NOS Nieuws - Algemeen

Criminelen gebruiken voor hun illegale praktijken steeds vaker de wereld van de legale handel. Dat meldt het onderzoeksbureau Politie & Wetenschap van de Politieacademie in een rapport. De onderzoekers keken met name naar de handel in bijvoorbeeld avocado's en de houtindustrie. De producten komen vaak ook in Nederland terecht.

Politie en justitie zien de laatste tijd veel aanwijzingen voor deze criminele verdringing, zoals de ontwikkeling ook wel wordt genoemd. Criminelen dringen langzaam de handelsgebieden binnen en verdienen geld met legale producten, maar op een illegale manier. Dat doen ze onder meer door de wet- en regelgeving te overtreden.

Een voorbeeld is de illegale houtkap in de bossen van het Amazonegebied. De georganiseerde misdaad is daar alom aanwezig, omdat politie amper in het gebied komt en geen grip heeft op het illegaal kappen van bomen. Ook de politiek knijpt vaak een oogje dicht. Zo nam de Braziliaanse milieupolitie in 2020 boomstammen in beslag, maar werden die later weer vrijgegeven door milieuminister Salles. Volgens hem waren de houthandelaren "harde werkers".

Dat illegaal gekapte hout, ruim 130.000 duizend kubieke meter, werd in 2021 geëxporteerd naar de Verenigde Staten en Europa. Volgens Politie & Wetenschap is dat hout, ondanks de keurmerken die we hier hebben, in Nederland terechtgekomen.

Avocadomarkt

Ook op de avocadomarkt in Mexico, Peru, Colombia en Chili zijn veel criminelen actief. Daar wordt flink gebruikgemaakt van het succes van 'het groene goud'; delen van het productieproces worden beïnvloed en overgenomen door criminelen. Illegale praktijken zoals afpersing, diefstal van boeren en het kappen en verbranden van bossen om meer verbouwgrond te realiseren, zijn daar volgens de onderzoekers aan de orde van de dag.

Nederland maakt veelvuldig gebruik van de avocado-export van de bewuste landen. In 2021 werd voor 1,1 miljard euro aan avocado's geïmporteerd.

Veel kwetsbaarder

Markten waarin veel geld omgaat en met een goed imago, zijn het meest kwetsbaar. Het is daarom volgens Politie & Wetenschap logisch dat criminelen hier een graantje van willen meepikken. Als het aan bedrijven ligt, dan wordt er hard opgetreden, zegt onderzoeker Tim Boekhout van Solinge hierover.

"Bedrijven doen wat zij doen en dat is omzet maken. Hoewel zij steeds vaker bescherming van milieu en mensenrechten nastreven en de nadruk leggen op ketenverantwoordelijkheid, is overheidsoptreden volgens hen gewenst: meer handhaving en hard law."

Slechts een half procent van de mensen die vorig jaar een nieuw huurcontract tekenden in de vrije sector, heeft de hoogte van hun huurprijs laten beoordelen. Degenen die dat deden en gelijk kregen, zagen hun maandhuur met gemiddeld 433 euro dalen. Dat blijkt uit onderzoek van het KRO-NCRV-programma Pointer op basis van gegevens van de Huurcommissie en de Woonbond. Een woordvoerder van de Huurcommissie bevestigt het nieuws.

Afgelopen jaar lieten 469 nieuwe huurders in de vrije sector hun huurprijs toetsen, terwijl er volgens schattingen jaarlijks zeker 100.000 huurders in deze sector een nieuw contract tekenen. Uiteindelijk kregen 313 huurders gelijk en kregen ze een huurverlaging van gemiddeld 433 euro per maand.

Niet op de hoogte

Mensen kunnen binnen de eerste zes maanden na ingang van hun huurcontract de hoogte van de huurprijs laten toetsen bij de Huurcommissie, een landelijk orgaan voor huurgeschillen. Als de commissie vindt dat de huur eigenlijk onder de grens voor sociale huur moet zijn, dan kan de huurprijs omlaag worden bijgesteld. Dit zou vooral bij kleinere woningen voorkomen, die soms flink te duur zijn.

In 2024 is de maximale huur bij nieuwe verhuur van een sociale huurwoning vastgesteld op 879,66 euro . Dat heet de huurliberalisatiegrens, daarboven gaat het om vrije sector en particuliere verhuur.

Na zes maanden verliest men de mogelijkheid om de huurprijs door de Huurcommissie te laten toetsen en moeten huurders de overeengekomen prijs betalen. Klachten kunnen dan alleen nog bij de kantonrechter worden behandeld.

Volgens het onderzoek van Pointer weet een groot deel van de huurders niet van deze mogelijkheid af. Ook zeggen mensen dat ze uit angst voor een conflict met de verhuurder terughoudend zijn in tijden van woningschaarste.

Wet betaalbare huur

Naast de individuele mogelijkheid tot het toetsen van huurprijzen, ligt er een wetsvoorstel om huurprijzen betaalbaar te houden. De wet betaalbare huur is geïnitieerd door demissionair minister De Jonge en moet huurders beschermen tegen onredelijk hoge huurprijzen door onder meer het puntensysteem uit te breiden.

Hierdoor krijgen meer woningen een maximale huurprijs, inclusief die in de vrije sector, tot een huur van ongeveer 1100 euro. De Kamer debatteert deze maand over de invoering van de wet.

Een op de drie mensen tussen de 25 en 30 jaar die nog bij hun ouders wonen, schaamt zich voor zijn woonsituatie. Dat concluderen onderzoekers van de Rabobank. Onbetaalbare huren en woningen zijn een belangrijke reden om bij 'pa en ma' te blijven. Gemak en gezelligheid spelen een kleinere rol.

Ook blijkt dat hoe meer iemand verdient, hoe groter de drang is om te verhuizen. Slechts 15 procent van alle ondervraagde jongeren wil niet binnen twee jaar weg.

Uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek bleek al dat steeds meer jongvolwassenen thuis blijven wonen. De afgelopen twintig jaar nam het percentage thuiswoners onder 25- tot 30-jarigen toe van 13 naar 18. Ook mensen tot 24 jaar wonen vaker dan voorheen nog thuis.

Ook op andere vlakken later zelfstandig

In een enquête heeft Rabobank nu gevraagd of jongvolwassenen zich schamen voor hoe ze wonen. Als je afwijkt van de norm kan dat samengaan met gevoelens van schaamte. Op een bepaalde leeftijd uit huis gaan, kan zo'n sociale norm zijn: vanaf 24 jaar woont meer dan de helft van de Nederlanders niet meer thuis.

Het is volgens de Rabo-onderzoekers inderdaad zo dat woonschaamte onder thuiswonenden samenhangt met leeftijd. Zo geeft een op de drie thuiswonenden tussen 25 en 30 jaar aan dat zij het gevoel hebben dat anderen op hen neerkijken door de woonsituatie, dat zij het gevoel hebben te hebben gefaald als ze nadenken over hun woonsituatie of dat zij zich schamen voor hun woonsituatie. Oudere thuiswonenden scoren hoger op woonschaamte dan mensen onder de 24 die nog thuis wonen.

Rabo-econoom Nic Vrieselaar trekt de conclusie dat het later uit huis gaan gevolgen heeft voor het welzijn van jongvolwassenen. "De opnieuw sterk gestegen huur- en huizenprijzen en inzakkende woningbouw schetsen een weinig hoopvol beeld. Er zijn studies die laten zien dat als je later uit huis gaat, dat je ook op andere vlakken later zelfstandig wordt. Denk aan financiële zelfstandigheid, maar ook dat het moeilijker gaat om relaties te vormen", stelt Vrieselaar.

Bij ouders wonen kent niet alleen nadelen. Zo zijn er volgens de onderzoeker ook financiële voordelen aan nog wat langer thuis wonen; zoals zo veel mogelijk geld sparen.

Niet alleen door de wooncrisis

De wooncrisis speelt hoe dan ook een grote rol. Zo'n 60 procent van de ondervraagden zegt dat het niet kunnen betalen van een woning een belangrijke reden is om bij de ouders of verzorgers te blijven wonen. Ook het niet kunnen vinden van een geschikte woning is een belangrijke factor.

Naast de wooncrisis kan ook het studiestelsel een rol spelen. Door het wegvallen van de basisbeurs tussen 2015 en 2023, had een deel van de jongvolwassenen mogelijk minder budget om op kamers te gaan dan eerdere generaties. Zij moesten vaak geld lenen om te kunnen studeren, waardoor ze minder geld kunnen lenen voor een koopwoning. Maar onder niet-studenten spelen de onbetaalbaarheid en onvindbaarheid van woningen minstens zo'n grote rol als onder studenten.

Ook de sociale en praktische kant van thuis wonen - gezelligheid en gemak - speelt een rol. Gezelligheid wordt door 36 procent van de ondervraagden genoemd als belangrijk, gemak door 45 procent.

Het dodental in Taiwan na de aardbeving van gisteren is opgelopen tot 10. Ook het aantal gewonden is gestegen, tot boven de duizend. Reddingswerkers zijn nog op zoek naar tientallen mensen die worden vermist. Ook zitten er nog ongeveer honderd mensen vast in beschadigde gebouwen.

Taiwan werd gisteren getroffen door een beving met een kracht van 7,2. Het was de zwaarste aardbeving op het eiland in 25 jaar.

De afgelopen dag waren er zo'n veertig tamelijk grote naschokken in de regio, waarvan de zwaarste een kracht van 6,4 had. De autoriteiten waarschuwen dat de dreiging van naschokken tot het einde van de week zal duren.

In de oostelijke stad Hualien, vlak bij het epicentrum, moeten meerdere mensen in tenten slapen. Volgens de autoriteiten zijn zeker honderd gebouwen zodanig beschadigd dat bewoners niet terug kunnen en dat de gebouwen gesloopt moeten worden.

Mensen gered

Het is de hulpdiensten wel gelukt om zes mijnwerkers te bevrijden. Ook bij een nabijgelegen natuurpark zijn elf toeristen gered die na de beving het park niet meer konden verlaten.

Er is inmiddels ook contact met vijftig hotelmedewerkers die vast kwamen te zitten op weg naar hun werk, in een hotel in een natuurpark. Het is drie van hen gelukt om een ander hotel te bereiken en zo contact te leggen met de buitenwereld. De vijftig mensen waren ten tijde van de beving met busjes onderweg naar hun werk. Reddingswerkers moeten eerst de weg naar het hotel vrijmaken voordat de medewerkers gered kunnen worden. De verwachting is dat dit snel gebeurt.

In het populaire natuurpark zitten volgens de Taiwanese brandweer nog 646 mensen vast, voornamelijk in hotels. Ook zij kunnen gered worden wanneer de weg is vrijgemaakt.

Bekijk hieronder beelden van tijdens en na de aardbeving:

Goed voorbereid

Ondanks de zware beving lijkt het dodental in Taiwan relatief beperkt te blijven. Het eiland is goed voorbereid op dergelijk natuurgeweld.

Onder meer de EU, Japan en Paraguay hebben hulp aangeboden. Ook China kwam snel met een hulpaanbod, maar dat is door Taiwan afgewezen. Peking beschouwt Taiwan als afvallige provincie en dat leidt tot hoogoplopende spanningen.

Vorig jaar is in Iran het hoogste aantal executies in acht jaar tijd voltrokken, meldt Amnesty International. Volgens de mensenrechtenorganisatie werden zeker 853 mensen geëxecuteerd. "De Iraanse gevangenissen veranderden in 2023 in massa-executieplekken", schrijft de organisatie in een rapport.

