NOS Nieuws - Algemeen

Een 30-jarige motorrijder uit Oss is zaterdagavond overleden bij een ongeluk op de A2 bij Den Bosch. Enkele honderden meters van de plaats waar het incident plaatsvond heeft de politie een verlaten auto met schade gevonden. Dat wijst er volgens een woordvoerder van de politie op dat dit voertuig mogelijk bij het ongeluk betrokken was.

De politie vermoedt dat de bestuurder er te voet vandoor ging en is op zoek naar deze persoon en eventuele andere inzittenden van de auto. De politie roept getuigen van het ongeluk op zich te melden.

Het is niet bekend wat er precies gebeurd is. Verkeersspecialisten doen onderzoek naar het incident op de snelweg, die daarom deels is afgesloten.

Een inzittende van een auto is zwaargewond geraakt bij een ongeluk op de A27, ter hoogte van Bavel in Noord-Brabant. Tijdens een botsing met meerdere auto's werd de inzittende uit het voertuig geslingerd, waarop deze persoon op de snelweg terechtkwam.

Een van de voertuigen die bij het ongeluk betrokken was heeft volgens de politie het slachtoffer geraakt en is daarna doorgereden. De politie is op zoek naar de auto en roept de bestuurder en getuigen op zich te melden.

Twee andere auto's raakten beschadigd bij het incident. Het slachtoffer is naar het ziekenhuis gebracht.

Het is nog niet bekend hoe het ongeluk precies gebeurd is, de politie doet daar onderzoek naar. De verbindingsweg op de A27 vanuit Breda richting Tilburg is vanwege het onderzoek afgesloten.

China en de Verenigde Staten zijn nader tot elkaar gekomen over de toekomst van TikTok in de VS. Volgens het Witte Huis is onder meer afgesproken dat de data van Amerikaanse gebruikers op een Amerikaanse cloudservice worden opgeslagen.

Ook zou er zijn afgesproken dat zes van de zeven bestuursfuncties van de Amerikaanse tak van TikTok worden bekleed door een Amerikaan. De zevende zetel in het bestuur wordt ingevuld door iemand van ByteDance, het Chinese moederbedrijf van TikTok.

Gisteren belden de presidenten Trump en Xi met elkaar over TikTok, maar daarna kwamen er weinig details naar buiten over wat dat gesprek had opgeleverd. Trump zei dat er vooruitgang was geboekt en dat hij de Chinese president over zes weken persoonlijk gaat ontmoeten.

Verbod wegens veiligheid

Begin vorig jaar kondigde toenmalig president Biden in de VS een verbod op TikTok aan. Er waren grote zorgen over de privacy van de gebruikers van de app en over de nationale veiligheid; China zou via TikTok gevoelige informatie van Amerikaanse gebruikers kunnen verzamelen en Amerikanen kunnen beïnvloeden. In januari dit jaar ging de app tijdelijk op zwart.

Bidens opvolger Trump stelde vervolgens alles in het werk om de app toch in de lucht te houden. De voorwaarde daarvoor was dat TikTok een Amerikaanse eigenaar zou krijgen of een eigenaar die de zorgen over de nationale veiligheid zou wegnemen. Trump verleende dit jaar meerdere keren uitstel voor de verkoop van de Amerikaanse activiteiten.

Algoritme opnieuw getraind

Een functionaris van het Witte Huis zegt tegen persbureau Reuters dat de data van Amerikaanse gebruikers zullen worden opgeslagen in de cloud van het Amerikaanse softwarebedrijf Oracle.

Een nieuw op te richten gezamenlijke onderneming moet verantwoordelijk worden voor de Amerikaanse tak van TikTok. Daarvan zou ByteDance minder dan twintig procent van de aandelen in handen krijgen.

De functionaris meldt verder dat het TikTok-algoritme "beveiligd en opnieuw getraind gaat worden, binnen de VS en buiten de controle van ByteDance".

Er zijn zeker dertig aanhoudingen verricht voor rellen in Den Haag, na een demonstratie op het Malieveld tegen immigratie. Dat is bekendgemaakt op een persconferentie van de Haagse burgemeester, de politiechef en de hoofdofficier van justitie. Op het Malieveld raakten zeker twee politiemensen gewond.

Naar verwachting zullen meer arrestaties volgen. Er is een speciaal politieteam opgezet dat relschoppers gaat opsporen, maakte de plaatsvervangend hoofdofficier van justitie Van Dijk bekend. "Dat zal zich met name richten op verdachten van het geweld tegen politieagenten en journalisten, maar ook op mensen die vernielingen hebben aangericht."

Bekijk in twee minuten hoe het mis ging in Den Haag:

De burgemeester van Den Haag, Jan van Zanen, noemt de rellen "ongekend en Nederland onwaardig". "Groepen hooligans uit het hele land hebben doelbewust de confrontatie opgezocht met de politie", zei hij. "Daarbij hebben ze extreem geweld gebruikt."

Niet voorzien

De anti-immigratiedemonstratie was al enkele weken geleden aangekondigd door een vrouw die zich op sociale media 'Els Rechts' noemt. Volgens politiechef Krukkert waren er van tevoren al aanwijzingen dat er ook mensen "met verkeerde intenties" naar het Malieveld zouden komen. "Maar dat het om zo'n grote groep en zulk heftig geweld zou gaan, hadden wij niet voorzien."

Toen de demonstratie op het Malieveld rond het middaguur van start ging, trok een groep van meer dan duizend mensen naar de naastgelegen snelweg A12. Volgens Krukkert gebruikte die groep "direct fors geweld tegen de politie". Tegen de relschoppers werd eerst een waterkanon en vervolgens traangas ingezet.

Op en rondom het Malieveld botsten relschoppers vervolgens een tijdlang met de politie. Er werd met stenen, glaswerk en paaltjes gegooid, zegt Krukkert. Ook verschillende politieauto's werden in brand gestoken. Zeker twee persfotografen werden geslagen en geschopt. In totaal raakten zes journalisten gewond, van wie vijf fotografen en een televisieverslaggever.

Terwijl de groep relschoppers botste met de Mobiele Eenheid, ging de demonstratie op het Malieveld verder. Na verloop van tijd besloot de Haagse driehoek de demonstratie te beëindigen "omdat de veiligheid van aanwezigen niet gegarandeerd kon worden".

Camerabeelden

Een groep relschoppers trok vervolgens de Haagse binnenstad in. Daar werden vernielingen aangericht, onder meer bij het partijkantoor van D66. Plaatsvervangend officier van justitie Van Dijk zegt dat er veel camerabeelden zijn van de vernielingen aan het kantoor.

Ook probeerden demonstranten het Binnenhof binnen te dringen. Burgemeester Van Zanen spreekt van "een serieuze poging". "Dit wist de politie gelukkig te voorkomen." Op beelden is te zien hoe relschoppers door het hek tussen het Plein en het Binnenhof proberen te breken. De ME beschermde het parlementaire complex met schilden. Daarbij raakten de relschoppers weer slaags met de politie.

Een groot deel van de relschoppers vertrok in de namiddag uit de Haagse binnenstad, maar een klein deel bleef hangen in horecagelegenheden. Rond 19.00 uur greep de politie weer in op het Plein. Daarbij werden zeker vijf mensen gearresteerd. Het lijkt er sterk op dat deze arrestanten eerder op de dag bij het protest aanwezig waren.

'Onbegrijpelijk'

Politieke partijen van links tot rechts hebben het geweld fel veroordeeld. Ook initiatiefneemster Els Rechts zegt het geweld af te keuren. "Wat hier is gebeurd, is niet te begrijpen", schreef ze na afloop op X. Ze zei dat ze het protest "nooit had georganiseerd" als ze had geweten dat het zo uit de hand zou lopen.

