NOS Nieuws - Algemeen

Het bedrijf waarvan vorige week een helikopter neerstortte in New York stopt per direct met alle activiteiten. Dat meldt de Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA op X.

Bij het ongeluk kwamen zes mensen om het leven: de piloot en een gezin van vijf Spaanse toeristen, onder wie drie kinderen van 4, 8 en 10 jaar.

De FAA zegt ook een onderzoek te starten naar de vergunning en het naleven van de veiligheidsregels door touroperator New York Helicopter Tours.

De helikopter, een Bell 206, brak tijdens de vlucht in tweeën. Op beelden is te zien hoe de romp naar beneden valt en in het water terechtkomt:

De aankondiging volgde enkele uren nadat senator van New York Chuck Schumer had opgeroepen de vergunning van New York Helicopter Tours in te trekken. Of de sluiting permanent is of zolang het onderzoek loopt, is niet bekendgemaakt.

"Een van de dingen die we kunnen doen om die levens te eren en anderen te redden, is ervoor zorgen dat het niet meer gebeurt. Eén ding is zeker over de helikoptertourbedrijven in New York City: ze hebben een dodelijke reputatie", zei Schumer.

In de afgelopen twintig jaar zijn vijf helikopters in de Hudson en de East River terechtgekomen door mechanische storingen, fouten van de piloot of botsingen. Hierbij zijn twintig mensen om het leven gekomen, meldt de Amerikaanse zender CBS News.

Samenwerken met autoriteiten

Zaterdag meldde de transportveiligheidsorganisatie NTSB dat de helikopter geen vluchtrecorders aan boord had en dat het ongeluk plaatsvond tijdens de achtste vlucht van die dag. Er waren geen video-opnames gemaakt en geen van de helikopterelektronica aan boord heeft informatie vastgelegd die voor het onderzoek gebruikt kon worden, aldus de NTSB.

Overigens zei de onderzoeker dat de laatste grote inspectie van de helikopter op 1 maart was gebeurd. De FAA zegt het onderzoek van de NTSB te blijven steunen. New York Helicopter Tours heeft in een reactie gezegd dat het met de autoriteiten zal samenwerken gedurende het onderzoek.

De oorzaak van de crash is nog niet vastgesteld. Volgens Schumer hebben duikteams afgelopen zondag in het water gezocht naar een rotor en een tandwielkast. Die onderdelen zouden mogelijk aanwijzingen kunnen geven over wat er gebeurd is.

Na dagenlange aanvallen is vluchtelingenkamp Zamzam in Sudan ingenomen door rebellengroep RSF. De paramilitaire groepering in het Noord-Afrikaanse land probeerde het vluchtelingenkamp in de regio Darfur al een tijd in handen te krijgen.

De afgelopen dagen zijn bij aanvallen zeker honderd mensen gedood, onder wie twintig kinderen en een compleet medisch team. De hulpverleners bemensten de enige overgebleven kliniek in het kamp. Nu is er vrijwel geen medische hulp meer beschikbaar: andere hulpverleners waren eerder al vertrokken vanwege de onveilige situatie.

Omdat er maar weinig informatie beschikbaar is, ligt het werkelijke aantal doden waarschijnlijk een stuk hoger. In het kamp, waar hongersnood heerst, hebben zeker een half miljoen mensen hun toevlucht gezocht, maar mogelijk zijn het er 700.000. Zij zitten nu als ratten in de val.

Omsingeld

Lange tijd was Zamzam een van de weinige veilige plekken in de regio, omdat de stad Al-Fashir als enige in Darfur nog niet in handen was van de milities. Het kamp is al een jaar lang omsingeld door RSF en vluchtelingen kunnen niet meer weg, al proberen ze nog wel Al-Fashir te bereiken, 16 kilometer verderop.

Een inwoner van Zamzam vertelt via WhatsApp aan de BBC wat er gaande is. "Een groot aantal burgers is gevlucht en we proberen nog steeds te vertrekken, maar het is ons niet gelukt. Alle wegen zijn geblokkeerd en we hebben kinderen bij ons. De dood is overal."

De RSF ontkent afgelopen week aanvallen te hebben uitgevoerd op het vluchtelingenkamp. De rebellengroep beweert dat de wreedheden verzonnen zijn, bedoeld om de groepering een slecht imago te bezorgen. Maar gedurende de oorlog is er al genoeg bewijs verzameld van gruwelijk etnisch geweld tegen burgers.

De angst bestaat dat RSF ook Al-Fashir wil innemen, om zo de hele regio in handen te krijgen. Darfur ligt in het westen van Sudan en grenst aan Tsjaad. Vanuit dat land weet RSF wapens aan te voeren die volgens de VN geleverd worden door de Verenigde Arabische Emiraten.

Ook is de regio van groot belang omdat er veel goud in de grond zit. Alleen al in 2024 werd er meer dan 800 miljoen euro aan goud uit de grond gehaald. Zowel RSF als de regering bezitten mijnen, waarvan de opbrengsten vooral worden gebruikt om de oorlog mee te financieren.

De inname van Al-Fashir zal mogelijk gepaard gaan met nieuw etnisch geweld. Bij de inname van vorige steden werden vluchtelingen niet alleen slachtoffer vanwege beschietingen, maar ook doelgericht aangevallen vanwege hun afkomst. De milities van Sudanees-Arabische afkomst hebben het gemunt op Sudanezen van Afrikaanse afkomst. De Verenigde Staten hebben RSF eerder beschuldigd van genocide.

Morgen is het twee jaar geleden dat de oorlog tussen RSF en het leger uitbrak toen leiders van beide groepen een staatsgreep pleegden, maar het oneens werden over de machtsverdeling. Sindsdien zijn zo'n 11 miljoen mensen op de vlucht geslagen naar vluchtelingenkampen in Sudan en nog eens 3 miljoen mensen zijn gevlucht naar buurlanden.

