NOS Nieuws - Algemeen

Milieu Centraal mag doorgaan met de campagne Eerlijk over houtstook. In die campagne wijst het kenniscentrum op de gezondheidsgevaren van het stoken van hout in kachels en open haarden. De Nederlandse Haarden- en Kachelbranche eiste bij de Reclame Code Commissie dat Milieu Centraal die campagne op allerlei punten moest aanpassen. Maar de meeste van die punten wijst de commissie af.

Zo vergeleek Millieu Centraal de schadelijke effecten van houtrook onder meer met sigarettenrook en de kachelbranche was het daarmee oneens. Maar van de Reclame Code Commissie mag Milieu Centraal dat blijven doen. Ook hoeft Milieu Centraal niet expliciet te melden dat moderne kachels minder fijnstof uitstoten dan oudere type houtkachels. Milieu Centraal mag blijven uitgaan van de gemiddelde situatie in huishoudens met een houtkachel of open haard.

Houtstook binnenshuis

Ook mag Milieu Centraal blijven zeggen dat 23 procent van de uitstoot van kleine fijnstofdeeltjes afkomstig is van houtstook binnenshuis. Milieu Centraal gebruikte daarvoor cijfers van het RIVM en de kachelbranche kon geen cijfers leveren die dat tegenspraken.

Op twee punten adviseert de commissie Milieu Centraal vrijblijvend om de campagne aan te passen. In de campagne zegt Milieu Centraal onder meer: "Wat veel mensen niet weten, is dat de rook erg ongezond is. Het zorgt voor ongezonde lucht, niet alleen buiten maar ook binnen in je eigen huis. In houtrook zit onder andere fijnstof. Mensen kunnen daarvan astma, COPD, chronische bronchitis en longkanker krijgen."

De zinsnede 'erg ongezond' vindt de commissie onvoldoende genuanceerd, omdat het RIVM zegt dat er nog geen duidelijk wetenschappelijk bewijs is van wat de gevolgen van houtstook precies zijn voor de volksgezondheid. "Dit kan bij het publiek ten onrechte de indruk wekken dat er op dit vlak sprake is van onomstreden wetenschappelijke bevindingen."

Foto met 'fijnstof'

Milieu Centraal toonde ook een foto met een pot die moet laten zien hoeveel fijnstof tijdens vier uur hout stoken vrijkomt, namelijk 28 gram. De commissie vindt dat daarbij niet duidelijk genoeg wordt gezegd dat de stof in het potje geen fijnstof is maar een visualisatie daarvan met grafiet.

Als je doorscrollde en doorklikte zei Milieu Centraal wel dat fijnstof zo klein is dat je het niet kunt zien en dat er daarom grafiet in het potje zit. Maar daar moet de organisatie dus duidelijker over zijn.

De Nederlandse Haarden- en Kachelbranche is blij op die punten gelijk te hebben gekregen. "Het is winst dat de commissie heeft vastgesteld dat de campagne op essentiële punten te ver is gegaan", zegt NHK-vicevoorzitter Gert Kooij in een reactie. "Het publieke vertrouwen in door de overheid gefinancierde campagnes is gebaat bij evenwichtige en feitelijke communicatie, niet bij angstretoriek."

Verbod in Amersfoort

Verschillende gemeenten proberen het stoken van hout al te ontmoedigen. Amersfoort was afgelopen oktober de eerste grote stad die op sommige momenten houtstook helemaal verbiedt. Dat gebeurt bij een code rood of oranje van de zogeheten stookwijzer, bijvoorbeeld als rook in de lucht blijft hangen bij weinig wind.

Ook geeft het RIVM sinds 2019 soms stookwaarschuwingen af voor delen van het land, ook op basis van de weersomstandigheden. Het RIVM adviseert dan om niet te stoken, maar het is geen verbod.

Het levert beleggers momenteel veel geld op: geld uitlenen aan Amerikaanse verzekeraars voor het geval dat er bijvoorbeeld een tornado komt. Maar tegenover een hoog rendement staat ook een hoog risico. Als die storm daadwerkelijk grote schade toebrengt, verliezen zij hun inleg.

Hoewel het vooral gaat over de Amerikaanse markt, groeit ook in Nederland het aantal uitgegeven catastrofe-obligaties of cat bonds, zoals ze worden genoemd.

"In Nederland zijn veel minder rampen dan in de VS", zegt Laura Spierdijk, hoogleraar financial engineering aan de Universiteit Twente. "Maar ook in Nederland wordt meer extreem weer en daarmee stormschade verwacht. Daarom gaan verzekeraars op zoek naar alternatieven om risico's af te dekken."

De verkoop van deze obligaties heeft verzekeraars wereldwijd dit jaar al 18,2 miljard euro opgeleverd. Het vorige record was 17,7 miljard euro over heel 2024, volgens analistenwebsite Artemis. In Nederland zijn Achmea en Nationale Nederlanden (NN Group) twee verzekeraars die gebruikmaken van dergelijke obligaties om schaderisico's van natuurrampen af te dekken.

Minder afhankelijk van 'herverzekeren'

De catastrofe-obligatie werd halverwege de jaren 90 van de vorige eeuw voor het eerst in de Verenigde Staten uitgegeven. Orkaan Andrew had zoveel schade toegebracht dat enkele verzekeraars door het aantal claims in financiële problemen terecht waren gekomen.

"Sindsdien heeft die markt een enorme groei doorgemaakt omdat extreme klimaatgebeurtenissen met name in de VS vaak voorkomen", zegt Spierdijk. Het recordaantal transacties verbaast haar dan ook niet. "Het aantal rampen was vorig jaar enorm hoog."

Verzekeringsmaatschappijen kunnen een 'herverzekering' afsluiten om zich te beschermen in geval van grote schadeclaims bij bosbranden, orkanen of stormen. Maar cat bonds worden steeds vaker gebruikt als alternatief. Verzekeraars maken zich op die manier minder afhankelijk van een beperkt aantal herverzekeraars.

Met name institutionele beleggers zoals pensioenfondsen zijn geïnteresseerd in deze obligaties van verzekeraars. Beleggers lenen hun geld dan uit om het na een periode van een paar jaar weer terug te krijgen, inclusief een hoge rente. Tenzij een ramp daadwerkelijk plaatsvindt, dan verliezen beleggers hun inleg.

Storm en hagel

Achmea was sinds 2013 betrokken bij de uitgave van vier tranches cat bonds, waarvan de laatste in het afgelopen jaar. De markt is sindsdien enorm gegroeid, zo geeft een woordvoerder aan. "Steeds meer (her)verzekeraars maken gebruik van deze alternatieve markten."

Ook NN Group stapte in 2021 in deze markt en gaf sindsdien drie tranches uit. De belangrijkste verzekeringsrisico's in Nederland zijn (winter)stormen en hagel, volgens de verzekeraar uit Den Haag. "Het herverzekeren van deze rampen via obligaties is de laatste jaren belangrijker geworden voor verzekeraars vanwege de gestegen huizenprijzen en hoge inflatie van de laatste jaren. Dat heeft ervoor gezorgd dat verzekeraars meer (herverzekerings)capaciteit nodig hebben", zegt een woordvoerder.

Triggers los van de financiële markt

De periode van de eerste tranche uit 2021 van NN Group liep afgelopen december af. Ondanks de zware stormen in het begin van 2022, werd het geld aan de beleggers terugbetaald. "De schade was groot, maar niet groot genoeg", legt Spierdijk uit. Het geld van beleggers wordt alleen gebruikt als een ramp zich precies zo voordoet zoals in de voorwaarden is vastgelegd. In de voorwaarden staan bepaalde triggers genoemd. "Een trigger kan bijvoorbeeld de omvang van schade zijn of een windkracht boven een bepaald niveau."

De obligaties zijn populair onder beleggers omdat ze losstaan van de reguliere financiële markten en niet gerelateerd zijn aan economische gebeurtenissen. Stel dat een financiële crisis uitbreekt, dan heeft dat geen gevolgen voor de waarde van catastrofe-obligaties. Daarmee is het een gunstige manier van risicospreiding. Bovendien heeft dit type obligaties de afgelopen jaren hoge rendementen opgeleverd, in 2023 tot wel 20 procent.

Over de hele wereld herdenken fans en collega's Ozzy Osbourne. Het metalicoon, dat bekend werd als frontman van zijn band Black Sabbath, overleed gisteren op 76-jarige leeftijd. "We zijn onze broeder kwijt", reageert medeoprichter van de band Tony Iommi.

