NOS Nieuws - Algemeen

In een steeg in Maassluis is vanochtend een overleden man gevonden. De politie zegt dat het slachtoffer mogelijk steekwonden heeft. De verwondingen worden verder onderzocht.

Het lichaam werd rond 08.00 uur gevonden op de Asserdreef in de Zuid-Hollandse plaats. Die straat ligt in een woonwijk. De politie heeft nog geen idee wat er is gebeurd.

"We hebben nog veel vragen", zegt een woordvoerder. Zo is nog niet duidelijk of de man om het leven is gebracht op de Asserdreef of dat het lichaam daar is achtergelaten.

De politie weet ook nog niet wie het slachtoffer is en is een groot onderzoek begonnen naar wat er is gebeurd en wie daarvoor verantwoordelijk is.

Bij helder weer is deze maand vanuit Nederland een komeet te zien die eens in de 80.000 jaar dicht bij de aarde komt, of misschien zelfs nooit meer. Het gaat om komeet C/2023 A3 (Tsuchinshan-Atlas), die op zo'n 70 miljoen kilometer afstand van de aarde zal staan.

De komeet is bijna 3 kilometer in diameter en zijn staart van stof en gassen strekt zich uit over tientallen miljoenen kilometers.

Wie de komeet wil zien kan het beste even na zonsondergang naar de westelijke horizon kijken, adviseert Weerplaza. Vanavond staat hij het dichtst bij de aarde. Maar de verwachting is dat de komeet volgend weekend het duidelijkst te zien is. Op 27 september stond Tsuchinshan-Atlas het dichtst bij de zon.

Met blote oog

Het natuurfenomeen is met het blote oog te zien, maar de Amerikaanse ruimteorganisatie NASA adviseert een verrekijker of telescoop te gebruiken. Het hoofd van de meteorendienst van NASA gaf tijdens een persmoment wat tips.

"De komeet zal niet als een meteoor door de lucht razen", zei Bill Cooke. "Het zal gewoon lijken alsof hij daar hangt, en hij zal langzaam van positie veranderen van nacht tot nacht. Als je de komeet met je blote oog kunt zien, zal je met behulp van een verrekijker versteld staan."

Astronomen spreken van een uniek fenomeen. Door de 80.000 jaar durende baan van de komeet zou hij voor het laatst zichtbaar zijn geweest in de tijd van de neanderthalers. Omdat kometen zo onvoorspelbaar zijn, bestaat er ook een kans dat de C/2023 A3 Tsuchinshan-Atlas nooit meer te zien zal zijn.

Het aantal gemeenten met een lokaal vuurwerkverbod rond oud en nieuw lijkt dit jaar nauwelijks toe te nemen. Dat blijkt uit een rondgang van persbureau ANP. Twee gemeenten van de ruim 200 die reageerden op de vragen van het ANP geven aan dat zij het afsteken van vuurwerk voor het eerst gaan verbieden. Dat zijn Zutphen en Alkmaar. Naast deze gemeenten heeft ook Utrecht eerder dit jaar besloten tot een verbod. Vorig jaar waren er zestien gemeenten waar niks afgestoken mocht worden.

In Alkmaar sprak een meerderheid van de bewoners zich in een referendum uit voor een afsteekverbod. De gemeente gaat extra boa's inzetten en gebruikmaken van meer cameratoezicht om te handhaven. De stad verwacht dat een vuurwerkverbod leidt tot "een geleidelijke cultuurverandering rondom het afsteken van vuurwerk".

Zutphen kondigde vorig jaar al aan dat het een verbod wil en dat gaat nu dus door. Zwolle en Ede gaven vorig jaar ook aan een verbod te willen, maar die gemeenten hebben nog geen definitieve afspraken gemaakt. In Zwolle wordt het hoogstwaarschijnlijk volgend jaar.

Vorig jaar hanteerden zestien gemeenten een lokaal afsteekverbod, waaronder grote steden als Rotterdam, Eindhoven, Tilburg, Nijmegen en Arnhem. Hoewel de meeste gemeenten zeggen dat handhaven lastig is zolang er geen landelijk verkoopverbod is, hopen zij dat een verbod uiteindelijk leidt tot gedragsverandering.

Weinig animo in grensregio

Vooral gemeenten in de grensregio zien volgens het ANP weinig in een lokaal vuurwerkverbod. Dat zou niet werken omdat veel Nederlanders sowieso de grens over gaan om vuurwerk te kopen. Ze pleiten er voor dat er op z'n minst een landelijke regeling komt.

De politiebonden grijpen de rondgang van het ANP aan om het kabinet opnieuw op te roepen tot een landelijk vuurwerkverbod. "Het kabinet kijkt weg als het gaat om geweld tegen hulpverleners en blijvend letsel, zoals tinnitus door gehoorschade", zegt NPB-voorzitter Nine Kooiman.

"Ze moeten nu een streep trekken", zegt Kooiman namens de drie politiebonden ACP, Equipe en NPB. "Als je deze mensen daadwerkelijk wil beschermen, verbied je als overheid zowel het afsteken als de verkoop van vuurwerk."

Nu orkaan Milton de Amerikaanse staat Florida achter zich heeft gelaten, kunnen inwoners de schade gaan opnemen. Velen keren na hun evacuatie naar veiliger gebied terug naar hun woonplaats, wat leidt tot drukke wegen. Maar niet voor iedereen is terugkeren een optie.

Zoals in Pinellas County, ten westen van de stad Tampa. Met speciale pick-uptrucks rijden de hulpdiensten mensen heen en weer naar hun huizen in buurten die nog steeds onder water staan. Ploeterend door het water proberen ze nog wat spullen te verzamelen.

In de stad Belleair Beach, dat ook onder Pinellas County valt, kunnen mensen niet terug naar hun huizen. In sommige buurten staat geen huis meer overeind.

Alert blijven

Gouverneur Ron DeSantis waarschuwt mensen om alert te blijven. Hij wees daarbij op de aanhoudende veiligheidsrisico's, zoals neergehaalde elektriciteitskabels en stilstaand water waarin gevaarlijke objecten verborgen kunnen liggen.

"We zitten nu in een situatie waarin je dodelijke ongevallen hebt die voorkomen hadden kunnen worden," zei DeSantis. "Je moet de juiste beslissingen nemen en weten dat er gevaren zijn."

De enorme stormvloed waarvoor eerder werd gewaarschuwd, bleef uit. Wel heeft Milton veel schade veroorzaakt.