De laatste maanden weet het leger terrein te winnen en zijn verschillende strategische steden veroverd.

Hulporganisaties maken zich al jaren zorgen over de grote problemen in Darfur. Het Rode Kruis heeft al meermaals alarm geslagen over de humanitaire ramp die zich in de regio voltrekt. Vorige maand bracht Unicef een rapport uit met daarin gruwelijke feiten over seksueel geweld tegen kinderen.

Internationaal roepen de aanvallen op het kamp geschokte reacties op. Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken noemt de aanvallen een ernstige schending van het internationaal humanitair recht en roept op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren.

Beleggers lijken vandaag even bij te komen na de achtbaan van vorige week op de beurs. In Amsterdam opende de AEX vanmorgen met een kleine winst. Na een uur handel stond de beursindex ruim 2 procent in de plus. Alle fondsen stonden met winst op de borden, met de ruim 4 procent voor verzekeraar Aegon als aanvoerder.

Dezelfde plus van zo'n 2 procent stond op de borden bij de beurzen in Frankfurt, Parijs, Londen en Milaan. De stemming lijkt overgewaaid uit Azië, waar de beurzen van China en Japan de nieuwe handelsweek ook positief begonnen. Daar leken beleggers opgelucht over uitzonderingen die de Amerikaanse president Trump wil maken op zijn handelstarieven voor smartphones, geheugenchips, computers en andere elektronica.

Geen euforie

Van grote euforie, zoals donderdag, is zeker nog geen sprake. Die dag schoten de beurzen wereldwijd omhoog toen Trump enigszins terugkrabbelde door een aantal heffingen uit te stellen. Maar toen het beleggers duidelijk werd dat uitstel geen afstel betekent, zakten de beurzen vrijdag weer in.

Zondag schreef Trump nog op zijn Truth Social dat "niemand met oneerlijke handelstarieven tegen de VS daar zomaar mee wegkomt". "Zeker China niet", voegde de president daaraan toe. Trump kondigde aan ook te gaan kijken naar heffingen op halfgeleiders die nodig zijn voor de productie van chips. Hij wil dat die in de Verenigde Staten gemaakt worden.

Opmerkelijk genoeg doen chipbedrijven het vandaag juist goed op de beurzen. In het eerste uur is halfgeleidermachines-producent Besi één van de grote winnaars op de AEX. Maar ook ASML en ASM International (AMSI) stonden flink in de plus.

Dure euro

Mogelijk hebben beleggers wat meer vertrouwen, omdat de Europese Centrale Bank (ECB) deze week de rente verder lijkt te gaan verlagen. Steeds meer analisten verwachten dit. Vorige maand hintte ECB-president Christine Lagarde bij de verlaging van de rente naar 2,5 procent nog op een pauze. Bij ING is econoom Carsten Brzeski er nu van overtuigd dat de ECB door de onrust op de financiële markten en de duurder wordende euro wel "gedwongen" is de rente donderdag naar 2,25 procent te verlagen.

Een lagere ECB-rente maakt geld lenen goedkoper. En het helpt om de economie in de eurozone aan te jagen door de productie te verhogen. De waarde van de dollar is door de handelsoorlog die Trump heeft ontketend flink aan het dalen, terwijl de euro in waarde stijgt. Hoewel de extra handelstarieven zijn uitgesteld, blijft de heffing van 10 procent wel staan. Een dure euro maakt Europese producten extra duur in de VS.

Of Amerikaanse beleggers er ook weer wat vertrouwen in hebben moet vanmiddag blijken, als de beurs in New York opent.

Bijna 60 procent van de patiënten met hartfalen krijgt niet alle medicatie die nodig is voor de beste kwaliteit van leven. Vaak krijgen mensen een of twee medicijnen, terwijl een combinatie van vier juist beter werkt: ze versterken elkaar. Daarom komt er een groot onderzoek om de toepassing van die medicatie te verbeteren en zowel onder artsen als patiënten de bewustwording te vergroten.

Bij hartfalen werkt de pompfunctie van het hart minder goed. Het hart pompt het bloed dan minder goed rond, met als gevolg dat organen en spieren niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen krijgen.

"De combinatie van vier medicijnen leidt tot minder ziekenhuisopnamen en mensen voelen zich beter", zegt Jasper Brugts, cardioloog en hoogleraar hartfalen Erasmus MC. Het gaat om hartslagverlagers, bloeddrukverlagers en medicijnen die de water- en zouthuishouding van de nieren verbeteren.

Voldoende uitleg

Waardoor het slechts in 40 procent van de gevallen lukt om alle vier de medicijnen te geven, heeft verschillende oorzaken. Hartfalen komt vaak voor op oudere leeftijd. "Dan hebben mensen vaak ook andere ziektes, zoals nierproblemen of diabetes en ervaren ze snel bijwerkingen van de medicijnen. Vooral van bloeddrukmedicijnen, waarvan ze duizelig kunnen worden."

Die angst voor bijwerkingen maakt het voor artsen lastiger om nog meer medicijnen voor te schrijven, terwijl de combinatie juist een beter resultaat geeft. "Wij als dokters hebben dan nog niet voldoende uitgelegd waarom het belangrijk is om het toch te proberen."

"Vanuit de arts speelt diezelfde angst voor bijwerkingen," zegt Brugts, "maar ook factoren als de nierfunctie of andere aandoeningen die een patiënt heeft, spelen een rol waardoor we niet de maximale behandeling opzoeken." Ook is het als een patiënt zich goed voelt en stabiel is, lastig om uit te leggen waarom extra medicijnen toch nodig zijn.

