NOS Nieuws - Algemeen

Eerste Kamerlid Robert Croll stapt over van BBB naar D66. BBB laat in een persbericht weten dat volgens Croll de koers van de partij is veranderd. Op welk gebied dat is, meldt de BoerBurgerBeweging niet. Volgens Haagse bronnen zou Croll vooral kritiek hebben op het Gaza-standpunt van de partij.

Uit een persverklaring van D66 blijkt dat Croll en de partij al twee maanden in gesprek waren over de overstap. De fractievoorzitter van D66 in de Eerste Kamer, Paul van Meenen, spreekt van "intensieve gesprekken" met Croll over zijn motivatie. D66-leider Jetten zegt in een verklaring dat Croll zich "weloverwogen" bij D66 heeft gemeld en "uit te zien naar Crolls bijdrage binnen D66".

Croll (71) zit sinds 2023 in de Eerste Kamer. Daarvoor had hij een lange carrière als rechter. Ook was hij jarenlang actief voor het CDA.

Van der Plas: onbegrijpelijk

BBB-leider Van der Plas laat weten teleurgesteld te zijn. "Dat D66, een partij die boeren het leven moeilijk maakt en inzet op halvering van de veestapel, nu met onze zetel wordt versterkt, vinden wij onbegrijpelijk en onwenselijk." Croll was niet bereikbaar voor commentaar.

Nog veertien zetels

Croll is de tweede senator in korte tijd die weggaat bij BBB. Twee weken geleden brak Eric Kemperman met de partij. Ook hij gaf zijn zetel niet op; Kemperman zit nu als eenmansfractie in de Eerste Kamer.

BBB heeft nu nog 14 zetels over in de senaat. Coalitiepartijen BBB, PVV en VVD hebben samen nog 28 zetels. NSC heeft geen vertegenwoordiging in de senaat. Er zijn er 38 nodig voor een meerderheid in de Eerste Kamer.

De meeste kunstverzamelaars willen liever geen vervalsingen in huis, maar Theo Bakker is juist al decennia lang fervent verzamelaar van de werken van meestervervalser Han van Meegeren. Hij heeft zijn hele collectie recent verkocht aan de Deventer musea.

De in Deventer geboren kunstenaar Han van Meegeren (1889 - 1947) vervalste onder meer werken van Johannes Vermeer en Rembrandt. Hij vergaarde daarmee veel rijkdom en bezat tientallen grachtenpanden in Amsterdam. Zijn kunst hangt in de bekendste musea van ons land.

Toen Bakker jaren geleden hoorde hoe een veilingmeester zich laatdunkend over de kunstenaar uitliet, besloot hij juist om werken van Van Meegeren te kopen, schrijft omroep RTV Oost. Hij verzamelde uiteenlopende schilderijen, zowel vervalsingen als originele kunst. "Ik ben een fan van Van Meegeren. Hoe vaker je naar zijn werk kijkt, hoe mooier je het gaat vinden. Iedereen heeft zo zijn smaak, maar ik houd van zijn realistische manier van schilderen", zegt Bakker.

'Nooit overtroffen'

Vervalsingen of niet, voor Bakker was Van Meegeren een ongeëvenaard talent. "Wat hij kon, is nooit overtroffen. Hij verplaatste zich niet alleen in de stijl van een oude meester, maar hij kon hem ook nadoen. Dat deed hij zo knap, dat zelfs de grote directeuren uit die tijd de werken voor echt aannamen", aldus de verzamelaar.

De werken zijn volgend jaar samen met enkele andere vervalsingen in Deventer te zien. Nu al zijn enkele stukken uit de collectie van Bakker te zien in Museum De Waag.

"Voor mij is het prettig dat ik straks naar het museum kan om naar Van Meegeren te kijken", zegt Bakker. "Voor mij is het een volledig kunstenaar. Je kunt zeggen dat het slechts een imitatie is. Nou, doe het zelf maar eens na."

Hoeveel geld hij voor de collectie heeft gekregen is niet bekendgemaakt. Het zou gaan om "een schappelijke prijs". De gemeente Deventer heeft eraan meebetaald.

"Het is fascinerend om zijn eigen werk naast zijn vervalsingen te zien hangen", zegt museumdirecteur Ewout van der Horst. "Je ziet duidelijke overeenkomsten. Bovendien kunnen we zo het bizarre levensverhaal van Van Meegeren beter vertellen."

Het lukt Ridouan Taghi, hoofdverdachte in het Marengo-proces, niet om nieuwe advocaten te vinden. In april werd zijn advocaat Vito Shukrula gearresteerd op verdenking van het doorgeven van berichten vanuit de gevangenis. Daarna stapten ook zijn twee andere advocaten op.

Vanochtend was er een tussentijdse zitting in zijn hogerberoepzaak om de ontstane situatie te bespreken. Taghi vertelde daar dat hij zes kantoren heeft benaderd, maar dat niemand hem wil bijstaan.

"Er is geen advocaat die zit te springen om mij bij te staan. Ik heb keer op keer nul op het rekest gekregen. Sommige willen me niet eens te woord staan, die sturen me een brief."

Volgens Taghi komt dit omdat zijn advocaten worden geïntimideerd. "Shukrula is onschuldig. De beschuldiging dat hij zich met drugshandel bezighield is belachelijk en voor de bühne." Taghi zegt dat er geen advocaat is geweest die zich zo hard en voortvarend voor hem heeft ingezet.

De rechtbank legde Taghi vorig jaar levenslang op voor het opdrachtgeven voor een reeks liquidaties. In de laatste fase van zijn proces werd zijn toenmalige advocaat Inez Weski gearresteerd omdat ze berichten zou hebben doorgegeven. De zaak dient nu in hoger beroep.

Het proces dreigt vertraging op te lopen omdat er een advocaat gezocht moet worden. "In een zaak als deze, zul je echt niet snel zeggen: ga de zaak maar zonder advocaat voeren", zegt Shirin Milani van het gerechtshof Amsterdam. Het hof hoopt dat zich advocaten zullen melden. "Dit is een grote zorg."

Omdat het Taghi zelf niet lukt zijn de Raad voor de Rechtsbijstand en de Orde van Advocaten ingeschakeld om te zoeken. Daar heeft Taghi weinig vertrouwen in, omdat die hem eerder advocaten aanboden die volgens hem hele andere specialisaties hadden en niks van liquidatiezaken wisten.