President Biden heeft gisteravond bekendgemaakt dat orkaan Milton voor zo'n 50 miljard dollar aan schade heeft veroorzaakt, omgerekend 45 miljard euro. Het is de derde grote storm in drie maanden tijd in het gebied, benadrukte Biden. Morgen reist hij af naar het rampgebied.

Het dodental als gevolg van de orkaan is opgelopen tot 16. Nog steeds zitten bijna 2 miljoen mensen zonder stroom. Duizenden medewerkers van elektriciteitsbedrijven zijn bezig om de stroomvoorziening te herstellen.

Zo'n 260.000 mensen in Saint Petersburg in Florida kunnen ook geen gebruik maken van het drinkwater vanwege vervuiling.

Op andere plekken in Florida veroorzaakte Milton minder schade. Disney World in Orlando en andere grote pretparken zijn weer open gegaan. Ook de luchthaven van Orlando, de drukste luchthaven van de staat, is sinds gisteren weer volledig operationeel.

De Zweedse accumaker Northvolt heeft meer dan 15 miljard dollar aan financiering binnengehaald. Een Europees record voor niet-beursgenoteerde bedrijven, volgens de Britse zakenkrant Financial Times. De onderneming zou Europa onafhankelijk moeten maken van Chinese batterijen en een belangrijke schakel zijn om de auto-industrie op het continent te elektrificeren.

Toch hapert het. Maandag moet Northvolt 25 miljoen euro aan vorderingen betalen aan de Zweedse belastingdienst. Doet het dat niet, dan kan de belastingdienst een faillissementsaanvraag indienen bij de rechtbank. Eerder deze week werd bekend dat een dochteronderneming in de Northvolt-groep failliet gaat. Vorig jaar boekte de accumaker 1,1 miljard euro aan verlies.

In aanloop naar maandag is de sfeer onder de fabrieksmedewerkers in Skelleftea onrustig, vertelt Lena Lundgren van vakbond IF Metall. "Mensen willen vooral uit de onzekerheid: mogen ze hun baan houden of niet? Ze zijn hierheen verhuisd uit de hele wereld omdat ze geloven in de groene omwenteling van de industrie. Ze hopen heel erg dat ze ook morgen een baan hebben. Want ze geloven in Northvolt", zegt Lundgren.

Onverklaarbare doden

Problemen met het betalen van salarissen en leveranciers zijn niet de enige zorgen. Vorig jaar overleden twee medewerkers door ongelukken op de fabrieksvloer. Ook zijn vier medewerkers buiten werktijd onder onduidelijke omstandigheden overleden.

De politie onderzoekt of dat gekoppeld kan worden aan hun werk, bericht de lokale omroep SVT Västerbotten. In de accufabriek in het noorden van Zweden worden veel chemische stoffen gebruikt.

Ook liet Northvolt recent weten dat 1600 werknemers misschien worden ontslagen, ongeveer een kwart van het personeel. Wat gaat er allemaal mis bij het bedrijf waar de Europese investeringsbank zoveel in geloofde dat ze er een klein miljard euro in stopte?

Een verklaring is dat de vraag naar elektrische auto's tegenvalt in Europa, zegt Rico Luman, analist automarkt bij ING Economisch Bureau. "Autofabrikanten zoals Volkswagen en BMW maken zich ook zorgen over hun toeleveringsketens en doen een pas op de plaats. Dan is de afzetmarkt voor de batterijen van Northvolt kleiner, en moeten ze bezuinigen."

Zo trok BMW dit jaar een Northvolt-order ter waarde van 2 miljard euro terug, omdat de Zweedse batterijmaker zijn batterijen niet op tijd kon leveren.

Northvolt heeft snel willen groeien en in korte tijd veel geld uitgegeven aan fabrieken en het aannemen van mensen. De groeipijn heeft het onmogelijk gemaakt om de veiligheid van de medewerkers te waarborgen, zei vakkoepel LO tegen de lokale omroep.

Eigenaar is ook klant

Het zijn in totaal zes bedrijven binnen Northvolt die maandag een fors bedrag moeten betalen aan de Zweedse fiscus. Waar het geld vandaan moet komen is dit weekend nog onduidelijk.

Vrijdag berichtte persbureau Reuters dat het bedrijf aan het onderhandelen is met geldschieters over een lening van 200 miljoen euro. Northvolt wilde daar vrijdag nog geen commentaar op geven, aldus het persbureau.

Als Northvolt zijn schulden bij de fiscus niet op tijd aflost, betekent dat niet dat het bedrijf failliet gaat. Het betekent vooral dat de schuldeiser kan overwegen om een faillissementsaanvraag in te dienen bij de rechtbank. "Over of, en zo ja: wanneer, wij een faillissementsaanvraag gaan indienen wil ik niet speculeren", zegt Tomas Envall van de Zweedse belastingdienst.

Er bestaat de hoop dat het bedrijf de Europese auto-industrie naar een nieuw tijdperk had kan meenemen, denkt Luman van ING. Als voordeel noemt hij dat aandeelhouders zoals BMW en Volvo ook klanten zijn bij Northvolt. "Er is dus een vraag."

Strengere EU-regels "cruciaal"

Wat er gebeurt in Brussel is ook belangrijk voor de Scandinavische batterijmaker. Europese automakers moeten steeds groener worden, anders kunnen ze enorme boetes krijgen. Merken zoals Renault en Fiat protesteerden eerder deze week tegen de steeds strengere EU-regels voor CO2-uitstoot.

Volgens Luman is het cruciaal dat Europese beleidsmakers juist vasthouden aan het huidige beleid. "Alleen als de strenge doelen voor uitstoot blijven, groeit de vraag naar elektrische auto's in Europa. Dat is niet alleen belangrijk voor Northvolt. Als Europese automakers willen concurreren met bijvoorbeeld China moeten ze nu aanpassingen maken. Onderdeel daarvan is lagere uitstoot."

Goedemorgen! Dit weekend wordt stilgestaan bij 200 jaar KNRM en de noodopvanglocatie in Ugchelen is klaar voor gebruik na een explosie eerder deze week.

Eerst het weer: vanochtend is er een mix van sluierwolken en zon. In de middag wordt de bewolking geleidelijk dikker, maar het blijft overal droog. Het wordt 13 graden bij een matige zuidenwind. Vanavond trekken vanuit het westen buien over het land.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing gaat 17.000 banen schrappen. Dat heeft de nieuwe topman aangekondigd. Volgens hem is dat nodig omdat het niet goed gaat met het bedrijf.

