NOS Nieuws - Algemeen

Een 30-jarige man uit Amsterdam is in mei dit jaar mishandeld toen hij in een clubshirt van Feyenoord over straat liep in de hoofdstad. De politie heeft daar gisteren beelden van gedeeld. Het slachtoffer liep een gebroken oogkas en hersenbloeding op en zit in een revalidatietraject.

Hoewel woonachtig in Amsterdam, heeft de man een seizoenkaart van de Rotterdamse club. Op 11 mei kwam hij terug in zijn stad na een wedstrijd in De Kuip. Op die dag kon Ajax kampioen worden als ze NEC zouden verslaan én als Feyenoord in Rotterdam zou winnen van PSV.

Supermarkt

Dat liep wat anders - Feyenoord verloor, en Ajax ook. Eenmaal terug in Amsterdam loopt de man met een Feyenoord-shirt de supermarkt in. Als hij de winkel uitloopt, vallen twee mannen hem lastig. "Een van hen spreekt mij aan en gaat compleet over zijn toeren", vertelt de man (die anoniem wil blijven) bij Rijnmond.

"Hij vroeg hoe ik het in mijn hoofd haalde om een Feyenoord-shirt te dragen in Amsterdam en zei dat ik het uit moest doen", zegt de Amsterdammer. Toen hij dat weigerde, begon de man hem te slaan. "Ik kan mij niet meer alles herinneren. Ik werd zo hard op de grond gegooid, dat ik mijn val niet kon opvangen. Ik kwam met mijn oogkas op de stenen terecht."

Op beelden is te zien dat de man een knietje krijgt, op de grond wordt gegooid en nog een trap na krijgt. Een medewerker van de Albert Heijn kan uiteindelijk een einde maken aan de mishandeling.

CT-scan

In het ziekenhuis krijgt de man in eerste instantie te horen dat de verwondingen meevallen, maar hij wordt een dag later teruggebeld door de arts. "Die zei dat er grove fouten zijn gemaakt en dat ze de CT-scan nog eens hadden bekeken. Het bleek dat ik een gebroken oogkas en hersenbloeding had en in het ziekenhuis had moeten blijven."

De dertiger zit inmiddels in een revalidatietraject dat zo'n zes maanden duurt. "In het begin had ik veel hoofdpijn en zag ik wazig. Ook kon ik me moeilijk concentreren en had ik stemmingswisselingen", vertelt hij. "Nu kosten veel dingen nog steeds veel energie en inspanning."

Werken zit er voorlopig niet in voor de man. Ook mentaal is de impact van het incident groot, zegt hij. "Zeker in het begin, toen er geen vooruitgang leek te zijn."

De politie gaat ervan uit dat het Feyenoord-shirt de aanleiding is geweest voor de mishandeling. "Ik woon hier, maar ben toch een enorme Feyenoord-supporter. Je kan er van alles van vinden, maar ik mag dragen wat ik wil", zegt de man. "Eigenlijk is het victim blaming."

De politie is nog op zoek naar de twee mannen die betrokken waren bij het geweld. Tot nu toe is nog niemand aangehouden.

Op zondagmorgen op 15 juni leek de olietanker Front Tyne plotseling te zijn verdwenen. Volgens trackingsgegevens bevond het 333 meter lange schip, varend onder de vlag van de Marshall Islands, zich ineens niet in de Perzische Golf, maar in een akker in Rusland. Een paar uur later dook het weer op - deze keer bij het Iraanse kustplaatsje Bidkhun, om vervolgens heen een weer te 'springen' over de Golf.

Het klinkt als een technisch mankement, maar volgens maritieme experts is er iets anders aan de hand: gps jamming, het opzettelijk verstoren van satellietsignalen. En sinds de recente aanvallen tussen Israël en Iran is het een groeiend probleem geworden.

De risico's werden onderstreept op 17 juni, toen twee tankers op elkaar botsten in de Straat van Hormuz, een cruciale transportroute voor olie. Beide schepen vatten vlam. Een daarvan, de Front Eagle, had eerder onnauwkeurige locatiegegevens uitgezonden - en leek zelfs tijdelijk aan land in Iran te liggen.

Digitale Koude Oorlog

De technologische chaos op zee - en ook in de lucht en op de grond, waar Uber-gebruikers en tv-kijkers in de Golfstaten meldden dat hun gps hen plotseling in Iran plaatste - heeft geopolitieke implicaties. Steeds meer landen vragen af zich hoe afhankelijk ze nog willen zijn van het Amerikaanse gps-systeem.

Iran is een van die landen. Volgens de Iraanse onderminister van Technologie Ehsan Chitsaz werkt zijn regering inmiddels aan een overstap naar BeiDou, China's eigen satellietnavigatiesysteem. "Er zijn momenten waarop interne systemen het gps-signaal verstoren, en dat heeft ons naar alternatieven zoals BeiDou geduwd", zei hij onlangs tegen Iraanse media.

De keuze is niet alleen praktisch maar vooral ook strategische. Iran - vaak doelwit van sancties, cyberaanvallen en moordaanslagen - is op zoek naar digitale autonomie. En Peking biedt daarvoor een groeiend, geopolitiek en aantrekkelijk alternatief.

"Gps is geavanceerd, maar er is een bittere waarheid: de volledige controle ligt in handen van het Amerikaanse ministerie van Defensie", zegt Chitsaz. "Dat betekent dat elke regionale verstoring, opzettelijke onderbreking of kwaliteitsvermindering van de dienst een volledig politieke beslissing kan zijn."

BeiDou-gebruik groeit snel

Het BeiDou systeem is China's tegenhanger van gps, Galileo (EU) en GLONASS (Rusland). Het netwerk van tientallen satellieten - net als gps oorspronkelijk ontwikkeld voor militaire doeleinden - is sinds 2020 wereldwijd operationeel en groeit snel in gebruik. Alleen al in China wordt BeiDou degelijks meer dan een miljard keer geraadpleegd, blijkt uit cijfers van Chinese industrieorganisaties.

Smartphones van merken als Huawei en Xiaomi gebruiken BeiDou standaard. China's toonaangevende navigatie-apps Baidu Maps en Amap meldden dat zij BeiDou gebruiken om gebruikers dagelijks op reizen van in totaal 4 miljard kilometer te begeleiden. En via de Nieuwe Zijderoute (Belt and Road Initiative) breidt het systeem zich inmiddels uit in Zuidoost-Azië, Afrika en het Midden-Oosten.

China-correspondent Laura van Megen:

"Of je het nou (Amerikaanse) "ontkoppeling", (Europese) "strategische autonomie" of simpelweg "onafhankelijkheid" noemt, voor China werd het in midden jaren 90 al duidelijk dat het een eigen satellietnavigatiesysteem moest hebben. Vooral het leger had daar behoefte aan.

Zo raakte tijdens de Derde Taiwancrisis (1995-1996) het Chinese Volksbevrijdingsleger raketten "kwijt" die ze hadden afgevuurd als waarschuwing richting Taiwan. Het Chinese leger maakte toen nog gebruik van het Amerikaanse gps-systeem. China concludeerde dat het Amerikaanse leger het signaal had afgesloten. In de toekomst kon niet meer vertrouwd worden op buitenlandse technologie met zo'n strategische kwetsbaarheid tot gevolg.

Inmiddels zweven er meer dan vijftig BeiDou-satellieten door de ruimte. Zelfs de computerchips worden nationaal geproduceerd. Navigatie in China, civiel of militair, gebeurt met BeiDou."

Tien jaar geleden werden Chinese beweringen over de kwaliteit van het navigatiesysteem met nogal was scepsis ontvangen, zegt Jeroen Groenewegen-Lau van denktank Merics in Berlijn. "Ik wil nu wel geloven dat BeiDou even goed is als gps en misschien wel bepaalde voordelen heeft, zoals het versturen van korte berichten en beter bereik."

Digitale breuklijn

Voor landen als Iran biedt BeiDou niet alleen technische voordelen, maar ook politieke dekking. Waar Amerikaanse technologie gezien wordt als kwetsbaar of zelfs riskant - denk aan zorgen over WhatsApp-spionage of het blokkeren van gps-toegang - biedt China een alternatief waarmee landen hun risico's kunnen spreiden.

