NOS Nieuws - Algemeen

Tientallen werken van de Nederlandse kunstenaar Maurits Cornelis Escher zijn op een online veiling in New York verkocht voor ruim 7,7 miljoen dollar, zo'n 6,7 miljoen euro. Alle aangeboden werken werden voor veel meer geld geveild dan verwacht.

Op de veiling werden 65 tekeningen en prenten aangeboden van de grafisch kunstenaar (1898-1972) die in Leeuwarden werd geboren. Velen ervan waren zelden eerder verkocht. Tussen de werken zaten voorbereidende schetsen voor enkele van Eschers bekendste tekeningen. Gemiddeld werd er zo'n vier keer meer voor betaald dan veilinghuis Christie's had gedacht.

Zo was de prent Dag en Nacht ingeschat op een verkoopprijs van maximaal 30.000 euro. Uiteindelijk werd er zo'n 140.000 euro voor betaald, schrijft Omrop Fryslân. En een potloodschets van de prent Relativiteit, de welbekende trappen die nooit eindigen, leverde bijna een half miljoen euro op, tien keer zoveel als gedacht.

Visuele trucs

Escher staat bekend om zijn visuele trucs. Hij speelde in zijn werk met architectuur en perspectief.

De kunstenaar maakte in zijn leven 448 litho's, houtsneden en houtgravures, en meer dan 2000 tekeningen en schetsen. Hij illustreerde daarnaast ook boeken en ontwierp onder meer tapijten en bankbiljetten.

De geveilde werken kwamen uit de collectie van de 88-jarige Amerikaanse filmmaker Robert Owen Lehman Jr. Hij verzamelde ze de afgelopen vijftig jaar.

"Ik kijk ernaar uit om deze grote werken te zien doorgaan naar nieuwe verzamelaars, omdat het bezit ervan een werk van liefde is geweest", zegt Lehman tegen veilinghuis Christie's. Hij noemt Escher een alleskunner. "Ik zal hem altijd dankbaar zijn voor het plezier en de fascinatie die hij mij en mijn familie door de jaren heen heeft gebracht."

De opbrengst van de veiling gaat naar een stichting die de filmmaker heeft opgezet om waardering voor klassieke muziek te bevorderen. "En omdat Escher net zo gepassioneerd was over muziek als ik vertrouw ik erop dat hij dat goed zou vinden."

Sinds januari zijn zeker dertien journalisten in Latijns-Amerika vermoord, meldde Reporters Without Borders (RSF) onlangs. Daarmee zijn in de eerste zeven maanden van 2025 al meer journalisten vermoord dan in heel 2024, toen in de regio negen moorden op journalisten werden geregistreerd. Met name lokale journalisten werden doelwit.

Mexico, dat in 2024 na de Palestijnse Gebieden en Pakistan het dodelijkste land voor journalisten was, staat ook in 2025 weer bovenaan. In dat land werden dit jaar acht journalisten gedood.

Beschermingsprogramma

Een van hen is Calletano de Jesús Guerrero, die door gewapende mannen op een motor werd neergeschoten op een parkeerplaats. Sinds 2014 was hij opgenomen in een beschermingsprogramma vanwege bedreigingen. Een ander slachtoffer is Raul Iran Villarreal Belmont, wiens lichaam vol kogelgaten werd gevonden nadat hij was ontvoerd.

Of Melvin García, die de Mexicaanse staat Quintana Roo jaren geleden moest ontvluchten, nadat hij een boek had geschreven over een corrupte oud-gouverneur. Hij was pas enkele maanden naar zijn thuisstaat teruggekeerd, in de veronderstelling dat het weer veilig voor hem was. Toch verdween hij en werd zijn lichaam op 8 juli in verregaande staat van ontbinding aangetroffen.

Straffeloosheid

De gemene deler bij de gedode journalisten is dat ze corruptie of misdaad onderzochten, met daarin vaak een grote rol voor lokale of regionale autoriteiten. Leopoldo Maldonado, directeur van de Mexicaanse tak van mensenrechtenorganisatie Article19, beaamt tegenover de NOS dat de situatie in Mexico en elders Latijns-Amerika is verslechterd. "Wij documenteren alle gevallen van geweld tegen de pers in Mexico. Uit onze gegevens blijkt dat er elke 14 uur een aanval op een journalist plaatsvindt", zegt Maldonado.

"Dat kan een juridische actie zijn, een bedreiging, digitaal of fysiek geweld. In ieder geval een intimidatie, onderdeel van de straffeloosheid die heerst in Mexico. Ruim 90 procent van de aanvallen op de pers blijft onbestraft."

Maldonado wijst erop dat een groot deel van intimidaties tegen journalisten in Mexico en elders in de regio komen van autoriteiten, die zelf onderwerp zijn van onderzoek door de journalisten. "Daarom moeten we de cijfers zien als onderdeel van de democratische achteruitgang in de regio", zegt hij.

Maffiamarionetten

Tot op het hoogste niveau vinden de intimidaties plaats. Zo noemde de Argentijnse president Milei een journalist publiekelijk een ezel. De Colombiaanse president Gustavo Petro maakte journalisten uit voor "maffiamarionetten".

Claudia Sheinbaum van Mexico beschuldigt journalisten, in navolging van haar voorganger Andrés Manuel Lopez Obrador, iedere week tijdens haar persconferentie publiekelijk van liegen. En dan zijn er nog de regeringen van Cuba, Venezuela, Nicaragua en El Salvador, die al helemaal weinig ophebben met kritische pers.

Het creëren van een vijandig klimaat tegen journalisten leidt tot meer intimidatie, benadrukken meerdere mensenrechtenorganisaties. Straffeloosheid maakt vervolgens dat zelfs autoriteiten geen angst hebben om kritische journalisten de mond te snoeren. Zo werd in Peru begin 2025 Gastón Medina Sotomayor vermoord, die onderzoek deed naar corruptie door de autoriteiten van de gemeente Ica.

Vaker zelfcensuur

In Colombia werd in dezelfde maand Óscar Gómez Agudelo vermoord, die schreef over hoe lokale overheden zich inlieten met gewapende groeperingen. Twee maanden later werd in Ecuador Patricio Ernesto Aguilar Vásquez, hoofdredacteur van El Libertador, doodgeschoten, vlak na publicatie van een rapport over corruptie door plaatselijke autoriteiten.

Door de toename in geweld, het gebrek aan vervolging en bescherming, ziet Leopoldo Maldonado van Article19 dat journalisten steeds vaker aan zelfcensuur doen. "Ze schrijven bijvoorbeeld niet meer over onderwerpen die hen in de problemen kunnen brengen", zegt hij. "Of ze verhuizen en stoppen met het bedrijven van journalistiek."

Maldonado constateert dat autoriteiten in Latijns-Amerika bescherming van de pers niet serieus nemen. "Zij doen het probleem vaak af als iets tussen misdadigers en journalisten, maar de waarheid is dat misdadigers en autoriteiten hier verweven zijn. Niemand durft straks nog de macht te controleren."

Met nog een week te gaan, lijken de Europese Unie en de Verenigde Staten dicht bij het sluiten van een handelsakkoord. De Europese Commissie noemde een akkoord gisteren 'binnen handbereik'. Op 1 augustus verloopt de deadline die president Trump de onderhandelaars heeft opgelegd.

Het bereiken van een akkoord is nog altijd het hoofddoel, benadrukte voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie gisteren nog maar eens. En ook de Amerikaanse minister van Handel Lutnick heeft er vertrouwen in. "We gaan eruit komen," zei hij zondag op de Amerikaanse tv.

