NOS Nieuws - Algemeen

In de Amerikaanse staat Oklahoma zijn ten minste vier mensen om het leven gekomen door tornado's die het afgelopen etmaal huishielden in het gebied. Tientallen mensen raakten gewond en zo'n 30.000 mensen zitten zonder stroom, zei gouverneur Kevin Stitt op een persconferentie.

Het dorpje Sulphur, met zo'n 5000 inwoners, werd vooral hard geraakt: daar werden tientallen huizen en bedrijven grotendeels vernield, zo is te zien op beelden vanuit de lucht. "Je kunt je de schade nauwelijks voorstellen", aldus Stitt. "Zo'n beetje elk bedrijf in het centrum is vernietigd." In het dorpje raakten ongeveer dertig mensen gewond.

De tornado begon in een park en bewoog langzaam richting het centrum van het dorpje. Ook in een aantal andere gebieden in de staat richtten tornado's schade aan. In twaalf gebieden in de staat is de noodtoestand uitgeroepen. In onder meer de staat Nebraska waren zondag eveneens tornado's.

De tornado's in Oklahoma lieten een spoor van vernieling na:

Het was zondag de derde dag dat er in delen van Texas, Louisiana, Oklahoma, Arkansas, Missouri, Kansas en Illinois een weerwaarschuwing gold.

Naast zware windstoten, zware hagel en tornado's kampt het gebied ook met zware regenval waardoor er een hoog risico op overstromingen is.

In verschillende steden in Australië is de afgelopen drie dagen geprotesteerd tegen geweld gericht tegen vrouwen. Onder meer in Sydney, Melbourne en Adelaide gingen duizenden mensen de straat op om aandacht te vragen voor nieuwe cijfers over femicide.

Uit de cijfers blijkt dat er tot nu toe in 2024 gemiddeld iedere vier dagen een vrouw is gedood in Australië. Het zijn er volgens de Australische nieuwszender ABC al 27, bijna twee keer zo veel als in dezelfde periode vorig jaar.

Onder andere in Melbourne en Canberra gingen Australiërs de straat op:

De demonstranten eisen strengere wetgeving tegen gendergerelateerd geweld. Ook willen ze dat premier Albanese de noodtoestand uitroept vanwege de geweldsgolf.

Eerder deze maand stak een man bijvoorbeeld zes mensen dood in een winkelcentrum in Sydney, onder wie vijf vrouwen. Volgens de politie zocht de man doelbewust vrouwelijke slachtoffers uit.

'Nationale crisis'

Bij een protest in de Australische hoofdstad Canberra gaf Albanese een toespraak. Daarin riep hij op tot cultuurverandering en hij benadrukte de noodzaak dat mannen hun gedrag veranderen. Eerder noemde hij het geweld tegen vrouwen al een "nationale crisis" en een "epidemie".

Maar het verzoek om de noodtoestand uit te roepen, wees hij van de hand. Volgens Albanese is de noodtoestand bedoeld om snel geld vrij te spelen bij bijvoorbeeld hevige bosbranden, terwijl het hier gaat om een langetermijnproces. "We moeten dit week na week, maand na maand en jaar na jaar aanpakken", zei hij. Woensdag komt het Australische kabinet samen voor een spoedvergadering over geweld van mannen tegen vrouwen.

Het is niet de eerste keer dat er in Australië aandacht gevraagd wordt voor geweld tegen vrouwen. In 2021 werd ook door het hele land geprotesteerd, nadat er verhalen naar buiten waren gekomen over misbruik en seksueel geweld binnen de Australische politiek.

Kunnen huizen gemaakt van modder bescherming bieden tegen klimaatverandering? In Agadez, een woestijnstad in het hart van het West-Afrikaanse land Niger, denken ze van wel. Hier wordt al eeuwenlang gebouwd met 'banco': een moddermengsel van water, klei en stro.

"Het voordeel van een huis van banco is dat wanneer het buiten warm is, het binnen koel blijft. En als het buiten fris is, blijft het binnen aangenaam", zegt Abdourahman Ibrahim. Hij is een opzichter die toeziet op de bouw van een huis in een nieuwe woonwijk even buiten de stad.