"Hij hield van wat hij deed, hield van de muziek en hield van samenspelen", zegt Iommi bij de BBC. Ook de andere bandleden reageren op het overlijden, onder meer door oude foto's te delen op sociale media.

Metalband Metallica schrijft hoe belangrijk Osbourne als inspiratie is geweest voor de band. "Het is onmogelijk om onder woorden te brengen wat Ozzy Osbourne voor Metallica heeft betekend. Held, icoon, pionier, inspiratiebron, mentor en bovenal vriend, zijn woorden die te binnen schieten."

De Amerikaanse rockband Aerosmith wijst naar "de miljoenen mensen over de hele wereld die zijn vuur voelden". Volgens de band Led Zeppelin heeft Osbourne "de rockwereld werkelijk veranderd".

Fans rouwen

Zowel bij zijn ster op de beroemde Hollywood Walk of Fame in Los Angeles, als op verschillende plekken in zijn woonplaats Birmingham hebben zich fans verzameld en worden er bloemen gelegd.

Onder meer op de Black Sabbath-bank in de op een na grootste stad van het Verenigd Koninkrijk komen fans samen. Net zoals op de plek in de stad waar een muurschildering is van Osbourne en waar Black Sabbath veel speelde kort na de oprichting van de band eind jaren 60.

De Nederlandse gitarist Ad van den Berg, bekend van de bands Vandenberg en Whitesnake, stond meerdere keren met Osbourne op het podium en kende hem goed. "Iedere dag was een feest", zegt Van den Berg.

"Iedere dag vlogen de grappen je om de oren. Mensen die zijn realityserie kennen, zullen dat wel herkennen. Zo was hij echt", verwijst Van den Berg naar de succesvolle realityserie The Osbournes die begin jaren 0 werd uitgezonden.

Ook Elton John benoemt de humor van Osbourne. "Hij is een van de grappigste mensen die ik ooit heb ontmoet", zegt de zanger over zijn "dierbare vriend".

Herinneringen

Van den Berg deelde niet alleen een podium met Osbourne, hij kwam ook meermaals bij hem thuis. "Omdat mijn assistent-tourmanager een van de beste maatjes was van Ozzy." Het tweetal ging dan geregeld een kopje thee drinken bij het metalicoon. "De herinneringen die daar toen werden opgehaald... Als je daar een script van zou maken, zouden filmmakers zeggen dat het niet realistisch is."

De gitarist vertelt dat hij op bezoek was in een van de landhuizen van Osbourne. "Toen stond hij ineens op en wees hij naar een jachtgeweer dat aan de muur hing. 'Laten we kijken of dat het nog doet'."

De gezamenlijke vriend wees Osbourne vooraf nog wel op het belang om in de lucht te schieten om zo min mogelijk schade aan te richten, mocht het oude geweer het nog doen.

"Ozzy schoot vervolgens in de lucht en raakt een ooievaar. Die valt precies midden op de tuintafel van de buren, die lid waren van de koninklijke familie. Zij zaten daar net keurig aan een kopje thee en aten een taartje. Binnen no-time hadden we politie aan de deur."

Van den Berg heeft zo tal van anekdotes. "De raarste dingen kwamen in zijn hoofd. Zo deed hij een keer op het podium alsof hij ziek was, terwijl hij gewoon geen zin had om op te treden. Werd hij door heel veel mensen van het podium gedragen, allemaal fans teleurgesteld. Maar hij wilde gewoon andere dingen doen. Hij was een jongetje gevangen in een mannenlichaam."

Nog geen drie maanden na de overname van de bekende distilleerderij Hooghoudt, maakt de nieuwe Franse eigenaar bekend dat de productielocatie in Groningen na 137 jaar wordt gesloten. De 29 werknemers verliezen eind dit jaar hun baan.

"De intentie was om het merk Hooghoudt verder op locatie te versterken", laat de nieuwe eigenaar weten bij RTV Noord. "Helaas bleek na intensieve evaluaties van de bedrijfsvoering dat door sterk gedaalde volumes de locatie in Groningen niet langer rendabel te maken is."

Begin mei werd bekend dat Hooghoudt in Franse handen kwam. Het kleine familiebedrijf werd overgenomen door La Martiniquaise, een wereldwijd concern met 3700 werknemers.

Iedereen kon na de overname gewoon in Groningen blijven werken, beloofde directeur Martin Strijtveen toen op een emotionele personeelsbijeenkomst.

Overgeheveld naar Gent

Nu maakt La Martiniquaise bekend dat de productielocatie in Groningen per 31 december 2025 dichtgaat. De productie wordt overgeheveld naar Gent in België. Het merk Hooghoudt blijft wel bestaan.

La Martiniquaise gaat met de Groningse werknemers in gesprek, maar geeft nu al aan dat de verwachting is dat de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd.

"Hoewel deze stap noodzakelijk is voor de continuïteit van het merk Hooghoudt, realiseren we ons hoe ingrijpend dit besluit is voor onze medewerkers in Groningen en de lokale gemeenschap", stelt La Martiniquaise Benelux.

Ongewone situatie

Directeur Strijtveen spreekt van een ongewone situatie. "Volgens de normale werkwijze van La Martiniquaise wordt de productie na een overname niet uit de bestaande omgeving gehaald. Dit is voor het eerst dat het wel gebeurt", constateert hij.

Toch heeft hij begrip voor wat er nu gebeurt. De uitvinder van de dubbele jonge graanjenever lijdt al drie jaar lang verlies. "En de vooruitzichten waren, mede gezien de dalende consumpties, niet gunstig", aldus Strijtveen. "Dit was het enige plan dat nog realistisch was."

Strijtveen zegt ervan uit te gaan dat ondanks de verplaatsing van de productie de binding met lokale ondernemers zoveel mogelijk behouden blijft. Hij doelt daarmee op de levering van al dan niet alcoholische dranken aan de horeca en het studentencorps Vindicat in Groningen.

De man die afgelopen weekend inreed op een groep mensen in Los Angeles is aangeklaagd voor 37 keer poging tot moord. Ook wordt Fernando Ramirez (29) aangeklaagd voor 37 gevallen van mishandeling met een dodelijk wapen. Als hij schuldig wordt bevonden, riskeert hij meerdere levenslange gevangenisstraffen.

Het incident gebeurde 's nachts op de Santa Monica Boulevard in de wijk East Hollywood. Ramirez reed met zijn auto in op mensen, vooral vrouwen, die in de rij stonden voor een nachtclub. Nadat de wagen ook tegen eetkarren was gebotst, kwam hij tot stilstand.

Tientallen mensen raakten gewond. Acht mensen liepen volgens de openbaar aanklager ernstig lichamelijk letsel op.

Ramirez wordt ervan beschuldigd dat hij opzettelijk met zijn auto de stoep op reed. Waarom hij dat deed is onduidelijk.

Mishandeling en huiselijk geweld

De bestuurder vluchtte aanvankelijk weg van de plek van het incident, maar werd opgepakt nadat hij door een onbekende omstander in zijn rug was geschoten. De autoriteiten zijn nog steeds op zoek naar deze schutter.

Ramirez werd eerder veroordeeld voor zware mishandeling van een zwarte man in een supermarkt in Laguna Beach in Californië. Op dit moment lopen er nog twee zaken tegen hem: voor rijden onder invloed in 2024 en voor huiselijk geweld in 2022. Ramirez "heeft bewezen gewelddadig te zijn tegen zowel vreemden als familieleden en is duidelijk niet geïnteresseerd in de veiligheid van anderen", zeiden aanklagers eerder over hem.

Hulpdiensten en slachtoffers op de plek van het incident afgelopen weekend:

De politie heeft drie personen aangehouden in verband met de vondst gisteravond van gevaarlijke stoffen in een auto in Utrecht. Twee flatgebouwen aan de Aziëlaan, in de buurt van de auto, moesten worden ontruimd.

Het gaat om twee mannen van 22 en 24 jaar uit Utrecht en een 25-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats. De politie stuitte gisteravond op de drie mannen op een parkeerplaats in Nieuwegein. Daar waren ze bij auto's in de weer.

Bij het zien van de politie ging een van de auto's ervandoor, waarop de politie de achtervolging inzette. Agenten besloten die vanwege gevaarlijk rijgedrag van de bestuurder af te breken en vonden de auto later terug op een fietspad. In de buurt wisten ze twee van de mannen aan te houden, met hulp van een politiehelikopter volgt elders in de stad een derde arrestatie.