'Verre van ideaal'

De EU-landen kregen woensdag een laatste update over de status van de onderhandelingen van de Commissie. Daar bleek uit dat de onderhandelaars afkoersen op een Amerikaanse importheffing van 15 procent voor Europese producten die naar de VS worden geëxporteerd.

Een meerderheid van de EU-landen lijkt daarmee te kunnen leven. In dat geval slikken ze de Amerikaanse importheffingen zonder vanuit de EU tegenmaatregelen te nemen. Een EU-ambtenaar: "Als er voor een aantal producten dan nog uitzonderingen komen, is het te behappen, al blijft het verre van ideaal."

De EU-landen willen voorkomen dat er geen akkoord komt, met alle economische gevolgen van dien. "We hebben bij China gezien dat Trump echt bereid is ver te gaan." Trump dreigt heffingen van 30 procent in te voeren op goederen uit de EU als er volgende week geen akkoord ligt.

Economieredacteur Aïda Brands:

"Als er een deal wordt gesloten tussen de VS en de EU zal er voor veel bedrijven meer duidelijkheid ontstaan. Op dit moment stellen veel landen die naar Amerika exporteren grote beslissingen uit, omdat ze bang zijn dat er morgen weer een ander besluit wordt genomen.

Wat een handelsakkoord precies zal betekenen voor de Nederlandse economie blijft lastig in te schatten. De Rabobank berekende onlangs nog dat zelfs als de Amerikanen een invoerheffing van 20 procent invoeren, de Nederlandse economie de komende jaren licht zal blijven groeien.

Toch kan dit per sector sterk verschillen. De staal- en aluminiumbedrijven hebben momenteel al te maken met een heffing van 50 procent. Het is nog onduidelijk of voor deze sector een lager tarief zal gaan gelden."

Mogelijk komt er voor een aantal producten een uitzondering. Volgens de Britse zakenkrant Financial Times spreken de onderhandelaars onder meer over het wederzijds schappen van heffingen voor vliegtuigen en medische apparatuur.

Het nieuwe tarief van 15 procent klinkt als een verslechtering, maar voor de handelsoorlog waren er ook al Amerikaanse importheffingen voor de EU van gemiddeld zo'n 4,8 procent. Het huidige door Trump ingesteld basistarief van 10 procent kwam bovenop die 4,8. Daarmee geldt volgens ambtenaren dus nu ook al een heffing van zo'n 15 procent.

Dat neemt niet weg dat als die 15 procent het uiteindelijke resultaat wordt, het toch gaat om een flinke verhoging van de heffingen ten opzichte van de tijd voordat Trump weer president werd.

Voor bepaalde categorieën gelden nu nog veel hogere heffingen. Of die heffingen voor Europese auto's (25 procent) en staal en aluminium (50 procent) ook omlaag gaan, is nog onduidelijk. De EU wil dat graag, maar het is de vraag of de Amerikanen daartoe bereid zijn.

Rudy Bouma, correspondent VS:

"Een compromis van 15 procent komt overeen met de deal die de VS net met Japan heeft gesloten. Hoewel dit percentage nauwelijks verschilt van de huidige situatie, kan Trump het aan zijn achterban verkopen als een overwinning, een bewijs dat zijn agressieve handelspolitiek tot deals leidt.

Mogelijk blijft de schade ook beperkt voor grote Amerikaanse bedrijven, die bij het Witte Huis hebben gelobbyd voor uitzonderingen. Vooral in de luchtvaart en de farmaceutische sector bestaat de angst dat een handelsoorlog ook de Amerikaanse export schaadt.

Wat wel opvalt, is hoe snel president Trump de doelpalen heeft verplaatst, want wat nu geldt als meevaller, gold voor zijn presidentschap nog als een nachtmerrie in de handelsbetrekkingen."

Voor het geval er toch geen akkoord komt en Trump inderdaad een heffing van 30 procent invoert, bereidt de EU tegenmaatregelen voor. Er ligt een pakket klaar ter waarde van 93 miljard euro: de EU voert dan vanaf 7 augustus heffingen in op Amerikaanse goederen, zoals vliegtuigen, motoren en spijkerbroeken.

Om de details van de deal uit te werken is nog een week de tijd. De Europese Commissie zegt dat op politiek en technisch niveau nog "intensieve gesprekken" plaatsvinden, maar in Brussel heerst het gevoel dat een akkoord dichterbij is dan ooit. Met de kans dat de deadline opnieuw wordt uitgesteld, houdt niemand meer rekening, ook de Amerikanen niet.

Voor de tweede dag op rij zijn er beschietingen gemeld tussen Thailand en Cambodja. Vanochtend vroeg schoten de landen met zware artillerie op elkaar.

Het Thaise leger meldt dat er nog voor zonsopgang gevechten waren en dat Cambodja raketten heeft afgeschoten. "Thaise troepen hebben gereageerd met passend, ondersteunend vuur", zegt het leger in een verklaring. Er zou zijn gevochten op twaalf plekken.

Volgens Cambodja is zeker één burger omgekomen. In Thailand zijn volgens de autoriteiten in de afgelopen dagen vijftien mensen gedood. Waarnemend premier Phumtham Wechayachai van Thailand, stelt inmiddels dat de beschietingen tot oorlog zouden kunnen leiden.

Op beelden uit het grensgebied zijn explosies te zien en te horen:

Het Cambodjaanse ministerie van Defensie en Veiligheid beschuldigt het Thaise leger van het inzetten van clustermunitie en zware artillerie op Cambodjaans grondgebied. Thailand heeft hier nog niet op gereageerd.

In 2011, toen het grensconflict ook oplaaide, gaf Thailand toe dat het clustermunitie had gebruikt op Cambodjaans grondgebied. Het gebruik van clustermunitie is uiterst omstreden. Wanneer het ontploft, valt het uiteen in talloze kleinere explosieven die ook jaren later nog kunnen ontploffen. Het risico op burgerslachtoffers is dan groot.

Burgers geëvacueerd

Cambodja heeft 1500 mensen uit het gebied weggehaald. Ook Thailand heeft burgers geëvacueerd. Volgens het leger gaat het aan de Thaise kant van de grens om ongeveer 100.000 mensen.

De Verenigde Staten, China en Maleisië hebben aangeboden om te bemiddelen in het conflict, maar Thailand zegt dat dat niet nodig is. Het Thaise ministerie van Buitenlandse Zaken zegt open te staan voor gesprekken met Cambodja, maar dan moet dat land eerst de aanvallen staken.

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"De relatie tussen Thailand en Cambodja heeft ook diplomatiek een dieptepunt bereikt. Beide landen hebben hun ambassadeurs teruggetrokken. Twee van de machtigste mannen in de landen, de oud-premiers Thaksin en Hun Sen, lijken het conflict te gebruiken om een persoonlijke vete uit te vechten.

Thaksin meldde dat hij wil dat het Thaise leger zijn gang nog even gaat om "die sluwe Hun Sen een lesje te leren". Dit alles bemoeilijkt onderhandelingen over een wapenstilstand en onderstreept het risico dat dit conflict kan uitgroeien tot een oorlog.

Ook economisch heeft het behoorlijke impact. Vooral in de grensgebieden is veel onderlinge handel en veel Thai en Cambodjanen werken aan de andere kant van de grens. Nu de grenzen tussen de twee landen gesloten zijn, dreigt de economie in het grensgebied een tik te krijgen. En dat in twee landen die er economisch gezien sowieso niet florissant voor staan."

Gisteren laaide het conflict tussen de twee landen op. Beide landen zeggen dat de ander is begonnen met schieten. De twee landen hebben al meer dan honderd jaar ruzie over de grens. Zowel Thailand als Cambodja claimt tempels die op de grens staan.

