijven. Zelf sprak Agema van "een ultieme poging".

De ziekenhuisleiding houdt echter vol dat het niet haalbaar is om op beide locaties volwaardige zorg te bieden vanwege personeelstekorten. Agema zegt daarvoor begrip te hebben. "Je wil als ziekenhuis wel veilige zorg bieden."

Wel heeft het ziekenhuis toegezegd rekening te houden met een mogelijke terugkeer van de spoedzorg. Agema: "We hebben afgesproken dat, mocht het personeelstekort zich herstellen, het ziekenhuis er in de plattegronden rekening mee houdt dat er extra gebouwen bij geplaatst kunnen worden zodat er alsnog op twee locaties een spoedeisende hulp en intensive care kan zijn."

Ziekenhuisbestuurder David Jongen is blij met de uitkomst van het gesprek. "We moeten door. We hebben perspectief nodig, als bedrijf waar 11.000 mensen werken. En de regio ook."

De ambitie om de spoedzorg in de toekomst weer terug te halen, is volgens Jongen "ver weg". "De personeelsproblemen zijn groot. Iedereen hoopt natuurlijk dat het beleid van de minister en alle inspanningen die we zelf leveren succesvol gaan zijn. De eerste stap voor ons is om de koers die we hebben bepaald te gaan doorvoeren. Daarvoor hebben we nog veel werk te doen."

Tijdens de verkiezingscampagne beloofden verschillende partijen, waaronder de PVV, dat ze de zorg in het ziekenhuis in Heerlen op het huidige niveau zouden houden. De Tweede Kamer vindt dat Agema die "belofte aan de mijnstreek" moet nakomen.

Vergrijzing

Agema zegt nu dat ze er "alles aan gaat doen" om de regio Zuid-Limburg aantrekkelijk te maken voor mensen om zich daar te vestigen, zodat de personeelsproblemen worden opgelost. "Ik geloof erin dat de arbeidsmarkt kan veranderen en dat gezinnen ook hier willen wonen."

Door vergrijzing ziet het er juist naar uit dat het personeelstekort alleen maar groter wordt. Veel medewerkers van het ziekenhuis gaan in de komende jaren met pensioen.

Desondanks vindt ziekenhuisbestuurder Jongen het geen gek idee om rekening te houden met een eventuele terugkeer van de spoedzorg. "We gaan hier een nieuw ziekenhuis bouwen voor 2030. Het is heel reëel om in de tekeningen vast te leggen dat, mocht het personeelsprobleem oplossen in de komende 10, 20, 30 jaar, we iets kunnen bijbouwen waardoor we weer meer spoedzorg en eventueel een spoedeisende hulp en ic kunnen leveren."

Financiering

Mocht het personeelsprobleem inderdaad worden opgelost, dan zullen het ziekenhuis en de zorgverzekeraar de kosten op zich nemen om de spoedzorg terug te halen. CZ-bestuursvoorzitter Joep de Groot zegt daarover: "We hebben in eerste instantie een personeelsprobleem, geen financieel probleem. We zouden het geld best graag investeren in twee volwaardige ziekenhuizen, maar op dit moment zien we dat we maar ruimte hebben voor één. Als het personeelsprobleem is opgelost, zien we de mogelijkheid om dat te financieren."

Het maar blijven vooruitschuiven van beslissingen voor de lange termijn, kan Nederland in de toekomst steeds duurder komen te staan. Daarvoor waarschuwt het Centraal Planbureau (CPB) in een verkenning van hoe de Nederlandse economie en samenleving er in 2050 kan uitzien.

"Keuzes hebben consequenties", erkent het Centraal Planbureau over de gevolgen voor bijvoorbeeld de welvaart en economische groei. "Maar niet kiezen is misschien wel het meest onaantrekkelijk."

Premier Schoof nam de langetermijnverkenning Kiezen voor later: vier visies voor 2050 vanmiddag in ontvangst.

Woningnood

Een goed voorbeeld van de gevolgen van de besluiteloosheid over belangrijke thema's voor de lange termijn is de woningmarkt. Zo waarschuwde het CPB in 1992 in een toekomstverkenning al eens dat er grote tekorten voor deze "primaire levensbehoefte" konden ontstaan als er geen duidelijke keuzes gemaakt zouden worden. Het planbureau wees toen op een verwachte toename van bijvoorbeeld alleenstaanden en ouderen.

