NOS Nieuws - Algemeen

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) roept politieke partijen op duidelijke keuzes te maken en geen onrealistische beloftes te doen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van eind oktober. In campagnetijd is het volgens het SCP verleidelijk voor politici om meer te beloven dan ze kunnen waarmaken. Maar het risico is dat het toch al lage vertrouwen in de politiek daardoor alleen maar verder wordt aangetast.

In een vandaag gepubliceerde notitie, die partijen kunnen gebruiken bij het schrijven van hun verkiezingsprogramma's en in de daaropvolgende regeerperiode, noemt het planbureau het asiel- en migratiebeleid als een van de voorbeelden. Daar bestaat in de politiek de neiging om net te doen alsof het allemaal kan worden gecombineerd: immigratie beperken, internationale afspraken als het VN-Vluchtelingenverdrag respecteren en de arbeidsmigranten opnemen die de economie nodig heeft.

De werkelijkheid is echter een stuk ingewikkelder. "Te grote beloftes van politici over de mate waarin de overheid kan sturen op migratie, werkt cynisme in de hand en zet de relatie tussen overheid en burger onder druk", zegt SCP-onderzoeker Willem Huijnk.

'Complexe problemen hebben niet één oplossing'

In hun notitie constateren Huijnk en zijn collega's dat de kwaliteit van leven van veel Nederlanders vergeleken met veel andere landen hoog is. Tegelijkertijd zijn er "grote uitdagingen", zoals de vergrijzing, personeelstekorten, klimaatverandering, immigratie en kunstmatige intelligentie. Veel mensen vinden dat het de verkeerde kant op gaat met het land en maken zich zorgen over de manier van samenleven, het gebrek aan betaalbare woonruimte, stijgende prijzen en de politiek. Er gaat de komende jaren extra geld naar veiligheid en defensie, maar dat dreigt ten koste te gaan van oplossingen voor andere maatschappelijke problemen waarvoor geld nodig is.

Daarom is het volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau nu essentieel om scherpe, realistische politieke keuzes te maken en daarbij heel helder uit te leggen aan kiezers wat haalbaar is en wat niet. Want niet alleen gebroken beloften, maar ook "de tendens in de politiek om complexe problemen te reduceren tot één oorzaak en dus ook één oplossing" leiden tot wantrouwen op langere termijn als eenmaal blijkt dat die oplossingen in werkelijkheid helemaal niet zo simpel zijn.

Die politieke keuzes zouden zich in de ogen van het SCP met name moeten concentreren op een aantal "maatschappelijke opgaven", waaronder de stapeling van achterstanden bij bepaalde groepen, die soms van generatie op generatie worden doorgegeven. Ook hamert het planbureau op het belang van verhoging van de weerbaarheid van de samenleving, juist buiten crisistijd.

Harde toon helpt niet

"Wil je een grote crisis in de toekomst het hoofd bieden, dan is het niet genoeg om nu een noodpakket aan te schaffen en technische maatregelen te nemen als verhoging van de dijken", zegt onderzoeker Huijnk. "Het is ook belangrijk dat we de sociale samenhang in ons land en in onze gemeenschappen versterken. Zodat mensen elkaar leren kennen, elkaar ontmoeten en in tijd van nood iets voor elkaar willen doen."

Andere belangrijke punten die het planbureau noemt zijn duidelijke keuzes in de steeds duurder wordende zorg, een rechtvaardig klimaatbeleid en goed bestuur dat naar mensen luistert en tegenstrijdige belangen zorgvuldig weegt. Daarnaast blijft het nog altijd belangrijk om aan bestaanszekerheid te werken, onder meer door het uitkeringsstelsel te vereenvoudigen en te voorkomen dat mensen de weg niet meer weten te vinden langs alle loketten en regelingen.

Een van de rode draden in het advies van het SCP is het belang van ontmoeting en van samenwerking, zowel in de samenleving als in de politiek. "Het uitvergroten van verschillen tussen groepen en de soms ronduit vijandige en harde toon van politici dragen hier niet aan bij", ziet Huijnk.

Een hoge EU-delegatie is na aankomst in Oost-Libië het land uit gezet. Onder meer Eurocommissaris Brunner (Migratie) is door de lokale autoriteiten tot persona non grata verklaard. Kort daarvoor waren hij en enkele EU-ministers geland in de Oost-Libische stad Benghazi voor diplomatieke gesprekken.

Het door burgeroorlog verscheurde Libië heeft twee regeringen: de door de VN-erkende GNU in het westen en de GNS in het oosten. De Europese delegatie had vandaag gesprekken gepland met beide regeringen over onder meer de aanpak van migratie.

De ontmoeting met de West-Libische GNU is doorgegaan, blijkt uit berichten op sociale media van leden van de EU-delegatie. Maar nadat de groep hoge functionarissen per vliegtuig was aangekomen in Benghazi, reageerde de Oost-Libische regering verbolgen.

'Flagrante overtreding'

GNS-premier Hammad sprak van een "flagrante overtreding van diplomatieke normen en internationale conventies". Ook zou de EU-delegatie de wet hebben overtreden. Een toelichting werd niet gegeven.

De Europese Commissie noch leden van de Europese delegatie hebben gereageerd op vragen van journalisten over het incident.

Volgens Politico hadden Brunner en zijn team een direct gesprek verwacht met generaal Haftar. Hij is de militaire machthebber in het oosten van het land. Politico stelt dat de EU-delegatie een uitnodiging had afgeslagen om naast Haftar ook enkele GNS-bestuurders te ontmoeten, zoals premier Hammad.

EU-correspondent Kysia Hekster:

"Het EU-team was naar Libië gegaan omdat de afgelopen tijd meer migranten vanuit dat land naar Griekenland en Italië komen. De Eurocommissaris wilde met allebei de regeringen praten om dat tegen te gaan en dacht daar afspraken over gemaakt te hebben. Maar dat blijkt een riskante onderneming, ze hebben het diplomatiek verkeerd ingeschat.

Door mensenrechtenorganisaties wordt sowieso gewaarschuwd voor zakendoen met Libië. Er zijn talloze rapporten verschenen over ernstige mensenrechtenschendingen in het land."

"Als het niet mijn feestje was geweest, dan was ik zelf ook gaan kijken", zegt Merthe Weusthuis (28) over het Project X-feest in Haren dat in 2012 volledig uit de hand liep. Dertien jaar na dato blikt ze voor het eerst terug op wat een leuk verjaardagsfeestje had moeten worden, maar wat na een open uitnodiging op Facebook uitmondde in een massale relpartij in het Groningse villadorp.

Weusthuis, tegenwoordig werkzaam als internationaal beleidsadviseur in Dubai, doet nu haar verhaal in de Netflix-documentaire Trainwreck: The Real Project X en tegenover de Volkskrant. "Ik wil me niet verschuilen", legt ze uit. "Dit is een onderdeel van mijn leven en daar heb ik me mee verzoend. Ik ben niet omgewaaid, ik heb wat van mijn leven gemaakt."

Bekijk de trailer van de documentaire hieronder:

Ze herinnert zich nog goed hoe haar uitnodiging voor haar sweetsixteenfeestje destijds viraal ging. Ze koos voor een open uitnodiging op Facebook omdat ze op dat platform niet met iedereen bevriend was die ze er graag bij wilde hebben. Op school ging haar bericht al snel rond. "Een heel groepje pakte de telefoon erbij om mijn uitnodiging aan vrienden door te sturen", vertelt Weusthuis.

Collectief enthousiasme

Die uitnodiging bereikte veel meer mensen dan bedoeld. Weusthuis wilde 78 mensen op het feestje wijzen, maar uiteindelijk zouden 250.000 mensen een uitnodiging ontvangen, van wie er 30.000 hadden aangegeven daadwerkelijk te zullen komen. Weusthuis en haar familie hadden de originele uitnodiging toen allang offline gehaald, de politie ingeseind en het feest afgelast.

Aandacht in die reguliere media maakte dat het verhaal rond de uit de hand gelopen uitnodiging een gespreksonderwerp bleef onder jongeren. Een radiozender belde Weusthuis onaangekondigd op voor een livegesprek. Op Facebook kreeg het feest het predicaat Project X, naar een dat jaar verschenen film over een feest met middelbare scholieren dat uit de klauwen loopt.

