NOS Nieuws - Algemeen

Een groep ex-leden van evangeliegemeente De Deur komt in verzet tegen die kerk. Ze hebben de stichting De Deur Uit opgericht, omdat ze de kerk een gevaarlijke sekte vinden, schrijft De Stentor.

De Deur is een uit Amerika overgewaaide evangeliebeweging die hier in de jaren 70 begon in Zwolle. Op dit moment zijn er ruim zestig vestigingen in Nederland.

De Stentor sprak met meerdere ex-leden en familieleden. Zij zeggen dat De Deur hen van hun vrije wil beroofde en hun leven overnam. Dat leidde tot trauma's bij een groot deel van hen.

De krant schetst een beeld van een kerk die nieuwe leden aanvankelijk een warm welkom biedt en voor ze zorgt. Maar langzamerhand zou die zorg omslaan in een steeds strakkere controle over het leven van de leden.

Machtige leider

De pastor is de grote leider van de gemeenschap. Samen met zijn vrouw bepaalt hij hoe de leden moeten leven. Zo moeten ze toestemming vragen met wie ze een relatie kunnen aangaan en kunnen trouwen. "We zouden trouwen, maar de pastor zag 'donkere wolken'. Ik kon het maar beter uitmaken", zegt een ex-lid tegen de krant.

In het algemeen heeft de vrouw binnen de gemeenschap een volgzame rol ten opzichte van de man. Ook is een huwelijk alleen toegestaan tussen man en vrouw en is seks voor het huwelijk taboe binnen De Deur.

Seksueel misbruik

De 31-jarige Joel Crosby zat vanaf zijn geboorte bij De Deur en maakte zich er zes jaar geleden van los. Dat deed hij na een schandaal rond de pastor. Er werd aangifte tegen hem gedaan van seksueel misbruik. De pastor had een relatie met een vrouw binnen de kerk en zou misbruik hebben gemaakt van zijn machtige positie.

Hij werd in een strafzaak vrijgesproken, omdat er volgens de rechter geen sprake was van een machtsverhouding, maar hij moest wel opstappen als kerkleider.

Crosby maakte zich met moeite los van de kerk en verdiepte zich in de ervaringen van ex-leden wereldwijd. Hij schreef er een boek over en zegt dat veel mensen moeite hebben hun leven weer op te pakken.

Angstevangelie

Nu heeft Crosby stichting De Deur Uit opgericht, om "tegengif te bieden". "Ik zie het als mijn plicht te laten zien dat dit een sektarische organisatie is", zegt hij tegen de krant.

De bedoeling is dat ex-leden steun bij elkaar kunnen vinden en dat misstanden binnen de kerk zichtbaar worden. "Het is een kerk die drijft op angstevangelie. Een perfecte omgeving voor narcisten. Zolang dat niet wordt aangepakt, verandert er niets", zegt Crosby.

De huidige leider van De Deur, Nomdo Schuitema, herkent zich niet in de aantijgingen. "We hebben 4000 kerken, we bestaan 50 jaar, er gebeuren soms dingen en er zijn altijd niet-blije mensen."

Op de Amsterdamse Albert Cuypmarkt is een handhavingsactie gaande omdat er signalen van mensenhandel en een zwartgeldcircuit zijn binnengekomen bij de Nederlandse Arbeidsinspectie. Er zijn drie mensen aangehouden, bevestigt de politie.

Ook op een andere plek zijn controles, maar een woordvoerder wil niet zeggen waar dat is.

Bij dit soort inspecties wordt onder meer gecontroleerd of de mensen die aan het werk zijn überhaupt mogen werken en of ze op de juiste manier betaald krijgen. De inspectie zegt dat dit soort handhavingsacties vaker worden uitgevoerd bij werkgevers binnen. Nu valt het meer op omdat het op straat gebeurt.

Kraamzetters

Volgens De Telegraaf focust het onderzoek zich op de kraamzetters van een specifiek bedrijf. Dat bedrijf regelt elke dag dat de markt op- en afgebouwd wordt. Er zouden signalen zijn binnengekomen dat arbeidskrachten van het bedrijf illegaal in Nederland verblijven. Het zou gaan om mensen uit India.

Ook zou nagekeken worden of alle inkomsten van het bedrijf terug te vinden zijn in de boekhouding.

De gemeente Amsterdam werkt sinds 2022 samen met het bedrijf dat de markt op- en afbouwt.

Op het Indonesische eiland Flores is de vulkaan Lewotobi Laki-Laki opnieuw uitgebarsten. De vulkaan spuwde vulkanisch materiaal de lucht in tot een hoogte van 18 kilometer. In dorpen rond de vulkaan dwarrelt as neer.

De geologische dienst van Indonesië zegt dat de vulkaan een lawine van gaswolken uitspuwde tijdens de uitbarsting. Er zijn geen meldingen over slachtoffers.

Dit zijn beelden van de uitbarsting:

De dienst die in Indonesië de vulkanen monitort, had de alarmstatus van Lewotobi Laki-Laki vorige maand al verhoogd naar het hoogste niveau. Ook werd een groter gebied ontruimd. Het gaat om een straal van 7 kilometer om de vulkaan. Dat werd gedaan omdat de uitbarstingen steeds vaker voorkwamen.

Negen slachtoffers

In november vorig jaar kwamen negen mensen om het leven en raakten tientallen mensen gewond na een uitbarsting van de vulkaan.

In maart van dit jaar was er weer een uitbarsting, waardoor het vliegverkeer ontregeld raakte. Tientallen vluchten van en naar het eiland Bali werden geannuleerd vanwege een grote aswolk van 1 kilometer hoog. In nabijgelegen dorpen lagen de straten vol met as, grind en zand. Er waren geen slachtoffers.

Indonesië ligt in een gebied met hoge seismische activiteit, ook wel de Pacifische Ring van Vuur genoemd.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft 10 uur, 52 minuten en 23 seconden aan beelden van een beveiligingscamera vrijgegeven om te bewijzen dat de veroordeelde pedoseksueel Jeffrey Epstein niet in zijn cel is vermoord. Het beeld is vooral interessant om wat er niet op is te zien: er is geen enkele aanwijzing dat er iemand anders dan Epstein aanwezig was op het moment van zijn dood.

Epstein was begin juli 2019 opgepakt na nieuwe berichten over kindermisbruik. Hij had in 2008 al eens schuld bekend na eerdere beschuldigingen, in ruil daarvoor waren hem 13 maanden minimale vrijheidsbeperkingen opgelegd. Bij het nieuwe onderzoek werden echter honderden foto's gevonden van minderjarige meisjes die de zakenman zou hebben misbruikt. Een lange celstraf dreigde.

Op 10 augustus werd Epstein bij het uitdelen van het ontbijt dood gevonden in zijn cel. Onmiddellijk rezen er vragen of hij niet uit de weg was geruimd om machtige vrienden te beschermen.

De steenrijke Epstein was namelijk in verband gebracht met verschillende beroemdheden. Hij kende bijvoorbeeld Donald Trump uit het societyleven van New York en was met hem gefilmd op een feestje.

Ook oud-president Clinton bleek meermaals te hebben meegevlogen in zijn privéjet, die ook wel de Lolita Expres werd genoemd omdat hij er minderjarige meisjes mee naar zijn privé-eiland vloog. Clinton liet meteen weten dat hij "niets weet van de vreselijke misdaden". De Britse prins Andrew moest zich terugtrekken uit het openbare leven vanwege zijn nauwe banden met de New Yorker.