Later stelde ze in een livestream op X dat de extreemlinkse Antifa mogelijk een rol heeft gespeeld bij het geweld. Volgens politiechef Krukkert zijn daar geen aanwijzingen voor.

Wel lijkt het erop dat er voetbalhooligans bij het geweld betrokken waren. Meerdere demonstranten hadden vlaggen met daarop de namen van voetbalclubs meegenomen naar het Malieveld.

Veel demonstranten droegen prinsenvlaggen met zich mee. Die oranje-wit-blauwe vlag werd in de Tachtigjarige Oorlog gebruikt door aanhangers van Willem van Oranje en was in de Tweede Wereldoorlog het symbool van de NSB. Nu worden de vlaggen vaak gedragen door rechts-extremisten. Ook droeg een enkeling een kledingstuk met daarop de tekst 'White Power'.

Deze zondag zijn er opnieuw vertragingen en geannuleerde vluchten op Brussels Airport. Gisteren werden verschillende Europese luchthavens getroffen door een cyberaanval op de externe leverancier van het systeem voor het inchecken en boarden van passagiers. Door de aanval konden mensen alleen nog handmatig worden ingecheckt. Dat leidde tot lange rijen en flinke vertragingen.

Brussels Airport heeft alle luchtvaartmaatschappijen gevraagd om vandaag de helft van hun vluchten af te zeggen, om zo "lange rijen en late annuleringen" te voorkomen. Reizigers wordt geadviseerd enkel naar het vliegveld te komen als hun vlucht is bevestigd en als ze op voorhand online hebben kunnen inchecken.

Behalve Brussel hebben ook London Heathrow, Berlin Brandenburg en Dublin Airport last van de cyberaanval, maar het is nog onduidelijk of die vliegvelden ook opnieuw vluchten annuleren.

Schiphol niet getroffen

Schiphol en de grootste Duitse luchthaven in Frankfurt zijn niet getroffen. Een woordvoerder van de Europese Commissie zegt tegen persbureau Reuters dat er geen aanwijzingen zijn voor een "wijdverbreide of ernstige aanval".

Het is nog onduidelijk wie er achter de cyberaanval zit.

De gemeente Den Haag zegt dat hooligans uit diverse delen van het land verantwoordelijk zijn voor het geweld in de stad van vandaag. In de stad liep een anti-immigratie-protest uit de hand. Politieagenten werden belaagd, de A12 werd geblokkeerd en bij het D66-partijkantoor werden ruiten ingegooid.

"Onthutsende en bizarre beelden van schaamteloos geweld", zegt demissionair premier Dick Schoof. "Veel respect voor het optreden van de politie, ME en burgemeester Van Zanen. Alle vertrouwen dat politie en OM alles op alles zetten om de daders op te pakken en te vervolgen. Voor demonstraties is altijd ruimte, voor geweld nooit."

Beelden van de rellen bij het Malieveld:

"Dit maakt me woedend", zegt D66-leider Rob Jetten. Volgens Jetten is er bij het partijkantoor niemand gewond geraakt, maar zit de schrik er goed in: "De schade binnen is enorm. Overal ligt glas, ook op plekken waar normaal gesproken mensen aan het werk zijn." Hij zegt dat er ook is geprobeerd om een brandende container naar binnen te rijden, maar dat mislukte.

Extreme politieke taal

"Ik wil de politie bedanken. Zij hebben in de hele stad kordaat opgetreden." Maar Jetten wijst ook naar de politiek: "Helaas hebben we in Nederland politici die meedoen aan haatspeech. Ook deze week hoorden we Geert Wilders in de Tweede Kamer heel extreme taal uiten. Het is aan alle democratische krachten om hier een duidelijke lijn te trekken."

De demonstratie begon aan het begin van de middag op het Malieveld. Al gauw liep het uit de hand. Zo'n 1500 mensen blokkeerden een tijd lang de A12, die er vlak naast ligt. Daarbij kwam het tot confrontaties tussen demonstranten en de politie. Er werd met flessen en stenen gegooid en een politieauto werd in brand gestoken. Het is nog niet duidelijk hoeveel mensen zijn aangehouden.

NSB-vlaggen

Op sociale media zijn beelden te zien van voetbalsupporters bij het protest. Op een vlag stond bijvoorbeeld de tekst "clubrivaliteit aan de kant, red Nederland".

Ook waren er demonstranten te zien met prinsenvlaggen. Die oranje-wit-blauwe vlag werd in de Tachtigjarige Oorlog gebruikt door aanhangers van Willem van Oranje en was in de Tweede Wereldoorlog het symbool van de NSB. Nu worden de vlaggen vaak gedragen door rechts-extremisten.

Politieke partijen van links tot rechts reageren afkeurend op de gebeurtenissen. PVV-leider Geert Wilders en VVD-leider Dilan Yesilgöz spreken allebei van "tuig" dat hard moet worden aangepakt. Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA noemt het geweld tegen de politie "onacceptabel": "Trumpiaanse toestanden, gevoed door politici die angst en verdeeldheid zaaien."

Forum voor Democratie spreekt via het officiële X-account steun uit aan D66: "We weten hoe invasief en bedreigend dit kan zijn. We hebben ons medeleven overgebracht aan D66." Ook Partij voor de Dieren-leider Esther Ouwehand zegt dat haar "gedachten uitgaan naar de politiemensen, D66 en iedereen in Den Haag die moet vluchten voor dit geweld".

Demissionair minister van Justitie en Veiligheid Foort van Oosten spreekt ook van "onacceptabel geweld tegen de politie": "Handen af van onze agenten! BBB-leider Caroline van der Plas vindt het geweld "compleet krankzinnig". Zij roept ook op tot zware straffen voor de daders.

'D66-vlag blijft wapperen'

Wybren van Haga sprak namens zijn partij BVNL bij het protest op het Malieveld. Hij zegt dat het "pijnlijk is dat een kleine groep de demonstratie heeft gebruikt om te rellen". Op het Malieveld waren ook sympathisanten van Forum voor Democratie. FvD-leider Lidewij de Vos zegt dat ze achter het aanvankelijke doel van het protest staat: "Demonstreren tegen de massale immigratie is legitiem en noodzakelijk. Maar geweld en vernieling is nóóit de oplossing."

Verder roepen Mirjam Bikker (ChristenUnie) en Chris Stoffer (SGP) op tot een verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties.

D66-leider Jetten zegt dat hij ondanks de gebeurtenissen van vandaag "strijdbaar" blijft. Glaszetters hebben inmiddels de ruiten in het partijkantoor vervangen en de D66-vlag verdwijnt wat Jetten betreft niet van de gevel: "Die wappert trots en zal hier blijven.

Rusland maakt zich op voor de eerste moderne editie van Intervision, een evenement dat bedoeld is als alternatief voor het Eurovisie Songfestival. Het idee ontstond in 2023 en in februari van dit jaar gaf president Vladimir Poetin per decreet het groene licht. Wat Moskou betreft moet het een jaarlijkse traditie worden.

De eerste stemmen voor een alternatief songfestival gingen op in 2022, nadat Rusland was uitgesloten van deelname aan Eurovisie vanwege de Russische inval in Oekraïne. Voor de eerste aflevering meldden zich naast Rusland nog 21 andere landen, onder meer landen van BRICS, het samenwerkingsverband met China, Brazilië, India en Zuid-Afrika. Ook voormalige Sovjetrepublieken doen mee en verschillende landen uit Azië, Afrika en Zuid-Amerika.