"Ze moeten niet aankomen met een advocaat van de Zuidas die gespecialiseerd is in fraudezaken. Ik heb geen behoefte aan advocaten die over mijn rug naam willen maken."

Na de arrestatie van Inez Weski in 2023, zat Taghi ook al een tijd zonder advocaat in het Marengo-proces. De raadslieden die de zaak uiteindelijk overnamen, stopten er ook weer mee. Na opnieuw lang zoeken kwam Taghi uit bij Vito Shukrula en twee anderen.

Naakt gehandboeid

De zitting van vandaag was de eerste Marengo-zitting in het nieuwe rechtszaaltje op het terrein van de gevangenis in Vught, vlak naast de Extra Beveiligde Inrichting waar Taghi gedetineerd zit. Hiermee worden de overlast en de kosten van de zwaar beveiligde transporten van en naar Amsterdam voorkomen.

Voor Taghi maakte die reis niks uit, zei hij toen de voorzitter van het hof hem vroeg of deze oplossing hem beviel. De veiligheidsmaatregelen zijn volgens Taghi even streng.

"Als u twee keer naakt gehandboeid wordt en zes keer in uw rectum wordt gecontroleerd, hoe zou u het dan vinden om naar deze rechtszaal te komen?"

Een anonieme tekenaar legde rond 1788 wijnboer Hendrik Cloete vast met zijn tot slaaf gemaakte bediende Augustus van Bengalen. Een uniek portret, ruim twee eeuwen later opgediept uit de familiecollectie van de familie Swellengrebel.

"We hebben verder geen naam én gezicht van een tot slaaf gemaakt persoon in de koloniale tijd in de Kaap", zegt senior conservator van het Rijksmuseum Eveline Sint Nicolaas. "Dat was niet belangrijk en werd niet genoteerd."

De tekening is nu samen met de rest van het familiearchief van de Swellengrebels overgedragen aan het Rijksmuseum en het Nationaal Archief. Het biedt een unieke kijk in het koloniaal verleden van Kaap de Goede Hoop, vlak bij de Zuid-Afrikaanse stad Kaapstad. "Het is bijzonder dat er een archief is dat tien generaties lang met veel liefde en zorg bewaard is gebleven in een familie."

Naam gemaakt in Zuid-Afrika

De familie Swellengrebel was een koopliedenfamilie van Duitse afkomst. Aan het einde van de zeventiende eeuw werkte een familielid, Johannes Swellengrebel, voor de Verenigde Oost-Indische Compagnie. In de Kaapkolonie, een deel van het huidige Zuid-Afrika, begon hij een gezin.

Zijn zoon Hendrik werd uiteindelijk gouverneur van de Kaapkolonie en verdiende veel geld. In 1751 reisde Hendrik met zijn gezin terug naar Nederland.

Er wordt bij de collectie in het bijzonder gekeken naar Hendrik Swellengrebel junior, de zoon van de gouverneur, zegt Sint Nicolaas. Hij reisde in 1775 terug naar De Kaap en maakt daar drie grote reizen. "In zijn reisverslagen schrijft hij waar het land geschikt voor is, voor welke soorten graan bijvoorbeeld."

In het familiearchief zijn lijsten gevonden waarin Swellengrebel junior beschrijft wat hij allemaal op reis meeneemt. "Zoals ossenkarren, vishaken en netten. Je krijgt een beeld van hoe die reizen waren."

"De stukken waren niet bedoeld voor publicatie, dus je blijft heel dichtbij zijn idee van hoe dat land, ook vanuit een koloniaal perspectief, benut kon worden", zegt Sint Nicolaas. Naast de archiefstukken en reisverslagen heeft de familie ook een porseleinen servies overgedragen.

De conservator verwacht dat er nog wel meer bijzondere vondsten gedaan zullen worden in de collectie. "Daarom is het zo mooi dat we het toegankelijk maken. Straks is het digitaal beschikbaar voor onderzoekers in binnenland en buitenland."

In de Turkse stad Istanbul zijn delegaties van Rusland en Oekraïne weer bij elkaar gekomen om te praten over een staakt-het-vuren. Vorige maand spraken vertegenwoordigers van de twee landen voor het eerst met elkaar sinds het uitbreken van de oorlog. Dat leidde toen alleen tot een gevangenenruil.

De Oekraïense delegatie staat onder leiding van minister van Defensie Oemerov. De Russische zijde wordt geleid door Vladimir Medinski, de belangrijkste adviseur van president Poetin. De gesprekken staan onder voorzitterschap van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan.

Op beelden is te zien hoe de delegaties aankomen in auto's bij de plek waar wordt onderhandeld. Die vinden plaats in het Ciraganpaleis, een historisch pand waarin nu een luxehotel is gevestigd.

Verrassingsaanval

De verwachtingen zijn laag. De afgelopen tijd zijn de gevechten onverminderd doorgegaan. Zo meldde Oekraïne gisteren nog een verrassingsaanval met drones op vijf Russische luchtmachtbases, duizenden kilometers uit elkaar.

En Rusland voerde onlangs het grootste droneoffensief uit sinds het begin van de in februari 2022.

Dj en muziekproducent Martin Garrix heeft dit jaar de Gouden Harp toegekend gekregen. Dat heeft de directeur van Stichting Buma Cultuur, Frank Helmink, vanochtend bekendgemaakt in het NPO Radio 1-programma Spraakmakers.

De 29-jarige dj zou de oeuvreprijs vanavond uitgereikt krijgen bij de Buma Awards in het Internationaal Theater Amsterdam, maar kan daar vanwege zijn overvolle agenda niet bij zijn. Hij nam de Gouden Harp daarom vorige week al bij hem thuis in ontvangst. Hij zei toen "superblij" te zijn met de oeuvreprijs. "Heel bijzonder. Wat een eer."

De prijs wordt jaarlijks toegekend aan mensen die een bijzondere bijdrage hebben geleverd aan de Nederlandse muziekindustrie. Eerdere winnaars zijn onder anderen radio-dj Edwin Evers, dancefeestorganisator Duncan Stutterheim en hiphopformatie De Jeugd van Tegenwoordig.