Het aantal executies in Iran was 48 procent hoger dan in 2022, en 172 procent hoger dan in 2021. Dit jaar vonden er tot 20 maart al ten minste 95 executies plaats. Minstens de helft van de geëxecuteerden van vorig jaar werd gedood op grond van drugsgerelateerde aanklachten.

De executies voor drugsmisdrijven vonden vaak in het geheim plaats, zonder dat familie of advocaten van de geëxecuteerden vooraf ingelicht waren, schrijft Amnesty. In Iran zou ondertussen worden gewerkt aan nieuwe anti-drugswetgeving, waarmee op nog meer misdrijven de doodstraf zal staan.

Volgens Amnesty zijn onder de terechtgestelde mensen demonstranten, dissidenten en leden van onderdrukte etnische minderheden. De organisatie roept op tot wereldwijde actie hiertegen. "Als dat niet gebeurt, dan blijven de autoriteiten van Iran zich sterk genoeg voelen om nog duizenden mensen te executeren de komende jaren, met complete straffeloosheid."

Mahsa Amini

Het aantal executies is hard gestegen na de protesten die in 2022 in Iran uitbraken als reactie op de dood van Mahsa Amini. Zij werd door de Iraanse moraalpolitie opgepakt omdat ze de islamitische kledingvoorschriften niet had opgevolgd en overleed later in een politiecel. De protesten die daarna uitbraken werden hardhandig de kop ingedrukt en duizenden betogers werden gearresteerd.

Mensenrechtenorganisaties zeggen dat Iran het aantal executies sindsdien opvoert om demonstranten te intimideren en ervan te weerhouden weer de straat op te gaan.

In Roosendaal is afgelopen nacht een auto het gebouw van een dagbesteding binnengereden. De bestuurder ging er na het ongeluk vandoor. De auto kwam volledig in het pand te staan en richtte een ravage aan.

Het voertuig reed eerst door een hek en door de tuin, en ramde vervolgens de pui van het gebouw. De auto kwam in een lokaal van de dagbesteding aan de Gerard ter Borchstraat tot stilstand. Voor zover bekend was op dat moment niemand in het gebouw, meldt Omroep Brabant.

De melding kwam rond 02.00 uur binnen. Enkele buurtbewoners hebben de knal gehoord, zegt een woordvoerder van de politie. "Volgens hen was de bestuurder wel gewond, maar ging hij er toch vandoor." Hoe gewond de bestuurder was, weet de woordvoerder niet. "Het kunnen ook een paar schrammen zijn geweest."

De bestuurder is nog niet gevonden en het is nog niet bekend waardoor de auto het gebouw in is gereden. De politie doet onderzoek naar de zaak. De auto is door een bergingsbedrijf uit het pand gehaald.

Het is nog niet bekend wat de gevolgen zijn voor de dagbesteding. In het pand worden activiteiten georganiseerd voor mensen met een beperking.

De aanvankelijk zeer snelle groei van de online gokmarkt begint af te vlakken. Over heel 2023 verdienden de aanbieders een kleine 1,4 miljard euro bruto; een stijging van 28 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Maar in de tweede helft van het jaar nam het bedrag nog slechts met 1 procent toe vergeleken met de eerste zes maanden van 2023.

Dat blijkt uit de nieuwste monitoringsrapportage van de Kansspelautoriteit (Ksa), de toezichthouder op het 2,5 jaar geleden gelegaliseerde online gokken. Volgens de Ksa groeit de Nederlandse kansspelmarkt inmiddels minder sterk dan in vergelijkbare landen.

Gokbedrijven sponsoren nu tv-programma's

Een verklaring voor de afvlakking geeft de toezichthouder niet in de rapportage, maar een woordvoerder noemt als meest waarschijnlijke het gedeeltelijke reclameverbod dat op 1 juli 2023 inging. Sinds die datum zijn gokreclames op de radio, op televisie, in tijdschriften en in de buitenruimte verboden. Aanleiding was het reclameoffensief waarvan sprake was sinds de legalisering van de online gokmarkt in oktober 2021. De reclames leidden tot grote irritatie in de Tweede Kamer.

Ook op andere gebieden worden de regels later dit jaar aangescherpt. Zo komt er een speellimiet van 700 euro per aanbieder (350 euro voor jongeren van 18 tot 24 jaar) om online gokkers beter te beschermen tegen de risico's van verslaving en tegen grote verliezen. Als het aan de Kamer ligt, wordt die grens nog scherper.

Opvallend is dat de totale reclameuitgaven van de branche sinds het verbod niet zijn gedaald. Volgens de Ksa-woordvoerder hebben de gokbedrijven hun vrijgekomen budgetten vooral verplaatst: de gokbedrijven sponsoren nu vaker programma's op radio en tv.

Jongeren gokken meer dan oudere spelers

Naar schatting waren er in de tweede helft van 2023 ruim 725.000 spelers actief bij legale aanbieders van gokspelen, via 1,1 miljoen verschillende accounts. Dat betekent dat 5 procent van de volwassen bevolking online gokte in die periode. Deze mensen spelen overigens lang niet allemaal iedere maand; een kleine 450.000 Nederlanders doen dat wel. Het populairst zijn de zogenoemde casinospelen, zoals blackjack, roulette en digitale fruitautomaten.

Jongvolwassenenen gokken nog altijd vaker dan ouderen: hoewel ze 9,5 procent van de bevolking uitmaken, spelen ze met 22 procent van de accounts. Daar staat tegenover dat ze minder geld verliezen.

Verlies gemiddeld 1000 euro per half jaar

Verreweg de meeste spelers raken behoorlijk wat geld kwijt aan deze hobby, om precies te zijn gemiddeld een kleine 1000 euro per half jaar. De Kansspelautoriteit zegt nog altijd niet te kunnen zeggen wat het effect van de legalisering is op het aantal gokverslaafden. Volgens experts duurt het jaren voordat spelers om hulp vragen.