De druk op de woningmarkt is sinds de jaren 90 veel steviger geworden. Waar het voorheen normaal was om lang thuis te wonen of kostgangers en gastgezinnen onderdak te geven, daar willen jongeren nu vroeger een eigen huis, wonen ouderen langer zelfstandig en groeit het aantal alleenstaanden.

Dat voorzag het CPB al in 1992. "Wanneer niet vroegtijdig zal worden ingespeeld op de geraamde uitbreiding van de woningbehoefte in de Randstad, kunnen toenemende spanningen op regionale woningmarkten het gevolg zijn", schreef het CPB toen. Gewaarschuwd werd dat dit kon leiden tot sterk stijgende prijzen voor grond en woningen.

Werden er sinds de jaren 70 nog structureel 100.000 woningen per jaar erbij gebouwd, daar gebeurde dit sinds de jaren negentig nog incidenteel. Balakrishnan Rajagopal, Amerikaans hoogleraar en VN-rapporteur voor huisvesting, constateerde vorig jaar dat de huidige wooncrisis in Nederland "al een paar decennia in de maak" is. Hij stelde dat dit komt door te weinig overheidsplannen voor structurele woningbouw.

Na het woningtekort van 100.000 in 1999, groeide die door tot een historisch tekort van 390.000 eind vorig jaar. "De noodzaak om belangrijke langetermijnuitdagingen aan te pakken wordt steeds meer gevoeld", benadrukt het Centraal Planbureau in de vandaag gepubliceerde verkenning voor 2050.

Oplossingen via vier thema's

Voor de komende 25 jaar kan de overheid volgens het CPB beleid maken via vier scenario's (markt, duurzaam, autonoom of samen), die allemaal hun voor- en nadelen kennen. Bijvoorbeeld op het gebied van woningbouw.

Zo kunnen de meeste koop- en huurwoningen worden gebouwd of omgebouwd als er wordt gekozen om de woningbouw aan de markt over te laten. Maar dat gaat dan wel weer ten koste van groen in de buurt, landbouwgrond en de komst van energiezuinige huizen.

Als Nederland autonomer wil zijn, en dus minder afhankelijk van het buitenland, zal de druk op de woningmarkt afnemen. Dat komt vooral doordat er in dit scenario minder mensen naar Nederland komen, zoals arbeidsmigranten en studenten. Maar daardoor neemt de vergrijzing wel sneller toe, met alle economische gevolgen van dien.

In het duurzame scenario komt de woningbouw in botsing met doelstellingen van natuur en landbouw. Anderzijds komen er meer energiezuinige woningen, waardoor ook de ongelijkheid tussen huishoudens afneemt. Dat laatste geldt ook voor het scenario waarin de overheid samen met ondernemers en burgers optrekt. Daarentegen blijft de druk op de woningmarkt dan groot, omdat het te lang duurt voor er knopen worden doorgehakt.

Voor- en nadelen

Soortgelijke plus- en minpunten zijn er ook op het gebied van economische groei, de zorg, sociale zekerheid en de arbeidsmarkt. Het scenario 'markt' brengt volgens het CPB in 2050 meer materiële welvaart, maar ook meer ongelijkheid en vervuiling met zich mee. Met meer solidariteit, via het scenario 'samen', wordt er dan meer belasting betaald en moet er langer worden doorgewerkt.

Via het scenario 'duurzaam' herstelt de natuur en leefbaarheid, maar worden veel producten duurder en zal de overheid meer ingrijpen op persoonlijke keuzes van mensen en bedrijven. Als Nederland kiest voor meer zelfvoorziening ('autonoom'), dan zal de economie amper groeien en worden sociale voorzieningen soberder.

Toch moeten die nadelen dan voor lief worden genomen, stelt het CPB. "Deze verkenning laat vooral zien dat aan alle keuzes consequenties vastzitten. Wie vervolgens terugschrikt voor de gevolgen, kan wellicht in de verleiding komen om keuzes dan maar voor zich uit te schuiven", zegt CPB-directeur Pieter Hasekamp. "Maar dat doet geen recht aan de omvang van de economische en maatschappelijke uitdagingen die Nederland heeft."

De schade aan de beoogde nachtopvang voor asielzoekers in Ugchelen is na de explosie van afgelopen week nog te groot om mensen te ontvangen. Dat meldt het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Bij de explosie raakten de ingang en enkele ramen beschadigd.

De beoogde opvang in Ugchelen huist in een voormalig schoolgebouw en is bedoeld als ondersteuning van aanmeldcentrum Ter Apel. Wanneer het in Ter Apel te druk wordt, kunnen asielzoekers worden overgeplaatst naar Ugchelen voor een slaapplek. Overdag worden asielzoekers per bus weer teruggebracht naar Ter Apel.