Volgens de Russische minister Lavrov van Buitenlandse Zaken staat Intervision open voor deelnemers uit alle landen. Vooralsnog zijn de Verenigde Staten het enige westerse land dat heeft besloten tot deelname, maar de Amerikaanse artiest B. Howard zei op het laatste moment af "om onverwachte persoonlijke redenen". Zijn plaats is ingenomen door Vassy, een zangeres met Grieks-Australische wortels die in 2013 verhuisde naar de VS.

Multipolaire wereld

Opmerkelijk genoeg profileerde Vassy zich eerder als pleitbezorger van LHBTI-rechten, maar dat biografische feit is in de Russische media weggemoffeld. Het tonen van LHBTI-symboliek of anderszins uiten van sympathie voor die gemeenschap is riskant in Rusland en kan zelfs leiden tot strafrechtelijke vervolging. Het Russische hooggerechtshof heeft de niet-bestaande 'internationale beweging LHBT' aangemerkt als extremistisch.

Intervision is juist bedoeld om "traditionele waarden" te propageren en moet dus, vanuit de Russische optiek, een tegenwicht bieden aan het Eurovisie Songfestival. Volgens Moskou moet Intervision culturele verscheidenheid laten zien in een 'multipolaire wereld'. De deelnemers zullen grotendeels optreden in hun eigen landstaal.

Een beknopte geschiedenis van het Intervision Songfestival:

Intervision bestaat al veel langer. De roerige geschiedenis gaat terug tot midden jaren 60. Het festival was een antwoord van het Oostblok op het Eurovisie Songfestival, dat landen uit het socialistische kamp weerde. Tsjechoslowakije organiseerde de eerste edities van 1965 tot 1968, het jaar dat de Sovjet-Unie het land binnenviel.

Het volgende hoofdstuk werd geschreven in Polen, dat in 1977 de draad weer oppakte. Het deelnemersveld was niet beperkt tot de Oostbloklanden. In 1980 behaalde de Nederlandse Margriet Markerink in Gdansk de vierde plaats met 'Come Closer'. In de jaren daarna leidde Intervision een kwijnend bestaan en was van een competitie geen sprake meer.

Decadente Westen

Met het Eurovisie Songfestival heeft Rusland altijd een haat-liefdeverhouding gehad. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de teloorgang van het Oostblok zette Eurovisie de deuren open voor een reeks nieuwe landen. Rusland deed voor het eerst mee in 1994, werd sindsdien viermaal tweede en streek eenmaal (in 2008) met de winst. In 2009 vertegenwoordigden De Toppers Nederland in het Olympisch Stadion in Moskou.

In de Russische media werd het evenement vooral de laatste jaren steeds meer neergezet als een toonbeeld van het decadente Westen en de uitsluiting van Rusland in 2022 werd dan ook koel en laconiek ontvangen. Tegelijkertijd was deelname altijd een prestigezaak en de verrichtingen en resultaten van de Russische deelnemers werden op televisie uitgebreid besproken.

Grote reclamecampagne

Van Intervision weten de meeste Russen maar weinig, wat reden is voor een flinke reclamecampagne om het enthousiasme op te krikken. In Moskou zijn bruggen versierd met vlaggen die verwijzen naar de competitie en vlakbij het Kremlin telt een klok de dagen af tot het festival.

Russische media melden intussen dat honderden mensen tegen betaling zijn opgetrommeld voor vooropnamen, zodat men in ieder geval is verzekerd van genoeg beeld van enthousiast dansende massa's. Sommige deelnemers kregen zelfs buitenlandse kleren en vlaggen om te dragen.

De Russische zanger Shaman (Jaroslav Dronov) zal zaterdag naar verwachting hoge ogen gooien bij Intervision en is volgens sommigen de gedoodverfde winnaar. De populaire Shaman (33) verwierf vooral na de Russische inval in Oekraïne bekendheid met opzwepende patriottische nummers die naadloos aansluiten op de officiële retoriek.

Met dit nummer doet Shaman mee aan het festival:

Hoe de winnaar zal worden bepaald, is niet geheel duidelijk. In tegenstelling tot het Eurovisie Songfestival kan het publiek bij Intervision niet meestemmen. Alles wordt binnenskamers besloten door een internationale jury. De hoofdprijs is een geldbedrag van omgerekend ruim 300.000 euro.

Dit keer is het Estland dat om een NAVO-spoedvergadering vraagt, nadat er gisteren Russische vliegtuigen door hun luchtruim vlogen. Dinsdag komen de 32 bondgenoten opnieuw bij elkaar, nog geen twee weken nadat Polen daarom had gevraagd. Dat gebeurde nadat negentien Russische drones het Poolse luchtruim waren binnengedrongen. De aanleiding is hetzelfde: de landen voelen zich bedreigd in hun veiligheid en willen overleg.

NAVO-topman Rutte en zijn Amerikaanse opperbevelhebber prijzen de snelheid, vastberadenheid en eensgezindheid waarmee de alliantie optreedt. Een nieuwe operatie, 'Oosterse schildwacht', werd razendsnel opgetuigd en moet de Russen afschrikken. Maar achter de schermen blijkt hoe broos die eenheid is en zijn er zorgen over de toekomst van het bondgenootschap. "Er is verdeeldheid over hoe we moeten reageren", zeggen betrokkenen die alleen anoniem willen reageren.

Maar ook publiekelijk is zichtbaar dat bondgenoten de Russische dreiging verschillend wegen. De Amerikaanse president Trump zei vorige week dat de Russische drones "een vergissing" konden zijn, de Poolse premier Tusk verbeterde hem op sociale media: "Dat zouden we wel willen, maar dat was niet zo en dat weten we".

Eenheid bedreigd

De Baltische Staten en Polen, die aan Rusland grenzen, voelen het gevaar iedere dag. Voor Spanje en Griekenland lijkt dat ver weg. En dan zijn er nog landen als Hongarije en Slowakije, die leiders hebben met pro-Russische sympathieën. Het doet afbreuk aan het sterkste wapen van de NAVO: politieke eenheid. "Het is precies waar Poetin op uit is", meldt een ingewijde in de discussie tussen de bondgenoten. "Als hij de alliantie politiek uit elkaar weet te spelen, heeft hij zijn doel bereikt, ik houd mijn hart vast."

De meningen zijn al verdeeld, bijvoorbeeld over de vraag of Rusland de drones expres of per ongeluk het NAVO-luchtruim in stuurde. Meteen toen dat gebeurde, meldden bronnen aan de NOS dat iedereen ervan uitging dat zoveel drones geen toeval kon zijn. Topman Rutte noemde het Russische optreden "roekeloos" en kondigde een onderzoek aan. Dat loopt nog, maar betrokkenen betwijfelen of de uitkomst eenduidig zal zijn.

Wat moet het NAVO-antwoord zijn als blijkt dat de Russen het expres deden, wat ze zelf ontkennen? Polen suggereert nu al om Russische drones boven Oekraïne neer te schieten voor die hun luchtruim binnenkomen. Dat is een stap die de grote meerderheid van de bondgenoten veel te ver gaat. Zowel het demissionaire Nederlandse kabinet als de Tweede Kamer vreest escalatie.

Grote bezorgdheid

Meerdere bronnen wijzen erop dat de NAVO-raad van ambassadeurs nog geen schriftelijke verklaring naar buiten heeft gebracht met een sterke veroordeling. Topman Rutte deelde alleen mondeling zijn ongenoegen. "Dat is zeer ongebruikelijk", klinkt het. "Het kan erop wijzen dat de NAVO-landen het er niet over eens zijn wat er in zo'n verklaring moet staan."