In de video zie je de beelden uit Haren van die bewuste avond:

Volgens Rudy van Belkom, destijds docent digital lifestyle aan de Fontys-hogeschool in Tilburg, speelde de uitvergroting in klassieke media zeker een rol. "In die tijd werd het door de media gebracht als iets grappigs. Wat als daar duizenden jongeren op afkomen? Daarmee werd het bijna een selffulfilling prophecy. Jongeren kregen fomo, fear of missing out."

"Er ontstond een soort collectief enthousiasme", herinnert Weusthuis zich. "Behalve in ons dorp, waar de mensen ongerust waren, dacht iedereen: dit is vet." Die belangstelling deed ook wat met haar. "Ik vond al die aandacht, dat even speciaal zijn, ook wel aantrekkelijk en spannend. Dat durfde ik niet goed toe te geven, maar ik wist het ook niet voor ze (haar ouders, red.) te verbergen."

'Ouders waren laaiend'

Ook Lisette, die niet met haar echte naam in de media wil, herinnert zich de sfeer rond de hype nog goed. "Ik zat op een andere school dan Merthe, maar kende veel mensen die haar kenden." De uitnodiging werd snel gedeeld onder jongeren, vertelt ze aan de NOS. "Ik ben uiteindelijk zelf ook gegaan, ik had fomo. Mijn ouders waren laaiend achteraf."

Die vrijdagavond stond een grote groep mensen zonder muziek op straat, vertelt Lisette. "De straat van Merthe was door de politie afgesloten. Er gebeurde vrij weinig, want het was natuurlijk officieel geen feestje." Kort daarna kwam het bericht dat er politiehonden onderweg waren, waarna ze meteen naar huis ging. Anderen bleven. Naarmate de aanwezige jongeren meer alcohol gebruikten, werd de sfeer losbandiger en grimmiger.

De volgende dag werd de schade zichtbaar: er waren brandjes gesticht, ruiten ingegooid en winkels geplunderd. Relschoppers richtten in totaal voor zo'n 1 miljoen euro aan vernielingen aan. Op de avond zelf werden 34 mensen gearresteerd, later volgden nog meer aanhoudingen. Er raakten 36 mensen gewond, onder wie vijftien politieagenten.

"Ik hoorde dat een oudere man met een baksteen op zijn hoofd was geslagen, dat doodsbange mensen met een knuppel achter de deur hadden gezeten, dat ME'ers voor hun leven hadden gevreesd", vertelt Weusthuis aan de Volkskrant. "Ik was verdrietig, boos en weet ik veel wat. (...) Ik vond het moeilijk om dat alles alles los te zien van mijzelf en mijn naam."

Lessen geleerd

Een jaar later lag er in Den Haag een rapport van de speciaal ingestelde commissie-Haren onder leiding van Job Cohen, met als ondertitel You Only Live Once. Volgens de onderzoekers zijn de gebeurtenissen in Haren "voor velen een wake-upcall" geweest, bijvoorbeeld voor de autoriteiten "die na en door Haren zich beter realiseren wat de impact van sociale media is".

"Dit was voor ons direct lesmateriaal", vertelt Van Belkom, tegenwoordig directeur van Stichting Toekomstbeeld der Techniek. "Ik gebruikte het als casus om te laten zien hoe sociale media ons leven beïnvloeden. Die avond zag je bijvoorbeeld massavorming: het feit dat mensen zich in een massa anders gedragen dan alleen, een psychologisch verschijnsel."

Project X Haren heeft de maatschappij volgens Van Belkom doen inzien dat vroegtijdige opsporing op sociale media vaak het verschil kan maken. "Politie en gemeenten volgen sociale media nu proactief. Dat kan ook een 'chilling effect' hebben. Mensen durven soms niet meer te demonstreren uit angst om gemonitord of opgepakt te worden. De aanwezigheid van controle schrikt af."

Als eerste Nederlandse gemeente heeft Enschede ingestemd met een verbod op fatbikes in de binnenstad. Toch is de kans groot dat de e-bikes met de dikke banden voorlopig in het centrum blijven rijden. De burgemeester gaat eerst bekijken wat er mogelijk is binnen de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), het overzicht van lokale regels rond openbare orde en veiligheid.

Voor de stemming in de gemeenteraad gaf Burgerbelangen-wethouder Marc Teutelink al een waarschuwing af: "Een standaardverbod op fatbikes is niet zomaar mogelijk. We gaan kijken of we een list kunnen verzinnen. Op die manier wil ik de motie kunnen interpreteren", zei Teutelink. Hij wees erop "allang blij te zijn met een aanmoediging".

Als het aan de VVD ligt, die de motie samen met Volt, Burgerbelangen Enschede en het CDA indiende, wordt de APV aangepast. "We verbieden fatbikes in de binnenstad zoals we met scooters hebben gedaan", zei VVD-fractievoorzitter Rachel Denneboom. "De fatbike is een scooter vermomd als fiets. Volgens mij moet dat kunnen."

Een inwoner van Enschede wees de gemeente schriftelijk op de overlast. "Er wordt met een noodgang door de straten geracet", schreef de inwoner, die "gevaarlijke situaties" ziet. "Het zorgt ervoor dat de voetganger zich niet langer met een veilig gevoel door het stadscentrum kan bewegen."

Scooters

Met het op handen zijnde fatbikeverbod wordt de lijst van verboden vervoermiddelen in de binnenstad van Enschede langer. Sinds september 2020 zijn scooters, snor- en bromfietsen en speedpedelecs er al verboden. Ook auto's en vrachtwagens zijn er, behalve om te laden en te lossen niet welkom, tenzij er een ontheffing is afgegeven.

De twijfelachtige haalbaarheid van de plannen leverde in de gemeenteraad kritiek op. "Dit is misschien wel het meest onzinnige debat dat ik in alle jaren dat ik hier zit heb meegemaakt", zei Robin Wessels van GroenLinks. Hij sprak over een motie waarmee verwachtingen worden gewekt die "we nooit kunnen waarmaken". "Dit is gewoon peuterspeelzaalniveau."

Piet van Ek van Groep van Ek/Woltjer had het over "een compleet onzinnige motie, puur voor de bühne. Het is onbegrijpelijk dat de wethouder deze motie heel anders interpreteert. Hij weet dat het juridisch onmogelijk is."

Vijf veroordeelden uit de Mallorca-zaak, waarin de dood van Carlo Heuvelman centraal stond, hoeven voorlopig niet ruim 200.000 euro schadevergoeding te betalen aan de vriendin van Heuvelman. Ook hoeven ze geen smartengeld aan zijn familie te betalen. Dat heeft de Hoge Raad bepaald, nadat vijf van de zeven veroordeelde mannen in cassatie waren gegaan tegen de schadevergoeding.

Het gerechtshof wees de vriendin van Heuvelman eerder een schadevergoeding van 218.057 euro toe, die door de veroordeelden moest worden betaald. Volgens de advocaat van een hen ontbrak "de juridische basis" voor de toekenning en daarom werd cassatie ingesteld.

De Hoge Raad heeft nu bepaald dat het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden opnieuw moet kijken of de schadeclaim goed is onderbouwd. De Hoge Raad twijfelt of de veroordeelden voldoende kans hebben gekregen zich tegen de claim te verweren. Wanneer het gerechtshof zich over de zaak gaat buigen, is nog onduidelijk, schrijft de regionale omroep NH.

Ook heeft de Hoge Raad bepaald dat de ouders van Heuvelman geen recht hebben op smartengeld. Volgens de rechter is smartengeld persoonsgebonden en is het alleen bedoeld om het leed van het slachtoffer zelf te verzachten. Omdat Heuvelman na de mishandeling in coma raakte, heeft hij nooit kennis kunnen krijgen van het hem toegebrachte leed. Zijn ouders komen daarom niet in aanmerking voor smartengeld, aldus de Hoge Raad.

Zomer 2021

De 27-jarige Heuvelman uit Waddinxveen werd in de zomer van 2021 op Mallorca zodanig mishandeld dat hij in coma raakte en enkele dagen later overleed. De verdachten waren leden van een vriendengroep uit Hilversum en omgeving die ook op Mallorca op vakantie waren. Zij hebben altijd gezwegen over wie er schuldig was aan de fatale mishandeling en er waren geen camerabeelden van.

Hoofdverdachte Sanil B. werd vrijgesproken van het medeplegen van doodslag op Carlo Heuvelman vanwege gebrek aan bewijs. Wel kreeg B. in hoger beroep een celstraf van 32 maanden, waarvan drie voorwaardelijk, voor poging tot doodslag op twee andere personen en voor openlijke geweldpleging.