Wat wel helder is, is dat het aantal spelers dat zichzelf een 'gokstop' oplegt van ten minste een half jaar blijft stijgen. Wie zich inschrijft in het zogenoemde Cruks-register, kan in die periode nergens spelen, ook niet in een fysiek casino. Op dit moment hebben meer dan 66.000 mensen daarvoor gekozen.

Tegen ruim vierhonderd Duitse politieagenten lopen onderzoeken of tuchtprocedures vanwege een verdenking van rechts-extremistische opvattingen of het steunen van complottheorieën. Dat melden het nieuwstijdschrift Stern en de Duitse zender RTL na eigen onderzoek.

De journalisten hebben cijfers opgevraagd bij de ministeries van Binnenlandse Zaken van alle zestien Duitse deelstaten. Minister Reul, de bewindspersoon in Noordrijn-Westfalen, zegt bij Stern dat agenten die niet achter de grondwet staan een groot gevaar vormen voor de democratie en de rechtstaat. Hij voegt eraan toe dat hij dit soort mensen niet bij de politie wil.

Ook Uli Grötsch, hoofd van de Duitse federale politie, ziet een enorme dreiging. "We leven in een tijd waarin rechts-extremisten doelbewust proberen de politie te destabiliseren", zegt hij. "Het gevaar is groter dan ooit tevoren. Voor het hele land. En dus ook voor de politie."

Vier deelstaten verstrekten geen relevante cijfers over onderzoek naar rechts-extremisme onder agenten. De onderzoekers denken dan ook dat het totale aantal onderzochte agenten nog hoger ligt.

Al langer onderzoek

Onderzoek naar mogelijke extremisten binnen de politiediensten is al jaren aan de gang in Duitsland. In 2022 publiceerde het federale ministerie van Binnenlandse Zaken nog een rapport over de situatie, waarin stond dat gedurende een periode van drie jaar 327 medewerkers van de Duitse politie banden hadden met rechts-extremisme.

Goedemorgen! De NAVO viert vandaag het 75-jarig jubileum met onder meer een ceremonie en kranslegging. In Den Haag start de rechtszaak die draait om de 36-jarige vrouw die vorig jaar in een supermarkt in de stad werd doodgestoken.

Eerst het weer: de dag start bewolkt en nat, gevolgd door enkele losse buien. In de middag is er kans op wat hagel, onweer en windstoten. Er waait een matige tot vrij krachtige zuidwestenwind. Vanavond zijn er opklaringen. Het wordt 12 graden in het noorden en 15 graden in het zuidoosten van het land.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Gemeenten die sinds deze week zijn gestopt met het opvangen van zogenoemde derdelanders "hebben dit rechtmatig en juist gedaan". Dat schrijft demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) in een brief aan de gemeenten. Zij mogen hiermee doorgaan, zegt de bewindsman. Een uitspraak van de Raad van State doet daar niets aan af.

Derdelanders zijn mensen die vanwege werk of studie in Oekraïne verbleven en vanwege het oorlogsgeweld naar Nederland zijn gevlucht, maar niet de Oekraïense nationaliteit hebben. Hun recht op opvang verviel deze week. Dinsdag oordeelde de Raad van State dat zes derdelanders die in Amsterdam worden opgevangen, toch mogen blijven in afwachting van een Europese uitspraak. Volgens Van der Burg geldt het oordeel van de Raad van State niet voor derdelanders die in andere gemeenten worden opgevangen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Joke Bakker is bijna 80 jaar en geeft vanwege het lerarentekort nog steeds inval-les in het basisonderwijs in Friesland. En dat bevalt haar goed. "Als ik krakkemikkig word of niet meer mag autorijden, stopt het vanzelf."

Fijne donderdag!

Bij een Russische drone-aanval op de Oost-Oekraïense stad Charkiv zijn ten minste vijf doden gevallen, zo melden de regionale gouverneur en de burgemeester van de stad via sociale media. Drie van de doden zijn hulpverleners, die af waren gekomen op een explosie in een appartementengebouw. Dezelfde plek werd nogmaals bestookt toen zij daar aan het werk waren. Op beelden is de schade na de aanval goed te zien:

Naast de hulpverleners kwamen ook twee inwoners van de stad om, bij verschillende aanvallen. Ten minste vijf mensen raakten gewond, zo meldt gouverneur Oleh Synjehoebov van de regio Charkiv. Hij meldt dat ten minste op drie plekken in de stad woongebouwen zijn geraakt, waarna op één van die plekken brand uitgebrak.

Elders in de stad stortte een gebouw deels in. Volgens burgemeester Ihor Terechov werden de gebouwen geraakt door Shaheds, Iraanse aanvalsdrones die door Rusland worden gebruikt om Oekraïne te bestoken.

Vaker onder vuur

Charkiv is de op een na grootste stad van Oekraïne, met zo'n 1,4 miljoen inwoners. De stad ligt dicht bij de grens met Rusland, en wordt vaak bestookt door het buurland. Door Russische luchtaanvallen vielen vorige maand meerdere doden, en ligt de stroom- en watervoorziening regelmatig plat.

Het na een korte pauze nogmaals bestoken van dezelfde plek, om zo hulpverleners te doden, is een tactiek die het Russische leger al jarenlang hanteert: dit zogeheten double-tapping deed het leger ook al in Syrië, toen het aan de zijde van president Assad meevocht, en het gebeurt nu ook regelmatig in Oekraïne.

De cao-lonen waren in het eerste kwartaal van dit jaar 6,8 procent hoger dan in hetzelfde kwartaal een jaar geleden, heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek berekend. Dat is iets minder dan de loonstijging in het laatste kwartaal van vorig jaar, die met 6,9 procent de hoogste stijging was in 40 jaar.