"Pakistan en meerdere landen in het Midden-Oosten hebben zich met afspraken over het gebruik van BeiDou bij China aangesloten", zegt Groenewegen-Lau. "Het is voor China belangrijk dat het BeiDou systeem verenigbaar is met andere systemen. Hierdoor hoeven landen niet te kiezen voor de één of de ander in een Koude Oorlog-scenario."

Terwijl de spanningen in de Golf voorlopig zijn afgenomen, blijft het gps-signaal flikkeren - op zee, in de lucht, en op je telefoon. Voor steeds meer landen is dat reden om het kompas voortaan iets oostelijker te richten.

Tata Steel en het kabinet zijn dicht bij een akkoord over de miljarden kostende verduurzaming van de staalfabriek in IJmuiden. In een interview met de NOS zegt bestuursvoorzitter Thachat Viswanath Narendran van het Indiase moederbedrijf dat hij hoopt er voor de verkiezingen uit te kunnen komen met het demissionaire kabinet.

"We komen steeds dichter bij een moment dat we wat kunnen aankondigen. We proberen nu te kijken of we voor de verkiezingen tot een soort van akkoord kunnen komen, dat dan na de verkiezingen geformaliseerd wordt", zegt Narendran. "Het zal uiteindelijk afhangen van de prioriteiten van het kabinet en hoe ze ermee om willen gaan."

In een reactie laat het ministerie van Klimaat en Groene Groei weten "intensief" en "constructief" in gesprek te zijn met Tata Steel. "Onze inzet is erop gericht om zo snel mogelijk tot afspraken te komen."

Groen staal

De staalfabriek onderhandelt al jaren met het kabinet over subsidie voor een zogeheten Groen Staal-plan. Tata Steel heeft miljarden nodig om de noodzakelijke investeringen in verduurzaming terug te kunnen verdienen. Een deel zal van de overheid komen, maar het bedrijf zal ook zelf flink moeten investeren.

Maar de problemen zijn niet alleen van financiële aard. Tata Steel is op dit moment een van de vervuilendste bedrijven van Nederland. De staalfabriek is de grootste CO2-uitstoter van het land. Daarnaast zijn over de gezondheidsrisico's voor omwonenden verschillende alarmerende rapporten verschenen.

Onderdeel van de onderhandelingen is dan ook hoe die gezondheidsrisico's sneller verminderd kunnen worden dan het bedrijf nu doet. Omwonenden zijn nog lang niet allemaal overtuigd, bleek op een recente bijeenkomst. "Ik weet dat de gemeenschap niet tevreden is over hoe snel we verduurzamen", zegt Narendran. "De intentie is er en we proberen zoveel als mogelijk zo snel mogelijk te doen."

Ook wil de overheid garanties van het Indiase moederbedrijf voor investeringen in de toekomst. "Het draait om een fabriek bouwen die schoon, groen en financieel duurzaam is. Je wilt niet veel geld stoppen in een project dat niet gaat werken", zegt Narendran. "Daar schiet niemand wat mee op. Wij beseffen heel goed dat als de overheid met steun komt, dat het om belastinggeld gaat. We moeten zeker weten dat het slaagt."

Van kolen naar waterstof

Op dit moment zijn er nog kolen nodig voor de productie van staal en de bedoeling is dat Tata Steel uiteindelijk gebruik gaat maken van een ander systeem op basis van groene waterstof om zo de uitstoot drastisch terug te schroeven.

De druk op Tata Steel om te verduurzamen is groot. Tata investeert al ruim 300 miljoen euro in maatregelen die de klimaat- en milieuschade moeten beperken. Maar dat neemt niet alle overlast en gezondheidsrisico's weg. Milieuorganisaties voeren regelmatig actie tegen het staalbedrijf. Vandaag nog drongen activisten van Extinction Rebellion het terrein binnen.

Maar er is nog een reden waarom Tata Steel wel heel snel moet verduurzamen. De komende jaren zal het bedrijf steeds meer geld op tafel moeten leggen om de Europese uitstootrechten te kunnen betalen. Het is de vraag of er voldoende geld wordt verdiend om dat over een aantal jaar te kunnen blijven betalen.

Ondertussen kampt het bedrijf met forse kosten door de Amerikaanse invoerheffingen. Sinds maart gold een invoerbelasting van 25 procent op staal en aluminium van buiten de VS. In juni verhoogde president Trump dit naar een heffing van 50 procent. Narendran verwacht dat het Tata Steel IJmuiden jaarlijks zo'n 80 à 100 miljoen euro kan kosten.

Zo'n 10 procent van het staal dat in IJmuiden wordt gemaakt, is bestemd voor de Amerikaanse markt. "Maar dat is hoogwaardig en winstgevend staal voor de autoindustrie. Dus de financiële impact is hoger dan 10 procent. Daarom zien we de VS als een kritieke markt", zegt Narendran.

Tata Steel wordt niet alleen direct getroffen door de heffingen. Ook klanten van Tata Steel voelen de pijn van de Amerikaansen heffingen. De topman is dan ook opgelucht dat er een deal is tussen de VS en de EU. Hij hoopt dat Europese autobouwers door de lagere heffingen minder hard getroffen worden.

Ook hoopt Narendran dat de heffingen op staal in de toekomst weer verlaagd zullen worden. "We hebben de afgelopen maanden gemerkt dat het heel lastig te voorspellen is. We wachten nog even af wat de heffing daadwerkelijk wordt. Wordt het 50, 25 of toch 15 procent?"

In Zweden is IS-terrorist Osama Krayem veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Hij was in 2014 in Syrië betrokken bij het levend verbranden van de Jordaanse piloot Muath al-Kasasbeh.

De piloot was neergehaald door IS-terroristen en werd door gemaskerde mannen in een metalen kooi opgesloten die in brand werd gestoken. Er werd een video van gemaakt die Islamitische Staat gebruikte als propagandamateriaal.

Tijdens een Belgisch onderzoek naar die beelden werd Krayem aan de hand van een litteken op zijn wenkbrauw geïdentificeerd als een van de daders. Hij was degene die de piloot naar de metalen kooi bracht, hem daarin opsloot en vervolgens bewaakte.

De rechter in Stockholm veroordeelde de 32-jarige jihadist voor een ernstige oorlogsmisdaad en terrorisme. Eerder was Krayem al veroordeeld tot een levenslange straf voor zijn aandeel in de terroristische aanslagen in Brussel (2016) en Parijs (2015).

Sadiq Brigade

Osama Krayem groeide op in Malmö en radicaliseerde in zijn late tienerjaren. Hij reisde af naar Syrië waar hij zich bij IS aansloot. Daar steeg hij snel in de rangen en was binnen korte tijd lid van het elitebataljon van de Sadiq Brigade. In 2016 werd hij opgepakt in de Belgische stad Laken.

Krayem kan nog in beroep tegen de uitspraak van de Zweedse rechtbank. Als de rechtszaak is afgerond wordt hij teruggestuurd naar Frankrijk om zijn straf uit te zitten.

Derk Sauer (72) is overleden. Dat heeft Het Parool bekendgemaakt, de krant waarvoor hij 34 jaar een column had. De uitgever en journalist overleed in het bijzijn van zijn familie in hun vakantiehuis in Zeeland.

Sauer raakte begin deze maand gewond aan zijn rug bij een ongeluk met zijn zeilboot. Dat was bij een tocht met zijn vrouw op de Middellandse Zee bij het Griekse eiland Corfu.

"Hij kon niets meer bewegen", zegt vriend en zakenman Boudewijn Poelmann tegen de NOS. "Daar konden ze niet opereren. Toen is hij naar Athene gebracht, maar dat was eigenlijk al te laat, want bij dwarslaesies moet je er binnen twaalf uur bij zijn. En dat heeft bij hen bijna 48 uur geduurd."

The Moscow Times

Sauer is vooral bekend als de oprichter van The Moscow Times, de eerste Engelstalige krant in Rusland. Die verscheen in 1992, kort na de val van de Berlijnse Muur en het einde van de communistische tijd.

"Onder zijn leiding werd de krant een betrouwbare en onafhankelijke bron van nieuws voor miljoenen lezers in binnen- en buitenland en hielp hij tientallen prominente journalisten bij de start van hun loopbaan", schrijft de krant bij het overlijden van Sauer.