De nachtopvang zou morgen opengaan, maar dat gaat nu niet door. Volgens een woordvoerder van het COA kan de opvang dit weekend wel gebruikt worden, mocht dat echt nodig zijn. De opvang biedt plek voor honderd asielzoekers tot het einde van dit jaar.

De ruiten en de ingang raakten beschadigd:

De explosie deed zich voor in de nacht van dinsdag op woensdag. Het is nog steeds niet duidelijk wie erachter zat. In de omgeving van het voormalige schoolgebouw werd een harde knal gehoord. De hal van de opvang lag bezaaid met glas en de gevel was zwartgeblakerd.

De komst van de opvanglocatie zorgde eerder in de omgeving voor onrust bij ouders van een naastgelegen basisschool. Uit protest werden spandoeken met de tekst 'Niet naast onze kinderen, dat moeten we verhinderen' en 'Ander besluit punt uit' opgehangen.

Naast bijen en hommels zijn de giftige bestrijdingsmiddelen neonicotinoïden ook schadelijk voor bijna alle vogels. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Wageningen Universiteit in samenwerking met de Vogelbescherming.

Neonicotinoïden zijn pesticiden en worden in de tuin- en landbouw gebruikt als gewasbescherming. Het middel bestrijdt schadelijke insecten. Er zijn zo'n zeven soorten van.

Het middel ligt al langere tijd onder vuur omdat het ook schadelijke effecten heeft op andere organismen. Onder meer bijen kunnen sterven als ze ermee in aanraking komen. Dat kan gevolgen hebben voor de hele natuur omdat bijen van levensbelang zijn voor gewasbestuiving.

Nu blijkt dus ook dat vogels grote gevolgen ondervinden als ze voedsel eten dat neonicotinoïden bevat. Zo hebben ze een lagere overlevingskans en heeft het negatieve gevolgen voor de voortplanting van de vogels; jongen hebben namelijk vaker kans op complicaties. Een ander effect is dat vogels verminderde oriëntatie krijgen, waardoor migrerende vogels gemakkelijker de weg kwijt raken en zo extra gevaar lopen.

Strengere regels

De laatste jaren zijn de toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen op basis van neonicotinoïden sterk ingeperkt. Sinds 2018 is een deel van het gebruik van neonicotinoïden in de EU verboden. Via uitzonderingsregels en noodvergunningen kan er echter, ook in Nederland, toch gebruik gemaakt worden van de verboden middelen. Ook wereldwijd wordt de giftige stof in verschillende landen nog toegepast.

Neonicotinoïden hebben als groot nadeel dat ze jarenlang aanwezig blijven blijft in het milieu. In de praktijk betekent dit dat gewassen die later worden geteeld en die niet besproeid zijn met het middel, nog steeds besmet zijn met neonicotinoïden omdat de stof in de grond blijft zitten.

Ook vandaag de dag is de stof, ondanks het verbod, nog in het Nederlandse milieu aanwezig. De onderzoekers zagen zelfs gevallen waar zaden en gewassen, die door vogels worden gegeten, na 19 jaar nog steeds waren besmet met neonicotinoïden.

'Effecten mogen niet onderschat worden'

Lang werd gedacht dat alleen insecten last hebben van het bestrijdingsmiddel, stelt onderzoeker Elke Molenaar van de Wageningen Universiteit. "Men dacht dat de directe effecten door opname via het voedsel minimaal zouden zijn. Onze nieuwe studie toont aan dat er wél directe schadelijke effecten plaatsvinden als vogels voedsel eten dat neonicotinoïden bevat. Deze effecten zouden absoluut niet onderschat mogen worden."

Molenaar benadrukt dat vogels ook al minder voedsel hebben doordat er minder insecten te vinden zijn omdat die juist worden bestreden door de giftige stof.

De Vogelbescherming noemt het zeer verontrustend dat deze schadelijke middelen nog steeds door de strenge toelatingsprocedures komen en onterecht worden bestempeld als veilig voor mens, dier en milieu. De organisatie pleit voor onafhankelijk onderzoek voordat middelen toegelaten mogen worden. "Bij twijfel daarover zouden middelen niet mogen worden toegelaten. Het is in het verleden al veel te vaak misgegaan."

Tijdens ongeregeldheden in Sneek zijn vier minderjarigen aangehouden, schrijft Omrop Fryslân. Drie tieners hadden zwaar vuurwerk bij zich. De vierde werd gearresteerd voor belediging en het verzetten tegen de aanhouding.

