NOS Nieuws - Algemeen

Minister Faber van Asiel en Migratie blijft gewoon op koers wat betreft de inzet van staatsnoodrecht voor het aanscherpen van asielbeleid. Dat zei ze in reactie op een motie die afgelopen nacht is aangenomen in de Eerste Kamer waarin de noodrechtroute "onwenselijk" wordt genoemd.

"Ik heb het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma", zei Faber. "En dat ga ik gewoon uitvoeren." In het regeerprogramma staat dat het kabinet een beroep gaat doen om het noodrecht om strengere asielregels te kunnen invoeren.

Faber (PVV) zei wel dat ze de uitspraak van de senaat "meeneemt naar de ministerraad". Of het onderwerp overmorgen al op de agenda staat, zei de minister niet te weten.

Buitengewone omstandigheden

Voor asielmaatregelen onder het staatsnoodrecht heeft het kabinet niet van tevoren goedkeuring van de Tweede en Eerste Kamer nodig, maar pas achteraf. Wel moet het kabinet onderbouwen dat er sprake is van buitengewone omstandigheden.

De Eerste Kamer vindt dit in meerderheid niet de juridisch juiste weg. Strengere regels kunnen ook via de gebruikelijke wetgevingsroute, vinden GroenLinks-PvdA, CDA, D66, SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Volt, SGP en OPNL. Bijvoorbeeld met een spoedwet, waarbij Tweede en Eerste Kamer wél vooraf hun goedkeuring moeten geven.

In de motie roept de senaat de minister op om aan een dergelijk "plan b" te werken. Maar daar wil Faber nu nog helemaal niet mee bezig te zijn. "Ik werk aan plan a", zei ze herhaaldelijk, daarmee doelend op het noodrecht.

Dragend gemotiveerd

Het inzetten van noodrecht is een afspraak uit het coalitieakkoord waar PVV-leider Wilders sterk aan hecht. Als het niet op deze manier gaat, dan weet hij "niet of we dan nog heel lang vrolijk doorgaan", zei Wilders onlangs.

Coalitiepartner NSC heeft er grote twijfel bij. Die partij wijst er bij herhaling op dat het noodrecht wel "dragend gemotiveerd" moet zijn, zoals in het regeerprogramma staat. Uit ambtelijke adviezen, die drie weken geleden openbaar werden, blijkt dat ambtenaren daar een hard hoofd in hebben.

Faber is ondertussen nog bezig met het opstellen van een dragende motivering voordat ze het plan inbrengt in de ministerraad. "Ik denk dat-ie heel goed gaat worden", zei ze er vandaag over. Een ook dat de motivering "heel binnenkort" af is.

Dat minister Faber vandaag laat weten dat de inzet van staatsnoodrecht nog steeds haar voornemen is, is niet verrassend. Premier Schoof zei afgelopen nacht in de Eerste Kamer iets soortgelijks. Hij noemde de motie "een belangrijk signaal" en wilde "meewegen", maar hij zei ook nog mogelijkheden te zien voor de noodrechtroute en benadrukte dat dat nou eenmaal is afgesproken.

De Franse politie heeft een man opgepakt die in Nederland gezocht werd vanwege een transport van crystal meth. Saïd A. werd volgens Franse media gearresteerd in een snackbar in het noorden van Parijs.

De verdachte kwam in beeld na de vondst van 120 kilo methamfetamine in april dit jaar bij de Nederlandse grens met België. Op de A58 werd een auto aan de kant gezet bij parkeerplaats Raakeind in Gilze. In het voertuig bleek de drugs aanwezig te zijn met een straatwaarde van 9,5 miljoen euro. De 33-jarige bestuurder uit Tilburg is aangehouden.

Volgens het Landelijk parket in Nederland heeft het onderzoek naar die verdachte ertoe geleid dat een opsporingsbevel tegen Saïd A. werd uitgevaardigd. Hij zit vast en is in afwachting van de overlevering.

De Franse krant Le Parisien meldt dat de "levensgevaarlijke" A. voor zijn arrestatie urenlang werd gevolgd. Hij zou beveiligers om zich heen hebben gehad. Ook zou de verdachte zaken hebben gedaan met Mexicaanse drugskartels.

In een opmerkelijk optreden in het Europees Parlement in Straatsburg haalde de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, vandaag fors uit naar de Hongaarse premier Viktor Orbán. "Vrede is geen overgave", zei Von der Leyen tegen Orbán, die momenteel de roulerend voorzitter van Europa is.

Orbán ging in het voorjaar bij de Russische president Poetin op bezoek, om te werken aan een Hongaars 'vredesplan' voor Oekraïne. Dat levert hem nu scherpe kritiek op van de Commissievoorzitter: "Er zijn nog steeds politici die de verantwoordelijkheid voor deze oorlog niet aan de bezetter wijten, maar aan het land dat wordt bezet. Niet aan Poetins machtslust, maar aan de strijd van Oekraïne voor vrijheid."

Orbán noemde de aanval van Von der Leyen een 'politieke intifada': "Waarom praat u niet neutraal, zoals in de verdragen staat? Uw taak is compromissen zoeken als hoeder van de verdragen. In plaats van ons te bekritiseren moet ze juist de loftrompet over ons afsteken!"

Traditie

De Hongaarse premier mocht als roulerend voorzitter de prioriteiten van zijn voorzitterschap toelichten in het Parlement. Een Parlement waar de meerderheid Orbáns bloed wel kan drinken; waarom kwam de Hongaar dan toch opdagen?

Zijn optreden is geen verplichting, maar het is wel een traditie dat de premier van een land dat voor een half jaar de EU voorzit een verhaal komt houden. In het verleden was het EP er altijd heel blij mee als regeringsleiders die traditie in ere hielden. Nu, met Orbán, wilde een meerderheid liever dat Orbán wegbleef.

Ondemocratisch

De clash van vandaag werd dus al verwacht, in een Parlement dat recent in een resolutie Hongarije nog als ondemocratisch land bestempelde én een poging deed regeringsleiders ervan te overtuigen dat het beter is Orbán het EU-voorzitterschap af te pakken. "Lachwekkend allemaal", vindt Orbán, die vandaag dus ook graag het podium pakt.

Hij is dan ook in de winning mood. Samen met onder anderen Geert Wilders en Marine Le Pen vormt hij nu met de Patriotten voor Europa-fractie de derde groep in het Parlement. "Let's make Europe great again", zei hij.

Hoongelach

Orbán stelde in zijn speech dat het Europese asielsysteem niet werkt. "Illegale migratie leidt tot geweld tegen vrouwen, leidt tot antisemitisme en tot homofobie." Het kwam hem op hoongelach uit de zaal te staan. En ook hier kwam een scherp antwoord van Von de Leyen: "Ja, we moeten de grensbewaking versterken, en het Europese Asielpact implementeren. Maar dat kan alleen met meer Europese samenwerking, niet met minder. En natuurlijk wel met respect voor de rechtsstaat en fundamentele waarden."