'Toonbeeld van succes'

Volgens Helmink wordt tijdens de Buma Awards het succes van Nederlandse artiesten gevierd en "Garrix is wel het toonbeeld van Nederlands succes", zegt hij. Garrix, die eigenlijk Martijn Garritsen heet, is na zanger Jan Smit de jongste artiest ooit die de Gouden Harp kreeg.

Garritsen is op 11-jarige leeftijd begonnen als dj en werd in 2012 ontdekt door de Nederlandse dj Tiësto. Een jaar later brak hij op zijn zestiende door met het nummer Animals.

Sindsdien verschenen er meerdere hits die met regelmaat hoog in hitlijsten eindigden. In 2016 was hij de jongste dj ooit die de prijs voor populairste dj van het jaar van het tijdschrift DJ Magazine won. Die titel kreeg hij daarna nog vier keer.

Beluister hieronder zijn eerste hit 'Animals':

Het plan om de sociale huren van corporatiewoningen te bevriezen om huurders meer financiële armslag te geven is in strijd met de regels. Dat zegt de Raad van State in een advies aan het kabinet. Voor het weekend lekte al uit dat het hoogste adviesorgaan van het kabinet zeer negatief zou oordelen over het plan.

Uit interne stukken die de NOS heeft ingezien blijkt dat de opties die het kabinet nu voor zich ziet om de huurverlaging alsnog in te voeren ingewikkeld en duur zijn, en de ingangsdatum van 1 juli daarbij vrijwel zeker niet kan worden gehaald.

Het oordeel van de Raad van State over het plan is keihard: volgens de Raad is er sprake van ongelijke behandeling als de huren van corporatiewoningen wel worden bevroren en die van andere (particuliere) sociale huurwoningen niet. Dat is in strijd met het principe van gelijke behandeling, en juridisch niet houdbaar, aldus de Raad.

Verder oordeelt de Raad dat het wetstraject rommelig is, onderbouwingen ontbreken en consequenties voor de woningmarkt onvoldoende zijn uitgewerkt.

Andere opties duur en meer tijd nodig

BBB-minister Keijzer wil nu opnieuw met de coalitie om tafel om over het plan te praten. De partijen hadden in de onderhandelingen voor de voorjaarsnota ingestemd met de PVV-wens om mensen die hun kosten zagen stijgen tegemoet te komen. Keijzer stuurde daarop het wetsvoorstel dat de huurbevriezing moet regelen voor advies naar de Raad.

In reactie op het harde oordeel van vandaag spreekt Keijzer van een "stevig advies". Ze benadrukt dat ze zelf ook al eerder had aangegeven dat de wet nog niet af was en dat huurbevriezing stevige consequenties heeft.

Zo gaf Keijzer aan dat bij het bevriezen van huren corporaties inkomsten mislopen, waardoor investeringen in nieuwe sociale huurwoningen uitblijven. Daar zou compensatie tegenover moeten staan, wat ook onderwerp van gesprek zal zijn tussen de coalitiepartijen.

Uit interne stukken die de NOS inzag blijkt dat compensatie via de belasting van de corporaties een van de twee opties is die nu op tafel liggen. Dat is niet goedkoop en kost tijd. Een andere optie is het verhogen van de huurtoeslag, maar dat kan niet in zo'n korte tijd en zou pas in 2026 in kunnen gaan.

Tijd nu krap

Daarmee raakt het bevriezen van sociale huren per 1 juli steeds meer uit zicht. In de Eerste Kamer heeft de coalitie geen meerderheid. Oppositiepartijen zijn op zich niet tegen het helpen van sociale huurders, maar zien nu te veel problemen in de plannen.

De oneerlijkheid voor verschillende groepen huurders en de nadelen voor de investeringen op de woningmarkt zien zijn als belangrijkste bezwaren. Met de nu door het kabinet geschetste opties zouden partijen misschien wel kunnen instemmen, maar de ingangsdatum van 1 juli lijkt vrijwel zeker niet meer haalbaar.

Een week geleden stuurde PVV-leider Wilders tien voorstellen de wereld in (waarvan negen op het gebied van migratie) en vandaag gaat hij ze bespreken met zijn coalitiepartners. Rond 18.00 uur begint het overleg tussen de vier fractievoorzitters.

Gisteren gooide de voorman van de grootste partij in de Tweede Kamer nog wat olie op het vuur door te twitteren dat het de PVV echt menens is. "Laat ik glashelder zijn", schreef hij. Om vervolgens uit te leggen dat zijn partij uit de coalitie stapt als niet het merendeel van zijn punten wordt toegevoegd aan het coalitieakkoord "en zsm uitgevoerd door het kabinet".

Gelijke strekking

Van eerdere woorden van gelijke strekking leken VVD, NSC en BBB een week geleden niet onder de indruk. "Als er niets of onvoldoende verandert, is de PVV weg", zei Wilders toen op een plotselinge persconferentie.

De coalitiepartijen zeiden daarna best te willen praten, omdat ze ook graag minder asielzoekers willen, maar het hoefde van VVD geen onderhandelen te heten. NSC zei geen zin te hebben om het regeerakkoord open te breken. BBB liet weten "constructief" in de wedstrijd te zitten.

NSC en VVD benadrukten dat PVV-minister Faber van Asiel en Migratie zich beter kan richten op het invoeren van haar asielwetten en andere migratieafspraken uit het coalitieakkoord. "Zij moet leveren." Waarop Faber op haar beurt harde woorden sprak in de richting van die partijen. "Laat maar kletsen", zei ze richting de VVD. En NSC kreeg het verwijt "in een papieren werkelijkheid" te leven.

Snel en ver

PVV, VVD, NSC en BBB spraken ongeveer een jaar geleden in het coalitieakkoord af om "het strengste asielbeleid ooit" te voeren. Faber heeft de afgelopen tijd een aantal voorstellen ingediend om het asielbeleid strenger te maken, maar het is nog niet duidelijk of en wanneer die in werking zullen treden. En het gaat Wilders dus allemaal niet snel en ver genoeg.

Overigens heeft de PVV-leider al vaker gedreigd met de val van het kabinet vanwege het asielbeleid, bijvoorbeeld afgelopen februari. Tot nu toe zette Wilders die dreigementen niet door en het blijft nog even de vraag hoe serieus hij dit keer is.

Een paar uur voor de start van de coalitiegesprekken laat VVD-leider Yesilgöz op X weten dat wat haar betreft vooral meer werk gemaakt moet worden van al bestaande afspraken.