Reisadvies op rood

Normaal gesproken is het reisadvies voor Cambodja en Thailand om "op te letten", omdat er veiligheidsrisico's zijn. Gisteren heeft Buitenlandse Zaken het grensgebied rood gekleurd en dat betekent dat alle reizen worden afgeraden.

Volgens verschillende reisorganisaties zijn er ruim duizend Nederlandse toeristen in Thailand en Cambodja, maar voor zover bekend niet in het conflictgebied. De alarmcentrales van ANWB en Eurocross zeggen dat ze nog geen hulpverzoeken hebben binnengekregen.

Zelden trekt een rechtszaak in Duitsland de aandacht van roddelbladen, kwaliteitskranten en juridische tijdschriften tegelijk. De zaak tegen ondernemer Christina Block doet dat wel. Wat begon als een vechtscheiding groeide uit tot een internationale ontvoeringszaak met een link naar het voormalig hoofd van de Duitse geheime dienst. Vandaag komt Block zelf aan het woord.

Zij is de dochter van horecamagnaat Eugen Block, oprichter van steakhouseketen Block House. Christina Block is erfgenaam en aandeelhouder van het familiebedrijf met tientallen restaurants in Duitsland. Sinds 2014 is zij in een vechtscheiding verwikkeld met haar ex-man, bankier Stephan Hensel. Ze hebben hooglopende ruzie over de voogdij over de jongste twee kinderen.

Die ruzie werd uitgevochten in talloze rechtszaken en de roddelpers. De kwestie escaleerde nadat de kinderen niet meer waren teruggekeerd van een bezoek aan vader Hensel in Denemarken, terwijl moeder Block de voogdij had. Wat volgde, was een gewelddadige ontvoering tijdens de jaarwisseling van 2023-2024.

Tegen haar wil

Terwijl de kinderen naar vuurwerk keken, werden zij plotseling door gemaskerde mannen meegesleurd. Vader Hensel werd daarbij mishandeld en neergeslagen, aldus de aanklagers. De kinderen werden volgens de aanklacht in een auto gestopt, met de monden afgeplakt en een van hen met de handen vastgebonden. Uren later, na een tocht te voet door het bos om de Deens-Duitse grens over te steken, werden ze 'bezorgd' bij hun moeder.

Het doel van de ontvoering, de kinderen definitief terugbrengen naar de moeder, mislukte. Vader Hensel vocht de ontvoering met succes aan, waarna de kinderen terugkeerden naar Denemarken. Sindsdien heeft Block de voogdij verloren.

Ze beweert dat de ontvoering zonder haar medeweten plaatsvond. Aanvankelijk was het verhaal dat haar moeder, die een half jaar voor de ontvoering overleed, het plan had opgezet. Later luidde de verklaring dat een ingehuurd Israëlisch beveiligingsbedrijf hiertoe had besloten. Op eigen initiatief, in de hoop op een flinke betaling door Block.

Haar advocaten omschrijven Block als wanhopige moeder die haar kinderen terug wilde. De beveiligingsbedrijven zouden alleen maar zijn ingehuurd om te observeren hoe het met de kinderen ging, maar het OM stelt dat zij en haar nieuwe partner, een bekende sportpresentator, de gewelddadige operatie hebben georkestreerd.

Rol oud-inlichtingenchef

In 2022 werd ook al een poging gedaan om de kinderen te ontvoeren, schreef Welt am Sonntag. Voor die operatie zou een Zwitsers beveiligingsbedrijf zijn ingehuurd. Twee taskforces zouden voor 44.000 euro "ondersteuning bieden bij de repatriëring van twee kinderen". De operatie mislukte, doordat vader Hensel de Deense politie inschakelde.

Dat ging niet om zomaar een beveiligingsbedrijf, maar om een onderneming vol gewezen inlichtingenofficieren. In de raad van bestuur zit het voormalig hoofd van de Duitse inlichtingendienst BND, August Hanning. Tussen 1998 en 2005 was hij de belangrijkste veiligheidsman van Duitsland.

Tegenover Bild ontkent deze ex-BND-chef dat zijn bedrijf betrokken was bij de ontvoering in 2023. Wel trok hij fel van leer tegen de vader van de kinderen, omdat hij hen onrechtmatig zou vasthouden in Denemarken. Hij vindt dat de Duitse en Deense autoriteiten hebben gefaald in deze kwestie. "Denemarken gedraagt zich niet als een EU-land, maar als een Arabisch land", aldus Hanning.

Het proces moet uitwijzen hoe ver de betrokkenheid van de ex-inlichtingenchef reikte. Volgens de aanklagers heeft hij destijds het contact gelegd tussen Block en het Israëlische bedrijf dat de ontvoering tijdens de jaarwisseling heeft uitgevoerd. Dat bedrijf werd door de steakhouseketen ingehuurd, ontdekte Der Spiegel.

Daarnaast zou Block allerlei connecties van haar hebben gebruikt om haar ex-man in een kwaad daglicht te zetten. Een journalist van Bild zou zijn gevraagd om een verzonnen verhaal over Hensel te publiceren met beschuldigingen van pedofilie. Ook schakelde ze de bevriende, prominente FDP-politicus Wolfgang Kubicki in om voor haar zaak te pleiten bij de Duitse ambassade in Denemarken.

Meer dan een privézaak

Zo draait deze zaak om meer dan een vechtscheiding die eigenlijk buiten de publiciteit uitgevochten moet worden. Het gaat over de vraag of een rijke familie zich boven de wet plaatst en met geld, geweld en connecties het recht naar zijn hand kan zetten.

Ook speelt de vraag welke rol beveiligingsbedrijven en voormalige inlichtingenofficieren mogen spelen in de samenleving. In de Bondsdag wordt gesproken over het instellen van strengere regels voor voormalige BND-functionarissen.

De rechtszaak zal naar verwachting maanden duren en wordt op de voet gevolgd door de media. Christina Block hangt voor ontvoering, vrijheidsberoving en zware mishandeling maximaal tien jaar cel boven het hoofd.

Goedemorgen! In Amstenrade wordt afscheid genomen van de 39-jarige vrouw die vorige week in Gouda werd doodgeschoten. De Amerikaanse president Trump bezoekt Schotland voor een golftrip.

Eerst het weer: de dag begint met veel bewolking en enkele buien, die over het land naar het zuiden trekken. Vanmiddag breekt vanuit het noordwesten op steeds meer plaatsen de zon door. De temperatuur ligt rond 23 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Ook het hoofd personeelszaken van het Amerikaanse technologiebedrijf Astronomer is opgestapt vanwege de video die vorige week van haar en de topman van het bedrijf was gemaakt tijdens een Coldplay-concert. Op de video viel te zien hoe de twee innig knuffelden. Ze hadden een geheime affaire.

Topman Andy Byron werd ontslagen nadat de twee waren betrapt. Het technologiebedrijf laat nu desgevraagd aan de BBC weten dat ook hoofd personeelszaken Kristin Cabot is vertrokken; ze heeft ontslag genomen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Uit nieuw onderzoek blijkt dat je niet meer 10.000 stappen per dag hoeft te zetten om de profiteren van gezondheidsvoordelen. Ook bij 7000 stappen per dag verlaag je al het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2, dementie en depressie.

Fijne dag!

In Nederland zijn vorig jaar 146 mensen om het leven gekomen door verdrinking. Dat zijn zeven verdrinkingen meer dan in 2023, meldt het CBS op basis van voorlopige cijfers over doodsoorzaken.

In 39 gevallen gaat het om mensen uit het buitenland, onder wie toeristen, illegalen en tijdelijke werknemers. Bij de andere verdrinkingen gaat het om 107 Nederlandse inwoners. In de cijfers zijn verdrinkingen door een vervoersongeval, zelfdoding, moord of andere gewelddadige oorzaken niet meegenomen.