Afgelopen weekend kwamen de Patriotten nog bij elkaar in Pontida in Noord-Italië, waar naast de leider van de Italiaanse rechts-populistische partij Lega ook Geert Wilders sprak, in het voorprogramma van de hoofdact: Viktor Orbán. De Hongaar toonde zich ambitieus: "we pakken Brussel terug van de bureaucraten en geven het terug aan het volk". "We zijn de derde groep in het Europees Parlement en onze strijd gaat voort: Parijs zal draaien en we zullen Warschau terugveroveren."

Het optreden van Orbán werd afgesloten met applaus uit de rechtse Patriotten-fractie, terwijl op links het strijdlied van de revolutionairen Bella ciao, bella ciao klonk.

De Nobelprijs voor Scheikunde is dit jaar toegekend aan twee baanbrekende onderzoeken naar eiwitten. De Amerikaanse biochemicus David Baker, verbonden aan de universiteit van Washington, krijgt de prijs voor zijn studie waarmee hij volgens de jury een "bijna onmogelijke prestatie" heeft geleverd door geheel nieuwe soorten eiwitten te bouwen.

Baker deelt de Nobelprijs met twee andere wetenschappers: de Brit Demis Hassabis en de Amerikaan John Jumper van het Britse bedrijf Google DeepMind. Zij zijn onderscheiden voor hun AI-model waarmee ze een "vijftig jaar oud probleem" hebben opgelost, aldus de jury: het voorspellen van de complexe structuren van eiwitten.

Doorbraak met AI

De structuur van eiwitten was decennialang een notoir lastig probleem. Wetenschappers bleven er hun tanden op stukbijten, zonder veel vooruitgang te boeken. Pas met de toepassing van kunstmatige intelligentie (AI) werden er in korte tijd grote stappen gezet.

Eiwitten zijn feitelijk lange strengen van aminozuren. De volgorde van die aminozuren bepaalt hoe die streng zich opvouwt. En die vorm bepaalt weer de functie en de werking van het eiwit. En meer dan dat: als je die structuur kent, kun je op zoek gaan moleculen die op de structuur van het eiwit passen. De moleculen kunnen dan mogelijk als geneesmiddel dienen.

Geen wonder dat wetenschappers enthousiast reageerden toen DeepMind in 2020 bekendmaakte dat hun kunstmatige intelligentie, genaamd AlphaFold, de code van honderdduizenden eiwitstructuren had gekraakt. Inmiddels zijn wetenschappers wereldwijd bezig om verder te bouwen op die kennis.

Nieuwe eiwitten

Een van de toepassingen is om geheel nieuwe eiwitten te ontwerpen voor specifieke problemen in het menselijk lichaam. Het Nederlandse bedrijf Cradle kreeg vorig jaar nog een financiële injectie van 20 miljoen euro om hiermee verder aan de slag te gaan.

Binnen de biotechsector zijn de verwachtingen van deze ontwikkelingen hoog. De voormalige topman van Google, Eric Schmidt, voorziet dat de toepassing van AI op de levenswetenschappen tot grote veranderen zal leiden, zo schreef hij eerder dit jaar in een artikel. Schmidt verwacht dat er een ChatGPT-moment aan zit te komen voor biotech, refererend aan de geavanceerde tekstgenerator die inmiddels voor allerlei zaken gebruikt wordt.

'Vereerd en blij'

Gisteren ging de Nobelprijs voor Natuurkunde naar de grondleggers van de kunstmatige intelligentie (AI), de Amerikaan John Hopfield en de Canadees Geoffrey Hinton. Dat er vandaag weer een duidelijke AI-link met de bekroonde onderzoeken is, was volgens een van de winnaars - David Baker - geen toeval.

Hij zei in een reactie op het winnen van de Nobelprijs dat AI steeds belangrijker wordt in zijn vakgebied en noemde daarbij ook het onderzoek van medewinnaars Hassabis en Jumper. "Dat toonde echt de kracht van AI en heeft de nauwkeurigheid en kracht van ons onderzoek erg vergroot", zei hij over de telefoon na de toekenning van de prijs. Verder was Baker vooral "vereerd en blij" met de prijs, ook al moest hij wakker worden gebeld door de jury om te horen van de toekenning.

Kwantumstippen

Vorig jaar ging de Nobelprijs voor Scheikunde naar twee Amerikanen en een Rus voor hun ontdekking van, en hun onderzoek naar, zogenoemde kwantumstippen. Kwantumstippen worden onder meer gebruikt om heldere kleuren in beeldschermen te krijgen.

Vier keer werd de Nobelprijs voor Scheikunde toegekend aan een Nederlander: Jacobus van 't Hoff (1901), Peter Debije (1936), Paul Crutzen (1995) en Ben Feringa (2016).

Morgen worden de jaarlijkse toekenningen van de Nobelprijzen vervolgd met de Nobelprijs voor Literatuur. Vrijdag volgt dan de aankondiging van de Nobelprijs voor de Vrede. Volgende week wordt de Nobelprijs voor Economie toegekend. De prijzen worden uitgereikt op 10 december, de sterfdag van naamgever Alfred Nobel.

Terwijl het leger van Israël aanvallen in Libanon blijft uitvoeren, moeten meer en meer bewoners een veilig heenkomen zoeken. De verhevigde strijd heeft in Libanon een grote vluchtelingenstroom op gang gebracht. Ondertussen wordt de vergelijking met Gaza vaker gemaakt.

De Libanese autoriteiten zeggen dat in totaal ruim 1,2 miljoen mensen ontheemd zijn geraakt. Hierdoor moet een deel van de mensen in de open lucht slapen.

Volgens het Libanese ministerie van Volksgezondheid zijn de afgelopen 24 uur 36 mensen gedood en 150 gewond geraakt bij Israëlische aanvallen.

Vergelijking met Gaza

Gisteren meldde het Israëlische leger dat het afgelopen maandag in het zuiden van Libanon vijftig Hezbollah-militanten en zeker zes commandanten had gedood. Legerwoordvoerder Hagari zei dat de groep klaarstond om op bevel Israël binnen te vallen en Israëlische burgers te ontvoeren uit noordelijk gelegen dorpen. Waar hij dit op baseerde is niet duidelijk.

Ook voerde het Israëlische leger een grote luchtaanval uit waarbij zo'n honderd gevechtsvliegtuigen raketten afvuurden op meer dan 120 Hezbollah-doelen in het zuiden van Libanon.