Uiteindelijk kregen behalve Sanil B. nog zes verdachten een straf opgelegd. Mees T. en Hein B. kregen 14 en 15 maanden cel voor openlijke geweldpleging, Kaan B. en Daan van S. kregen 11 maanden, waarvan 83 dagen voorwaardelijk, Lukas O. werd veroordeeld tot 18 dagen cel en een taakstraf van 240 uur en Stan F. kreeg een taakstraf van 110 uur.

De Franse president Macron en zijn vrouw Brigitte zijn begonnen aan een driedaags staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk. Het is het eerste Franse staatsbezoek aan de Britten in bijna twintig jaar. Het gaat gepaard met groots eerbetoon dat niet elk bezoekend staatshoofd ten deel valt.

De betrekkingen tussen de landen zijn beter dan ze in lange tijd zijn geweest, mede omdat de landen elkaar hard nodig hebben nu de vriendschap met de Verenigde Staten geen zekerheid meer is. Ook speelt mee dat Rusland opnieuw de stabiliteit in Europa bedreigt.

Koninklijk ontvangst

De gasten uit Frankijk werden op een luchtmachtbasis bij Londen opgewacht door prins William en zijn vrouw Kate. Daarna gingen ze per auto naar Windsor voor een ontmoeting met koning Charles en koningin Camilla, met wie ze per koets een rijtoer maakten. Na de lunch was er tijd voor de bezichtiging van Franse kunstvoorwerpen uit de koninklijke collectie.

Vervolgens ging het door naar Westminster Abbey, waar Macron beide kamers van het Britse parlement en leden van de Britse regering toesprak. Dat is een eer die in het verleden alleen belangrijke gasten ten deel viel, zoals de Amerikaanse president Obama, de Zuid-Afrikaanse president Mandela en de Duitse bondskanselier Merkel.

Macron begon zijn toespraak met een grap. "We houden van de monarchie, vooral als het niet onze eigen monarchie is", zei hij. Daarna werd het serieuzer. Hij memoreerde de Eerste en Tweede Wereldoorlog, toen de Britten hun Franse bondgenoten te hulp kwamen. "De Fransen zullen nooit de offers vergeten die het Britse volk heeft gebracht om Europa en de wereld te verdedigen."

Daarna ging hij over naar de actualiteit in Oekraïne. Met de terugkeer van oorlog op het Europees continent staat de vrede elke dag onder druk, zei hij. "Elke keer dat Poetins Rusland vooruitgang boekt in Oekraïne, wordt de dreiging voor ons allen groter." De opmerking dat Europa Oekraïne nooit in de steek zal laten, leverde hem een enthousiast applaus op.

Ook aan de oorlog in Gaza ging de Franse president niet voorbij. Hij wil zich met de Britten blijven inzetten voor de oprichting van een Palestijnse staat.

Onderlinge kwesties

Macron schuwde ook thema's niet die onderling ongemak zouden kunnen opleveren. Zo lukt het het Verenigd Koninkrijk maar niet om een eind te maken aan de illegale oversteek van migranten over het Kanaal. Het afgelopen half jaar waren dat er meer dan 21.000, duizenden meer dan in dezelfde periode in voorgaande jaren.

Macron zei dat beide landen een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben om dit te stoppen. Volgens hem is een effectieve oplossing alleen mogelijk als wordt samengewerkt met de landen van vertrek en doortocht.

De illegale oversteek van migranten is ook een van de onderwerpen die Macron morgen zal bespreken met premier Starmer.

Ook op cultureel gebied wordt de band versterkt. Het Tapijt van Bayeux, een van Frankrijks beroemdste kunstwerken, verhuist volgend jaar voor bijna een jaar naar het British Museum. Op dit 70 meter lange en 50 centimeter hoge wandkleed is de Slag bij Hastings afgebeeld waarmee de Normandische hertog Willem de Veroveraar in 1066 aan zijn verovering van Engeland begon.

In ruil verhuizen belangrijke Britse archeologische vondsten en een kostbaar middeleeuws schaakspel tijdelijk naar Frankrijk.

Ook het staatsbanket van vanavond staat in het teken van de harmonieuze samenwerking. Er wordt een cocktail geserveerd waarin Britse gin en lemon curd samengaan met Franse pastis. Behalve Charles en Camilla schuiven ook prins William en prinses Kate aan.

Correspondent Verenigd Koninkrijk en Ierland Fleur Launspach:

"Dit is een ultiem staatsbezoek met alles erop en eraan: ceremoniële pracht, koninklijke koetsen, plechtigheden en egards waar zowel de Fransen als de Britten gevoelig voor zijn. Maar vergis je niet: er zit ook een stevig politiek element aan.

Premier Starmer wil van de gelegenheid gebruikmaken om een deal aan te kondigen over de illegale stroom bootmigranten die vanuit Frankrijk het Kanaal oversteken naar Engeland. Onder Britse druk treden de Franse gendarmes de laatste tijd strenger op door bijvoorbeeld boten lek te steken en leeg te laten lopen. Maar Starmer wil meer: een overeenkomst waarin zijn land migranten kan terugsturen naar Frankrijk. Dat moet mensen ontmoedigen om de oversteek überhaupt te wagen. Het idee van terugsturen ligt echter gevoelig bij andere Europese landen, zoals Italië en Griekenland, dus een deal ligt politiek ingewikkeld.

Nog meer politiek, vermomd achter een koninklijk decor: de leiders werken verder aan hun militaire samenwerking en steun aan Oekraïne. Donderdag organiseren ze een bijeenkomst op een militaire basis over de Europese vredesmacht die ze samen hebben opgezet: de zogenoemde 'coalition of the willing'.

En wie goed tussen de regels door luisterde, hoorde hoe Macron in zijn toespraak subtiel premier Starmer onder druk zette. Macron zei dat erkenning van de Palestijnse staat de enige weg vooruit is naar vrede. Dat is een standpunt waarop hij en Starmer verschillen. Starmer weigert dat vooralsnog, om de Amerikaanse president Trump niet voor het hoofd te stoten. Maar Macron wil dat bondgenoten zich openlijk uitspreken voor een Palestijnse staat."

Van alle producten en diensten die afgelopen maand duurder werden, springen vooral rund- en kalfsvlees eruit. In juni betaalde je voor rundvlees bij de slager of de supermarkt 26 procent meer dan een jaar geleden. Volgens kenners heeft die grote stijging twee oorzaken: ziek vee en een krimpende veestapel.

Bij groothandel Bredase Horeca Vleescentrale zien ze de prijzen snel oplopen. "De afgelopen drie maanden zijn onze inkoopprijzen voor rundvlees gestegen met bijna de helft", zegt eigenaar Simone Jongenelen.

Vooral goedkopere runderproducten als hamburgers en rundergehakt zijn duurder geworden. "En dan moet het barbecueseizoen nog beginnen. De biefstuk is niet meer te betalen voor veel mensen, denk ik."

Minder kalveren

Blauwtong is een van de boosdoeners. Vorig jaar brak de virusziekte herhaaldelijk uit op boerderijen in Nederland en andere Europese landen. Blauwtong leidt bij koeien tot griepachtige klachten en soms tot de dood.

"Ook als een koe de ziekte overleeft, kan die grote gevolgen hebben voor het dier", vertelt Eva Gocsik, analist dierlijke eiwitsector bij Rabobank. Zo maakt blauwtong de dieren minder vruchtbaar. "Dat koeien vorig jaar minder kalveren kregen, zie je dit jaar terug op de markt. Het aanbod is kleiner geworden, en dat geldt voor heel Europa." En minder aanbod bij een gelijke of stijgende vraag betekent een hogere prijs.

Daarbovenop worden er steeds minder runderen gehouden in Europa. Dit structureel slinkende aanbod is nog een oorzaak achter de steeds duurdere gehaktbal. Vanuit Europees beleid is dit een gewenste ontwikkeling: runderen zorgen voor veel uitstoot van broeikasgassen. Dat boeren en hun dieren al sinds jaar en dag de grootste uitgavenpost vormen in het EU-budget, wordt bekritiseerd door zowel links als rechts. Ook vandaar de wens om minder runderen te houden in Europa.