Reactie familie

Sauers zoon Pjotr spreekt van een onmetelijk verlies. "Woorden schieten tekort om te beschrijven wat een bijzondere vader en echtgenoot hij was. Hij wijdde zijn leven aan het verdedigen van de onafhankelijke Russische media. Aan het eind van zijn leven vroeg hij om door te gaan met het steunen van de vrije pers."

Sauer werd in 1952 in de Amsterdamse Stalinlaan (later de Vrijheidslaan) geboren in een welgesteld gezin. In de jaren 60 kreeg hij grote belangstelling voor het marxisme. In een interview met de Belgische krant De Morgen noemde hij zich een kind van de Vietnambeweging, de protestbeweging tegen de Amerikaanse steun aan Zuid-Vietnam in de oorlog met het communistische Noord-Vietnam. "Drie jaar lang liep ik elke zaterdag door Amsterdam in optochten tegen de bombardementen op Noord-Vietnam."

Zijn journalistieke loopbaan begon in 1970 bij het partijblad van de Kommunistiese Eenheidsbeweging Nederland (KEN), de voorloper van de SP. In de jaren daarna werkte hij onder meer voor De Groene Amsterdammer, de VPRO-radio en Nieuwe Revu. "Doordat ik in die wereld van revolutionaire organisaties zat, ben ik bijna overal geweest waar maar een guerrilla was: Angola, Mozambique, Zimbabwe, Beiroet, Nicaragua, Chili, Cambodja", zei hij tegen Het Parool. "Ik was eerst revolutionair met een pen en daarna journalist die over revoluties schreef."

Moskou

Na de val van de Muur (1989) vertrok Sauer op verzoek van uitgeverij VNU naar Moskou om een glossy op te zetten. Drie jaar later startte hij daar met Annemarie van Gaal het bedrijf Independent Media, dat Russische edities van Amerikaanse bladen als Playboy en Cosmopolitan uitgaf.

Independent Media bracht ook The Moscow Times uit, in eerst instantie gratis. "Het was mijn eerste echte project in Rusland, het opzetten van een Engelstalig dagblad", zei hij in 2017 tegen Nieuwsuur. "Dat was heel bijzonder in die tijd, Gorbatsjov, Jeltsin waren net aan de macht. Toen wij begonnen, toen kon alles, er was totale persvrijheid hier onder Jeltsin."

Ook toen er voor betaald moest worden, was de krant verliesgevend. De inkomsten uit de uitgave van tijdschriften maakten dat ruimschoots goed. Independent Media was een groot succes. In 2005 verkocht hij het bedrijf voor bijna 150 miljoen euro.

Zwarte lijst

In de jaren daarna veranderde het politieke klimaat in Rusland. Onder het Poetin-regime werd de vrijheid en ook de persvrijheid steeds verder teruggedrongen. Vorig jaar zette de Russische regering The Moscow Times op de zwarte lijst van verboden organisaties.

Journalisten van de krant riskeren sindsdien een gevangenisstraf. Ook is het voor lezers strafbaar geworden om artikelen van de krant online te delen. De krant lag al langer onder vuur. In 2017 verscheen de laatste papieren editie. Sauer begon daarna met een digitale versie.

Na de Russische invasie van Oekraïne in 2022 vluchtte Sauer met een groot deel van de redactie naar het buitenland. Ze waren bang voor vervolging en een verdere toename van de censuur. Sindsdien werkt de redactie vanuit Amsterdam.

Eindeloos nieuwsgierig

Pjotr Sauer, zelf ook journalist, schreef bij het overlijden van zijn vader een speciale column voor de lezers van Het Parool.

"Derk was eindeloos nieuwsgierig en diep verliefd op Rusland. Hij hielp Nederlandse lezers grip te krijgen op een land dat hem zowel fascineerde als uitdaagde, ook al gaf hij toe dat hij Rusland zelf ook nooit helemaal kon doorgronden."

De veiligheid in jeugdgevangenissen komt steeds verder onder druk te staan vanwege langdurige personeelstekorten. Drie inspectiediensten, verantwoordelijk voor het toezicht op de jeugdgevangenissen, roepen demissionair staatssecretaris Struycken op om met spoed te zorgen dat er voldoende vakbekwaam personeel is, dat er voldoende plekken voor de jongeren beschikbaar zijn en dat er een extra jeugdgevangenis bij komt.

De zes jeugdgevangenissen in Nederland kampen al jaren met personeelsgebrek, maar het afgelopen half jaar is dat verder toegenomen door de wet op de schijnzelfstandigheid. Vanwege de strengere regels voor het inhuren van zzp'ers zijn de gevangenissen daarmee gestopt. Tot begin dit jaar was een derde van de pedagogisch medewerkers zzp'er.

'Flinke gaten in de personele bezetting'

In combinatie met "een krappe arbeidsmarkt heeft dit gezorgd voor flinke gaten in de personele bezetting", schrijven de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de Inspectie Justitie en Veiligheid en de onderwijsinspectie in een persbericht.

De inspectiediensten waarschuwen dat het leidt tot "risico's voor de veiligheid van werknemers en jongeren". Ook de behandeling en opvoeding van jongeren die in zo'n inrichting verblijven, komt in het geding door het groeiende gebrek aan medewerkers.

Wat is een jeugdgevangenis?

In een jeugdgevangenis, Justitiële Jeugdinrichting (JJI), zitten jongeren tot 23 jaar die veroordeeld zijn voor een misdaad of die daarvan verdacht worden. Momenteel verblijven er zo'n 480 jongeren in de zes jeugdgevangenissen die Nederland telt.

Niet het straffen staat daar centraal, maar de opvoeding, behandeling en beveiliging van de jongeren. Het idee is dat de jongeren leren van hun straf om te voorkomen dat ze na terugkeer in de samenleving opnieuw in de fout gaan.

De JJI's zijn gevestigd in Lelystad, Sassenheim, Spijkenisse, Breda, Nijmegen en Veenhuizen.

Zo zijn dagprogramma's met scholing en behandeling die moeten leiden tot een veilige terugkeer in de samenleving ingekort vanwege het personeelsgebrek. Daardoor zitten jongeren langer alleen opgesloten op hun kamer en ook kunnen ze hun naasten minder vaak zien.

Daarmee staat het pedagogisch uitgangspunt van het jeugdstrafrecht - het leren van de straf door scholing, opvoeding en behandeling - onder druk, stellen de inspecties. Dat schaadt de rechtspositie en ontwikkeling van de jongeren.

De druk zal de komende jaren alleen nog maar verder toenemen, zeggen ze, omdat verwacht wordt dat jaarlijks 2 procent extra plekken in jeugdgevangenissen nodig zijn door de toename van onder meer jeugddetenties en het aantal jonge verdachten.

Verscherpt toezicht

Jeugdgevangenissen kampen al veel langer met personeelsgebrek. In 2021 kondigde de inspectiediensten aan dat er verscherpt toezicht zou komen op jeugdgevangenissen vanwege de capaciteitsproblemen en personeelstekorten in deze jeugdinrichtingen.

Meerdere mensen zijn vandaag uit zee gered bij Scheveningen en Katwijk. In totaal moesten vijf mensen uit het water gehaald worden, een van hen is gereanimeerd.

Het ging rond 12.50 uur mis bij Katwijk - twee mensen moesten uit het water worden gehaald.

Op ongeveer hetzelfde moment kwamen ook bij het strand van Scheveningen twee mensen in de problemen. Verschillende hulpdiensten kwamen ter plaatse, schrijft Omroep West, onder meer een traumahelikopter. Een iemand werd gereanimeerd en is naar het ziekenhuis gebracht.

Eerder op de dag werd bij de Pier van Scheveningen een drenkeling gered, maar volgens de politie hoefde deze persoon niet gereanimeerd te worden.

Muien

De Reddingsbrigade had al gewaarschuwd voor sterke stromingen en hing gisteren de gele vlag op bij stranden. Het gaat om zogeheten muien, als je daarin terechtkomt is terugzwemmen naar de kust heel moeilijk. Het water stroomt dan met grote kracht door een geul die tussen twee zandbanken ligt richting zee.

