NOS Nieuws - Algemeen

Steeds meer 'huisvestingsteams' schieten huisartsen te hulp om aan het groeiend aantal praktijkruimtevragen van huisartsen te voldoen. De zogenoemde 'H-teams' zijn samenwerkingen tussen de gemeenten, huisartsenallianties en de zorgverzekeraars. Ze zijn actief in Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Haarlem.

Volgens de meest recente cijfers van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) uit 2021 geven drie op de vier huisartsen aan te maken te hebben met een gebrek aan ruimte. Door de opkomst van praktijkondersteuners, die ook een eigen spreekkamer moeten hebben, zijn oude huisartsenpraktijken vaak te klein geworden.

Gebrek aan ruimte

Als huisartsen willen verhuizen, lopen ze ertegenaan dat er bijvoorbeeld te weinig ruimte in de stad is, of dat er in bestemmingsplannen geen rekening is gehouden met maatschappelijke bouw of eerstelijnszorg. Ook hebben veel gemeenten de afgelopen jaren een deel van de panden met maatschappelijke functie, zoals een huisartsenpraktijk, afgestoten. Huisartsen moeten wel binnen vijftien minuten bij hun patiënten kunnen te zijn.

Het gevolg hiervan is dat huisartsen moeten concurreren met commerciële partijen, terwijl ze afhankelijk zijn van een bedrag dat de zorgverzekeraar aan hen uitkeert. Dit bedrag is gebaseerd op het aantal patiënten in hun praktijk en niet op de huisvestingskosten.

"In de bestaande bouw is geen plek voor een ruimte met een maatschappelijk doel. Dit hebben wij wel nodig, want als huisartsen hebben wij te maken met een gefixeerd tarief", zegt Marjan Kruijer, die een huisartsenpraktijk runt in Amsterdam. Hier moet ze 1 januari 2025 uit moet vanwege beëindiging van het huurcontract.

Druk op vastgoedontwikkelaars

De praktijk van Kruijer is de laatste jaren uitgebreid met een psycholoog en twee verpleegkundigen om aan de zorgbehoefte in de wijk te kunnen voldoen. "Ik zit met mijn laptop op schoot telefoontjes af te nemen in het keukentje, zodat de assistente in een andere ruimte spreekuur kan houden."

Karel Steur is als LHV-ambassadeur betrokken bij het huisvestingsteam Amsterdam dat actief is sinds juli dit jaar. Volgens hem heeft elke regio een vergelijkbaar probleem. "Voorheen wezen gemeente, zorgverzekeraar en huisartsenalliantie naar elkaar, maar kreeg niemand iets voor elkaar. In dit samenwerkingsverband draagt iedereen de verantwoordelijkheid."

Kruijer klopte onlangs aan bij het huisvestingsteam van Amsterdam. "Het heeft ons tot nu toe advies opgeleverd. Het onderwerp is aangekaart in de gemeenteraad en er is gekeken of er druk kan worden gezet op vastgoedontwikkelaars."

Huisarts Shulini Soekhoe-Mahesh zit met haar praktijk noodgedwongen in een appartement op de eerste verdieping van een flat in Amsterdam-Zuidoost. Voor haar praktijk is het van belang om een ruimere en betere plek te hebben in de wijk, zegt ze.

"Dan kan ik mijn patiënten veel beter van dienst zijn. Nu kunnen mijn assistenten de behandelingen niet altijd even goed uitvoeren. Ook hebben we te weinig spreekuurplekken en wordt het team groter omdat er steeds meer taken op het bordje van de huisarts komen."

Soekhoe-Mahesh ziet dat haar buurt groeit, maar dat ze zelf niet de mogelijkheden heeft om te verhuizen. "Er zijn geen panden om te kopen en er zijn ook weinig panden om te huren. Daarnaast zijn de panden die wel te koop zijn niet te betalen. Dat is zonde van ons zorggeld."

Extra taken

In Rotterdam wordt sinds 2023 hulp geboden aan huisartsen. Huisarts Paul Huijsman is betrokken bij het zogeheten H-team 010. Hij ziet ook dat huisartsen er de laatste jaren veel taken bij hebben gekregen. "We nemen bijvoorbeeld veel taken over van het ziekenhuis. Dat doen we graag, dat maakt het vak ook leuk. Maar dat betekent ook dat je meer personeel nodig hebt. Meer personeel betekent meer kamers, dus meer ruimte."

En die ruimte is er vaak niet, of de huren zijn te hoog. "Als huisarts krijg je een tarief per patiënt", zegt Huijsman. "Daar zit ook een deel in verrekend voor de huur. Maar dat bedrag is al zo'n tien jaar niet meer aangepast, terwijl de huurprijzen behoorlijk gestegen zijn."

Het H-team 010 heeft met de gemeente afgesproken dat huisartsen ook worden betrokken bij nieuwbouwplannen, vertelt Huijsman. "Dat was niet zo. We hebben hier in Rotterdam veel hoogbouw. Dus als je er een hoge flat neerzet, komen er ineens veel bewoners bij in de wijk die allemaal een huisarts moeten hebben. Toch werd er niet met huisartsen over gesproken."

Staal, vliegtuigonderdelen en champignons vertrekken geregeld vanuit Nederland naar Amerika. De handel met de Verenigde Staten is voor Nederland van groot belang. Zowel economen als ondernemers maken zich zorgen over eventuele handelsmaatregelen na de Amerikaanse verkiezingen.

In aanloop naar de verkiezingen volgende week heeft de Republikeinse presidentskandidaat Trump aangegeven Amerikaanse bedrijven te willen beschermen. Zo wil hij een universeel importtarief van 10 procent instellen.

Sindsdien waarschuwen diverse organisaties voor de risico's van protectionistische maatregelen voor de wereldeconomie. De hogere Amerikaanse invoerrechten zouden ten koste gaan van de mondiale economische groei, de inflatie zal erdoor oplopen en waarschijnlijk voeren Europa en landen als China tegenmaatregelen in.

Van chemie tot transport

Dit heeft ook negatieve gevolgen voor de Nederlandse handel. De Rabobank berekende dat de Nederlandse economie bij een verkiezing van Trump op de lange termijn 10 miljard euro kleiner zal zijn dan wanneer Democraat Harris president wordt.

"Uiteindelijk wordt het importtarief betaald door de Amerikaanse consument", zegt Marieke Blom, hoofdeconoom bij ING. "Maar zij zullen minder Europese producten willen kopen. Dus de Nederlandse afzetmarkt wordt kleiner." Hier zullen onder andere de chemische, farmaceutische en transportsector onder lijden, verwacht Blom.

Voor Nederland, als kleine open economie, is het van belang dat de handel met belangrijke partners zoals de VS zo soepel mogelijk blijft verlopen, zegt Blom. "In Amerika is iedereen het erover eens dat de strijd met China moet worden aangegaan. Als de Democratische kandidaat wint zal dat betekenen dat Amerika dat mét Europa doet. Maar als de Republikeinen winnen zullen de Verenigde Staten ook hun pijlen op Europa richten."