De afgelopen tien jaar, van 2015 tot 2024, waren er 1192 verdrinkingen. Daarvan ging het in 285 gevallen om mensen uit het buitenland, van wie bijna de helft uit Duitsland of Polen kwam. De afgelopen tien jaar overleden er jaarlijks 91 Nederlandse inwoners door verdrinking.

"Het beeld van de afgelopen tien jaar is best stabiel", zegt Maarten Bloem van het CBS. De cijfers variëren van jaar tot jaar en het zijn allemaal heel erge gevallen, maar statistisch gezien verandert er de laatste jaren weinig en zien we geen opmerkelijke trends of ontwikkelingen."

Dat geldt ook voor het aantal verdrinkingen van mensen die niet in Nederland wonen. Bloem: "Het kunnen er volgend jaar weer minder zijn, vooralsnog zien we geen structurele stijging."

Open water

Zo'n driekwart van de verdrinkingen gebeurt in open water, zoals in een plas, meer, rivier of in de zee. "De risico's verschillen nogal per locatie, aan de kust zijn er andere risico's dan bij een recreatieplas of langs de rivier", zegt Bernard Korte van het Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties (NIVZ).

Hij roept zwemmers op om zich bewust te worden van de risico's van een locatie. "Je moet kijken naar stromingen en ondieptes en kijken of je in de gaten wordt gehouden."

Het toezicht is aan de kust beter georganiseerd dan in het binnenland. "Daar komt het nog maar spaarzaam voor. Dat betekent dat de zwemmer in het binnenland vaak zelf moet regelen dat hij in de gaten wordt gehouden, bijvoorbeeld door een vriend of ouders. De kans om iemand te redden is beperkt, want een verdrinking gaat vrij snel, maar een drijfmiddel toegooien kan al levensreddend zijn."

Vooral 60-plussers

Ruim 18 procent van de verdrinkingen gebeurt in of rond het huis. Bij een kwart van de incidenten was niet bekend hoe het slachtoffer in het water terechtkwam. Van de gevallen waar dat wel bekend was, verdronk in bijna twee derde van de gevallen het slachtoffer na een val in het water. In zo'n twee op de tien gevallen verdronk een slachtoffer tijdens het zwemmen en bij 12 procent tijdens het in bad gaan.

Het aantal verdrinkingen is het hoogst onder 60-plussers, in 69 procent van de gevallen door een val in het water. "We zien dat ouderen zichzelf overschatten", zegt Korte. "Ze hebben het idee dat ze nog dezelfde zwemvaardigheid hebben als op de basisschool, toen ze het zwemdiploma haalden. Dat is voor een 60-plusser al gauw vijftig jaar geleden."

Oorzaken van een val in het water zijn volgens het CBS onder meer uitglijden, onwelwording, dementie of alcoholgebruik.

Geen zwemdiploma

Tussen 2015 en 2024 verdronken er 61 kinderen jonger dan tien jaar. In ruim de helft van de gevallen gebeurde dat na een val in het water.

In de leeftijdscategorie 10 tot 20 jaar waren er 48 dodelijke slachtoffers. Meer dan de helft van hen was van niet-Nederlandse afkomst. Het CBS hanteert die aanduiding voor kinderen die in het buitenland zijn geboren en kinderen van wie een of twee ouders in het buitenland zijn geboren.

Voor kinderen die in een land buiten Europa zijn geboren, is het risico op verdrinking elf keer groter dan bij kinderen die in Nederland zijn geboren. In de leeftijdsgroep 10 tot 20 jaar is dit risico zestien keer zo groot. Bij kinderen die in Nederland zijn geboren, maar van wie de ouders in een land buiten Europa zijn geboren, is het risico ruim drie keer groter.

In 2022 bleek uit onderzoek van het Mulier Instituut dat ruim een kwart van de kinderen met een migratieachtergrond geen zwemdiploma heeft. Bij kinderen zonder migratieachtergrond is dat 5 procent.

Daarvoor zijn verschillende oorzaken. Zo zijn nieuwkomers vaak niet bekend met het zwemdiplomasysteem in Nederland en is zwemles meestal niet het eerste waarmee ze bezig zijn. Verder hebben asielzoekers vaak onvoldoende financiële middelen voor de zwemles.

Ook het hoofd personeelszaken van het Amerikaanse technologiebedrijf Astronomer is opgestapt vanwege de video die vorige week van haar en de topman van het bedrijf was gemaakt tijdens een Coldplay-concert. Op de video viel te zien hoe de twee innig knuffelden.

Topman Andy Byron werd ontslagen nadat de twee waren betrapt op hun affaire. Het technologiebedrijf laat nu desgevraagd aan de BBC weten dat ook hoofd personeelszaken Kristin Cabot is vertrokken; ze heeft ontslag genomen.

De twee werden vorige week tijdens een concert van Coldplay betrapt toen een camera de twee in beeld nam. Het knuffelende stel werd op een groot scherm vertoond. Toen ze dit zelf door kregen, doken ze weg. "Of ze hebben een affaire, of ze zijn verlegen", grapte Coldplay-zanger Chris Martin nog.

De video van het incident werd massaal gedeeld en zorgde voor hilariteit. De dag daarna maakt Astronomer bekend dat de topman op non-actief was gesteld.

Vijf Australische vrouwen mogen alsnog Qatar Airways aanklagen vanwege hun behandeling tijdens een vlucht in 2020. Ze werden destijds uit het vliegtuig gehaald en onderworpen aan een inwendig onderzoek, nadat op de luchthaven van Doha een pasgeboren baby in een afvalbak was gevonden.

Het incident leidde tot wereldwijde verontwaardiging. De premier van Australië sprak van "weerzinwekkende gebeurtenissen" en Amnesty International zei dat de rechten van de vrouwen op brute wijze zijn geschonden. De Qatarese regering bood uiteindelijk excuses aan.

In 2022 stapte de groep vrouwen naar de rechter. Vorig jaar oordeelde de rechtbank dat Qatar Airways niet vervolgd kon worden vanwege internationale luchtvaartverdragen. Het federale hof van Australië stelt nu echter dat die beslissing te vroeg is genomen.

Van boord gehaald

De vrouwen eisen schadevergoeding voor de psychische schade die ze door het incident opliepen. Direct na de gebeurtenissen vertelden passagiers al dat alle vrouwelijke passagiers in het toestel door gewapende agenten, onder valse voorwendselen, van boord werden gehaald.

Daarna werden ze gedwongen hun ondergoed uit te trekken en onderworpen aan een inwendig onderzoek. Dat gebeurde in een ambulance op het vliegveld. De politie hoopte zo te achterhalen wie de moeder van de achtergelaten baby was.

Naast Qatar Airways hebben de vrouwen ook de luchthavenbeheerder en de luchtvaartautoriteit van Qatar aangeklaagd. Eerder werd een vliegveldmedewerker al veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf vanwege het incident.

In een woonwijk in Boskamp (Overijssel) is gisteravond een kind om het leven gekomen bij een aanrijding. Volgens RTL Nieuws gaat het om een peuter die vermoedelijk aan het spelen was met een loopfiets.

Het ongeluk gebeurde rond 19.15 uur, meldt regionale omroep Oost. Het kind werd op straat aangereden door een auto. Meerdere ambulances en een traumahelikopter werden opgeroepen, maar konden het kindje niet meer redden.

Hoe het ongeluk heeft kunnen gebeuren, wordt nog onderzocht. De bestuurder van de auto is aangehouden.

In Arnhem zijn Vitesse-supporters gisteravond de straat op gegaan om hun steun uit te spreken voor de noodlijdende voetbalclub. Vandaag moet de club bij de beroepscommissie van de KNVB duidelijk maken waarom ze de ingetrokken proflicentie terug zou moeten krijgen.