Aantoonbaar beter

Brugts pleit daarnaast ook voor verbetering van het ziekenhuissysteem. Hij ziet dat de behandeling op speciale hartfalenpoli's beter is. Daar gaan hartfalenverpleegkundigen en -specialisten volgens bepaalde protocollen te werk en zorgen ze dat patiënten die vier medicijnen krijgen. "Dan gaat het echt aantoonbaar beter. We moeten ook meer van dat soort poli's oprichten."

Volgens de Hartstichting weet slechts een op de vijf Nederlanders wat hartfalen is. Doel van de Nationale Hartfalenweek, die vandaag begint, is om meer bewustwording te creëren. Mensen nemen klachten als kortademigheid, vermoeidheid en vocht in de benen niet altijd serieus, terwijl die kunnen wijzen op hartfalen. Als er op tijd hulp wordt gezocht, zijn veel schade en klachten te voorkomen, zeggen specialisten.

In Nationaal Park De Hoge Veluwe is gisteren een hardloopster twee keer in haar been gebeten, vermoedelijk door een wolf. De provincie Gelderland meldt dat de vrouw in een ziekenhuis is behandeld aan haar verwondingen.

De vrouw liep 's middags over de paden door het park toen ze werd aangevallen. Omstanders hebben het dier vervolgens verjaagd, meldt Omroep Gelderland.

Het slachtoffer is vervolgens naar het ziekenhuis gebracht. Er is DNA afgenomen om te onderzoeken of het echt gaat om een wolf. "De uitslagen van dat onderzoek zijn nog niet binnen", meldt de provincie.

Het is niet duidelijk hoe het nu gaat met het slachtoffer. De provincie laat weten in overleg te zijn met de gemeente Ede en met het Nationale Park de Hoge Veluwe. "We bereiden ons voor op stappen voor het geval dezelfde wolf weer dit soort gedrag gaat vertonen."

Wolvenaanvallen

Volgens het nationaal park leven er momenteel zo'n vijftien wolven op de Veluwe. Vorige week werd duidelijk dat de provincie Nationaal Park De Hoge Veluwe geen toestemming wil geven om de wolf te verstoren, te verjagen of af te schieten. Het park had gevraagd of het mogelijk was om zelf actie te ondernemen, omdat het dier een grote bedreiging was voor de moeflons - kleine wilde schapen - in het park.

Enkele jaren eerder veroorzaakte een wolf ook al onrust op het park. In 2022 doken beelden op van een wolf die vlak langs een gezin liep in het nationale park en een wolf die een racefietser achternazat.

Ook op andere plekken in het land hebben wolven mensen aangevallen. In 2023 werd in Drenthe een wolf doodgeschoten nadat het een schapenboer had aangevallen. Vorig jaar raakte een meisje bij het Utrechtse Leusden lichtgewond nadat ze was gegrepen door een wolf en ten val kwam.

De meningen over de juiste wolvenaanpak verschillen zó sterk, dat degenen die zich mengen in het debat bedreigingen kunnen verwachten:

Het kabinet wil de spreidingswet, die de verdeling van asielzoekers over het land regelt, "bij voorkeur" pas volgend jaar intrekken. Op dat moment is de eerste cyclus van de spreidingswet van twee jaar afgelopen waarin gemeenten plekken kunnen aanbieden.

Door de spreidingswet volgend jaar in te trekken, wil het kabinet gemeenten en provincies duidelijkheid geven en geen afbreuk doen aan de afspraken die zijn gemaakt. Dat staat in de zogenoemde contourennota die voorligt ter consultatie, wat betekent dat belanghebbenden erop kunnen reageren.

PVV-asielminister Faber en haar partijleider Wilders drongen pas nog aan op meer haast met het ongedaan maken van de spreidingswet, die het mogelijk maakt gemeenten desnoods te dwingen om opvangplekken te regelen.

Faber zei vorig jaar dat het intrekken van de spreidingswet twee tot drie jaar kan duren. Later kwam zij daarvan terug en zei toen "zo snel mogelijk". Over het intrekken van de wet is al lange tijd politieke onrust.

In de contourennota staat dat gemeenten kunnen rekenen op een "ordentelijke afwikkeling" van de eerste cyclus. In sommige gevallen is het volgens de minister "noodzakelijk" om gemeenten te compenseren voor de opvangplekken die zij voor eind 2026 aanbieden. Gemeenten ontvangen ook nog steeds bepaalde uitkeringen waarop zij recht hebben volgens de spreidingswet, ook als die pas worden uitgekeerd als de wet alweer is ingetrokken.

In de eerste cyclus van de spreidingswet hebben gemeenten plannen gemaakt om te zorgen voor 90.000 opvangplekken voor asielzoekers. Het kabinet wil met gemeenten in gesprek om te bekijken welke van deze opvangplekken langer kunnen blijven bestaan.

Faber is verder van plan onderdelen van de spreidingswet in stand te houden, zonder dat die worden vastgelegd in een wet. Het dwangelement verdwijnt, maar wel zal eens in de twee jaar worden vastgesteld hoeveel opvangplekken nodig zijn. Vervolgens gaan gemeenten, provincies en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers overleggen om deze plekken over het land te verdelen.

Doorstroom

Minister Faber hoopt de druk op de opvang te verminderen door de doorstroom uit asielzoekerscentra te verbeteren. Groot probleem daarbij is dat in de azc's veel statushouders zitten die eigenlijk in een gewone woning in een gemeente zouden moeten hebben. Maar die woningen zijn er niet genoeg.