De lonen stegen het hardst bij woningcorporaties: 12,4 procent. Dat is een inhaalslag van een jaar eerder, toen de lonen daar maar 2,5 procent stegen. Ook leraren en horecamedewerkers gingen er gemiddeld meer dan 10 procent op vooruit. De lonen in de zorg stegen met ruim 7 procent.

Als de gemiddelde stijging van de cao-lonen wordt gecorrigeerd voor de inflatie, de zogenoemde reële loonstijging, dan blijft er nog 4,3 procent over. Het is pas het tweede kwartaal op rij dat die reële loonstijging positief is, daarvoor werden de hogere cao-lonen tenietgedaan door de extreem hoge inflatie.

Gemeenten die sinds deze week zijn gestopt met het opvangen van zogenoemde derdelanders "hebben dit rechtmatig en juist gedaan". Dat schrijft demissionair staatssecretaris Van der Burg (Asiel) in een brief aan de gemeenten. Zij mogen doorgaan met het uit de opvang plaatsen van derdelanders, zegt de bewindsman. Een uitspraak van de Raad van State doet daar niets aan af.

Derdelanders zijn mensen die vanwege werk of studie in Oekraïne verbleven en vanwege het oorlogsgeweld naar Nederland zijn gevlucht, maar niet de Oekraïense nationaliteit hebben. Het gaat in Nederland om zo'n 2500 mensen. Tot nu toe hadden ze dezelfde rechten als Oekraïense vluchtelingen, maar hun recht op opvang verviel maandag.

Alleen deze zes

Dinsdag oordeelde de Raad van State dat zes derdelanders voorlopig hun recht op opvang in Nederland behouden, in afwachting van een uitspraak van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. De rechtbank Amsterdam had dat hof om uitleg gevraagd over de vraag of derdelanders onder meer recht hebben op dezelfde bescherming als Oekraïners.

Volgens Van der Burg gaat die uitspraak van de Raad van State alleen over de derdelanders over wie de Amsterdamse rechtbank uitleg wil hebben, en niet over alle derdelanders in Nederland. "Dit betekent niet dat andere derdelanders ook onder dit oordeel vallen", schrijft hij.

Tientallen derdelanders vochten hun uitzetting bij de rechter aan, met zeer wisselende en soms tegenstrijdige uitspraken tot gevolg. De rechtbanken in Arnhem, Den Haag, Utrecht, Rotterdam en Zwolle waren het eens met de uitzetting, terwijl de rechtbanken in Den Bosch, Haarlem en Roermond oordeelden dat de derdelanders net zo lang mogen blijven als Oekraïense vluchtelingen.

In het NOS Radio 1 Journaal noemde Van der Burg de vele verschillende uitspraken vanochtend heel erg zorgelijk: "Op 17 januari doet de hoogste rechter, de Raad van State, een uitspraak die hartstikke duidelijk was. En daarna zegt een deel van de rechters dat ze het wel eens zijn met de hoogste rechter en een deel zegt dat ze het er niet mee eens zijn. Dat vind ik heel raar."

Samuel Ikegwuru (Nigeria) en Hamid Islam (Pakistan) kwamen allebei naar Oekraïne om te studeren, tot de oorlog begon en ze naar Nederland vluchtten. Samuel moet terug naar Nigeria, terwijl Hamid wel in Nederland mag blijven:

In de VS is een man veroordeeld tot zeven jaar en drie maanden cel vanwege zijn rol bij de bestorming van het Capitool. Taylor James Johnatakis stuurde de menigte destijds aan met een megafoon. Volgens de rechtbank had hij een leidende rol bij de aanval op agenten.

Bij de bestorming van het Amerikaanse parlementsgebouw in 2021 raakten honderden relschoppers en agenten gewond. Zeker vijf mensen kwamen bij of kort na de bestorming om het leven. Een aantal betrokken agenten pleegde zelfmoord.

'Hij was een leider'

Het handelen van Johnatakis is vastgelegd op camera's. Op video's is te zien en te horen dat hij commando's schreeuwt naar medestanders om agenten te overmeesteren. "In een woeste meute heb je volgers en leiders. Johnatakis was een leider en wist heel goed wat hij deed die dag", zei de rechter in Washington D.C..

De 40-jarige verdedigde zichzelf in de rechtbank. Johnatakis liet doorschemeren dat hij de autoriteit van de overheid niet erkent. Ook stelde hij de rechter vragen als: "Staat er in mijn dossier dat ik spijt heb betuigd voor mijn zonden?" Maar de rechter ging daar niet mee: "Ik beantwoord geen vragen hier."

Ruim drie jaar na de bestorming zijn ruim 800 mensen ervoor veroordeeld. Voor hun aandeel in de opstand kregen ze gevangenisstraffen variërend van enkele dagen tot 22 jaar.

Bekijk hier een samenvatting van de gebeurtenissen op 6 januari 2021:

De menigte in Washington was opgejut door president Trump en zijn team, die ten onrechte beweerden dat er grootschalige stemfraude was gepleegd. Ondanks diverse rechtszaken en onderzoeken is er nooit bewijs gevonden voor massale fraude bij de presidententsverkiezingen.

Juridisch gesteggel

Onlangs oordeelde het Hof van Beroep dat Trump vervolgd mag worden voor zijn rol bij de Capitoolbestorming. Maar het juridische gesteggel is nog niet voorbij over de vraag of hij als toenmalig president immuun is voor berechting.

De 77-jarige Republikein heeft het Hooggerechtshof verzocht zijn immuniteit voorlopig te garanderen. De zaak van de Capitoolbestorming en de pogingen van Trump om de verkiezingsuitslag ongedaan te maken, zou in maart beginnen, maar is voorlopig uitgesteld. In november zijn de volgende presidentsverkiezingen, die vrijwel zeker weer gaan tussen Trump en Biden.