De jongeren zijn verhoord en daarna naar huis gestuurd. Hun ouders of verzorgers zijn op de hoogte gebracht. De leeftijd van de verdachten is niet bekend.

In Sneek was het gisteravond opnieuw onrustig. De politie kreeg de afgelopen dagen al tientallen meldingen van overlast door onder meer vuurwerk en vernielingen. Ook werden containers in brand gestoken. Het zou gaan om een groep van zo'n dertig tot veertig mensen die overlast geven.

De politie sluit niet uit dat er nog meer mensen worden aangehouden. Gisteren werd via sociale media opgeroepen om naar de wijk te komen. De politie waarschuwt dat dit soort berichten in de gaten worden gehouden.

De Nobelprijs voor de Literatuur is dit jaar toegekend aan de Zuid-Koreaanse auteur Han Kang. De jury schrijft in een persbericht dat de 53-jarige Kang de prijs verdient voor haar "intense poëtische proza, dat historische trauma's confronteert en de kwetsbaarheid van het menselijk leven blootlegt".

Kang won in 2016 al de prestigieuze Man Booker International Prize-literatuurprijs voor haar boek De vegetariër. In dat boek, dat zich afspeelt in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul, draait het om een vrouw die besluit om te stoppen met het eten van vlees na een nachtmerrie over de bruutheid van mensen. Vervolgens heeft dat besluit allerlei gevolgen voor haar persoonlijke leven.

De vegetariër betekende voor Kang haar internationale doorbraak en het werd ook een van haar eerste boeken die werden vertaald. Ze is de eerste Zuid-Koreaanse auteur die de Nobelprijs voor de Literatuur wint.

Daarnaast is ze de zeventiende vrouw die de prijs krijgt, die in totaal nu 119 keer is uitgereikt. Voor Kang was de Franse schrijfster Annie Ernaux de laatste vrouw die de Nobelprijs voor de Literatuur kreeg, in 2022.

Nobelprijzen

Er is nog geen reactie van Kang op het winnen van de Nobelprijs. Bij de aankondiging van de toekenning zei Mats Malm, secretaris van het Zweedse Nobelcomité, dat hij had gebeld met Kang toen ze net klaar was met avondeten. "Ze was hier niet echt op voorbereid", zei hij. Malm zei verder uit te kijken naar het ontmoeten van Kang in december, als de Nobelprijzen worden uitgereikt in Stockholm.

Vorig jaar ging de prijs naar de Noorse auteur Jon Fosse. Fosse schreef onder meer toneelstukken, romans, poëziebundels, essays, kinderboeken en vertalingen.

Eerder deze week werden er al Nobelprijzen uitgereikt voor Geneeskunde, Natuurkunde en Scheikunde.

Morgen volgt de aankondiging van de Nobelprijs voor de Vrede. Volgende week wordt de Nobelprijs voor Economie toegekend. De prijzen worden uitgereikt op 10 december, de sterfdag van naamgever Alfred Nobel.

Ouders doen te weinig om oogproblemen bij hun kinderen te voorkomen. Daarvoor waarschuwen Nederlandse organisaties die zich inzetten voor ooggezondheid in de eerste Nationale Oogweek.

Wereldwijd zijn er grote zorgen over de toename van bijziendheid bij kinderen. In Nederland is een op de vijf personen tussen de 5 en 19 jaar bijziend. Onderzoekers zeggen dat de stijging komt door een verandering in leefstijl: kinderen kijken tegenwoordig vaker lang achter elkaar naar schermen.

Ouders zijn zich vaak wel bewust van de risico's van schermgebruik bij kinderen, maar nemen onvoldoende adequaat actie om oogschade te voorkomen, stelt het Oogfonds. Het op jonge leeftijd ontwikkelen van bijziendheid kan op latere leeftijd ernstige oogproblemen veroorzaken.

Oog vervormt door schermen

Als iemand te vaak lang naar dingen kijkt die dichtbij zijn, dan gaat het oog zich daarop aanpassen, zegt Meta Neeleman, directeur van het Oogfonds. "Als je te weinig afwisselt tussen ver en dichtbij, dan stelt je oog zich daarop in. Je oog vervormt daardoor, het wordt langer en rekt wat uit. Normaalgesproken is je oog rond".

Als je oog is vervormd, valt het licht niet meer goed op je netvlies en heb je een bril of lenzen nodig om dat aan te passen. Als je als klein kind al zo'n vervorming hebt, dan wordt dat later nog erger. "Dat groeit door. Als je ouder wordt, dan kan je daar toch vaak serieus last van krijgen vanaf ongeveer je 40e of 45e."