"Op deze manier raken we het initiatief kwijt", zegt een kenner van de discussie die vindt dat het bondgenootschap verdergaande stappen moet zetten om Poetin af te schrikken. "Als je zelfs niet op papier kan krijgen dat je je grote zorgen maakt, wat moeten de Russen dan wel niet denken? En als we strakjes iedere week een spoedvergadering op het hoofdkantoor beleggen, is dat ook niet bijzonder meer."

Alle betrokkenen vrezen dat president Poetin zich aangemoedigd voelt om steeds een stapje verder te gaan. "Als lachende derde zal hij altijd net onder de grens van artikel 5 blijven", zeggen ze. Die afspraak in het NAVO-verdrag bepaalt dat de bondgenoten elkaar te hulp schieten als een van hen aangevallen wordt.

Geen vanzelfsprekende Amerikaanse steun

Dat Rusland het NAVO-luchtruim binnengaat, is geen nieuws; al jaren komt het bondgenootschap honderden keren per jaar in actie om de toestellen te onderscheppen. Maar met Donald Trump in het Witte Huis is de situatie duidelijk veranderd. De Europese landen kunnen niet meer zoals vroeger vanzelfsprekend op de VS rekenen.

Topman Rutte moet alle zeilen bijzetten om de Amerikaanse president binnenboord te houden. "De Russen testen Trumps toewijding aan de NAVO en willen weten of hij de andere bondgenoten echt steunt als het erop aankomt", zeggen betrokkenen. Allemaal prijzen ze Ruttes inspanningen. "Dit is waarom hij secretaris-generaal geworden is, hij is in zijn element in dit soort moeilijke situaties."

Ze wijzen erop dat Trump tot nu toe in ieder geval zegt dat hij vierkant achter de NAVO staat. Oekraïne krijgt nog altijd Amerikaanse inlichtingen en wapens uit de VS die door de bondgenoten worden betaald. Toch klinken er ook waarschuwende woorden voor de secretaris-generaal: om de boel bij elkaar te houden, zal hij het nog veel moeilijker krijgen.

De kersverse premier van Frankrijk, Sébastien Lecornu, blijkt jarenlang valse informatie op zijn cv te hebben gezet. Er stond op dat hij een master-diploma rechten had behaald aan de Universiteit van Parijs, maar nu blijkt dat hij alleen het eerste jaar heeft gevolgd en geen diploma heeft.

"De premier heeft een loopje genomen met de waarheid", schrijft de nieuwssite Mediapart die met de onthullingen kwam. "Al zeker sinds 2016 doet de premier alsof hij een officieel diploma heeft."

Sébastien Lecornu werd een kleine twee weken geleden aangesteld als premier. Hij is de opvolger van François Bayrou, die door het parlement naar huis is gestuurd vanwege omstreden bezuinigingsplannen. Lecornu is nog niet toegekomen aan het vormen van een regering. Hij onderhandelt nog met de partijen in het parlement.

Nog geen kabinet

De onthullingen over zijn cv komen daarom op een heel ongelegen moment. Tegenover Mediapart hebben de persvoorlichters van Lecornu erkend dat de premier zijn studie niet heeft afgemaakt: "Hij heeft zijn master 1 afgelegd", wat betekent dat hij maar één van de twee studiejaren heeft voltooid.

Op de officiële website van de Franse regering is het cv van Lecornu aangepast. Sinds kort staat er dat hij 'rechten heeft gestudeerd'. Dat klopt, want de premier studeerde, maar maakte de studie dus niet af.

Tot voor kort stond op diezelfde regeringssite een andere formulering: dat hij over een master-diploma rechten beschikte, wat betekent dat hij zijn tweejarige masteropleiding met succes heeft afgerond.

Van 2022 tot begin deze maand was Lecornu minister van Defensie onder president Macron. Ook toen stond vermeld dat hij een master had. In diverse media werd altijd gemeld dat de premier zijn studie had afgerond met een diploma. "Het lijkt erop alsof Lecornu en zijn medewerkers nooit hebben geprobeerd die informatie te corrigeren", schrijft Mediapart.

Vertrouwen beschaamd

De berichten over het cv van de premier veroorzaken opschudding in Frankrijk. "De premier nam loopje met de waarheid", schrijft ook de krant Libération. "Polemiek over diploma Lecornu", kopt de Franse publieke omroep. In diverse media wordt erop gewezen dat politici in het buitenland regelmatig moeten opstappen als zij liegen over hun carrière.

In Spanje werden kort geleden drie politici gedwongen ontslag te nemen nadat ze hadden gelogen over hun cv. Een rechts Kamerlid, een radicaal-rechtse bestuurder en een linkse prefect moesten opstappen toen uitkwam dat ze fictieve diploma's hadden opgegeven.

De Franse rechtsgeleerde Noé Wagener zegt tegen Mediapart dat het "desastreus" is voor bestuurders om te "manipuleren met informatie over diploma's". "Het beschaamt het vertrouwen dat mensen moeten kunnen hebben in hun politici."

De politie heeft ingegrepen bij een demonstratie bij het EK honkbal in Rotterdam. Een groep betogers blokkeerde daar de hoofdingang uit protest tegen de deelname van Israël.

De demonstratie begon rond 11.45 uur bij het stadion van honkbalclub Neptunus in Rotterdam. Een groep van zo'n dertig tot veertig demonstranten hadden zich bij het stadion verzameld, zag onze verslaggever ter plekke. De demonstranten hadden Palestijnse vlaggen en sommigen hadden een keffiyeh om, een Palestijnse sjaal.

Volgens de regionale omroep Rijnmond werd de ingang geblokkeerd met een sit in. Er werden ook hekken versleept om de ingang te versperren. Supporters die een kaartje hadden voor de wedstrijd konden daardoor het terrein niet op.

Ingang weer vrij

De politie riep de demonstranten op om zich te verplaatsen naar een plek die was aangewezen om te demonstreren. Toen daar geen gehoor aan werd gegeven, greep de politie in. "Sommige demonstranten moesten worden weggedragen, waarna de ingang weer vrij werd gemaakt", zegt een woordvoerder van de Rotterdamse politie.

De demonstratie werd verplaatst naar de plek die de politie heeft aangewezen. Het publiek kon langs het demonstratievak naar binnen. Er is niemand aangehouden.

Israël wint met 8-4

Ondanks de demonstratie speelde Israël vanmiddag de openingswedstrijd van het EK honkbal tegen Frankrijk. Die zou in eerste instantie om 13.00 uur beginnen, maar werd uitgesteld vanwege de regen.

Uiteindelijk begon de wedstrijd om 17.00 uur. Israël won met 8-4. Aan het begin van het duel kwam er een man met een Palestijnse vlag het veld opgerend. Hij werd door medewerkers van het toernooi met enige moeite van het veld verwijderd.

Verder verliep de wedstrijd zonder incidenten. Morgen speelt Israël opnieuw in Rotterdam, tegen Groot-Brittannië. Op maandag speelt de Nederlandse ploeg tegen Israël.

Discussie over deelname Israël

Over de deelname van Israël aan het sportevenement is in de stad al langer discussie. Ook de gemeenteraad debatteerde er recent over. De SP, Bij1 en Denk hadden gepleit voor een verbod.

Volgens burgemeester Schouten is het aan het Internationaal Olympisch Comité (IOC) om hierover een beslissing te nemen. "De weerzinwekkende situatie in Gaza raakt vrijwel iedereen en dat voelt ook deze stad, maar daar ligt formeel de bevoegdheid."

Ook de Europese honkbalbond zegt dat hogere internationale instanties zoals het IOC over een eventuele boycot moeten beslissen, niet de lokale organisatoren.

In het centrum van Den Haag zijn de ruiten ingegooid van het D66-partijkantoor. Dat gebeurde na een uit de hand gelopen anti-immigratie-demonstratie op het Malieveld.