Nog nooit zijn er zoveel nieuwe mosselbanken geteld in het Waddengebied als nu. Dat zeggen onderzoekers van Wageningen Marine Research.

Aan de hand van onder meer satellietbeelden zijn de mosselbanken geïnventariseerd. "Op basis daarvan schatten we nu dat er zevenduizend hectare aan mosselbanken ligt. En dat is echt heel veel, want wij hebben nooit meer gezien dan vierduizend", zegt Karin Troost tegen Omrop Fryslân.

Troost doet al jaren onderzoek naar mosselen en andere schelpdieren. "Dit is heel bijzonder. Niemand in Nederland heeft dit gezien in zijn leven." Bij elkaar genomen zijn de mosselbanken net iets kleiner dan twee keer het eiland Vlieland.

Zo ziet zo'n nieuwe mosselbank eruit:

Afgelopen zomer was er al een grote aanwas van jonge mosselen. Maar normaal gesproken overleven die de winter en het stormseizoen niet. Waarom er nu een recordaantal mosselbanken is, is onduidelijk. "Het is eigenlijk altijd heel moeilijk om te weten waar dat nu door komt. Wat er allemaal met de mossellarven gebeurt voordat het een bank wordt, laat zich heel moeilijk onderzoeken", aldus Troost.

Toch hebben de onderzoekers wel wat verklaringen. Zo zijn er momenteel weinig garnalen, krabben en jonge visjes, de grootste vijanden van jong mosselzaad.

Het is niet zeker dat alle nieuwe mosselbanken overleven. "Het kan ook betekenen dat er mogelijk maar tweeduizend hectare van die nieuwe mosselbanken op stabiele plekjes ligt en dat we de rest de komende jaren weer zien verdwijnen", aldus Troost.

Meevaller voor de scholekster

De grote hoeveelheid nieuwe mosselbanken is ook goed nieuws voor vogels die mosselen eten. "Een hele belangrijke is de scholekster. Die heeft het de afgelopen jaren mogelijk ook wel wat moeilijker gehad omdat het zo slecht ging met de kokkels. Dus voor de scholekster is dit een enorme meevaller."

Mosselbanken kunnen anderhalve meter hoge bulten vormen en bieden dus hoogteverschillen in het Wad. Onderzoeker Sander Glorius: "Dat levert waarschijnlijk ook weer wat stabiliteit op, want onder die bulten zitten allemaal laagjes schelpen die stevigheid bieden en waardoor water kan wegvloeien."

"Je ziet zo door de tijd zo'n bank ook veranderen", legt hij uit. "Veel jonge banken verdwijnen dus en zijn kwetsbaar. Maar ze kunnen heel stabiel zijn als ze een aantal jaren doorkomen en die bulten worden gevormd."

René Froger heeft gisteren na het laatste concert van De Toppers in de Amsterdam Arena een koninklijke onderscheiding gekregen. De zanger is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Burgemeester Barbara de Reijke van Blaricum speldde het lintje op.

Froger, die 45 jaar in het vak zit, kreeg het lintje vanwege zijn lange carrière en zijn inzet voor goede doelen. Hij is onder meer ambassadeur voor Voedselbanken Nederland. "Hij betekent met zijn muziek al jarenlang veel voor een groot aantal Nederlanders", zei De Reijke.

De in Amsterdam geboren zanger heeft al sinds de jaren 80 succes met zijn muziek. Zijn eerste nummer 1-hit was Alles kan een mens gelukkig maken uit 1989. Daarna had hij succes met zowel Engels- als Nederlandstalige nummers. Een van de mensen die tot de fans van Froger gerekend kunnen worden, zou koning Willem-Alexander zijn.

De afgelopen jaren had Froger vooral succes met De Toppers. Afgelopen weekend was de twintigste editie, die ook dit keer uitverkocht was.

Het idee voor de Toppers-concerten ontstond toen René Froger zijn collega's Gordon en Gerard Joling tijdens een optreden het podium op kreeg. De ontvangst daarvan was zo goed dat werd besloten om de gelegenheidsformatie het jaar daarop samen te brengen voor een concertreeks, de langslopende in Europa.

Ondanks recordtemperaturen van de afgelopen jaren, zijn er tussen 2010 en 2020 minder mensen op hete dagen gestorven dan in het decennium daarvoor. Dat blijkt uit een evaluatie van het Nationaal Hitteplan van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Waar het instituut tussen 2000 en 2009 schatte dat 7000 mensen waren overleden waren dat er in de tien jaar daarna nog 4300.

Dagen waarop het warmer dan 27 graden is gelden als heel hete dagen. De kans om op dit soort dagen te sterven nam vooral af onder de risicogroepen ouderen, vrouwen en bewoners in buurten van mensen met een lager inkomen. Woningen in deze buurten zijn vaak minder goed geïsoleerd en vaak geen airconditioning, waardoor de bewoners meer hebben te lijden onder de hitte.

Ook voor mensen ouder dan 90 jaar is de kans gedaald om te sterven aan de gevolgen van hitte. Het aantal mensen van deze leeftijd dat is gestorven is wel gelijk gebleven, maar dat komt doordat er door vergrijzing meer mensen van 90 jaar of ouder zijn.

Normaal gesproken sterven er in de zomer rond de 400 mensen per dag. 25 juli 2019 was met temperaturen boven de 40 graden de heetste dag ooit. De dag daarna stierven 550 mensen. Het hoge aantal sterfgevallen op 26 juli heeft volgens het RIVM te maken met de hoge temperaturen van de dag ervoor.

Bewustwordingscampagne

Volgens het RIVM speelt het Nationaal Hitteplan mogelijk een rol in de daling in het mensen dat stierf aan de gevolgen van hitte. Deze bewustwordingscampagne is in 2010 ingesteld om mensen bewust te maken van de hitte en is sindsdien vijftien keer geactiveerd. Om een goede analyse te kunnen maken heeft het instituut ervoor gekozen om de tien jaar voor en de tien jaar na het instellen van de campagne te vergelijken.

Tijdens het hitteseizoen, dat van mei tot en met september duurt, werkt het RIVM met een waarschuwingssysteem waarbij het instituut mensen en organisaties in de zorg waarschuwt over de risico's van hitte.