Na het ingaan van een nieuwe wet tegen haatzaaien hebben Schotten in een paar dagen tijd al ruim drieduizend meldingen bij de politie gedaan. De wet, die maandag van kracht werd, verbiedt het aanzetten tot haat tegen allerlei groepen. Maar een aanzienlijk aantal meldingen is "vals en ergerlijk", zegt de Schotse staatssecretaris Brown van Veiligheid. En een reeks omstreden tweets van Harry Potter-auteur J.K. Rowling blijkt niet strafbaar.

De nieuwe wet maakt het beledigen van mensen op basis van leeftijd, religie, handicap of seksuele voorkeur een misdaad, net als het beledigen of bedreigen van trans personen en intersekse personen. Het Openbaar Ministerie hoeft niet te bewijzen dat zo'n daad opzettelijk was, aantonen dat het waarschijnlijk als beledigend of hatelijk wordt ervaren is voldoende. Er staat maximaal zeven jaar gevangenisstraf op. Haatzaaien vanwege ras was in Schotland al verboden.

De vele onzinmeldingen bij de politie naar aanleiding van de nieuwe regelgeving zijn volgens de Schotse staatssecretaris het gevolg van "misinformatie". Ze zegt tegen de BBC dat er zelfs een valse aanklacht gedaan is onder haar naam.

Het gros van de meldingen gaat over een uitspraak van de huidige Schotse premier Humza Yousaf, die vier jaar geleden in een toespraak zei dat veel topfuncties in het land bekleed worden door witte mensen. Een fragment op X, dat deed voorkomen alsof de politicus bedoelde dat er te veel witte mensen in Schotland zijn, leidde vorig jaar tot beroering. X-eigenaar Elon Musk noemde Yousaf in reactie op het fragment een racist.

De Schotse politie oordeelde eerder al dat de woorden van Yousaf niet strafbaar waren. De nieuwe wet kan bovendien niet met terugwerkende kracht worden toegepast.

'Kijk ernaar uit gearresteerd te worden'

Uit verschillende hoeken is al langer kritiek op de wet. Auteur J.K. Rowling, die in de Schotse hoofdstad Edinburgh woont, stelde de nieuwe regels maandag meteen op de proef door een serie tweets te sturen waarin ze bekende trans vrouwen bewust mannen noemde.

Ze schreef ook dat de antihaatwet "ten koste gaat van de rechten en vrijheid van echte meisjes en vrouwen". Met behulp van de wetgeving zouden activisten anderen het zwijgen kunnen opleggen, stelt Rowling. Zo zouden mensen zich volgens haar niet meer kunnen uitspreken tegen bijvoorbeeld genderneutrale toiletten en deelname van trans vrouwen aan sportwedstrijden of andersoortige competities.

"Het hebben van een mening en vrijheid van meningsuiting zijn ten dode opgeschreven in Schotland als het nauwkeurig beschrijven van het biologische geslacht strafbaar wordt gesteld", aldus de auteur. Ze zei ernaar uit te kijken om gearresteerd te worden "als wat ik hier heb geschreven een overtreding is onder de nieuwe wet".

De Schotse politie maakte gisteren bekend dat de tweets van Rowling niet strafbaar zijn en dat er geen vervolging zal plaatsvinden. De politie had wel meldingen over de tweets ontvangen.

Staatssecretaris Brown benadrukt vandaag dat de lat om mensen daadwerkelijk te vervolgen "zeer, zeer hoog ligt". "We zijn in de wet heel duidelijk dat het niet gaat over het inperken van vrijheid van meningsuiting. Het gaat over het beschermen van mensen."

Handhaving

Toch vragen sommige Schotten zich door de casus-Rowling af of de antihaatwet wel zinvol is en te handhaven valt. Een Conservatief parlementslid hekelt bij de BBC de extra werkdruk die de nieuwe regels opleveren voor de politie. "Hun tijd gaat op aan het beoordelen van meldingen die voor hetzelfde geld hartstikke onnozel zijn. (...) Het zou mij verbazen als ook maar één van de meldingen tot vervolging leidt."

Anderen vinden dat de wet incompleet is. Zo zijn feministische groepen kritisch, omdat belediging op basis van geslacht in de wet niet specifiek wordt genoemd. De Schotse regering heeft beloofd later nog met een aparte wet tegen vrouwenhaat te komen.

Passagiers die aankomen op Schiphol kunnen sinds vandaag zien hoelang ze nog op hun koffer moeten wachten. Dat betekent niet dat mensen hun koffers voortaan sneller van de bagageband kunnen halen, maar reizigers weten wel beter waar ze aan toe zijn.

"We doen regelmatig onderzoek onder passagiers en daar kwam één behoefte duidelijk naar boven: willen weten hoelang het duurt voordat de bagage er is", aldus woordvoerder Megan Hoff van Schiphol tegen NH.

Camera's

De wachttijden worden berekend via kunstmatige intelligentie en worden gebaseerd op informatie uit verschillende bronnen, zoals camerabeelden bij vliegtuigen en updates van bagagemedewerkers. Schiphol verwacht dat de voorspellingen in de toekomst steeds nauwkeuriger worden.

Sommige passagiers die zojuist zijn teruggekomen uit Bonaire en 47 minuten wachttijd zien staan op het scherm, zijn best blij met de nieuwe informatie. "Harstikke mooi allemaal, beter toch? Dan weet je wat de wachttijden zijn", zegt een van hen. Een andere reiziger: "Duidelijkheid is altijd fijn. Ik vind het een aanzienlijke verbetering."

Toch let niet iedereen op de nieuwe informatie op de schermen in de bagagehal. "Ik had het nog helemaal niet gezien. Ik sta hier gewoon op mijn gemakje op mijn koffer te wachten en heb geen haast", aldus een van de vakantiegangers.