In de achterbak van de auto op het fietspad trof de politie het explosieve materiaal in jerrycans. "Het ging om vloeistoffen die los van elkaar of in samenhang met elkaar kunnen leiden tot een explosie", vertelt Wim Hoonhout van de politie Midden-Nederland.

De Explosieven Opruimingsdienst (EOD) werd ingeschakeld om het materiaal veilig te stellen. Zo'n 240 mensen werden uit hun appartement gehaald. Zij konden rond 02.30 uur weer terugkeren naar hun woningen.

Warmtebeeldcamera's

De politie zette honden, drones en een helikopter in om ervoor te zorgen dat het gebied veilig genoeg was voor onderzoek, zegt Hoonhout. Met de helikopter en drones werd in de buurt gezocht naar de inzittenden van het voertuig. "Met warmtebeeldcamera's keken we of we in het gebied nog iets konden herleiden naar die aangetroffen auto", legt Hoonhout uit.

Het drietal zit vast en wordt verhoord. Op de parkeerplaats in Nieuwegein trof de politie ook een tweede auto aan met jerrrycans die waren gevuld met benzine. In totaal zijn vier voertuigen in beslag genomen, aldus de politie.

Uitzendbureau Randstad zag de omzet en winst afgelopen kwartaal dalen. Randstad is in 39 landen wereldwijd actief en in een behoorlijk aantal van die landen hadden bedrijven minder uitzendkrachten nodig. De omzet daalde ten opzichte van een jaar geleden met 5 procent naar 5,8 miljard euro. De winst daalde met 40 procent naar 47 miljoen.

In Nederland ging de omzet van Randstad 5 procent omlaag vergeleken met een jaar eerder. Toch is Randstad Groep Nederland-topman Jeroen Tiel optimistisch. "We zien een lichte verbetering ten opzichte van het eerste kwartaal en dat zien we als positief. We zijn niet ontevreden en kijken uit naar de groei die op een gegeven moment zeker zal komen."

Het uitzendbedrijf ziet verschillende ontwikkelingen waarvan het de komende tijd denkt te gaan profiteren, zoals de aangescherpte regels rondom het inhuren van zzp'ers. De Belastingdienst controleert nu strenger of zzp'ers schijnzelfstandigen zijn. Randstad denkt dat bedrijven daardoor vaker mensen als uitzendkracht of gedetacheerde willen inzetten. "Je ziet eigenlijk vanaf begin dit jaar mondjesmaat een verschuiving. Maar het gaat gestaag", aldus Tiel.

Defensie-uitgaven

Daarnaast denkt Randstad in Europa meer mensen in te gaan zetten door de stijgende defensie-uitgaven de komende jaren. NAVO-landen hebben afgesproken de komende jaren de uitgaven aan defensie te verhogen naar 3,5 procent van de economie en nog eens 1,5 procent aan defensie-gerelateerde zaken als infrastructuur.

"Daar gaan we zeker een rol in spelen en daar staan we al klaar voor", zegt Tiel. "Je ziet heel duidelijk een ontwikkeling als het gaat om defensie-uitgaven. Ik denk dat we daar als economie, zeker als het gaat om de industrie, ook baat bij gaan hebben."

Behalve in Nederland daalde de omzet van Randstad in onder meer Duitsland, Frankrijk en Noord-Amerika. In onder meer Polen, Japan en Latijns-Amerika steeg de omzet juist.

Het was een van de grote verkiezingsbeloftes van de Britse premier Starmer: smash the gangs. Pak smokkelbendes ongenadig hard aan en maak zo een einde aan de gevaarlijke oversteek over het Kanaal die tienduizenden bootmigranten jaarlijks maken.

De vraag was alleen: hoe gaat de Britse regering deze bendes onschadelijk maken? De smokkelaars opereren in Europese landen en het Midden-Oosten en zitten grotendeels buiten het bereik van de Britse justitie. Londen probeert nu een voorzichtig antwoord te geven op die vraag.

Het plan dat premier Starmer vandaag presenteert, richt zich op de aanpak van smokkelaars, paspoortvervalsers, corrupte ambtenaren en politieagenten en bedrijven die bootjes leveren aan migranten. De Britse justitie gaat hun tegoeden bevriezen, legt hen reisverboden op en ze krijgen niet langer toegang meer tot het Britse financiële systeem.

Stop the boats

Hoewel de bootmigranten maar een klein deel vormen van het totale aantal migranten dat jaarlijks in het Verenigd Koninkrijk legaal en illegaal arriveert, is het van de meest beladen politieke thema's. Opeenvolgende Britse premiers worstelen al jaren met dit probleem, maar tot nu heeft niemand een effectieve oplossing weten te vinden.

De vorige Conservatieve regering lanceerde onder de slogan Stop the boats het omstreden Rwanda-plan. Migranten die per bootje de oversteek maakten naar het Verenigd Koninkrijk, zouden linea recta doorgestuurd worden naar opvangkampen in het Centraal-Afrikaanse Rwanda. De regering van de voormalige premier Sunak hoopte dat dit vooruitzicht migranten afdoende zou afschrikken de oversteek te wagen.

Maar het Rwanda-plan verzandde in eindeloze rechtszaken, nadat rechters telkens oordeelden dat het in strijd was met internationale vluchtelingenverdragen en binnenlandse wetgeving. Premier Starmer trok meteen bij zijn aantreden vorig jaar de stekker uit het Rwanda-plan. Stop the boats maakte plaats voor de slogan Smash the gangs.

Piekjaar

Het aantal migranten dat per bootje arriveert in het Verenigd Koninkrijk, fluctueert jaarlijks en is deels afhankelijk van de weeromstandigheden op het Kanaal en samenwerking met de Franse autoriteiten. In 2024 kwamen 37.000 bootmigranten aan, een stijging van 25 procent ten opzichte van het jaar ervoor, maar aanzienlijk minder dan in 2022.

Dit jaar belooft - mede door het zonnige weer - een piekjaar te worden. In de eerste zes maanden van 2025 arriveerden al 20.000 bootmigranten in Groot-Brittannië, een stijging van 48 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. In dit tempo is de kans groot dat het recordjaar 2022 wordt geëvenaard of zelfs overtroffen.

De radicaal-rechtse partij Reform UK speelt handig in op de voortdurende onvrede over de bootmigranten en heeft dit tot het centrale thema van haar verkiezingscampagnes gemaakt. Bij regionale verkiezingen in mei kwam de partij van Nigel Farage als grote winnaar uit de bus en ook in de landelijke peilingen gaat Reform UK aan kop.

Met zijn nieuwe aanpak hoopt premier Starmer Reform UK de wind uit de zeilen te nemen. "Dit plan maakt het mogelijk om de tegoeden en de operaties van mensensmokkelaars te ontregelen, hun financiering te blokkeren en hun netwerken stukje bij beetje te ontmantelen", zei minister Cooper van Binnenlandse Zaken in een toelichting.

Sceptisch

Vraag is alleen: gaat dit plan wel werken? Het Migration Advisory Committee is een onafhankelijke instantie die de Britse regering adviseert over migratiebeleid. Vicevoorzitter Madeleine Sumption betwijfelt of het plan van Starmer een beslissende impact heeft.

"Het zou me verbazen als dit een gamechanger zou zijn voor de smokkelindustrie en de bootroute over het Kanaal. Er zijn zoveel mensen betrokken bij de migrantensmokkel dat het aanpakken van individuen hooguit een marginale impact heeft", zegt ze tegen de BBC. "Bovendien ben je erg afhankelijk van de samenwerking met landen waar de smokkelaars opereren."

Enver Solomon van de vluchtelingenorganisatie Refugee Council denkt dat de aanpak sommige smokkelbendes zal ontregelen. Maar hij waarschuwt ook: "Zolang er geen veilige alternatieven bestaan voor migranten om asiel aan te vragen, zal deze aanpak de gevaarlijke oversteek van bootmigranten via het Kanaal niet tegenhouden."

Ook de oppositie is sceptisch. "Je houdt bootmigranten niet tegen door een paar bankrekeningen te bevriezen in Bagdad of een reisverbod op te leggen aan een boothandelaar in Damascus", zegt Chris Philp van de Conservatieve Partij.

Het verlaten zwembad Aqua Plaza in het dorp Nes op Ameland moet zo snel mogelijk worden gesloopt, vindt de gemeente. Gebeurt dat niet binnen twaalf weken, dan moet het gebouw in elk geval veel beter worden beveiligd tegen vandalisme. De gemeente legt de eigenaar een dwangsom op.