Vaak is de eerste reactie om terug te zwemmen naar de kust, maar dat is vrijwel onmogelijk en bovendien gevaarlijk. Het is beter om je mee te laten voeren met de stroming tot deze minder wordt. Daarna kan je parallel aan de kustlijn zwemmen naar een plek waar de stroming weer weg is. Op het eerste gezicht is een mui vanaf de kustlijn niet altijd goed te zien.

Daarom is volgens de Reddingsbrigade "extra voorzichtigheid geboden". De brigade roept op om op te passen met zwemmen.

Gered

Gisteren werden ook al twee zwemmers uit de zee gered, bij Strand Zuid in Den Haag. Zij zijn naar het ziekenhuis gebracht. De zwemmers kwamen rond 18.30 uur in de problemen door de sterke stroming. Hulpdiensten werden ingeschakeld en het lukte om de slachtoffers uit het water te halen.

Ze zijn naar het ziekenhuis gebracht. Het is onbekend hoe het nu met ze gaat.

Het lijkt nergens anders meer over te gaan bij Google en Meta (het bedrijf achter Facebook, Instagram en WhatsApp): kunstmatige intelligentie. De bedrijven investeren miljarden in de ontwikkeling van AI-technologieën, aangedreven door de strijd die de Amerikaanse concurrent OpenAI in gang zette met het uitbrengen van de chatdienst ChatGPT.

Google en Meta zijn de twee grootste internetbedrijven die hun geld verdienen met online advertenties. AI speelt daarin een belangrijke rol, zeggen de bedrijven. De technologie helpt Meta om meer advertenties 'te verkopen op Facebook en Instagram. Bij Google draagt AI bij aan meer zoekopdrachten, en vaker googelen betekent vaker advertenties tonen.

En ze willen meer AI. De recentste belofte komt van Meta-directeur Mark Zuckerberg. Hij wil dat zijn bedrijf 'superintelligentie' ontwikkelt: een AI-programma "dat menselijke intelligentie in alle opzichten overstijgt" - een doel waarvan experts betwijfelen of dat haalbaar is.

Voor concurrent Google ligt de focus op concrete AI-programma's die mensen nu al kunnen gebruiken. Een week geleden klopte het bedrijf zich nog op de borst hierover. "We lopen voorop op het gebied van AI en brengen op ongelooflijk tempo nieuwe producten uit", zei Google-directeur Sundar Pichai.

Meer AI-opties bij Google

Vergeleken met Meta heeft Google in Nederland inderdaad meer AI-functies op de markt gebracht. Een losse app voor Meta's AI-chatdienst is nog niet beschikbaar in Nederland, terwijl Googles AI-app Gemini al een jaar geleden is uitgebracht.

Sommige WhatsApp-gebruikers zien een paarsblauwe cirkel om met Meta AI te chatten, bijvoorbeeld om vragen te stellen of ideeën te geven voor een reis. Dat kan ook in het Nederlands, maar het AI-programma kan daar geen afbeeldingen maken. Op Instagram lukt dat wel, maar Meta AI is ook daar niet voor iedereen beschikbaar.

Met Gemini van Google kunnen mensen wel aan de slag: chatten met het AI-programma, afbeeldingen laten maken en op internet kan zoeken naar informatie. Afgelopen april voegde het bedrijf Gemini Live toe, waarmee je je omgeving kunt filmen en met je stem vragen kunt stellen over dingen die je met de camera ziet, waarop de AI-computer antwoordt.

Nepvideo's die echt lijken

Als je betaalt voor Gemini (bijna 22 euro per maand), krijg je een uitgebreidere AI-dienst. Begin juli voegde Google een programma toe om realistische video's te maken: Veo 3. Misschien wel té realistisch, zeggen deskundigen.

Want naast de leuke en indrukwekkende voorbeelden uit de marketingvideo van Google zoals koeien met een Delftsblauw patroon, wordt de tool ook gebruikt voor bijvoorbeeld anti-immigratiepropaganda. In het Verenigd Koninkrijk gingen video's rond van migranten die aankomen op een strand en zeggen dat de Britse overheid hun geld, een nieuwe telefoon en een gratis huis geeft.

In het Engels, maar de beelden bereiken ook een Nederlands publiek. In een andere video klagen nepimmigranten zogenaamd over hun hotel: geen sportkanaal op tv, te weinig Xbox-controllers. Nepbeelden gemaakt met Veo 3, concludeert het onderzoeksbureau Nieuwscheckers van de Universiteit Leiden.

Strijd om de gebruiker

Veo is razend populair, zegt Google zelf. Sinds mei zijn er meer dan 70 miljoen video's mee gemaakt. En daar gaat het Google en Meta uiteindelijk om: mensen die hun producten gebruiken. De techgiganten investeren flink in deze vorm van AI sinds het Amerikaanse bedrijf OpenAI eind 2022 doorbrak met zijn AI-chatdienst ChatGPT.

OpenAI kwam vorig jaar al met een AI-videomaker. Het programma heet Sora en is sinds december beschikbaar (kosten: 23 euro per maand), enkele maanden voor Google met Veo 3 kwam.

Google heeft er met OpenAI een concurrent gekregen waarmee de twee bedrijven vechten om de internetgebruiker. 'Ik googel het wel even' was lange tijd de enige reactie van de persoon die iets online wil opzoeken. Tegenwoordig is dat ook: 'Ik vraag het wel even aan ChatGPT.'

Een andere reactie op die concurrentie van OpenAI - die sinds eind vorig jaar net als Google op het internet kan zoeken - zijn de AI-overzichten in de Google-zoekmachine. Sinds mei verschijnen bovenaan de Google-zoekresultaten door AI gemaakte antwoorden op vragen, al zijn die niet altijd even feiteljk.

Meta steekt miljarden in AI

Daarnaast steekt Meta miljarden in AI-programma's om de concurrentie bij te blijven. Volgens Amerikaanse media heeft het bedrijf ruim 14 miljard dollar geïnvesteerd in Scale, een bedrijf dat werkt aan de onderliggende data die voor AI-programma's nodig zijn.

De Scale-directeur staat nu aan het hoofd van Meta's AI-afdeling, die op zoek is naar personeel en daar schijnbaar goed voor wil betalen. Volgens de directeur van OpenAI biedt Meta een bonus van 100 miljoen in een poging om getalenteerde OpenAI-medewerkers weg te kapen.

Hij overdrijft, zei een Meta-topman tijdens een interne bijeenkomst waar technieuwssite The Verge over bericht. "En ik weet precies waarom: omdat het ons lukt om talent van OpenAI binnen te halen." Toch erkende een andere topman volgens The Verge tijdens die bijeenkomst dat ChatGPT van OpenAI veel intensiever gebruikt wordt dan Meta AI.

Het hoofd van de AI-afdeling van Google is iets duidelijker in zijn oordeel: "Meta loopt niet voorop nu", zei hij in een interview vorige week. Hij noemt het "logisch" dat Meta AI-talenten bij de concurrentie wil weghalen: "Ze lopen achter en moeten iets doen."

Het aantal mensen met een betalingsachterstand op hun hypotheek is opnieuw gedaald. Volgens de stichting Bureau Krediet Registratie (BKR) is het aantal woningbezitters dat minimaal drie maanden achterloopt met het betalen van de hypotheek gedaald van bijna 35.000 naar ruim 30.000.

Het BKR keek naar de situatie van juni dit jaar ten opzichte van dezelfde maand in 2024.

Het aantal mensen met een betalingsachterstand daalt al sinds 2017. Het BKR zegt dat de daling wijst op een structurele verbetering van het betaalgedrag. Mensen tussen de 41 en 60 jaar hebben het vaakst te maken met achterstanden.

Het BKR merkt op dat het op tijd signaleren van problemen, effectieve hulp en een stabiele woningmarkt bijdragen aan een veerkrachtig systeem.

Ingrijpende gebeurtenissen

Regionaal zijn er volgens het BKR grote verschillen te zien. In de gemeenten Lelystad, Kerkrade en Pekela zijn relatief veel mensen met hypotheekachterstanden, terwijl in Rozendaal, Oostzaan en Bunnik bijna niemand achterloopt met betalen.