"Deze daling laat zien dat de maatregelen die genomen zijn tegen de hitte werken", zegt de coördinator van het Nationaal Hitteplan Werner Hagens. "Onder meer de boodschap om meer voor elkaar te zorgen, meer bewustwording van de gevaren van hitte en bijvoorbeeld verpleeghuizen met betere klimaatsystemen hebben ertoe geleid dat het risico op overlijden lager is."

Ook denkt het RIVM dat de hittegolven tussen 2003 en 2006 mensen bewuster hebben gemaakt van de gevaren van hitte.

Heat Action Day

Door klimaatverandering zijn er steeds vaker en langer durende hete periodes, waardoor de kans om te overlijden tijdens hete dagen groter is geworden, zegt het RIVM. Daarom is het wat het instituut betreft belangrijk dat er aandacht voor de risico's van hitte blijft.

Vandaag is het daarom Heat Action Day, georganiseerd door het internationale Rode Kruis. Op deze dag komen verschillende landen samen om bewust stil te staan bij de hitte, zegt Hagens. Volgens hem is het goed om zicht te hebben op wat voor problemen omtrent hitte er in andere landen zijn. "Ook met het oog op de komende zomer. Je weet nooit hoe hoog de temperaturen worden."

De bouw van windparken op zee dreigt stil te vallen. Daarvoor waarschuwen 21 bedrijven en andere organisaties uit de windenergiesector in een brief aan minister Hermans van Klimaat en Groene Groei.

Om de uitstoot van CO2 terug te dringen verwacht het kabinet veel van het opwekken van stroom via grote windmolenparken op zee. Op dit moment levert wind op zee zo'n 16 procent van de benodigde Nederlandse elektriciteit, in 2032 moet dan ruim vier keer zo veel zijn.

Maar de sector waarschuwt nu dat de financiële risico's voor de aanleg van nieuwe windparken op zee nu te groot zijn. Daarom moeten er snel nieuwe subsidies komen.

Uitstel

Het gaat om projectontwikkelaars, energiemaatschappijen, havens en brancheorganisaties in de techniek, zoals energiemaatschappijen Eneco, Vattenfall en RWE, funderingsbouwer SIF en baggeraar Van Oord.

De 21 organisaties halen de voorbeelden aan van plannen voor windparken op zee, zoals de projecten IJmuiden Ver Gamma en Nederwiek 1B. Het was de bedoeling dat bedrijven zich voor dit project binnenkort konden intekenen, maar dat biedingsproces werd onlangs door de minister uitgesteld.

De aanleg van een windpark is de afgelopen jaren een stuk duurder geworden. Met name bouwkosten zijn gestegen door de inflatie. Daarnaast is het door de gestegen rente duurder om geld te lenen voor investeringen.

"Dit onderstreept de moeilijke fase waarin de offshore windindustrie zich op dit moment bevindt," staat in de brief aan de minister. "De gestegen kosten voor de bouw van windparken op zee en de langzame elektrificatie van de industrie hebben geleid tot grote en veelal niet aanvaardbare risico's voor de ontwikkeling van nieuwe windparken op zee."

Subsidie

Eneco is een van de ondertekenaars van de brief. "We hebben een unieke positie met onze Noordzee om groene energie te ontwikkelen", zegt Karen de Lathouwer, die bij Eneco verantwoordelijk is voor de wind op zeeprojecten. "Daar willen we mee doorgaan en we willen tempo houden. Dat willen we voor het klimaat, maar het is ook belangrijk gezien onze afhankelijkheid van energie."

Eerder maakte minister Hermans zich ook al zorgen over de ontwikkeling van nieuwe windparken op zee. De windenergiesector pleit voor financiële steun om het toch voor elkaar te krijgen.

De bedrijven denken dan bijvoorbeeld aan een prijsafspraak tussen de overheid en de ontwikkelaar van zo'n windpark voor de opgewekte stroom. Op die manier hebben de projectontwikkelaars, en vervolgens ook de energiemaatschappijen, de garantie dat er genoeg verdiend kan worden aan de opgewekte stroom als de molens daadwerkelijk gaan draaien.

Florian Willet, directeur van de Zwitserse zelfdodingsorganisatie Last Resort, is op 5 mei op 47-jarige leeftijd overleden met hulp bij zelfdoding. Zijn overlijden werd bekendgemaakt door zijn collega, de Australische arts Philip Nitschke.

Nitschke is directeur van Exit International en bedenker van de zelfdodingscapsule Sarco. Volgens Nitschke was de dood van de 47-jarige Duitser het gevolg van een psychische crisis nadat hij vorig jaar 70 dagen in Zwitserland had vastgezeten.

De Zwitserse politie pakte Willet op in september nadat een 64-jarige Amerikaanse vrouw gebruik had gemaakt van de zelfdodingscapsule in een bos in het kanton Schaffhausen. Willet was als enige aanwezig bij het overlijden van de vrouw en lichtte de autoriteiten in na haar dood.

Beschuldigd van moord

In Zwitserland is zelfdoding onder bepaalde voorwaarden toegestaan, maar volgens de Zwitserse regering voldoet de capsule Sarco niet aan de wet. Willet werd daarna volgens Nitschke onterecht beschuldigd van moord.

De Volkskrant, die met Nitschke sprak over het overlijden van Willet, schrijft dat de officier van justitie zou hebben gehoord dat er wurgsporen op de nek van vrouw waren gevonden. Hardgemaakt wordt deze beschuldiging niet.

Ook heeft de krant opnames gezien van het overlijden van de vrouw. Daarop zijn geen aanwijzingen te zien van geweld.

Getraumatiseerd

De status van verdenking van wurging werd later verlaagd door Zwitserse justitie, en Willet werd zelfs vrijgelaten uit zijn voorarrest, maar hij was ernstig getraumatiseerd door zijn gevangenschap, zegt Nitschke. De directeur van Last Resort zou in gevangenschap amper informatie hebben gekregen en had nauwelijks contact met de buitenwereld.

In het overlijdensbericht valt te lezen dat Willet na zijn vrijlating van zijn balkon 'viel' en ernstig gewond raakt. Hij werd tweemaal opgenomen in een psychiatrische kliniek. Nitschke bleef de afgelopen maanden in contact met hem, maar het lukte de Australische arts niet om hem gerust te stellen.