Het subtropisch zwembad met z'n twee enorme koepels en buitenglijbaan staat midden in Nes. Maar het gebouw staat al sinds 2002 leeg en is sinds die tijd aan het verkrotten. "Het is een catastrofe. Het moet er weg. Het is verrot tot de bodem aan toe en het is levensgevaarlijk", zegt een inwoner bij Omrop Fryslân.

Maar voorlopig gebeurt er niets. Tot woede van de gemeente, die er al jaren op wijst dat het leegstaande zwembad en het terrein eromheen een magneet zijn voor ongewenste bezoekers en vandalen.

Alleen de afgelopen vijf jaar kwamen er ongeveer 200 meldingen binnen van vernielingen, overlast en mensen die zomaar over het terrein banjeren. "Het heeft toch een aantrekkingskracht om hier naar binnen te treden", aldus wethouder Theo Faber.

Asbest

De toch al niet ruim bezette politie op Ameland is "onevenredig veel tijd" kwijt aan alle meldingen. Het is ook gevaarlijk, want uit onderzoek blijkt dat in het gebouw op een aantal plekken asbest zit.

Eigenaar Rijssenpad Projecten (onderdeel van VolkerWessels) heeft een hek rond het terrein geplaatst, camera's opgehangen en zet toezichthouders in. Maar dat helpt weinig. Onbekenden knippen gaten in het hek en lopen 'gewoon' naar binnen.

De gemeente vindt nu dat de sloop binnen twaalf weken moet beginnen. Maar omdat zoiets juridisch moeilijk af te dwingen is, moet de eigenaar nu eerst op last van een dwangsom van 100.000 euro een stevig nieuw hek neerzetten.

Hotel met wellness

Op de achtergrond speelt dat een vergunning is verleend voor de bouw van een nieuw hotel met wellness op de plek van Aqua Plaza. De bouwvergunning voor dat nieuwe hotel is omstreden, omdat die is verleend op basis van oude criteria, lang voordat de gemeente bekendmaakte geen nieuwe hotels meer te bouwen op het eiland.

Een aantal Amelanders heeft daarom een juridische procedure aangespannen tegen het verlenen van de vergunning. Zij zijn bang dat het eiland wordt overlopen door toeristen.

De juridische procedure kan naar verwachting nog twee jaar duren. Veel te lang om het zwembad verder te laten verkrotten, vindt wethouder Faber. "Iedereen zal het toejuichen dat hier een einde aan komt."

VolkerWessels is gevraagd om commentaar, maar geeft geen reactie.

Zeeuwse vissers hebben grote bezwaren tegen het gebruik van staalslakken in de Wester- en Oosterschelde, meldt Omroep Zeeland. Ondanks het tijdelijke verbod op staalslakken op risicoplekken mogen staalslakken nog wel in water worden gebruikt. De vissers maken zich zorgen om de voedselveiligheid van schaal- en schelpdieren in de wateren.

Rijkswaterstaat heeft plannen om op zeven plekken in de Wester- en Oosterschelde geulwanden en vooroevers te verstevigen. Daarvoor kunnen ook staalslakken worden gebruikt. Vissers uit de oester-, kreeften-, mossel- en kokkelvisserij hebben hiertegen gezamenlijk protest aangetekend bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat .

'Troep'

"Het is troep die je in de natuur dumpt", zegt Addy Risseeuw, woordvoerder van de Zeeuwse visserijorganisaties. "Onderzoeken zeggen dat het in het water minder erg is dan op het land, maar we weten niet precies wat de schade is. In dat water groeit ons voedsel."

Risseeuw zegt dat vissers niet tegen werkzaamheden in de Wester- en Oosterschelde zijn. "Onderhoud is nodig. Dat snappen we. Maar er zijn goede alternatieven voor staalslakken beschikbaar. Waarom zou je dan dat risico nemen? Hopelijk realiseert de politiek zich dat ook."

Verbod op staalslakken

Staalslakken worden in Nederland gemaakt door Tata Steel. Het is een overblijfsel na de productie van staal en ziet eruit als grijs steenachtig spul dat zware metalen bevat. Tata Steel kan er niets mee, maar produceert wel zo'n 650.000 ton staalslakken per jaar. Dat komt neer op zo'n 26.000 vrachtwagens.

Staalslakken worden hergebruikt als goedkoop bouwmateriaal. Als staalslakken in contact komen met regen- en grondwater komen er schadelijke stoffen vrij, concludeerde het RIVM in 2023. Gebruik kan leiden tot vissensterfte of het lekken van zware metalen in de grond. Mensen kunnen ook klachten krijgen zoals een bloedneus.

Daarom mogen staalslakken voorlopig niet worden gebruikt op plekken waar mensen er direct mee in contact kunnen komen.

Ook de Zeeuwse Milieufederatie (ZMf) maakt zich zorgen om het feit dat staalslakken wel in de wateren mogen worden gebruikt. "Het zijn gewoon Natura 2000-gebieden. Deze keuze begrijp ik niet", zei Eric Mahieu van de federatie eerder tegen Omroep Zeeland over het mogelijke gebruik in de Wester- en Oosterschelde.

Een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zegt dat "er geen negatief effect te verwachten is bij de toepassing in grote oppervlaktewateren".

Ook Jeroen Wijsman van Wageningen Marine Research zegt dat het niet aannemelijk is dat er negatieve effecten zijn op schelpdieren als gevolg van zware metalen uit staalslakken. Wel zegt Wijsman dat het onderwaterleven wordt verstoord als het bedekt wordt door staalslakken of ander bouwmateriaal.

De vissers hopen het gebruik van staalslakken in de Wester- en Oosterschelde te voorkomen via officiële brieven, zonder verdere protestacties.

Bezorgbedrijven nemen maatregelen om hondenbeten bij pakketbezorgers te voorkomen. Per jaar gaat het om meer dan 300 bijtincidenten. Bij DHL is het zelfs het meest voorkomende bedrijfsongeval.

Bezorgers hebben geregeld te maken met honden die al blaffend op hen afkomen in de tuin of als de voordeur opengaat. Meestal gebeurt er niets. Toch worden gemiddeld ruim zes keer per week bezorgers gebeten.

Heftig

Een van die bezorgers is Alex, werkzaam voor DHL. Eind april leverde hij een pakket af. "Ik wist dat daar een hond was, dus belde ik netjes aan buiten het hek." Terwijl hij het pakket over het hek heen aan de bewoonster gaf, kwam de hond plots tevoorschijn. "Die kwam aanstuiven achter haar langs, kwam met zijn hoofd over het hek en beet me vol in mijn buik. En daar bleef-ie hangen."

Het baasje wist de bek uiteindelijk open te krijgen. "Ik viel achterover en mijn buik lag open. Dus dat was aardig heftig ja."

De grootste spelers in de pakketbezorging - PostNL, DHL en DPD - zien alle drie een stijging van het aantal beten bij bezorgers. Zo had DHL vorig jaar te maken met 109 beten, tegenover 62 het jaar ervoor.

Ook PostNL ziet een stijging van het aantal beten bij de pakketbezorgers, bij postbezorgers neemt het aantal juist af. Daarmee blijft het totale aantal schommelen rond de 200 per jaar.

Coronahonden

DHL-personeelsdirecteur Maartje Vos verklaart de toename door de groei in online aankopen en de 'hondenhausse' tijdens corona. "Veel meer mensen namen een hond, maar lang niet iedereen trainde die goed."

"Hondenbeten staan bij ons al twee jaar met stip op nummer 1 van de bedrijfsongevallen", zegt Vos. Dat varieert van veel lichte verwondingen, waarbij bezorgers snel weer aan het werk zijn, tot een aantal ernstige gevallen waarbij plastische chirurgie nodig is en mensen langer uitvallen. "Vorig jaar kwamen bijna dertig bezorgers langer thuis te zitten, dit jaar al twaalf."

Daarbij ging het bijvoorbeeld om mensen die in het gezicht zijn gebeten. "Dan ben je voor het leven getekend", zegt Vos. "Ook is er bij iemand een stuk uit de arm gebeten. Die kan hij gelukkig weer gebruiken, maar er zit wel een deuk in."

Traumatisch

Naast fysieke gevolgen zorgen de beten voor angst bij de bezorgers. "Het kan echt traumatisch zijn. We regelen slachtofferhulp voor deze mensen, of ze kunnen terecht bij onze vertrouwenspersoon."

Hoe vaak worden bezorgers gebeten?