Honderden supporters trokken naar de Korenmarkt om te laten zien hoe belangrijk de club voor ze is. Hierbij werd er gezongen en fakkels afgestoken. Door de hele stad hangen spandoeken en worden gebouwen uitgelicht in het geel, een van de clubkleuren van Vitesse.

"Vitesse is meer dan een voetbalclub, we moeten blijven bestaan", zegt een van de aanwezige supporters. Een ander: "We zijn niet de mooiste club, maar wel de club waar al deze gekken op afkomen. Daar mogen we best trots op zijn."

Naast de vele aanwezige supporters krijgt de club ook steun uit andere hoeken. Zo heeft burgemeester Marcouch een beroep gedaan op de KNVB om de club niet verloren te laten gaan. Gisteren verscheen er een paginagrote advertentie in De Gelderlander, ondertekend door onder meer bondscoach Ronald Koeman, clubicoon Theo Janssen en oud-voetballer Ruud Gullit.

Laatste kans

Vitesse moet vrezen voor het voortbestaan na jarenlang wanbeleid. Vorig jaar besloot de KNVB ook al de licentie van de club in te trekken, maar toch kregen de Arnhemmers een laatste kans. Ook kreeg de ploeg vorig jaar in totaal 39 punten in mindering.

Omdat er nog steeds niet aan alle voorwaarden werd voldaan, besloot de KNVB begin deze maand de licentie om betaald voetbal te mogen spelen opnieuw in te trekken. Hierop ging de club in hoger beroep.

Mocht het beroep gegrond worden verklaard, dan begint de club op 9 augustus met twaalf minpunten aan het nieuwe seizoen in de eerste divisie.

De Amerikaanse satellietdienst Starlink kampte gisteravond met een wereldwijde storing. De storing begon om 22.00 uur en duurde zo'n tweeënhalf uur, meldt het internetcommunicatiebedrijf van Elon Musk.

De oorzaak was het gevolg van "uitval van belangrijke interne softwarediensten die de kern van het netwerk bedienen". Rond 00.35 uur was het netwerk weer grotendeels in de lucht.

Starlink heeft duizenden satellieten in een relatief lage baan om de aarde. Klanten kunnen hierdoor relatief snel internet ontvangen, zonder gebruik te maken van bekabelde verbindingen. Ook biedt het systeem internet in afgelegen gebieden.

Het systeem wordt onder meer gebruikt door het Oekraïense leger in de oorlog tegen Rusland. Ook gebruiken verschillende luchtvaartmaatschappijen de dienst voor internettoegang in vliegtuigen.

Vorig jaar hadden meer huishoudens te maken met energiearmoede dan het jaar ervoor. Het ging om 510.000 huishoudens. Dat is 6,1 procent van alle huishoudens en bijna 180.000 huishoudens meer dan in 2023, hebben het Centraal Bureau voor de Statistiek en TNO berekend.

Van energiearmoede is sprake als een huishouden een laag inkomen heeft in combinatie met hoge energiekosten en/of een woning 'van slechte energetische kwaliteit'. Dat is een slecht geïsoleerde woning waar in de winter veel gestookt moet worden om 'm op temperatuur te krijgen.

Energiearme huishoudens gaven vorig jaar gemiddeld 11,5 procent van hun inkomen uit aan energie. Dat is meer dan het dubbele van wat alle huishoudens daaraan gemiddeld uitgeven.

Stopgezette compensatie

De energiearmoede steeg in 2024 vooral doordat een aantal steunmaatregelen van de overheid waren stopgezet. In 2022 stegen vooral de gasprijzen enorm. De overheid kwam toen met maatregelen om de hoge energiekosten te compenseren.

Huishoudens met een laag inkomen konden in 2022 en 2023 een energietoeslag krijgen van maximaal 1300 euro. En in november en december 2022 kregen alle huishoudens een compensatie van 190 euro op de energierekening. Daarna gold er in 2023 een energieplafond. Dat was een maximumprijs voor gas en elektra. Energiebedrijven werden gecompenseerd voor die maximumprijzen.

Die maatregelen hielpen enorm in het tegengaan van energiearmoede. Zonder dat overheidsingrijpen zou zo'n 9 procent van alle huishoudens in 2023 energiearmoede hebben ervaren. Met de maatregelen was dat maar 4 procent.

"In 2024 waren de energieprijzen lager dan tijdens de energiecrisis", zegt TNO-onderzoeker Anika Batenburg. "Maar ze liggen nog steeds wel structureel hoger dan voor de energiecrisis. Dat is dus ook een van de redenen waarom we die stijging van de energiearmoede zien."

Vaker onder alleenstaanden

Energiearmoede komt vaker voor onder alleenstaanden. "En mensen met een uitkering of een pensioen zien we ook vaker terugkomen", zegt Batenburg. "Zij wonen vaak in een huurwoning van een woningcorporatie."

Dat daar vaak energiearmoede is, komt niet doordat corporatiewoningen slechter geïsoleerd zouden zijn dan andere woningen. Dat is niet zo, maar mensen met een laag inkomen wonen vaak in een woning van een corporatie.

Volgens Batenburg is de meest structurele oplossing tegen energiearmoede het verduurzamen van woningen. "Als je woning goed geïsoleerd is en je bent van het gas af, dan heb je gewoon minder last van die hoge prijzen."

Oproep: deel uw ervaring met ons

Heeft u zelf moeite om de energierekening te betalen? Dan komen we graag met u in contact via economie@nos.nl.

Frankrijk gaat de Palestijnse staat officieel erkennen. President Macron had het plan al eerder uitgesproken, maar heeft nu definitief het besluit genomen. Hij wil het officieel maken bij de Algemene Vergadering van de VN in september. De bekendmaking leidt tot woedende reacties in Israël.

De Franse leider heeft zijn besluit bekendgemaakt in een brief aan de president van de Palestijnse Autoriteit, Mahmoud Abbas. Macron roept op tot een direct staakt-het-vuren in Gaza en vrijlating van de gijzelaars. Verder pleit de Franse president ervoor dat Hamas de wapens neerlegt en dat Gaza wordt herbouwd.

"Als laatste moet er een Palestijnse staat worden opgebouwd. Door demilitarisatie te accepteren en Israël volledig te erkennen, zal het leiden tot stabiliteit in het Midden-Oosten."

De Israëlische minister van Defensie Katz noemt het Franse besluit een schande. "Dit is een capitulatie voor terrorisme", zegt hij op X. Katz benadrukt dat Israël nooit de oprichting van een Palestijnse entiteit zal accepteren "die onze veiligheid en ons voortbestaan in gevaar brengt".

Ook de VS heeft fel gereageerd op de beslissing. "Deze roekeloze beslissing dient alleen Hamas-propaganda en zet vrede alleen maar op achterstand. Het is een klap in het gezicht van de slachtoffers van 7 oktober", zegt Marco Rubio, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken.

Frankrijk-correspondent Frank Renout:

"In Frankrijk ligt de erkenning van een Palestijnse staat heel gevoelig, al was het maar omdat Frankrijk één van de grootste joodse en één van de grootste islamitische gemeenschappen heeft in Europa. Ook politiek is er zeer verdeeld gereageerd.

De rechts-radicale partij van Marine Le Pen zegt dat de erkenning van een Palestijnse staat "een erkenning is voor de terreurbeweging Hamas. Linkse politici noemen het besluit van Macron juist weer een overwinning, na de protesten die er zijn geweest, onder meer op universiteiten, tegen het Israëlische optreden in Gaza.