De samenzweringstheorieën werden versterkt door verhalen over verbijsterende incompetentie in het cellenblok waar Epstein werd vastgehouden. Bewakers sloegen geregeld hun rondes en het verplichte appel over en zaten op de werkcomputer te zoeken naar meubelkoopjes. Ze bleken zelfs enkele uren lang een tukje te hebben gedaan.

Bovendien was er een defect aan cruciale beveiligingscamera's: die gaven wel beelden door, maar bij de helft van de camera's werden die niet opgeslagen. Juist het exemplaar dat op de cel van Epstein was gericht, bleek niets te hebben vastgelegd. Ook was Epstein tegen het advies van een psycholoog alleen in een cel geplaatst, terwijl hij al eens een poging tot zelfdoding had gedaan.

Complotdenkers vonden het allemaal te toevallig en geloofden dat Epstein uit de weg was geruimd. Onder hen was bijvoorbeeld podcaster Dan Bongino, oud-politieagent en de huidige onderdirecteur van de FBI. In januari 2024 noemde hij berichten dat Epstein vermoord was omdat hij mensen kon chanteren "superbelangrijk".

Hij nam het media kwalijk dat er niet meer onderzoek werd gedaan naar de zaak. "Misschien komt het omdat ik zelf rechercheur ben geweest, maar ik vind het verbazingwekkend hoe weinig mensen verbanden kunnen leggen."

Toen Trump hem begin dit jaar aanstelde bij de FBI, haalde Bongino al bakzeil. "Ik heb de zaak nog eens bekeken en Jeffrey Epstein heeft zichzelf gedood", luidde nu zijn conclusie, precies zoals uit eerder officieel onderzoek al was gebleken. "Er is geen DNA, geen audio, geen vingerafdrukken, geen verdachten, geen handlangers, geen tips, helemaal niets."

De opmerkingen werden hem niet in dank afgenomen door fanaten die geloven in een complot. Juist in Trumps eigen achterban tieren samenzweringstheorieën als QAnon en Pizzagate welig. Ook nu zoeken diehards naar redenen waarom de vrijgegeven videobeelden geen sluitend bewijs kunnen zijn.

Geen verdere aanknopingspunten

Voor Bongino was de video wel belangrijk bewijs. Hoewel de cel zelf daarop niet te zien is, werd de gemeenschappelijke ruimte erbij wel urenlang vastgelegd. Iemand met snode plannen had langs deze camera moeten komen om bij Epsteins cel te komen.

Op de beelden is te zien dat er van 19.40 uur op 9 augustus tot 06.30 uur de volgende ochtend niets gebeurt waar geen verklaring voor is. Je ziet de cipiers bezig, er lopen soms wat gedetineerden door beeld, maar aanwijzingen dat iemand bezig was Epsteins zelfmoord in scène te zetten zijn er niet.

Nieuwssite Axios meldt daarnaast dat ook een herevaluatie door Justitie van ander bewijsmateriaal geen aanknopingspunten heeft opgeleverd. Er is geen bewijs dat Epstein een contactenlijst bijhield waarop andere verdachten te vinden zouden zijn, of dat hij van plan was iemand uit zijn omgeving af te persen. "Er is geen bewijs dat onderzoek naar derden rechtvaardigt."

Terloops merkt Axios nog wel op dat een vraag onbeantwoord blijft die Elon Musk vorige maand opwierp bij zijn verschroeide-aarderuzie met president Trump: "Tijd om een bommetje te droppen: Donald Trump komt voor in de Epstein-files", twitterde hij rancuneus toen zijn vriendschap met de president implodeerde.

Nadat de twee een dag later een voorzichtige vrede hadden gesloten, verwijderde hij het bericht met een minimale uitleg. "Ik heb spijt van sommige berichten over president Trump. Die gingen te ver."

39 activisten zijn vannacht drie slachthuizen in Apeldoorn binnengedrongen. Hierdoor ligt de productie op de locaties stil. Het gaat om leden van de Franse dierenrechtenorganisatie 269 Libération Animale, meldt Omroep Gelderland.

Rond 02.45 uur kwamen de eerste meldingen binnen bij de politie. De actie vond plaats bij drie slachterijen die behoren tot de VanDrie Group. Het bedrijf verwerkt kalfsvlees en levert voornamelijk aan Franse supermarkten. De activisten zijn ook meerdere slachthuizen binnengedrongen in Frankrijk.

De actievoerders hadden zich vastgemaakt aan hekken en asfalt voor de ingang:

De activisten zouden zich hebben vastgeketend aan machines en transportbanden en blokkeerden de ingang van een van de slachterijen. De politie omsingelde de panden en zette de mobiele eenheid in om de actievoerders te verwijderen. Meerdere actievoerders zijn aangehouden voor huisvredebreuk.

'Doden om geld te verdienen'

"We protesteren tegen geweld tegen dieren. Ze discrimineren dieren alleen omdat het dieren zijn", zegt activist Mila tegen de regionale omroep. "Ze denken dat ze kunnen doden om geld te verdienen. Dat is niet goed en daar zijn we tegen. Dit moet gestopt worden." Ze benadrukt dat het belangrijk is om de bedrijven op de plekken waar de dieren zijn te raken, omdat het protest anders niet serieus wordt genomen.

Het bedrijf keurt in een reactie de inval van de activisten af en stelt dat het zich houdt aan de regels: "Diergezondheid, dierenwelzijn en voedselveiligheid staan daarbij centraal".

In 2021 werd ook al een slachterij in Apeldoorn bezet door activisten.

De Amerikaanse president Trump en de Israëlische premier Netanyahu ontmoeten elkaar vandaag in de Oval Office. Daar moet blijken of de innige bondgenoten en politieke geestverwanten ook uiterst heikele kwesties kunnen tackelen.

"Jij bent de persoon die het kan waarmaken", drukte Edan Alexander president Trump donderdag op het hart. De voormalige Amerikaans-Israëlische gijzelaar doelde op de vrijlating van de gijzelaars die nog in handen zijn van Hamas, en een staakt-het-vuren in Gaza. Volgens Israël zijn er nog 22 gijzelaars in leven en moeten de stoffelijke overschotten van 28 gijzelaars nog overgedragen worden vanuit Gaza.

Nobelprijs voor de Vrede

Voor Trump staat zijn persoonlijke prestige op het spel. Hij hengelt al jaren naar de Nobelprijs voor de Vrede. Nu zijn pogingen om Poetins aanvallen op Oekraïne te beteugelen zijn mislukt, zou een vredesbestand in Gaza hem goed uitkomen.

Trump voelt de druk van de Arabische Amerikanen, die hem bij de verkiezingen in het zadel hielpen. Zij eisen dat Trump zijn verkiezingsbeloften nakomt om vrede in Gaza tot stand te brengen. Zo niet, dan zullen Amerikaanse moslims electoraal met de Republikeinen afrekenen bij de tussentijdse verkiezingen, zeggen islamitische leiders tegen de NOS.

Netanyahu heeft op zijn beurt Trump hard nodig voor politieke steun, want Israël heeft zich door de oorlog in Gaza steeds meer geïsoleerd op het wereldtoneel. Ook leunt het land op de jaarlijkse Amerikaanse wapenleveranties ter waarde van miljarden.