Meer import dan export

Bij champignonverwerker Scelta Mushrooms uit Venlo is de invloed van de Amerikaanse verkiezingen al een halfjaar voelbaar. Het familiebedrijf, dat diepgevroren en lang houdbare champignons exporteert, merkt dat potentiële klanten investeringen uitstellen. "Ze durven geen risico's te nemen en wachten liever de verkiezingen af", zegt mede-eigenaar Jules Klerken.

De champignons van Scelta Mushrooms belanden onder andere op pizza's en burgers van zo'n 6000 Amerikaanse restaurants. De Verenigde Staten is de grootste afzetmarkt van het Limburgse bedrijf.

Nederlandse ondernemingen, zoals het familiebedrijf uit Venlo, exporteerden in 2023 goederen ter waarde van 33,8 miljard euro naar de Amerikaanse markt, zo meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Maar het aandeel dat Nederland uit Amerika importeert is groter. Zo'n 10 procent van alle goederen is afkomstig uit de Verenigde Staten. Samen goed voor zo'n 64 miljard euro. Het gaat met name om ruwe aardolie en aardgas.

Daarmee is de Verenigde Staten na Duitsland de grootste leverancier van goederen aan Nederland. Die afhankelijkheid van de VS maakt ons kwetsbaar, zo waarschuwt het Centraal Planbureau (CPB).

Kansen spreiden

ING-hoofdeconoom Blom ziet dat het bedrijfsleven zich tegen protectionistische maatregelen probeert te beschermen. "Ondernemers proberen risico's te spreiden door op veel verschillende plekken te zitten of kiezen juist voor zekerheid door met een specifieke afnemer of toeleverancier te werken."

Dat geldt ook voor Jan Klerken van Scelta Mushrooms, de vader van Jules. Hij vindt "het geen feest" als Donald Trump president zou worden, maar houdt al twee jaar rekening met een eventuele herverkiezing. "We zijn bezig met het aanboren van nieuwe gebieden."

Ook andere Nederlandse bedrijven bereiden zich voor op allerlei scenario's, zoals Tata Steel Nederland. "Maar we handelen er niet meteen naar", laat een woordvoerder weten. Meerdere bedrijven laten aan de NOS weten de uitslag af te wachten en laten zich verder niet uit over hoe zij zich daarop voorbereiden.

'Trump heeft Europa hard nodig'

Marco Groot van bloemengroothandel FleuraMetz FM Groep verwacht dat het allemaal wel meevalt. "Trump heeft Europa hard nodig voor het afzetten van Amerikaanse producten." Misschien pakt Republikeinse winst in de race om het Witte Huis zelfs wel gunstig uit voor de ondernemer. "Trump houdt voor ons de belastingen laag en daardoor krijg je meer ruimte op je bedrijfsbalans."

Ook champignonverwerker Jan Klerken verwacht "nooit helemaal uit de VS te verdwijnen", ongeacht de verkiezingsuitslag.

Oud-staatssecretaris van Financiën Folkert Idsinga heeft openheid gegeven over zijn zakelijke belangen. Hij trad vrijdag af nadat hij eerder niet openbaar had willen maken in welke bedrijven hij heeft geïnvesteerd. Idsinga was als bewindsman verantwoordelijk voor de Belastingdienst.

Verschillende partijen in de Tweede Kamer, waaronder coalitiepartij PVV, hadden vragen over mogelijke belangenverstrengeling en vonden dat hij inzicht moest geven in zijn beleggingen. Er waren twijfels over zijn onafhankelijkheid.

Idsinga heeft bij zijn aantreden als staatssecretaris zijn zakelijke belangen ondergebracht in een stichting, zoals de regels dat ook voorschrijven. De NSC-staatssecretaris had dus geen zeggenschap meer over aandelen en andere zakelijke contracten en formeel viel hem niets te verwijten, maar de kritiek vanuit de Kamer, met name van PVV-leider Wilders, viel bij hem verkeerd. Hij zei vrijdag "niet meer effectief te kunnen en willen functioneren".

Bij zijn vertrek kondigde Idsinga al aan dat hij de bedrijven waarin hij een belang heeft alsnog bekend zou maken, maar hij wilde dat "niet met het mes op de keel" doen.

Idsinga investeert ook in het bedrijf Algaerator 906. Bij de fiscale aspecten van die investering zetten experts vraagtekens omdat ze het in verband brengen met belastingontwijking, zo bleek vrijdag uit onderzoek van de NOS en Nieuwsuur. Idsinga zegt daar nu niets nieuws over. Vrijdag noemde hij het verwijt van "agressieve belastingontwijking" onzin.

Er leefden al langer vragen over de investeringen van Idsinga, die een aanzienlijk vermogen verdiende in de 25 jaar dat hij werkzaam was als belastingadviseur op de Amsterdamse Zuidas. In totaal bezit hij voor ruim 6 miljoen euro aan aandelen en spaargeld.

De Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties slaan alarm vanwege de aanhoudende belegering door het Israëlische leger van het noorden van Gaza. Het gedwongen vertrek van Palestijnen, het tegenhouden van humanitaire hulp en het grove geweld dat gebruikt wordt, wijzen op een etnische zuivering, zegt onder meer de Israëlische organisatie B'tselem.

In het noorden zijn inwoners al bijna een maand van de buitenwereld afgesloten. Israël laat al die tijd vrijwel geen humanitaire hulp binnen, waardoor tienduizenden mensen geen voedsel en water meer hebben, terwijl het leger zware bombardementen uitvoert. Inwoners is opgedragen naar het zuiden, tot onder de zogenoemde Netzarim-corridor, te vertrekken.

Er komt nog maar weinig informatie uit het gebied naar buiten. Internet en telefonie zijn grotendeels afgesloten en er zijn amper lokale journalisten in het gebied aanwezig. Velen van hen zijn al gedood. Volgens Israël is de belegering nodig om te voorkomen dat Hamas zich kan hergroeperen in het noorden van Gaza.

'Uithongering en extreem geweld'

Verschillende bronnen binnen het leger zeggen tegen Israëlische media dat het zogeheten 'generaalsplan' gedeeltelijk in uitvoering is. In het plan, dat is opgesteld door een groep oud-generaals, staat dat de bevolking moet vertrekken en humanitaire hulp geblokkeerd moet worden om overgebleven militanten op de knieën te dwingen.

Premier Netanyahu heeft het plan onder ogen gekregen, maar of hij er ook mee heeft ingestemd is niet bekend. Dat doet er ook niet toe, zegt Sarit Michaeli, internationaal beleidsmedewerker van B'tselem. "Het gaat erom wat zich op de grond afspeelt, en dat komt op hetzelfde neer. We zijn getuige van gedwongen vertrek, uithongering en extreem geweld."