Door de verhevigde strijd in Libanon wordt de vergelijking met de situatie in Gaza steeds meer gemaakt. Gisteren zei een woordvoerder van het bureau van de hoge commissaris van de VN voor de Mensenrechten dat "dezelfde patronen" zichtbaar zijn. "We zien dezelfde patronen die we in Gaza zagen, dezelfde oorlogsmethoden. Dit mogen we niet nog een keer laten gebeuren", zei de woordvoerder in een video die op sociale media is gedeeld.

Ook de Israëlische premier Netanyahu vergeleek Gaza met Libanon. In een videotoespraak, waarin hij zich in het Engels richt tot de bevolking van Libanon zei Netanyahu: "U heeft de kans om Libanon te redden voordat het terechtkomt in een lange oorlog die zal leiden tot vernietiging en lijden zoals we in Gaza zien. Ik zeg tegen jullie, het volk van Libanon: Bevrijd jullie land van Hezbollah zodat deze oorlog kan eindigen."

In zijn toespraak beweerde Netanyahu ook dat het Israëlische leger de mogelijke opvolger van de voormalige leider van Hezbollah, Hassan Nasrallah, had gedood. Daarna zei het leger van Israël dat de dood van deze Hashim Safi al-Din niet bevestigd kon worden.

Overigens beweerde Hezbollah-leider Naim Qassem gisteren dat de aanvalskracht van Hezbollah intact is gebleven ondanks de aanhoudende Israëlische aanvallen gericht op de terreurgroep. Volgens Israël schoot Hezbollah gisteren zo'n 180 "projectielen" af op Israël, waarvan de meeste werden onderschept.

Militaire druk en diplomatie

Ondertussen heeft de Amerikaanse regering een draai gemaakt over een onmiddellijk staakt-het-vuren in Libanon. Matthew Miller, woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, zei gisteren dat de regering-Biden een staakt-het-vuren van 21 dagen laat vallen. Miller zei zelfs dat de Verenigde Staten het grondoffensief steunt.

Amerika had eerder een staakt-het-vuren van cruciaal belang genoemd voor de stabiliteit langs de grens tussen Israël en Libanon op langere termijn.

"Ja, we steunen de invallen van Israël om de infrastructuur van Hezbollah te te vernietigen", zei Miller. "De situatie ter plaatse is veranderd", zei Miller nu. "Het leiderschap van Hezbollah is verzwakt. Het is een andere wereld waar je vandaag naar kijkt dan enkele weken geleden", zei hij.

Miller voegde toe dat de VS uiteindelijk een diplomatieke oplossing willen om de gevechten tussen Hezbollah en Israël te stoppen, maar dat "militaire druk diplomatie mogelijk kan maken".

Israël begon eind vorige maand met de inval in Libanon. Het leger is sindsdien meerdere dorpen dicht bij de grens binnengetrokken. Deze week kondigde het leger aan dat er nog een divisie zich heeft aangesloten bij de troepen die er al zijn. Hoeveel militairen betrokken zijn, is onduidelijk.

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers zegt te betreuren wat er is gebeurd met het gebouw in Ugchelen waar asielzoekers moeten worden opgevangen en noemt het aanrichten van vernielingen "onacceptabel".

Bij de nieuwe noodopvang in Ugchelen, bij Apeldoorn, die vrijdag in gebruik moet worden genomen, ging vannacht een explosief af. Ruiten van het pand zijn gesprongen, de ingang is beschadigd en de gevel is zwartgeblakerd. Omwonenden hebben een harde knal gehoord. Een beveiliger die in het pand aanwezig was, bleef ongedeerd.

De gemeente Apeldoorn laat weten dat de opvang vrijdag gewoon in gebruik wordt genomen.

Drie maanden opvang

De voormalige basisschool is ingericht als tijdelijke opvanglocatie, als overloop voor het aanmeldcentrum in Ter Apel. Er kunnen maximaal honderd mensen verblijven. Het is de bedoeling dat de opvang aan het eind van het jaar weer dichtgaat.

De noodopvang staat naast een andere basisschool. Ouders protesteerden tegen de opvang van asielzoekers dicht bij de school. De school zelf zegt begrip te hebben voor de gemeente, die bereid is mensen onderdak te verlenen. Asielzoekers zullen er alleen slapen, overdag zijn ze in Ter Apel.

Energiemaatschappij Vattenfall heeft niet ten onrechte kosten in rekening gebracht bij duizenden zakelijke klanten. Dat oordeelt de rechter in Amsterdam.

De Stichting Nuon-claim was een zogeheten massaclaimzaak begonnen. Volgens de stichting bracht het toenmalige Nuon, later overgenomen door Vattenfall, jarenlang te veel geld in rekening bij bedrijven. Het ging om klanten die een relatief sterke elektriciteitsaansluiting hadden en daarvoor een zogeheten kilowatt-vergoeding moesten betalen.

400 miljoen

Zo'n 5000 ondernemers sloten zich aan bij de zaak die de stichting in 2020 begon. Die zouden volgens de stichting per bedrijf duizenden euro's te veel hebben betaald. De rechter oordeelt vandaag dat Vattenfall die kosten in rekening mocht brengen en niet onrechtmatig heeft gehandeld. Als de rechter de stichting gelijk had gegeven had Vattenfall mogelijk tot wel 400 miljoen euro moeten betalen.

Vattenfall toont zich in een korte schriftelijke reactie tevreden met de uitspraak. "Het is goed dat er nu duidelijkheid is voor alle partijen."

Nuon-claim teleurgesteld

Stichting Nuon-claim zegt in een reactie teleurgesteld te zijn. "Vele kleine MKB-ondernemingen, non-profit instellingen en sportclubs die jarenlang de kW-vergoeding hebben moeten betalen, hebben voorlopig geen afdwingbare aanspraak op terugbetaling. Vattenfall kan hiermee doorgaan met het in rekening brengen van een vergoeding die geen enkele andere elektriciteitsleverancier in rekening brengt en waarvoor de klant niets terugkrijgt." De stichting heeft nog niet besloten of ze in hoger beroep gaan tegen de uitspraak.

Er werd in de juridische wereld naar deze uitspraak uitgekeken. Want het is de eerste uitspraak in een massaclaimzaak waarin een schadevergoeding werd geëist en die valt onder een nieuwe wet die in 2020 inging. Toen werd de WAMCA ingevoerd: de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie.

WAMCA

Die wet maakte mogelijk dat rechters beslissen of er voor een grote groep mensen, bedrijven of andere organisaties een schadevergoeding moet komen en hoeveel dan. Daarvoor konden partijen wel onderling schikken, waarna die schikking door een rechter werd bekrachtigd.