Nieuw staakt-het-vuren

Hoewel Trump en Netanyahu het over veel zaken eens zijn, botsen ze over de humanitaire crisis in Gaza. De Amerikaanse president onderkent dat "veel mensen verhongeren" en wil dat komende week een staakt-het-vuren van zestig dagen van kracht wordt. Volgens Trump is Netanyahu al akkoord, maar die noemde de aanvullende voorwaarden van Hamas dit weekend nog "onaanvaardbaar".

De Palestijnen zouden wijzigingen hebben voorgesteld over de humanitaire hulp, de Rafah-grensovergang en het tijdschema waarop Israël zich terugtrekt uit de Gazastrook.

Trump zal concessies van Netanyahu vragen, maar die staat weer onder druk van de extreemrechtse partijen in zijn coalitie. Ze zullen niet toestaan dat hij ook maar een duimbreed toegeeft aan de eisen van Hamas.

Gijzelaars

Het Amerikaanse voorstel lijkt op eerdere plannen, maar spreidt de vrijlating van gijzelaars meer uit en geeft uitzicht op verlenging van een staakt-het-vuren als na twee maanden nog geen permanente vredesovereenkomst is bereikt.

Ook humanitaire hulp van de Verenigde Naties en andere internationale organisaties zou weer op gang moeten komen. De huidige voedselverstrekking door een Amerikaans-Israëlische organisatie verloopt chaotisch en er vallen doden bij de verdeelpunten doordat Israëlische militairen op Palestijnen schieten.

Een lokale cameraploeg bracht de omstandigheden op verzoek van de NOS in beeld, bekijk de video hieronder:

Trump voelt zich verwant aan de Israëlische premier die net als hij al jarenlang verwikkeld is in slepende juridische gevechten. Hij noemt de corruptie-aanklachten tegen Netanyahu "een belachelijke heksenjacht". Ook prijst hij de Israëlische premier voor zijn aanvallen op Iran: "Bibi en ik zijn samen door een hel gegaan (...) en Bibi had niet beter, scherper of sterker kunnen handelen".

Een opmerkelijke lofzang, want Trump stuurde juist aan op een diplomatieke, geweldloze oplossing voor de uraniumverrijking door Iran. Zijn gezant Steve Witkoff stond in de startblokken voor onderhandelingen in Oman toen Israël onlangs zijn luchtoorlog startte tegen Iran, waarbij ook de legertop en kerngeleerden doelwit waren. Daarmee torpedeerde Netanyahu de Amerikaans-Iraanse onderhandelingen.

F-woord

De VS nam onmiddellijk afstand van de Israëlische aanval, maar door Netanyahu's wapengekletter voelde Trump zich kort daarna genoodzaakt mee te doen aan de aanval op Iran. Met B-2-bommenwerpers werden nucleaire complexen in Fordo, Natanz en Isfahan aangevallen.

Ondanks een door de VS afgedwongen staakt-het-vuren bleef Israël Iran aanvankelijk bestoken, tot woede van Trump. Hij was zo boos dat hij het 'f-woord' gebruikte: "Dit zijn twee landen die elkaar al zo lang bevechten dat ze niet meer weten what the fuck ze aan het doen zijn."

In de video kun je dit opvallende moment terugzien:

Er waren meer wrijvingen tussen Trump en Netanyahu. Trump verweet Netanyahu na de terroristische aanvallen van Hamas op 7 oktober 2023 dat hij niet goed voorbereid was geweest. Trump neemt het Netanyahu ook kwalijk dat hij zich in 2020 op het laatste moment terugtrok uit een gezamenlijke operatie om de Iraanse generaal Qassem Suleimani uit te schakelen.

"Ik zal nooit vergeten dat Bibi Netanyahu ons heeft laten zitten, dat was vreselijk", zei Trump. Vandaag zal blijken of beide leiders het eens kunnen worden over de vervolgstappen voor de Gazastrook.

In de beruchte Australische 'paddenstoelenmoordzaak' is verdachte Erin Patterson door een jury schuldig bevonden aan moord en poging tot moord op vier leden van haar schoonfamilie. De twaalfkoppige jury acht bewezen dat ze hen giftige paddenstoelen liet eten.

De jury zat sinds vorige week maandag bij elkaar. Op de zevende dag van hun beraad zijn ze met dit unanieme oordeel gekomen. Patterson (50) krijgt later van een rechter de strafmaat te horen. Haar hangt een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd.

Er is de afgelopen weken veel gespeculeerd, maar over één ding waren de aanklager en de verdediging het eens: Patterson heeft haar schoonfamilie bij een lunch giftige paddenstoelen voorgeschoteld. Drie van haar vier lunchgasten overleden aan de gevolgen van de vergiftiging, een ander werd ernstig ziek.

Patterson heeft altijd volgehouden onschuldig te zijn. Volgens haar gaat het om een tragisch ongeluk.

De zogeheten 'paddenstoelenmoordzaak' heeft Australië én mensen ver daarbuiten de afgelopen maanden in een greep gehouden. Juryleden was door de rechter verboden alle mediaverslagen en podcasts over de zaak te volgen.

Beef wellington

De zaak begon twee jaar geleden. In juli 2023 nodigde Erin haar voormalige schoonouders Don en Gail Patterson bij haar thuis uit in Leongatha, een dorp op zo'n 130 kilometer van Melbourne. Ook Gails zus Heather en haar man Ian Wilkinson waren aanwezig. Hoewel Erin redelijk goed contact had met haar voormalige schoonfamilie, kwamen ze niet vaak bij elkaar over de vloer. Erin zou haar gasten hebben overtuigd te komen door te liegen dat ze kanker had.

Haar ex-man Simon was ook uitgenodigd, maar die zegde op het laatste moment af. Daar was ze verbolgen over, bleek uit sms'jes die in de rechtszaak openbaar werden gemaakt.

In de rechtszaal werd hun relatie verder uitgediept. Het stel ontmoette elkaar begin deze eeuw, trouwde en kreeg twee kinderen. In 2015 gingen ze uit elkaar. Aanvankelijk bleef het contact goed, ook met de voormalige schoonfamilie. Tot er eind 2022 onenigheid tussen Erin en Simon ontstond over betalingen en zorg voor de kinderen.

Toch kwam er in de zomer van 2023 die lunch. Op het menu stond een beef wellington, een traditioneel gerecht van rundvlees met een laagje fijngehakte champignons in bladerdeeg uit de oven. Niet lang na de lunch werden alle aanwezigen ziek.

Don en Gail Patterson, allebei 70 jaar oud, overleden enkele dagen na de lunch. Ook Gails 66-jarige zus Heather overleed. Na onderzoek bleek dat er groene knolamanieten in het voedsel verwerkt waren, ook wel doodskap genoemd. Het is een van de giftigste paddenstoelensoorten ter wereld.

Alleen Erin zelf en Heathers partner Ian overleefden de maaltijd. Ian lag wekenlang in een kunstmatige coma en kreeg een levertransplantatie. Erin meldde zich twee dagen na de lunch in het ziekenhuis met milde klachten. Er werden bij haar geen sporen van de giftige paddenstoel aangetroffen.

Patterson gaf in de rechtszaal al toe dat ze gelogen had over waar ze de paddenstoelen vandaan had gehaald. Aanvankelijk beweerde ze dat ze de gedroogde paddenstoelen had gekocht bij een Aziatische supermarkt. Maar uit onderzoek bleek later dat haar mobiele telefoon was gesignaleerd in een bos in de buurt.

Vlak voordat zij daar was, waren op die plek de bewuste paddenstoelen aangetroffen. Dat was gedocumenteerd op iNaturalist, een website voor natuurliefhebbers.