De drie overgebleven ziekenhuizen in het noorden zijn onder vuur genomen. Hulpdiensten legden hun werk neer nadat ze waren aangevallen en reddingswerkers werden gearresteerd. De humanitaire hulp in de Gazastrook was in oktober op het laagste punt sinds het begin van de oorlog, terwijl grote aantallen Palestijnen al honger lijden.

Wie op de vlucht slaat heeft kans onderweg om te komen door luchtaanvallen of scherpschutters. Inwoners die wisten te ontkomen, vertellen dat ze onderweg onder schot werden gehouden en op straat lijken zagen liggen. In de eerste drie weken van de belegering van het noorden zijn zeker duizend Palestijnen gedood.

Er zijn ook mensen die niet weg kunnen of willen, en nog in huizen schuilen. Vooral het verwoeste vluchtelingenkamp Jabalia ligt onder vuur. Op uitgelekte beelden is te zien hoe families van elkaar gescheiden worden en mannen ontkleed op straat moeten zitten. Mogelijk wijst dat erop dat grote groepen mannen zijn opgepakt door het leger.

Palestijnen die hun huis eenmaal verlaten hebben, mogen niet meer terugkeren, zeggen legerbronnen. "We kunnen geen andere conclusie trekken dan dat het gebied etnisch gezuiverd wordt", zegt Michaeli. Ook de Israëlische krant Haaretz gebruikt die term. Secretaris-generaal Guterres van de VN drukte de internationale gemeenschap deze week op het hart dat een etnische zuivering voorkomen moet worden.

'Apocalyptisch'

Ook mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch spreekt deze zorgen uit. "Het optreden van het Israëlische leger is duidelijk. Palestijnen wordt geen vrije en veilige doorgang geboden, humanitaire hulp wordt tegengehouden en schuilplaatsen aangevallen", zegt Sari Bashi, programmadirecteur op de bezette Westelijke Jordaanoever. "Dan is het niet te verwachten dat mensen blijven leven."

Tienduizenden mensen zijn al gevlucht, met gevaar voor eigen leven:

Hulporganisaties en de VN hebben Israël herhaaldelijk opgeroepen humanitaire hulp toe te laten en noemen de situatie "apocalyptisch". Ze schrijven dat de bevolking in het noorden "acuut gevaar loopt te overlijden door ziekte, hongersnood en geweld". Amerikaanse diplomaten vroegen Israël om bewijs te leveren dat ze geen "uithongeringsbeleid" voeren. Maar volgens Israël is er geen sprake van uithongering of etnische zuivering.

Intussen roepen ultrarechtse Israëlische ministers en parlementsleden van Netanyahu's Likud-partij op om in Gaza opnieuw nederzettingen te stichten. Op een kolonistenconferentie aan de grens met Gaza werd die wens uitgesproken, net als de "verdwijning van Arabieren" uit het gebied. Minister van Nationale Veiligheid Ben-Gvir, noemt het "aanmoedigen van migratie" de meest "ethische oplossing".

VN-mensenrechtenchef Volker Türk sprak van "het donkerste moment in het Gaza-conflict", verwijzend naar de situatie in het noorden. Hij riep wereldleiders op om in actie te komen, maar Israëls bondgenoten houden zich op de vlakte. "De afwachtende houding van de internationale gemeenschap maakt dit mogelijk", zegt Michaeli. "We zijn moreel en juridisch verplicht om dit te stoppen."

In de Servische hoofdstad Belgrado hebben honderden demonstranten zich verzameld bij overheidsgebouwen. Ze eisen het aftreden van ministers en president Vucic naar aanleiding van de ramp bij het treinstation in Novi Sad. Persbureau AP spreekt zelfs van enkele duizenden betogers.

In de op een na grootste stad van Servië kwamen vrijdag veertien mensen om het leven en raakten drie mensen zwaargewond. Een deel van het dak bij de ingang van het station stortte plotseling in en viel op de mensen eronder.

De demonstranten werden bij de overheidsgebouwen tegengehouden door agenten. De betogers vinden dat de overheid nalatig en corrupt is geweest, en daarmee schuldig aan de ramp.

Chinese bedrijven

Het is nog niet duidelijk hoe het dak van het treinstation kon instorten, maar de overheid belooft dat grondig te onderzoeken. Volgens de openbaar aanklager zijn er al meer dan twintig mensen verhoord.

Het gebouw werd onlangs gerenoveerd door Chinese bedrijven, maar volgens het spoorwegbedrijf is er niet aan het dak gewerkt.

In en rond Novi Sad, in het noorden van Servië, zijn vandaag meerdere slachtoffers begraven. Daarbij waren honderden mensen aanwezig.

Reddingswerkers ruimden puin op na het instorten van het dak:

Eindhoven Airport heeft al de hele dag problemen vanwege dichte mist. Tientallen vluchten zijn geannuleerd, vertraagd of omgeleid naar andere luchthavens.

Zeker twaalf vluchten zijn niet vertrokken en meer dan vijftien liepen vertraging op. Vanochtend hebben slechts enkele toestellen kunnen landen op het Brabantse vliegveld. Overige vliegtuigen zijn omgeleid naar andere luchthavens, zoals in Weeze, Rotterdam en Keulen.

Hele puzzel

"De zichtwaarden worden al beter", zegt een woordvoerder van de luchthaven. "Er zou dus weer gevlogen kunnen worden." Maar vanwege de problemen van vandaag is de planning van luchtvaartmaatschappijen zodanig omgegooid, dat het de vraag is of zij nog naar Eindhoven komen.

"We zitten al aan het einde van de dag, dus de opgelopen vertraging is een hele puzzel voor de maatschappijen. Ze moeten beslissen of ze met een vertraagde vlucht vanuit het buitenland nog naar Eindhoven kunnen, om vervolgens weer terug te keren. Daar moet genoeg bemanning voor zijn."

De woordvoerder raadt passagiers aan de website van de luchthaven in de gaten te houden voor de laatste ontwikkelingen.

Minder dan 200 meter zicht

Het KNMI waarschuwde vanochtend al voor dichte mist, schrijft Omroep Brabant. Het weerinstituut heeft code geel afgegeven voor Brabant en Limburg. Nu geldt dat alleen nog voor het westen van de provincie Brabant. Het zicht is daar plaatselijk minder dan 200 meter. Het KNMI verwacht dat de ergste mist rond 16.00 uur voorbij zal zijn.

In een woning in Eindhoven heeft de politie een grote partij illegaal vuurwerk en contant geld gevonden. Twee 20-jarige mannen uit die stad zijn opgepakt op verdenking van verboden wapenbezit en witwassen.

De mannen werden gisterochtend rond 05.30 uur aangehouden nadat ze met hoge snelheid in een auto door de Brabantse stad reden. Agenten vonden in de wagen een doorgeladen wapen, een som contant geld en een kleine hoeveelheid 'vermoedelijke' harddrugs.