Afgelopen kwartaal draaide Boeing een verlies van omgerekend 4,5 miljard euro. De ontslagen vallen in de hele organisatie. In totaal komt zo'n 10 procent van het personeel op straat te staan. De aankondiging komt op het moment dat fabrieksmedewerkers van Boeing al bijna een maand staken voor een betere cao.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Op de dag dat de Ronde van Lombardije wordt verreden, blikken de hoofdrolspelers van de ronde van 1998 terug op hun tweestrijd: Michael Boogerd en Oscar Camenzind.

"Boogerd kwam naast me rijden en bood me een groot bedrag om de overwinning aan hem te geven", vertelt de Zwitser Camenzind 26 jaar na dato aan de NOS. "Zei hij dat?", schampert Boogerd. "Nou, zo was het niet."

Een smeuïg verhaal over supercompensatie, een bod van 40.000 frank en niet nagekomen afspraken.

Fijne dag!

Een Amerikaanse militair is veroordeeld tot 14 jaar cel, omdat hij van plan was Islamitische Staat (IS) te helpen met het plegen van aanslagen op Amerikaanse troepen. De 24-jarige Cole Bridges speelde legerinformatie door en gaf advies over het plaatsen van boobytraps.

Bridges sloot zich in 2019 aan bij het Amerikaanse leger. Daarvoor verdiepte hij zich in pro-terroristische propaganda. Op zijn socialemediakanalen liet hij blijken IS en de jihad te steunen.

Een jaar later liep hij tegen de lamp. Bridges dacht delen van een trainingshandleiding van het Amerikaanse leger en richtlijnen over militaire gevechtstactieken met een IS-aanhanger te delen, maar in werkelijkheid had hij contact met een undercover FBI-agent. Die kreeg ook advies toegestuurd over het leggen van hinderlagen en het plaatsen van boobytraps.

Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie handelde Bridges in de overtuiging dat de informatie door IS zou worden gebruikt bij het plannen van aanslagen op Amerikaanse troepen in het Midden-Oosten.

'Verraad van de ergste soort'

Bridges vertelde aan de undercover agent dat hij gefrustreerd was over het Amerikaanse leger. Hij zou de agent beelden hebben doorgestuurd van zichzelf in legeruniform, staand voor een vlag die vaak door IS gebruikt wordt.

Volgens de officier van justitie gebruikte Bridges zijn training voor een "afschuwelijk doel: het vermoorden van zijn medemilitairen in een zorgvuldig geplande hinderlaag. Dit is verraad van de ergste soort."

Bridges bekende vorig jaar al schuld. De straf had hoger kunnen uitvallen dan 14 jaar cel, maar volgens de rechter toonde Bridges "tekenen van berouw". Zo liet hij na zijn arrestatie weten blij te zijn dat hij met een FBI-agent te maken had en niet met een echte IS-terrorist.

Bridges had zelf aangedrongen op de langst mogelijke gevangenisstraf van 40 jaar. Daar ging de rechter niet in mee, omdat hij in zijn ogen geen "geharde crimineel" is.

De Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing is van plan 17.000 banen te schrappen. Dat heeft de nieuwe topman Kelly Ortberg aangekondigd. Het bedrijf ziet zich genoodzaakt de kosten te drukken en heeft last van een staking van fabrieksmedewerkers.

De ontslagen komen neer op een krimp van 10 procent van het personeelsbestand. Volgens Ortberg worden alle lagen van de organisatie getroffen, van leidinggevenden tot managers en productiemedewerkers. "Ons bedrijf bevindt zich in een moeilijke positie."

Het tweede kwartaal van dit jaar draaide Boeing een verlies van bijna 1,5 miljard dollar. Ook is de lancering van een nieuw vliegtuig, de 777X, uitgesteld, van 2025 naar 2026. Boeing stopt met de bouw van het 767-vrachtvliegtuig.

De problemen begonnen voor Boeing toen in augustus een vliegtuigdeur tijdens een vlucht loskwam, zegt luchtvaartexpert Joris Melkert. "Dat incident heeft een hoop kwaliteitsproblemen blootgelegd en de top van het bedrijf is ontslagen."

Daarnaast mocht Boeing van de luchtvaartautoriteiten niet verder uitbreiden tot de veiligheid weer op orde was: "Daardoor stroomt het geld nu heel hard naar buiten, maar er komt te weinig binnen. Het helpt niet als je dan geen actie onderneemt."

Stakingen

De aankondiging komt op het moment dat fabrieksmedewerkers van Boeing in Seattle en Portland al bijna een maand staken. Ongeveer 33.000 mensen hebben daar het werk neergelegd uit onvrede over een cao-bod van Boeing.

Deze week is er opnieuw onderhandeld, maar zonder resultaat.

"Misschien wil Ortberg laten zien dat het een keer klaar is", zegt Melkert. "Hij geeft hiermee een signaal af. De stakingsonderhandelingen zitten muurvast en dit kan een poging zijn om die weer vlot te trekken. Als er niet verder wordt onderhandeld, gaat het van kwaad tot erger, en dit is de eerste stap."

Bijna 14.000 huishoudens in Noord-Limburg moeten dit weekend hun drinkwater eerst drie minuten koken. Bij een controle is een lichte verontreiniging met de E. coli-bacterie, beter bekend als de poepbacterie, aan het licht gekomen.

Het kookadvies van de Waterleiding Maatschappij Limburg (WML) geldt voor huishoudens in delen van de gemeenten Venray, Bergen en Horst aan de Maas. WML spreekt van een lage concentratie van de bacterie, maar wil geen risico nemen met de gezondheid van klanten: "Mensen met een verminderde weerstand zouden kans kunnen lopen op maag- en darmklachten."

Het advies geldt voor water dat gebruikt wordt om te drinken, ook voor vee en huisdieren, tandenpoetsen en bij het koken. Voor de douche, de afwas of schoonmaken hoeft het water niet gekookt te worden. WML verwacht dat het kookadvies blijft gelden voor ten minste dit weekend.

Ook in Apeldoorn poepbacterie

In Apeldoorn werd bij een controle vorige week ook de poepbacterie aangetroffen. Daar moeten mensen hun drinkwater koken. Dat advies geldt in elk geval tot en met dit weekend. Drinkwaterbedrijf Vitens heeft de eigen voorraadkelders opnieuw gevuld en is in afwachting van testuitslagen die moeten uitwijzen of het water weer schoon is.

In Apeldoorn ontstond een run op drinkwater uit de supermarkt:

De Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump krijgt in aanloop naar de verkiezingen dezelfde beveiliging als president Biden. Trumps team had gevraagd om de inzet van militaire vliegtuigen en voertuigen. Biden zegt dat de Secret Service Trump de komende weken moet beschermen zoals dat bij een zittend president gebeurt.