Faber wil dat statushouders sneller onderdak vinden bij gemeenten in zogenoemde doorstroomlocaties, in afwachting van een 'echte' woning. In haar nota schrijft Faber vandaag dat zestig gemeenten "tot zekere hoogte interesse" hebben in een doorstroomlocatie.

Actrice Aimee Lou Wood zegt excuses te hebben gekregen van het Amerikaanse tv-programma Saturday Night Live nadat ze bezwaar had gemaakt tegen een sketch waarin haar tanden belachelijk werden gemaakt. De 31-jarige Britse uit The White Lotus nam er aanstoot aan dat haar grote tanden mikpunt van spot waren.

SNL stak in de persiflage de draak met Donald Trump onder de woordspeling The White POTUS, de afkorting voor President of the United States. In de sketch nemen de Amerikaanse president met zijn familieleden en aanhangers zogenaamd de rollen over van de puissant rijke maar diep ongelukkige karakters uit de tv-serie The White Lotus.

Een karakter gebaseerd op Woods personage Chelsea duikt op bij een parodie van gezondheidsminister Robert Kennedy. Als die voorstelt fluoride uit het water te halen, zegt deze Chelsea in een plat Engels accent: "Fluoride, wat is dat?" Het is overduidelijk een verwijzing naar het clichébeeld dat Britten slechte tanden hebben. Komiek Sarah Sherman had zich voor de rol extreem grote neptanden laten aanmeten.

Bekijk de sketch hier, 'Chelsea' duikt op rond 2:50:

"Gemeen en niet grappig", oordeelde Wood op Instagram. "Je mag iemand best op de hak nemen - daar draait de show om - maar het moet toch slimmer, genuanceerder en minder goedkoop kunnen?"

In het verleden werd Wood gepest vanwege haar prominente tanden, maar haar doorbraak in de tv-serie leidde juist tot veel positieve berichten. "Op Instagram kom ik allemaal video's tegen van orthodontisten die mijn tanden analyseren", zei ze eerder. "Maar aan het einde zeggen ze allemaal: 'Laat haar niks veranderen.' Dat is zo fijn."

Verkeerde punchline

Wood neemt het SNL onder meer kwalijk dat de punchline niet logisch is: "De hele grap gaat over fluoride, maar ik heb spleetjes tussen mijn tanden, geen slecht gebit." Ook viel het haar op dat het de enige grap zonder politieke context was; in alle andere gevallen ging het om satire over de regering-Trump.

Ze is het roerend eens met het commentaar van een volger die sprak van "jaren-70-misogynie". Eerder stelde ze dergelijke kritiek op haar uiterlijk al aan de kaak in een interview. "Zouden we er ook zo veel over gesproken hebben als het een man was? Het blijft maar gaan over hoe een vrouw eruitziet."

Recent kreeg actrice Millie Bobby Brown ook al veel bijval toen ze zich uitsprak tegen krantenartikelen die haar uiterlijk bekritiseerden. "Dit is geen journalistiek, dit is pesten", stelde Brown over koppen als "Wat heeft Millie Bobby Brown met haar gezicht gedaan?"

Enige tijd na haar betoog meldde Wood dat SNL excuses had aangeboden. Details daarover deelde ze niet, maar wel zei ze tevreden te zijn dat ze van haar hart geen moordkuil had gemaakt. "Ik kreeg veel bijval, dus ik ben blij dat ik me heb uitgesproken."

In Den Haag is vanochtend de Johan de Wittlaan afgesloten vanwege de NAVO-top van eind juni. Deze belangrijke doorgaande weg is vanaf vandaag vier maanden dicht ter hoogte van het World Forum, waar de top is.

De komende tijd wordt de weg vrijgemaakt om als toegangsweg te dienen voor de top. Dat de weg ruim van tevoren is afgesloten, is ook nodig omdat er op de Wittlaan tijdelijke kantoren komen te staan die de duizenden deelnemers aan de NAVO-top straks kunnen gebruiken. Daarvoor worden bijvoorbeeld alle lantarenpalen en verkeerslichten weggehaald.

De weg werd vorige week al voor een gedeelte afgesloten, zodat kon worden begonnen met het weghalen van de vlaggen die in de berm staan. Vanaf vandaag is de hele weg dicht voor autoverkeer. Ook het fietsverkeer wordt omgeleid. De afsluiting duurt tot in augustus.

Hekken en een slagboom

Volgens Omroep West is vannacht begonnen met de bouw van twee tijdelijke vergaderruimtes voor de NAVO-top. Ook zijn er hekken en een slagboom neergezet. Daar was ook een afvaardiging van de gemeente Den Haag bij aanwezig.

De Johan de Wittlaan is een vierbaans weg die min of meer parallel loopt aan de kust en voor omwonenden van groot belang is om de stad in of uit te komen. Er rijden dagelijks gemiddeld 17.700 voertuigen richting Wassenaar en 15.500 voertuigen richting Kijkduin.

Eerder werd al bekend dat de A44 rond de NAVO-top bijna een week lang afgesloten zal zijn, om wereldleiders van en naar het vergadercentrum te pendelen. Ook N-wegen in de buurt gaan dicht.

Vanaf vandaag mag er weer de hele dag 130 kilometer per uur worden gereden op drie trajecten in Nederland. Het gaat om de A6 tussen Lelystad-Noord en de Ketelbrug, het grootste deel van de Afsluitdijk en de A7 tussen Winschoten en de grens met Duitsland.

De invoering van de verhoogde maximumsnelheid op de drie trajecten was eind vorig jaar al aangekondigd. Een exacte datum was toen nog niet bekendgemaakt.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat maakt nu ook bekend dat in de zomer nog een vierde traject, de A37 tussen knooppunt Holssloot en aansluiting Zwartemeer, wordt toegevoegd. De vier trajecten zijn samen 117 kilometer lang.