Het gaat dan om oogziektes waarbij mensen bijvoorbeeld een deel van hun zicht kunnen verliezen. "Als je oog uitgerekt is, staat er het een en ander onder druk. Het netvlies kan dan loslaten. Dat kan blijvende schade opleveren."

Kinderwagens met telefoon

Het is overigens niet zo dat alleen schermen ervoor kunnen zorgen dat kinderen oogproblemen krijgen. "Het kan ook gebeuren als je boeken leest. Je ziet ook vaak dat mensen die veel in boeken geneusd hebben bijziend zijn", zegt Neeleman.

Bijziendheid zal volgens haar altijd blijven voorkomen. "Er bestaan ook erfelijke vormen. Het is dus niet zo dat je alles kunt voorkomen."

Maar het gebruik van schermen op jonge leeftijd baart haar zorgen. "We zien dat er nu zo veel met schermen gewerkt wordt. Zelfs al vanaf babytijd. Je ziet kinderwagentjes waar al een telefoon in hangt om het kind bezig te houden. Als ik dat zie, omdat ik weet waar dat toe kan leiden, dan schrik ik daar wel van".

20-20-2 regel

Om meer bewustwording te creëren bij kinderen en volwassenen, stelt het Oogfonds een lespakket beschikbaar voor de groepen 3 tot 5. Daarin zitten bijvoorbeeld spelletjes om op een speelse manier bezig te zijn met ooggezondheid.

Daarin wordt bijvoorbeeld kinderen geleerd wat de 20-20-2-regel is. Die regel houdt in dat mensen na twintig minuten op een scherm kijken, twintig seconden in de verte moeten kijken. En daarnaast twee uur per dag naar buiten moeten. Het buitenlicht is belangrijk, omdat buiten in het oog de stof dopamine wordt aangemaakt, die ervoor zorgt dat het oog rond blijft en de cellen intact.

Het naleven van de regel kan bijziendheid op jonge leeftijd afremmen of zelfs voorkomen.

Het merendeel van de ministeries is van plan toch te bezuinigen op de organisaties die het beleid moeten uitvoeren. De coalitiepartijen spraken in het Hoofdlijnenakkoord af dat deze zogeheten uitvoeringsinstanties, zoals het UWV en DUO, 'ontzien' moesten worden, maar uit een rondgang van de NOS blijkt dat de meeste ministeries toch willen snijden in de budgetten van deze organisaties.

PVV, VVD, NSC en BBB vinden dat het aantal ambtenaren te hard is gegroeid de afgelopen jaren. Tussen 2018 en 2022 steeg het aantal medewerkers van de Rijksoverheid met 22 procent. Dat willen de partijen terugdraaien. Volgend jaar moet er al 240 miljoen euro minder worden uitgegeven aan het ambtenarenapparaat bij het Rijk. Uiteindelijk moet er 1 miljard euro bezuinigd worden.

Dat mocht echter niet ten koste gaan van de uitvoering van beleid, werd afgesproken. Uitvoeringsorganisaties voeren wetten en beleid uit en hebben direct met burgers te maken, zoals het UWV voor uitkeringen en DUO voor studiefinanciering.

Toch zei minister Heinen van Financiën tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen vorige week dat de departementen ook mogen snijden in de uitvoering om het doel van 22 procent te halen.

Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken, dat deze bezuinigingen coördineert, kunnen beleid en uitvoering niet los van elkaar worden gezien. "Voorop staat dat dit op een realiseerbare en verantwoorde manier zal plaatsvinden", zegt een woordvoerder.

Versimpelde regels

Dat is het ministerie van Sociale Zaken van NSC-minister Van Hijum dan ook van plan. Een woordvoerder zegt dat het ministerie hierover in gesprek is met het UWV en de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Het ministerie wil de bezuiniging realiseren met versimpelde regels en efficiënter werken.

Een woordvoerder van het UWV bevestigt dat er gesprekken zijn over mogelijkheden om "een bijdrage te leveren" vanaf 2026. De uitkeringsinstantie ziet mogelijkheden. "Met bijvoorbeeld vereenvoudiging van wet- en regelgeving kunnen we zowel besparingen realiseren als de dienstverlening aan burgers verbeteren", aldus de woordvoerder.