Het verzoek van Trumps campagneteam komt nadat hij in juli bijna werd doodgeschoten tijdens een campagnebijeenkomst in Butler, Pennsylvania. En in september werd een man aangehouden die zich met een wapen schuilhield bij de golfbaan waar Trump aan het golfen was. Hij wordt verdacht van het willen plegen van een aanslag op de oud-president.

Daarnaast zei Trump zelf eind vorige maand dat Iran "serieuze plannen" had hem te vermoorden. De Amerikaanse inlichtingendiensten zouden hem daarover hebben geïnformeerd .

In een vorige maand uitgekomen rapport staat dat de Secret Service bij de aanslagpoging in Butler fouten heeft gemaakt in de bescherming van Trump. Zo was de omvang van de locatie waar Trump sprak te groot en werd er te laat ingegrepen.

Militaire vliegtuigen en kogelwerend glas

Volgens The New York Times heeft het team van Trump contact gehad met een stafchef van het Witte Huis en met de Secret Service. Daarin zou zijn gezegd dat Trump al meerdere campagne-evenementen heeft moeten verplaatsen of annuleren door een gebrek aan goede beveiliging.

Daarom zijn er volgens het team van de Republikeinse presidentskandidaat militaire vliegtuigen nodig die raketten uit de lucht kunnen schieten, net als speciale gepantserde voertuigen die normaal alleen gebruikt worden door een zittend president.

The Washington Post meldt op basis van e-mails en anonieme bronnen dat er verder onder meer is gevraagd om vliegbeperkingen boven Trumps huizen en boven campagnebijeenkomsten. Daarnaast zou er bij die bijeenkomsten kogelwerend glas aanwezig moeten zijn.

President Biden lijkt nu akkoord te gaan met die verzoeken: "Geef hem alles wat hij nodig heeft", zei de president tegen verslaggevers. Hij voegde er aan toe dat Trump nu al "op het hoogste niveau wordt beveiligd".

De vaarroute over de rivier de Gouwe bij Alphen aan den Rijn blijft voorlopig gestremd nadat vrijdagochtend een schip tegen een spoorbrug is aangevaren. De brug blijft in ieder geval tot maandag dicht voor scheepvaartverkeer, meldt de provincie Zuid-Holland.

Tijdens het ongeluk, dat rond 07.00 uur gebeurde, stond de brug open. Er zijn geen gewonden gevallen. Hoe groot de schade aan de brug is, is nog niet bekend. Ook is nog niet duidelijk hoe het ongeluk kon gebeuren.

Door het ongeluk reden zeker zeven uur lang geen treinen. Aan het einde van de middag was de beweegbare brug weer gesloten. Daardoor kon het treinverkeer tussen Alphen aan den Rijn en Bodegraven weer worden opgestart.

Het vrachtschip dat tegen de spoorbrug voer was geladen met grind. Over de herkomst en mogelijke schade aan het schip is niets bekend.

"Mogelijk is er iets misgegaan in de communicatie tussen de kapitein van het schip en de persoon die de brug op afstand bediende", zegt veiligheidsexpert Maurits van der Linde van Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN).

"Bij een op afstand bestuurbare brug heeft de 'brugbediener' geen zicht op de vaarweg, waardoor een verkeerde inschatting sneller mogelijk is. Daar ligt de mogelijke oorzaak van het ongeluk", zegt Van der Linde.

Stijging aantal scheepsongevallen

Het aantal geregistreerde scheepsongevallen steeg van 1225 in 2021 naar 1319 in 2022, blijkt uit cijfers van Rijkswaterstaat. Ook in het aantal ernstige ongevallen is een stijging te zien.

Van der Linde wijt de stijging van het aantal ongelukken mede aan personeelswisselingen in de scheepvaartsector. "Onder de scheepsbemanning vinden veel wisselingen plaats, waardoor de bekendheid van het schip afneemt en de bemanning langer de tijd nodig heeft om aan het schip te wennen", aldus de veiligheidsexpert.

Ook vertonen binnenlandse vaarwegen in zijn ogen nog te vaak gebreken. "Denk aan slecht zichtbare verlichting, informatieborden of bruggen", zegt Van der Linde, die benadrukt dat bij de meeste scheepsongelukken in Nederland sprake is van enkel materiële schade.

Scheepvaartverkeer nog dagen gestremd

Volgens een provinciewoordvoerder wordt de brug normaal gesproken zo'n dertien keer per dag geopend. "En de Gouwe is een heel belangrijke vaarweg voor het vrachtverkeer", zegt hij. "We hebben de vrachtterminal in Alphen aan den Rijn, en het is een drukbevaren route."

Een woordvoerder van ProRail meldt dat de schade aan de brug wordt onderzocht, voordat de herstelwerkzaamheden kunnen beginnen. De provincie Zuid-Holland zegt dat het scheepvaartverkeer in ieder geval tot en met maandag gestremd blijft. "Maar we houden er rekening mee dat het langer kan duren", zegt de provinciewoordvoerder.

De Russische president Poetin heeft tijdens een bezoek aan de Centraal-Aziatische republiek Turkmenistan kennisgemaakt met zijn nieuwe Iraanse ambtgenoot Masoud Pezeshkian. Die werd afgelopen zomer verkozen nadat voorganger Raisi bij een helikoptercrash om het leven was gekomen.

Pezeshkian zal later deze maand afreizen naar de BRICS-top in de Russische stad Kazan. Het was een zichtbaar warme ontmoeting. "De betrekkingen met Iran zijn voor ons een prioriteit, en ze ontwikkelen zich zeer succesvol", begon Poetin het gesprek.

Het was Poetins negende buitenlandse bezoek sinds het begin van zijn nieuwe ambtstermijn in mei van dit jaar. Vijfmaal bezocht hij daarbij voormalige Sovjetrepublieken, naast China, Noord-Korea, Vietnam en Mongolië. Het reisschema is een goede illustratie van Poetins buitenlands-politieke prioriteiten.

In de coulissen

Formele aanleiding voor Poetins bezoek aan Turkmenistan is zijn deelname aan een internationale conferentie in de hoofdstad Asjchabad. De bijeenkomst droeg de bloemrijke titel 'Het wederzijds begrip tussen tijdperken en beschavingen als basis voor vrede en ontwikkeling' en was gewijd aan de nalatenschap van de achttiende-eeuwse Turkmeense dichter Magtymguly Pyragy. Poetin citeerde hem uitvoerig in zijn speech.