Gevaarlijke situaties

Na de vondst besloot de politie om de woningen van beide verdachten te doorzoeken. Bij een van de mannen werden honderden zogenoemde cobra's gevonden. "Grote hoeveelheden zwaar vuurwerk die in woningen worden opgeslagen, kunnen voor gevaarlijke situaties zorgen voor zowel bewoners als omwonenden", aldus de politie. "Eén cobra heeft dezelfde explosieve kracht als een handgranaat."

Explosieven-expert Ad van Riel liet eerder zien wat het effect is van een cobra-explosie:

Naast het illegale vuurwerk vonden agenten "onverklaarbaar grote hoeveelheden" contant geld. Een politiewoordvoerder spreekt van tienduizenden euro's. "Dat kan duiden op witwassen."

De recherche doet onderzoek naar de situatie. Het vuurwerk is door de politie meegenomen en wordt na onderzoek vernietigd, schrijft Omroep Brabant.

De verdachte bij wie thuis het zware vuurwerk werd gevonden, zit nog vast. De andere is wel vrijgelaten, maar blijft verdachte in het onderzoek.

De Spaanse koning Felipe is bij een bezoek aan het overstromingsgebied bij Valencia bekogeld met modder, flessen en stokken.

Toen hij met zijn gevolg door de straat liep om de schade te zien, werden ze door een boze menigte uitgescholden. Zo werd er "moordenaar", "klootzak" en "ga weg" geschreeuwd.

Ook koningin Letizia, premier Pedro Sánchez en regiobestuurder Carlos Mazón waren aanwezig bij het bezoek aan Paiporta, een van de zwaarst getroffen plaatsen. Daar werden ze door de autoriteiten bijgepraat over de laatste ontwikkelingen.

Volgens de Spaanse omroep RTVE weigerde de koning, ondanks de protesten, Paiporta te verlaten. Temidden van het tumult probeerde de koning alsnog in gesprek te gaan met boze inwoners. Die riepen ook dat regiobestuurder Mazón moet opstappen.

Vanwege de incidenten in Paiporta hebben de autoriteiten een tweede bezoek van het koninklijke echtpaar aan de getroffen regio voorlopig uitgesteld.

Een beveiliger van de koning probeerde hem te beschermen met een paraplu:

Op veel plekken in het overstromingsgebied is onvrede over de hulpverlening na de ramp, die meer dan 200 levens heeft geëist. In de gemeente Pedralba, ten noordwesten van de stad Valencia, zijn volgens de Spaanse krant El Mundo een Engels echtpaar en een Spaanse man dood gevonden.

Volgens de burgemeester moesten inwoners de zoektocht naar hen zelf organiseren, omdat er nog geen reddingswerkers zijn. De burgemeester laat aan de krant weten dat hem is verteld dat gemeenten met veel vermisten en overledenen prioriteit krijgen.

Het leger heeft 4300 militairen ingezet. Door het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn meer dan 4000 agenten en hulpverleners naar de getroffen gebieden gestuurd.

Op dit moment staat het dodental op 214. Op veel plekken wordt nog altijd gezocht naar vermisten. Dat het dodental niet meer zo snel oploopt, komt volgens de minister van Transport doordat de meeste lichamen die op een redelijk makkelijk toegankelijke plek lagen nu zijn geborgen. Maar volgens hem zijn er ook nog veel moeilijk toegankelijke plekken, zoals kelders en garages, waar nog mensen kunnen liggen.

Zo bestaan er grote zorgen over het mogelijke aantal slachtoffers in een ondergelopen parkeergarage. Ten westen van de stad Valencia staat een groot winkelcentrum met daaronder een van de grootste parkeergarages van Europa. Die heeft een capaciteit van 5700 voertuigen.

Door de overstromingen liep de ondergrondse parkeergarage helemaal onder. De brandweer en een reddingseenheid van het leger zijn al sinds woensdag bezig met het leegpompen van de garage. Reddingswerkers hopen dat ze vanavond naar binnen kunnen om de garage te verkennen.

Op dit moment staat er nog anderhalve meter water in de garage. Het is onbekend hoeveel mensen nog in de garage zijn. Gisteravond is er een eerste verkenning gedaan, maar toen stonden auto's nog volledig onder water. In Spaanse media wordt de vrees uitgesproken dat het de plek kan zijn waar de meeste doden worden gevonden.

Ook vandaag wordt weer veel regen verwacht in de regio. Voor de diverse regio's in het zuidoosten van Spanje geldt code rood, omdat er opnieuw hevige regen wordt verwacht. De autoriteiten in Andalusië roepen op om voorzichtig te zijn, reizen te vermijden en weg te blijven van rivieren en overstromingsgebieden.

In een vluchtelingenkamp in Uganda zijn veertien mensen om het leven gekomen toen de bliksem insloeg, meldt de politie. Een lokale functionaris zegt dat het om kinderen gaat.

Nog eens 34 mensen zijn gewond geraakt, schrijft de BBC. De slachtoffers woonden gisteren aan het eind van de middag een kerkdienst bij toen het onweer overtrok.

De blikseminslag was in het vluchtelingenkamp Palabek Refugee Settlement, in het noordwesten van Uganda. De regio heeft de laatste tijd te kampen met hevige regenval en onweersbuien.

In het kamp verblijven volgens de Verenigde Naties ruim 80.000 mensen, van wie de meesten afkomstig zijn uit het nabijgelegen Zuid-Sudan.

De Indonesische marine begint morgen met een gezamenlijke oefening met Rusland. Rusland stuurt volgens Indonesië meerdere oorlogsschepen en een helikopter naar de Javazee, waar tot en met vrijdag geoefend wordt.

Helemaal nieuw is de samenwerking niet, omdat het Zuidoost-Aziatische Asean-blok in 2021 al oefende met Rusland, maar Indonesië heeft dat nog nooit op eigen houtje gedaan. Het land spreekt dan ook van een mijlpaal.

Uit de oefening met Rusland blijkt nogmaals dat Indonesië een grotere rol wil spelen op het wereldtoneel. Die ambities heeft de kersverse president Prabowo Subianto al vaker uitgesproken. In juli ontmoette hij de Russische president Poetin in Moskou en later kondigde hij de samenwerking aan.

De vorige Indonesische president Joko Widodo bezocht de afgelopen jaren zowel Kyiv als Moskou. Hij was de eerste Aziatische leider die beide steden bezocht na het uitbreken van de oorlog in 2022.

Prabowo is sinds hij in februari de verkiezingen won bezig met het aanhalen van de internationale banden. Zo bezocht hij voor zijn inauguratie vorige maand president Macron in Frankrijk en president Erdogan in Turkije. Ook na zijn inauguratie is hij druk bezig met het plannen van andere bezoeken. Zo reist hij de komende weken naar China, de Verenigde Staten en Peru. Een bezoek aan Nederland is vooralsnog niet gepland.

Inwoners van New York worden opgeroepen korter te douchen, kranen dicht te draaien tijdens het tandenpoetsen en het gras minder te sproeien. Dat is nodig om water te besparen, zegt burgemeester Adams.

De oproep volgt op een van de droogste oktobermaanden ooit geregistreerd. De waarschuwing met tips is de eerste van vier niveaus van droogtewaarschuwingen voor de staat New York.