Uiteindelijk is Willet in Duitsland overleden met behulp van een gespecialiseerde organisatie, laat Nitschke aan de Volkskrant weten. Hoe Willet precies is overleden, is onbekend.

In Rotterdam zijn vier mensen aangehouden voor het bekladden en vernielen van ruiten van het kantoor van Maersk. Dat gebeurde rond 03.30 uur, aldus de politie.

Volgens de politie zijn meer dan twintig ruiten vernield en is er een "ravage van glas" achtergelaten. Volgens een verslaggever van de regionale omroep Rijnmond zijn de ruiten kapotgeslagen met een hamer. Ook is het pand beklad met rode verf. Medewerkers kunnen de hoofdingang vanochtend niet gebruiken. De politie doet daar nog onderzoek.

Kledingwinkel Zara aan de Coolsingel is ook beklad. Op de ruit is met roze verf is 'stop the genocide' geschreven, schrijft Rijnmond. Wie er achter de vernielingen zit is nog niet bekend.

Eerder doelwit

Het Deense transportbedrijf Maersk was in het verleden ook al eens doelwit van actievoerders. Zij vinden dat het bedrijf Israël steunt, onder meer door wapens van en naar dat land te vervoeren. De actievoerders noemen het bedrijf daarom medeplichtig aan oorlogsmisdaden.

In mei werd de lobby van het pand in Rotterdam al eens bezet. Een week later demonstreerden zo'n honderd mensen tegen de komst van een schip van Maersk naar de Rotterdamse haven. Dat schip zou volgens de actievoerders wapenonderdelen uit Israël vervoeren.

De havenwethouder van Rotterdam, Robert Simons, concludeerde na een telefoontje met de havenmeester en de douane dat er geen wapenonderdelen aan boord waren van het schip.

Goedemorgen! De verwachtingen zijn beperkt, maar Oekraïne en Rusland praten vandaag in Istanbul over een mogelijke wapenstilstand. En in IJmuiden wordt gevierd dat Telstar gepromoveerd is.

Eerst het weer: vandaag zijn er flinke zonnige perioden maar ook wolkenvelden. Later stijgt de kans op een bui in het binnenland. Lokaal kan een bui gepaard gaan met onweer. Het wordt bij een matige westenwind maximaal 17 tot 20 graden.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De conservatieve nationalist Karol Nawrocki heeft de Poolse presidentsverkiezingen gewonnen. Met meer dan 99 procent van de stemmen geteld is de politicus die zich verbonden heeft aan oppositiepartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) niet meer in te halen.

Zijn pro-Europese Rafal Trzaskowski had eerder op de avond al de overwinning uitgeroepen, toen de eerste exitpolls hem een minieme voorsprong gaven. Latere polls lieten zien dat het zou uitdraaien op een nek-aan-nekrace. Nawrocki won uiteindelijk met 50,89 procent van de stemmen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Met toenemende spanningen tussen de VS en Europa zouden we volgens critici te afhankelijk zijn van Amerikaanse tech. Hoe afhankelijk zijn we echt?

Fijne dag!

Meer huiseigenaren verwachten de komende tijd moeite met het betalen van de vaste woonlasten. In een onderzoek van Nationale Hypotheek Garantie (NHG) zegt ruim een derde van de mensen die meededen aan de enquête dat hun inkomen net genoeg of zelfs onvoldoende is om alle kosten en vaste lasten te kunnen betalen.

Ruim twintig procent van de ondervraagden maakt zich zorgen over zijn financiële situatie. Deze groep mensen ligt daar volgens NHG van wakker, voelt zich machteloos en ervaart stress. "We zien ook dat een op de drie mensen zegt: ik kan echt net rondkomen. Dan gaat het om meerdere lasten waaronder de woonlasten, maar ook andere uitgaven", zegt Carla Muters, voorzitter van de raad van bestuur bij NHG.

In de enquête zegt een op de vijf woningeigenaren dat het vakantiegeld wordt aangewend voor noodzakelijke uitgaven zoals woningonderhoud. "We zien dat er behoorlijk veel zorgen zijn, terwijl het aantal betalingsachterstanden op hypotheken historisch laag is. Het duurt lang voor je een effect ziet, mensen blijven heel lang hun woonlasten doorbetalen."

Het is de derde keer dat NHG het onderzoek over woonlasten uitvoert. Sinds de laatste keer, eind oktober, is het aantal mensen dat verwacht moeite te krijgen met het betalen van de woonlasten licht toegenomen.

Mensen die een hypotheek hebben afgesloten tussen 2015 en 2021 moeten volgens de organisatie de komende tijd goed opletten. Zij sloten hun lening namelijk af in een periode van ongekend lage rente, die op een gegeven moment zelfs onder de één procent lag. Maar sinds 2022 stijgt de rente weer, tegenwoordig staat het gemiddeld op zo'n 3,5 procent.

Een deel van de mensen met die historisch lage rente hebben het percentage vastgezet voor een periode van 10 jaar. De meeste ondervraagden maken zich geen zorgen over het stijgen van die rente. Voor sommige mensen zullen de hypotheekkosten toenemen.

"Afhankelijk van welke periode, loopt het nu of komende jaren af en dan word je geconfronteerd met een hogere hypotheekrente. Het is moeilijk te zeggen hoeveel meer je dan gaat betalen," zegt Muters van NHG. "Het hangt af van je persoonlijke situatie en wat voor soort hypotheek je hebt. Dan moet je de rente vergelijken: wat is het nu en wat heb je eerder betaald. Dat is een individuele som, maar kan netto per maand tientallen euro's of veel meer gaan kosten."

Besparen op leuke dingen

Volgens Carla Muters moeten mensen thuis gaan kijken naar hun eigen situatie. "We wijzen mensen erop om in gesprek te gaan, om inzicht te krijgen. Ga kijken hoe het bij jou zit. Niet iedereen is zich hier van bewust, kijk naar je financiën en afspraken over de hypotheek."

Vorige week publiceerde het Centraal Planbureau een onderzoek waaruit bleek dat de inkomens van de meeste Nederlanders harder zijn gestegen dan hun lasten. Volgens Muters van NHG geldt dat niet voor elk huishouden. "Dat is gemiddeld genomen, wij zien individuele verschillen en mensen geven aan echt moeite te hebben om rond te komen. Die mensen geven aan dat ze al veel dingen doen zoals besparen op leuke dingen en boodschappen of meer werken."