Het ministerie benadrukt daarbij wel dat er pas 130 mag worden gereden als er daadwerkelijk borden langs de weg staan met de nieuwe maximumsnelheid.

Kansrijke trajecten

"We vinden het belangrijk dat het meteen duidelijk is dat je overdag 130 mag rijden. Daarom zetten we voldoende borden neer. Overigens hóéf je niet 130 te rijden, je mag ook gewoon 100 rijden op de rechterbaan", zegt infrastructuurminister Madlener.

Madlener noemt de drie trajecten "een eerste stap". Het ministerie meldt dat er verder nog gekeken wordt naar "een aantal kansrijke trajecten" waar de maximumsnelheid kan worden verhoogd.

Op die trajecten hoeven er geen extra maatregelen rond geluid en stikstof worden genomen. De minister zegt dat hij verwacht voor de zomer de Tweede Kamer te informeren over nieuwe trajecten.

SGP en JA21 willen dat er een einde komt aan versterkte oproepen tot gebed bij moskeeën. De partijen dienen hiervoor een initiatiefwetsvoorstel in.

De initiatiefnemers noemen het onwenselijk dat de islam "een dominante plek in de publieke ruimte opeist" met de Arabische oproepen via luidsprekers. "Met het Allahoe akbar voel je je een vreemde in eigen land", zegt SGP-Kamerlid Flach. Eerdmans (JA21): "Versterkte gebedsoproepen passen niet in Nederland."

Volgens SGP en JA21 zijn er in Nederland enkele tientallen moskeeën die vooral op vrijdag, voor het belangrijkste gebed van de week, een luide oproep laten horen. In gemeenten waar dit gebeurt, wordt daar volgens hen regelmatig over geklaagd. Oproepen zouden volgens de twee partijen nog wel onversterkt mogen klinken.

'Betere regels'

De twee zeggen op steun te rekenen van de coalitiepartijen voor een verbod, omdat PVV, VVD, NSC en BBB in het hoofdlijnenakkoord hebben afgesproken dat er "regulering" moet komen van versterkte gebedsoproepen.

Maar of die steun er komt, is de vraag: het kabinet lijkt vooralsnog niet te koersen op een verbod. Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken (NSC) schreef een paar maanden geleden aan de Kamer dat er onderzoek wordt gedaan naar de gebedsoproepen, onder meer naar hoe vaak ze klinken en de mate van overlast die wordt ervaren.

Naar aanleiding van die inventarisatie wordt er gekeken naar "betere regels". Uitermark wees er daarbij ook op dat de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging "een belangrijk grondrecht" is.

Geluidsniveau, tijdstip en duur

SGP ijvert al langer voor een verbod op versterkte gebedsoproepen. In 2016 stond in het verkiezingsprogramma van de christelijke partij dat aan de oproepen een halt toegeroepen moest worden.

Het oproepen tot gebed is geregeld in de Wet openbare manifestaties die in de jaren 80 werd ingevoerd. Daarin staat dat "klokgelui ter gelegenheid van godsdienstige en levensbeschouwelijke plechtigheden en lijkplechtigheden, alsmede oproepen tot het belijden van godsdienst of levensovertuiging, zijn toegestaan". In de grondwet staat dat iedereen in Nederland vrij is om zijn godsdienst of levensovertuiging te belijden.

Overigens kunnen gemeenten nu al regels stellen voor het geluidsniveau, het tijdstip en de duur van de gebedsoproep. De meeste van de ongeveer 500 moskeeën in Nederland doen geen versterkte openbare gebedsoproep.

Op de snelweg A10 bij Watergraafsmeer is vanochtend een verwarde fietser van de snelweg geplukt. De bestuurder van de fiets reed zonder verlichting en tegen het verkeer in. Of het om een man of een vrouw gaat, is niet bekend.

Rijkswaterstaat kreeg rond 05.45 uur een melding binnen van een spookrijder op een fiets op de ringweg van Amsterdam. De politie heeft de fietser daarna van de weg gehaald.

Het gaat om een verward persoon, zegt een politiewoordvoerder. Het is niet bekend hoe de fietser op de snelweg terecht was gekomen. Het spookrijden heeft niet tot een ongeluk geleid.

Geschrokken

NOS-nieuwslezer Renske van der Zalm was onderweg naar haar werk toen ze de fietser tegenkwam. "Ik reed met zo'n 100 kilometer per uur op de middelste rijbaan. Plotseling zag ik een fietser zonder verlichting op de meest linker rijbaan. Het was erg schrikken."

De verwarde fietser is met een psycholance meegenomen. Dat is een ambulance die gespecialiseerd is in het vervoeren van personen met verward gedrag.

Goedemorgen! In Utrecht is de eerste pro-formazitting tegen een patiënt van een psychiatrische kliniek die verdacht wordt van het doodsteken van een 76-jarige vrouw. En de Tweede Kamer praat over het hervormingsplan van minister Bruins voor de Nederlandse Publieke Omroep.

Eerst het weer: Vanochtend bewolking en soms een bui. Daarna droog met meer zon en 15 tot 19 graden. Er waait een zwakke of matige zuidwestenwind.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Peruaanse schrijver Mario Vargas Llosa is op 89-jarige leeftijd overleden. De auteur wordt beschouwd als een van de toonaangevendste Spaanstalige schrijvers. In 2010 won hij op 74-jarige leeftijd de Nobelprijs voor de Literatuur.

"Hij zal de geschiedenis in gaan als een buitengewoon verhalenverteller en een invloedrijk intellectueel van de oude stempel, dat wil zeggen, van vóór het tijdperk van de sociale media", schrijft de Spaanse krant El País.