Adams sprak inwoners toe in een video op X om een ernstiger tekort in de dichtstbevolkte stad van de Verenigde Staten af te wenden. "Moeder Natuur is de baas, dus we moeten ervoor zorgen dat we ons aanpassen", zei Adams.

Vorige maand is er 0,2 millimeter regen gevallen in Central Park, terwijl er in oktober normaal gemiddeld 112 millimeter neerslag valt, blijkt uit gegevens van de National Weather Service. De afgelopen ruim 150 jaar was het nooit droger in oktober.

Aquaduct

De stad heeft ondertussen ook te maken met een waterverspillend probleem van grotere schaal. Een aquaduct dat water vervoert uit het zuidoosten van de staat New York, lekt en moet gerepareerd worden. Hierdoor zijn inwoners van de stad meer afhankelijk van reservoirs in de noordelijke buitenwijken van de stad. Dat gebied kreeg vorige maand 20 millimeter regen, dus ook veel minder dan gemiddeld, meldde de burgemeester gisteren in een persbericht.

De stad New York gebruikt gemiddeld 4,2 miljard liter water per dag. Dat is overigens ongeveer 35 procent minder dan de piek in 1979. De stad schrijft de daling toe aan factoren als verbeteringen in het opsporen van lekken.

Geen vocht vanuit Golf van Mexico

Afgelopen maand had bijna de helft van het land last van een plotselinge droogte, door een combinatie van weinig neerslag en abnormaal hoge temperaturen. Het noordoosten sloot de maand af met een ongewoon warm Halloween, met temperaturen die opliepen tot 28 graden van New York tot de staat Maine.

Deskundigen schrijven de plotselinge droogte toe aan een weerpatroon waardoor er vanuit de Golf van Mexico geen vocht naar het noorden kon stromen.

Een handjevol mensen kon vanochtend de ijzers onderbinden in Winterswijk. Hoewel de temperaturen nog niet tot onder het vriespunt zijn gedaald, werd daar voor het eerst geschaatst op natuurijs.

Dat kon dankzij een experiment van de Winterswijkse IJsvereniging, waardoor vloer van de 'krabbelbaan' koud genoeg was geworden en er een dunne ijslaag ontstond.

"Wij hebben voorwaarden gecreëerd die de natuur nodig heeft voor natuurijs", zegt ijsmeester Hendrik van Prooije tegen Omroep Gelderland. Zo is de asfaltbaan van onder geïsoleerd met schuimbeton, zodat de warmte uit de bodem het asfalt niet opwarmt. Daarnaast is er een witte laag aangebracht op de baan, waardoor het asfalt ook van boven wordt geïsoleerd en zonlicht wordt gereflecteerd.

Gisteravond werd besloten dat de omstandigheden vandaag goed genoeg waren om de baan te testen. Dat komt doordat er gisteren geen instraling van de zon was, en het vannacht een heldere nacht was. Bovendien was het windstil. Daardoor kon de grond veel warmte verliezen en kwam de grondtemperatuur op het witte asfalt beneden het nulpunt. Van Prooije begon vanochtend vroeg met het sproeien van water op de baan. Die was zodanig koud, dat hij bevroor.

En dus kon een kleine groep mensen de schaatsen weer uit de kast trekken. De primeur van schaatsen op natuurijs komt daarmee dit seizoen op naam van de Winterswijkse IJsvereniging.

Vorig jaar had de vereniging ook al een primeur, die van de eerste marathon op natuurijs. Dat gebeurde op de 400-meterbaan. Die baan ligt nog op zwart asfalt, niet op een witte coating zoals de krabbelbaan. Op het zwarte asfalt lag de temperatuur vannacht nog rond de 1,5 graad.

"Dit seizoen gaan we testen en vergelijken", zegt Van Prooije. En wellicht wordt de 400-meterbaan dan ook verrijkt met zo'n witte laag. Kostbaar is dat wel. De vernieuwde krabbelbaan kostte 20.000 euro; voor de 400-meterbaan zou 100.000 euro nodig zijn. De ijsvereniging sprokkelt dat bij elkaar door acties en sponsoring. Er is al 40.000 euro opgehaald, maar "voor een kleine ijsvereniging is het erg duur", aldus Van Prooije.

300 man

Maar het betekent wél dat er eerder natuurijs mogelijk is dan anders. "We kunnen nu al ijs maken, en het vriest nog niet eens. Laat staan hoeveel ijs we kunnen maken als het straks -2 graden is."

Het zal nog even duren voordat Van Prooije weer aan de slag gaat met sproeien en de coating. "De volgende keer willen we dat er 300 man kunnen komen en dat we iedereen de avond van tevoren al kunnen informeren."

Iran houdt al maandenlang een Iraans-Amerikaanse journalist gevangen. Het gaat om Reza Valizadeh, die al vele jaren buiten Iran werkte en kritisch schreef over het Iraanse regime. Het is niet duidelijk waarvan hij wordt beschuldigd. Persbureau AP meldt dat de Amerikaanse regering meer duidelijkheid probeert te krijgen over zijn arrestatie.

In februari, nog voor zijn arrestatie, schreef Valizadeh op X dat hij zich door de Iraanse staat onder druk gezet voelde om terug te keren naar Iran. Zijn broer, vader en andere familieleden zouden zijn ontboden bij de veiligheidsdienst. "Mijn familie is onder druk gezet om me ervan te overtuigen terug te komen."

In augustus liet hij, ook op X, weten dat hij in het voorjaar was aangekomen in Teheran, voor het eerst in veertien jaar. Voor hij naar Iran ging had hij contact gehad met de Iraanse Revolutionaire Garde en onderhandeld over een veilig bezoek. Valizadeh schreef dat die onderhandelingen maar half afgerond waren. Tot veiligheidsgaranties was het niet gekomen.

Kritisch op Iraanse leiders

Valizadeh heeft gewerkt voor Radio Farda, een zender onder de vlag van Radio Free Europe die deels wordt gefinancierd door de Amerikaanse overheid. Radio Farda biedt naar eigen zeggen tegenwicht aan de staatscensuur en gekleurde berichtgeving in Iran. De Iraanse overheid beschouwt Radio Farda als een vijand.

Volgens CPJ, een internationale organisatie voor journalisten, wordt Valizadeh vastgehouden in de Evin-gevangenis in de hoofdstad en heeft hij geen toegang tot een advocaat. Die gevangenis is berucht en staat bekend om martelpraktijken. In een rapport van Amnesty International uit 2020 wordt gesproken van lichamelijk en psychische marteling. Mensen worden geslagen, krijgen elektrische schokken of worden wekenlang in een isoleercel gezet. Ook wordt er volgens Amnesty bijvoorbeeld gedreigd dat familieleden worden gearresteerd of verkracht.