Tijdelijke achterstanden ontstaan volgens het BKR door ingrijpende gebeurtenissen als echtscheiding, werkloosheid of ziekte. Een kwart van de mensen weet de achterstanden binnen twee jaar te herstellen, terwijl een derde meer dan tien jaar nodig heeft.

De afname is opvallend in vergelijking met veel andere Europese landen waar juist meer mensen te maken krijgen met een betalingsachterstand.

Hoewel de Westerscheldetunnel sinds eind vorig jaar tolvrij is, neemt het aantal passagiers op de betaalde veerboot tussen Vlissingen en Breskens niet af. Het aantal passagiers op de Westerschelde Ferry is het eerste halfjaar van dit jaar zelfs iets gestegen, vooral door het aantal toeristen dat een overtocht maakt.

"Je hebt natuurlijk een bepaalde doelstelling en je probeert altijd zoveel mogelijk mensen op de ferry te krijgen", zegt Wiljan Vloet van de Westerschelde Ferry bij Omroep Zeeland. "Dus elke stijging is een positief effect."

Jarenlang was het een hot item in Zeeland: automobilisten moesten 5 euro tol betalen om door de Westerscheldetunnel te rijden. Het kon niet anders, zei politiek Den Haag. De in 2003 geopende tunnel was gefinancierd op basis van tolheffing. Tot eind 2032 zouden automobilisten vijf euro per rit moeten neerleggen om de aanleg van de tunnel terug te betalen.

Zeeuwse lobby

Maar vorig jaar bleek dat het toch anders kon. Na een Zeeuwse lobby stelde het kabinet 140 miljoen euro beschikbaar en op 30 december werd de Westerscheldetunnel acht jaar eerder dan gepland tolvrij voor gewone automobilisten. Vrachtauto's betalen nog wel tol.

De verwachting was dat de gratis tunnel een aderlating zou zijn voor de Westerschelde Ferry, waar je als voetganger 5,85 euro en als (brom-)fietser 7,40 euro per overtocht betaalt. Maar uit de cijfers blijkt nu dat de eerste zes maanden van dit jaar 215.000 betalende passagiers de overtocht met de boot hebben gemaakt. Dat zijn er 5000 meer dan in dezelfde periode in 2024.

Naar school of werk

Wie inzoomt op de cijfers, ziet dat het aantal Zeeuwen dat van de veerboot gebruikmaakt om naar school of werk te gaan flink is gedaald. Het ging van 51.000 vorig jaar naar 44.000 in de eerste helft van dit jaar. Maar die afname wordt dus meer dan goedgemaakt door toeristen.

Vloet is niet verbaasd. Hij organiseert verschillende campagnes om de boot onder de aandacht te brengen van toeristen. Komend weekend tijdens de Visserijfeesten in Breskens kunnen passagiers zich bijvoorbeeld laten schminken.

Nu wil de directeur van de Westerschelde Ferry ook de Zeeuwen terugwinnen. Want vooral 's ochtends, als de toeristen nog slapen, is het hem te rustig aan boord. "De boten van 7.18 uur en 8.18 uur uit Breskens hebben elke ochtend dertig tot veertig mensen minder aan boord", zegt hij.

Daarom start de Westerschelde Ferry binnenkort met een nieuwe campagne om de zogenoemde B-tag, waarmee je met korting reist, meer bekendheid te geven onder Zeeuwen.

Nu de druk op Israël groeit om maatregelen te nemen om het lijden in Gaza te stoppen, zijn de ogen gericht op Duitsland. De Duitse regering is tegen Europese sancties, waarmee die praktisch onmogelijk zijn, maar ook binnen Duitsland neemt de druk toe.

Vandaag reist minister van buitenlandse zaken Johann Wadephul naar Israël om met zijn Israëlische collega Gideon Saar, en mogelijk ook met premier Benjamin Netanyahu, te spreken. Morgen bezoekt hij de Westelijke Jordaanoever en praat hij met vertegenwoordigers van de Palestijnse Autoriteit. Het zijn gesprekken die mogelijk bepalen of Duitsland toch overstag gaat, wat een grote breuk met het verleden zou zijn.

Maar veel is onduidelijk, want noch de Duitse bondskanselier Merz, noch minister Wadephul heeft laten weten wat Israël zou moeten doen om Duitsland gerust te stellen. Omgekeerd is niet duidelijk welke middelen de bondskanselier bereid is om in te zetten tegen Israël, of hij bereid is wapenleveringen stop te zetten of in EU-verband afspraken over wetenschappelijke en economische samenwerking op te zeggen.

Op een persconferentie begin deze week, waarin Merz het bezoek van Wadephul aan Israël aankondigde, zei hij dat hij die opties openhoudt. Daarvoor wacht hij de gesprekken van vandaag en morgen af.

Blijvende verantwoordelijkheid

De Duitse regering ziet zichzelf nog altijd als bondgenoot van Israël. Het gevoel van verantwoordelijkheid voor de veiligheid van Israël, die voorkomt uit de Holocaust, is diep verankerd. "Die verantwoordelijkheid is voor mij als Duitse bondskanselier nooit onderhandelbaar", zei toenmalig bondskanselier Angela Merkel in 2008 in de Knesset. De woorden werden door haar opvolgers Scholz en Merz herhaald.

Toch groeit de ontevredenheid over de houding van de Duitse regering, ook onder de Duitsers zelf. Waar kritiek eerder vooral uit zeer linkse hoek kwam, of van groepen met een migratieachtergrond die het Duitse verleden minder met zich meedragen, wordt die nu veel breder gedeeld.

Eind 2023 vond, volgens peilingen van Infratest Dimap, 41 procent van de Duitsers dat het antwoord van het Israëlische leger op het terrorisme van Hamas te ver ging; de afgelopen maand was dat gegroeid tot 63 procent. En deze week meldde peilingsbureau Forsa dat bijna driekwart van de Duitsers vindt dat de regering meer druk op Israël moet uitoefenen om het leed in Gaza te stoppen.

Onder die groeiende druk en door het toenemende leed in Gaza is ook de toon van bondskanselier Merz veranderd. In een interview met de WDR zei hij in mei dat hij niet meer begrijpt wat het Israëlische leger in Gaza doet. "De bevolking zo hard te treffen als de afgelopen dagen steeds meer gebeurde, laat zich niet meer uitleggen als de strijd tegen terrorisme van Hamas."

Coalitiegenoot SPD wil inmiddels de wapenleveringen stoppen en het handelsakkoord opschorten. De christendemocraten willen dat vooralsnog niet. Merz zet liever in op diplomatieke druk achter de schermen, waarvan tot nu toe onduidelijk blijft wat die oplevert.

'Zwijgen heeft niets gebracht'

Ook in diplomatieke kringen groeit de ontevredenheid over de Duitse aanpak. Onlangs schreven dertien oud-ambassadeurs een open brief aan minister Wadephul, waarin ze hem aansporen tot meer actie; een ongebruikelijke zet.

"Diplomatieke druk is een argument dat ik als diplomaat natuurlijk goed begrijp", zegt Martin Kobler, een van de ondertekenaars van de brief, in gesprek met de NOS. "Je moet weten wanneer je spreekt, maar ook wanneer je zwijgt. Maar dat zwijgen heeft niets gebracht." Hij wijst niet alleen op Wadephul, maar ook op zijn voorgangers. "Wat dat betreft vind ik het goed, als de regering ook openlijk druk zet."

Naast ambassadeur in Irak en Egypte, was hij van 1994 tot 1997 de hoogste Duitse vertegenwoordiger in de Palestijnse Gebieden. Moeite om de Duitse verantwoordelijkheid voor Israël uit te leggen, had hij nooit, zegt hij.

"Ik ben nog opgegroeid met de discussie met mijn ouders, die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt en zich voor de Holocaust moesten verantwoorden", vertelt de diplomaat. "In een interview zei de minister van Buitenlandse Zaken onlangs: 'we zijn niet neutraal, we zijn partijdig. We staan aan de kant van Israël'." Een uitspraak waar Kobler achter staat. "Dat betekent alleen niet dat we de verantwoordelijkheid voor het lot van de Palestijnen negeren."