Zowel Poetin als Pezeshkian benadrukken de goede banden tussen de landen:

Maar veel belangrijker dan alle toespraken was wat zich afspeelde in de coulissen. Poetin sprak er naast Pezeshkian ook de Pakistaanse president Asif Ali Zardari en de Turkse parlementsvoorzitter Numan Kurtulmus. Die gesprekken zijn een prelude op de komende BRICS-top, voor Rusland een pr-evenement van de eerste orde.

Die top moet eens te meer onderstrepen dat Rusland ondanks westerse sancties op het wereldtoneel verre van geïsoleerd is, als lid van een club die 45 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigt.

Rusland bekleedt sinds 1 januari het voorzitterschap van BRICS. Moskou ziet de organisatie als een instrument om de invloed van de Verenigde Staten in te dammen.

De bijeenkomst die van 22 tot 24 oktober plaatsvindt in Kazan is de eerste grote internationale topontmoeting op Russische bodem in meer dan tien jaar. Een adviseur van Poetin spreekt zelfs van "de grootste buitenlands-politieke gebeurtenis die ooit in ons land is gehouden".

Nieuw verdrag met Iran

Eerder bestond de BRICS-groep uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, dit jaar zijn ook Egypte, Ethiopië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten toegetreden tot de organisatie. Saoedi-Arabië zou zich ook aansluiten, maar heeft dat tot dusverre niet bevestigd.

Pakistan heeft in augustus vorig jaar kenbaar gemaakt zich te willen aansluiten en krijgt daarbij de volmondige steun van Rusland. Turkije deed vorige maand hetzelfde. Poetin zal op de BRICS-top een afzonderlijke ontmoeting hebben met de Turkse president Erdogan.

Ook Pezeshkian zal erbij zijn in Kazan, en niet alleen voor de BRICS-top. In de marge daarvan zullen Poetin en Pezeshkian naar verwachting na twee jaar van voorbereiding een nieuw bilateraal strategisch verdrag tekenen.

Wat daar precies in zal staan is nog niet bekend, maar eerder dit jaar tekende Rusland een vergelijkbaar akkoord met Noord-Korea, tijdens Poetins bezoek aan dat land. Naar verwachting zullen de afspraken met Iran eenzelfde stramien volgen.

Levering wapens en munitie

In het akkoord met Noord-Korea staat bijvoorbeeld dat de twee landen elkaar zullen steunen in het geval van externe agressie tegen een van beide. Nadere details over militaire samenwerking zijn daarbij niet verstrekt, omdat die mogelijk in strijd zijn met VN-sancties tegen Noord-Korea die ook door Rusland zijn onderschreven.

Zowel Noord-Korea als Iran zijn voor Rusland belangrijke leveranciers van wapens en munitie en steunen daarmee direct de Russische oorlogsinspanning in Oekraïne. Iran levert onder meer veel van de drones waarmee Rusland Oekraïense steden en infrastructuur bestookt, en sinds kort ook ballistische raketten. Noord-Korea verstrekt vooral munitie en eveneens raketten, waarvan resten zijn aangetroffen in Oekraïne.

Recente berichten dat in Oekraïne enkele Noord-Koreaanse militairen zijn omgekomen bij een Oekraïense aanval noemt Moskou 'nepnieuws'. Mogelijk gaat het om militaire instructeurs die de inzet van Noord-Koreaanse raketten moeten begeleiden. Als de berichten kloppen zou het voor het eerst zijn dat buitenlandse militairen aan Russische zijde actief zijn aan het front in Oekraïne.

Bliksembezoeken

Het groeiende belang voor Rusland van landen als Iran en Noord-Korea werd vorige maand benadrukt door bliksembezoeken aan de hoofdsteden van Noord-Korea, Iran en Syrië door Sergej Sjojgoe, tot voor kort minister van Defensie en thans secretaris van de Russische nationale veiligheidsraad.

Sjojgoe bracht volgens Russische media een "boodschap van Vladimir Poetin" en een "voortgangsrapport" mee naar Teheran, mogelijk met betrekking tot het aanstaande Russisch-Iraanse verdrag.

In Den Bosch is de auto van een dakdekker uitgebrand. Dat meldt Omroep Brabant. Voorafgaand aan de brand zou een explosie zijn geweest.

De eigenaar van de auto kwam volgens de regionale omroep net aangereden in zijn werkbusje toen hij de brand zag. De vlammen zijn inmiddels geblust maar het voertuig raakte zwaar beschadigd.

Bij huizen en voertuigen van dakdekkers in de regio Den Bosch zijn de afgelopen maanden zeker dertien explosies geweest. Er zou sprake zijn van een ruzie in de dakdekkerswereld, meldden ingewijden aan de regionale omroep.

De politie kan die onenigheid in de dakdekkersbranche niet bevestigen. "Wij kijken bij incidenten altijd naar vergelijkbare zaken of er een mogelijk verband is", liet een woordvoerder eerder al weten.

Een Britse vrouw is tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld voor het doden van haar ouders. De lichamen hield ze vier jaar lang in het ouderlijk huis verborgen, tot ze in september vorig jaar werd aangehouden.

De 36-jarige Virginia McCullough bekende bij haar arrestatie dat ze haar 70-jarige vader in de zomer van 2019 met een cocktail van zijn eigen medicijnen had vergiftigd. Kort daarna stak ze haar 71-jarige moeder dood.

McCullough bleef na de moorden in het huis van haar ouders wonen en verborg de lichamen in een zelfgemaakt mausoleum en een kledingkast. Tegen vrienden en familieleden loog ze dat haar ouders verhuisd of ziek waren. Ook vertelde ze aan bekenden dat ze vanwege lange vakanties niet thuis waren.

Grote gokschulden

McCullough bouwde na de moorden grote gokschulden op met creditcards die op naam van haar ouders stonden. Ook bleef ze de pensioenuitkeringen van haar ouders ontvangen en uitgeven.

Nadat artsen van de ouders hun zorgen hadden geuit over gemiste afspraken, besloot de politie het huis in Great Baddow vorig jaar te doorzoeken. In het huis, op een uur rijden van Londen, bekende McCullough dat ze haar ouders had omgebracht.

Volgens de politie zijn in het huis documenten gevonden die erop wijzen dat McCullough wilde voorkomen dat haar ouders haar schulden zouden ontdekken. Ook zou ze haar ouders hebben voorgelogen over haar baan en toekomstplannen.

Voor de tweede keer binnen 48 uur heeft Israël het hoofdkwartier van de VN-vredesmacht Unifil in het zuiden van Libanon aangevallen. Zowel gisteren als vandaag raakten daarbij twee blauwhelmen gewond. Drie van hen zijn naar het ziekenhuis gebracht, de vierde kon op het hoofdkwartier zelf worden behandeld.