Vrijlating geëist

De CPJ wil dat Iran Valizadeh onmiddellijk vrijlaat en alle aanklachten tegen hem intrekt. "Iraanse journalisten die leven en werken in het buitenland zouden vrij moeten zijn om hun thuisland te bezoeken, zonder de angst om vervolgd te worden voor het uitoefenen van hun vak."

In een verklaring aan persbureau AP meldt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat het meer informatie over deze zaak verzamelt. Dat gebeurt via andere organisaties, want de VS heeft geen diplomatieke banden met Iran. "Iran zet Amerikaanse burgers en burgers van andere landen geregeld en ten onrechte gevangen voor politieke doeleinden. Dat is wreed en in strijd met het internationaal recht."

Valizadeh is voor zover bekend de eerste Amerikaan die door Iran is opgepakt sinds de gevangenenruil in het najaar van 2023. Toen lieten beide landen vijf mensen vrij.

Kandidaten die duizenden kilometers afleggen, campagnes van honderden miljoenen dollars en peilingen met kleine marges: de eindfase van de Amerikaanse presidentsverkiezingen is ongemeen spannend. Lees in dit artikel de laatste ontwikkelingen.

Het laatste nieuws:

De Nationale Garde is in paraatheid gebracht in meerdere staten. De garde bestaat uit reservisten en is onderdeel van het Amerikaanse leger en de luchtmacht. Onder meer in de staten Washington en Oregon kunnen zij daardoor snel ingezet worden als er onrust ontstaat op de dag van de verkiezingen. In deze twee staten zijn volgens ambtenaren honderden stembiljetten beschadigd of volledig verloren gegaan nadat stembussen in brand waren gestoken.

Ted Wheeler, de Democratische burgemeester van Portland, de grootste stad van Oregon, zei dat er "geen actuele informatie is die wijst op onrust". Hij stelde wel dat "er veel onzekerheid en spanning is in onze gemeenschap".

Er zijn al meer dan 70 miljoen stemmen uitgebracht, becijferde CNN in samenwerking met het onderzoeksbureau Edison Research and Catalyst. De meeste staten in de VS hebben locaties waar mensen hun stem vervroegd kunnen uitbrengen. Bij de presidentsverkiezingen van 2020 stemden ruim 158 miljoen mensen. Zo'n 69 procent van de kiezers deed dat per post of op locaties die al voor de verkiezingsdag geopend zijn. Daar moet wel bij aangetekend worden dat toen veel kiezers per post stemden vanwege zorgen over het coronavirus.

President Biden heeft als laatste stop voor de campagne die hij voor Kamala Harris voert zijn geboortestad Scranton in Pennsylvania aangedaan. In de staat voert zowel het kamp-Harris als het kamp-Trump veel campagne omdat het een van de zogenoemde swing states is. Net als in eerdere toespraken leek Biden weer regelmatig van zijn geschreven tekst af te wijken.

Hij sprak in de stad in een zaaltje vakbondsleden toe, bij wie hij populair is. "Er is nog één ding dat Trump en zijn Republikeinse vrienden willen doen", sprak Biden. "Ze willen een gigantische belastingverlaging voor de rijken." Biden liet zich laatdunkend uit over hen. "Sommigen van jullie denken misschien dat het een macho man is. Maar laat me jullie iets vertellen: toen ik in Scranton woonde, hadden we af en toe wat problemen en dit is het type mannen die je een pak voor de broek zou willen geven."

De campagnes:

Harris ging de afgelopen avond even naar New York waar zij kort te zien was bij het populaire sketchprogramma Saturday Night Live. Ze verscheen als spiegelbeeld van actrice Maya Rudolph, die Harris vaker in het programma speelde, en vroeg kiezers om "kalm-ala" te blijven.

Aan het einde van de sketch, staan de twee vrouwen op, elk met een arm om de ander geslagen, waarop Rudolph zegt: "Ik ga op ons stemmen!" "Geweldig!" antwoordt Harris. "Ben je toevallig in Pennsylvania geregistreerd?" Pennsylvania is een zogenoemde battleground state, wat betekent dat winst voor een presidentskandidaat daar zeer gunstig is voor de kans op de algehele overwinning.

Donald Trump deed onder meer North Carolina aan. Op het podium zei hij dat hij "het geweldig doet bij mannen" en probeerde opnieuw ook vrouwen over te halen om op hem te stemmen. Ook sprak de Republikeinse presidentskandidaat telefonisch met Fox News over een campagnespotje dat opriep om op Harris te stemmen. In het spotje wordt gezegd dat vrouwen niet aan hun man of anderen te hoeven vertellen op wie ze stemmen.

In het televisieprogramma Fox & Friends stelde hij vervolgens het spotje aan de kaak. "Kun je je voorstellen dat een vrouw haar man niet vertelt op wie ze stemt? Heb je zoiets ooit gehoord? Zelfs als je een slechte relatie hebt, vertel je zoiets aan je man. Het is belachelijk. Zo dom."

Vervolgens ging hij in op kritiek die miljonair Mark Cuban had geuit op hem. Cuban stelde dat de president "sterke, intelligente vrouwen vermijdt", maar Trump is het daarmee oneens. "Je weet met hoeveel vrouwen ik te maken heb. Ik kan een hele lijst geven, maar die is te lang. En daarbij opgeteld ben ik ook nog getrouwd met een heel sterke vrouw".

De komende dag

Tot de Amerikaanse verkiezingsdag op 5 november maken we dit dagelijkse verzamelartikel met laatste nieuws. Als er aanleiding is voor meer artikelen over de Amerikaanse verkiezingsstrijd lees je die uiteraard ook op nos.nl. Tot morgen!

Goedemorgen! Vandaag gaan Moldaviërs opnieuw naar de stembus, het is de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. En de Formule 1 is in Brazilië.

Eerst het weer: De dag verloopt droog en zonnig. De dag begint fris. In de loop van de dag wordt het zo'n 13 graden. Daarbij staat maar weinig wind uit het oosten. Ook maandag zonnig, vanaf dinsdag meer wolkenvelden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van files en werkzaamheden. Check hier waar wordt gewerkt aan het spoor en waar storingen zijn.

Wat kan je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Een gewapende groep heeft volgens de Boliviaanse regering drie militaire posten in het westen van het land ingenomen. Daarbij zijn ruim 200 mensen gegijzeld, meldt de regering. De groep zou onder meer wapens en munitie hebben gestolen. Om welke groep het gaat is niet duidelijk. De gijzeling is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van een politiek conflict binnen de socialistische MAS-partij tussen de huidige president Arce en oud-president Evo Morales. Aanhangers van Morales gaan al weken de straat op, omdat zij tegen de gerechtelijke procedures zijn die tegen Morales worden gevoerd.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Bij het kijken naar de volgende video, waar denk je dat deze mascotte vandaan komt?

Dit is Luce, het Italiaanse woord voor licht, en zij is de officiële mascotte van de Rooms-Katholieke Kerk voor het jubeljaar 2025. Begin deze week werd het meisje onthuld door aartsbisschop Rino Fisichella. Met haar gele regenjas, blauwe haar en grote ogen ziet ze eruit als een soort Japans cartoonfiguur. En dat is niet zonder reden: de mascotte moet de kerk dichter bij de jongeren brengen.