De meeste koeien die we slachten in Nederland zijn 'gepensioneerde' melkkoeien. En ook daarvan hebben we steeds minder. Want voor elke nieuwe generatie worden de koeien een klein beetje efficiënter. Door het fokken gaat de melkproductie omhoog met 1 tot 2 procent per generatie, zegt Eva Gocsik. Voor evenveel melk heb je dus steeds iets minder koeien nodig. "En ook dat zorgt voor een kleiner aanbod en dus hogere prijzen."

Twee biefstukken minder

Betekent deze ontwikkeling dat bijvoorbeeld ossenhaas over een paar jaar twee keer zo duur gaat zijn? Waarschijnlijk niet. Volgens berekeningen van de Europese Commissie wordt Europees kalfs- en rundvlees de komende jaren gemiddeld 2 procent duurder. "Pas volgend jaar zal de veestapel hersteld zijn na de effecten van de blauwtong", verwacht Gocsik. "Tot die tijd blijven de prijsstijgingen wel hoger."

Dat heel Europa en ook Nederland mikken op een kleinere veestapel is wel een blijvertje. Het kleinere aanbod zal dus ook blijven.

De Europese Commissie verwacht dat de vraag naar vlees de komende jaren omlaag gaat. Dat komt niet alleen doordat sommige consumenten het fout vinden om vlees te eten. De hogere prijzen zullen ertoe leiden dat mensen minder vlees zullen kopen, zo is de verwachting.

Over tien jaar zullen de Europeanen jaarlijks gemiddeld 9,2 kilo rundvlees per persoon eten, zo schat de Europese Commissie. Dat is jaarlijks twee biefstukken (of 600 gram) minder dan wat we nu eten.

In het Stadsarchief Rotterdam is een begin gemaakt met de restauratie van een bijzondere collectie atlassen. De 26 rijk gekleurde atlassen dateren uit de zeventiende eeuw.

De boeken zijn zeldzaam en de collectie is omvangrijk, schrijft de regionale omroep Rijnmond. Ze worden beheerd door de Bibliotheek Rotterdam. Een van de hoogtepunten is de Atlas Maior, uitgegeven door de Nederlandse cartograaf Willem Blaeu.

De meerdelige Atlas Maior was ooit de duurste boekencollectie ter wereld:

"Deze collectie toont hoe Europa, en vooral de Republiek, zichzelf als middelpunt van de wereld zag", zegt conservator Maretta Johnson. "Het wereldbeeld is hiërarchisch, koloniserend en esthetisch."

Van Rotterdam tot de tropen: de kaarten geven een kleurrijke impressie van de wereld. Volgens Johnson zijn de kaarten een bron van inspiratie voor onderzoekers. "Je ziet niet alleen geografische kennis, maar ook hoe macht werd uitgebeeld."

Kwetsbaar erfgoed

De restauratie van de atlassen is nodig om de kwetsbare boeken te behouden en in de toekomst tentoon te kunnen stellen. "Sommige bladen zaten los en de boekbanden waren beschadigd", vertelt Johnson.

Dankzij een fonds is geld beschikbaar om de collectie op te knappen. De restauratie gebeurt in het Stadsarchief, waar het erfgoed tijdelijk is ondergebracht vanwege de toekomstige verbouwing van de Centrale Bibliotheek in het centrum van Rotterdam.

Hoewel de atlassen vanwege hun kwetsbaarheid niet permanent getoond kunnen worden, is het de bedoeling ze in de toekomst met enige regelmaat tentoon te stellen. "Ze zijn prachtig gekleurd en verdienen het om gezien te worden."

Het Stadsarchief hoopt in 2029 de eerste delen van de collectie aan het publiek te kunnen tonen.

De Universiteit Twente (UT) past het beleid aan voor samenwerking met partijen in conflictgebieden. Per direct hanteert de onderwijsinstelling naar eigen zeggen een "verscherpt ethisch toezicht" op nieuwe projecten om mogelijke betrokkenheid bij mensenrechtenschendingen te voorkomen. Lopende projecten worden niet opgeschort.

Alleen als organisaties "aantoonbaar bijdragen aan vrede en bescherming van mensenrechten" wordt nog een nieuwe samenwerking aangegaan, schrijft het bestuur van de universiteit in een verklaring op zijn website. Het besluit is genomen na kritiek vanuit onder meer een pro-Palestijnse studentenactiegroep. Die eiste dat de UT alle banden met Israël zou verbreken.

Het universiteitsbestuur komt nu voor alle conflictgebieden met nieuwe richtlijnen voor wetenschappelijke samenwerkingsprojecten. Als voorbeeld worden (burger)oorlogen en humanitaire crises in Israël, Gaza, Sudan, Ethiopië en Jemen genoemd.

'Expliciete reflectie'

"Het immense menselijk leed, aanhoudend geweld en grove schendingen van het humanitaire recht, onderstrepen de urgente noodzaak van duidelijk en zorgvuldig beleid", staat in de verklaring. Israël en Gaza vragen volgens het bestuur om "expliciete reflectie", omdat de UT relatief veel samenwerkt met partijen die actief zijn in gebied.

Het gaat naar schatting om tien organisaties, licht een woordvoerder toe. Die variëren van het Israëlische ministerie van Volksgezondheid tot internationale bedrijven die ook een vestiging hebben in Israël.

Aan de hand van het nieuwe beleid zouden sommige van deze samenwerkingen niet worden gestart. "Daar zijn we eerlijk over", zegt de woordvoerder. Volgens de UT kunnen deze projecten niet zomaar worden gestopt vanwege contractverplichtingen. De verwachting is dat deze samenwerkingen binnen enkele jaren zijn afgerond.

De universiteit zegt met deze partijen in gesprek te gaan om de zorgen over het humanitaire leed te delen. In het geval van het Israëlische ministerie van Volksgezondheid zal dat vermoedelijk weinig opleveren. De Israëlische autoriteiten doen beschuldigingen vanuit de VN en mensenrechtenorganisaties over genocidaal geweld tegen Palestijnen af als vooringenomenheid en antisemitisme.

Maatregelen bij meerdere universiteiten

Ook de Universiteit van Amsterdam, de Radboud Universiteit in Nijmegen, Tilburg University, de Erasmus Universiteit Rotterdam en de technische universiteiten van Delft en Eindhoven maakten onlangs bekend de samenwerkingen met Israël af te bouwen.

Net als op andere universiteiten was er ook in Enschede protest tegen Israëls optreden in Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Zo werd het bestuursgebouw vorig jaar tijdelijk bezet door activisten. "Het is hier niet uit de hand gelopen zoals in andere steden gelukkig", zegt de UT-woordvoerder. "Maar mensen hebben wel overduidelijk gemaakt hoe ze in de discussie staan."

Gesprekken met studenten hebben uiteindelijk geleid tot het nieuwe beleid. Volgens deze regels mogen individuele wetenschappers op de UT wel blijven samenwerken met onderzoekers uit conflictgebieden "tenzij wettelijk verboden". Twentse academici mogen ook studenten uit zulke landen begeleiden, zolang hun onderzoeken geen militair doel hebben.

Oorlogsmisdaden

Het Internationaal Strafhof (ICC) heeft arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Netanyahu en de voormalig minister van Defensie Gallant. Ze worden door de aanklager verantwoordelijk gehouden voor oorlogsmisdaden zoals gerichte aanvallen op burgers en het inzetten van honger als oorlogstactiek in Gaza. Ook Hamas-leider Mohammed Deif is aangeklaagd, wegens de aanslagen op 7 oktober 2023, maar hij is geliquideerd door het Israëlische leger.

Schoenenmerk Van Lier zit in financieel zwaar weer. Het bedrijf, dat onlangs al zijn zeven fysieke winkels sloot, kan zijn coronaschuld niet meer afbetalen en leed het afgelopen jaar bijna 1 miljoen euro verlies. Dat blijkt uit de voorlopige jaarcijfers.

Met name in de eerste drie maanden van 2025 viel de omzet tegen. Die daalde met 2 miljoen naar bijna 13 miljoen euro. Een van de oorzaken zijn de stijgende kosten van leningen, zegt Van Lier.

Het familiebedrijf, dat sinds 1815 schoenen maakt, wil verder niet veel kwijt over de penibele financiële situatie. "Wij zijn in overleg met verschillende partijen, waaronder de Belastingdienst, om tot een oplossing te komen", licht een woordvoerder toe.

Adviseur

Eigenaar Geert van Spaendonck heeft een adviseur in de arm genomen om gesprekken te voeren met geldschieters. Van Spaendonck staat al sinds 1990 aan het roer van het schoenenbedrijf.