"Dit is een modern terrein", zegt hij trots tijdens een rondleiding. "Er is elektriciteit, een wateraansluiting. Ik denk dat het goed is dat we banco blijven gebruiken. Voor onze cultuur, maar ook voor het klimaat."

In de omgeving van Agadez, dat bekendstaat als de poort naar de Sahara, is het overdag al erg heet. Maar het wordt er nóg heter, en snel ook: door klimaatverandering stijgt de gemiddelde temperatuur er anderhalf keer zo hard als het wereldwijde gemiddelde. Koele nachten worden steeds zeldzamer, hete dagen duren langer.

De dikke muren, die onder meer de moskee van Agadez omringen, houden die hitte tegen. Al 500 jaar vormt dit gebedshuis een centraal punt van de karavaanstad. Mede daardoor verkreeg Agadez in 2013 een plaats op de Werelderfgoedlijst van VN-organisatie Unesco. De moskee werd halverwege de negentiende eeuw herbouwd, sindsdien staat de minaret van 27 meter hoog nog altijd overeind, hoewel het gebouw helemaal is gemaakt van banco.

Een kwestie van onderhoud, verklaart de 70-jarige Amma Attouboul. Als bouwopzichter, aangesteld door de sultan van Agadez, ziet hij erop toe dat de moskee in goede staat blijft. Dit betekent dat hij de moskee regelmatig van een nieuwe laag banco laat voorzien. Zodra de eerste scheurtjes of tekenen van instabiliteit verschijnen, gaan ze aan de slag.

"In allerlei oude steden vind je gebouwen gemaakt van modder", zegt Attouboul. "Ze behoren tot ons architectonisch erfgoed en symboliseren een traditie die al generaties lang standhoudt. Deze bijzondere bouwstijl hoort bij de geschiedenis van Agadez."

Steeds vaker beton

Toch kiezen steeds meer inwoners van de stad voor beton. Met name in de buitenwijken maakt de zandkleur van de modderhuizen steeds vaker plaats voor grijze blokken. "Alsof je in een oven woont", zegt opzichter Ibrahim hoofdschuddend. Beton houdt warmte of kou minder goed tegen dan banco.

Bovendien is het duurder. Waar banco wordt gemaakt van klei uit valleien in de omgeving, moet cement van buitenaf worden aangevoerd. "Men vindt het mooi", verklaart Issoufou Zakari, directeur van de regionale autoriteit voor stadsplanning en woningbouw.

Enkele maanden geleden is Zakari naar Agadez verhuisd om de ongebreidelde bouw in de oude binnenstad aan te pakken. Hij hoopt daarnaast ook de lokale autoriteiten en inwoners ervan te overtuigen om te blijven kiezen voor banco.

Als het aan opzichter Ibrahim ligt, zal het merendeel van de inwoners van Agadez daarvoor blijven kiezen. "Het is een bron van trots voor ons", zegt hij. "Want wij wonen er, onze voorouders hebben dat ook gedaan. En onze kinderen zullen dat ook doen. Banco zal hier altijd een toekomst hebben."

De situatie aan het front is voor Oekraïne verslechterd. Oleksandr Syrsky, de bevelhebber van het Oekraïense leger, schrijft dat in een Facebookbericht. Rusland "valt de volledige frontlijn actief aan, en boekt in sommige sectoren tactische successen."

Volgens de opperbevelhebber heeft Rusland een "aanzienlijk voordeel" op het vlak van troepen en materieel. Er werd de voorbije week hard gevochten, waarbij veroverde posities soms meerdere keren per dag van kamp wisselden, schrijft hij.

Syrsky geeft toe dat de Oekraïense troepen zich uit meerdere dorpen in de provincie Donetsk hebben teruggetrokken. Hij spreekt over meedogenloze gevechten in de omgeving van de stad Pokrovsk, een stad in Donetsk die nog in handen is van Oekraïne. Daar zou de situatie momenteel "het meest gecompliceerd" zijn.

Eerder vandaag meldde het Russische persagentschap Interfax dat het Russische leger het dorp Novobachmoetivka heeft veroverd. Syrsky bevestigt dat in het bericht op Facebook.

Tekorten aan manschappen en munitie

Het Oekraïense leger is sinds de val van de strategische stad Avdiivka in februari in het defensief gedrongen. Daarbij speelt een tekort aan manschappen, luchtafweer, wapens en munitie de Oekraïners parten.