Fijne dag nog!

Er hangen donkere wolken boven de Europese industrie. Steeds meer deskundigen slaan alarm over de economische transitie van de Europese Unie. Als teken aan de wand bleken ook de kwartaalcijfers van de grootste autofabrikant van Duitsland - Volkswagen - deze week zorgwekkend.

"Als we niets doen is Europa over vijftig jaar alleen nog maar een openluchtmuseum voor Amerikaanse toeristen", waarschuwde oud-president van de Europese Centrale Bank Mario Draghi onlangs in een rapport over de economische toekomst van de EU.

De meeste landen zijn het erover eens dat er iets moet gebeuren. Maar wat moet Europa doen als het een financiële wereldspeler wil blijven naast China en de Verenigde Staten? Duidelijke doelen stellen en de komende jaren veel geld investeren, zeggen economen desgevraagd.

In Europa wordt daar veel over nagedacht. De EU is nog altijd een wereldspeler, maar dreigt de komende jaren links en rechts ingehaald te worden door opkomende economieën. China heeft al jaren veel geld gestoken in de 'groene' industrie. De laatste tien tot vijftien jaar is het land groot geworden in de productie van zonnepanelen, huis-tuin-en-keukenchips en accu's.

Nu zetten de Chinezen ook grote stappen bij de productie van elektrische auto's en voelen Europese autofabrikanten de hete adem van de concurrenten uit Oost-Azië.

Europa heeft verder steeds meer moeite om de Verenigde Staten bij te benen. Van de vijftig grootste techbedrijven komen er slechts vier uit de EU. De afgelopen decennia zijn er in Amerika meerdere start-ups getransformeerd in grote bedrijven met een beurswaarde van biljoenen.

Iedereen in Europa is het erover eens dat er wat moet gebeuren, maar wat? "Als we als Europeanen geloven dat we grote bedrijven uit de grond kunnen stampen in een paar jaar tijd dan vergissen we ons", zegt Samuele Murtinu, hoogleraar economie aan de Universiteit Utrecht. Het zal veel tijd en geld kosten als de EU wil blijven concurreren met de andere wereldeconomieën.

Moeten de Europese industriebedrijven dan nauwer gaan samenwerken? Dat gebeurde onder andere bij General Motors in de Verenigde Staten, nu een van de grootste autobedrijven ter wereld. Een succesvol Europees voorbeeld is Airbus. Dat begon in de jaren 60 als samenwerking tussen Britse, Franse en Duitse vliegtuigbouwers.

Maar voor dit idee lijkt weinig draagvlak te zijn bij de economen. Het is juist de marktwerking die tot lagere prijzen leidt. "Er was wel een idee om grote Europese bedrijven te laten samengaan, maar dit mocht uiteindelijk niet vanwege monopolievorming", zegt Niclas Poitiers, econoom bij de EU-denktank Breugel. "Het zou een doodsteek zijn voor andere Europese bedrijven die er al zijn."

Schrikken

Waar iedereen het wel over eens lijkt te zijn is dat er de komende tijd veel meer geld gestoken moet worden in de Europese economie. De Verenigde Staten investeren 700 miljard dollar in de verduurzamingstransitie. Volgens schattingen doet China hetzelfde, maar Europa heeft nog geen eenduidig plan.

Ook oud-ECB-topman Draghi dacht aan zo'n bedrag voor de EU. Sommige mensen schrikken daarvan, maar de economen waarschuwen dat als Europa niet bereid is te investeren in de nieuwe economie, de prijs nog hoger kan worden. Als er niet meer naar de lange termijn gekeken wordt, is het op enig moment te laat om de achterstand nog in te halen, zo wordt gevreesd.

Behalve geld lijkt vooral een duidelijk plan dus van belang voor Europa. Hoewel de 27 EU-lidstaten een unie vormen, stemmen ze hun nationale beleid vaak niet op elkaar af. Ook lijken de landen het niet eens te zijn over de doelen.

Want wat is belangrijker: zo snel mogelijk verduurzamen of grote Europese bedrijven overeind houden en daarmee banen behouden? Op dit moment wordt over die keuze heel verschillend gedacht.

Toch is het geen onmogelijke taak. Europa heeft in het verleden voor hetere vuren gestaan. "De sluiting van de kolenmijnen was eigenlijk de laatste grootste transitie", zegt Poitiers. "Enorm veel banen zijn toen verdwenen. Deze groene transitie schat ik kleiner in. Ik verwacht niet dat er zo veel banen op het spel staan."

Op de A2 in het zuiden van Limburg is vanochtend vroeg een ernstig ongeluk gebeurd. Daarbij is iemand om het leven gekomen en zijn zeker acht mensen gewond geraakt, zegt een woordvoerder van de politie.

Zes gewonden zijn naar het ziekenhuis gebracht, twee van hen zijn er slecht aan toe. Twee anderen konden ter plaatse worden behandeld.

In de video hieronder is de schade aan een van de voertuigen te zien:

Bij de aanrijding ter hoogte van Meerssen, rond 05.30 uur, waren vijf voertuigen betrokken. De toedracht is nog onduidelijk. Ook over de identiteit van de betrokkenen is nog niets bekend.

In verband met het onderzoek werd de A2 even ten noorden van Maastricht in noordelijke richting afgesloten. Ook moest het asfalt worden vervangen. De weg bleef daarom tot ver in de middag dicht. Rond 16.15 uur werd de snelweg weer opengesteld.

Een gewapende groep heeft volgens de Boliviaanse regering drie militaire posten in het westen van het land ingenomen. Daarbij zijn ruim 200 mensen gegijzeld, meldt de regering.

De ingenomen posten zijn in de regio Cochabamba. De regering noemt in een verklaring niet om welke groep het gaat en spreekt over "irreguliere groepen". Zij zouden onder meer wapens en munitie hebben gestolen. "De destabiliserende escalatie tegen het democratische systeem duurt voort, ondanks inspanningen en herhaalde oproepen tot dialoog van president Luis Arce Catacora", schrijft de regering in een verklaring. Afgelopen vrijdag werd ook al een militaire post ingenomen.

De gijzeling is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van een politiek conflict binnen de socialistische MAS-partij tussen de huidige president Arce en oud-president Evo Morales. Aanhangers van Morales gaan al weken de straat op omdat zij tegen de gerechtelijke procedures zijn die tegen Morales worden gevoerd.

Kind verwekt

Morales wordt ervan beschuldigd dat hij in 2016 een kind heeft verwekt bij een 15-jarig meisje. Daarom loopt een onderzoek naar hem voor verkrachting. Zijn aanhangers vermoeden dat de aanklacht politiek gemotiveerd is.