Relschoppers hebben bij het kantoor aan de Lange Houtstraat ruiten vernield en een container in brand gestoken. Een woordvoerder van D66 zegt dat er op dat moment hoogstwaarschijnlijk niemand in het pand was.

Een groep demonstranten is richting het Binnenhof getrokken. Daar houdt de Mobiele Eenheid ze weg bij het parlementscomplex.

Protest op Malieveld

Rond het middaguur verzamelde zich een menigte mensen op het Malieveld om te protesteren tegen het huidige asielbeleid en voor meer woningen. Dat liep al gauw uit de hand. Een groep van ongeveer 1500 mensen blokkeerde de A12. Daarbij kwam het tot confrontaties tussen de politie en demonstranten.

Er werd met stenen en flessen naar de politie gegooid. Ook werd een politieauto in brand gestoken. De politie zette traangas in om de relschoppers uiteen te drijven. De ME gebruikte het waterkanon. Inmiddels is de A12 weer vrijgegeven.

Beelden van de uit de hand gelopen demonstratie:

De organisator van de demonstratie riep vanaf een podium op om niet de snelweg op te gaan en vreedzaam te demonstreren. Het Malieveld was de toegewezen locatie voor de demonstratie. De A12 loopt er pal langs.

De initiatiefnemer van het protest, die zichzelf Els Rechts noemt, pleit voor onder meer minder immigratie.

Actievoerders staken vuurwerk af en zwaaiden met Nederlandse vlaggen en ook met prinsenvlaggen. Deze oranje-wit-blauwe vlag werd in de Tachtigjarige Oorlog gebruikt door aanhangers van Willem van Oranje en was in de Tweede Wereldoorlog het symbool van de NSB. Nu worden de vlaggen vaak gedragen door rechts-extremisten.

Op een podium op het Malieveld werd ook een vlag getoond met daarop een afbeelding van de vermoorde Amerikaanse rechts-radicale influencer Charlie Kirk en politicus Pim Fortuyn.

In Australië zijn grote zorgen over het opduiken van een keverlarf in een doos luiers van een Belgische producent. De kevers zijn niet gevaarlijk voor baby's maar ze kunnen de graanoogst in Australië in gevaar brengen.

De verspreiding van de kever zou een financiële ramp zijn voor Australië. Australië is een zeer grote exporteur van graan naar onder meer China. Bij een mislukte oogst zou het land miljarden aan inkomsten mislopen.

Daarom wordt alles op alles gezet om de luiers terug te vinden waar de kevers mogelijk in zitten. Probleem is dat de broekjes verkocht zijn door supermarkten in het hele land.

Gewassen beschermen

In Australië zijn strenge controles op goederen die de natuur kunnen aantasten. Zo mogen veel levende planten het land niet in, tenzij de importeur daarvoor een vergunning heeft. Ook het importeren of meenemen van voedsel en veel diersoorten is streng verboden.

Het doel is de biodiversiteit te beschermen tegen invasieve exoten die nog niet voorkomen op het continent. Daarom worden ook passagiers gecontroleerd op voedsel in hun bagage. Een uitbraak van een invasieve soort kan grote gevolgen hebben.

Mond-en-klauwzeer

De khaprakever die is ontdekt in de luiers is dol op graan. De soort staat er wereldwijd om bekend dat hij graanvoorraden aantast. Het graan loopt knaagschade op en wordt vervuild door uitwerpselen en dode kevertjes, waardoor het niet meer gebruikt kan worden.

In Nederland wordt het dier niet vaak aangetroffen, schrijft het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen. Deskundigen vergelijken de vondst met een uitbraak van de veeziekte mond-en-klauwzeer in West-Europa.

Ook in 2020 werd de kever al eens aangetroffen in Australië, maar het land wist de soort toen succesvol te bestrijden.

Zoektocht

Ouders hebben het verzoek gekregen de luiers niet weg te gooien, maar de dozen volledig af te sluiten. De overheid komt dan langs om ze op te halen en in quarantaine te plaatsen. De fabriek in de buurt van Sydney die de luiers heeft verspreid, is stilgelegd.

Van de 2000 dozen die de overheid probeert terug te vinden, zijn er inmiddels 1500 terecht. Ook is duidelijk dat de andere 500 dozen niet in landbouwgebied zijn terechtgekomen, wat het gevaar op een uitbraak verkleint.

De vrijheid van godsdienst en geweten staan ernstig onder druk en daar moet voor opgekomen worden. Dat zei SGP-leider Chris Stoffer op een congres van zijn partij in Kesteren.

Volgens Stoffer staan er bij de komende verkiezingen op 29 oktober veel klassieke vrijheden en rechten op het spel die "verbonden zijn met de ontstaansgeschiedenis van ons land". Hij hekelde partijen en mensen die zich 'liberaal' noemen, maar vinden dat religie achter de voordeur moet blijven.

Stoffer meent dat de islam in ons land "ruim baan" krijgt, terwijl de joods-christelijke waarden onder druk staan. "Die wortels worden steeds meer losgelaten", aldus Stoffer.

Zondagsrust

De SGP, een partij die de afgelopen decennia vaak christelijk/liberale coalities steunde, vindt dat het demissionaire kabinet een aantal fundamenteel verkeerde afslagen neemt, als het gaat om Israël, zondagsrust en medische ethiek. Terwijl Nederland juist meer rust nodig heeft, zet het kabinet de zondagsrust "verder op de helling" en dat is de partij een doorn in het oog.

Stoffer riep daarom op tot een herstel van de zondagsrust. "Den Haag wil iedere gemeente verplichten om winkelopenstelling op zondag mogelijk te maken en fietst daarmee dwars door de lokale democratie heen. Urk, Barneveld, Staphorst, Nunspeet kunnen dat zelf wel bepalen!"

Ook pleit de partij als vanouds voor het beschermen van het ongeboren leven. De partij is fel tegenstander van een wetsvoorstel van D66 om het recht op abortus vast te leggen en vraagt zich af waarom het demissionaire kabinet "het radicale en onwerkelijke idee om van abortus een mensenrecht te maken steunt".

Daarnaast heeft de partij weinig begrip voor de toenemende anti-Israël maatregelen. "Terwijl het Joodse volk wereldwijd onder vuur ligt, loopt Nederland binnen de EU voorop om niet Hamas, maar Israël onder druk te zetten."

Gezinnen in 'ratrace'

De partij vindt dat het kabinet-Schoof de grote problemen waaronder de wooncrisis niet goed heeft aangepakt. De partij deelt zichzelf wel een pluim uit voor resultaten die naar eigen zeggen de afgelopen tijd door de SGP zijn bereikt. "We konden de verruiming van de transgenderwet tegenhouden én een kwalijk overblijfsel van kabinet-Rutte IV werd niet doorgezet: de zondagsschoolpolitie", het voorgestelde toezicht op religieus onderwijs.

De partij wil meer steun voor gezinnen, want die zitten in een "ratrace" om alles vol te houden, waardoor ze in onrust en stress belanden. Volgens de partij jaagt de overheid nu mensen de arbeidsmarkt op, met nadelige gevolgen voor de stabiliteit in gezinnen.

Dit voorjaar stemden de leden een voorstel van de Zeeuwse Lilian Jansen weg om het vrouwenstandpunt van de partij aan te passen. Jansen is de eerste vrouw die een zetel voor de gereformeerde partij veroverde, in de afdeling Vlissingen. Daar zit zij sinds 2014 in de gemeenteraad.

Doordat haar voorstel verworpen werd, wordt het vrouwen volgens de partijprincipes nog steeds ontraden zich verkiesbaar te stellen voor politieke functies.