Sinds 2020 zijn er vele tientallen WAMCA-procedures gestart, die dus vaak jaren duren. De procedures kosten vaak ook veel geld, daarom worden ze veelal betaald door zogeheten procesfinanciers. Dat zijn commerciële partijen die de juridische kosten betalen, in ruil voor een deel van de opbrengst als een zaak gewonnen wordt. Ook bij deze zaak was een procesfinancier betrokken.

"Wie ervoor kiest om te blijven, zal doodgaan." Stevige taal van de burgemeester van de stad Tampa in Florida, waar een evacuatiebevel geldt vanwege orkaan Milton. Veel mensen moeten voor de tweede keer binnen twee weken vluchten voor het natuurgeweld.

Bijna 6 miljoen Amerikanen wonen in het evacuatiegebied. Inmiddels begint de tijd te dringen om nog weg te komen; verwacht wordt dat Milton vanavond (lokale tijd) aan land komt.

Op wegen richting het noorden van de staat ontstonden gisteren al lange files, net als naar de relatief veilige steden Fort Lauderdale en Miami in het zuiden. Bij tankstations staan lange rijen voor brandstof en tankwagens moesten onder politiebegeleiding naar hun bestemming begeleid worden.

Gouverneur DeSantis drukte mensen op het hart dat er voor iedereen genoeg benzine is en dat men geen honderden kilometers hoeft te reizen om een veilige plek te bereiken.

Nog overal brokstukken

Ondertussen hebben mensen zich halsoverkop proberen voor te bereiden op Milton, de tweede hevige storm in korte tijd. Woningen en andere gebouwen zijn dichtgetimmerd, dieren worden zo mogelijk in veiligheid gebracht, en een van de ziekenhuizen in Tampa heeft een muur geplaatst die overstromingen moet tegenhouden.

Ook heeft Florida honderden extra afvaltrucks laten aanrukken. Overal liggen namelijk nog brokstukken en rommel van orkaan Helene, die iets meer dan een week een enorme ravage aanrichtte in het zuidoosten van de Verenigde Staten en aan zeker 230 mensen het leven kostte.

De opruimploegen hebben tot vandaag al 1300 truckladingen afval afgevoerd, maar er is veel te weinig tijd om alles weg te werken. Op veel plekken stopt het opruimen vandaag rond het middaguur, om de medewerkers op tijd in veiligheid te brengen. De stapels met meubels, apparaten en ander puin die achterblijven, zullen veranderen in levensgevaarlijke projectielen, waarschuwen de autoriteiten.

Milton komt vanavond aan land bij de baai van Tampa, en zal naar verwachting dwars over Florida richting de Atlantische Oceaan trekken. Milton wordt mogelijk de hevigste orkaan in honderd jaar, zei president Biden gisteren, nadat hij zijn bezoek aan Duitsland had afgezegd vanwege het naderende noodweer.

Iets zuidelijker?

Orkaan Milton heeft zich zeer snel ontwikkeld. Na even afgezwakt te zijn naar categorie 4 en een schampschot langs de kust van Mexico, is Milton boven het warme water van de Golf van Mexico nu weer aangetrokken naar categorie 5. Er worden windsnelheden van 260 km per uur gemeten.

Ter vergelijking: storm Poly die vorig jaar juli over Nederland raasde, had een windsnelheid van 108 kilometer per uur en de zwaarste windstoot was 148 kilometer per uur.

Milton stevent af op een dichtbevolkt gebied rond de stad Tampa; in de regio wonen ruim 3 miljoen mensen. Het precieze pad van de storm is nog wat onzeker en lijkt nu ietsje zuidwaarts te zijn verschoven. Waarschijnlijk zal de orkaan weer iets in kracht afnemen voor het bereiken van Florida, maar in omvang juist flink toenemen, waardoor een veel groter gebied getroffen zal worden.

De Nepalese Nima Rinji Sherpa (18) heeft met het beklimmen van veertien bergtoppen van 8000 meter een record verbroken. Hij is de jongste persoon die dat tot nu toe gelukt is.

De klimroute die de jonge alpinist trotseerde staat bekend als een van de moeilijkste en meest indrukwekkende prestaties onder bergbeklimmers. Nima Rinji deed er twee jaar en veertig dagen over.

Sherpa's

De recordhouder komt uit een familie van sherpa's. Hij beschouwt zijn prestatie als een eerbetoon aan hen. "Het bereiken van deze top is niet alleen het hoogtepunt van mijn persoonlijke reis, maar een eerbetoon aan iedere sherpa die ooit heeft durven dromen voorbij de traditionele grenzen die voor ons getrokken zijn", zegt Nima Rinji op sociale media.

De sherpa's zijn een van oorsprong Tibetaans volk van ruim 120.000 mensen, wonend in de Himalaya. Zij staan bekend om hun uitzonderlijke kracht als klimmers, dragers en gidsen in het berggebied.

Dat is gevaarlijk werk. Van de honderden mensen die overlijden tijdens een poging de Everest te beklimmen zijn velen sherpa's. "Bergbeklimmen is meer dan werk, het is een bewijs van onze kracht, weerbaarheid en passie", aldus Nima Rinji.

Andere records

Hiervoor stond dat record op naam van Nirmal Purja: hij beklom de toppen in zes maanden op 30-jarige leeftijd. De 53-jarige Kami Rita Sherpa heeft een ander opmerkelijk record in handen. Hij beklom de Mount Everest maar liefst 28 keer.

Woningeigenaren in Twente hoeven geen foto's van hun interieur mee te sturen om hun WOZ-waarde te laten bepalen nadat er veel kritiek was gekomen op die plannen. Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBTwente) heeft nu een alternatief bedacht om toch meer informatie te krijgen over het interieur van huizen.

Aan de hand van voorbeeldplaatjes kunnen de huiseigenaren kiezen welk interieur het dichtst bij hun eigen situatie komt. Het gaat om een pilot onder zo'n vijfhonderd huiseigenaren in de acht Twentse gemeenten (Almelo, Borne, Enschede, Haaksbergen, Hengelo, Losser, Oldenzaal en Twenterand).

Zo ziet de pilot eruit:

Met de WOZ-beschikking wordt de waarde van een huis bepaald. Op basis van die waarde wordt de hoogte van bepaalde belastingen bepaald, zoals de onroerendezaakbelasting. Een deel van de inwoners kreeg in 2022 het verzoek van het GBT om elf foto's van hun interieur aan te leveren voor het nauwkeurig vaststellen van de WOZ-waarde. Het was de eerste keer in de geschiedenis dat zo'n verzoek werd gedaan. Het zorgde voor veel kritiek. Huiseigenaren vonden het een inbreuk op hun privacy en de gemeenteraad van Enschede greep in.