Een politicus van de Duitse rechts-radicale partij AfD wordt in verband gebracht met geld uit Rusland. Het gaat om Petr Bystron, Bondsdaglid en de nummer twee op de AfD-lijst voor de Europese verkiezingen. Dat meldt de Tsjechische krant Denik N. Anonieme regeringsbronnen zeggen tegen de krant dat er hard bewijs voor is, in de vorm van geluidsopnamen. De Tsjechische inlichtingendienst BIS onderzoekt de opnamen.

Bystron, die Tsjechische roots heeft, zou banden hebben met het pro-Russische netwerk Voice of Europe van Viktor Medvedtsjoek, een pro-Russische Oekraïense zakenman en politicus en een vriend van president Poetin. Hij zou ook geld hebben aangenomen. Bystron ontkent dat en noemt het laster. Volgens de regeringsbronnen is het bewijs echter waterdicht.

Uitleg aan partijtop

Het netwerk zou honderdduizenden euro's hebben geschonken aan Europese politici met pro-Russische standpunten, onthulde Denik N vorige week. Het geld zou onder andere bedoeld zijn voor hun campagnes, om zo de Europese verkiezingen te beïnvloeden.

De AfD heeft Bystron om uitleg gevraagd over de beschuldigingen in de Tsjechische krant. Hij moet uiterlijk morgen een schriftelijke verklaring overhandigen aan de partijtop over alle aantijgingen aan zijn adres. Daarbij verwijst de partijleiding onder meer naar de berichten over de geluidsopnamen.

Bystron bezocht Medvedtsjoek in 2021 in Kyiv, toen die onder huisarrest stond vanwege hoogverraad. Hij zou informatie naar Rusland hebben doorgespeeld. Bystron heeft toen met een aantal collega's in de Bondsdag gevraagd of de Duitse regering Oekraïne had gevraagd Medvedtsjoek vrij te laten, en zo niet, waarom dan niet.

Lijsttrekker

De Europese lijsttrekker van de AfD, Maximilian Krah, wil dat Bystron geen campagne meer voert tot er meer duidelijk is over de beschuldigingen. Volgens Die Welt wordt daarover maandag een besluit genomen.

Maar ook de naam van Krah wordt in verband gebracht met mogelijke Russische connecties. Hij ontkende vorige week onmiddellijk dat hij geld had aangenomen of banden had met Voice of Europe, maar hij zou in 2021 samen met Bystron zijn afgereisd naar Medvedtsjoek in Kyiv.

Er worden ook andere landen genoemd in verband met het Russische desinformatieschandaal, waaronder Nederland. De Tweede Kamer debatteerde gisteren over de kwestie, om te weten te komen of ook Nederlandse politici zich hebben laten omkopen, en zo ja wie, maar er werden geen namen genoemd.

De winnaar van de lokale verkiezingen in de Turkse stad Van mag na protest toch burgemeester worden. De provinciale kiesraad zette aanvankelijk een streep door Abdullah Zeydans overwinning, maar is volgens Turkse media nu teruggekomen van dat besluit.

DEM, de partij waar Zeydan lid van is, verwelkomt het definitieve besluit. De provinciale kiesraad is overstag gegaan "dankzij verzet van het Koerdische volk", zegt de pro-Koerdische partij op X. Op een gedeelde video is te zien dat aanhangers op straat feestvieren en zwaaien met vlaggen.

'Strafzaak'

Zeydan kreeg zondag 55 procent van de stemmen in de stad in het zuidoosten van Turkije. De DEM-kandidaat behaalde fors meer stemmen dan zijn tegenhanger van regeringspartij AKP, Abdulahat Avraz, die op 27 procent bleef steken. Maar de kiesraad oordeelde achteraf dat Zeydan nooit mee had mogen doen vanwege een strafzaak uit 2016. Hij was toen opgepakt op verdenking van het verspreiden van 'terreurpropaganda'.

Zijn partij noemde het een politiek besluit, omdat Zeydan voorafgaand aan de verkiezingen nog wel officieel was goedgekeurd voor deelname. Toen AKP-kandidaat Avraz naar voren werd geschoven door de kiesraad als burgemeester, gingen DEM-aanhangers de straat op in Van.

Het kwam gisteravond tot een confrontatie tussen ordetroepen en demonstranten:

Nadat bezwaar was aangetekend, heeft de provinciale kiesraad gestemd over de kwestie. Volgens nieuwszender Tele1 stemden zeven leden in het voordeel van Zeydan en vier in zijn nadeel. Daarmee zijn de obstakels voor zijn burgemeesterschap weggenomen.

Er zijn zorgen dat de situatie in Van zich op meer plekken in Turkije zal voordoen. In de nasleep van de vorige lokale verkiezingen, vijf jaar geleden, zijn ruim honderd Koerdische burgemeesters vervangen door AKP-kandidaten. Koerdische politici worden geregeld beschuldigd van betrokkenheid bij de Koerdische terreurgroep PKK.

De partij van president Erdogan, de AKP, heeft afgelopen weekend slecht gepresteerd bij de lokale verkiezingen. De grootste oppositiepartij, CHP, kreeg landelijk de meeste stemmen. De DEM is een linkse partij die veel Koerdische kiezers trekt.

De Vlaardingse loodgieter die al een jaar doelwit is van aanslagen, is niet van plan te verhuizen. Dat zegt hij in een uitgebreid interview met de regionale omroep Rijnmond.

De loodgieter, Ron van Uffelen, nam zelf contact op met de omroep, onder meer omdat hij boos is op de situatie en op de burgemeester van Vlaardingen. "Burgemeester Wijbenga? Die is gewoon op zoek naar iets waarmee hij kan bewijzen dat ik fout ben. Ik heb al vier politie-invallen gehad, met drugs- en wapenhonden erbij. Er is niks gevonden. Ik ben niet heilig ofzo. Maar ik ben niet wie hij denkt dat ik ben."