Glooiende groene heuvels, moderne gebouwen, schone straten en nauwelijks criminaliteit. Rwanda wordt ook wel het 'Zwitserland van Afrika' genoemd. En daar, op het gladde asfalt van de hoofdstad Kigali vinden de komende dagen de wereldkampioenschappen wielrennen plaats.

Het is een primeur op het Afrikaanse continent, een bijzondere prestatie van het kleine Centraal-Afrikaanse land. Tegelijkertijd een zeer omstreden keuze, want achter het perfecte plaatje schuilt in Rwanda een grimmige werkelijkheid.

"Het is eigenlijk alsof iemand een net pak aantrekt zonder eerst een douche te nemen", zegt de Rwandese journalist Samuel Baker Byansi. Vanwege veiligheidsrisico's verblijft hij zelf niet meer in Rwanda. "Met kritiek zet je je leven op het spel."

Het begon kort na de genocide in 1994 waarbij 800.000 Tutsi's en gematigde Hutu's werden uitgemoord. Paul Kagame bracht daarna stabiliteit. Maar nu, 31 jaar later, is de inmiddels 67-jarige Kagame nog steeds aan de macht. Hij wint steevast de verkiezingen, vaak met 99 procent van de stemmen.

Rwanda is uitgegroeid tot een schijndemocratie.

Mensenrechtenschendingen, oorlog en grondstoffen

"Activisten, journalisten en oppositie politici worden gearresteerd, verdwijnen of overlijden onder mysterieuze omstandigheden", vertelt Mohamed Keita, Afrika-deskundige van de Human Rights Foundation in New York. "Rwandezen kunnen nooit hun eerlijke mening geven. Ze leven in een politiestaat en worden voortdurend in de gaten gehouden. Ze zullen altijd zeggen dat ze van hun president houden, en dat hun land geweldig is. Maar als je echt goed kijkt, zie je dat dit niet de realiteit is."

En dan is er nog Rwanda's directe betrokkenheid bij de oorlog in het oosten van Democratische Republiek Congo (DRC). Rwanda steunt niet alleen rebellengroep M23, maar laat ook duizenden soldaten meevechten. Kagame ontkent dat stelselmatig.

De vraag of de wereldkampioenschappen wielrennen wel konden doorgaan in Rwanda werd dit voorjaar steeds urgenter. Er waren plannen voor een Europees sanctiepakket tegen Rwanda vanwege de oorlog in Congo. Rwanda verbrak daarop diplomatieke banden met België, een van de initiators van dat pakket.

KNWU: 'Geen belemmeringen'

Wielerbond KNWU liet in april al weten geen belemmeringen te zien om een Nederlandse selectie af te vaardigen. Directeur Maurice Leeser: ''We monitoren de situatie. Wat er momenteel gebeurt in Oost-Congo is afschuwelijk, en we zijn ons volledig bewust van de politieke repressie en het autoritaire regime in Rwanda."

"Maar vergeet ondertussen niet dat er gewoon normaal diplomatiek verkeer is tussen Nederland en Rwanda. Er is een ambassade, er is handel tussen beide landen. Er gaan ook gewoon toeristen naar toe. En in het gebied waar er gefietst wordt is het gewoon veilig. Op het moment dat er iets wijzigt, zullen we opnieuw in overleg gaan met het Buitenlandse Zaken, VWS, NGO's en de UCI."

De KNWU dringt er bij de UCI op aan dat voortaan de mensenrechtensituaties in een land worden meegewogen bij de toekenning van het evenement.

Kagame en zijn regering proberen misstanden te verhullen, zegt Keita, door het organiseren van grote internationale conferenties, het opzetten van toerismecampagnes, en sportevementen. "Daar is Rwanda heel goed in."

'Sportswashing' wordt dit laatste genoemd. Behalve de WK wielrennen heeft het land sponsordeals gesloten met grote voetbalclubs als Arsenal, Paris Saint-Germain en Atlético Madrid, stopt het miljoenen euro's in de NBA en wordt er gelobbyd voor Formule 1-wedstrijden.

"Hij is alleen geïnteresseerd in Formule 1, basketbal, voetbal en fietsen om zijn imago op te poetsen", meent Baker Byansi. "Welke sport maakt niet uit, als het maar dat doel dient. Sport is daar een uitstekend middel voor."

De Rwandese regering zelf zegt dat zo'n groot sportevenement veel geld opbrengt en economische kansen oplevert. "Maar laat hier geen misverstand over bestaan", benadrukt Keita. "Het geld verdwijnt in de zakken van het regime, dit WK gaat de levens van Rwandezen, die in een groot deel van het land in armoede leven, niet verbeteren."

Eigenbelang van het Westen

Waarom doen ze dan toch mee? "Omdat het Westen vooral naar de eigen belangen kijkt", zegt Keita. "Rwanda is op zowel economisch, politiek en diplomatiek vlak van onschatbare waarde."

Keita noemt de stabiliteit van het kleine land naast een groot onrustig buurland als Congo. "Rwanda dient als partnerland op het vlak van veiligheid, en zet onder meer militairen in Mozambique in om een Frans gasproject te beschermen. Daarnaast zijn westerse landen afhankelijk van bepaalde grondstoffen uit de regio." Kobalt en coltan zijn bijvoorbeeld nodig voor batterijen van elektrische voertuigen.

De Europese Unie heeft onlangs een grondstoffenakkoord gesloten met Rwanda - al roept het Europees Parlement nu op om dit op te schorten. En dan is er nog Rwanda's welwillendheid om migranten op te vangen. "Het Westen houdt Rwanda dus graag te vriend, er is simpelweg te veel te verliezen."

Asfalt en kasseien

De renners zijn ondertussen geland op het mooie, uitstekend georganiseerde vliegveld. Ze zijn naar goede hotels gebracht, en van daaruit gaan ze naar de start van de wedstrijden.

"Maar, wat ze niet zien ", benadrukt Byansi Baker, "zijn de arrestaties zonder proces, lokale journalisten die veilig en eerlijk hun werk kunnen doen, al die ontheemde Congolezen in vluchtelingenkampen net over de grens."

"Ze weten het niet, en het maakt ook niet uit. Ze nemen hun prijzengeld mee, en verlaten het land weer."

Bij een grote politiecontrole in Rotterdam zijn vannacht 115 mensen betrapt op rijden onder invloed. Honderd mensen hadden te veel gedronken en vijftien personen werden betrapt op rijden onder invloed van drugs. De politie heeft zeventien rijbewijzen ingenomen.

De actie begon vannacht om 00.30 uur en duurde tot 05.00 uur. De bedoeling was dat iedere automobilist die het centrum van Rotterdam uit reed een blaastest zou doen. Daarom waren ongeveer 250 agenten ingezet die op zeven uitgangswegen rondom het centrum controleerden.

Wie onder invloed was moest in een busje een uitgebreide ademhalingsanalyse doen om vast te stellen of er te veel was gedronken. Daarna werd vastgesteld of iemand een proces-verbaal kreeg, een boete of mocht doorrijden.

Zo ging het er aan toe vannacht:

Het was lang geleden dat de politie zo'n grote alcoholcontrole in Rotterdam uitvoerde. Volgens een woordvoerder van de Verkeerspolitie was de laatste keer in 2009. Omdat er nog heel veel onder invloed wordt gereden vond de politie het noodzakelijk een signaal af te geven. "Het doel is nul mensen onder invloed."

Illegale cobra's

Over het nut van de actie zijn niet alle automobilisten eens. "Ik vind het geweldig", zegt een vrouw die vindt dat het bijdraagt aan de algehele veiligheid op de weg. "We hoeven niet onverantwoord achter het stuur te gaan, toch? Waarom zouden we ons niet blootstellen als we niets te verbergen hebben?"