De waarde van een huis wordt nu bepaald via taxatie van de grond en de buitenkant van het gebouw. Maar de kwaliteit binnenshuis is ook van invloed op de waarde van een huis. Denk aan de staat van de kozijnen of leeftijd van de keuken en badkamer. "Dat zijn gegevens waar wij minder zicht op hebben, maar die wél van belang zijn", vertelt een medewerker van GBT aan omroep Oost.

Sjoemelen

Sjoemelen en kiezen voor de 'slechtste' staat van onderhoud op de voorbeeldplaatjes in de hoop op een lagere WOZ-waarde heeft volgens GBT geen zin. "Als wij zien dat het een nieuwbouwhuis is en de bewoner invult dat het een oude keuken is, gaat er bij ons een belletje rinkelen", legt de manager bedrijfsvoering uit. GBT doet dan aanvullend onderzoek.

Als de pilot een succes is, wordt de nieuwe werkwijze mogelijk in het hele land ingevoerd, schrijft de omroep.

Van de volwassen mensen zonder thuis is een op de drie vrouw en van het totale aantal dak- en thuislozen is bijna een op de vijf minderjarig. Dat blijkt uit een telling georganiseerd door het Kansfonds en de Hogeschool Utrecht. Vorig jaar werden in twaalf gemeenten dak- en thuislozen geteld. Dat onderzoek is nu uitgebreid naar 55 gemeenten in zes regio's.

Aan de hand van de telling willen gemeenten nu gerichtere opvang gaan organiseren voor deze groepen. Het grootste deel van deze dak- en thuislozen woont in een busje, camper of op een camping. Ook zij zijn in deze telling meegenomen.

De hoofdonderzoeker van de telling, Sandra Schel, zegt "dat we moeten weten wie de dak- en thuislozen zijn en dat er beleid moet worden gemaakt voor bredere groepen dan alleen de alleenstaande man die nu het stereotiepe beeld van een dakloze is."

Het Centraal Bureau voor de Statistiek voert jaarlijks een schatting naar het aantal daklozen uit, maar volgens het Kansfonds wordt daarin "slechts een deel van de werkelijke situatie weergeven". De groep die op straat verblijft is volgens Willem van Sermondt van het Kansfonds slechts het topje van de ijsberg. "Verreweg de meeste mensen verblijven uit nood bij familie of bekenden op de bank of op een camping."

Veel mensen blijven onder de radar van de schatting van het CBS, zegt hij. "Om dat te voorkomen vragen wij maatschappelijk werkers en hulporganisaties om mee te tellen, maar toch zijn er mensen die bij organisaties niet in beeld zijn. Het aantal dat wij geteld hebben is echt een minimumaantal en daarom niet te vertalen naar het landelijke beeld."

Toch is hij ervan overtuigd dat de telling gemeentes kan helpen. "Zij kunnen de cijfers gebruiken om met woningbouwcorporaties afspraken te maken over hoe veel woningplekken zij moeten reserveren voor daklozen of mensen die dat dreigen te worden."

Den Bosch

Naar aanleiding van een soortgelijk onderzoek dat vorig jaar in Den Bosch is uitgevoerd, komt deze gemeente nu met een nieuw plan om dak- en thuisloze mensen beter op te vangen. De stad gaat voor hen woonhotels inrichten.

Wethouder Paul Slikker (Wonen en Zorg): "Hierdoor kunnen mensen blijven werken en deelnemen aan de maatschappij om zo weer makkelijk een woning te vinden."

De resultaten van het onderzoek in Den Bosch kunnen volgens hem bijdragen aan meer draagvlak voor opvang buiten de steden. "Als mensen dak- en thuisloos raken trekken zij vaak naar de steden, maar dat is vaak niet de plek waar ze het liefste willen wonen."

De komende jaren hoopt HU-onderzoeker Schel het nieuwe onderzoek verder op te schalen. "We merken dat de belangstelling onder gemeenten om te tellen via deze methode steeds groter wordt."

Eti is thuisloos

Een van deze thuisloze vrouwen is Eti. Na haar scheiding belandde zij op straat. Nu woont ze met haar twee zoontjes op een camping. Voor ze daar terechtkonden sliepen ze een halfjaar bij familie en vrienden, soms noodgedwongen in een tent.

"Niemand kon ons helpen, zelfs bij de politie kregen we alleen een glaasje water. Ze zeiden dat ze geen bemiddelingsbureau waren", zegt Eti. Haar kinderen zijn nu 12 en 9. "Je ziet in hun ogen wat het met ze doet."

In zes recente strafzaken tegen boeren die te veel mest uitreden, werd geoordeeld dat er een strafbaar feit was gepleegd, maar er werd geen straf opgelegd. Dat blijkt uit onderzoek van het FD. Dat er geen straf werd opgelegd, had volgens rechtbanken mede te maken met wispelturig overheidsbeleid.

De boeren die voor de rechter stonden, raakten volgens die rechters klem door veranderende regelgeving. Boeren mochten in die zaken de illegaal behaalde winst houden. Het gaat per geval tussen de 50.000 en 360.000 euro.

Nederlandse boeren mogen minder mest uitrijden dan eerder het geval was omdat Nederland de Europese uitzonderingspositie is kwijtgeraakt. Dat heeft onder meer te maken met de slechter wordende waterkwaliteit in Nederland, doordat stoffen in uitgereden mest in het grondwater terechtkomen.

Veel boeren hebben daardoor overvolle mestkelders en silo's. Daar wordt de mest in opgeslagen, totdat het mag worden uitgereden over het land. Dus moeten de boeren de mest laten ophalen door een commerciële partij. Dat kost boeren veel geld.

In deze video wordt de mestcrisis uitgelegd:

In de zes recente zaken tegen boeren die te veel mest uitreden, gaat het om fosfaatrechten. Sinds 2018 hebben melkveehouders, die vooral het mestoverschot veroorzaken, fosfaatrechten nodig. Het melkvee van boeren mag niet meer mest produceren dan het aantal fosfaatrechten dat ze hebben. Daardoor kwamen sommige boeren in de knel.

In een van de rechtszaken hierover oordeelde de rechter dat de boer wel schuldig was aan mestfraude, maar is er geen staf opgelegd. De boer zou tijdens de uitbreiding van zijn bedrijf "in de knel" zijn gekomen door de invoering van strengere mestregels. Het Openbaar Ministerie zei over deze zaak dat de boer slachtoffer was van enerzijds de bank en anderzijds het overheidsbeleid.

Nieuwe mestplannen

Ondertussen werkt het kabinet aan nieuwe mestplannen. Om de mestoverschotten aan te pakken, moet er in de toekomst minder vee overblijven, vindt ook minister Wiersma van Landbouw.