"Maar dan moet je wetten en regels ook echt versimpelen", zegt Maarten de Jong, universitair docent overheidsfinanciën aan de Erasmus Universiteit. Hij is sceptisch over de voorgenomen bezuinigingen. "De tijd die het bijvoorbeeld kost voor het UWV om mensen op arbeidsongeschiktheid te keuren is drie keer zo groot als 25 jaar geleden. Die trend zou je dan moeten keren."

'Beetje bij beetje'

De uitvoering van beleid door instanties staat onder druk doordat de regels vaak te ingewikkeld zijn en er niet genoeg mensen zijn. Daar waarschuwde de Algemene Rekenkamer vorig jaar opnieuw voor.

Eerder pakten bezuinigingen op de uitvoering niet goed uit, constateerde bijvoorbeeld de parlementaire commissie die onderzoek deed naar uitvoeringsorganisaties in de nasleep van de toeslagenaffaire.

De verschraling van de uitvoering is volgens De Jong in het verleden "sluipenderwijs gegaan, door steeds een beetje naar beneden bij te schroeven". Zijn zorg is dat dat nu ook gaat gebeuren: "Elk jaar een beetje, zonder dat het ogenschijnlijk pijn doet. Dan merk je niet dat je aan het verschralen bent. Totdat er een keer iets onverwacht gebeurt, dan heb je geen ruimte meer om een probleem aan te pakken."

Halve procenten

Op het ministerie van Economische Zaken geldt dat alle uitvoeringsinstanties efficiënter moeten gaan werken. Dat moet een besparing van een half procent opleveren. Instanties die onder dit ministerie vallen zijn de Autoriteit Consument & Markt en het Centraal Planbureau. Een woordvoerder van het ministerie wil deze 'korting' geen bezuiniging noemen, maar van de organisaties wordt wel een bijdrage verwacht.

Er kan echt wel efficiënter gewerkt worden, vindt De Jong. "En bezuinigingen kunnen ook leiden tot creativiteit of tot prioriteiten stellen. Maar dan geldt dat een grote omslag beter is, een flinke hap in één keer is verstandiger omdat de instanties dan grotere plannen kunnen maken. Ik zeg dus niet dat het niet kan, maar het gaat nu op een onverstandige manier."

Bij het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur krijgt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) vanaf volgend jaar ook een half procent minder. Wat dat gaat betekenen voor de toezichthouder, die al te maken heeft met tekorten, is nog niet duidelijk. De NVWA houdt onder meer toezicht op de veiligheid van producten en doet controles op boerderijen en slachtbedrijven.

Borrels en lunches

Een aantal ministeries heeft de plannen nog niet uitgewerkt, maar houdt de optie open om te bezuinigen op de uitvoering. Zo ook het ministerie van Onderwijs, waaronder DUO valt. Op het ministerie zijn nog geen keuzes gemaakt, maar instanties worden wel gemaand na te denken "of zij kansen zien om werk slimmer uit te voeren en kosten te besparen".

De ministeries van Buitenlandse Zaken en Volksgezondheid weten nog niet of uitvoeringsorganisaties ook worden geraakt.

Het grootste deel van de besparing komt overigens van de ministeries zelf. Zo wordt er volgend jaar bezuinigd op zaken als communicatie, externe inhuur van personeel en het automatisch vervangen van vertrekkende ambtenaren. Ook wordt op sommige ministeries beknibbeld op borrels en lunches.

Orkaan Milton heeft een spoor van verwoesting achtergelaten in de Amerikaanse staat Florida. Er vielen zeker vier doden door tornado's en in tal van gemeenschappen zijn de hulpdiensten volop bezig met de overlast door de harde wind, stormvloed en de aanhoudende regenval.

De vier doden vielen in de gemeenschap St. Lucie, in het oosten van Florida. Eerder waren er al berichten dat een tornado hier een woonzorgcomplex voor ouderen, dat was gevestigd in stacaravans, had verwoest.

Ondanks de verwoestingen zegt de gouverneur van Florida dat de schade erger had kunnen zijn. "De storm was aanzienlijk, maar gelukkig was dit niet het ergste scenario", aldus Ron DeSantis. Wel waarschuwt hij dat de waterstanden van de rivieren nog zullen stijgen.

Er is verder nog weinig zicht op hoe groot de schade door Milton precies is. Volgens de autoriteiten in Florida ontstaat er later vandaag pas een helder beeld van. Bijna drie miljoen huishoudens en bedrijven zitten nog zonder stroom.