Sinds mei heeft Van Lier geen eigen winkels meer. Wel zijn de schoenen nog te koop in winkels die diverse merken verkopen en is de webshop nog open.

De Gazaanse stad Rafah ligt nu nog in puin, maar als het aan de Israëlische minister Katz van Defensie ligt, verrijst daar binnenkort een afgesloten kamp waar Palestijnen worden gehuisvest. Hij deelde zijn plan gisteravond met Israëlische journalisten. In eerste instantie zouden 600.000 Palestijnen op de plek moeten verblijven, uiteindelijk moet dat worden uitgebreid naar alle Palestijnen in de Gazastrook. En: wie eenmaal het kamp betreedt, mag er niet meer uit.

Het is niet voor het eerst dat er over het verplaatsen of verdrijven van de Gazaanse bevolking wordt gesproken. Afgelopen februari zei de Amerikaanse president Trump dat de Gazanen naar omliggende landen moeten vertrekken. Het verwoeste Gaza zou Trump vervolgens willen transformeren tot "de Rivièra van het Midden-Oosten". Experts van over de hele wereld waarschuwden toen al dat dit neerkomt op etnische zuivering.

'Humanitaire stad'

Katz zelf omschrijft het geplande kamp als een "humanitaire stad" die gebouwd moet worden tijdens het 60-daagse staakt-het-vuren waarover op dit moment wordt onderhandeld. Allereerst is het bestemd voor de Palestijnen die nu in Al-Mawasi verblijven, een gebied dat door Israël is aangewezen als humanitaire zone maar volgens hulporganisaties nog regelmatig wordt aangevallen. Zij moeten verplicht een 'veiligheidscheck' ondergaan om het kamp te mogen betreden. Wie eenmaal binnen is, mag dan niet meer weg.

De minister van Defensie slaat daarmee een andere toon aan dan de Israëlische legerleiding. Die zei afgelopen zondag nog dat het concentreren en verplaatsen van de Gazaanse bevolking geen oorlogsdoel is.

Over wie de dagelijkse leiding in het kamp zou moeten hebben, deed Katz geen uitspraken. Hij suggereerde dat een internationale organisatie de leiding in handen krijgt terwijl Israëlische militairen de grenzen van het kamp bewaken. Ook zei hij niets over wat er gebeurt met Gazanen die weigeren naar het kamp te verhuizen.

Eenzelfde constructie werd eerder opgezet voor het runnen van speciale voedselhulppunten, waarvoor de omstreden Amerikaans-Israëlische organisatie GHF in het leven werd geroepen. Bij die punten werden de afgelopen weken honderden Palestijnen gedood, onder meer doordat Israëlische militairen op Gazanen schoten.

Vrijwillige basis

Katz deed zijn uitspraken op het moment dat premier Netanyahu op bezoek was in het Witte Huis. Ook Netanyahu spreekt al langer van het verplaatsen van Gazanen naar andere landen, maar benadrukt dan dat dit op vrijwillige basis moet gebeuren. Tijdens zijn bezoek herhaalde hij dat. "Als mensen willen blijven, kunnen ze blijven", zei de premier. "Maar als ze willen vertrekken, moeten ze kunnen vertrekken."

Maar volgens Peter Malcontent, onderzoeker internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht, komt van die vrijwilligheid in de praktijk weinig terecht. "In een kamp waar zo veel Palestijnen in een klein gebied moeten wonen, zullen de omstandigheden slecht zijn. Uiteindelijk worden mensen tot het punt gedreven dat ze uit zichzelf zullen zeggen dat ze weg willen."

Ook de Israëlische mensenrechtenadvocaat Michael Sfard uit felle kritiek op het plan van Katz. Tegen The Guardian omschrijft hij het plan van Katz als een blauwdruk voor misdaden tegen de menselijkheid. "De Palestijnen hebben met zo veel dwingende maatregelen te maken dat een vertrek uit Gaza nooit als legaal kan worden gezien."

Correspondent Israël en de Palestijnse Gebieden Nasrah Habiballah:

"Volgens onderzoeken wil een groot deel van de Israëlische bevolking dat Palestijnen uit Gaza vertrekken. Maar er zijn zeker ook kritische geluiden over dit plan van Katz uit de hoek van mensenrechtenadvocaten en organisaties.

Niet iedereen wil zich daar publiekelijk over uitspreken, maar ze wijzen erop dat dit voorstel ingaat tegen het internationaal recht en in feite een plan is voor misdaden tegen de menselijkheid."

De kans dat het plan van Katz daadwerkelijk wordt uitgevoerd acht Malcontent klein. "Het is niet voor het eerst dat Katz radicale uitspraken doet. Daarbij is dit slechts een plan van één minister en is het geen regeringsbeleid."

Maar volgens de onderzoeker past het plan van Katz wel in de manier waarop wordt gedacht over de omgang met de Palestijnen. En dus is het de vraag of en hoeveel van dit gedachtegoed uiteindelijk terug te zien is in een mogelijk staakt-het-vuren.

"Dit laat opnieuw zien dat ook een minister van de partij van Netanyahu er radicale ideeën op nahoudt", zegt Malcontent. "En daar zal Netanyahu wel rekening mee moeten houden als hij zijn plannen probeert te verkopen aan zijn kabinet en in de Knesset."

Ruim een jaar nadat de Slowaakse premier Robert Fico werd neergeschoten, is er nog altijd veel onduidelijk over wat er op de dag van de aanslag is gebeurd. Vandaag is de rechtszaak tegen de verdachte begonnen. Ook Slowaakse media wachten gespannen op rapporten, getuigenissen en verklaringen die eerder niet openbaar waren en nu moeten bijdragen aan opheldering.

Fico werd vorig jaar mei neergeschoten na een politieke bijeenkomst. Hij verkeerde enige tijd in levensgevaar, maar herstelde. Minder dan twee maanden na de aanslag ging hij weer aan het werk.

Het moment van de aanslag werd gefilmd:

"Lang leve de democratie, lang leve vrije cultuur." Met die woorden liep de aangeklaagde Juraj Cintula vanmorgen de rechtbank binnen. Getuigen voor de rechtbank wil hij verder niet, de openbaar aanklager leest voor uit Cintula's verklaring uit een eerder verhoor.

"Aangezien ik het niet eens ben met het regeringsbeleid, de vernieling van het Slowaakse parlement, de vervolgingen in de culturele sector, en ik voorstander ben van militaire steun aan Oekraïne, besloot ik om de premier te verwonden. Maar ik wilde niemand doden", aldus zijn verklaring.

Cintula geeft toe dat hij geschoten heeft. Een terroristisch motief had hij volgens zijn verdediging niet. "Hij begon pas over de val van de regering als mogelijk gevolg van zijn daad na te denken, nadat een agent in het ziekenhuis (waar hij kort na zijn daad naartoe is gebracht, red) hem daartoe begon aan te moedigen", stelt de advocaat van de schutter.

De openbaar aanklager bevestigde vandaag dat de veiligheidsdienst een agent inzette na de arrestatie, maar verklaarde niet waarom.

Er zijn meer open eindjes. Zo ligt er een rapport van de binnenlandse veiligheidsdienst dat volgens partijgenoten van Fico wijst op banden tussen de verdachte en oppositiepartijen, maar dat rapport is nog niet openbaar. Of dat een rol gaat spelen bij dit proces, is niet duidelijk.

Ook welke verwondingen Fico precies opliep bleef lang onduidelijk, maar daar gaf de aanklager vandaag gedetailleerd tekst en uitleg over.

Kritiek op ingrijpende hervormingen

De afgelopen twee jaar heeft de regering van Fico een aantal ingrijpende hervormingen doorgevoerd in Slowakije. Directeuren bij culturele instellingen werden vervangen, de anticorruptie-afdeling van het Openbaar Ministerie werd opgeheven. De publieke omroep, waar regelmatig kritisch over hem werd bericht, is vervangen door een nieuwe organisatie onder sterkere controle van de politiek, en een ethische commissie.

Het leidde tot felle kritiek van de oppositie en tot protesten in steden door het hele land. Het nieuws dat Fico was neergeschoten kwam vorig jaar precies op het moment dat het Slowaakse parlement debatteerde over de hervorming van de publieke omroep.

Daarop kwamen er al snel beschuldigingen van de partij van Fico richting de oppositie en kritische media, die medeverantwoordelijk zouden zijn voor de daad. Beschuldigingen die nog altijd klinken.