NHG maakt zich zorgen om het toegenomen aantal mensen met betalingsproblematiek. Hoewel meer woningeigenaren met financiële problemen professionele hulp zoeken, doet een groot deel dat nog niet. De organisatie kan daarbij helpen, zegt Muters. "Als NHG zijnde kunnen we helpen via adviseurs en geldverstrekkers. Denk aan een budget- of jobcoach. Meld je als je hulp nodig hebt."

De conservatieve nationalist Karol Nawrocki heeft de Poolse presidentsverkiezingen gewonnen. Met alle stemmen geteld is de politicus die zich verbonden heeft aan oppositiepartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS), als winnaar uitgeroepen door de Poolse kiescommissie.

De exitpolls lieten zien dat het een nek-aan-nekrace was tussen Nawrocki en zijn tegenstander, de pro-Europese Rafal Trzaskowski, die lid is van de partij Burgerplatform (PO), van huidige premier Tusk. Aanvankelijk leek Trzaskowski in de exitpolls aan het langste eind te trekken en claimde hij de overwinning. Maar latere polls lieten zien dat het zeer dicht bij elkaar lag en dat Nawrocki zelfs een lichte voorsprong had.

Uiteindelijk trok Nawrocki aan het langste eind en won met 50,89 procent, terwijl Trzaskowski op 49,11 procent bleef haken. Het opkomstcijfer was uiteindelijk bijna 72 procent, een historisch hoog aantal voor de presidentsverkiezingen.

Tegenvaller voor Tusk

De overwinning van Nawrocki is een grote tegenvaller voor de regering van premier Tusk. Trzaskowski had gezegd in zijn campagne Tusk te willen helpen bij zijn ambities. Nu treft Tusk op die plek weer een kritische president, zoals hij de afgelopen tijd onder Andrzej Duda ook al had. De president heeft in Polen vetorecht, waarmee hij wetgeving kan blokkeren.

Voor veel Polen gingen deze verkiezingen over de positie van Polen in Europa. Een grote groep Nawrocki-aanhangers wil dat Polen minder afhankelijk wordt van de EU. Nawrocki is kritisch over de invloed van Brussel en tegen een EU-en NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne.

Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen feliciteerde Nawrocki met zijn overwinning en zei ervan overtuigd te zijn dat de EU de "zeer goede samenwerking" met Polen kon voortzetten.

"Wij zijn allemaal sterker samen in onze gemeenschap van vrede, democratie en waarden. Laten we daarom samenwerken om de veiligheid en welvaart van ons gezamenlijke thuis te waarborgen," zei Von der Leyen in een bericht op X.

Bewogen campagne

In de eerste ronde behaalden de twee kandidaten rond 30 procent van de stemmen. Trzaskowski kwam als eerste uit de bus met nog geen 2 procentpunt verschil.

Oud-burgemeester van Warschau Trzaskowski deed veel beloftes om linkse kiezers voor zich te winnen, onder meer op het gebied van sociale huur en goedkope woningen. Maar hij kon niet op veel vertrouwen rekenen bij een grote groep kiezers. Zo werd onder Trzaskowski veel sociale huur in de stad geprivatiseerd waardoor mensen op straat kwamen te staan.

Nawrocki is een 42-jarige historicus zonder politieke ervaring vóór zijn campagne. Hij was zelfs geen lid van een partij toen hij werd voorgedragen door de conservatieve partij PiS, die Polen regeerde van 2015 tot 2023.

De campagne van Nawrocki werd geteisterd door het ene schandaal na het andere. De conservatieve kandidaat loog over het bezit van een tweede appartement, was in zijn jongere jaren betrokken bij georganiseerde straatgevechten tussen hooligans, en onlangs kwam naar buiten dat hij als beveiliger van een luxehotel prostituees zou hebben geïntroduceerd bij gasten. Nawrocki ontkent de beschuldigingen.

Zijn aanhangers omschrijven hem als de belichaming van traditionele, patriottische waarden. Velen van hen zijn tegen abortus, tegen zichtbaarheid van de LGBTQ+-gemeenschap en sterk tegen migranten.

In de Amerikaanse stad Boulder in de staat Colorado heeft een man acht mensen verwond bij een pro-Israëlische manifestatie. De aanval vond plaats in een populair voetgangersgebied in Boulder, bij een betoging voor de bevrijding van door Hamas gegijzelde mensen. Volgens getuigen gooide de dader een of meer molotovcocktails naar de demonstranten.

Op beelden van na de aanval is te zien hoe de vermoedelijke dader met ontbloot bovenlijf en flessen met mogelijk brandbare vloeistof rondloopt terwijl hij naar de demonstranten woorden als "zionisten" schreeuwt en "ze zijn moordenaars".

Meerdere omstanders filmden het incident:

De man werd kort daarna door een agent gearresteerd. De FBI zegt dat de 45-jarige man een zelfgemaakte vlammenwerper bij zich droeg en dat hij "Free Palestine" riep. De politie gaat ervan uit dat hij alleen handelde.

Acht mensen gewond

De slachtoffers zijn vier mannen en vier vrouwen, die tussen de 52 en 88 jaar oud zijn. Zij zijn met brandwonden naar het ziekenhuis gebracht. Een van hen raakte zwaargewond.

FBI-directeur Kash Patel sprak direct na de aanslag van een "gerichte terreuraanval". Het hoofd van het Openbaar Ministerie in Colorado Phil Weiser zegt dat "er sprake lijkt te zijn van een haatmisdrijf, gezien de groep die het doelwit was".

De FBI heeft bekendgemaakt dat de vermoedelijke dader de 45-jarige Mohamed Sabry Soliman is. Zelf raakte de verdachte ook gewond en is naar een ziekenhuis gebracht. Het is onduidelijk wat zijn verwondingen zijn.

'Antisemitische aanval'

Politici spreken inmiddels hun afschuw uit over de aanval. De leider van de Democratische minderheid in het Huis van Afgevaardigden Jeffries spreekt over een "afschuwelijke, antisemitische aanval". "Wij staan vandaag en altijd achter de Joodse gemeenschap."