Op de aanvallen is internationaal forse kritiek. Frankrijk, Italië en Spanje hebben in een gezamenlijke verklaring de Israëlische aanval op Unifil veroordeeld. Deze landen leveren militairen voor de vredesmacht waaraan meer dan 10.000 militairen uit vijftig landen meedoen.

Frankrijk heeft ook de Israëlische ambassadeur in eigen land ontboden. "Dit soort aanvallen zijn ernstige schendingen van het internationaal recht en moeten onmiddellijk stoppen", verklaarde het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken.

De Duitse regering benadrukte dat "Israël net als andere landen het recht heeft om zichzelf te beschermen", maar dat het beschieten van blauwhelmen "op geen enkele manier acceptabel is". China, Ierland en de VS lieten weten "ernstig bezorgd" te zijn over de situatie.

De Libanese premier Mikati noemde de aanvallen "een misdaad". Hezbollah, de militante beweging die actief is in het grensgebied met Israël en daar volgens internationale afspraken weg moet, veroordeelde ook de Israëlische aanvallen op Unifil.

'Grondig onderzoek ingesteld'

Israël hield zich aanvankelijk stil in de kwestie, maar heeft vandaag toegezegd een "een grondig onderzoek" in te stellen naar hoe de VN-blauwhelmen gewond zijn geraakt. Volgens een legerwoordvoerder gebeurde dat "per ongeluk" en is het leger "zeer bezorgd".

Ook zouden de blauwhelmen volgens Israël "uren voor het incident" de opdracht hebben gekregen om hun toevlucht te zoeken in veilige ruimtes "en daar te blijven". Unifil maakt daar in de verklaring van vandaag geen melding van.

"Zeer opvallend", noemt Erwin van Veen, conflictonderzoeker bij Instituut Clingendael, die opdracht van Israël. "Omdat Israël daar om te beginnen niet over gaat, maar de Verenigde Naties in New York."

'Onwenselijke pottenkijkers'

Volgens Van Veen ziet Israël Unifil als onwenselijke 'pottenkijkers'. "Die Unifil-basissen doen eigenlijk niets meer en niets minder dan monitoren, met elektronische systemen, maar ook door patrouilles. Die brengen dan natuurlijk haarfijn in kaart wat Israël, en ook Hezbollah, aan het uitvoeren is en daar heeft Israël blijkbaar geen behoefte aan."

Dat Israël de posten "per ongeluk" heeft geraakt, sluit hij uit. Hij noemt dat de standaard eerste reactie van het Israëlische leger als er iets fout gaat. "Maar het is in dit geval extreem onwaarschijnlijk."

"Het Israëlische leger weet op de vierkante millimeter waar die posten zich bevinden, dat is allemaal afgekaart met Israël, en het is een zeer professioneel modern leger", vervolgt Van Veen. "Daarnaast schieten tanks niet zomaar per ongeluk observatietorens kapot. Dus ik denk dat we die uitleg wel met een korreltje zout kunnen nemen."

Opstelling VS

De actie van Israël is volgens Van Veen "een flagrante schending van het internationaal recht", maar hij betwijfelt of het gevolgen zal hebben omdat dat bij eerdere gevallen niet zo was. Israël weet dat het heel ver kan gaan zonder te worden teruggefloten.

President Biden heeft Israël nu opgeroepen om de veiligheid rond de Unifil-posten te waarborgen, maar Van Veen verwacht niet dat die boodschap direct effect zal hebben. "De VS heeft dat vaker gedaan zonder er consequenties aan te koppelen. Dus het zal een beetje afhangen van hoe het verder gaat, denk ik."

"Als Israël dat soort posten wat structureler onder vuur neemt en daar doden bij vallen, dan verwacht ik wel dat zich vrij snel veel weerstand zal ontwikkelen tegen Israël, waarbij de VS dan geen andere keuze heeft dan daarin mee te gaan", zegt Van Veen.

"Maar ik wil zeker niet uitsluiten dat Israël doorgaat met het, laten we zeggen, treiteren van deze posten. In de hoop dat ze op een gegeven moment gewoon hun biezen pakken."

De Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) heeft een miljoen illegale sigaretten in beslag genomen. De dienst kwam de sigaretten op het spoor na een anonieme tip over de mogelijke verkoop ervan vanuit een schuurtje achter een woning. In welke plaats dat was, kan de dienst niet zeggen.

Het schuurtje was inderdaad een 'verkooppunt', bleek uit onderzoek. Zo liepen mensen regelmatig naar het schuurtje om met volle tassen weer te vertrekken. Ook werden dagelijks dozen met sigaretten bij mensen thuisbezorgd, of op parkeerplaatsen verhandeld. Zo ontstond volgens Omroep Brabant een web van illegale verkooppunten, verspreid over Brabant en België.

Twee mannen van 55 en 63 jaar uit Eindhoven zijn aangehouden voor het in bezit hebben van de sigaretten, waar geen accijns over is betaald. Hun partners worden ervan verdacht te hebben meegeholpen met de illegale verkoop.

Verschillende opslagplekken

In het onderzoek zijn meerdere woningen en het schuurtje doorzocht. Ook deed de FIOD onderzoek in een chalet in Soerendonk, een garagebox in Oss en een loods in Veldhoven. De Belgische autoriteiten doorzochten eveneens een loods. De miljoen sigaretten werden op verschillende plekken in Nederland en België opgeslagen.

Bij de doorzoekingen nam de FIOD naast de sigaretten ook nog 120.000 euro aan contant geld, softdrugs en drie bestelbusjes in beslag. Ook vond de fiscale dienst erectiepillen, vapes en een apparaat dat mobiel telefoon- en internetverkeer onmogelijk maakt.

Het sociale mediaplatform TikTok gaat meer AI (kunstmatige intelligentie) inzetten en schrapt daarom wereldwijd honderden banen. Het bedrijf zegt dat vooral automatische technologie te willen gebruiken voor het modereren van berichten. Persbureau Reuters zegt dat TikTok de gedupeerde werknemers vroeg om niet met de media te praten.

De ontslagronde trof Maleisië het hardst. TikTok's Chinese moederbedrijf ByteDance zegt dat er 500 mensen daar hun baan verloren. Wereldwijd heeft TikTok 40.000 medewerkers die content modereren.