Het gesprek met oud-ambassadeur Martin Kobler:

Het Oekraïense parlement heeft met overweldigende meerderheid een wetsvoorstel over anticorruptie goedgekeurd. Met de wet wordt de onafhankelijkheid hersteld van twee van de belangrijkste anticorruptiewaakhonden van het land. Daarmee is een omstreden besluit van vorige week, dat hun zelfstandigheid beperkte, teruggedraaid.

Het Oekraïense parlement, in Kyiv, keurde het nieuwe voorstel van president Zelensky goed met 331 stemmen voor en negen onthoudingen.

Het Oekraïense parlement stemde vorige week juist in met een wet die regelde dat de twee belangrijke anticorruptie-organisaties onder het Openbaar Ministerie werden geplaatst. Dat leidde tot straatprotesten in het hele land. Het waren de eerste grote demonstraties sinds de grootschalige Russische invasie op 24 februari 2022.

De angst bestond dat de regering zich met corruptieonderzoek kon gaan bemoeien en medestanders zou kunnen beschermen tegen controles. De maatregel van Zelensky leidde vorige week ook tot verontwaardiging bij de Europese Unie en internationale mensenrechtenorganisaties.

Solide fundamenten

Daarna liet Zelensky weten dat hij wilde dat de organisaties onafhankelijk hun werk konden blijven doen. Hij kondigde de nieuwe wet aan, waarvoor het parlement moest terugkeren van reces.

De strijd tegen corruptie is cruciaal voor Oekraïnes aspiraties om toe te treden tot de EU. De EU steunde in 2015 de oprichting van NABOe en SAPO, de belangrijkste anticorruptie-organisaties in het land. "Het moet op deze solide fundamenten voortbouwen en onafhankelijke anticorruptie-organen in stand houden, die de hoeksteen vormen van de Oekraïense rechtsstaat", zei Eurocommissie-voorzitter Von der Leyen zondag nog.

Correspondent Midden- en Oost-Europa Christiaan Paauwe:

"Zelensky heeft duidelijk totaal verkeerd ingeschat wat de aanval op deze twee anti-corruptie-instanties los zou maken in de samenleving. Want voor Oekraïners stond niet alleen de strijd tegen corruptie maar ook de toekomst binnen de EU op het spel.

Mensen zijn gerustgesteld dat er naar ze geluisterd is en trots op het feit dat Oekraïne ondanks ruim 3 jaar oorlog nog steeds een functionerende democratie is. Maar Zelensky's reputatie heeft wel een grote klap opgelopen, zowel bij de bevolking als binnen zijn eigen partij. Parlementsleden stemden mee omdat dit van hun leider gevraagd werd. Maar nog altijd is er veel discussie waarom hij deze wet er per se zo doorheen wilde jagen.

Het argument dat dit was om Russische infiltranten uit deze instanties te verdrijven, werd zelfs binnen zijn eigen partij niet geloofd. Daardoor lijkt het erop dat Zelensky zijn eigen mensen tegen wie een corruptie-onderzoek loopt, wilde beschermen. Partijleden hopen nog altijd meer opheldering te krijgen van hun president."

De politie heeft een 35-jarige man uit de gemeente Noardeast-Fryslân opgepakt. Hij wordt verdacht van betrokkenheid bij de dood van een 33-jarige fietser in het dorp Burdaard, niet ver van Bartlehiem.

De fietser, een man uit Stiens, werd even na middernacht aangetroffen op de Iedyk in Burdaard, na een aanrijding. De automobilist was doorgereden.

Aanvankelijk sprak de politie over "zwaar letsel" van het slachtoffer, maar even later bleek dat hij waarschijnlijk direct na de aanrijding is overleden.

De politie ging op zoek naar de bestuurder van een zwarte pick-uptruck. Iedereen in de omgeving werd via Burgernet opgeroepen om mee te zoeken. Volgens de politie had de auto waarschijnlijk schade aan de rechterkant. Ook zou een van de spiegels en een deel van de bumper missen.

De auto zou zijn weggereden in de richting van Dokkum, aldus de politie.

Enige verdachte

Begin van de middag meldde de politie dat de 35-jarige man is opgepakt. Of dat op basis van tips via Burgernet is gebeurd, is niet bekendgemaakt. De man wordt verdacht van betrokkenheid bij een dodelijke aanrijding.

Hij is volgens de politie de enige verdachte in de zaak. Hij zit vast en wordt verhoord. Ook de zwarte pick-uptruck is gevonden.

Vier deskundigen op het gebied van de woningmarkt hebben een brandbrief gestuurd naar politici waarin ze pleiten voor "een realistisch langetermijnbeleid". Volgens de vier experts is er in Den Haag sprake van 'zigzag-politiek' als het gaat om de aanpak van het woningtekort. Sommige plannen van politieke partijen maken de problemen eerder groter dan kleiner, stellen ze in het AD.

Zo krijgen ze buikpijn van een recent plan van de VVD, zegt een van hen in het NOS Radio 1 Journaal. De partij wil starters helpen met een premie voor de financiering van hun eerste woning. "Dat is voor die starters natuurlijk hartstikke fijn, maar tegelijkertijd gaat het ervoor zorgen dat de woningprijzen alleen maar meer onder druk komen te staan," zegt Desirée Uitzetter, expert gebiedsontwikkeling en toezichthouder van brancheorganisatie NEPROM.

"De prijzen gaan omhoog, de vraag wordt groter en het aanbod kan dat bij lange na niet bijbenen." En ook aan de linkerzijde van het politieke spectrum gaat het volgens Uitzetter mis door te veel regels over de prijzen van woningen en de rol van woningcorporaties.

Focus op langere termijn

"De regels worden nog strakker en strenger. En de corporaties zitten al behoorlijk in het nauw als het gaat om hoeveel woningen zij jaarlijks kunnen opleveren."

Volgens Uitzetter moet zorgvuldiger worden gekeken naar wat er nodig is om jaar in jaar uit te zorgen voor "een structureel hoger niveau van woningproductie". De ambitie is 100.000 nieuwe woningen per jaar, maar de productie blijft daar structureel bij achter. Die moet dus omhoog en dat kan volgens Uitzetter door veel meer op de lange termijn te focussen in plaats van op de vier jaar waar politici meestal mee werken.

Zo heeft de overheid tijdens de crisis tussen 2008 en 2010 flink ingegrepen op de woningmarkt. Daar hebben we nog steeds last van, aldus Uitzetter. "Plannen zijn toen in de ijskast gezet of geschrapt, die we nu weer keihard nodig hebben."

Toen de vraag naar woningen stokte, is het aanbod enorm naar beneden gebracht, terwijl demografen toen ook al voorspelden dat de vraag op de langere termijn weer zou toenemen. "Dus kijk voorbij die vier jaar", adviseert ze politici.

Meer grond kopen

Sinds de crisis koopt de overheid ook geen grond meer op. De deskundigen willen dat de overheid dat wel weer gaat doen. Ze adviseren gemeenten om weer actief grond te gaan opkopen, bijvoorbeeld van boeren, om daar woongebieden op te ontwikkelen.

"Door het huidige demissionaire kabinet is 390 miljoen vrijgemaakt om grond te kopen. Wij zeggen: dat mag wat uitgebreid worden en dichter naar de lokale, gemeentelijke overheden toegebracht worden, zodat zij weer actiever kunnen worden in dat speelveld."

Ook moet het taboe op het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek doorbroken worden, vinden de deskundigen. Ze roepen de politici op om dat fiscale voordeel voor huiseigenaren in vijftien jaar af te bouwen, te beginnen met een regeling voor de duurste woningen. Daarmee kan volgens hen 6 miljard euro worden bespaard.

In Ouwehands Dierenpark in Rhenen is een koala geboren. Het is voor zover bekend de eerste geboorte van het Australische buideldier in Nederland. De dierentuin is de enige die koala's huisvest en spreekt daarom van een unieke gebeurtenis.

De baby is inmiddels zo'n twee maanden oud, maar nu pas is de geboorte vastgesteld. De verzorgers van de koalamoeder hadden al een vermoeden dat ze had gejongd, maar wisten het zeker toen een ronding zichtbaar werd in de buidel.