President Macron uitte de laatste tijd al harde kritiek op de Israëlische regering vanwege de humanitaire situatie in Gaza. Dat hij nu een Palestijnse staat wil erkennen, komt ook door nieuwe toezeggingen van de Palestijnse leider Abbas. Die heeft vorige maand expliciet de aanval van Hamas op Israël, in oktober 2023, veroordeeld. Ook beloofde hij om Hamas te ontwapenen en het Palestijnse bestuur te hervormen."

Frankrijk is het invloedrijkste Europese land dat Palestina erkent. Onder andere Spanje, Zweden en Ierland hebben Palestina eerder erkend.

De verhoudingen tussen Macron en premier Netanyahu staan al langer zwaar onder druk. Zo noemde de Franse leider de Israëlische blokkade van noodhulp aan Gaza in mei "schaamteloos".

De Israëlische premier zei als reactie dat Macron de kant kiest van een "moorddadig islamistische terreurorganisatie". De zoon van Netanyahu riep op sociale media op tot de onafhankelijkheid van Franse gebieden als Nieuw-Caledonië en Frans-Polynesië.

Yair Netanyahu deed dat in reactie op de bekendmaking van Macron dat hij van plan was een Palestijnse staat te erkennen. De premier van Israël noemde de wijze waarop zijn zoon had gereageerd ongepast, maar beschuldigde Macron wel van hypocrisie.

Tweestatenoplossing

Ongeveer driekwart van de 193 VN-landen erkent Palestina als staat. Met name in Europa zijn er relatief veel naties die dat niet hebben gedaan. Het gaat met name om landen die Israël op het internationale toneel steunen.

Nederland erkent de Palestijnse staat niet, maar is wel voor een tweestatenoplossing. "Eenzijdige erkenning brengt een oplossing op dit moment niet dichterbij: dat vraagt om een zorgvuldige afweging", zei het ministerie van Buitenlandse Zaken vorig jaar toen Ierland, Noorwegen en Spanje deze stap wel hadden gezet.

De voormalige Labour-leider Jeremy Corbyn heeft een nieuwe, linkse partij opgericht. Hij doet dat samen met de Britse parlementariër Zarah Sultana, die begin deze maand uit de partij van premier Starmer stapte.

Corbyn wil met zijn nieuw partij een links alternatief bieden voor Labour. Het is nog onduidelijk hoe de nieuwe partij gaat heten. Corbyn liet de partijwebsite registreren onder de naam Your Party, maar dit wordt niet de naam van de partij. Volgens Sultana hebben zich in de eerste uren al 80.000 leden gemeld.

Speerpunten zijn de bestrijding van kinderarmoede en het breken van de macht van bedrijven. "Het systeem werkt niet als 4,5 miljoen kinderen in armoede leven in het zesde rijkste land op aarde", zeggen Corbyn en Sultana in een gezamenlijke verklaring. "Het systeem werkt niet als de regering zegt dat er geen geld is voor de armen, maar wel miljarden vrijmaakt voor oorlogen."

Nationalisering OV en nutsbedrijven

De nieuwe partij wil dat het openbaar vervoer en de energie- en waterbedrijven weer in staatshanden komen. "Het is tijd voor een nieuw soort politieke partij. Eentje die aan de kiezers behoort."

In het Lagerhuis groeide Corbyn uit tot een van de luidste stemmen die zich verzetten tegen Israëls oorlog in Gaza. De "slachting onder Palestijnen" neemt dan ook een prominente plek in op het partijprogramma. Corbyn wil dat het VK de wapenleveranties aan Israël onmiddellijk stopzet.

Op de vraag of zijn partij Labour in een nieuw jasje wordt, reageert Corbyn afwijzend. "De Labour-partij wordt van bovenaf bestuurd. Het is een uiterst gecentraliseerde partij waar controlefreaks het voor het zeggen hebben en die alles willen controleren wat in de partij gaande is. Onze partij heeft zijn wortels in de gemeenschap en wordt van onderen af opgebouwd."

Ultralinks buitenbeentje

Jeremy Corbyn zit al sinds 1983 in het Lagerhuis en gold jarenlang als het ultralinkse buitenbeentje in de Labour-partij. In 2015 won hij tot ieders verrassing de verkiezing om het partijleiderschap. Corbyn had van meet af aan een moeizame relatie met zijn eigen partij. Hoewel hij veel steun genoot onder de Labour-achterban, vooral onder jonge leden, zagen zijn meeste collega's in de Lagerhuis-fractie hem niet zitten als partijleider.

Onder zijn leiderschap maakte Labour een ruk naar links. Bij de Lagerhuisverkiezingen van 2017 won hij met Labour 40 procent van de stemmen, een aanzienlijk hoger percentage dan wat Labour onder Keir Starmer behaalde bij de verkiezingen van vorig jaar (34 procent).

De Conservatieven van premier Theresa May bleven in 2017 weliswaar de grootste, maar Labour pakte genoeg stemmen waardoor de Conservatieven hun absolute meerderheid verloren. Het betekende het begin van het einde van het leiderschap van Theresa May die in 2019 aftrad en plaatsmaakte voor Boris Johnson.

Bij de Lagerhuisverkiezingen die daarop volgden, behaalde Corbyn een forse nederlaag en in 2020 trad hij af als partijleider. Zijn opvolger Keir Starmer maakte snel korte metten met Corbyn. Datzelfde jaar nog zette Starmer zijn voorganger uit de partij, omdat Corbyn zich niet sterk genoeg had uitgesproken tegen antisemitisme. Corbyn ging verder als onafhankelijk parlementslid en bij de verkiezingen van 2024 behield hij vrij eenvoudig zijn Lagerhuiszetel.

Versplintering politieke landschap

De oprichting van Corbyns partij betekent een verdere versplintering van het Britse politieke landschap. Al meer dan honderd jaar maken Labour en de Conservatieven de dienst uit in de Britse politiek, maar de afgelopen jaren maakten zowel aan de linker- als rechterzijde nieuwe partijen hun intrede in het parlement.

In 2010 behaalde de Green Partij zijn eerste Lagerhuiszetel en sindsdien heeft het op lokaal niveau honderden gemeenteraadszetels gewonnen. Vorig jaar was de grote doorbraak van Reform UK, de anti-immigratiepartrij van Nigel Farage. Bij de landelijke verkiezingen haalde Reform UK ruim 14 procent van de stemmen, wat zich vertaalde in vijf Lagerhuiszetels.

Aanvankelijk leek Reform UK vooral een bedreiging voor de Conservatieven, maar bij regionale verkiezingen dit jaar sloeg Reform UK ook een flinke slag in traditionele Labour-bolwerken in het midden en noorden van Engeland.

Naar buiten toe reageert Labour laconiek op de oprichting van Corbyns partij. "Het electoraat heeft al twee keer zijn oordeel gegeven over een partij die door Jeremy Corbyn wordt geleid", zei een partijmedewerker in een verwijzing naar Corbyns verkiezingsnederlagen van 2017 en 2019.

Maar achter de schermen zal premier Starmer zich ongetwijfeld zorgen maken. De Labour-leider heeft er een nieuw hoofdpijndossier bij: het gevaar voor de sociaal-democraten komt niet alleen meer van populistisch rechts, maar nu ook van populistisch links.

Enkele duizenden demonstranten hebben op verschillende treinstations in het land opgeroepen om een einde te maken aan de humanitaire crisis en hongersnood in Gaza. Veel mensen hadden borden, pannen en pollepels bij zich om lawaai te maken en symbolisch te wijzen op de blokkade van hulpgoederen door Israël.

Op Amsterdam Centraal verzamelden zich zeker 1500 mensen in de centrale hal. Op Rotterdam Centraal waren bijna duizend demonstranten aanwezig, en bij de betogingen in Den Haag, Utrecht en Leiden enkele honderden. Kleinere protesten waren er in onder meer Enschede, Groningen, Eindhoven, Amersfoort, Hengelo, Assen en Den Bosch.