'Dit is jullie creatie'

Fico zelf was vandaag niet aanwezig in de rechtszaal; zijn verklaring wordt morgen voorgelezen. Wel liet zijn partijgenoot en Europarlementariër Lubos Blaha vandaag van zich horen op Telegram. Daar wees hij opnieuw naar progressieve oppositiepartijen en journalisten die kritisch zijn op de regering. "Cintula is jullie creatie", schrijft Blaha. Bewijs voor daadwerkelijke verbanden is nog niet gepresenteerd.

Volgens een psychiatrisch onderzoek dat vandaag tijdens de zaak werd aagehaald, zou de 72-jarige schutter psychische problemen hebben. Toch zou hij door hebben gehad wat de gevolgen van zijn daad konden zijn.

Een getuigenverklaring van een oude vriend van Cintula schetst een beeld van een verbitterde man. Discussies over politiek eindigden altijd in ruzie, vertelt hij. Uiteindelijk liep hun vriendschap stuk door verschillende meningen over de oorlog in Oekraïne.

Morgen gaat de zaak verder. Mocht Cintula veroordeeld worden voor terrorisme, dan hangt hem een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd.

Het Internationaal Strafhof in Den Haag beveelt de arrestatie van twee leiders van de Taliban in Afghanistan vanwege de vervolging van meisjes en vrouwen. De eerste is de hoogste geestelijk leider van de Taliban, Haibatullah Akhundzada, de ander de hoogste rechter, Abdul Hakim Haqqani.

Het hof zegt dat op redelijke gronden kan worden aangenomen dat de twee opdracht hebben gegeven voor een misdaad tegen de menselijkheid door de vervolging van meisjes, vrouwen en andere personen die zich niet aanpassen aan de genderopvattingen van de Taliban, zoals lhbti'ers. Daarnaast worden de twee beschuldigd van vervolging van personen die opkomen voor meisjes en vrouwen.

De onderdrukking van vrouwen en meisjes in Afghanistan gaat volgens het hof gepaard met moord, gevangenzetting, marteling, verkrachting en verdwijningen. Ook is meisjes en vrouwen het recht ontnomen op onderwijs en privacy en worden hun allerlei vrijheden ontzegd, zoals de vrijheid van beweging, meningsuiting en religie.

Een jaar geleden vertelde de 23 jaar oude Marshal hoe haar leven onder de Taliban eruitziet:

De ultraconservatieve islamitische beweging nam in 2021 de macht over, toen de Amerikanen Afghanistan na twintig jaar verlieten. In eerste instantie deden de Taliban zich gematigd voor, maar sindsdien zijn mensenrechten en met name die van meisjes en vrouwen systematisch afgebroken.

Zo verbiedt de 'deugdwet' die in 2024 werd aangenomen het volgen van ander onderwijs dan basisonderwijs en het verlaten van het huis zonder begeleiding van de echtgenoot of een mannelijk familielid. Zelfs zingen in het openbaar is verboden, omdat vrouwenstemmen "te intiem" zouden zijn voor het openbare leven.

Internationaal Gerechtshof

Nederland, Duitsland, Canada en Australië zijn in september bij het Internationaal Gerechtshof een procedure begonnen tegen Afghanistan. Die gaat ook over het niet naleven van vrouwenrechten.

Het arrestatiebevel van het Strafhof maakt de zaak van Nederland en andere landen bij het Internationaal Gerechtshof sterker, zegt Thijs Bouwknegt, senior onderzoeker bij het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust-, en Genocidestudies.

"Hoe meer aanklachten hoe beter. Nu zegt een panel van strafrechters: we hebben genoeg materiaal gezien voor een arrestatiebevel voor een stelselmatige en wijdverspreide aanval tegen vrouwen."

Correspondent Zuid-Azië Devi Boerma

"De kans dat Akhundzada en Haqqani daadwerkelijk worden opgepakt is miniem. Beide leiders komen Afghanistan niet uit en het Strafhof heeft niet de middelen om hen zelf te arresteren. In die zin is het bevel voor hun arrestatie symbolisch.

Toch zijn naar het buitenland gevluchte Afghanen blij met de arrestatiebevelen, omdat de internationale gemeenschap het beleid tegen meisjes en vrouwen opnieuw in harde bewoordingen afkeurt."

Een snel oprukkende natuurbrand heeft de buitenwijken bereikt van Marseille, de tweede stad van Frankrijk. Zo'n twintig gebouwen zijn beschadigd, het vliegveld van de stad is sinds de middag gesloten en mensen in het gebied wordt aangeraden binnen te blijven vanwege de hevige rook. Wel is de situatie volgens het regionale bestuur "onder controle".

De vlammen slaan snel om zich heen door de harde wind en de brand is tot in het centrum van Marseille te ruiken. Dikke rookwolken hangen boven de stad. "De brand die begon in Les Pennes-Mirabeau heeft nu de poorten van Marseille bereikt", meldde de burgemeester van de havenstad eind van de middag.

Dit zijn beelden uit Marseille en omgeving:

Hij verwees naar de buurgemeente waar de natuurbrand vanmorgen begon na een autobrand. Les Pennes-Mirabeau ligt tussen het vliegveld van Marseille en de stad in. Op de luchthaven vertrekken en landen sinds de middag geen vliegtuigen meer. Vluchten worden omgeleid naar Nice, Nimes en andere regionale vliegvelden. Morgenochtend wordt een deel van de vluchten naar verwachting hervat.

Treinen die vanuit Marseille naar het noorden en westen zouden rijden, zijn vandaag vanwege de brand geschrapt. Die woedde ook vlak bij de rails in L'Estaque, een wijk in het noorden van de stad waar meerdere gebouwen uitbrandden. Treinen vanaf het belangrijkste station, Marseille-Saint-Charles, vertrekken nog wel naar het oosten, bijvoorbeeld naar Nice. Spoorwegmaatschappij SNCF waarschuwt dat het treinverkeer rond Marseille ook morgen nog zwaar ontregeld zal zijn.

De brand rond Marseille heeft inmiddels meer dan 700 hectare aan land verwoest, melden lokale autoriteiten. De brandweer is met veel mensen in touw om de vlammen onder controle te krijgen. Daarbij gebruiken ze overdag ook blushelikopters. Aan het begin van de avond meldde de hoofdcommandant dat de vlammen zich iets minder snel verspreiden, maar dat ze door de wind nog steeds flink wat meters kunnen maken.

Verderop in de omgeving van de stad Narbonne, 250 kilometer ten westen van Marseille, woedt sinds gisteren een brand die inmiddels 2000 hectare bos heeft opgeslokt. Ook hier waait het hard, met windstoten die oplopen tot 75 kilometer per uur. Vanwege de brand was een deel van de snelweg A9, tussen Narbonne en de Spaanse grens, eerder in beide richtingen afgesloten en golden beperkingen voor inwoners. Het is de derde brand in een week tijd in het departement Aude.

Catalonië

Ook in het noordoosten van Spanje heeft de brandweer door de sterke wind grote moeite met het blussen van de natuurbrand die daar woedt. De brand in Catalonië heeft in korte tijd al zo'n 3100 hectare grond verwoest in de regio Tarragona. In het gebied wonen zo'n 18.000 mensen, die nu met beperkingen te maken hebben.

"Het zijn nog steeds kritieke uren", zei de Catalaanse minister Parlon vandaag. "Het is tijd om burgers tot voorzichtigheid te manen." De Spaanse krant El País schrijft dat de rook van de brand vanochtend tot in de provincie Alicante te zien was, zo'n 400 kilometer verderop.

Een ex-politieagent uit Alkmaar is veroordeeld tot anderhalf jaar cel voor het lekken van informatie uit politiesystemen. De 36-jarige hondenbegeleider van de Amsterdamse politie, Fouad el A., deed dit op verzoek van zijn broer. De rechtbank legde die broer 5,5 jaar cel op.

De oud-agent is onder meer veroordeeld voor schending van het ambtsgeheim, computervredebreuk en passieve omkoping. El A. zocht tegen betaling in de politiesystemen naar kentekennummers en informatie over personen. Hij gebruikte hiervoor accounts van collega's, zonder dat zij dit wisten.

Ook deelde hij tussen september 2022 en april 2024 informatie over lopende politieonderzoeken met zijn broer, die dat weer doorgaf aan criminelen. In totaal ontving de agent 5000 euro voor het doorspelen van de informatie, schrijft de regionale omroep NH.