De Maleisische overheid kondigde in juli aan dat grote sociale mediabedrijven vóór 2025 een vergunning moeten hebben om hun diensten aan te mogen bieden. Zo'n vergunning zou bijdragen aan een strengere handhaving van online content. En dat is daar nodig, vindt de nationale overheid. Het land kampte naar eigen zeggen met een aanzienlijke toename in het aantal claims over schadelijke content, zoals onder meer over cyberpesten en seksueel wangedrag.

Het is niet zeker dat dat de reden is dat het bedrijf de werknemers ontslaat. Volgens een woordvoerder van TikTok is de actie "onderdeel van onze voortschrijdende inspanningen om ons wereldwijde bedrijfsmodel voor content-moderatie te versterken". Ook zegt het bedrijf efficiënter te werk willen gaan.

Het Nederlandse moderatiekantoor sloot vorige maand al, zegt een woordvoerder van de Nederlandse tak van het bedrijf. Daar werkten 300 mensen, al werkten ze niet alleen voor Nederland, maar ook voor andere Europese landen. "We hebben nog steeds ruim 6000 werknemers die content-moderatie in Europa doen", zegt de woordvoerder.

Contentmoderatie

Contentmoderatie is het beoordelen van online berichten zodat dat gebruikers zich houden aan bepaalde regels, wetten en sociale normen. Dat kan ertoe leiden dat ongepaste of schadelijke berichtgeving wordt verwijderd door het platform.

Volgens een woordvoerder van TikTok wordt nu al tachtig procent van schadelijke content door AI verwijderd. Maar AI doet dat niet alleen. Tenminste, dat staat op de website van het bedrijf. De filmpjesapp zegt dat alle content eerst automatisch wordt beoordeeld, maar dat er ook mensen meekijken om een eerlijke inschatting te maken. Zij kunnen rekening houden met nuances en contexten die AI soms niet oppikt. TikTok zegt daar speciale moderatorteams voor te hebben.

Het is dan ook niet zo dat straks alle menselijke controle op de moderatie verdwijnt. "Menselijke moderatoren zijn cruciaal voor context", zegt de woordvoerder. Als voorbeelden noemt hij dingen die zich in een "grijs gebied" bevinden, en "culturele en lokale afwegingen".

Minister van Justitie en Veiligheid Van Weel gaat in gesprek met het Openbaar Ministerie over het verbieden van de pro-Palestijnse organisatie Samidoun. Dat heeft premier Schoof gezegd op zijn wekelijkse persconferentie na vragen van de NOS.

"Ik hoop dat het OM dit snel in behandeling kan nemen." Ook kijkt het kabinet naar de mogelijkheid om de organisatie in EU-verband te verbieden.

Het kabinet geeft hiermee gehoor aan een wens van de Tweede Kamer. Die nam deze week een motie aan om Samidoun op de nationale sanctielijst terrorisme te zetten. PVV, VVD, NSC, BBB, CDA en ChristenUnie stemden voor de motie van SGP en JA21.

Verboden in Duitsland

Samidoun, die volgens inlichtingendiensten is verbonden met het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP), is in Duitsland al verboden. Dit vanwege openlijke steun aan buitenlandse terreurorganisaties als Hamas, het verheerlijken van terreur en het verspreiden van antisemitisme.

De PFLP wordt in Nederland door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) gezien als een terroristische organisatie.

"Ik zou niemand in Nederland aanraden om zich te verbinden aan deze organisatie", zegt Schoof. "De verheerlijking van terroristische organisaties heeft niets te maken met opkomen voor de rechten van de Palestijnen." De premier, zelf voormalig NCTV, zegt dat de Duitse ervaringen worden meegenomen in het gesprek met het OM.

Tegen Israël

Samidoun is een internationale organisatie die zich in verschillende landen uitspreekt tegen de staat Israël en pleit voor vrijlating van alle Palestijnse gevangenen. Sinds 7 oktober vorig jaar, de dag van de Hamas-terreuraanslagen in Israël, is de organisatie in veel landen aanwezig bij allerlei pro-Palestina-demonstraties.

Op de vraag of het kabinet de organisatie zelf niet kan verbieden antwoordt Schoof dat het aan het OM is om aan de rechter voor te leggen of een wettelijk verbod mogelijk is en nodig. Dat kan als de organisatie "werkzaamheden verricht die in strijd zijn met de openbare orde", zo staat in artikel 2:20 van het Burgerlijk Wetboek.

Leden van Samidoun waren het afgelopen jaar ook in Nederland betrokken bij verschillende demonstraties, zoals bij universiteiten. En ook afgelopen maandag bij de herdenkingsbijeenkomst en demonstraties in Amsterdam. Volgens Schoof is er door burgemeesters, politie en justitie rekening gehouden met de aanwezigheid van Samidoun.

Toenemend antisemitisme

Schoof was maandag met een aantal ministers en PVV-leider Wilders, VVD-leider Yesilgöz en BBB-leider Van der Plas bij de herdenking in de Rav Aron Schuster Synagoge in Amsterdam. "Indrukwekkend", zegt hij vandaag.

Diezelfde dag liep in Amsterdam een betoging van pro-Palestijnse betogers uit de hand. 322 mensen werden aangehouden, nadat ze politiebevelen niet hadden opgevolgd, er geweld was gebruikt tegen de aanwezigen op een pro-Israël manifestatie en er flyers waren uitgedeeld waarin Hamas werd bejubeld.

Alle arrestanten zijn inmiddels vrij, maar het OM onderzoekt nog of er personen worden vervolgd. "In de driehoek van Amsterdam wordt echt nagedacht of er strafrechtelijk moet worden opgetreden", zegt de premier.

Er zijn terechte zorgen over toenemend antisemitisme, vindt Schoof. Het kabinet organiseert daarom nog dit jaar een themadag over het bestrijden van antisemitisme.

Iedere dag ligt dezelfde straat in de Mexicaanse grensstad Tijuana vol met verslaafden. Links mondt de straat uit in een snelweg, die parallel langs de grensmuur met de Verenigde Staten kronkelt. Rechts slingert de straat de zandkleurige heuvels van de Mexicaanse grensstad in.

Sommigen hebben hun hoofd bedekt met een jas, alsof ze de wereld om hen heen niet meer willen aanschouwen. Anderen kijken met een lege blik naar het stoffige asfalt. Het is opvallend stil langs de weg.

De nieuwe drug

De enige persoon die met de mannen praat is Marc. Hij was tot 2012 verslaafd aan heroïne, heeft zijn drugsverslaving overwonnen en zorgt nu als vrijwilliger voor de mensen met wie hij vroeger op straat sliep. Maar in de afgelopen jaren is er veel veranderd in Tijuana, vergeleken met de tijd dat Marc nog gebruikte. En die verandering heeft een oorzaak: fentanyl.