Het wapentekort kan de komende weken voor een deel weggewerkt worden, nu het Amerikaanse parlement een nieuw steunpakket van 61 miljard dollar heeft goedgekeurd.

Volgens experts zal het echter nog weken duren voordat dit steunpakket daadwerkelijk effect heeft op het slagveld. "Het is niet zo dat de wereld er morgen heel anders uitziet", zei Mart de Kruif, voormalig-Commandant Landstrijdkrachten, daar vorige week over. Het is volgens hem een kwestie van langzaam opbouwen voor het Oekraïense leger. Tot die tijd kan Rusland nog profiteren van de tekorten aan Oekraïense zijde.

Het aantal gevallen van mazelen is afgelopen jaar wereldwijd bijna verdubbeld, meldt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Vorig jaar werden bijna 322.000 gevallen van de besmettelijke ziekte geteld, tegenover ruim 171.000 in 2022.

Dit jaar wordt het aantal gevallen vermoedelijk nog hoger, waarschuwt de WHO. Bijna de helft wordt geregistreerd in Europa en aangrenzende landen als Kirgizië en Azerbeidzjan.

De WHO maakt zich vooral zorgen om het aantal landen dat afgelopen jaar te kampen had met een "grote of ontwrichtende uitbraak" van mazelen: dat steeg van 17 landen in 2022 tot 51 landen een jaar later. De organisatie spreekt van zo'n uitbraak als er gedurende een jaar minstens twintig gevallen van mazelen worden aangetroffen per miljoen inwoners van een land.

Covid-effect

Als voornaamste verklaring wijst de organisatie naar covid-19. In 2019 waren er ook al veel gevallen van mazelen, toen vooral in Afrika. Door de coronapandemie nam de verspreiding wereldwijd van mazelen daarna af, maar werden ook nauwelijks meer kinderen ingeënt tegen de ziekte. Nu de covid-maatregelen vrijwel overal weer opgeheven zijn, kan de ziekte wereldwijd weer vrij eenvoudig om zich heen grijpen.

Ook Nederland loopt gevaar door de wereldwijde toename van het aantal mensen met mazelen. Om de ziekte geen kans te geven is een vaccinatiegraad van tenminste 95 procent nodig, maar die ligt inmiddels onder de 90 procent.

Het RIVM meldde deze week dat het een nieuw Outbreak Management Team (OMT) heeft samengesteld om de ziekte in de gaten te houden. Tot nu toe zijn dit jaar 64 gevallen van mazelen bij het RIVM gemeld.

In Berkel en Rodenrijs heeft een grote brand in een schuur gewoed. De politie vermoedt brandstichting en heeft in de buurt van de schuur twee verdachten uit Rotterdam aangehouden. De politie doet onderzoek naar de rol van de verdachten.

De brand brak rond 15.30 uur uit. Hulpdiensten kwamen ter plaatse om het vuur onder controle te krijgen. De vlammen sloegen ook over naar een huis met een rieten dak dat aan de schuur vastzit, meldt Rijnmond. Volgens de veiligheidsregio is niemand gewond geraakt.

De brandweer was de hele avond bezig met het onder controle krijgen van de brand. Bij de brand kwam veel rook vrij. Omwonenden werd geadviseerd om binnen te blijven en ramen en deuren dicht te houden. Even voor 1.00 uur was de brand onder controle.

Meerdere brandweereenheden waren bezig om de brand te blussen:

Landen in Zuid- en Zuidoost-Azië kampen al dagen met extreme hitte. In Thailand, Myanmar en India is 45 graden gemeten en in Manilla, de hoofdstad van de Filipijnen, bereikte de gevoelstemperatuur ook die hoogte.

Het einde van de hittegolf lijkt nog niet in zicht, daarom blijven de scholen in de Filipijnen de komende twee dagen gesloten. In Thailand, waar de hitte dit jaar al dertig levens heeft geëist, waarschuwen de autoriteiten voor "ernstige omstandigheden". In het noorden van het land werd vorige week voor het eerst in de geschiedenis een temperatuur van 45 graden gemeten.

Ook in Cambodja, Myanmar en Bangladesh is het ruim boven de 40 graden. In Bangladesh waren de scholen een aantal dagen dicht vanwege de hitte, maar morgen gaan ze weer open.