De orkaan kwam rond 02.30 uur Nederlandse tijd aan land in Siesta Key, even ten zuiden van de stad Tampa in het westen van Florida. Milton was toen een orkaan van de derde categorie, met windsnelheden tot wel 200 kilometer per uur.

Beschadigingen

Door de harde wind stortten verschillende bouwkranen in Tampa in. In het nabijgelegen St. Petersburg raakte het dak van het honkbalstadion van Tampa Bay Rays zwaar beschadigd door de harde wind.

Ruim acht uur later verliet Milton de staat nabij Cape Canaveral, in het oosten van de staat, waar ook de beroemde lanceerbasis voor ruimtemissies is gevestigd.

De verwoesting in Tampa en Venice:

Boven land zwakte Milton snel af tot een orkaan van de eerste categorie, met windstoten tot ruim 150 kilometer per uur. De dreiging van slachtoffers en schade door overstromingen bleef daarbij wel onverminderd hoog vanwege aanhoudende zware regenval en stormvloed.

Daarnaast was er veel overlast door tornado's. Volgens het weerinstituut van de Amerikaanse overheid, de National Weather Service, werden er in de afgelopen 24 uur zeker 27 tornado's gemeld in Florida. In totaal zijn er 125 tornadowaarschuwingen afgegeven. Dat is een record voor de staat en aanzienlijk meer dan het vorige toppunt uit 2017 met 69 waarschuwingen tijdens orkaan Irma.

Hoewel Milton inmiddels over Florida is getrokken, blijft de situatie in de getroffen gebieden nog gevaarlijk, zo benadrukt Deanne Criswell, het hoofd van de Amerikaanse organisatie voor rampenbestrijding FEMA.

Vooraf werd verwacht dat Milton zo'n 250 tot 400 millimeter aan neerslag zou meebrengen. Ter vergelijking: in Nederland valt in een heel jaar zo'n 900 millimeter aan neerslag. Daar komt bij dat Florida relatief vlak is, waardoor het kwetsbaarder is voor overstromingen.

Een omgevallen kraan, auto's in bomen en evacuaties:

"Door de aanhoudende neerslag en de dreiging van overstromingen wordt het gevaar niet minder groot", zei Criswell tegen de BBC. Ze drukte mensen op het hart vooral niet de deur uit te gaan. Verder zei Criswell dat er ruim 70.000 mensen hebben overnacht in schuilplaatsen van de overheid.

Florida en omliggende staten zijn nog herstellende van orkaan Helene, die pas twee weken geleden over het gebied raasde. Die heeft van zeker 230 mensen het leven geëist.

In de stad Groningen zijn meer slachtoffers van mensenhandel dan aanvankelijk werd gedacht. Dat blijkt uit onderzoek van het Centrum Kinderhandel Mensenhandel (CKM) in opdracht van de gemeente.

De gemeente wilde met het onderzoek in kaart brengen wat er gedaan kan worden tegen mensenhandel in de stad, zoals gedwongen prostitutie of arbeidsuitbuiting. CKM vroeg 222 hulpverleners en professionals naar hun ervaringen met slachtoffers. Meer dan de helft denkt in de afgelopen twee jaar in contact te zijn geweest met meerdere slachtoffers van mensenhandel.

"Het zijn er in ieder geval veel meer dan de 29 die officieel geregistreerd zijn bij het Zorg- en Veiligheidshuis in Groningen", zegt Sjoerd van Bemmel van het CKM tegen RTV Noord.

Gedwongen criminaliteit

Onder mensenhandel valt zowel seksuele als criminele uitbuiting. "Een voorbeeld van mensenhandelaren zijn loverboys", aldus Van Bemmel. "Die dwingen meisjes om seks te hebben met anderen. Het geld gaat naar de uitbuiter: de loverboy. Maar er zijn ook jonge jochies die gemanipuleerd worden om bijvoorbeeld drugs van A naar B te brengen. Ook daar gaat het geld naar de uitbuiter."

Juist jongeren die begeleiding en zorg krijgen, blijken kwetsbaar. Ruim de helft van de vermoedelijke slachtoffers van criminele uitbuiting woont in een zorginstelling of woont begeleid.

Weinig meldingen

Hoewel hulpverleners dus regelmatig vermoedens hebben van mensenhandel, worden er weinig meldingen gedaan. Minder dan een op de vijf van de Groningse zorgprofessionals deed een melding van mensenhandel, bijvoorbeeld bij de politie, het Zorg- en Veiligheidshuis of de zorgcoördinator mensenhandel in Groningen.