"Ik noem het de covid onder de verslaafden", zegt Marc, vanwege de snelheid waarmee de drug zich in Tijuana verspreidde onder verslaafden, nadat het omstreeks 2019 zijn intrede deed. En vanwege de hoeveelheid slachtoffers die fentanyl sindsdien heeft geëist.

Drugs als heroïne en crystal meth werden ineens vermengd met fentanyl, waarvan maar een zeer kleine dosis genoeg is voor een overdosis. "Velen stierven in mijn armen. Er zijn er nog maar weinig over sinds de komst van fentanyl", zegt Marc.

Doodsoorzaak nummer één

Nadat autoriteiten in de VS probeerden de enorme verslavingsproblematiek rond pijnstillers aan te pakken, sprongen Mexicaanse kartels met fentanyl in de markt. De productie van de drug is sneller en goedkoper dan heroïne, het is makkelijker te smokkelen en mensen raken er nog zwaarder aan verslaafd.

De grensovergang tussen Tijuana en San Diego werd het epicentrum van de drugssmokkel. Inmiddels is fentanyl doodsoorzaak nummer 1 onder Amerikanen tussen de 18 en 45 jaar. Ieder jaar overlijden zo'n 100.000 Amerikanen aan een overdosis van de drug.

Volgens de inmiddels afgezwaaide Mexicaanse president López Obrador is fentanyl vooral een Amerikaans probleem. Steden als Tijuana, maar ook de naburige grensstad Mexicali, tonen een andere werkelijkheid.

Vanuit de Mexicaanse overheid is er amper steun voor de aanpak van de verslavingsproblematiek. In grensstad Mexicali richt de sociale organisatie Verter zich sinds de komst van fentanyl op ondersteuning aan verslaafden.

Er is zelfs een gebruikersruimte voor verslaafden, de enige van dit soort in Mexico, waar mensen veilig kunnen gebruiken en de organisatie kan ingrijpen als ze een overdosis krijgen. Verslaafde mannen en vrouwen lopen de deur plat om schone naalden te halen, of wonden te laten verzorgen.

'Schrikbarend'

José is geboren in Tijuana, opgegroeid in Los Angeles en weer naar Mexico gevlucht toen hij een gevangenisstraf kreeg opgelegd. Waarvoor wil hij niet kwijt, maar hij kan naar eigen zeggen tot levenslang krijgen als hij terugkeert.

In de gebruikersruimte maakt hij zijn naald klaar, waarin crystal meth vermengd met fentanyl zit. Een verpleger schrijft zijn gegevens op en kijkt toe terwijl José de naald in een ader in zijn bovenbeen steekt.

Lourdes Angulo runt de organisatie. Ze heeft in levenden lijve meegemaakt hoe drugs, vervuild met fentanyl, voor slachtoffers zorgden. Ze noemt de aanpak van de regering, of het gebrek daaraan, schrikbarend.

"De autoriteiten in Mexico zeggen dat er in het land geen fentanyl wordt gebruikt en dat er geen problemen zijn met sterfgevallen door overdoses, maar dat komt omdat er geen gegevens over sterfgevallen bestaan." In vrijwel alle staten in Mexico hebben autoriteiten niet de middelen om te detecteren of er fentanyl in drugs of in overleden mensen aanwezig is.

Terug naar de VS

De aanpak van fentanyl in steden als Tijuana en Mexicali wordt verder bemoeilijkt doordat de meerderheid van de verslaafden daar de autoriteiten vermijden, omdat ze de Verenigde Staten zijn uitgezet.

"Guatemala, Nicaragua, El Salvador", Elvis somt de afkomst van de mensen die om hem heen op straat zitten op. Hij komt zelf uit Honduras, was via Mexico illegaal de VS binnengekomen en werd onder het presidentschap van Trump weer uitgezet. Elvis heeft geen werk en is verslaafd aan fentanyl. Hij heeft nog maar één droom. "Ik wil terug naar de VS. Zelfs als Trump president wordt, ga ik terug."

De opvangcentra voor asielzoekers die Italië in Albanië heeft gebouwd, zijn vanaf vandaag operationeel. Dat heeft de Italiaanse ambassadeur in Albanië gezegd bij een rondleiding voor de pers in een van de twee splinternieuwe complexen. Het is nog de vraag wanneer de eerste bewoners arriveren, want er moeten nog wat praktische en juridische hobbels worden genomen.

De Italiaanse premier Meloni en haar Albanese collega Rama kwamen vorig jaar overeen dat de Italiaanse kustwacht per maand 3000 bootmigranten uit veilige landen in deze centra mag onderbrengen, in afwachting van een besluit over hun asielaanvraag. De migranten moeten binnen 28 dagen horen of ze de asielstatus krijgen. Dat is inclusief een eventueel hoger beroep tegen een afwijzing.

Migranten uit niet-veilige landen mogen het besluit in Italië afwachten. Dat geldt ook voor gezinnen, vrouwen, kinderen en zieken uit veilige landen.

De centra worden door Italië gerund, binnen de muren geldt het Italiaans recht en de kosten (670 miljoen euro) zijn voor Italië. Albanië zorgt voor beveiliging buiten de muren en krijgt voor de 'verhuur' van de locaties 600 miljoen euro over die hele vijf jaar.

Out-of-the-box

EU-Commissievoorzitter toonde zich vorig jaar enthousiast over het Italiaanse plan. Ze prees het een voorbeeld van "out-of-the-box-denken" om de asielproblematiek in de EU aan te pakken. Vorig jaar kreeg Italië 139.000 asielaanvragen van bootmigranten te verwerken. Dit jaar zijn dat er tot dusver bijna 53.000.

Ook andere EU-landen hebben de wens om minder asielzoekers op te vangen. Het Italiaanse voorbeeld wordt daarom in meerdere Europese hoofdsteden met belangstelling gevolgd.

Maar er is ook kritiek. Mensenrechtenorganisaties vinden het onjuist dat een EU-land asielzoekers het besluit op hun aanvraag buiten de EU moeten afwachten. Ook zijn ze zijn bang dat andere landen het Italiaanse voorbeeld zullen volgen.

Daarnaast hekelen critici de onduidelijkheid van de procedures in de Albanese centra. Zo heeft de Italiaanse regering nog geen duidelijk antwoord gegeven op de vraag wat er gebeurt met migranten van wie de aanvraag wordt afgewezen, maar die niet kunnen worden teruggestuurd. Het is voorlopig onduidelijk of zij in Albanië moeten blijven, of naar Italië worden gebracht.