Partijen in de Tweede Kamer willen dat de minister een nieuwe brede uitkoopregeling voor veehouders eerder gaat openstellen dan ze van plan was. Haar plan was eerder dat boeren zich in 2026 voor zo'n regeling kunnen melden.

Wiersma zegt dat regelingen om boeren uit te kopen wel zorgvuldig moeten gebeuren, maar partijen in de Tweede Kamer zeggen dat de tijd dringt.

Daarnaast stelt het huidige kabinet in het regeerakkoord dat het bij Brussel "alles op alles" gaat zetten "om de Europese richtlijnen zo aan te passen dat ze werkbaar zijn en het verdienmodel ondersteunen".

Een 16-jarige Amerikaan is erin geslaagd om het computerspel Tetris op een Nintendo zo lang door te spelen dat het weer terug werd gezet naar level 0. Dat is voor het eerst aangezien het spel bij een eerder record vastliep bij level 157. Dankzij aanpassingen in het spel kon Michael Artiaga verder spelen zonder dat het crashte.

Het lukte Artiaga in 82 minuten om level 255 te bereiken op zijn Nintendo Entertainment System (NES), het hoogste niveau van het spel. Artiaga speelde live op het streamplatform Twitch. "Droom ik, bro?!", was de reactie van 'dogplayingtetris' toen de game weer naar level 0 schakelde.

De tiener ging verder en haalde uiteindelijk 29,4 miljoen punten; een record. "Ik ben zo blij dat de wedstrijd voorbij is. Ik wil dit spel nooit meer spelen", zei hij na afloop tegen zijn kijkers.

Artiga speelde het spel binnen 82 minuten uit:

Eerder record

Vorige recordhouder was de 13-jarige Willis Gibson uit Oklahoma. Die bereikte begin dit jaar het "heilige" level 157 waarna zijn NES crashte omdat het geheugen te vol raakte. Maar het is nu voor het eerst dat een speler door kon gaan na dat punt.

Tetris werd in 1984 bedacht door de Rus Aleksej Pazjitnov. Doel van het spel is om vallende blokjes in elkaar te laten passen.

Het spel werd in 1989 wereldwijd populair toen het gratis bij de Nintendo Game Boy werd geleverd. In de jaren daarna hebben gamers geprobeerd het spel te laten crashen door technieken zoals 'hypertapping' en 'rolling' te gebruiken, waarbij ze extreem snel op de knoppen drukken.

Het aantal jongeren dat de weg vindt naar de extra toeslag voor studenten met een beperking, is in een jaar meer dan verdubbeld. Dat meldt belangenvereniging Ieder(In) op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

De aanvullende studiebeurs is bedoeld voor studenten die door een beperking niet kunnen werken naast hun studie. De beurs wordt uitgekeerd door gemeenten. Zo'n 9200 jongeren krijgen nu zo'n toeslag.

Fleur Vervenne (20), student pedagogiek aan Fontys Hogeschool in Den Bosch, krijgt de extra bijdrage sinds vorig jaar. Ze ziet slechts 10 procent op korte afstand en 40 procent op lange afstand. Vorig jaar had ze naast haar studie nog een bijbaan bij een drogist. "Als ik iets wil lezen moet ik alles op een scherm zien en heel veel inzoomen. Lezen kost alsnog veel moeite en na een gewone dag op school ben je helemaal op. Een bijbaan in de avond en in het weekend werd me te veel."

Daardoor ging het een periode wat minder met Vervenne. Een begeleider tipte haar dat er een extra toeslag bestaat voor studenten met een beperking. Drie maanden na aanvraag kreeg ze haar eerste uitbetaling van de gemeente, 360 euro per maand.

Lobby bij gemeenten

De aanvullende studiebeurs voor jongeren met een beperking bestaat al tien jaar, maar beleeft nu pas een doorbraak. Belangenvereniging Ieder(in) heeft ervoor gelobbyd dat alle gemeenten in Nederland dezelfde (liefst hoge) bedragen uitkeren. Afhankelijk van hun leeftijd krijgen studenten tussen de 108 en 360 euro.

"Sommige gemeenten keerden eerder 30 euro uit, anderen 350. Dat is heel oneerlijk", zegt Joris Barendrecht van Ieder(in). De organisatie heeft campagne gevoerd zodat meer jongeren en gemeenten van de toeslag afweten.

Een bijbaan is de belangrijkste inkomstenbron voor de doorsnee Nederlandse student. Die verdient volgens het budgetinstituut Nibud op die manier maandelijks gemiddeld 560 euro. Voor jongeren met een beperking is het vaak lastig of soms zelfs onmogelijk om studie en werk te combineren.

Nog veel budget over

Vorig jaar bleef 25 procent van het budget nog liggen bij de gemeenten, zegt Ieder(In). Om meer studenten bekend te maken met de toeslag, pleit de organisatie ervoor hem onder te brengen bij DUO. "Dat is nou eenmaal waar studenten heen gaan voor de studiebeurs, ze denken niet aan de gemeente", zegt Joris Barendrecht.

Hbo-student Fleur Vervenne gunt het iedereen. Sinds ze niet meer in de avonden en in het weekend hoeft te werken, kan ze zich veel beter op haar studie concentreren.

"Het gaat nu veel beter. Ik ben scherper en gemotiveerder om mijn diploma te halen. Het is heel belangrijk dat iedereen de kans krijgt om te studeren, een baan te vinden en een bijdrage te leveren aan de samenleving."

Goedemorgen! Vandaag vindt er in de rechtbank in Assen een pro-formazitting plaats tegen Richard K., de verdachte van de dubbele moord in Weiteveen. En de Nobelprijs voor Scheikunde wordt toegekend.

Eerst het weer. In het zuidoosten is er veel bewolking en valt langdurig regen. In het westen en noordwesten is het droger, al komen ook daar een paar buien voor met tussendoor ruimte voor af en toe zon. Maxima liggen rond 15 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Eerste Kamer ziet het niet zitten om het staatsnoodrecht te gebruiken voor het aanscherpen van asielbeleid. Een meerderheid van GroenLinks-PvdA, CDA, D66, SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Volt, SGP en OPNL noemt die route "onwenselijk" en nam daarover een motie aan.

Daarmee heeft de Eerste Kamer het kabinet vannacht een belangrijk signaal gegeven over de voorgenomen wetgeving op het gebied van asiel en migratie.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een boek lezen, een video kijken, maar niet slapen: dat zijn de regels als je in Duitsland in een zelfrijdende auto de snelweg op wil. Correspondent Chiem Balduk probeerde het uit op de ringweg van Berlijn.

Dat ziet er zo uit:

Fijne woensdag!