Ook Joodse organisaties uiten hun zorgen, ook met de aanval van twee weken geleden nog in het achterhoofd. Toen werd een stel dat werkte op de Israëlische ambassade doodgeschoten in het Joods Museum in Washington door een pro-Palestijnse activist.

Het was "een briljant resultaat", van een plan waar enkel en alleen zijn land architect van was. De Oekraïense president Zelensky sprak in superlatieven over undercoveroperatie 'Spinnenweb', waar de Oekraïense geheime dienst SBU ruim anderhalf jaar aan had gewerkt.

Met de operatie werden zeker vier Russische luchtmachtbases ver van de Oekraïense grens met drones aangevallen. De aanval is in het diepste geheim voorbereid. Ook het Witte Huis was niet van tevoren op de hoogte gebracht.

Geschiedenisboeken

De SBU claimt dat 34 procent van de Russische vloot van de bommenwerpers, met een gezamenlijke waarde van meer dan 6 miljard euro, is uitgeschakeld. De cijfers zijn niet onafhankelijk te bevestigen omdat Rusland en Oekraïne beiden uit strategisch oogpunt zwijgen over militaire verliezen.

"Natuurlijk kan nu niet alles onthuld worden, maar deze Oekraïense acties gaan ongetwijfeld de geschiedenisboeken in", zei Zelensky. Wat in ieder geval zeker is: de details die wel zijn gedeeld, zouden zo uit een James Bond-film kunnen komen.

Beelden van de aanval op de Belaja-basis:

De nieuwssite RBC-Ukraine hoorde van een lid van de Nationale Veiligheid en Defensie Raad dat de SBU eerst de drones naar Rusland heeft gesmokkeld, gevolgd door mobiele houten huisjes.

De drones, 117 volgens Zelensky, werden vervolgens in het dak van de huisjes verwerkt. Waar dat gebeurde en of dat op een centrale locatie in Rusland was, is onduidelijk. De metalen daken van de huisjes konden op afstand worden geopend of afgeworpen.

De huisjes zijn op een zeker moment op vrachtwagens gezet en dicht bij de bases geparkeerd. Hoelang ze daar hebben gestaan, is niet bekend.

Zelensky en de SBU zeggen dat de mensen die erbij betrokken waren Rusland op tijd hebben verlaten. De autoriteiten zeggen dat een aantal "deelnemers aan de terroristische aanvallen" is aangehouden.

Zoals gezegd gaat het om acties diep in vijandelijk gebied. De nieuwssite RBC-Ukraine hoorde van een lid van de Nationale Veiligheid en Defensie Raad dat de bases die werden aangevallen precies die bases zijn die in de oorlog tegen Oekraïne worden ingezet.

De Belaja-luchtmachtbasis in de regio Irkoetsk ligt meer dan 4300 kilometer van de Oekraïense grens. Op beelden die daarover rondgaan, is te zien dat Oekraïense drones uit het dak van een vrachtwagen opstijgen en vliegtuigen op deze basis bestoken. Die vrachtwagen moet dus op een of andere manier Rusland zijn binnengekomen.

Volgens RBC-Ukraine zijn op deze basis Tu-22 bommenwerpers gestationeerd die vanuit de lucht kruisraketten op Oekraïne afvuren.

Hoogleraar strategische studies Phillips OBrien, van de Schotse Universiteit van St Andrews, zegt in zijn blog dat hier Tu-95-bommenwerpers stonden. De vernietigde toestellen zijn volgens hem onvervangbaar. Ze worden al tientallen jaren niet meer gemaakt.

RBC-Ukraine schrijft verder dat op de Olenja-luchtmachtbasis in de regio Moermansk volgens onbevestigde berichten honderd militaire vliegtuigen zijn vernietigd, waaronder vier Tu-95's. De gouverneur van de regio bevestigt dat er een droneaanval is geweest en roept op om foto's en video's daarvan niet online te zetten.

Ook op de Djagilevo-basis zouden zowel Tu-22's als Tu-95's gestationeerd zijn. Op de Ivanovo-basis zou een geavanceerd verkenningstoestel hebben gestaan met apparatuur aan boord om ver in Oekraïne te kijken.

De aanval komt een dag voor de hervatting van de besprekingen in Istanbul over de voorwaarden om tot een staakt-het-vuren te komen. Ondanks de aanval hebben beide landen al laten weten dat die gesprekken doorgaan.

Als de omstandigheden juist zijn, is het noorderlicht vannacht boven Nederland te zien. De zon heeft op 31 mei een flinke zonne-uitbarsting gehad, en zo'n coronal mass ejection kan, als de omstandigheden gunstig zijn, leiden tot poollicht, soms ook op onze breedtegraad.

En precies dat is wat er zich vannacht zou kunnen afspelen: noorderlicht boven Nederland.

Wat is er aan de hand?

De uitbarsting op de zon was fors en gericht op de aarde. Daardoor verwacht NASA dat vanavond en vannacht een wolk geladen deeltjes het aardmagnetisch veld bereikt. Als de deeltjes in de van de atmosfeer komen, botsen ze met gassen in de atmosfeer en veroorzaken zo al die prachtige kleuren, van groen tot rood en paars.

De verwachting is dat voor onze breedtegraad de KP-index, een maat voor geomagnetische verstoring, rond middernacht op 7 ligt. Dat is hoog genoeg om het noorderlicht tot in Nederland zichtbaar te maken, mits het helder is.

Is het vanavond helder genoeg?

Waar we vandaag flink wat bewolking hadden, lijkt dat vanavond en vannacht wat minder te worden. Vooral landinwaarts is het waarschijnlijk een paar uur helder. De rook van de Canadese bosbranden, die de lucht vandaag wat flets maakte, verdwijnt ook naar Duitsland en de lucht wordt steeds helderder.

In het westen neemt in de tweede helft van de nacht de bewolking weer toe, maar de avond en het begin van de nacht zijn op veel plaatsen prima geschikt om het noorderlicht te spotten. De beste kans heb je dan op donkere plekken, zoals bijvoorbeeld op de Veluwe of in de duinen.

Hoe weet je of het echt te zien is?

Het noorderlicht in Nederland oogt vaak niet zoals op spectaculaire foto's uit Scandinavië. Soms zie je slechts een groenige of roze gloed aan de horizon. Maak daarom foto's met een lange sluitertijd de sensor van je camera (of telefoon op "nachtmodus") ziet het vaak beter dan je oog.