In de grote hal van Utrecht Centraal was het op een gegeven moment zo druk dat NS-personeel de ingang vanaf het stationsplein enige tijd afsloot, meldt RTV Utrecht. Mensen mochten er wel uit, maar niet meer het station in. Na korte tijd werd de ingang weer opengesteld.

In sommige steden hebben de sit-ins zich inmiddels verplaatst van het station naar andere locaties; zo zijn betogers in Amsterdam en Eindhoven lopend op weg door het centrum. Bij de protesten is weinig politie aanwezig.

Bij de demonstraties zijn veel Palestijnse vlaggen te zien. Sommige demonstraten dragen keffiyehs of een rood shirt, mogelijk verwijzend naar de Rode Lijn-demonstraties van eerder.

De sit-ins op stations vinden plaats op initiatief van de stichting Palestijnse Gemeenschap in Nederland (PGNL). Op Utrecht Centraal werden flyers uitgedeeld waarin mensen worden opgeroepen in actie te komen, bijvoorbeeld door sancties en een wapenembargo te eisen bij demissionair minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken, Israëlische producten te boycotten en zich aan te sluiten bij meer protestacties.

'Kabinet moet geweld scherp veroordelen'

De Amsterdamse burgemeester Halsema schrijft vandaag namens het stadsbestuur op Instagram dat de regering "de kant van recht en rechtvaardigheid" moet kiezen en het Israëlische geweld tegen de Palestijnen in de Gazastrook scherp moet veroordelen.

Halsema roept op "de mensenrechten die Nederland zo hoog in het vaandel heeft daadwerkelijk te eerbiedigen en te tonen in onze buitenlandse politiek". Ze zegt niet alleen te spreken namens haar medebestuurders, maar ook namens veel inwoners van Amsterdam.

De Amerikaanse president Donald Trump beschuldigt oud-president Barack Obama en zijn regering van verraad. Hij baseert zich op documenten die vorige week openbaar werden gemaakt door de baas van de Amerikaanse inlichtingendiensten Tulsi Gabbard. "Hij is schuldig," verklaarde Trump afgelopen dinsdag. "Dit was verraad, dit was elk woord dat je maar kunt bedenken."

Het lijkt erop dat Trump in het nauw zit en op zoek is naar een bliksemafleider. Amerikaanse media staan nog elke dag bol van de vermeende banden tussen Trump en Jeffrey Epstein. In Obama heeft Trump die bliksemafleider gevonden.

De documenten zouden eerdere onderzoeken van de Amerikaanse inlichtingendiensten onderuithalen die constateerden dat Rusland de verkiezingen van 2016 heeft proberen te beïnvloeden. In dat jaar won Trump voor het eerst. Ook wordt er gesuggereerd dat de regering-Obama de inlichtingendiensten heeft gedwongen om de bevindingen van eerdere onderzoeken te verdraaien.

Maar volgens de woordvoerder van Obama ontbreekt het in de documenten van de regering-Trump aan overtuigend bewijs. "Niets ondermijnt de algemeen aanvaarde conclusie dat Rusland heeft geprobeerd de presidentsverkiezingen van 2016 te beïnvloeden, maar geen enkele stem succesvol heeft gemanipuleerd. Dit wordt bevestigd door het rapport uit 2020 van de Senaatscommissie van Democraten en Republikeinen onder leiding van senator Marco Rubio."

Het is zeldzaam dat de oud-president reageert op de beschuldigingen van Trump, maar hij deed het nu toch, via zijn woordvoerder: "Normaal gesproken reageren we niet op de constante onzin en misinformatie die uit dit Witte Huis komt. Maar deze bizarre beschuldigingen zijn zo belachelijk en een slappe poging tot afleiding dat we dat wel doen."

Maandenlang muntte Trump het graag op zijn voorganger "slaperige" Joe Biden en "corrupte" Hillary Clinton. Nu moet vooral Barack "Hussein" Obama het ontgelden. "Trumps aanval op Obama is een voorbeeld van hoe zijn aanvallen op de elite steeds extremer worden," stelt hoogleraar retoriek en politieke communicatie Robert C. Rowland.

Dat Trump nu ineens zijn pijlen op Obama richt, heeft volgens Rowland alles te maken met de ophef rondom de Epstein-files. Deze zaak heeft het vertrouwen van zijn trouwste achterban aangetast. "Juist veel van deze Trump-supporters hebben ook de grootste hekel aan Obama. Dit is dus een makkelijke manier om de aandacht te verleggen en iemand anders de boeman te maken." In de Amerikaanse media wordt deze zaak al ruim twee weken breed uitgemeten.

AI-video

Trump deelde afgelopen weekend via zijn account op zijn socialemediaplatform Truth Social een spottende nepvideo waarin te zien is dat Obama tijdens een gesprek met Trump in het Witte Huis wordt opgepakt. FBI-agenten slaan Obama in de boeien en hij belandt in de gevangenis. Op de achtergrond is het nummer YMCA te horen, het officieuze lijflied van de MAGA-beweging.

De video is een van de vele AI-gegenereerde berichten die op de officiële socialemediakanalen van het Witte Huis staan. Hoewel het Witte Huis niet alles zelf produceert, kan het wel rekenen op een miljoenenpubliek wanneer ze iets op hun platformen delen. Het leidt regelmatig tot veel ophef.

Bijvoorbeeld toen het Witte Huis een foto plaatste van Trump als de nieuwe paus of een video deelde waarin Gaza is omgebouwd tot een paradijselijke en luxe vakantiebestemming genaamd Trump-Gaza.

Verschillende experts maken zich zorgen over het gebruik van kunstmatige intelligentie door het Witte Huis. Nu vallen de berichten nog te onderscheiden van echte foto's of video's. "Maar het is met name zorgelijk wanneer het te realistisch wordt en leiders, zoals Trump, het gebruiken om mensen voor de gek te houden", vertelt hoogleraar media-innovatie en technologie John P. Wihbey. "Van die situatie zijn we niet meer zo ver verwijderd."

Want hoe kunstmatig de beelden ook mogen zijn, ze kunnen grote gevolgen hebben in de echte wereld, aldus Wihbey. "In een ideale wereld zouden we geen geweld tegen onze leiders moeten accepteren en dat is precies wat deze video over Obama's fictieve arrestatie doet."

Wihbey voorspelt dat het Witte Huis niet snel afstand zal doen van het delen van berichten die door middel van kunstmatige intelligentie zijn gemaakt. "We zullen de mentale spierballen moeten kweken zodat we door deze berichten heen kunnen prikken."

Een gat in de grond markeert het begin. Een stuk touw, een emmer, een houweel en een helm met zaklamp. Meer is er voor de duizend mijnwerkers in Bantako, een dorpje in het diepe zuidoosten van Senegal, niet nodig. Zij graven hier naar het edelmetaal waar de bodem rijk aan is: goud.

In twintig jaar tijd is Bantako uitgegroeid tot een van de grootste trekpleisters voor mijnwerkers uit de regio. Vanuit omliggende landen trekken mensen hiernaartoe in de hoop een greintje goud te vinden. De afgelopen jaren zijn daar nog meer mensen bij gekomen. De reden? Goud is nog nooit zo veel waard geweest.

Onzekere klus

Vanwege geopolitieke spanningen en de onrust rond president Trumps handelsbeleid is de goudprijs naar recordhoogten gestegen. Waar de goudprijs vijf jaar geleden rond de 50.000 euro per kilogram was, is dat inmiddels meer dan 90.000 euro

Goudzoekers in Senegal merken die stijging ook, al krijgen zij van handelaren slechts een stukje van de wereldmarktprijs. Bovendien is het delven van goud een zware en vooral onzekere klus, zegt Mamadou Teli Bah, een voormalig chauffeur uit Guinée. "Soms vinden we maandenlang helemaal niets. Als er goud wordt gevonden, zijn het vaak minimale beetjes. Net genoeg om van te leven."