Claimadvocaten hebben een cirkeltje om 9 oktober staan. Het is vandaag Vattenfall versus kleine ondernemers. Een zaak van potentieel 400 miljoen euro. Maar de uitspraak van de Amsterdamse rechter gaat over meer dan dat. Ook de Nederlandse claimcultuur staat op het spel.

De zaak tegen Vattenfall draait om mogelijk onterechte energiekosten voor kleine bedrijven. Snackbarhouders, wasstraatondernemers, sportzaaluitbaters. Zo'n 5000 ondernemers zouden jarenlang duizenden euro's te veel betaald hebben aan energiemaatschappij Nuon, die inmiddels is overgenomen door Vattenfall.

Dat geld moest terug, maar hoe? Via een massaclaim, bedacht de speciaal opgerichte stichting Nuon-Claim in 2020. Dat jaar was er net een nieuwe wet ingegaan die het mogelijk maakte om voor een hele groep een schadeclaim te eisen, de WAMCA (Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie).

'Amerikaanse praktijken'

De wet moet het makkelijker maken voor groepen consumenten of kleine ondernemers tegen grote partijen die hen gedupeerd hebben. Maar tegenstanders schetsten een doembeeld van een 'Amerikaanse claimcultuur' met onbezonnen schadeclaims, gefinancierd door buitenlandse investeerders, die zouden leiden tot ellenlange rechtszaken.

Dat doembeeld waarin het Nederlandse bedrijfsleven bedolven zou worden onder rechtszaken, kwam voorlopig niet uit. Uit het register van massaclaimzaken blijkt dat er jaarlijks zo'n twintig tot dertig procedures worden gestart.

Maar de (buitenlandse) investeerders deden wel hun intrede. Bij een derde van de zaken betalen niet de consumenten de proceskosten, maar pak hem beet een investeringsfonds uit Jersey of een groot Amerikaans advocatenkantoor. In ruil voor hun financiering krijgen ze bij een overwinning een percentage van de schadevergoeding.

Daarmee is het leed een business geworden. En dus spelen zakelijke risico-afwegingen een rol. "Wij starten voorlopig geen nieuwe zaak meer", zegt Rein Philips van procesfinancier Readbrest. De investeerder heeft nu drie massaclaims lopen, en er komt er binnenkort nog eentje bij, met Frisse Wind tegen Tata Steel.

Maar daarna is het even klaar. "Voordat we verder gaan willen we zien dat dit model werkt", zegt Philips. Want: de wet bestaat dan wel bijna vijf jaar, er is nog geen enkele schadevergoeding uitgekeerd. "Bij dit soort zaken moet je rekening houden met een looptijd van tien jaar."

De eerste uitspraak

Daarom kijkt de claimsector met ingehouden adem uit naar vandaag, de dag waarop de rechter mogelijk 400 miljoen euro aan schadevergoedingen gaat opleggen. Ook hier zal een buitenlandse investeerder, het Amerikaanse BenchWalk Advisors, namelijk meeprofiteren.

Die uitspraak kan helderheid voor iedereen geven. "We kijken absoluut naar deze zaak", zegt Philips. "Als er hier een positief einde komt, zetten we de deur voor het financieren van nieuwe zaken wellicht weer op een kier."

De FBI heeft een Afghaanse man gearresteerd die van plan zou zijn geweest om in de VS een aanslag te plegen op de dag van de presidentsverkiezingen. Hij zou volgens de geheime dienst zijn geïnspireerd door Islamitische Staat en een grote groep mensen hebben willen aanvallen.

De 27-jarige Afghaan, die drie jaar geleden naar de VS kwam en in Oklahoma City woonde, zou de afgelopen weken zijn aanslagplannen verder hebben voorbereid. Zo bestelde hij AK-47-geweren, verkocht hij zijn bezittingen en kocht hij vliegtickets voor zijn vrouw en kind om terug te reizen naar Afghanistan.

Zelf verwachtte de man om te zullen komen bij de aanslag die hij op 5 november wilde uitvoeren, samen met een andere aanslagpleger. Het zou gaan om de minderjarige broer van zijn vrouw.

Advertentie op Facebook

Het is niet duidelijk hoe de mannen precies bij de FBI in beeld zijn gekomen. Wel had de geheime dienst steeds meer aanwijzingen dat de mannen vastberaden waren hun plannen uit te voeren.

Toen de twee persoonlijke bezittingen te koop aanboden op Facebook reageerde een informant van de FBI op de advertentie om zo met de twee in contact te komen. Die nodigde hen uit voor een bezoek aan een schietbaan. Daar bestelden ze wapens bij een undercover FBI-agent die zich voordeed als handelaar, zo valt te lezen in rechtbankdocumenten.

De man is maandag gearresteerd nadat hij twee bestelde AK-47-geweren en munitie in ontvangst had genomen. Zijn zwager is ook gearresteerd, maar omdat hij nog minderjarig is heeft het ministerie van justitie geen nadere details over hem bekendgemaakt.

Speciaal visum

De 27-jarige man wordt beschuldigd van samenzwering en poging tot het verlenen van steun aan Islamitische Staat, door de VS bestempeld als een buitenlandse terroristische organisatie. Daarmee hangt de verdachte een gevangenisstraf van maximaal twintig jaar boven het hoofd.

De Afghaan kwam in september 2021 legaal de VS binnen, kort na de chaotische terugtrekking van de VS uit Afghanistan. Hij kreeg een speciaal immigrantenvisum bedoeld voor Afghanen die Amerikanen hebben geholpen ondanks grote persoonlijke risico's voor zichzelf en hun dierbaren. Het gaat dan bijvoorbeeld om tolken voor het Amerikaanse leger en beveiligers van de ambassade in Kabul.

De Dominicaanse Republiek zegt afgelopen week 11.000 migranten terug te hebben gestuurd naar Haïti en kondigt aan dat wekelijks te gaan doen. Volgens de Dominicaanse regering zijn er te veel migranten in het land. Het gaat om de grootste deportaties van Haïtianen in de recente geschiedenis.

In reactie op de Dominicaanse aankondiging heeft Haïti een spoedvergadering aangevraagd bij de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS). De Haïtiaanse vertegenwoordiger Gandy Thomas ziet in de deportaties "een strategie van etnische zuivering" en "een discriminerende campagne tegen Haïtianen vanwege hun nationaliteit en huidskleur".

De Dominicaanse vertegenwoordiger bij de OAS zegt dat de crisis in Haïti zijn land onevenredig zwaar treft. Volgens Radhafil Rodríguez leidt de komst van Haïtiaanse migranten tot overvolle scholen, klinieken en ziekenhuizen. Hij zei dat zijn land solidair is met de bevolking van Haïti, maar voegde eraan toe dat niemand kan verwachten dat het land de uitzettingen zal stoppen.