Ook bleek dat Patterson een voedseldroger had aangeschaft om de paddenstoelen te drogen, een feit dat ze eerst ontkende tegenover de politie. Na de dodelijke lunch bracht ze het apparaat naar de vuilstort.

Bij de behandeling van de zaak werden meer dan vijftig getuigen gehoord. Patterson verklaarde zelf onder meer dat ze van haar schoonfamilie hield en dat het nooit haar bedoeling was om hen kwaad te doen. De paddenstoelen waren volgens haar per ongeluk in het eten terechtgekomen. Ze zou ze uit een voorraadpot hebben gepakt waarin een mix van gekochte en geplukte paddenstoelen zaten.

Ook gaf ze aan al jaren te lijden aan boulimia, wat zou verklaren waarom zij als enige niet ernstig ziek werd. Ze zou na de lunch hebben overgegeven. Volgens haar verdediging raakte ze in paniek, omdat ze zich realiseerde dat haar acties konden wijzen op moord met voorbedachten rade. Haar advocaat drukte de jury op het hart dat ze "niet terecht staat omdat ze heeft gelogen". Toch zegt de jury nu dat er voldoende bewijs is voor een veroordeling.

Hoewel er nu een unaniem oordeel ligt, is Australië nog niet klaar met de zaak. De straf voor Patterson wordt op een later moment bepaald. En van de nog te verschijnen documentaires en boeken wordt waarschijnlijk gesmuld.

Goedemorgen! Vandaag gaat EU-voorzitter Von der Leyen in debat met het Europees Parlement, naar aanleiding van app-verkeer met de baas van Pfizer dat ze niet openbaar wil maken. En premier Schoof en minister Brekelmans van Defensie bezoeken de Poolse premier Tusk.

Eerst het weer: stevige buien met veel regen in korte tijd en kans op onweer. In Noord-Holland, Flevoland en Friesland waarschuwt het KNMI daarom voor wateroverlast. In de loop van de dag wordt het iets vaker droog. Bij een stevige wind wordt het fris met een graad of 19.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Israël heeft luchtaanvallen uitgevoerd op meerdere steden in Jemen. Ze waren volgens het leger gericht op Houthi-doelen in drie havensteden. Ook een energiecentrale is bestookt. Over schade of slachtoffers is nog niks bekend.

Volgens Israël werden de locaties gebruikt voor het transporteren van Iraanse wapens en voor het bestoken van Israëlische burgers met drones en raketten. Een paar uur na de aanvallen ging in Israël het luchtalarm weer af vanwege twee raketten uit Jemen. Het Israëlische leger voerde eerder op de avond ook al luchtaanvallen uit op doelen van Hezbollah in Libanon.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de stad Sderot in Israël kan je vanaf een heuvel Gaza liggen. Dagelijks komen veel mensen daar kijken.

Fijne dag!

Het komt zelden voor en alleen al daarom is het spannend: het debat vandaag over een motie van wantrouwen tegen de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen. De laatste keer dat de vertrouwensvraag gesteld werd, is ruim tien jaar geleden.

Aan het einde van de middag buigt het Europees Parlement (EP) zich in Straatsburg over de kwestie of 'VDL', zoals Von der Leyen in de wandelgangen wordt genoemd, door mag gaan met haar tweede termijn.

'Pfizergate'

Het draait allemaal om wat Pfizergate is gaan heten. Tijdens de coronacrisis stuurde Von der Leyen geheime sms'jes aan de baas van vaccinproducent Pfizer. De voorzitter van de Commissie onderhandelde over het kopen van bijna 2 miljard vaccins. Ze weigert de sms-berichten openbaar te maken. Ten onrechte, oordeelde de Europese rechter in mei.

De geheimhouding is een van de voorbeelden van het gebrek aan transparantie van Von der Leyen, stelt de indiener van de motie van wantrouwen, Gheorghe Piperea. De Roemeen is lid van de rechts-conservatieve fractie ECR, waar ook de Nederlandse SGP bij hoort.

Piperea verzamelde 72 handtekeningen (10 procent van de leden van het EP) die nodig zijn voor het indienen van een motie van wantrouwen. En hoewel dat niet verplicht is, zal Von der Leyen straks, samen met al haar Eurocommissarissen, bij het debat zijn, zeggen ingewijden tegen de NOS. Ze spreken van een duidelijk statement van de Commissie waaruit irritatie blijkt.

Kans klein dat Von der Leyen vertrekt

Donderdag is de stemming. Als de motie wordt aangenomen, moet volgens de regels de hele Commissie opstappen. Dat is nog nooit voorgekomen. Wel ruimde in 1999 de Commissie van Jacques Santer het veld, onder druk van een dreigende motie wantrouwen.

Spoileralert: zover zal het nu niet komen. De tweederdemeerderheid die nodig is, wordt donderdag bij lange na niet gehaald, verwachten Europarlementariërs. Van de Nederlanders laten alleen de PVV'ers weten dat ze vóór de motie gaan stemmen. De fractie is aangesloten bij de radicaal-rechtse Patriotten voor Europa, de derde partij van het EP.

Von der Leyens christendemocraten, veruit de grootste partij in het Europees Parlement, steunen de motie niet. Ook de sociaaldemocraten, de tweede partij, willen principieel niet meestemmen met de Roemeense indiener. Hetzelfde geldt voor de liberalen en de Groenen. Maar dat wil niet zeggen dat die dolenthousiast zijn over VDL.

Respect en onvrede

Aan de ene kant dwingt ze bij voor- en tegenstanders respect af voor de manier waarop ze de EU door de crises van de afgelopen jaren heeft geloodst. Dat ze de EU een duidelijk gezicht gaf, wordt ook gewaardeerd. Tegelijkertijd is er een breed gedragen onvrede over de manier waarop Von der Leyen bestuurt. Er is veel spanning en onderling wantrouwen, van links tot rechts wordt geklaagd.

In de wandelgangen van het gebouw van de Europese Commissie is te horen dat Von der Leyen haar Commissarissen aan de kant duwt en altijd alles zelf beslist. De Franse oud-Brexit-onderhandelaar Michel Barnier beschuldigt haar van "autoritaire neigingen". Ook veel Europarlementariërs voelen zich door haar gepasseerd.

Na de verkiezingen voor het Europees Parlement vorig jaar hielpen de sociaaldemocraten, de liberalen en het grootste deel van de Groenen, VDL aan een meerderheid voor haar tweede termijn. Ze beloofde de partijen toen nog een politieke middenkoers. Maar die zien nu met lede ogen aan hoe haar beleid steeds verder naar rechts opschuift. Ze verwijten Von der Leyen onder meer het Europese klimaatbeleid af te zwakken en stellen dat ze geen oog heeft voor de oorlogsmisdaden van Israël in Gaza.

Ook klinkt er kritiek op de koers van haar christendemocraten in het EP. Die sluiten regelmatig deals met de conservatief- en radicaal-rechtse partijen om mee te stemmen met wetsvoorstellen. Dat de vertrouwensvraag over Von der Leyen nu juist uit rechts-conservatieve hoek komt, laat zien dat die parlementariërs "onbetrouwbare partners" zijn die VDL het liefst "een mes in de rug steken" door het zwaarste politieke instrument in te zetten dat het EP heeft, klinkt het.

Middenpartijen zullen duidelijk maken dat hun steun voor Von der Leyen niet onvoorwaardelijk is en toezeggingen proberen los te krijgen, zoals minder deals over rechts en meer transparantie. Het feit dat Von der Leyen blijft weigeren de Pfizer-sms'jes vrij te geven, stemt veel Europarlementariërs niet hoopvol.