Goudzoeker Amadou Diallo haalt zijn schouders op. "Het leven is een gok", zegt hij. "Waar we ook zijn: er moet toch gewerkt worden. Overal zoeken mensen naar geluk." In groepjes brengen mijnwerkers hele dagen door in de rijen van nauwe gaten. Diallo schat de diepte van een gat in tussen 10 en 15 meter. "Valt best mee hoor."

Op die diepte bevindt zich Birimisch gesteente: een steenlaag waarin soms wat goud zit. Meestal is dat met het blote oog niet te zien. De enige manier om erachter te komen of de stenen ook werkelijk goud bevatten, is door ze tot een fijne stof te vermalen en vervolgens met water te zeven.

Moussa Cissokho doet dat in zijn eigen achtertuin. In Tomboronkoto, een nabijgelegen mijnstadje, draait de hele lokale economie om goudzoeken. Nadat Cissokho de stenen heeft vermalen, vermengt zijn vrouw het fijne gruis met water. Een kleine glijbaan, gemaakt van een houten plank met tapijtje, doet de eerste schifting.

"Het hele gezin helpt mee", zegt Cissokho, die eerder werkte als boer. Ook hij is blij dat ze voor de beetjes goud die ze vinden nu meer verdienen dan voorheen. Maar waarom de goudprijs zo is gestegen, weet hij niet. "We werken gewoon", zegt hij.

Nadat het resterende gruis meerdere malen in een teiltje is gezeefd, ontwaart zich langzaamaan een piepklein stukje met goudgele kruimels. Tijd voor de laatste stap. Cissokho haalt een emmertje tevoorschijn waarin ooit mayonaise heeft gezeten. Nu bevat de emmer iets wat veel gevaarlijker is: kwik.

Kwik bindt zich vast aan goud, en heeft ook een lagere ontbrandingsgraad. Nadat het kwik zich aan de goudstukjes heeft gebonden, brengt Cissokho het klompje naar een handelaar die met een gasbrander het kwik wegbrandt. Wat overblijft is een glimmend brokje goud van nog net geen gram. Goed voor omgerekend 65 euro.

Gevaarlijk

Het gebruik van kwik heeft ernstige gevolgen, zegt Doudou Dione Dramé, een boer en natuuractivist. De restjes kwik komen in de bodem terecht of in water van de rivieren. "Het is heel gevaarlijk", zegt hij. "Het doodt vissen en dieren. Het kan leiden tot longziektes en tot misvorming van baby's."

Dat Senegal in 2016 het Minamataverdrag ratificeerde, dat gericht is op het tegengaan van kwikgebruik, heeft weinig effect. Er wordt wel gewerkt aan het beter voorlichten van goudzoekers om de risico's van kwikgebruik zo veel mogelijk te beperken.

"Ik weet dat het niet gezond is", zegt Cissokho. Zolang er geen goed alternatief bestaat voor het extraheren van goud, wil hij niet stoppen met kwik. "We kunnen niet anders dan het risico nemen."

Met nog een paar weken oogst te gaan, is nu al duidelijk dat dit jaar een topjaar wordt voor kersen. Dat heeft alles te maken met de goede weersomstandigheden, maar ook met het gebruik van twee omstreden bestrijdingsmiddelen.

"Het is een superkersenjaar. Er zijn veel kersen en ook smaak-technisch is het een goed jaar", aldus Gerard van den Anker, directeur van de Veiling Zaltbommel bij Omroep Gelderland.

Cijfers zijn er nog niet, de oogst loopt nog door tot in augustus. Maar ook Frederik Bunt van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) uit Slijk-Ewijk is positief. "Zoals we op school zeiden: uit het boekje", stelt hij. "In de bloeiperiode was het droog, maar dat is voor de bestuiving ideaal. Daarna bleef het droog en dat was weer geweldig. Twee weken geleden was het wel erg warm. Dat was wel een beetje spannend, maar veel kwekers hebben toen hun kappen, die ze over de bomen hebben, wit gemaakt tegen de zon."

Bestrijdingsmiddelen

Het zijn niet alleen de weersomstandigheden die de telers aan een topoogst helpen. Ze hebben die ook te danken aan de middelen waarmee ze hun kersen beschermen tegen de suzuki-fruitvlieg,

Van die suzuki-fruitvlieg, een exoot die ruim tien jaar geleden voor het eerst opdook in Nederland, is bekend dat-ie zich in de groeiende vrucht nestelt. Als gevolg daarvan verrotten de kersen. Telers wezen er dit voorjaar op dat de helft van de oogst in gevaar kan komen.

Het staat vast dat de middelen Traser en Exirel helpen tegen de suzuki-vlieg. Ze zijn relatief veilig voor mensen. Maar ze zijn wel zeer giftig voor bijen.

Omdat de bij wordt gezien als cruciale bestuiver, adviseerde de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) de minister om kersentelers geen vrijstelling te verlenen voor het gebruik van de middelen.

Daarbij speelde voor de NVWA mee dat telers zich eerder niet altijd aan de regels hielden voor het gebruik van de middelen. Zo mogen ze niet verwaaien of in het grondwater terechtkomen. Maar uit inspecties van de NVWA bleek vorig jaar dat maar 40 procent van de telers zich aan de regels hield.

Telersbelangen

Onder druk van de kersentelers en haar eigen partij besloot landbouwminister Wiersma (BBB) onlangs om de telers dit jaar toch vrijstelling te geven. Ze erkende dat de voorschriften "niet goed zijn nageleefd". Maar ze wilde "niet blind zijn voor de belangen van de telers".

Wiersma besloot dat op 27 mei, net op tijd voordat de eerste kersen in dit topjaar begonnen te rijpen. "De kwaliteit is uitmuntend", concludeert Van den Anker van de Veiling Zaltbommel vast. "Ze hebben goed kunnen uitgroeien."

De bieren van Heineken keren binnenkort weer terug in de schappen van Jumbo. De brouwer en de supermarktketen hebben een akkoord bereikt over de inkoop van de bieren, bevestigen woordvoerders van de bedrijven aan vakblad Distrifood.

Een woordvoerder van Heineken meldt dat het voor de rest van het jaar commerciële afspraken met Jumbo heeft gemaakt. "Klanten kunnen binnen enkele weken weer uit het hele assortiment van Heineken kiezen bij Jumbo", laat een Jumbo-woordvoerder weten.

Jumbo en Heineken konden het lang niet eens worden over de inkoopprijzen van de bieren. Inkooporganisatie Everest, waar Jumbo sinds 2023 bij is aangesloten, stelde dat die prijzen te hoog waren en bestelde om die reden tijdelijk minder producten van Heineken.

Dat had lege schappen tot gevolg. Klanten van Jumbo grepen niet alleen mis als ze op zoek waren naar Heineken-bier. Ook andere merken van de brouwer zoals Amstel, Desperados, Texels en Birra Moretti waren niet of minder verkrijgbaar.

Rechtszaak

Om die reden spande Heineken in mei een kort geding aan tegen de supermarktketen. Volgens Heineken hield Jumbo zich met de 'boycot' niet aan gemaakte inkoopafspraken.

De rechter ging daar niet in mee. Volgens de rechtbank moest er een nieuwe overeenkomst gesloten worden over de inkoop van de bieren, omdat Jumbo zich bij Everest had aangesloten. Everest koopt ook in voor onder meer Duitse en Franse supermarkten.