Vargas Llosa begon zijn carrière op 15-jarige leeftijd als schrijver van misdaadverhalen bij de krant La Crónica. Hij ging hij in 1953 literatuur en rechten studeren en maakte al gauw naam in zijn thuisland. In 1960 verhuisde hij naar Parijs waar hij twee andere grote Latijns-Amerikaanse schrijvers ontmoette: Gabriel García Márquez en Julio Cortázar.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De Nederlandse Joke van der Post krijgt veel lof van Egyptenaren op sociale media omdat ze een man te lijf is gegaan die een ezel sloeg met een zweep.

Van der Post runt een dierenkliniek in Egypte en behandelt ezels en paarden die voor toeristen worden ingezet. Ze strijdt met haar werk voor een beter leven voor de dieren, want mishandeling is volgens haar aan de orde van de dag.

Fijne maandag!

De zittend president van Ecuador Daniel Noboa heeft de presidentsverkiezingen gewonnen. Met meer dan 90 procent van de stemmen geteld, is hij niet meer in te halen door zijn linkse rivaal Luisa González. Hij staat op 55,8 procent, terwijl zijn rivale 44 procent van de stemmen heeft.

González zei in een eerste reactie de resultaten van de verkiezingen niet te accepteren omdat zij volgens de peilingen een voorsprong had op Noboa.

Het was de tweede ronde van de verkiezingen, nadat de centrumrechtse Noboa in de eerste ronde in februari niet genoeg stemmen had gekregen. Toen was sprake van een nek-aan-nekrace tussen Noboa en González. Ook de peilingen voor de tweede ronde beloofden een zeer spannende race.

Jongste

De twee namen het in de verkiezingen van 2023 ook al tegen elkaar op. De toen 35-jarige Noboa won en werd daarmee de jongste president ooit in de geschiedenis van het land.

Sinds 2021 bevindt het land zich in een spiraal van bendegeweld vanwege de cocaïnehandel in buurlanden Colombia en Peru. Beide kandidaten beloofden harder op te treden tegen criminaliteit en meer internationale steun te zoeken in de strijd tegen drugskartels.

Meer dan 13 miljoen mensen in Ecuador zijn stemgerechtigd. Mensen van 16 en 17 jaar en mensen ouder dan 65 jaar mogen stemmen, maar hoeven dat niet. Iedereen tussen de 18 en 65 jaar is verplicht om te komen. Wie dat niet doet, riskeert een boete van omgerekend zo'n 40 euro.

De Peruaanse schrijver Mario Vargas Llosa is op 89-jarige leeftijd overleden. De auteur wordt beschouwd als een van de toonaangevendste Spaanstalige schrijvers. Hij won in 2010 op 74-jarige leeftijd de Nobelprijs voor de Literatuur, nadat hij in literaire kringen al jarenlang was genoemd als kanshebber.

"Hij zal de geschiedenis in gaan als een buitengewoon verhalenverteller en een invloedrijk intellectueel van de oude stempel, dat wil zeggen, van vóór het tijdperk van de sociale media", schrijft de Spaanse krant El País.

Vargas Llosa begon zijn carrière op 15-jarige leeftijd als schrijver van misdaadverhalen bij de krant La Crónica. Hij ging in 1953 literatuur en rechten studeren en maakte al gauw naam in zijn thuisland. In 1960 verhuisde hij naar Parijs waar hij twee andere grote Latijns-Amerikaanse schrijvers ontmoette: Gabriel García Márquez en Julio Cortázar.

Militaire school

Drie jaar later brak hij internationaal door met zijn La ciudad y los perros, in het Nederlands vertaald als De stad en de honden. In de roman schrijft Vargas Llosa over zijn tijd op een militaire school in Lima.

Het was het begin van een lange schrijverscarrière waarin hij uiteenlopende werken afleverde. Zo beschreef hij zijn persoonlijke ervaringen met een bordeel dat hij zijn jeugd bezocht, maar uitte hij zich ook kritisch over dictaturen op zijn continent.

Na zestien jaar Europa keerde hij in 1974 terug naar Peru. "Ik realiseerde mij dat ik het contact verloor met de realiteit van mijn land en de taal van het land. Dat kan dodelijk zijn voor een schrijver", vond hij. Hij bleef zeer productief en won vrijwel alle mogelijke literaire prijzen die er te winnen vielen.

Regeringscommissie

In 1983 nam hij zitting in een regeringscommissie die onderzoek deed naar een bloedbad in het Peruaanse dorp Uchuraccay. Hij bleef als schrijver actief, maar begon zich eind jaren 80 ook steeds nadrukkelijker als politicus te profileren, naar eigen zeggen tegen wil en dank.

In 1990 nam hij het op tegen de toen nog onbekende Alberto Fujimori tijdens de presidentsverkiezingen van Peru. Hij verloor, raakte gedesillusioneerd in de politiek en richtte zich weer volledig op het schrijverschap.

Geen boodschap

Van zijn latere werken wordt onder meer La fiesta del Chivo (Het feest van de bok, 2000) door critici geprezen. Vargas Llosa beschreef daarin de laatste dag van de Dominicaanse dictator Rafael Trujillo.

Met boodschappen aan lezers doorgeven had hij weinig op, bekende hij in 2001 in een interview met NRC. "Ik houd niet van literatuur met een boodschap. Een roman is naar mijn mening een succes als de schrijver erin slaagt bij de lezer een bepaald gevoel op te wekken."

In 2023 kwam zijn laatste roman uit: Le dedico mi silencio (Ik draag mijn stilte op aan jou), die begin dit jaar in het Nederlands verscheen. Het werk gaat over de geschiedenis van de Peruaanse muziek. In het nawoord kondigde hij na bijna zestig jaar schrijverschap zijn afscheid aan.