Een andere automobilist vindt de controle overdreven. "Ik drink sowieso niet om religieuze redenen, dus ik heb er geen last van, maar ik ben nu wel later thuis."

Naast de alcoholcontrole stelde de politie nog enkele overtredingen vast. Een van de gecontroleerde auto's bleek gestolen en in een andere auto van een 18-jarige bestuurder die werd gecontroleerd op de Erasmusbrug lag illegaal vuurwerk op de achterbank. Bij een dronken bestuurder zat een kind op de achterbank.

Opvallend was vannacht dat een bestuurder, die werd gecontroleerd in het Weena, voor de neus van de agenten nog probeerde van plek te wisselen met de bijrijder. De agenten merkten dit op en lieten de bestuurder alsnog blazen. Zijn rijbewijs werd ingenomen.

Remco Andringa, redacteur Politie en Justitie:

"In Nederland wordt ieder jaar zo'n 43.000 mensen betrapt op rijden onder invloed. Het gaat daarbij niet alleen om alcohol, maar ook om drugs. Met speekseltesten is tegenwoordig ook het gebruik van cannabis goed te detecteren. Het aantal van 43.000 komt neer op ongeveer 100 mensen per dag die worden betrapt op rijden onder invloed.

Dat klinkt veel, maar de pakkans is nog altijd minimaal. Ga maar eens na wanneer jij voor het laatst hebt moeten blazen: zulke grote controles zijn er niet vaak, waarbij alle grote wegen vanuit het centrum tegelijk worden gecontroleerd. Terwijl er wel metingen zijn die laten zien dat in uitgaansnachten 1 op de 50 mensen onder invloed van alcohol achter het stuur kruipt. En we weten dat alcohol een belangrijke oorzaak is van ongevallen. Ieder jaar vallen tientallen doden in het verkeer waarbij alcohol een rol heeft gespeeld."

Fysieke en online intimidatie van schrijvers en uitgeverijen. Boekhandels en bibliotheken die uit angst voor geweld kiezen om bepaalde boeken verwijderen. Boeken die worden verboden, zoals in de Verenigde Staten en Hongarije. Inperkingen van literaire vrijheid vormen het schrikbeeld van mensen die vandaag de straat op gaan voor de Lezersmars.

De mars in Utrecht, aftrap van de Week van het Verboden Boek en het International Literature Festival Utrecht, wordt georganiseerd door boekenliefhebbers. "We zien op steeds meer plekken dat het vrije woord onder druk staat", waarschuwt de organisatie.

Ook Eveline Aendekerk, directeur van branchekoepel CPNB, vreest dat ontwikkelingen zoals deze niet beperkt zullen blijven tot andere landen. "Je moet er toch niet aan denken dat er in Nederland boeken niet meer verkocht worden omdat de inhoud iemand niet zint?"

Het boek is volgens haar een belangrijk middel tegen polarisatie en een essentieel onderdeel van de infrastructuur van de democratie. Ze vindt het daarom van belang dat iedereen moet kunnen blijven lezen wat die wil.

Verscheurde pagina's

Medeorganisator David Rozema, adviseur Collecties bij de bibliothekenorganisatie Probiblio, stelt dat het nu al moeilijker wordt voor mensen om te lezen wat zij willen. In Nederland worden dan niet boeken geweerd uit boekhandels en bibliotheken, maar steeds vaker krijgt hij signalen over intimidatie omdat iemand het niet eens is met de inhoud van de collectie.

Zo worden pagina's uit bibliotheekboeken gescheurd omdat mensen het niet eens waren met de inhoud. "Er zijn ouders die bijvoorbeeld niet willen dat hun kind in aanraking komt met boeken waarin een personage met twee ouders van hetzelfde geslacht voorkomt, of die vinden dat boeken met daarin transgender personen niet in de collectie mogen zitten."

Daarmee staat de vrijheid van bibliotheken om de collectie naar eigen inzicht in te vullen onder druk, stelt hij.

Bedreigingen

Onderzoek uit 2024 wees uit dat een op de zeven schrijvers vorig jaar met agressie, bedreiging of intimidatie te maken had. Zo moest schrijfster Lale Gül onderduiken door bedreigingen, na het verschijnen van haar debuutroman waarin ze fel van leer trok tegen haar streng-islamitische opvoeding. Kinderboekenschrijver Pim Lammers trok zich in 2023 terug als schrijver van het Kinderboekenweekgedicht na doodsbedreigingen.

Hij had in 2015 een verhaal geschreven voor volwassenen over seksueel contact tussen een 12-jarige jongen en een voetbaltrainer, gebaseerd op ervaringen van iemand uit zijn omgeving. Onder meer de christelijke organisatie Gezin in Gevaar en model Kim Feenstra deelden stukken uit het verhaal zonder context en riepen op tot een boycot, met bedreigingen tot gevolg.

Schrijver Gijs Wilbrink stelt dat de meeste auteurs die hij kent te maken hebben gehad met (online) intimidatie. Zelf debuteerde hij in 2022 met zijn boek De beesten. Hij kreeg toen ook enkele anonieme e-mails van mensen die vonden dat de dingen die hij schreef "uit een zieke geest moeten komen" en die zeiden dat hij "zich maar beter kon verhangen".

Glijdende schaal

Dit soort intimidatie heeft in de laatste jaren een nieuwe dynamiek gekregen door sociale media. Het komt sinds de coronapandemie vaker voor, zegt Aendekerk. Ze merkt dat ook boekhandels worstelen met hun aanbod en vaker te maken hebben met agressie en intimidatie.

"Een weerbaarheidstraining tegen agressieve klanten maakt tegenwoordig deel uit van cursussen voor boekverkopers", vertelt ze. Een verontrustende ontwikkeling, vindt collectieadviseur Rozema. "Bibliotheken en boekenwinkels in Nederland mogen volgens de wet zelf bepalen wat ze in de collectie opnemen, en dat moeten we zo houden."

Plek voor vrijdenken

De drie zijn het erover eens dat het van essentieel belang is dat de literatuur een vrijplaats moet blijven voor ieders leeswensen. "We moeten zien dat het boek nog steeds een belangrijke plek is om vrij te kunnen denken. Dat moet blijven en moeten we niet voor lief nemen", zegt Wilbrink.

Aendekerk sluit zich hierbij aan. "Het boek is de enige plek waar je in rust verschillende meningen tot je kan nemen, je in de huid kan kruipen van mensen die je veracht. Dat is ontzettend belangrijk om te koesteren. Het is belangrijk om met andere ogen naar de wereld te kijken, zonder dat je er iets van moet vinden", stelt ze.

"Hoe minder we lezen en deze stemmen tot ons krijgen, hoe minder je je vrije wil traint."

De VS gaat 100.000 dollar per jaar vragen voor H-1B-visums waarmee kenniswerkers tot het land worden toegelaten. Tot nu toe was men voor zo'n reisdocument ongeveer 1500 dollar kwijt.

"Stop met mensen hierheen halen die onze banen afpakken", legt handelsminister Lutnick de filosofie achter het besluit uit. "Als je iemand wilt opleiden, neem je maar iemand die net is afgestudeerd aan een van de prachtige universiteiten in ons land."

Bedrijven kunnen een H-1B-visum aanvragen voor werknemers uit het buitenland die over vaardigheden beschikken die ze in de VS niet kunnen vinden. Jaarlijks worden er 85.000 van verdeeld via loting.

Populair in India

Het visum werd in 1990 ingesteld voor kennismigranten die minimaal een bachelordiploma hebben. Vooral bedrijven in de tech-sector maken gebruik van de regeling om topkrachten binnen te halen, maar onderwijs, zorg en ontwikkelaars krijgen op deze manier ook veel buitenlandse werknemers. Grootafnemer is Amazon met zo'n 12.000 visums, Microsoft en Meta zijn elk goed voor zo'n 5000.