Onder druk gezet

Tijdens de zitting eind juni zei de oud-agent dat hij onder druk handelde van criminelen. Volgens de rechtbank is daar niets van gebleken.

De rechter legde hem een lagere straf op dan de 3,5 jaar die het Openbaar Ministerie had geëist. Daarbij is rekening gehouden met het feit dat de oud-agent nooit eerder is veroordeeld. Ook vindt de rechtbank dat de zaak grote gevolgen heeft voor zijn privéleven.

Ander onderzoek

De verdachten kwamen in beeld toen in een ander onderzoek gelekte politie-informatie opdook. De 27-jarige broer van de oud-agent handelde volgens de rechtbank samen met een 22-jarige man in drugs en medicijnen. Ook maakten zij zich schuldig aan witwassen.

De 22-jarige man is ook veroordeeld voor het bezit van een automatisch wapen. De man kreeg vijf jaar cel opgelegd.

Ook over de wet die de woningbouw moet versnellen, moet een extra advies komen van de Raad van State. Dat vindt een meerderheid van de Eerste Kamer. Senatoren zijn bezorgd dat een toegevoegd amendement "discriminatoir" is.

Het gaat om de PVV-toevoeging dat het wordt verboden om statushouders (asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben gekregen) voorrang te geven op sociale huurwoningen, ook al is hun situatie nijpend.

Een meerderheid van de Tweede Kamer kon zich vinden in het toegevoegde amendement.

Het kabinet was al van plan om statushouders louter op grond van hun verblijfsstatus geen voorrang meer te geven. Maar dit amendement gaat minister Keijzer (Volkshuisvesting) wel ver, zei ze gisteren in de Senaat. De kern is daarbij volgens haar dat het verboden wordt om voorrang te geven aan statushouders, ook als daar een andere goede reden voor is.

Dakloos of ziek

Daarmee krijgen statushouders dus een slechtere positie dan andere mensen: zij kunnen helemaal geen urgentieverklaring meer krijgen, ook niet als ze bijvoorbeeld dakloos zijn of ziek. Linkse oppositiepartijen in de Tweede Kamer die eerder nog voor de wet wilden stemmen, haakten door deze wijziging uiteindelijk af.

Keijzer (BBB) zei gisteren in de Eerste Kamer, die de wet nog moet behandelen, dat ze onderzoekt of de wet met het amendement "überhaupt uitvoerbaar is" of dat het "bij de eerste de beste rechter strandt omdat dit discriminatoir is".

Illegaliteit

De Eerste Kamer wil nu dat de Raad van State, de belangrijkste juridische adviseur van het kabinet, zich hierover buigt. Senatoren willen dat Keijzer om dat extra advies vraagt. In een reactie zegt de minister nog te bekijken of ze dat gaat doen, maar ze benadrukt dat ook zij zorgen heeft over het amendement.

In september, als de Eerste Kamer weer bijeen komt, moet duidelijk worden wat dit allemaal betekent voor deze wet, waar zonder de wijziging zeer waarschijnlijk voldoende steun voor was geweest.

De nieuwe woningwet is bedoeld om de woningbouw een impuls te geven, onder meer doordat de minister van Volkshuisvesting meer te zeggen krijgt over het aantal te bouwen huizen en waar die komen te staan.

Rond een andere veelbesproken wet die ook vorige week werd aangenomen in de Tweede Kamer, speelt iets soortgelijks.

30 euro voor een pizza en minstens 200 euro voor een hotelovernachting. Nederlandse voetbalfans die morgenavond de EK-wedstrijd tegen Engeland willen zien in Zwitserland, moeten een dikke portemonnee meebrengen. De wedstrijd wordt gespeeld in Zürich en die stad staat bovenaan in menig lijstje van duurste Europese steden.

Dat is ook te merken bij de UEFA-fanzone in het centrum van de Zwitserse stad. Daar betaal je voor een glaasje frisdrank omgerekend zo'n 8 euro.

"Voor twee afhaalpizza's waren we al bijna 40 euro kwijt. Daar schrokken we wel een beetje van", zegt Yara (19), die samen met vriendin Ruby de wedstrijden van Oranje volgt. De twee Nederlandse vrouwen zijn al een paar dagen in Zürich. "We zijn ook op zoek geweest naar een leuk magneetje", vertelt Ruby. "Maar zelfs dat is best prijzig: 10 euro. Dat vond ik toch wel een beetje heftig."

Wie wil besparen, moet creatief zijn. Yara vertelt dat ze hun verblijf regelden via een speurtocht van haar moeder op Airbnb. "We hebben nu een klein appartement, met eigen keukentje, voor zo'n 300 euro per persoon voor zeven dagen." Het appartement ligt niet in Zürich zelf, maar in het nabijgelegen Regensdorf, een treinreis van een half uur. "Je kan gratis reizen op wedstrijddagen, dus toen Nederland in Luzern speelde zijn we daar ook een dag geweest."

Engelse fans schrikken ook

Niet alleen Nederlandse supporters merken de hoge prijzen. Ook fans van Oranjes tegenstander Engeland klagen erover. "Een pizza hier is 20 à 30 frank. Dat is het dubbele van thuis", zegt een Engelse bezoeker bij de fanzone in Zürich.

Ook voor Bas Veenendaal, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Zürich, wennen zulke prijzen niet. Hij woont en werkt al 45 jaar in de Zwitserse stad.

Voor de vereniging organiseert Veenendaal activiteiten als Koningsdag, haringparty's en bitterballenborrels. "Uit eten is vreselijk duur. Onder de 60 frank (64 euro, red.) lukt het 's avonds niet. En als je een beetje degelijk eet, ben je zo 100 frank kwijt." Voor een halve liter bier in het centrum betaal je ongeveer 10 euro.

Zijn tips: overnacht in een van de randgemeenten van Zürich en kom dan met de trein. En koop je eten bij de supermarkten om het nog enigszins betaalbaar te houden.

Correspondent Midden-Europa Chiem Balduk:

"Over de Zwitserse toerismesector komen veel goednieuwsberichten naar buiten. Dat komt vooral doordat het Alpenland in trek is bij de Amerikaanse, Chinese en Indiase bovenklasse. Daartegenover staat dat de rek bij de toeristen uit Europese buurlanden er een beetje uit is, juist vanwege de hoge kosten. Zeker vanuit het belangrijkste land, Duitsland, is een dalende trend zichtbaar.

Zwitserland grijpt dit EK dan ook aan om weer onder de aandacht te komen bij de rest van Europa. Bij het toernooi worden voortdurend beelden vertoond van prachtige Zwitserse landschappen, pittoreske steden en bijzondere treinreizen. Veelzeggend waren de openingswoorden van de bondspresident in haar welkomswoordje: "Als je ergens moet verliezen, laat het dan in Zwitserland zijn."

Zürich mikt vanwege die hoge prijzen vooral op toeristen in het wat hogere segment, zegt Michael Müller van het lokale toerismebureau. "De stad is niet goedkoop, dat weten we. Maar wij richten ons op de kwaliteitstoerist. Niet op massatoerisme en vrijgezellenfeesten. Dat is voor ons ook een bescherming tegen overtoerisme."

Volgens Müller is bovendien niet alles duur. "Je kunt wandelen bij de rivier of zwemmen in het meer, dat kost niets. En bovendien is alles hier van hoog niveau."

De toeristen blijven Zürich en de rest van het land overigens gewoon opzoeken. Vorig jaar noteerde Zwitserland met 42,8 miljoen een recordaantal hotelovernachtingen.

Akon City: zo moest de droomstad van de Amerikaans-Senegalese r&b-ster Akon (bekend van hits als Smack That en Lonely) gaan heten. Vlak bij het dorpje Mbodiène, zo'n 100 kilometer ten zuiden van de Senegalese hoofdstad Dakar, wilde hij een glimmende metropool van ruim 5 miljard euro bouwen.

Het is er nooit van gekomen. Afgelopen week trok de Senegalese toerisme-autoriteit, die een deel van het project zou financieren, de stekker eruit.

De eerste steen van Akon's futuristische stad werd in 2020 gelegd, nadat hij zijn plannen in 2018 had gepresenteerd. De belofte van Akon was gigantisch: op 800 hectare zou de op hernieuwbare energie werkende 'Akon City' bestaan uit onder meer glanzende wolkenkrabbers, een winkelcentrum en filmstudio's.