'Kinderen blijven achter'

De grootschalige uitzettingen zorgen ervoor dat Haïtiaanse kinderen alleen achterblijven in de Dominicaanse Republiek, waarschuwt activist William Charpentier, coördinator van de daar gevestigde Nationale Coalitie voor Migraties en Vluchtelingen. "Ze nemen hun ouders mee, of een van de ouders, en laten de kinderen achter, zelfs terwijl ze op school zitten", zei hij tegen persbureau AP.

Volgens Charpentier zet de Dominicaanse regering ook mensen uit die geldige verblijfspapieren hebben. Het Dominicaanse hoofd van de migratiedienst stelt Haïtianen in die gevallen niet over "betrouwbare identiteitsdocumenten" beschikken om hun aanwezigheid in het land te rechtvaardigen.

Op de vlucht

Haïti wordt al jarenlang geteisterd door bendegeweld. Eerder dit jaar laaide dat geweld flink op toen verschillende rivaliserende bendes de handen ineen sloegen en de oorlog verklaarden aan de toenmalige premier. De bendes kregen grote delen van het land in handen en namen zelfs tijdelijk de internationale luchthaven over.

In de hoofdstad Port-au-Prince stichtten ze destijds brand in onder meer politiebureaus en ziekenhuizen. Ook vielen ze twee gevangenissen van het land binnen, waar ze ruim 4000 gevangenen bevrijdden.

De humanitaire gevolgen zijn enorm voor de bewoners van het land. Meer dan 110.000 mensen ontvluchtten de afgelopen zeven maanden hun huis, berekende de Internationale Organisatie voor Migratie van de VN eerder deze week. In totaal zijn er meer dan 700.000 Haïtianen intern ontheemd.

Naar schatting verblijven zeker een half miljoen Haïtianen in de meer welvarende Dominicaanse Republiek. Het land sluit met enige regelmaat de grens met Haïti. Dat gebeurde ook vorig jaar, na onenigheid over de aanleg van een kanaal.

Bij een nog onbewoonde noodopvang in Ugchelen is even na middernacht een explosief afgegaan. Dat bevestigt de politie. Het pand aan de Nijenbeek is daarbij flink beschadigd geraakt. Er zijn ruiten gesprongen, de hal ligt bezaaid met glas en de gevel is zwartgeblakerd, is te zien op beelden van een lokale fotograaf.

In de omgeving van het voormalige schoolgebouw zou een harde knal te horen zijn geweest. Op dat moment was alleen een beveiliger in het pand aanwezig. Hij bleef ongedeerd. De politie doet onderzoek naar de toedracht en vraagt getuigen zich te melden.

Op beelden is de schade goed te zien:

Komende vrijdag zou het gebouw in gebruik worden genomen als tijdelijke opvanglocatie voor asielzoekers. De voormalige school zou tot eind van het jaar plek bieden aan maximaal honderd mensen, schrijft de gemeente Apeldoorn. Die opvang is bedoeld voor momenten dat er in het aanmeldcentrum in Ter Apel niet genoeg plek is.

De komst van de opvanglocatie zorgde deze week voor onrust in de omgeving, vooral bij ouders van de naastgelegen basisschool, schrijft Omroep Gelderland. Deze week werden bij het gebouw nog spandoeken opgehangen met teksten als 'Niet naast onze kinderen, dat moeten we verhinderen' en 'Ander besluit punt uit'.

Na vijftien locaties te hebben onderzocht is de knoop doorgehakt: het metershoge beeld van een gasmolecuul dat nu nog in de middenberm van de Groningse A7 bij Kolham staat verhuist een paar honderd meter naar het oosten, naar een plek in de buitenberm.

Dat is de uitkomst van overleg tussen de gemeente Midden-Groningen, Rijkswaterstaat en kunstenaar Mark Ruygrok. De wegbeheerder wil de weg aanpassen en acht het kunstwerk tussen de wegdelen niet meer in lijn met de veiligheidsvoorschriften, schrijft RTV Noord.

Besmeurd en beklad

De Gasmolecule, ook bekend als Het Slochter Molecuul, werd vijftien jaar geleden onthuld door koningin Beatrix. Het was een cadeau van de Gasunie, Gasterra en de NAM aan de toenmalige gemeente Slochteren, vanwege de ontdekking van aardgas in Groningen, toen 50 jaar geleden.

Het acht meter hoge beeld is de laatste jaren onderwerp van discussie. In 2009 werden de zegeningen die de aardgaswinning Nederland had gebracht nog groots gevierd, maar sinds het winningsgebied te maken heeft met aardbevingen, schade aan woningen en moeizaam herstel, is het beeld over de gaswinning gekanteld.

Vanwege die negatieve gevolgen van de gaswinning gingen stemmen op om het kunstwerk te verwijderen. Het beeld werd meermaals besmeurd met verf. Dit voorjaar werden nog scheuren op het beeld getekend, een verwijzing naar de bevingsschade aan huizen.

Beeldenstorm

Kunstenaar Ruygrok begrijpt dat het beeld in de loop der jaren andere gevoelens is gaan opwekken. "Je ziet dat het midden in de maatschappij staat en dat daar reacties op komen", vertelt hij in gesprek met Langs de Lijn En Omstreken op NPO Radio 1. "Dat gebeurt en dat hoort er ook bij."

Tegelijk betreurt hij het dat er mensen zijn die het beeld daarom weg willen hebben. "Als je het als symbool ziet van alle ellende en frustratie en daar in blijft hangen, vind ik dat wel een beetje jammer. Ik denk dan ook een beetje aan de Beeldenstorm: alles wat je niet zint, moet weg."

Volgens Ruygrok zijn de gevoelens over het beeld wel "een beetje omgeslagen". Uit onderzoek zou blijken dat bewoners van Slochteren inmiddels vinden dat het beeld moet blijven. "Omdat het deel is van de geschiedenis, van de canon van Groningen."

Het was lastig om een nieuwe plek voor de molecuul te vinden, vertelt Ruygrok. "Het maakt nu deel uit het van het verkeer. Ineens zie je dat beeld, heel dichtbij, en voordat je het weet zie je het in je achteruitkijkspiegel. Het verschijnt en verdwijnt in een flits, net zoals gas. De ongrijpbaarheid van het gas wordt daar heel goed verbeeld. Op een andere plek wordt het alleen maar minder."

Boer Boon

Uiteindelijk is de keuze gevallen op een buitenberm, zo'n 200 meter naar het oosten. Daar blijft het beeld voor automobilisten te zien. Ook blijft het molecuul dicht bij het land van boer Boon, waar in 1959 voor het eerst aardgas werd gevonden. De verhuizing moet komend jaar gaan plaatsvinden.