Sinds er berichten naar buiten kwamen over een arrestatiebevel houdt Morales zich schuil in het plattelandsgebied Chapare. In de buurt houden loyalistische cocatelers de wacht om zijn arrestatie te voorkomen. Ook dreigden zijn aanhangers eerder al om militaire kazernes over te nemen. Zij eisen dat de onderzoeken naar Morales worden gestopt.

Aanhangers van de oud-president blokkeren ook autowegen waardoor onder meer voedsel en brandstof de belangrijkste steden slecht kan bereiken. Bij een blokkade van een brug in de regio Cochabamba werden 66 mensen opgepakt. Gisteren kregen meer dan twintig van hen te horen dat zij nog minstens vier maanden in preventieve hechtenis moeten zitten. Zij worden verdacht van terrorisme, gewapende opstand en misdaden tegen de staatsveiligheid.

Buitenland

Morales trad in 2019 af na omstreden verkiezingen en vluchtte naar het buitenland. Zijn voormalige bondgenoot Arce won een jaar later de verkiezingen en werd president. De strijd binnen MAS gaat over wie van de twee volgend jaar de partij mag leiden bij de verkiezingen.

Morales zei vorige week dat hij aan een moordaanslag was ontsnapt. Volgens hem wil de huidige regering hem vermoorden.

Hij deelde op Facebook beelden van een wilde achtervolging waarin te zien is hoe hij van auto wisselt.

De Australische regering wil 20 procent van de studieschulden van studenten en oud-studenten kwijtschelden. Dat heeft premier Albanese bekendgemaakt. Het is de bedoeling dat het plan 1 juni in werking treedt, na de federale verkiezingen.

In totaal moet hiermee 16 miljard Australische dollar (omgerekend ongeveer 9,7 miljard euro) worden kwijtgescholden. De gemiddelde universitaire student heeft een schuld van zo'n 27.600 Australische dollar (zo'n 16.700 euro), meldt de regering. Het betekent dat studenten 5520 Australische dollar (3336 euro) minder zouden hoeven terug te betalen. De verminderde terugbetaling geldt ook voor studenten van hogescholen en studenten in het beroepsonderwijs.

"Dit gaat iedereen die een studieschuld heeft helpen, terwijl wij werken aan een betere deal voor iedere student in de komende jaren", zei de premier. Een dag eerder had de premier al een plan aangekondigd waarmee Australiërs in de toekomst hun schuld pas hoeven terug te betalen wanneer zij 67.000 Australische dollar of meer per jaar verdienen. Dat was eerst 54.000 dollar.

"Mijn regering zal ervoor zorgen dat het onderwijssysteem in Australië eerlijker en betaalbaarder wordt voor iedere Australiër", zei Albanese. "En we gaan niet aarzelen om de schade die is veroorzaakt door de vorige coalitieregering ongedaan te maken." Volgens de premier profiteert het hele land ervan als het makkelijker is voor mensen om toegang tot onderwijs te krijgen. "Waar je ook woont of hoeveel je ouders ook verdienen: wij zorgen ervoor dat de deuren naar kansen voor jou openstaan."

Autoriteiten in de Amerikaanse staat Arizona bereiden zich voor op een nieuwe golf aan desinformatie rond de presidentsverkiezingen op 5 november. In 2020 was de staat het epicentrum van complottheorieën, nadat Joe Biden er nipt had gewonnen. Peperdure, geavanceerde technologie moet het wantrouwen van de kiezers nu wegnemen.

Alle wanden van de ontvangstruimte in een gloednieuw stemmentelcentrum in Pinal County zijn van glas. Zo kunnen de inwoners meekijken als de stemmen worden geteld. "Het is hún stembiljet, ze moeten het proces kunnen zien", zegt Dana Lewis.

Ze leidt de verkiezingen in het district en hoopt nieuwe complottheorieën te kunnen voorkomen. Na de vorige verkiezingen ging het verhaal rond dat stembiljetten waren gedumpt in de woestijn, en ze had geen middelen om het gerucht te ontkrachten: "Frustrerend."

Biljetten gevolgd als goudtransport

Nu staan er camera's op stembussen en kan iedereen de live beelden zien op grote beeldschermen. De karretjes waarin stembiljetten worden vervoerd zijn voorzien van een mini-computer. Die legt vast wanneer ze worden opengemaakt, meer dan 1,5 meter worden verplaatst of als ze een virtueel afgebakende zone verlaten.

Voor het vervoer zijn nieuwe vrachtwagens aangeschaft. De snelheid waarmee de stembiljetten zich bewegen en de actuele locatie wordt gemonitord met GPS. Op een computerscherm kunnen de bewegende balletjes worden gevolgd. Zijn ze groen, dan gaat alles volgens plan, kleuren ze rood, dan is er een verdachte afwijking. Zelfs de temperatuur in de dozen wordt gemeten.

Kosten: 30 miljoen euro

Het nieuwe hoofdkwartier van de verkiezingen en alle nieuwe apparatuur kostten bijna 30 miljoen euro. De geavanceerde techniek lijkt meer op zijn plek bij een goudtransport. Lewis: "Daar kun je stembiljetten ook mee vergelijken."

Je kunt geen prijskaartje hangen aan de democratie, vindt ook Bill Gates. De Republikein leidt de verkiezingen in Maricopa County, rond Phoenix. Daar haalde Biden in 2020 nipt de winst binnen, waarna het district het epicentrum werd van complottheorieën.

Volgens woedende aanhangers van Donald Trump waren tienduizenden kiezers al dood en hadden illegale migranten massaal gestemd. Ook claimden ze dat telmachines waren gehackt. Er is nooit enig bewijs gevonden voor die aantijgingen.

Doodsbedreigingen

Gates werd via telefoon, e-mail en sociale media lastiggevallen. Zijn eigen partijgenoten trokken zijn integriteit in twijfel. Hij kreeg bijna dagelijks doodsbedreigingen. "Dat is bijna normaal geworden voor mensen die verkiezingen aansturen", zegt Gates.

"Het is tot daar aan toe dat het andere team je aanvalt, maar dat je eigen partij je moet hebben is heel moeilijk voor mij en mijn collega's". Gates ging in therapie voor posttraumatische stress. Ondanks zijn ervaringen gaat hij nu toch opnieuw de verkiezingen in zijn district coördineren.

Zichtbare kabels

Om alle argwaan in de kiem te smoren is in Pinal County de oranje kabel die naar de uitslagenserver leidt duidelijk zichtbaar, zodat te zien is dat deze niet op internet is aangesloten. Dana Lewis erkent dat de verregaande maatregelen niet alle complotdenkers gerust zullen stellen.

Zo kan de beschikbaarheid van meer videobeelden ook leiden tot misbruik van die beelden, door ze misleidend te monteren of er valse beschuldigingen bij te plaatsen. "Maar dan vinden we wel weer een manier om dat te ontkrachten."

De vraag rijst ook of de overheid dit allemaal moet faciliteren en er niet een basis van vertrouwen moet zijn bij het publiek. "Ik zou dat punt graag bereiken, maar ik denk dat we daar ver voorbij zijn", zegt Lewis.