De hulpverleners weten te weinig over mensenhandel, blijkt uit het onderzoek. "Ze zijn niet in staat om die te herkennen en weten niet waar ze met hun signalen heen moeten. Het ontbreekt aan duidelijke meldroutes. Daarnaast zijn ze bang dat, als ze het melden, ze hun beroepsgeheim schenden."

De onderzoekers concluderen onder meer dat gemeente duidelijk moet maken waar professionals terechtkunnen met hun signalen.

Unilever heeft de omstreden divisie uit Rusland van de hand gedaan. De levensmiddelenfabrikant heeft het dochterbedrijf verkocht aan de Russische industriële fabrikant Arnest Group. Ook de divisie uit Belarus wordt overgedaan aan het concern, dat eerder al de Russische divisie van Heineken kocht.

Hoeveel de Arnest Group heeft betaald maakt Unilever niet bekend, maar eerder schreef de Britse zakenkrant Financial Times dat Unilever 500 miljoen dollar zou kunnen krijgen voor de Russische onderdelen. Eerder zei Unilever al dat het de waarde van de afdeling in Rusland volledig had afgeschreven.

Naar Heineken maakte de Arnest Group vorig jaar het symbolische bedrag van 1 euro over.

Kritiek

Unilever werd bekritiseerd omdat het sinds de Russische inval in Oekraïne begin 2022 gewoon doorging met het verkopen van ijsjes, schoonmaakmiddelen en deodorant. Daar werd ook nog flink aan verdiend. Unilever stelde dat het bedrijf wel was losgemaakt en dat de omzet in Rusland bleef.

Het Britse bedrijf heeft vier fabrieken en 3000 werknemers in Rusland. Gevreesd werd dat het personeel bij een sluiting op straat kwam te staan en mogelijk werd opgeroepen voor militaire dienst. Unilever laat weten dat de Arnest Group het gehele personeelsbestand overneemt.

Ook Heineken benadrukte dat dit dilemma meespeelde bij het vertrek uit Rusland. De Russische takken van het Franse voedingsmiddelenconcern Danone en de Deense bierbrouwer Carlsberg werden eerder genationaliseerd.

Gerechtsdeurwaarders krijgen nog regelmatig te maken met een vorm van geweld. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos I&O, in opdracht van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG). Een kwart van alle deurwaarders krijgt zelfs te maken met fysiek geweld.

Het is al langer bekend dat deurwaarders doelwit zijn van geweld. Het aantal meldingen van agressie is volgens de KBvG de afgelopen jaren gestegen en cijfers hierover waren ook al in 2022 bekend. Bij dit onderzoek keek Ipsos naar het afgelopen jaar. Acht op de tien van alle deurwaarders kregen te maken met een vorm van geweld onder werktijd, zoals bedreiging, intimidatie of verbaal geweld.

Bij een kwart van alle deurwaarders gaat dat nog verder en is er sprake van fysiek geweld. Een op de vijf van alle deurwaarders denkt vanwege het geweld weleens aan stoppen met werken en de helft van alle deurwaarders ervaart minder werkplezier na een incident.

'Grens over'

Volgens KBvG-voorzitter Chris Bakhuis-Van Kesteren zijn de meeste meldingen van deurwaarders die ook echt bij mensen langsgaan. "Kantoormedewerkers hadden vooral last van verbale agressie via de telefoon en kregen vaker te maken met mensen die dreigen met zelfdoding", vertelt de voorzitter.

"Op zichzelf zijn gerechtsdeurwaarders wel gewend aan oplopende emoties, en daar zijn ze ook op getraind. Maar als het fysiek wordt, of dreigen en intimideren, dan ga je wel een grens over. Dat kan best veel impact hebben."

Ook vindt de voorzitter dat deurwaarders, net als agenten en ambulancemedewerkers, hun werk veilig moeten kunnen doen. "'Handen af van onze hulpverleners'. Dat geldt ook voor de gerechtsdeurwaarder als uniformloze ambtenaar: die moet zijn werk veilig en onbedreigd kunnen doen. Daar blijf je gewoon met je handen van af."

Weerbaarheidscoördinator

Om het werk als deurwaarder makkelijker te maken, heeft de beroepsorganisatie onlangs een zogeheten weerbaarheidscoördinator aangesteld. Die fungeert als vertrouwenspersoon, die advies en trainingen geeft aan deurwaarders.

Daarnaast begeleidt de coördinator deurwaarders ook bij het doen van aangifte. Uit het Ipsos-onderzoek is gebleken dat slechts twee op de tien deurwaarders die te maken krijgen met agressie aangifte bij de politie doen.