Naar verwachting houdt de hitte nog enkele dagen aan. De komende maand worden weer koelere temperaturen verwacht in de regio.

Minder Indiërs naar de stembus

De hitte lijkt ook invloed te hebben gehad op de eerste stemronde van de landelijke verkiezingen in India, die afgelopen week werd gehouden. De opkomst in de grootste democratie ter wereld was opvallend laag: 4 procentpunt lager in vergelijking met de eerste verkiezingsfase in 2019. Dat gaat om bijna 8 miljoen mensen.

Volgens wetenschappers van de internationale onderzoeksgroep World Weather Attribution (WWA) worden extreme hittegolven op het Zuid-Aziatische subcontinent door klimaatverandering dertig keer meer waarschijnlijk in de toekomst.

Tien maandrecords op rij

2023 was wereldwijd het warmste jaar ooit gemeten en volgens experts is de kans groot dat dat record maar één jaar in de boeken blijft. Sinds juni vorig jaar was elke maand warmer dan ooit gemeten, goed voor intussen tien maandrecords op rij.

De hoge temperaturen worden behalve door klimaatverandering ook veroorzaakt door het weerfenomeen El Niño. Daarvan is sprake als de oppervlaktetemperatuur van het water in de Stille Oceaan rond de evenaar warmer is dan gemiddeld. In de tropen kan dit leiden tot extreem weer.

Een rooms-katholiek dragersgilde uit Maastricht is in Rome beroofd van zijn uniformen. De schade loopt volgens de vereniging in de duizenden euro's.

Een dragersgilde is een katholieke vereniging die een bepaald heiligenbeeld, reliek of ander religieus voorwerp draagt en begeleidt tijdens een processie. Het gilde uit Maastricht is gewijd aan beeld van de apostel Petrus. De leden dragen tijdens de kerkelijke optochten rood-zwarte uniformen.

'Teleurstelling eerste klas'

Het gilde van de Heilige Petrus was afgelopen donderdag naar Rome afgereisd om het twintigjarig bestaan te vieren. "Ter gelegenheid van het jubileum wilden we naar het graf van Petrus", vertelt voorzitter Jos van Rooij aan L1 Nieuws. "Een soort pelgrimage."

De uniformen lagen opgeslagen in een busje waarmee de leden naar Rome waren gekomen. Onbekenden sloegen donderdag een ruit van het voertuig in. Aanvankelijk leek het dat alleen twee jassen, een slaapkussen en wat eten waren gestolen, maar vanochtend bleek de schade groter.

"Toen viel ons op dat alle kleding verdwenen was. We hadden het eerder niet gezien, omdat ze in donkere zakken zaten", zegt de voorzitter. Het gaat om 24 uniformen. "Die waren, toen we ze kochten, 650 euro per pak. Nu zal dat misschien nog iets meer zijn."

Herpakken

Het bezoek aan het graf van Petrus moesten de leden dus in eigen kleren doen. Het gilde is van plan om morgen aangifte te doen. Dat kon niet eerder: het politiebureau was de afgelopen dagen dicht vanwege een nationale feestdag.

Volgens Van Rooij bleef het niet bij de diefstal uit het busje. "In de metro zijn vier mensen van ons gilde ook bestolen. Geld en hun paspoorten zijn meegenomen. Bij mijn vrouw wilden ze de sieraden stelen", zegt hij. "Het is echt diep triest."

Het gilde weet nog niet hoe het nu verder moet na de diefstal van de kleding. Zo zijn er binnenkort twee processies in Maastricht. "We moeten ons gaan herpakken. En dan gaan we kijken hoe we dit gaan overleven en hoe we hier sterker uit kunnen komen. We zijn wel van plan om alle processies te gaan lopen."

De Israëlische regering en kolonisten nemen steeds meer land in van Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever. In de eerste maanden van het jaar heeft de regering grote stukken land toegewezen aan kolonisten en het Israëlische leger.

Vorige maand werd nog een stuk land van tien vierkante kilometer aangewezen voor nederzettingen, die illegaal zijn volgens internationaal recht. Het is het grootste stuk land dat wordt afgenomen sinds de Oslo-akkoorden in 1993, blijkt uit cijfers van Peace Now, een Israëlische organisatie die landroof op de Westoever documenteert.