PostNL laat weten dat het totale aantal incidenten stabiel is, met zo'n 200 beten per jaar. Het bedrijf ziet een toename van het aantal beten bij de pakketbezorgers en een afname bij de postbezorgers.

DHL ziet sinds vorig jaar een sterke stijging. In 2022 ging het om 30 bijtincidenten, in 2023 om 62 beten, vorig jaar om 109 incidenten en dit jaar ging het tot nu toe 66 keer mis.

DPD registreert sinds 2023 het aantal bijtincidenten vanwege het toenemende aantal meldingen. In 2023 ging het om 11 beten, vorig jaar om 23 incidenten en dit jaar waren het er tot nu toe 5.

Naast nazorg zetten de bedrijven in op preventie. Zo krijgen bezorgers training in het omgaan met honden. Zo leren ze wat te doen als honden hard blaffend op hen afrennen en wanneer hondenkoekjes te gebruiken. PostNL informeert het personeel bij welke huizen mogelijk agressieve honden aanwezig zijn. Ook bij DHL krijgen bezorgers binnenkort dit soort informatie.

Daarnaast kiezen de bedrijven voor voorzorgsmaatregelen, zoals veiligheidsschoenen die zo stevig zijn dat voeten niet beschadigen als een hond zijn tanden erin zet.

Maar het belangrijkste blijft toch bewustwording bij hondenbezitters. "Die staan hier vaak niet bij stil", zegt Vos. Daarom staat prominent in de DHL-app hoeveel bezorgers dit jaar al zijn gebeten (66 medewerkers) en het verzoek om honden achter een gesloten deur te houden als een pakketbezorger aanbelt. PostNL werkt hier ook aan, bijvoorbeeld via nieuwsbrieven aan klanten. In het najaar volgt een nieuwe campagne gericht op hondenbezitters.

Blijvende littekens

Ook krijgen eigenaren van bijtende honden hun pakketten niet meer aan huis bezorgd. Zij moeten die voortaan zelf ophalen bij afhaalpunten.

Bezorger Alex was na zijn beet na een week weer aan het werk, al duurde het totale herstel zo'n vier weken. "De littekens zijn blijvend." Hij bezorgt weer gewoon pakketten. Bang is hij niet, maar wel extra alert. "Als het niet veilig is, dan bezorg ik het pakket niet."

De hond die hem heeft gebeten, is afgemaakt. Dat hoorde hij van de politie, waar hij aangifte deed. "Ik heb nooit meer iets van die mevrouw gehoord."

Na maanden van moeizame onderhandelingen hebben de Verenigde Staten en Japan een handelsakkoord gesloten over wederzijdse importheffingen van 15 procent. De deal werd bereikt een week voor de deadline van 1 augustus, waarop nieuwe heffingen van 25 procent in zouden gaan. Het betekent een voorlopig einde aan de oplopende handelsspanningen tussen beide landen.

De Amerikaanse president Trump sprak op sociale media van "de grootste handelsovereenkomst in de geschiedenis". Volgens Trump zal Japan zijn markt openen voor Amerikaanse auto's, vrachtwagens, rijst en landbouwproducten - sectoren waarvan de import in Japan tot nu toe streng gereguleerd was. Ook beloofde Japan omgerekend circa 468 miljard euro te investeren in de Verenigde Staten, wat volgens Trump "honderdduizenden banen" gaat opleveren.

Premier Ishiba bevestigde op een haastig belegde persconferentie in Tokio de grote lijnen van het akkoord, al worden de details op een later tijdstip bekendgemaakt. Hij sprak van "een belangrijke prestatie" en wees erop dat Japan als enige land erin is geslaagd om de heffingen op auto's en onderdelen zonder volumebeperkingen te verlagen.

Veel schade

Deze sector heeft sinds 3 april aanzienlijke schade geleden door eerdere invoerheffingen van 25 procent. Volgens econoom Nobuhiro Kiuchi van onderzoeksbureau Nomura leidt dit tot een krimp van ongeveer 0,5 procent van de Japanse economie. Ook het nieuwe tarief van 15 procent blijft volgens hem "een serieuze belemmering" voor de verdere groei van de sector.

Japan heeft daarbij toegezegd om meer Amerikaanse rijst te importeren, maar alleen binnen de bestaande regels. Volgens premier Ishiba is dit om de Japanse landbouw te beschermen. De tuinbouwsector ligt politiek gevoelig in Japan, omdat die een belangrijke achterban vormt van de regeringspartij. Te grote concessies zouden het vertrouwen van deze boeren kunnen ondermijnen en op de lange termijn stemmen kosten.

Ook kreeg Japan van de VS de belofte dat het in de toekomst niet zwaarder getroffen zal worden dan andere landen als het gaat om importheffingen op belangrijke producten zoals chips en medicijnen. Voor staal en aluminium blijven de huidige hoge invoertarieven van 50 procent echter gelden.

De Japanse aandelenmarkt reageerde positief op het nieuws. De Nikkei-index, waarin veel exportbedrijven genoteerd staan, steeg woensdagochtend met meer dan 1200 punten, het hoogste niveau dit jaar. Op de valutamarkt steeg de waarde van de yen tijdelijk tot 146 per dollar. Beleggers zien de deal als een signaal van stabiliteit, nadat de yen maandenlang onder druk stond door onzekerheid over de handelsrelatie met de VS.

Onzekere tijd

Of er een akkoord zou komen, was lange tijd onzeker. Premier Ishiba wees in april minister van Economische Revitalisering en vertrouweling Ryosei Akazawa aan als hoofdonderhandelaar. Akazawa reisde maar liefst acht keer naar de VS. De Amerikaanse eis voor hogere importheffingen op Japanse auto's vormde lange tijd het grootste pijnpunt. Japan drong aanvankelijk aan op volledige afschaffing van de heffingen, maar stemt nu toch in met een verlaging naar 15 procent.

"De onderhandelingen waren complex, maar succesvol", verklaarde Akazawa vanuit Washington, enkele uren nadat hij het Witte Huis had verlaten. "Dankzij wederzijds begrip en vertrouwen is er een akkoord gekomen dat voor beide partijen acceptabel is", verklaarde hij aan het Japanse publiek. Premier Ishiba voegde daaraan toe dat Japan "sinds februari herhaaldelijk heeft gepleit voor investeringen in plaats van heffingen", en dat "dit akkoord aansluit bij het nationale belang van beide landen".

Verdeelde reacties

De publieke reactie in Japan is sterk verdeeld. Veel bedrijven zijn opgelucht dat een handelsoorlog is afgewend, maar onder de bevolking is er ook vlijmscherpe kritiek op de omvang van de concessies aan de VS. Oppositieleider Yoshiko Noda van de Constitutioneel-Democratische Partij riep op tot parlementair onderzoek om te toetsen of het akkoord "niet ten koste gaat van het Japanse nationale belang".

Volgens verschillende Japanse media heeft premier Ishiba inmiddels aan interne bronnen laten weten dat hij van plan is nog deze maand af te treden nu de onderhandelingen met de VS zijn afgerond en de politieke druk binnen zijn partij toeneemt, mede vanwege de verkiezingsnederlaag afgelopen zondag. Omdat Ishiba zijn aanblijven eerder koppelde aan het succesvol afronden van het handelsakkoord, wordt dit ook gezien als het moment waarop hij politieke verantwoording neemt.

Ishiba zal zijn beslissing later toelichten aan hooggeplaatste partijgenoten, onder wie oud-premiers Aso, Suga en Kishida. Binnen de Liberaal-Democratische Partij wordt intussen gewerkt aan een schema voor de verkiezing van een nieuwe partijleider.

Het wordt ook wel de grootste rechtszaak ooit genoemd, aangespannen door een van de kleinste landen ter wereld. Vanmiddag zijn de ogen van de wereld gericht op het Vredespaleis in Den Haag. Daar doet het Internationaal Gerechtshof, het hoogste juridische orgaan van de Verenigde Naties, uitspraak over de verantwoordelijkheid van staten voor klimaatverandering.

Het initiatief van Vanuatu, een eilandstaat in de Stille Oceaan, om het hoogste rechtsorgaan ter wereld om advies te vragen, is baanbrekend. Nooit eerder sprak het hof zich uit over klimaatverandering. Hoewel het dus alleen gaat om een advies en de uitspraak niet bindend is, moet het duidelijkheid geven over de toepassing van het internationaal recht als het gaat om de gevolgen van klimaatverandering. Volgens kwetsbare landen zoals Vanuatu gaat het over hun voortbestaan.