Vargas Llosa wordt in besloten kring in Peru gecremeerd.

Een extremistische groepering heeft de bomaanslag op het hoofdkantoor van spoorwegmaatschappij Hellenic Train in Athene opgeëist. Bij de explosie op vrijdagavond raakte niemand gewond, omdat de politie na een anonieme oproep iedereen kon evacueren.

Een terreureenheid van de politie onderzoekt de aanslag en zegt dat op beveiligingscamera's twee verdachten te zien zijn.

De links-extremistische groepering noemt zichzelf de Revolutionaire Zelfverdediging van de Klassen. Gisteren werd een brief gepubliceerd, waarin staat dat de aanslag een antwoord was op "de dood van 57 medemensen, mensen uit de arbeidersklasse". Ook wordt uitgehaald naar "kapitalisten" die volgens de groep verantwoordelijk zijn voor hun dood.

Daarmee wordt verwezen naar de treinramp van februari 2023. Bij een botsing tussen een goederentrein en een personentrein kwamen 57 mensen om het leven, toen de goederentrein door een fout op hetzelfde spoor reed.

Demonstraties

Sinds het ongeluk worden regelmatig demonstraties gehouden, die soms uit de hand lopen. Een grote groep Grieken vindt dat het onderzoek naar de ramp te lang heeft geduurd en dat er zaken worden achtergehouden. Ook eisen betogers dat de regering van premier Mitsotakis aftreedt.

De extremistische groep is volgens Griekse krant Ethnos ook verantwoordelijk voor een aanslag op het ministerie van Werkgelegenheid vorig jaar februari. Ook toen was er alleen sprake van materiële schade.

Vaker bomaanslagen

In Griekenland worden vaker politiek gemotiveerde aanslagen gepleegd. Sinds de jaren 70 zijn onder meer gebouwen regelmatig doelwit van kleinschalige bomaanslagen. Het gebeurt zelden dat er gewonden vallen.

De meeste groepen die in de jaren 80 en 90 actief waren zijn ontmanteld. Sinds die tijd zijn er wel weer nieuwe, kleinere groepen ontstaan, waar de overheid weinig vat op lijkt te krijgen.

De Spaanse politie heeft in samenwerking met onder meer Europol een netwerk opgerold dat Marokkanen illegaal Spanje binnensmokkelde. Dat meldt het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken.

In Spanje werden vier personen gearresteerd. De organisatie rekruteerde Marokkaanse immigranten en liet ze vanuit Marokko naar Roemenië vliegen. Daar werden ze met busjes en vrachtwagens naar andere landen binnen de Europese Unie gebracht. Voor de smokkel werd van de Marokkanen 3000 euro per persoon gevraagd.

De politie schat dat het netwerk de afgelopen twee jaar zo'n vijftig transporten naar Spanje organiseerde met zo'n twintig tot vijftig Marokkanen per keer. Dat betekent dat ze in totaal dus 1000 tot 2500 illegale mensen het land binnensmokkelden. Zij runden ook een "logistiek centrum" in Roemenië, waar migranten werden verborgen voor hun reis begon.

Het is de tweede operatie in korte tijd waarbij Europol betrokken is. Vorige week maakte de politiedienst bekend samen met de Franse politie een groot mensensmokkelnetwerk te hebben opgerold dat mensen via Servië de Europese Unie in smokkelde. Daarbij werden zo'n 300 politieagenten ingezet en 24 personen gearresteerd.

De politie heeft in de Amerikaanse staat Pennsylvania een man opgepakt die verdacht wordt van betrokkenheid bij de brand in het huis van de gouverneur van Pennsylvania.

Het gaat om een 38-jarige inwoner van de stad Harrisburg. In de nacht van zaterdag op zondag werd de woning van Democratische gouverneur Josh Shapiro in Harrisburg in brand gestoken. Shapiro en zijn gezin waren in de ambtswoning aan het slapen toen de brand uitbrak.

De brand brak uit in een deel van het huis waar Shapiro en zijn familie op dat moment niet waren. Zij werden rond 02.00 uur 's nachts door agenten gewekt en in veiligheid gebracht. De brand kon snel worden geblust, maar volgens Shapiro is de schade aanzienlijk. De politie liet weten uit te gaan van brandstichting en loofde een beloning van 10.000 dollar uit (omgerekend zo'n 8800 euro) voor de gouden tip.

'Gerichte aanval'

Shapiro stelt dat het gaat het om een "gerichte aanval", maar over een motief is nog niets bekendgemaakt door de politie. Shapiro en zijn gezin waren in het huis aanwezig omdat ze er de eerste avond van de Joodse feestdag Pesach samen vierden. Een paar uur voor de brand toonde Shapiro op X nog een foto van een feestelijk gedekte tafel en wenste hij iedereen een gelukkig Pesach.

Shapiro speculeerde gisteren dat de aanval mogelijk gericht was op hem en zijn Joodse vrienden. "Als hij onze familie, onze vrienden, de Joodse gemeenschap, die gisteravond in die kamer met ons meededen aan de pesachmaaltijd probeerde te terroriseren, luister dan naar mij: we vierden gisteravond ons geloof, trots, en over een paar uur hebben we onze tweede pesachmaaltijd."

De 51-jarige Democraat Shapiro werd in 2022 gekozen tot gouverneur van Pennsylvania. Daarvoor had hij zes jaar de hoogste positie bij het Openbaar Ministerie in de staat. Hij was een van de namen die werd genoemd als running mate van Kamala Harris bij de afgelopen Amerikaanse presidentsverkiezingen. Harris koos uiteindelijk echter voor Tim Walz.