In het Palestijnse gebied nemen ook het aantal buitenposten toe. Dat zijn illegale woonwijken die grenzen aan bestaande nederzettingen. Volgens Israëlische media heeft minister Smotrich nu het plan om 68 buitenposten te legaliseren. Zijn eerste stap is om deze wijken aan te sluiten op publieke voorzieningen.

Annexatie

In totaal zijn er nu zo'n 150 buitenposten op de Westoever. Vorig jaar werden nog vijftien buitenposten gelegaliseerd tot nederzetting zodat ze niet meer in strijd zijn met de Israëlische wet, maar nog wel met internationaal recht. Ook wordt er veel bijgebouwd: de regering gaf onlangs groen licht voor de bouw van 3500 nieuwe huizenblokken in drie nederzettingen.

De ultrarechtse minister Smotrich, die financiën en civiel bestuur in bezet gebied in zijn portefeuille heeft en zelf kolonist is, publiceerde jaren geleden een plan om de Westoever te annexeren. Hij zei vorige maand dat de regering "op strategische wijze" nederzettingen wil bevorderen. Hij richtte zich op critici in "die ons recht op Judea en Samaria wil ondermijnen". Daarmee gebruikte hij de bijbelse namen voor het gebied.

De regering zet zo daadwerkelijk stappen in de richting van een annexatie, zegt Mauricio Lapchik van Peace Now. "Het idee is dat er steeds meer kolonisten in het gebied gaan wonen, zodat de scheidslijn met het Palestijnse gebied verdwijnt." Inmiddels wonen zo'n 700.000 kolonisten op de Westoever en in Oost-Jeruzalem en dat aantal blijft toenemen. Het is een van de grote obstakels voor een tweestatenoplossing.

Premier Netanyahu verklaarde in december trots te zijn dat hij in zijn politieke carrière de oprichting van een Palestijnse staat heeft tegengehouden. "Onder zijn Likud-partij zijn in de afgelopen decennia meer nederzettingen gebouwd en gelegaliseerd dan onder welke andere partij dan ook", zegt Mateo Cohen, onderzoeker naar rechts gedachtegoed aan de Universiteit Leiden, gespecialiseerd in Israël.

Netanyahu en zijn bondgenoten hebben herhaaldelijk benadrukt dat Joden het exclusieve recht hebben op alle gebieden. "Het gaat steeds verder in de richting van een kastesysteem, waarbij Palestijnen in bezet gebied geen mensenrechten hebben", zegt Cohen. "Hun ideologie is dat ze waar dan ook een soevereine Palestijnse staat verwerpen."

Kolonistengeweld

Met de steun van de regering en door de oorlog in Gaza zien Joodse kolonisten hun kans schoon om meer land in te nemen, zeggen mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch en B'tselem. Er is sinds oktober een enorme toename aan kolonistenactiviteit, registreerde Peace Now. Naast de buitenposten hebben kolonisten zeker achttien wegen overgenomen die Palestijnen niet meer mogen gebruiken.

Kolonisten gebruiken nu dagelijks geweld tegen Palestijnen, vaak in samenwerking met het leger. De VN registreerde sinds oktober al ruim 700 aanvallen. Het leven op de Westoever stond al in het teken van de bezetting met de aanwezigheid van militairen en de vele checkpoints en wegversperringen. Nu worden Palestijnen nog verder teruggedrongen in hun leefgebied.

Correspondent Nasrah Habiballah neemt je in deze video mee langs de vele checkpoints in het gebied:

Westerse leiders hebben het geweld en de uitbreidingen van nederzettingen herhaaldelijk veroordeeld. Zo riep de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken de regering van Netanyahu verschillende keren op hiermee te stoppen, overigens zonder daar consequenties aan te verbinden. De kritiek lijkt weinig indruk te maken op Israël.

De afgelopen vijftien jaar zijn geen serieuze stappen gezet richting duurzame vrede. Met de oorlog in Gaza lijkt een politieke oplossing verder weg dan ooit en is de steun voor een Palestijnse staat tot een dieptepunt gedaald, ziet Cohen. "De uitbreiding van nederzettingen is een manier om het onmogelijk te maken om het conflict ooit nog samen op te lossen."