Er wordt dan ook flink gespeculeerd hoeveel Europarlementariërs donderdag uiteindelijk mee zullen stemmen met de motie van wantrouwen. Het gaat om een hoofdelijke telling, waarbij de parlementariërs één voor één kleur bekennen. Ook als de benodigde meerderheid niet gehaald wordt, kan afhankelijk van het aantal voorstemmers de politieke schade voor VDL toch aanzienlijk zijn.

In Schijndel (Noord-Brabant) is vannacht een vrouw overleden na een aanrijding met een voertuig. De bestuurder van het voertuig is na het ongeval doorgereden.

Het slachtoffer is een 79-jarige vrouw uit Rijnsburg. Ze werd rond 23.30 uur voor het laatst gezien en twee uur later als vermist opgegeven. Kort daarna vonden agenten haar lichaam langs de weg met zware verwondingen. Ze was toen al overleden.

De plek van het ongeval is afgezet voor sporenonderzoek. De politie roept iedereen die mogelijk informatie heeft over de dader of het voertuig op zich te melden.

Door een grote brand in een viswinkel in Amsterdam Nieuw-West zijn meerdere woningen ontruimd. De brand is inmiddels geblust, niemand raakte gewond.

De brandweer kreeg rond 01.00 uur een melding over de brand in de winkel. "De brand woedde in een viswinkel en was in eerste instantie lastig bereikbaar door rolluiken die voor de ramen zitten", meldt de brandweer.

Vanwege de rook die vrijkwam zijn twaalf portiekwoningen ontruimd. De brandweer riep mensen in de omgeving op ramen en deuren gesloten te houden. Rond 02.30 uur meldde de brandweer dat de brand was geblust. Alle bewoners van de ontruimde woningen mogen terug naar huis.

De oorzaak van de brand is nog niet bekend. De komende uren zegt de brandweer nog bezig te zijn met nablussen en sloopwerkzaamheden. De viswinkel heeft aanzienlijke brandschade opgelopen, de naastgelegen kapperszaak heeft vooral waterschade.

Israël heeft luchtaanvallen uitgevoerd op meerdere steden in Jemen. Volgens het Israëlische leger waren de aanvallen gericht op Houthi-doelen in havensteden Hodeida, Ras Isa en Salif. Ook een energiecentrale in Ras al-Khatib is bestookt. Het is nog niet duidelijk of er slachtoffers zijn gevallen en hoe groot de schade is.

Het leger zegt dat locaties zijn aangevallen die gebruikt werden voor het transporteren van Iraanse wapens en voor het bestoken van Israëlische burgers met drones en raketten.

Een van de doelen was het schip Galaxy Leader, dat in 2023 door de Houthi's werd gekaapt. Het schip is deels eigendom van een Israëlische zakenman. De bemanning werd ruim een jaar gegijzeld. Volgens Israël is het schip voorzien van een radarsysteem om internationale schepen te volgen voor terreuroperaties.

Aanval op schip in de Rode Zee

De aanvallen vonden plaats enkele uren nadat een schip werd aangevallen voor de kust van Hodeida in de Rode Zee. De verantwoordelijkheid van de aanval is nog niet opgeëist.

Het Israëlische leger zegt dat de aanvallen op Jemen zijn uitgevoerd in reactie op herhaaldelijke aanvallen van de Houthi's op Israël. De Houthi's voeren sinds de terreuraanslagen van Hamas op 7 oktober 2023 en de daaropvolgende oorlog in Gaza geregeld aanvallen uit op Israël en schepen in het gebied. De Houthi's zeggen te handelen uit solidariteit met de Palestijnen.

In deze special lees je meer over de Houthi's, hun vrienden en hun vijanden:

Gisternacht werd volgens het leger vanuit Jemen nog een raket afgevuurd op Israël. Die kon worden onderschept. Ook vannacht ging het luchtalarm af in meerdere Israëlische steden vanwege twee raketten uit Jemen. Het is onduidelijk of ook die raketten zijn onderschept.

Ook Libanon aangevallen

Het Israëlische leger voerde eerder op de dag luchtaanvallen uit op meerdere locaties in het zuiden en oosten van Libanon. Het leger zei daarbij dat het "meerdere militaire locaties van Hezbollah, een raketlanceerbasis, en opslag- en productieplaatsen voor wapens" had aangevallen.

Hezbollah-leider Naim Qassem zei even daarvoor dat de groep de wapens niet zal neerleggen voordat Israël zich terugtrekt uit het zuiden van Libanon en stopt met het uitvoeren van luchtaanvallen.

Gisteren en ook vandaag nog hebben we te maken met een portie zomerse onstuimigheid: buien, motregen, lage wolken en lokaal mogelijk 50 millimeter regen.

Maar wie dan denkt dat de zonnige zomer ver te zoeken is, komt bedrogen uit: halverwege de week is die zon weer volop te zien en gaan we richting zomerse tot misschien zelfs tropische temperaturen.

Voorlopig nog niet droog

Maar eerst terug naar gisteren. In een brede strook van Zeeland over Flevoland richting Groningen viel 20 tot 30 mm regen. In het noordwesten viel er overigens nauwelijks wat, zoals te zien is op neerslagsomkaart.

Boven het IJsselmeer en het Markermeer werden een aantal waterhozen gezien. Dat zijn slanke, draaiende slurven die soms zichtbaar zijn onder buienwolken boven bijvoorbeeld de Noordzee, Waddenzee of dus het IJsselmeer of Markermeer. Ze ontstaan vooral wanneer koude lucht uit noordelijke streken over relatief warm water stroomt.

Dat temperatuurverschil bevordert de vorming van buien. Onder de juiste omstandigheden kan zich een waterhoos ontwikkelen. Als de slurf nog in de lucht blijft, noemen we het een tuba. Pas als de slurf het wateroppervlak raakt en water opspat, spreken we echt van een waterhoos. Ze zijn meestal van korte duur en zeer plaatselijk, maar kunnen op het water toch schade of letsel veroorzaken. Op land verliezen ze doorgaans snel hun kracht. Jaarlijks ontstaan er tientallen waterhozen, al zijn het er waarschijnlijk meer. Niet alle gevallen worden gemeld.

Overigens wel een kanttekening bij de foto's, want op een aantal foto's is niet helemaal duidelijk te zien of ze daadwerkelijk op het water zitten. Boven land wordt het namelijk een windhoos genoemd zodra de slurf de grond raakt en die kunnen echt een stuk schadelijker en gevaarlijker zijn dan waterhozen.

Zomerweer keert terug

Vandaag is er nog is er kans op buien, in eerste instantie kan daar soms nog onweer bij voorkomen. De wind is inmiddels ook flink toegenomen, aan zee staat een vrij krachtige tot krachtige noordwestenwind. Het is vandaag vrij fris, met middagtemperaturen rond 18 graden.

Aan het eind van de middag en in de avond gaat de zon wat vaker doorbreken en verdwijnen de meeste buien.

Ook dinsdag valt er nog een enkele bui, daarna keert het zonnige zomerweer weer terug. Tussen woensdag en zondag blijft het waarschijnlijk droog, het wordt zonnig en zomers warm, met maxima die oplopen van zo'n 23°C in het noorden tot mogelijk 30°C in het zuiden in de loop van het weekend.