De vijftien rechters hebben zich gebogen over twee juridische vragen. Welke verplichtingen hebben VN-lidstaten volgens het internationaal recht om andere lidstaten en toekomstige generaties te beschermen tegen klimaatverandering? En de tweede vraag: wat zijn de juridische gevolgen als lidstaten veel broeikasgassen blijven uitstoten en niet genoeg actie ondernemen om dit te verminderen?

Kwetsbare landen

Tijdens de behandeling van de zaak eind vorig jaar kregen maar liefst 98 landen en 12 internationale organisaties de kans om te getuigen voor het hof. Er is speciaal gekeken naar de gevolgen van klimaatverandering voor kwetsbare landen, zoals kleine eilandstaten.

Dat deze kleine eilandstaten zoals Vanuatu aan de frontlinie staan van de wereldwijde klimaatcrisis, is al jaren bekend. Veel landen dreigen te verdwijnen of worden onleefbaar door de gevolgen van een veranderend klimaat. Door het stijgende zeewater verdwijnt steeds meer land. Door erosie is er bijna geen strand meer over. Extreme weersomstandigheden, zoals orkanen, komen vaker voor en zijn intenser. Volgens deskundigen kan de zeespiegel bij een wereldwijde opwarming van 2 graden met 2 tot wel 6 meter stijgen. Dat betekent het einde voor veel van de 83 eilandjes van Vanuatu, maar ook voor omringende landen zoals Tuvalu, Fiji en Kiribati.

Vanuatu ligt midden in de Stille Oceaan en heeft slechts zo'n 320.000 inwoners. Zij ondervinden dagelijks de gevolgen van klimaatverandering, terwijl ze er zo goed als niets aan hebben bijgedragen. Maar met het stijgende water stijgen ook de kosten. Daarom wil Vanuatu dat rijke en vervuilende landen verantwoordelijkheid nemen voor hun historische en aanhoudende bijdrage aan klimaatverandering. Kwetsbare landen zinnen op herstelbetalingen als de grote vervuilers niet genoeg doen om klimaatverandering te stoppen.

Bekijk deze reportage van onze correspondent uit 2023 op Vanuatu:

Volgens de Nederlandse Margaretha Wewerinke-Singh, een van de twee hoofdadvocaten in de zaak, zijn er verschillende scenario's denkbaar. Het gerechtshof kan zeggen dat het geen jurisdictie heeft. In dat geval gaat Vanuatu met lege handen naar huis. "Het zou de meest teleurstellende uitkomst zijn, maar de kans daarop lijkt me nihil", zegt ze telefonisch.

Het gerechtshof kan ook zeggen dat de richtlijn voor optreden tegen klimaatverandering in lijn moet zijn met de afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs. Ook dat zou volgens Wewerinke-Singh een teleurstellende uitkomst zijn, omdat 'Parijs' uitgaat van een vrijwillige eigen invulling van het verminderen van de uitstoot. Ook als het beleid om de uitstoot te verminderen ontoereikend is, kunnen staten er niet op afgerekend worden.

Maar daar hebben de aanklagers rekening mee gehouden, stelt hoogleraar internationaal recht en klimaatrecht Margaret Young van de Universiteit van Melbourne. "De vragen zijn zorgvuldig geformuleerd, waardoor het hof ook moet kijken naar andere verdragen en internationale wetten", zegt ze telefonisch.

Mensenrechtenschending

Ze zegt dat het hof ook heeft gekeken naar het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee, ofwel het VN-zeerechtverdrag uit 1982. "Hierin staan veel strengere regels die staten verplichten om vervuiling te voorkomen." Vorig jaar oordeelde het Internationaal Zeerechttribunaal dat de uitstoot van broeikasgassen een vorm van zeevervuiling is. "Ik denk dat het gerechtshof dit ook meeneemt in haar besluit", zegt Young.

Het juridische team van Vanuatu hoopt dat het hof het advies voornamelijk baseert op internationale mensenrechtenverdragen. In dat geval zou het niet of onvoldoende treffen van maatregelen tegen klimaatverandering een schending van de mensenrechten zijn. Lidstaten kunnen dan gedwongen worden te stoppen met de uitstoot van broeikasgassen en moeten mogelijk herstelbetalingen doen als dit niet lukt. Bovendien kunnen staten besluiten om sancties te treffen tegen landen die het internationaal recht niet naleven.

Hoewel het advies niet bindend is, is de verwachting dat het zal leiden tot nieuwe wetten en rechtszaken overal ter wereld. Burgers die via de rechter overheden willen aanspreken op hun klimaatbeleid, kunnen dan terugvallen op het advies van het gerechtshof en hebben daardoor meer kans van slagen.

Goedemorgen! Het Internationaal Gerechtshof geeft advies over welke verplichtingen landen hebben om het klimaat te beschermen. De zaak is aangespannen door eilandstaat Vanuatu. In de Utrechtse rechtbank gaat het over de wolf; mag die daar worden afgeschoten? En natuurlijk weer veel sport: de Tour gaat naar Valence en de vrouwen van Spanje en Duitsland nemen het tegen elkaar op in de tweede halve finale van het EK voetbal.

Eerst het weer: vandaag is er vrij veel bewolking en vooral in het zuiden komen buien voor. Bij een matige westenwind wordt het 21 tot 24 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Utrecht zijn twee flatgebouwen urenlang ontruimd geweest vanwege een auto met explosief materiaal. De auto staat geparkeerd in de buurt van de appartementencomplexen aan de Aziëlaan, aan de zuidkant van de stad. De lading is door de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) veiliggesteld en wordt elders onschadelijk gemaakt.

Om wat voor explosieve stoffen het gaat, is nog onduidelijk. Eerder op de avond was op foto's te zien dat er in de achterbak van de zwarte auto witte jerrycans met rode doppen stonden.

Uit voorzorg werden vanaf 21.00 uur een flat van achttien verdiepingen hoog geheel ontruimd en een tweede flat deels. 240 mensen werden uit hun appartement gehaald. Rond 02.30 uur liet de politie weten dat de bewoners weer naar huis mochten. Ze werden ondergebracht in een hotel.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

De verhalen van dieren die worden verwaarloosd als baasjes op vakantie gaan, kennen we inmiddels. Maar er is ook een positieve ontwikkeling. Steeds vaker vragen katteneigenaren om een oppas aan huis. En die bieden zich meer aan online:

Fijne woensdag!

Begrafenissen en crematies zijn de voorbije tien jaar bovengemiddeld veel duurder geworden: 40 procent. Dat was 9 procentpunt boven de algemene inflatie, blijkt uit een analyse die de NOS maakte van CBS-gegevens.

In 2017 kostte de gemiddelde uitvaart volgens budgetorganisatie Nibud 7500 euro. Eén op de vijf Nederlanders gaf destijds aan dat niet te kunnen betalen. Met de prijsstijgingen sinds die tijd is er inmiddels sprake van een gemiddelde prijs van meer dan 10.000 euro.

Het is niet bekend hoeveel mensen daardoor financieel in de problemen komen. Als die problemen er zijn, kan in veel plaatsen de gemeente bijspringen via de bijzondere bijstand. In Amsterdam gebeurde dat vorig jaar 25 keer.

Veel onvermijdelijke kosten

Uitvaartbegeleider Lotte Wieling, die samen met haar moeder Mieke Greveling crematies en begrafenissen verzorgt in Enschede en omgeving, herkent de bedragen. Zij legt uit dat een behoorlijk deel van de kosten onvermijdelijk is, hoewel besparingen wel degelijk mogelijk zijn.

"Er moet in Nederland een 'omhulling' van de overledene zijn, zoals een kist of een mand", vertelt Wieling. "Dat kost natuurlijk geld. Na 36 uur mag je hier pas begraven of cremeren. Intussen ligt de overledene in een uitvaartcentrum of thuis opgebaard. Dat levert kosten op voor de koeling."

Zo zijn er meer onvermijdelijke kosten, vervolgt Wieling. "Er zijn grafkosten als je wilt worden begraven, maar het crematorium rekent ook een bedrag. Dan is er nog de akte van overlijden. Dus je begint al met een paar duizend euro. Nog zonder het afscheid."

Onvoldoende verzekerd

Ook zijn er specifieke prijsstijgingen die de kosten van uitvaarten extra hebben laten stijgen. "Denk bijvoorbeeld aan de gasprijs, die crematies duurder maakt", legt Wieling uit. "Met de houtprijzen voor kisten is hetzelfde gebeurd. De vergrijzing heeft tot extra drukte geleid. Er moet daardoor niet alleen extra lang worden gewacht op de uitvaart, maar ook extra lang worden opgebaard."