Tom van Kalmthout en Bart Rijnink hebben de Annie M.G. Schmidtprijs gewonnen. Ze kregen de prijs voor beste Nederlandstalige theaterlied van het jaar voor hun nummer Voor Een Meisje.

Het ruim zes minuten durende lied met triangelsolo gaat over de ervaringen en frustraties van een jongen die opgroeit en geen vriendin (of bedpartner) van zijn eigen leeftijd kan vinden. "Voor een meisje van je eigen leeftijd moet je ouder zijn", klinkt de tekst. De jury prees Voor een Meisje als "oergeestige, funky satire".

"Met een onversneden liefde voor taal. Grappen, expliciete beelden, rijm, binnenrijm en zevenlaags stuntrijm buitelen over elkaar. Daarbij doet het nummer iets waar veel hiphop niet eens aan toekomt: het betoog is van begin tot eind te volgen en heeft samenhang", aldus de jury.

Voor Een Meisje komt uit het theaterprogramma Met Z'n Drieën dat Van Kalmthout en Rijnink afgelopen zomer speelden op theaterfestival De Parade, waarin ze zichzelf Ron van Zalmsaus en Mevrouw Rijnink noemden. Van Kalmthout schreef de tekst en Rijnink de muziek.

De Annie M.G. Schmidtprijs wordt ieder jaar uitgereikt aan de tekstschrijver, componist en uitvoerend artiest van het beste Nederlandstalige theaterlied van het afgelopen jaar. Dit jaar waren zes artiesten en ensembles genomineerd.

De uitreiking was vanavond in de Kleine Komedie in Amsterdam. Van Kalmthout en Rijnink kregen een buste van Annie M.G. Schmidt en een cheque van 3500 euro.

De prijs, een initiatief van onder meer de Stichting Buma Cultuur, werd voor de 33ste keer toegekend. Eerdere winnaars zijn onder meer Brigitte Kaandorp, Jan Rot, Wende Snijders, Jan Beuving en Yentl en de Boer. Vorig jaar ging de prijs naar Alex Klaasen en Peter van de Witte voor hun lied 152W96TH street.

De gouverneur van de Amerikaanse staat Pennsylvania, Josh Shapiro, is afgelopen nacht met zijn gezin geëvacueerd nadat zijn woning in brand was gestoken. Er is een beloning uitgeloofd van 10.000 dollar voor informatie die leidt tot de arrestatie van de dader.

De brand bij het huis van Shapiro brak 's nachts uit, op de eerste avond van de Joodse feestdag Pesach. Shapiro en zijn familie hadden dat gevierd in zijn ambtswoning, in hoofdstad Harrisburg. Een paar uur voor de brand postte de gouverneur nog een foto van de feestelijk gedekte tafel van zijn familie en wenste hij iedereen een gelukkig Pesach.

Wakker gemaakt door agenten

De Democratische gouverneur zegt dat hij en zijn gezin rond twee uur in de nacht door agenten werden gewekt en vervolgens in veiligheid werden gebracht. "Godzijdank is er niemand gewond geraakt en is de brand geblust", schrijft Shapiro op X.

De brand was in een ander deel van het huis dan waar Shapiro en zijn familie sliepen. Er is "aanzienlijke" schade door het vuur. De politie gaat uit van brandstichting, hoewel het onderzoek nog loopt. Over een mogelijk motief is niets bekendgemaakt.

Shapiro was vorig jaar nog in gesprek om kandidaat-vicepresident te worden voor de Democraten naast Kamala Harris. Uiteindelijk viel de keuze niet op hem, maar op Tim Waltz, de gouverneur van Minnesota.

Shapiro is gouverneur van Pennsylvania sinds hij in 2022 de verkiezingen won van de Republikein Doug Mastriano, die gesteund werd door president Trump. De overwinning leverde Shapiro veel erkenning op binnen de Democratische partij.

Actrice Petra Laseur is overleden. Dat meldt haar familie aan NRC. De tweevoudig Theo d'Or-winnares was al enige tijd ernstig ziek en overleed vrijdag op 85-jarige leeftijd.

Laseur studeerde aan de Amsterdamse Toneelschool en speelde na haar afstuderen in 1959 bij diverse grote gezelschappen als de Nederlandse Comedie, Globe, Toneelgroep Amsterdam en Het Nationale Toneel. Voor haar hoofdrollen in Hedda Gabler (1972) en Groot en Klein (1981) ontving Laseur een Theo d'Or, de belangrijkste Nederlandse toneelprijs.

Vanaf het begin van haar carrière was Laseur ook te zien in televisieseries als De stille kracht (1974) en Rozengeur & Wodka Lime (2005). Ook speelde ze onder meer in de verfilming van De ontdekking van de hemel en in de film Familie. In 2011 vertolkte ze de rol van koningin Wilhelmina in de musical Soldaat van Oranje.

Laseur was de dochter van actrice Mary Dresselhuys. Ter gelegenheid van Dresselhuys' tachtigste verjaardag in 1987 speelden ze samen in Een bijzonder prettig vergezicht, een toneelstuk dat special voor hen was geschreven.

Vorig jaar maakte Laseur bekend dat ze ernstig ziek was en zich niet wilde laten behandelen. "Om dan doodziek drie maanden langer te kunnen leven? Mij niet gezien. Ik heb een heerlijk leven gehad", zei ze tegen familie en vrienden. Ze overleed in de nacht van donderdag op vrijdag in haar woning in Amsterdam.

De uitvaart is volgende week vrijdag, in besloten kring. Wel is voor publiek die dag de mogelijkheid om nog een laatste groet te brengen in de Mary Dresselhuys-zaal in Theater DeLaMar in Amsterdam.