Een schip dat vanmiddag werd aangevallen op de Rode Zee, maakt water. Dat meldt het Britse maritiem handelsoperatiecentrum (UKMTO) op X. De bemanning heeft het schip inmiddels verlaten en wacht op hulp.

Het schip werd aan het begin van de middag voor de kust van Hodeida aangevallen door meerdere kleine schepen met onder andere granaten. Vanaf het schip werd teruggeschoten, meldt UKMTO. Door de beschietingen is ook brand uitgebroken op het schip.

Volgens persbureau AP gaat het om een schip dat vaart onder de vlag van Liberia met de naam Magic Seas. De eerste grote aanval op een schip in de Rode Zee in maanden is nog niet opgeëist.

Houthi-rebellen

Havenstad Hodeida staat onder controle van de Houthi's. De Jemenitische rebellengroep voerde sinds de terreuraanslagen op 7 oktober 2023 in Israël en de oorlog die daarop uitbrak ruim een jaar lang geregeld aanvallen uit op schepen in het gebied. De Houthi's zeiden dat ze dat deden uit solidariteit met de Palestijnen.

De Houthi's vielen ruim honderd schepen aan. Twee van de schepen zonken. Bij de aanvallen werden vier mensen gedood. De afgelopen maanden bleef het rustig op de zee en nam de scheepvaart weer toe. Wel vuurden de Houthi's meerdere raketten af op Israël.

Doorgaans kan het uren tot dagen duren voordat de Houthi's een aanval opeisen. De Houthi's zijn niet de enigen die actief zijn in de Rode Zee. Schepen in het gebied worden ook vaker het slachtoffer van piraterij. Doorgaans eisen die aanvallers echter losgeld voor de gegijzelde bemanning van schepen. Daarover wordt nu niets gemeld.

Patrouilles

Vanwege de aanvallen van de Houthi-rebellen in de Rode Zee patrouilleren meerdere landen op de zee. Ook Nederland stuurde marineschepen voor de verdediging van koopvaardijschepen. De Rode Zee en het Suezkanaal vormen samen een belangrijke route voor de scheepvaart tussen de Middellandse Zee en de Indische Oceaan.

De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk hebben meerdere keren luchtaanvallen uitgevoerd op militaire doelen van de Houthi-rebellen. Ook andere landen, waaronder Nederland, hielpen mee bij deze aanvallen.

Het dodental als gevolg van de plotselinge overstromingen na zware regenval vrijdag in de Amerikaanse staat Texas is opgelopen tot 82. Onder de doden zijn zeker 28 kinderen. Ook worden er nog enkele tientallen mensen vermist.

Reddingswerkers vonden vandaag meerdere lichamen in het moeilijk bereikbare gebied. In de hele regio liggen bomen op de weg, zijn auto's vernield of helemaal gevuld met modder.

Onder de vermisten zijn 10 meisjes en een begeleider. Ze waren in het centrale deel van de staat met zo'n 750 anderen op een christelijk zomerkamp. Dat kamp liep onder toen het water in de rivier de Guadalupe razendsnel met zo'n acht meter steeg en buiten zijn oevers trad.

In deze timelapse-video zie je de situatie op vrijdag om 17.11 uur en twintig minuten later:

De kans op overlevenden wordt elk uur kleiner. Samen met vrijwilligers zoeken reddingswerkers langs de oever van de rivier. Er wordt onder meer gebruik gemaakt van helikopters, boten en drones om slachtoffers te zoeken. Het werk wordt bemoeilijkt doordat het nog steeds regent in het gebied en de waarschuwingen voor plotselinge overstromingen van kracht blijven.

Meer vermisten

Ook op andere plekken worden nog mensen vermist. De autoriteiten zeggen dat er net zo lang gezocht wordt "totdat iedereen is gevonden".

Reddingsteams hebben de afgelopen twee dagen meer dan 850 mensen gered. Er zijn onder meer mensen uit bomen gehaald.

President Trump heeft de overstroming in Texas aangemerkt als grote ramp zodat de hulpverleners "onmiddellijk de middelen krijgen die ze nodig hebben". Ze krijgen dan extra hulp vanuit Washington in plaats van alleen vanuit de staat.

Trump sprak van "een vreselijke gebeurtenis" en zegt in contact te staan met de gouverneur van Texas. Hij wil aanstaande vrijdag een bezoek brengen aan het rampgebied.

Speciaal gebed in Vaticaan

In het Vaticaan sprak paus Leo XIV zijn medeleven uit met de getroffenen door voor hen te bidden.

Kamperen langs de rivier de Guadalupe is erg populair. Er zijn meerdere campings. Bijna alle terreinen waren volgeboekt omdat het afgelopen vrijdag in de VS Onafhankelijkheidsdag was.

Rob Houwer, filmproducent van onder meer Turks Fruit (1973) en Soldaat van Oranje (1977) is vrijdag op 87-jarige leeftijd overleden.

Houwer gold als een van de bekendste filmproducenten van Nederland. In de jaren 70 produceerde hij samen met regisseur Paul Verhoeven (86) onder meer de films Wat zien ik!?, Turks Fruit, Keetje Tippel en Soldaat van Oranje, die tot de canon van de Nederlandse film worden gerekend.

Met name Turks Fruit, naar de roman van Jan Wolkers, groeide uit tot een klassieker. De film in een scenario van Gerard Soeteman, was spraakmakend, mede door de expliciete seksscènes en het aanstekelijke, natuurlijke acteerwerk van Monique van de Ven en Rutger Hauer. Turks Fruit is met ruim 3,3 miljoen bezoekers nog altijd de best bezochte Nederlandse film aller tijden. De film werd genomineerd voor een Golden Globe en was de Nederlandse inzending voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film.

Ook flops

Maar Houwer produceerde ook flops, zoals De Zeemeerman (1996). Deze romantische komedie wordt gezien als de slechtste Nederlandse film aller tijden vanwege het onsamenhangende verhaal en het zwakke acteerwerk. De film trok iets meer dan 20.000 bezoekers. Op het filmplatform MovieMeter werd de film zelfs uitgeroepen tot slechtste film ter wereld.

Ook De Gulle Minnaar (1990) flopte. De film werd na slechts één week uit de roulatie gehaald vanwege de tegenvallende bezoekersaantallen.

Houwer begon zijn loopbaan begin jaren 60 in Duitsland, waar hij aanvankelijk regisseerde en later overstapte op produceren. Zijn grootste successen in Nederland behaalde hij met regisseur Paul Verhoeven. Hun samenwerking verliep niet altijd soepel, "omdat Verhoeven de gewoonte had de budgetten soms halverwege al helemaal te hebben opgesoupeerd", zei Houwer in een interview met de Volkskrant.

Aanvankelijk zou Houwer ook Verhoevens kaskraker Zwartboek produceren, maar de samenwerking liep stuk toen Houwer zei drie jaar nodig te hebben om de financiering, zo'n 12 miljoen euro, rond te krijgen. "Paul had weinig geduld", zei Houwer. "Dan moet je hiermee maar naar een ander." De film Soldaat van Oranje 2 kwam nooit tot stand door een slepende ruzie tussen Houwer en de geldschieters, die met een andere producent in zee wilden.

Aan Houwer kleven ook verhalen over keiharde contracten en autoritair gezag op de set. Zo zou hij van zijn acteurs hebben geëist dat ze 24 uur per dag oproepbaar waren. Houwer zelf noemt dit onzin. "Met Verhoeven hebben we ooit 37 uur achter elkaar gedraaid", zei zijn voormalig assistente Ineke Van Wezel in een interview met NRC.