Grofweg twee derde van de Nederlanders heeft een uitvaartverzekering. Maar in de ervaring van de uitvaartondernemer uit Enschede zijn de verzekerde bedragen vaak bij lange na niet toereikend.

"Het is soms echt schrijnend om te zien", vertelt Wieling. "Mensen is lang geleden verteld dat ze voor 3000 of 4000 euro goed verzekerd waren en ze hebben er sindsdien geen moment meer naar omgekeken."

"Terwijl dat bedrag in de tegenwoordige tijd bij lange na niet meer voldoende is voor de wensen die zij hebben. Dat alleen al een borrel na een afscheid voor zo'n honderd mensen neerkomt op 1500 tot 2000 euro? De meesten hebben geen idee."

Inzamelingen voor begrafenissen in islamitische kring

Ook bij islamitische begrafenissen komt het voor dat nabestaanden de uitvaart niet kunnen betalen. Geregeld wordt daarvoor in eigen kring via sociale media een inzameling gehouden. "Je ziet dat binnen een paar uur het geld dan binnen is", zegt Hamed Amrino, bestuurslid van een stichting die zich hard maakt voor islamitische begraafplaatsen.

Op dit moment zijn er drie van die begraafplaatsen: in Zuidlaren, Arnhem en Almere. Een vierde, in Tiel, is in aantocht.

De Rotterdamse Dinie van Oorschot kwam na het overlijden van haar beide ouders extra in de schulden terecht: voor in totaal 8000 euro. Pas toen dat via schuldsanering was opgelost, kwam zij voor haar gevoel echt aan rouwen toe. "Tot die tijd was het vooral overleven."

Nu zet ze zich in voor SamSam Uitvaartcoaching, een vrijwilligersorganisatie die financieel kwetsbare mensen helpt bij het regelen van uitvaarten. Met name de catering kan vaak goedkoper, is haar ervaring, bij een nabestaande thuis bijvoorbeeld. "Bedenk: die cake bij het crematorium komt ook bij de supermarkt vandaan."

Losse bloemen in plaats van boeketten

Uitvaartbegeleider Lotte Wieling denkt ook vaak met nabestaanden mee over de vraag wat er allemaal kan worden bespaard op de kosten. "Een herdenking thuis is inderdaad een goed voorbeeld, maar je kunt ook kiezen om niet aan boeketten te doen, maar in plaats daarvan iedereen te vragen zelf een losse bloem mee te nemen."

Ook bij de aankondiging van het overlijden valt geld te besparen, weet Wieling. "Een rouwadvertentie is hartstikke duur, in plaats daarvan kun je een digitale rouwkaart maken die je deelt via sociale media. Zo is het allemaal enigszins betaalbaar, maar blijft het toch persoonlijk."

Transgender vrouwen in de VS mogen niet meer meedoen aan sportcompetities voor vrouwen. Dat heeft het Amerikaanse Olympisch en Paralympisch Comité (USOPC) medegedeeld aan de verschillende sportbonden in het land. Aan die bonden is duidelijk gemaakt dat ze verplicht zijn om een decreet na te leven dat president Trump in februari al ondertekende.

In het decreet wordt onder meer gedreigd om "alle gelden in te trekken" van organisaties die het toestaan dat transgender vrouwen meedoen in vrouwencompetities. "Ons herziene beleid benadrukt het belang van het garanderen van eerlijke en veilige competitieomstandigheden voor vrouwen", schrijft de leiding van het comité. "Alle nationale sportbonden zijn verplicht hun beleid hierop af te stemmen."

Wangslijmtest

Sommige bonden, waaronder de Amerikaanse atletiekbond, volgen al tijdenlang de richtlijnen die door de eigen overkoepelende wereldwijde federatie zijn opgesteld. Zo besloot World Athletics twee jaar geleden al om de regels aan te scherpen. Trans vrouwen mogen niet deelnemen aan vrouwenwedstrijden als zij de puberteit als man hebben doorgemaakt. Sinds dit jaar wordt er ook een wangslijmtest ingevoerd om te bepalen of een atleet biologisch gezien vrouw is.

De Amerikaanse zwembond zegt te onderzoeken welke veranderingen er gemaakt moeten worden aan de richtlijnen. De schermfederatie voert vanaf 1 augustus nieuw beleid in, waarbij enkel "sporters van het vrouwelijk geslacht" mogen meedoen aan vrouwencompetities. De mannencompetities worden dan opengesteld voor alle schermers die niet aan de vrouwenwedstrijden mogen meedoen, onder wie mannen, transgender mannen en vrouwen, non-binaire sporters en intersekse sporters.

Nieuwe IOC-voorzitter

Wie er mag meedoen aan vrouwencompetities is ook een belangrijk vraagstuk voor het Internationaal Olympisch Comité. De nieuwe voorzitter, Kirsty Coventry, sprak zich eerder al in ferme bewoordingen uit over het "beschermen van de vrouwelijke categorie". Wat haar betreft is er geen plek voor trans vrouwen op de Olympische Spelen.

Het IOC heeft individuele sportbonden toegestaan om hun eigen regels op te stellen voor de Spelen. Aangescherpte maatregelen zijn dus al getroffen door de internationale atletiekbond, maar ook door zwembond World Aquatics en wielerbond UCI. Voetbalbond FIFA heeft nog geen besluit genomen.

Verder onder druk

De stap van USOPC betekent dat transgender personen verder onder druk komen te staan in de Verenigde Staten. Trump was in zijn campagnebijeenkomsten voordat hij verkozen werd al fel over wat hij de "transgendergekte" noemt. Hij tekende onder meer een decreet om trans personen uit het leger te ontslaan. Daar is Defensie in mei mee begonnen.

Verder stelde Trump een richtlijn in voor overheidsinstanties om "genderideologie" uit onder meer overheidswebsites, contracten en e-mails te halen. Zo werden termen als 'transgender', 'lhbti' en 'zwangere mensen' (in plaats van 'zwangere vrouwen') verwijderd van de meeste overheidswebsites. Vanwege de ontwikkelingen adviseerde Transgender Netwerk transgender personen in Nederland eerder al om niet naar de Verenigde Staten te reizen, tenzij dat niet anders kan.

In Oekraïne is er voor het eerst sinds het begin van de oorlog met Rusland een grote demonstratie gehouden tegen de eigen regering. In diverse grote steden gingen mensen de straat op tegen een wet die de onafhankelijkheid van twee belangrijke anticorruptie-instanties inperkt.

De controversiële wet werd gisteren door het parlement goedgekeurd en later op de avond ook door president Zelensky ondertekend. De instanties NABOe en SAPO, die samen corruptie in de hogere lagen van de staat en regering onderzoeken en vervolgen, vallen daardoor onder het Openbaar Ministerie.

Critici vrezen dat Zelensky hierdoor onderzoeken naar zijn entourage kan laten frustreren. Volgens hen is het de zoveelste stap in korte tijd om tegenstanders van de president de mond te snoeren. Daarom gingen in Kyiv, Lviv, Dnipro en Odesa duizenden mensen de straat op. Ze droegen vlaggen en protestborden met de tekst "Blijf van NABOe en SAPO af" en "Bescherm de toekomst van Oekraïne".

Dit zijn beelden van de protesten in de hoofdstad:

De twee instanties uitten op sociale media hun dankbaarheid voor de protesten. "We zien dit als een teken van vertrouwen in onze instantie", zegt NABOe. "Ondanks de enorme druk en walgelijke besluiten zullen we onze strijd om gerechtigheid, integriteit en waardigheid voortzetten", schrijft SAPO op Telegram.

De anti-corruptieorganisaties werden in 2015 opgericht, met steun van de EU en de VS. De nieuwe wetgeving kan in het nadeel van Oekraïne werken als het gaat om het EU-lidmaatschap. Om daarvoor in aanmerking te komen, heeft het land de laatste jaren juist moeten laten zien dat het succesvol corruptie bestrijdt.

Eurocommissaris Kos zei zich gisteren "serieus zorgen" te maken over de wet. Ze noemde het aannemen ervan een "forse stap terug". "Onafhankelijke instanties zoals NABOe en SAPO zijn essentieel om het EU-lidmaatschap te kunnen krijgen."

Het kantoor van Zelensky heeft nog niet gereageerd op vragen over de nieuwe wet en de kritiek erop.

