De Italiaanse regering verhoogt de straffen voor bepaalde vormen van vreedzaam demonstreren. Wie nu een weg blokkeert, bijvoorbeeld bij een staking of een klimaatactie, krijgt daarvoor alleen een boete.
Met een nieuwe veiligheidswet, die de komende tijd wordt behandeld in de Senaat, wordt dat een celstraf van een maand tot twee jaar. Hetzelfde geldt voor vreedzaam verzet tegen de ordediensten.
De wet is bedoeld om ordediensten te beschermen, beargumenteert de regering: "Als demonstraties een excuus worden om de ordediensten aan te vallen of te bedreigen, is dat onaanvaardbaar," stelt onderminister van Binnenlandse Zaken Nicola Molteni in Italiaanse media.
Een bijkomende ergernis van de regerende rechtse partijen is dat burgers die naar hun werk willen worden klemgezet door wegblokkades. Maar critici zijn bezorgd dat het demonstatierecht in gevaar komt door de wet.
Strenger veiligheidsbeleid
Het decreto sicurezza, de overkoepelende wet over veiligheid, wordt in Italië regelmatig bijgewerkt. Onder de wet vallen uiteenlopende onderwerpen, zoals de regels voor demonstreren en drugsbeleid, maar ook gedragscodes voor gevangenissen en azc's.
Op verschillende vlakken maakt de rechtse regering van premier Meloni de regels nu strenger. Zo wordt het strafbaar om simkaarten te verkopen aan migranten zonder verblijfsvergunning. Wie in hongerstaking gaat in de gevangenis of in een azc, kan daarvoor één tot vijf jaar cel krijgen. Op het kraken of bezetten van een gebouw komt twee tot zeven jaar cel te staan.
"Allemaal manieren om het demonstratierecht te onderdrukken", vindt Debora Serrachiani, Tweede Kamerlid namens de linkse Partito Democratico. Haar partij stemde tegen alle artikelen van de nieuwe wet, maar is in de minderheid.
"Er komen fundamentele rechten onder druk, zoals de vrijheid van meningsuiting. Dit is een gevaarlijke beweging in de richting van een non-democratie, het niet respecteren van de grondwet."
Om diezelfde reden toonde Amnesty International zich bezorgd over de nieuwe wet en gingen in Rome afgelopen week duizenden vakbondsleden de straat op. In Italiaanse media, waar over de wet duchtig wordt gedebatteerd, wordt inmiddels gesproken van de 'anti-Ghandiwet'.
Ook bij actiegroepen als Extinction Rebellion gaat het bijna nergens anders meer over, vertelt klimaatactivist Dario Cevoli. "De nieuwe regels komen niet uit het niets. Wij zien al maanden dat er steeds harder tegen onze acties wordt opgetreden. De nieuwe veiligheidswet gaat nog een stap verder. Dit beperkt het gezond functioneren van de democratie."
Wegblokkades
Extinction Rebellion organiseert in Italië steeds minder vaak wegblokkades, vertelt Cevoli, maar bezet bij acties bijvoorbeeld wel overheidsgebouwen of openbare werken. Zo wil de beweging volgens hem "de overlast plaatsen bij wie we echt willen bereiken: de overheid." Als de activisten zich daarbij in de toekomst niet laten wegleiden door de politie, lopen ze kans op een gevangenisstraf.
"Natuurlijk heeft dat emotioneel een impact", zegt Cevoli. Hij kan zich voorstellen dat op termijn minder activisten zich zullen melden voor acties. Zelf gaat hij wel door met demonstreren. "Ik ben erg ongerust over klimaatverandering, demonstreren is voor mij een manier om daarmee om te gaan. Als ons dat recht wordt afgenomen, voel ik juist nog meer de noodzaak om de straat op te gaan."
'Demonstreren binnen de regels'
In de vele debatten die in de media zijn gevoerd over het thema heeft Meloni zelf niet van zich laten horen. Haar partij- en coalitiegenoten benadrukken dat aan het recht op demonstreren niet wordt getornd.
"Dit jaar zijn zo'n 9500 demonstraties goedgekeurd, tegen zo'n 8000 vorig jaar", zei onderminister Molteni. "We beschermen het recht om te demonstreren dus zeker, maar wel met respect voor de regels."
De Tweede Kamer heeft de veiligheidswet al goedgekeurd. Met een meerderheid van rechtse en radicaal-rechtse partijen is de verwachting dat hij ook door de Senaat zal worden aangenomen. Wanneer daar precies zal worden gestemd, is niet duidelijk.