In een gelikte promotievideo die hij vier jaar geleden publiceerde werden onder meer ook een school, een politiebureau en een ziekenhuis uitgelicht. Het deed veel mensen denken aan Wakanda, de fictieve, futuristische Afrikaanse natie uit de Marvel-kaskraker Black Panther

Maar journalisten die de afgelopen jaren in Mbodiène gingen kijken, zagen dat er in 'Akon City' nog helemaal niet was gebouwd. Op het grasland scharrelen wat koeien en geiten. In 2023 is een begin gemaakt aan een welkomstcentrum dat tot op heden niet is afgebouwd.

Land onteigend

Het is onduidelijk waarom Akon City nooit van de grond is gekomen. Maar vast staat dat er vanaf het begin van het project allerlei problemen waren. Akon zou schulden hebben, waardoor er in de VS rechtszaken tegen hem liepen.

Ook waren niet alle inwoners van Mbodiène blij met de komst van Akon City. Zij zeiden dat ze al jaren tevergeefs wachtten op een vergoeding voor stukken land die waren onteigend door de Senegalese overheid.

Ook de Akoin, de cryptomunt van Akon, was geen succes. Nog altijd wachten investeerders op hun geld. Akon stelde dat de munt "niet goed werd beheerd" en dat hij daar "de volledige verantwoordelijkheid" voor nam. Sinds de marktintroductie in 2020 is de waarde van de Akoin sterk gedaald. De prijs zakte van 0,58 dollar per Akoin in februari 2021 naar 0,0007 dollar in november 2023.

Afgelopen week hakte de Senegalese overheid de knoop door: Akon City lag te lang "onherstelbaar" stil, waardoor het doek voor de stad nu definitief valt. In een interview met het Senegalese persagentschap APS zei het hoofd van toerisme-autoriteit Sapco dat "een gebrek aan financiering en de stopzetting van de bouwwerkzaamheden" de belangrijkste redenen voor het besluit waren. "Het Akon City-project bestaat niet meer."

Volgens Sapco werken zij met Akon nog wel samen aan een "realistischer" ontwikkelingsproject voor dezelfde locatie.

Quincy Promes mag het hoger beroep in de zaken waarvoor hij is veroordeeld niet in vrijheid afwachten. Hij blijft voorlopig vastzitten. Dat heeft het gerechtshof in Amsterdam besloten in een voorbereidende zitting. Het hof zegt dat er nog steeds sprake is van vluchtgevaar. Bovendien zijn de feiten waarvoor hij is veroordeeld zo ernstig, dat voorlopige vrijlating tot maatschappelijke onrust zou leiden.

De oud-voetballer van Ajax en ex-international is eerder veroordeeld voor cocaïnesmokkel en het neersteken van zijn neef. In het hoger beroep zijn de zaken samengevoegd.

Promes werd vorige maand uitgeleverd door de Verenigde Arabische Emiraten en is toen direct in Nederland gevangengezet. Promes, die op de voorbereidende zitting aanwezig was, blijft erbij dat hij onschuldig is.

Met dit toestel werd Promes vorige maand uitgeleverd aan Nederland:

De advocaat van Promes, Cem Polat, zegt dat de voetballer in de Verenigde Arabische Emiraten "onder erbarmelijke detentieomstandigheden" heeft vastgezeten.

Volgens Polat is die periode voor de voetballer "een wake-upcall geweest. Hij kwam tot het inzicht dat hij zo spoedig mogelijk naar Nederland wilde komen. Toen Promes in Dubai vrijkwam in afwachting van zijn uitlevering, is hij volgens Polat niet op de vlucht geslagen. "Hij is aangehouden op het adres dat hij had opgegeven."

Bovendien is Promes volgens zijn advocaat geen doorsneeverdachte en daardoor is vluchten haast onmogelijk. "Er is een hoop media-aandacht en je wordt eigenlijk overal herkend."

Ook met het oog op zijn kinderen zou Promes volgens zijn advocaat niet vluchten. "Er moet geld verdiend worden en dat is er momenteel niet."

Bewijzen

Promes werd in 2024 bij verstek veroordeeld tot zes jaar cel voor het smokkelen van ruim 1350 kilo cocaïne. Een jaar daarvoor kreeg hij anderhalf jaar cel voor het neersteken van zijn neef op een familiefeest. Beide straffen moet hij nog uitzitten.

Uit een aantal onderschepte cryptoberichten bleek dat Promes zich intensief bemoeide met cocaïnesmokkel. Het ging om twee partijen die in een lading zeezout uit Brazilië werden verscheept. Op basis van verklaringen en locatiegegevens werd vastgesteld dat de voetballer betrokken was bij de smokkel.

In het geruchtmakende Post Office-schandaal in het Verenigd Koninkrijk hebben zeker dertien mensen een eind aan hun leven gemaakt. Ten minste 59 mensen hebben dat overwogen. Zo'n 1000 medewerkers zijn gerechtelijk vervolgd, die op enkele tientallen na allemaal zijn veroordeeld. Duizenden werden geschorst en in veel gevallen ook ontslagen.

Dat blijkt uit een nieuw rapport dat is opgesteld door een onderzoekscommissie onder leiding van de oud-rechter Wyn Williams. De affaire, die in impact doet denken aan het Nederlandse toeslagenschandaal, speelde tussen 1999 en 2015. De talloze medewerkers die werden vervolgd werden beticht van verduistering of valsheid in geschrifte.

Ten onrechte, zo bleek, want in werkelijkheid was er sprake van een computersysteem dat niet functioneerde. De leiding van de Post Office, een staatsbedrijf, en softwarefabrikant Fujitsu "wisten daarvan, of hadden daar op zijn minst van kunnen weten", schrijft de commissie.

Het computerprogramma was rond de eeuwwisseling aangeschaft om de omzetten van postkantoren in het hele land geautomatiseerd bij te houden. Toen er grote bedragen leken te ontbreken beschuldigde de leiding postkantoorhouders van verduistering en dwong hen om geld terug te betalen dat ze dus niet gestolen hadden.

Correspondent VK Fleur Launspach:

"Duizenden filiaalmanagers van postkantoren kregen te maken met onverklaarbare kastekorten die uit hun boekhoudsysteem kwamen rollen. Allemaal kregen ze te horen: u bent de enige met dit boekhoudprobleem, ze moesten het zelf oplossen.

Ze werden onterecht beschuldigd van diefstal en fraude, terwijl het juist het boekhoudsysteem was dat fouten maakte. Velen verloren hun spaargeld, hun baan, hun eer. Ruim 200 belandden in de gevangenis. Sommigen pleegden zelfmoord.

Uit onderzoek blijkt dat de Post Office wist dat het systeem niet klopte, maar toch bleef procederen. Liever hield men vast aan het imago van een onfeilbaar staatsbedrijf dan onschuldigen te beschermen.

Dit schandaal is een verhaal van onrecht jegens gewone, hardwerkende Britten die vermalen werden door een machtig systeem."

Dat heeft jaren geduurd. De falende software bleef al die tijd in gebruik, de totale kosten voor de belastingbetaler bedroegen bijna 700 miljoen euro. Het leidde ertoe dat de ten onrechte beschuldigden failliet gingen, hun huis kwijtraakten, aan de drank raakten of dus zelfs overgingen tot zelfdoding. Velen werden met de nek aangekeken door hun omgeving, evenals hun gezinsleden.

De zaak kwam pas vorig jaar hoog op de agenda nadat er op ITV een gedramatiseerde documentaire over was uitgezonden. Mr. Bates vs The Post Office was gebaseerd op verhalen van de slachtoffers en leidde tot grote publieke verontwaardiging.

Er zijn verschillende programma's opgetuigd voor compensatie van de slachtoffers, maar de uitvoering daarvan verloopt in veel gevallen moeizaam. De Britse overheid, de Post Office en Fujitsu gaan nu samen nog een nieuw systeem ontwikkelen om de gedupeerden tegemoet te komen.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten erover helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Een van degenen die zich hebben ingezet voor genoegdoening van de slachtoffers, voormalig postkantoorhouder Jo Hamilton, zegt in een reactie bij de BBC dat het rapport "de volle omvang van de verschrikkingen toont waar ze ons aan hebben blootgesteld".

De Post Office gaat door het stof voor dit "beschamende hoofdstuk in onze geschiedenis". "We maken onvoorwaardelijk excuses voor het leed dat de Post Office de filiaalhouders en hun dierbaren heeft berokkend."

Podcast

Beluister hier een aflevering van podcast De Dag over het Post Office-schandaal.