Ruim een half jaar na de verwoestende branden in Los Angeles is er een 31e slachtoffer gevonden. In Altadena werd maandag een stoffelijk overschot gevonden, waarvan de autoriteiten nu kunnen zeggen dat het gaat om een mens.

Het slachtoffer van de brand in stadsdeel Eaton is nog niet geïdentificeerd. Nog één ander slachtoffer, al in januari gevonden, wacht ook op identificatie. Voor het laatst werd er in april nog een lichaam gevonden.

Onderzoekers gebruiken onder meer tandheelkundige gegevens, dna en röntgenfoto's bij de identificatie. Ook spreken ze met mensen van wie geliefden vermist zijn geraakt om meer informatie te krijgen, zegt de lijkschouwer in een verklaring. "Omdat dit proces complex is, kan het aanzienlijke tijd duren om de identiteit van een slachtoffer te achterhalen."

Eaton en Palisades

Op 7 januari brak er in Pacific Palisades een bosbrand uit, die zich snel verspreidde door het droge landschap en de wind. Diezelfde dag ontstond er ook een brand in Eaton. Pas na bijna een maand kreeg de brandweer de situatie onder controle.

Weinig branden in Californië waren zo dodelijk en verwoestend als deze. In Eaton kwamen negentien mensen om het leven, in Palisades stierven twaalf mensen. Tienduizenden mensen moesten hun huis verlaten. Veel van hen raakten dakloos.

Dit zijn beelden van de nasleep van de branden:

De Prince of Darkness, oftewel de Britse metalzanger Ozzy Osbourne, is overleden op 76-jarige leeftijd. Deze bijnaam paste bij zijn imago als grimmige, of zelfs satanische rockster. Hoewel John Michael Osbourne zeker een duistere kant had, was het voor hem allemaal een show.

"We konden nog geen scheet tevoorschijn toveren", zei Osbourne jaren geleden toen hij door tijdschrift Rolling Stone werd gevraagd of Black Sabbath interesse had in zwarte magie.

De vier leden van de band, die is gaan gelden als eerste heavymetalband, kreeg uitnodigingen om te spelen op heksenconventies en begraafplaatsen. "We dachten oprecht dat het een grap was. We waren de laatste hippieband - we waren voor vrede."

Slachthuis

De in 1948 in Birmingham geboren Osbourne was een groot Beatles-fan. Na het horen van She loves you (1963) besloot de jonge tiener muzikant te worden. Hij kreeg een microfoon en een versterker van zijn vader. Dat zou hij later beschrijven als het beste cadeau dat hij ooit had gekregen.

In zijn jeugd kon Osbourne op weinig presentjes rekenen. Hij kwam uit een arbeidersgezin en groeide op in de industriële wijk Aston. "Ik deelde een bed met een van mijn broers. We hadden geen lakens en gebruikten oude jassen", vertelde hij in 2002 in een interview met Rolling Stone.

Op 15-jarige leeftijd stopte de muziekliefhebber met school. Er volgde een reeks baantjes, waarvan hij het werk in een slachthuis het langste volhield. Daarna ging hij kort aan de slag in een mortuarium. Zijn moeder verklaarde hem voor gek toen ze dat hoorde. "Ik zag de gezichten van de dode mensen nog toen ik thuiskwam."

Onheil en agressie

Samen met Tony Iommi, Geezer Butler and Bill Ward vormde Osbourne een band. Aanvankelijk spelen ze blues onder naam Earth, maar dan inspireert een griezelfilm gitarist Iommi om meer duistere muziek te maken.

"Het was het hoogtepunt van de Vietnamoorlog en de andere kant van het hippietijdperk. Er hing een sfeer van onheil en agressie", wordt Iommi geciteerd op de website van Black Sabbath. De sombere gitaarriffs en diepe basgeluiden weerspiegelen ook het arbeidersleven in de fabriekshallen destijds.

Opvallende momenten uit het leven van Osbourne:

Ondanks, of misschien juist dankzij de afwijkende muziek kwam debuutalbum Black Sabbath (1970) in de Britse hitlijsten terecht. Het gelijknamige openingsnummer werd later zelfs uitgeroepen tot beste heavymetalnummer aller tijden.

Later in 1970 werd de tweede plaat uitgebracht: Paranoid. Het album en gelijknamige single werden een wereldwijd succes. De verkoopcijfers verbleken echter bij het muzikale belang van deze eerste albums. Black Sabbath stond aan de wieg van het genre heavy metal, en vormde een inspiratie voor latere metalgiganten als Iron Maiden en Metallica.

Koffer vol coke

Er volgden nog diverse albums in de jaren 70, maar in 1978 wordt Ozzy uit de band gezet. De reden: overmatig drank- en drugsgebruik. Maar volgens hem was de rest van de band daar net zo schuldig aan. "We wilden dat shows zo snel mogelijk voorbij waren, zodat we weer een lijntje coke konden doen. We hadden zelfs een kerel mee op tour met een koffer vol coke met verschillende sterktes."

De zanger besloot verder te gaan als soloartiest en groeide in de jaren 80 uit tot een metalicoon. Zijn alcohol- en cocaïneverslaving bereikt echter ook epische proporties. "Ik heb zo vaak met de duivel gedanst", blikte hij later terug op deze periode.

Ozzy scoorde dat decennium talloze hits, met nummers als Bark at the Moon en Crazy Train. Controverse is er volop. Zo bijt de zanger in 1981 het hoofd van duif eraf tijdens een ontmoeting met platenbonzen. Het jaar erop doet hij hetzelfde bij een vleermuis. Hij verklaarde later dat hij dacht dat het een rubberen muis was.

Er waren ook rechtszaken. De ouders van een Amerikaanse tiener klaagden Osbourne aan, omdat zijn nummer Suicide solution de jongen zou hebben aangezet tot zelfdoding. De rechtbank geeft de familie van de tiener uiteindelijk ongelijk.

Succesgranaat

In de jaren 0 belandt Ozzy opnieuw in de schijnwerpers, maar ditmaal als realityster. Het leven van Ozzy, zijn vrouw Sharon, dochter Kelly en zoon Jack worden getoond in het tv-programma The Osbournes op muziekzender MTV. In dit decennium ontmoet de rockster ook koningin Elizabeth en de Amerikaanse president Bush. Hij omschrijft het alsof "iemand een succesgranaat in de kamer had gegooid".

Eerder deze maand stond Ozzy voor het eerst in twintig jaar weer op het podium met alle oorspronkelijke leden van Black Sabbath. Op dat moment is al duidelijk dat hij aan de ziekte van Parkinson leidt. Anthrax, Guns N' Roses, Slayer, Pantera, Alice in Chains, Lamb of God en Metallica waren allemaal naar Birmingham gekomen voor een eerbetoon aan de Prince of Darkness.

Ondanks zijn invloed op de metalmuziek had Ozzy verwacht dat het vleermuisbijtincident mensen het meeste bij is gebleven. "Maar ik mag niet klagen", zei hij in 2003 in een interview. "Ik zal in ieder geval worden herinnerd."

Het Openbaar Ministerie is daadwerkelijk gehackt. Dat schrijft NRC, die een interne toelichting van directeur Hans Moonen van de ICT-organisatie van het Openbaar Ministerie heeft gezien. Of er informatie is gestolen, en om welke gegevens het dan gaat, is nog niet bekend.

"We mogen en kunnen geen enkel risico lopen om weer met het internet te verbinden zónder dat we weten dat de actor uit ons netwerk is", zegt Moonen daarin.

Al dagen offline

Vorige week vrijdag koppelde het Openbaar Ministerie (OM) zijn systemen los van het internet na vermoedens van een hack. Gisteren liet het OM weten dat het mogelijk nog weken is afgesloten van het internet.

Medewerkers kunnen nog wel onderling met elkaar e-mailen, maar niet meer met de buitenwereld, zei Marthyne Kunst van het OM-crisisteam tegen de NOS. "Dat betekent dat we weer heel veel moeten printen en op papier de deur uit moeten doen."

'Groots en meeslepend'

De Autoriteit Persoonsgegevens is telefonisch ingelicht, vertelden Moonen en een andere OM-medewerker tijdens de digitale bijeenkomst voor IT-personeel. Ook heeft het Openbaar Ministerie aangifte gedaan van de computerhack op zijn systemen.

"Dat het groots en meeslepend is, is duidelijk", vertelde Moonen. "Groepen OM-medewerkers staan sinds vorige week woensdagavond 24 uur per dag aan" om de hack het hoofd te bieden.