Houwers laatste producties waren de films Het woeden der gehele wereld (2006) en Als je verliefd wordt (2012).

Zeker 30.000 bezoekers zijn vandaag in Heythuysen voor het Oud Limburgs Schuttersfeest. Waar andere evenementen, zoals het Anton Pieck Festijn in Kaatsheuvel, door een tekort aan vrijwilligers niet doorgaan, heeft het eeuwenoude schuttersfeest daar geen last van. Sterker nog: er is zelfs een overschot aan vrijwilligers.

Het schietspektakel, waarbij 132 schutterijen uit België en Nederland het tegen elkaar opnemen, is het hoogtepunt van het jaar in schuttersprovincie Limburg. Het evenement had 1500 vrijwilligers nodig, maar 1800 mensen meldden zich aan. "De werving ging ontzettend snel. Iedereen hier in de omgeving had iets van: we willen hieraan deelnemen", zegt Teun Verschueren, coördinator van het personeel.

De extra handen kwamen goed van pas: de organisatie rekende vooraf op 30.000 tot 40.000 bezoekers, aanzienlijk meer dan vorig jaar. De vrijwilligers namen in totaal 200 taken voor hun rekening: van het tappen achter de bar en broodjes smeren tot het regelen van het verkeer, tickets scannen, de wc's schoonhouden en toezicht houden op het terrein.

De belangstelling om vrijwilliger te zijn kwam niet alleen uit Heythuysen, een dorp met minder dan 7000 inwoners, maar ook uit de omgeving. "Mensen weten hoe moeilijk het is om een groot evenement als het schuttersfeest te organiseren en willen hun steentje bijdragen", zegt Verschueren.

Steentje bijdragen

Een andere reden voor de grote belangstelling om vrijwilliger te zijn is de mogelijke financiële bijdrage die daarvoor tegenover staat. "Als er omzet wordt gemaakt, wordt die verdeeld onder de stichtingen en verenigingen waarvoor zij vrijwilligen", zegt Verschueren. "Dat kan bijvoorbeeld een voetbalclub zijn die een geldbedrag ontvangt omdat vrijwilligers namens de club hebben gewerkt. Maar we gaan ervan uit dat er niets overblijft."

Voor een jonge vrijwilliger achter de tap speelt de vrijwilligersbijdrage mee, maar het is niet zijn belangrijkste motivatie."Het is hartstikke leuk om hier met zijn allen te zijn en een beetje met je dorpsgenoten te tappen."

Een andere vrijwilliger uit het dorp zegt dat ze het doet omdat het haar een gevoel van saamhorigheid geeft. "Het hoort er gewoon bij als er zoiets in het dorp gebeurt, en ik wil graag mijn steentje bijdragen." Een vrijwillige toezichthouder vindt het tot nu toe en hele leuke dag. "Ik heb vroeger bij de schutterij gezeten, dus ik heb veel evenementen meegemaakt. Nu wil ik iets terugdoen voor het dorp."

Koning Willem-Alexander opende het schuttersfeest door een schot te lossen. Het is de eerste keer dat de koning het schuttersfeest bezoekt, meldt L1Nieuws. Willem-Alexander is beschermheer van de Oud-Limburgse Schuttersfederatie.

Tijdens het feest nemen schutterijen het tegen elkaar op in marcheren, met muziek en in het schieten met een lange buks op zogenoemde 'bölkes': kleine, vierkante houten blokjes in een schietboom.

Zijn moeder, prinses Beatrix, was in 2006 al eens te gast bij het schuttersfeest, toen het volksfeest 100 jaar bestond. Vorig jaar was het feest in Doenrade. Toen won Schutterij Sint Nicolaas uit Heythuysen. Van oudsher moet de winnaar het feest het volgende jaar organiseren.

Het Oud Limburgs Schuttersfeest is een traditie die teruggaat tot de middeleeuwen. Toen rukten schutterijen op als burgerwachten om dorpen en steden te beschermen. Gewapend met pieken, zwaarden en later geweren, speelden deze groepen een belangrijke rol in de lokale veiligheid.

Terwijl morgen in Washington de Israëlische premier Netanyahu en de Amerikaanse president Trump elkaar ontmoeten voor overleg over een mogelijk staakt-het-vuren in Gaza, speelt zich achter de schermen een belangrijk spel af: de strijd om diplomatieke invloed in het Midden-Oosten. Voor bemiddelaar Qatar is een akkoord tussen Hamas en Israël een uitgelezen kans om zich opnieuw te bewijzen als de bemiddelaar in de regio.

Qatar is een van de Arabische Golfstaten die graag de belangrijkste bemiddelaar in geopolitieke conflicten willen worden. Naast het feit dat de olierijke staten economische grootmachten zijn, veroverden ze de afgelopen jaren ook terrein in de diplomatieke wereld.

Daarbij lopen Qatar en Oman voorop, zegt Midden-Oosten-deskundige Paul Aarts. Zij profileren zich volgens hem als neutrale en betrouwbare bemiddelaars.

Oman was de gastheer voor onderhandelingen tussen de VS en Iran over het Iraanse nucleaire programma. Saudi-Arabië ontving dit jaar Russische en Amerikaanse functionarissen voor gesprekken over de oorlog in Oekraïne.

Maar welke belang hebben de Golfstaten eigenlijk bij een rol als bemiddelaar? En welk land kan in de toekomst de belangrijkste geopolitieke rol gaan spelen?

Neutraliteit

Het grootste belang dat de Golfstaten hebben bij diplomatie is het bewaken van stabiliteit. Dat is van essentieel belang voor onder meer de economie. "Oorlog of turbulentie in de regio zou de broodnodige stabiliteit daar ernstig verstoren", zegt Aarts.

Van de drie Golfstaten heeft Qatar als bemiddelaar de grootste staat van dienst, zegt Midden-Oostenkenner en journalist Abdou Bouzerda. "Qatar beschikt over de meest ervaren diplomaten en gebruikt zijn rol als bemiddelaar vooral als instrument van soft power en voor prestige."

Het land boekte eerder grote successen in onder meer Jemen, Libanon en Djibouti. De succesformule: goede banden onderhouden met zowel westerse landen als met regionale groeperingen zoals de Moslimbroederschap en Hamas. Daardoor kon het land optreden als bruggenbouwer.

"Oman heeft niet alleen aspiraties om bemiddelaar te zijn - het land wil niets anders dan dat," stelt hoogleraar Aarts. "Dat gaat terug naar de tijd van de vorige sultan, die zichzelf de rol had toebedeeld van neutrale partij die zich niet mengt in conflicten."

Anders dan veel andere Arabische landen, bleef Oman ook neutraal in conflicten met Iran. "Daarin heeft het een uitstekende reputatie opgebouwd en weten te behouden. Dat er recent gesprekken tussen Teheran en Washington plaatsvonden, zegt alles over de rol van het land als bemiddelaar", zegt Aarts.

'New kid on the block'

Hoewel het een relatieve nieuwkomer is op het gebied van diplomatieke bemiddeling, maakt Saudi-Arabië volgens deskundigen de grootste kans om uit te groeien tot de belangrijkste speler onder de Golfstaten. "Op papier in elk geval. Het is het grootste land in de regio op alle fronten, het onderhoudt uitstekende betrekkingen met de VS, en het heeft goede relaties met Iran. Ook praat het met Israël", zegt Aarts.