Sinds april vorig jaar zijn er meer dan tien aanslagen met zwaar vuurwerk gepleegd op de loodgieter, op zijn bedrijfspand, zijn bedrijfsauto's en zijn woning. De politie arresteerde zes mensen. Gisteren werd een van hen veroordeeld tot een celstraf van veertien maanden.

Brandbom

Afgelopen weekend werd een brandbom naar binnen gegooid bij familieleden van de loodgieter. Het huis is van binnen compleet vernield. Een van zijn neefjes lag twee dagen op de intensive care, schrijft de omroep. Van Uffelen noemt dat "heel erg". "Dit is weer een stap verder met de ellende", zegt hij.

De verdachten en de veroordeelde hebben niks losgelaten over een motief of een opdrachtgever. Van Uffelen zegt het zelf ook echt niet te weten. "De reden zal zijn dat iemand me niet mag. Maar wie dat is? Ik weet het niet. Ik heb geen brief ontvangen en ik word ook niet afgeperst. Er lag alleen een keer een spandoek. Met 'betalen' erop."

Hij geeft toe dat hij niet altijd een lieverdje is. "Ik heb weleens drugs gebruikt en ook wel losse handjes gehad. In de horeca stond ik er altijd wel, zeg maar."

Van Uffelen benadrukt: "Ik ben geen dealer of drugscrimineel":

Ook vertelt hij aan Rijnmond dat hij enkele jaren geleden vocht met Marco E., een van de meest gezochte criminelen van Europa. Waarover de ruzie ging, wil hij niet zeggen.

De voortvluchtige E. staat daarom wel op zijn lijst van potentiële opdrachtgevers voor de aanslagen. "Maar het kan net zo goed iemand anders zijn. Iemand die ik ontslagen heb bijvoorbeeld. Ik heb een lijst opgesteld en die heb ik ook aan de politie gegeven. Wat we nu doen is afvinken. Er zijn misschien al tien mensen in beeld geweest. Bij een deel is de politie langs geweest, bij een deel ikzelf. Tot motorclub Caloh Wagoh aan toe. Maar zij bleken er allemaal niets mee te maken te hebben. Nu zijn er nog een stuk of wat over."

Hotel

De loodgieter verblijft in een hotel en heeft een gebiedsverbod voor twee wijken in Vlaardingen. "Dat begrijp ik niet. Het zou voor de veiligheid zijn. Maar ik ben nog nooit in de buurt geweest van de plek waar een explosief afging."

Inwoners van Vlaardingen, met name omwonenden, zijn al maandenlang ongerust, sommigen zijn ronduit bang. Maar verhuizen vindt Van Uffelen geen optie. "Dat is het verplaatsen van het probleem. Kom ik naast jou wonen, en dan? Ben jij dan blij?" Tegen zijn huidige buren en buurtgenoten zegt hij: "Ik vind het waanzinnig vervelend voor ze. Honderd procent. En het is pleuris-erg dat het allemaal aan mij gerelateerd is."

WhatsApp en Instagram hebben korte tijd te maken gehad met een storing. Op sociale media meldden gebruikers uit verschillende landen dat hun berichten niet meer werden verzonden en dat hun Instagram-feed niet meer werd ververst.

Ook gebruikers van Facebook meldden dat ze problemen hadden. De drie diensten zijn allemaal in handen van het Amerikaanse bedrijf Meta.

De storing begon rond 20.15 uur en was na zo'n twintig minuten ten einde. Er is niets bekend over de oorzaak. De website Allestoringen.nl kreeg in korte tijd tienduizenden meldingen van mensen die problemen hadden met WhatsApp en Instagram.

Facebook en Instagram hadden vorige maand ook al te maken met een wereldwijde storing. Die duurde ongeveer een uur.

Presentator Khalid Kasem keert voorlopig niet terug op televisie. Dat zegt omroep BNNVARA, die vandaag een gesprek had met Kasem. Volgens de omroep zijn beide partijen het erover eens dat een terugkeer op dit moment niet aan de orde kan zijn "vanwege alle discussie rond zijn persoon".

Vorige week meldde de deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten dat er geen aanwijzingen zijn gevonden dat tv-presentator en voormalig advocaat Kasem ambtenaren heeft omgekocht of dat heeft geprobeerd. Volgens BNNVARA maakt de uitkomst van dat onderzoek voor dit besluit geen verschil.

De omroep zegt dat in de komende weken "zal worden besproken wat dit voor de samenwerking op de lange termijn betekent". Kasem is in ieder geval dit seizoen niet meer te zien in de talkshow Sophie & Jeroen, voorheen Khalid & Sophie. Jeroen Pauw blijft het programma dit seizoen afwisselend met Sophie Hilbrand presenteren.

Omkoping

Begin januari legde Kasem de presentatie van de talkshow neer, nadat hij in een artikel van het AD in verband was gebracht met omkoping. Hij zou in een gesprek met zijn kantoorgenoot Peter R. de Vries in 2019 hebben erkend dat hij een ambtenaar van de Dienst Justitiële Inrichtingen had omgekocht om een cliënt eerder vrij te krijgen. Kasem ontkende dat.

De krant baseerde zich op vier geluidsopnames die ze in handen had gekregen. Een van de opnames werd vandaag gepubliceerd door GeenStijl.

De publicatie rond Kasem leidde tot een publicatieverbod. Het AD mocht van de rechtbank een voorgenomen stuk over een mogelijke omkoping van Kasem niet publiceren. Een hogere rechter schrapte het publicatieverbod. Het AD publiceerde daarna een artikel waarin stond dat Kasem contact had met Ridouan Taghi.