Een joey, zoals een koalababy wordt genoemd, ziet er in het begin niet zo knuffelig uit als een volwassen exemplaar. Bij de geboorte is het diertje blind en kaal, en klimt het zo snel mogelijk naar de buidel. Daar blijft het de eerste maanden zitten en is het niet zichtbaar.

Dat de koalamoeder een kleintje heeft gekregen is geen vanzelfsprekendheid. Het mannetje en het vrouwtje leven in gescheiden verblijven en moeten op het goede moment bij elkaar worden gezet. Sinds de koala's vorig jaar april aankwamen in de dierentuin zijn meerdere pogingen gedaan om de buideldieren te laten paren.

Bedreigde diersoort

Het publiek zal nog enkele maanden moeten wachten tot de baby-koala te zien is. Aan het eind van het jaar steekt hij of zij waarschijnlijk voor het eerst de kop uit de buidel. Na verloop van tijd klimt'ie dan waarschijnlijk op de rug van de moeder.

De koala is een bedreigde diersoort door de vele bosbranden en overstromingen die hun leefgebied de afgelopen jaren teisterden. Ouwehands Dierenpark is een van de dierentuinen die wereldwijd proberen om de soort in stand te houden.

Er zitten verschillende tegenstrijdigheden in het verhaal van de overheid over de nacht dat Jeffrey Epstein stierf in zijn cel en de bewakingsbeelden die deze maand zijn vrijgegeven. Dat meldt de Amerikaanse nieuwszender CBS News op basis van eigen onderzoek.

Epstein werd in 2019 dood aangetroffen in zijn cel in een gevangenis in Manhattan, nadat hij was aangeklaagd voor sekshandel. Zijn dood werd bestempeld als zelfmoord, een conclusie die inmiddels voer is geworden voor complottheorieën.

CBS bekeek de bewakingsbeelden van de nacht van Epsteins dood en zegt dat er niets is dat de conclusie dat Epstein zelfmoord pleegde, weerlegt. "Maar het roept wel vragen op over de kracht en geloofwaardigheid van het overheidsonderzoek, dat conclusies lijkt te hebben getrokken uit de video die niet direct zichtbaar zijn", aldus de zender.

Zo meldt de zender op basis van beoordelingen van deskundigen dat de video die door het ministerie van Justitie is vrijgegeven, mogelijk niet de originele, ruwe beelden bevat, maar eerder een schermopname. Daar lijkt het sterk op, omdat op een bepaald moment een cursor en een menu op het scherm verschijnen in de video.

Figuur in oranje uniform

Daarnaast klopt een bewering van de FBI niet, zegt CBS. De veiligheidsdienst zegt dat bewakingscamera's in de gevangenis iedereen hebben vastgelegd die in de buurt van Epsteins cel kwam, maar uit analyse van de beelden blijkt volgens CBS dat de trap naar de celvloer vrijwel volledig buiten het zicht van de camera valt. Ook de ingang van de cel zelf zou buiten het zicht van de camera vallen.

Het CBS-onderzoek trekt ook een verklaring van de overheid in twijfel over een oranje gedaante die de avond van Epsteins dood de trap opliep. De inspecteur-generaal heeft vastgesteld dat het om een gevangenisbewaarder ging die bedlinnen of kleding van een gevangene droeg.

Experts op het gebied van forensisch videomateriaal vertelden CBS dat de vorm mogelijk die van een persoon in een oranje gevangenisoverall was. "Op basis van de beperkte video is het waarschijnlijker dat het om een persoon in een [oranje] uniform gaat", stelt een forensisch video-expert aan CBS.

Ontbrekende minuut

Opvallend is volgens CBS ook dat de beelden vlak voor middernacht een minuut vooruit springen en dat de beeldverhouding verandert. Ook dat zou aantonen dat het niet om origineel beeldmateriaal gaat.

Minister van Justitie Pam Bondi zei tijdens een kabinetsvergadering op 8 juli dat de ontbrekende minuut te wijten was aan een nachtelijke reset van het verouderde beveiligingssysteem. CBS meldt nu op basis van een verklaring van een hooggeplaatste overheidsbron dat onder meer de FBI en het kantoor van de inspecteur-generaal over beelden beschikken waar de minuut niet ontbreekt.

Waarom Bondi zei dat de video een reset maakte, is niet duidelijk. Het kantoor van de inspecteur-generaal zegt in een reactie op het onderzoek van CBS de "zorgvuldige beoordeling" te waarderen. "Zoals CBS zelf opmerkt, komt uit het onderzoek niets naar boven dat de conclusies of aanbevelingen van de inspecteur-generaal wijzigt."

Trump

De steenrijke investeerder Jeffrey Epstein zat voor zijn dood vast op verdenking van seksueel misbruik en mensenhandel. Sinds zijn dood geloven veel Amerikanen dat de regering de waarheid achterhoudt over Epstein. Hij hield onder meer seksfeestjes met rijke en beroemde vrienden, onder wie ook machtige politici.

Donald Trump kende Epstein destijds ook en de president ligt momenteel onder een vergrootglas vanwege die contacten.

NOS op 3 maakte een video over waarom de Epstein-zaak Trump achtervolgt:

Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt de drie mannen die vorige week in Utrecht zijn opgepakt van "voorbereidende handelingen voor het plegen van plofkraken". Ze werden aangehouden in verband met een auto vol explosieven in Utrecht.

Twee van de drie mannen zitten nog vast. De derde is deze week vrijgelaten, maar blijft verdachte, meldt RTV Utrecht.

De auto met explosieven werd vorige week dinsdagavond opgemerkt op een parkeerplaats aan de Aziëlaan, aan de zuidkant van Utrecht. Vrijwel meteen besloot de politie uit voorzorg een flat van achttien verdiepingen hoog helemaal te ontruimen. Een tweede flat vlak bij het parkeerterrein werd deels ontruimd.

In totaal werden 240 bewoners uit hun appartement gehaald en ondergebracht in een hotel. Pas na ruim vijf uur mochten zij weer naar huis. Vanwege het politieonderzoek werd ook het tramverkeer tussen Utrecht en Nieuwegein stilgelegd. Uiteindelijk stelde de Explosieven Opruimingsdienst de explosieven veilig.

Dezelfde nacht nog pakte de politie de drie verdachten op, twee mannen van 22 en 24 jaar uit Utrecht en een 25-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats. De 22-jarige man is vrijgelaten.

Een dag na de zware aardbeving in de Stille Oceaan zijn vanmorgen in de buurt van het Russische schiereiland Kamtsjatka opnieuw naschokken gemeten met een kracht van 6,2 tot 6,7.

Hoewel er tot nu toe vrijwel nergens veel schade is gemeld, wordt door sommige landen nog altijd gewaarschuwd voor de gevolgen. Het gevaar van een tsunami is bijna overal geweken, maar in delen van Chili en Nieuw-Zeeland is het nog niet veilig.

Langs een deel van de Nieuw-Zeelandse kust is ook vandaag weer opgeroepen om niet het strand op te gaan en uit het water te blijven. Als gevolg van de beving zijn er geen hoge golven, maar kunnen er de komende uren nog sterke en ongebruikelijke stromingen zijn.

Nieuw-Zeeland ligt op ongeveer 9600 kilometer van het epicentrum van de beving. De golven die daar aan land kwamen waren op de meeste plekken 30 tot 40 centimeter hoger dan normaal. Door een storing in het waarschuwingssysteem kregen inwoners 's nachts onterecht waarschuwingen voor hogere golven. De autoriteiten hebben een onderzoek aangekondigd om te achterhalen wat de oorzaak van de storing is.

Overleden bij evacuatie

In Zuid-Amerika wordt alleen in sommige delen van Chili nog gewaarschuwd voor hogere golven. Mensen wordt geadviseerd om weg te blijven van de kustlijn. Volgens de Chileense minister van Binnenlandse Zaken worden de waarschuwingen in de loop van vandaag ingetrokken. Lokaal zijn langs de kust volgens de minister golven gemeten van 1,1 tot 2,5 meter.

Op Paaseiland, het Chileense eiland op zo'n 3700 kilometer van het vasteland, werd een stijging van de zeespiegel gemeld. Op beelden is te zien hoe een kade van een haventje is overstroomd.