Indiase werknemers zijn verreweg de grootste groep H-1B-visumhouders in de VS, ongeveer 70 procent van de aanvragen. China volgt daarna op grote afstand met 11 procent. Voor Nederland gaat het om enkele honderden werknemers.

Opvallend genoeg hebben in het verleden enkele prominente figuren uit de omgeving van Trump gebruikgemaakt van dit visum. Zo kwam techondernemer Elon Musk vanuit zijn geboorteland Zuid-Afrika naar de VS, evenals Trumps vrouw Melania, die in Slovenië werd geboren en naar de VS kwam om als model te werken.

Misbruik

Tegenstanders van het systeem zeggen dat H-1B-visums vaak worden misbruikt voor mensen waar ze niet voor bedoeld zijn. Bovendien zouden gretige werknemers uit het buitenland de Amerikaanse lonen drukken doordat ze voor een lager salaris willen werken.

Analisten vrezen dat Amerikaanse bedrijven hiermee minder aantrekkelijk worden voor buitenlanders en zo hun voorsprong in bepaalde sectoren kunnen kwijtraken. In reactie op het besluit zagen enkele techbedrijven de prijs van hun aandeel al zakken.

Trump zegt dat er vooraf overleg is geweest met de techsector en dat die akkoord is met de nieuwe regeling. "Iedereen is er erg blij mee. Zo houden we de bijzonder productieve mensen in ons land en vaak willen de bedrijven daar best veel geld voor betalen."

'Snel terug naar VS'

De zet leidt tot onrust en onzekerheid onder mensen die nu gebruikmaken van zo'n visum. Bedrijven als Amazon en Microsoft hebben hen geadviseerd voorlopig niet naar het buitenland te reizen. Wie momenteel niet in de VS is wordt geadviseerd voor middernacht vanavond terug te keren.

Het vliegverkeer op meerdere Europese luchthavens is verstoord door een cyberaanval op een externe IT-dienstverlener van de check-in- en boardingsystemen. Onder meer op Brussels Airport kan daardoor alleen nog handmatig worden ingecheckt en geboard, wat leidt tot forse vertragingen.

Ook luchthavens Berlin Brandenburg en Heathrow in Londen zijn getroffen door de cyberaanval. Het Berlijnse vliegveld waarschuwt dat passagiers rekening moeten houden met langere wachttijden. Het vliegveld zegt extra medewerkers in te zetten bij de check-inbalies.

Op Brussels Airport zijn zeker negen vluchten geannuleerd en vijftien vluchten hebben een vertraging van een uur of meer opgelopen.

Schiphol niet getroffen

Het vliegveld adviseert reizigers met een vlucht op zaterdag om eerst bij hun luchtvaartmaatschappij te controleren of de vlucht doorgaat en alleen naar de luchthaven te komen als deze is bevestigd. Passagiers met een bevestigde vlucht wordt geadviseerd ruim op tijd aanwezig te zijn. Brussels Airport verwacht zaterdag in totaal zo'n 35.000 vertrekkende passagiers.

Volgens de Belgische omroep VRT begonnen de technische problemen op vrijdagavond. Het is niet duidelijk wie achter de cyberaanval zit. De getroffen dienstverlener werkt aan een oplossing.

De systeemleverancier wordt op luchthavens door heel Europa gebruikt. Een woordvoerder van Schiphol zegt dat de luchthaven niet is getroffen. Ook de luchthavens Frankfurt en Hamburg meldden aan persbureau DPA niet te zijn getroffen.

Een wereldwijd verdrag om de oceanen te beschermen en schade aan het zeeleven te herstellen, treedt binnenkort in werking. Marokko heeft als zestigste land het verdrag geratificeerd en daarmee zijn er genoeg landen aangesloten om het vanaf januari van kracht te laten worden.

Het verdrag kent een lange geschiedenis. Twintig jaar geleden al werd erover gesproken en pas twee jaar geleden werd er een akkoord bereikt.

De High Seas Treaty (Vollezeeverdrag) maakt de weg vrij om internationale wateren aan te wijzen als beschermde zeegebieden. Het verdrag gaat over meer dan twee derde van de oceaan en bevat volgens VN-secretaris-generaal António Guterres bindende regels voor het beschermen en duurzaam gebruiken van de biodiversiteit in oceanen.

Ondermijnen

Een groot deel van de volle zee valt buiten de jurisdictie van een land. Die internationale wateren beslaan bijna twee derde van de oceanen en bijna de helft van het aardoppervlak, maar zijn door gebrek aan regels kwetsbaar voor bijvoorbeeld overbevissing, klimaatverandering en diepzeemijnbouw.

Dit verdrag moet daar verandering in brengen, maar hoe het zal uitpakken blijft onzeker. Grote landen, zoals de VS, China, Rusland en Japan hebben het verdrag nog niet geratificeerd.

Volgens de IUCN, een internationaal samenwerkingsverband voor natuurbehoud is het van groot belang dat ook die landen zich aansluiten. "Als grote visserijlanden zoals China, Rusland en Japan zich niet aansluiten, zouden ze de beschermde gebieden kunnen ondermijnen."

Mijlpaal

Het verdrag voorziet niet in een internationale handhavingsorganisatie. Het leunt op de individuele landen om actie te ondernemen. Als bijvoorbeeld een schip dat onder Duitse vlag vaart de regels overtreedt, dan is het aan Duitsland om daarop te handhaven.

De volle zee is cruciaal voor het klimaat op aarde, omdat die warmte absorbeert en de helft van de zuurstof op aarde produceert. Volgens de IUCN wordt bijna tien procent van het zeeleven met uitsterven bedreigd.

Greenpeace International noemt het een mijlpaal dat het verdrag volgend jaar in werking treedt. "Het tijdperk van uitbuiting en vernietiging moet eindigen. Onze oceanen kunnen niet wachten, en wij ook niet."

Goedemorgen! SGP houdt vandaag zijn verkiezingscongres in het Gelderse dorp Kesteren. En bezoekers in Parijs kunnen voor het eerst sinds de grote brand in de Notre-Dame in 2019 weer de torens beklimmen.

Eerst het weer: de dag begint zonnig en droog. Vanmiddag trekt een gebied met buiige regen noordoostwaarts over het land, hierbij is onweer mogelijk. Voor de regen uit wordt het 23 graden in het noorden tot 27 graden in Limburg. De zuidwestenwind is zwak tot matig.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Amerikaanse leger heeft opnieuw een aanval uitgevoerd op een schip waarmee volgens de Amerikaanse president Trump drugs werd gesmokkeld. Hij schrijft in een bericht op sociale media dat er bij de aanval drie doden zijn gevallen. Volgens hem was het schip onderweg naar de VS "om Amerikanen te vergiftigen".

De aanval vond ergens ten zuiden van de VS op zee plaats. De president gaf geen nadere details over de locatie.

Het is zeker de derde keer binnen een maand dat de Amerikaanse luchtmacht aanvallen uitvoert op vermeende drugsschepen die volgens de VS uit Venezuela kwamen. President Trump zegt dat deze militaire acties nodig zijn om de drugssmokkel naar de VS tegen te gaan. Hij wil ook de Venezolaanse president Maduro laten arresteren omdat die volgens Trump samenwerkt met drugskartels.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De Algemene Politieke Beschouwingen lopen dit jaar anders dan normaal, met nog maar 6 weken tot de nieuwe verkiezingen. Jorn, Simone en Marleen gaan de wandelgangen in en spreken ministers.

Fijne dag!