De groeiende ambitie van Saudi-Arabië om te bemiddelen is vooral te verklaren vanuit het oogpunt van machtspolitiek. Bouzerda: "Het is een vorm van 'diplomacy washing'. Door vrede te stichten in de regio kan het land zijn imago oppoetsen."

Saudi-Arabië heeft veel potentie, benadrukt Bouzerda. "Het is een new kid on the block. Het is verreweg het rijkste land en maakt op geopolitiek vlak een grote inhaalslag. Het heeft uiterst capabele mensen op topposities - ook vrouwen - die in het buitenland getraind zijn. Daarnaast is er een sterke politiek wil om te excelleren."

Hoewel de Golfstaten zeer nauw samenwerken en ook op persoonlijk vlak vaak goede banden hebben, strijden ze economisch en geopolitiek met elkaar. In regionale conflicten steunen ze regelmatig tegenovergestelde partijen.

"De concurrentie speelt ook op economische terrein, waar sprake is van een soort wedloop op het gebied van AI-technologie. De staten wedijveren met elkaar om de grootste datacenters te bouwen. Elk van de landen wil de belangrijkste hub zijn in deze rijke regio", zegt Bouzerda.

Hierbij spiegelen ze zich niet aan het rijke, neutrale Zwitserland dat naam maakte als bemiddelaar,- hun ambitie reikt verder, zegt Bouzerda. Volgens hem positioneren de Golfstaten zich als 'het Singapore van het Midden-Oosten'. Dat wil zeggen als een strategisch gelegen en economisch vooruitstrevende hub in Azië met een sterke focus op handel en diplomatieke invloed. De blik is gericht op de VS en Azië. Europa zien ze meer als een investeringsblok, zegt Bouzerda.

In Nederland en 25 andere landen zijn er gisteren zeker 964.000 peuken van straat gehaald in het kader van een internationale actiedag. Dat is meer dan de 600.000 van vorig jaar, meldt de organisatie van de actie Plastic PeukMeuk. Op meer dan honderd locaties in Nederland gingen mensen de straat op om aan de actie mee te doen.

Organisator Bernadette Hakken laat weten blij te zijn met de opkomst en het enthousiasme van de deelnemers. "Maar deze dag maakt pijnlijk duidelijk dat dit probleem niet uit de wereld te helpen valt zonder regelgeving."

Het Plastic Peuken Collectief begon in 2019 in Nederland met de eerste jaarlijkse actiedag om aandacht te vragen voor het zwerfafval. Het is een landelijk samenwerkingsverband van onder meer milieuorganisaties en individuele peukenrapers. Hakkers startte de actie in Nederland, maar er zijn inmiddels ook kleinere initiatieven in andere landen.

Volgens de organisatie belandt het merendeel van de verkochte peuken op straat of in het water. Het kunststof in de filters valt dan uiteen in microplastics. Ook lekken de peuken stoffen die het bodem- en waterleven verstoren. De groep pleit daarom ook voor een internationaal verbod op plastic filters.

Wereldwijde actie

Het grootste gedeelte van de peuken wordt geraapt in Nederland, zegt mede-organisator Anton Damen, die zichzelf online de 'Plandelman' noemt. Plandelen is een samenvoeging tussen plastic rapen en wandelen. "Het is een Nederlands initiatief, maar het verspreidt zich via sociale media."

Deelnemers wordt gevraagd de aantallen geraapte peuken te delen met de organisatie. De aantallen kunnen dus nog oplopen, benadrukt Damen. "Vanuit sommige tijdzones komen de aantallen nu nog binnen."

Meer kennis

Het was dit jaar veel beter weer dan vorig jaar, maar het initiatief slaat ook steeds meer aan, zegt Damen over het groeiend aantal deelnemers. "De afkeer tegen filters groeit, en ook de kennis is veel wijder verspreid." Bij de start van het initiatief wisten mensen vaak niet dat de filters van plastic gemaakt waren, zegt hij. "Nu beginnen ze zelf over hoe een sigarettenfilter 1000 liter water kan vervuilen."

Ook het feit dat er steeds meer wetgeving komt op het gebied van wegwerpartikelen zorgt voor meer bekendheid en enthousiasme voor de actie, denkt hij. Binnen de EU is sinds 2021 de Europese Single-Use Plastic (SUP) Richtlijn van kracht, waarmee de EU het gebruik van wegwerpartikelen aan banden wil leggen. De EU noemt sigarettenpeuken als een van de tien zaken die moeten worden aangepakt.

Geen schoonmaakactie

Volgens de meest recente cijfers van het ministerie van Financiën werden er in 2021 In Nederland 8,5 miljard sigaretten verkocht. De actie is dan ook niet bedoeld als schoonmaakactie, maar als oproep om de plastic filters te verbieden, zegt de organisatie in een persbericht. "En zelfs als negentig procent van de gebruikte sigarettenfilters in de vuilnisbak zou belanden, zou dat nog steeds betekenen dat er dagelijks honderden miljoenen filters in het milieu terechtkomen."

Hakken: "Want al zouden we 365 dagen per jaar een PeukMeuk-dag houden, dan is dat met de miljarden op de Nederlandse straat achtergelaten peuken nog steeds geen eerlijke wedstrijd."

In Rio de Janeiro is de top begonnen van de BRICS-landen. De groep bestaat op dit moment uit tien grote opkomende economieën en werd in 2009 opgericht, als tegenwicht tegen de G7, de groep van rijke westerse industriële landen.

Naar verwachting zullen onder meer de oorlog tussen Israël en Iran, de humanitaire crisis in Gaza en de door de Amerikaanse president Trump afgekondigde handelstarieven op de agenda staan.

Grote afwezigen

Grote afwezigen op de top zijn de Russische president Poetin en de Chinese president Xi. Poetin vermijdt reizen naar het buitenland vanwege een internationaal arrestatiebevel. Het internationaal strafhof wil Poetin berechten vanwege de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Hij doet wél mee via een videoverbinding.

Xi is voor het eerst sinds hij in 2012 president werd niet aanwezig op de jaarlijks BRICS-top. Wel is de Chinese premier Li erbij. Waarom Xi thuis is gebleven is niet duidelijk.

De groep BRICS-landen is de laatste twee jaar flink uitgebreid. Vorig jaar traden Egypte, Ethiopië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten toe bij de oprichters Brazilië, Rusland, China, India, en Zuid-Afrika. Dit jaar kwam daar ook nog Indonesië bij. De groep landen vertegenwoordigt nu meer dan de helft van de wereldbevolking.

Invloed

De verwachting is dat met de uitbreiding van het aantal landen de invloed van BRICS in de wereld groter wordt. Toch zien experts ook dat het steeds moeilijker wordt voor de betrokken landen om het eens te worden over controversiële geopolitieke kwesties.

In de slotverklaring worden dan ook geen stevige standpunten verwacht over bijvoorbeeld de oorlog in Oekraïne en de conflicten in het Midden-Oosten. Landen als Rusland en China willen dat de BRICS-groep feller stelling neemt tegen het Westen. Brazilië en India willen juist de deur open houden voor onder meer de Europese Unie.

De Amerikaanse president kijkt met argusogen naar de top. Hij heeft al gedreigd om de deelnemende landen extra invoerrechten op te leggen als er stappen worden gezet om de dollar te ondermijnen. Om minder afhankelijk te worden van de dollar kwamen de BRICS-landen vorig jaar met een plan om een alternatief financieel systeem op te richten. Dat plan kwam echter tot nu toe niet van de grond.