Volgens de autoriteiten in Japan kwam daar één persoon om het leven en raakten tien anderen gewond bij het zoeken naar een schuilplaats. Een vrouw overleed doordat ze van een klif viel toen ze onderweg was naar een evacuatiecentrum.

Net te diep

De aardbeving in de Stille Oceaan was één van de krachtigste ooit gemeten. Dat de schade over het algemeen meevalt, komt volgens geologe Anouk Beniest van de Vrije Universiteit in Amsterdam door de diepte van de beving. "Hoe dieper de aardbeving, hoe kleiner de tsunami. Deze vond waarschijnlijk net te diep plaats om een echt grote tsunami te veroorzaken."

Een aantal mensen slaat alarm over zorgappartementen van een organisatie in Tilburg. Familieleden van bewoners in Woonlandschap de Leyhoeve zeggen dat er als gevolg van personeelstekort en reorganisaties lang niet alle hulp geboden wordt die nodig is.

"Mijn moeder moet soms drie kwartier wachten voordat ze begeleid naar het toilet kan", zegt Monique Ketelaars bij Omroep Brabant. "Ze kan het niet meer zo lang ophouden en plast dan met haar volle verstand in haar broek. Dat is mensonterend."

Beide ouders van Ketelaars wonen in een zorgsuite van de Leyhoeve. Vorige week donderdag werd ze om 22.30 uur gebeld door het zorgpersoneel omdat er niemand was om haar ouders in bed te helpen. "Dan spring ik in de auto om mijn ouders zelf in bed te gaan leggen", vertelt ze.

Ketelaars' verhaal staat niet op zichzelf, stelt de Mantelzorgersraad van de Leyhoeve. De belangengroep voor mantelzorgers zegt dat het de afgelopen tijd "alleen maar slechter is geworden" in de Leyhoeve.

85 zorgsuites

Het imposante gebouw van de Leyhoeve aan de rand van Tilburg bestaat uit 85 zorgsuites voor mensen met een vorm van dementie of lichamelijke problemen. Ook zijn er 200 appartementen voor 55-plussers die zelfstandig wonen, maar wel een beroep kunnen doen op zorg.

Vorig jaar bleek al dat de zorgverlening haperde. Een aantal familieleden stapte toen naar de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Die constateerde in augustus een aantal "tekortkomingen".

Zorgmedewerkers wezen de IGZ niet alleen op het personeelstekort, maar vertelden ook dat door een reorganisatie in de Leyhoeve "hun inzet en deskundigheid onvoldoende was afgestemd op de zorgbehoefte van de aanwezige cliënten". Soms moesten ze daarom een huisartsenpost inschakelen.

Alleen leerlingen

Ook stond in notulen van teamvergaderingen "dat in het weekrooster soms vijf van de zeven dagen alleen leerlingen werkzaam zijn" bij de Leyhoeve. Een medewerker bevestigde dat aan de IGZ.

Een bestuurder van de Leyhoeve laat Omroep Brabant schriftelijk weten dat een aantal verbeterpunten uit het IGZ-rapport "serieus" is opgepakt. Het personeelstekort laat zich niet gemakkelijk oplossen, aldus de bestuurder. "Maar met een andere manier van werken, zoals de vorming van meer kleinere teams en verbetering van de aansturing en het toepassen van functiedifferentiatie hebben we flinke stappen gezet in de goede richting."

Volgens de Mantelzorgersraad is er sinds augustus nauwelijks iets veranderd. "Twee maanden geleden hebben we nog om tafel gezeten met de zorgmanager en de directeur", vertelt de woordvoerder aan de regionale omroep. "We vroegen wat er was verbeterd sinds dat inspectierapport uit 2024. De zorgmanager kende het rapport zelfs niet."

Uren ingekort

De veranderingen die wel zijn doorgevoerd, zijn volgens de raad vooral in het nadeel van medewerkers en cliënten. "De uren van personeelsleden zijn ingekort van diensten van acht naar zes uur. Ze mogen ook geen betaalde overuren meer maken."

"Daarnaast was er op de huiskamer altijd een overlap van 2,5 uur tussen twee medewerkers, zodat er ruimte was om bewoners even mee naar buiten te nemen of een activiteit met ze te doen. Die overlap is teruggebracht naar 15 minuten, waardoor bewoners ook bijna niet meer buiten komen", zegt de woordvoerder.

Het leidde er volgens hem toe dat veel personeelsleden zijn vertrokken uit de Leyhoeve. "Ik wil benadrukken dat dit niet aan de zorgmedewerkers ligt. Zij doen alles wat ze kunnen. Dat er nog mensen overeind blijven, verbaast ons."

De verdachte van de aanslag op de kerstmarkt in Maagdenburg van afgelopen december schrijft vanuit de gevangenis brieven aan zijn slachtoffers. Dat leidt tot angst, woede en verontwaardiging bij de getroffenen, schrijven Duitse media.

De 50-jarige Taleb al-Abdulmohsen reed afgelopen december in op bezoekers van een drukbezochte kerstmarkt in de Duitse stad. Daarbij kwamen zes mensen om het leven, onder wie een 9-jarige jongen. Meer dan 200 mensen raakten gewond.

Abdulmohsen werd gearresteerd op de plek van de aanslag. Hij zit vast op verdenking van moord, poging tot moord en zware mishandeling.

Zeker vijf slachtoffers hebben gemeld dat zij een brief hebben ontvangen. Die had steeds ongeveer dezelfde inhoud. Abdulmohsen zou zijn excuses hebben aangeboden en vertellen over de aanslag vanuit zijn perspectief.

Verwarde tirades

Ook schreef Abdulmohsen, die oorspronkelijk uit Saudi-Arabië komt, "verwarde tirades" vol anti-immigratie en anti-islamitische standpunten, vergelijkbaar met berichten die hij voorafgaand aan de aanslag op sociale media had gedeeld.

De benaderde slachtoffers zijn verontwaardigd en snappen niet dat de verdachte zomaar contact met ze kon opnemen. "We waren geschokt toen we van vakantie thuiskwamen en de brief in onze brievenbus vonden", zegt een man tegen de publieke zender MDR. "Hoe kan een moordenaar de adressen van de overlevenden krijgen? Dat gebeurt echt alleen in Duitsland."

Het Openbaar Ministerie vermoedt dat de verdachte via zijn advocaat achter de adressen van de slachtoffers is gekomen. Die gegevens staan gewoon in het dossier.

In Duitsland geldt dat brieven van verdachten alleen worden tegengehouden als de inhoud strafrechtelijk relevant is. Dat was hier niet het geval. Voortaan zullen de slachtoffers worden gewaarschuwd als Abdulmohsen een brief verstuurt, zegt een woordvoerder van het OM tegen MDR.

Wetswijziging

De nationale coördinator voor slachtoffers, Roland Weber, noemt de brieven angstaanjagend voor de slachtoffers. Hij is ontevreden over de juridische situatie en pleit voor een wetswijziging. De toegang tot adressen bij ernstige geweldsmisdrijven moet worden beperkt, zodat slachtoffers niet opnieuw met de verdachte worden geconfronteerd, vindt Weber.

Mede door de aanslag werd immigratie twee weken voor de Duitse verkiezingen het emotionele kernthema van de campagne. In Maagdenburg werd de radicaal-rechtse AfD met afstand de grootste partij.

Correspondent Duitsland Charlotte Waaijers:

"Dat de verdachte deze brieven aan slachtoffers kon schrijven, leidt in Duitsland tot veel verontwaardiging. Juridisch was het mogelijk, omdat hij nog niet veroordeeld is. Daarom mag justitie zijn vrijheid alleen bij uitzondering verder inperken.

In dit geval staat al wel vast dat het Abdulmohsen was die met zijn auto op de kerstmarkt inreed, ook al loopt de rechtszaak nog. Slachtoffers die een brief hebben ontvangen, zeggen dan ook dat ze het een onveilig idee vinden dat hun adres bij de verdachte bekend is.

Juristen wijzen er daarnaast op dat de brieven ook een poging kunnen zijn om het uiteindelijke oordeel van de rechter te beïnvloeden en dus een lagere straf te krijgen. De roep om de wet aan te passen om slachtoffers beter te beschermen krijgt dus veel bijval."