Oppositiepartij Volt vindt dat de partijleiders Yesilgöz (VVD) en Omtzigt (NSC) de denkbeelden van PVV-leider Wilders "normaal" maken. Volgens partijleider Dassen gaat het om het zaaien van verdeeldheid en beweringen dat Nederland in zijn eentje problemen kan oplossen en niet met andere Europese landen. Wilders "dicteert", terwijl Omtzigt en Yesilgöz "zich voor de PVV-kar laten spannen", zei Dassen op een partijcongres van Volt.

De Volt-leider haalde op het congres over de naderende Europese verkiezingen stevig uit naar de drie partijen, die nu met BBB formatiegesprekken voeren. Wilders behoort volgens Dassen samen met de Hongaarse premier Orbán en de Franse politicus Le Pen tot "de valse profeten", door te beweren dat we greep op onze toekomst krijgen door "de echte Nederlander" op 1 te zetten.

Stilzwijgend

Maar de opstelling van de VVD en NSC in Nederland is ook een groot probleem, aldus Dassen. "Ze maken normaal wat in een democratie nooit normaal zou mogen zijn." De Volt-leider wees erop dat het nooit een enkele grote leider is die "de normen vervaagt". "Maar de leiders die ernaast staan en stilzwijgend toekijken."

Dassen vindt dat Yesilgöz en Omtzigt hun rug recht moeten houden en leiderschap moeten tonen, ook al kost het zetels en pakt het slecht uit in de opiniepeilingen. "Elke dag is er een waarop jullie nog kunnen omdraaien. Want als je een leider bent, dan durf je te staan voor de democratie en de rechtsstaat, dan durf je te staan voor datgeen wat ons allemaal verbindt."

Unicum

Dassen maakt zich zorgen over het toenemende nationalisme in Europa, vooral in Hongarije, Frankrijk en Nederland. Hij gelooft in de bundeling van de pro-Europese voorstanders, zoals bij Volt gebeurt. Deze partij doet in juni in veertien landen mee aan de Europese Parlementsverkiezingen.

De Volt-leider noemt Europa een "unicum", waar mensen onderdeel van willen zijn. Hij denkt dat alleen een verenigd Europa het hoofd kan bieden aan belangrijke problemen zoals oorlog, klimaatverandering en toenemende economische concurrentie van andere grootmachten in de wereld.

Dassen hoopt dat de verkiezingen goed uitpakken voor Volt. "Want een partij die slechts in één land actief is, die alleen vanuit de nationale zuil denkt in een tijd van internationale uitdagingen", concludeerde Dassen, "veroordeelt zichzelf tot een politiek die de wereld zich laat overkomen."

Verschillende vluchten vanaf het vliegveld van Rotterdam hebben vanmiddag een flinke vertraging opgelopen, nadat ergens op de luchthaven een koffer met verdachte inhoud was kwijtgeraakt. De koffer was ingecheckt als ruimbagage en afgekeurd door de scanner.

"Dat gebeurt vaker", zegt een woordvoerder van het vliegveld, "meestal gaat het dan om een krultang of ander elektrisch apparaat dat we nog even goed moeten controleren. Maar deze koffer kwam per ongeluk tussen de andere bagage terecht, waardoor alles opnieuw gecontroleerd moest worden."

Het gevolg: drie vliegtuigen die al klaarstonden voor vertrek moesten worden leeggehaald, zodat alle ruimbagage opnieuw gescand kon worden. Drie andere toestellen liepen ook vertraging op, omdat ook de bagage die daar op dat moment werd ingeladen opnieuw door de scanner moest.

In totaal moesten enkele honderden koffers opnieuw gecontroleerd. De getroffen vluchten liepen pakweg een of twee uur vertraging op. Spijtig, aldus de woordvoerder, "maar veiligheid gaat voor alles."

Rusland heeft opnieuw twee journalisten gearresteerd. Volgens persbureau AP werd Sergej Karelin, die de Russische en Israëlische nationaliteit heeft, vrijdag aangehouden. Donderdag werd Konstantin Gabov opgepakt. Karelin werkte voor AP en de Duitse zender Deutsche Welle en Gabov onder meer voor persbureau Reuters en de Russische zenders Moskva 24 en MIR.

Ze worden beschuldigd van "extremisme" en in verband gebracht met YouTube-video's op het kanaal van de in februari overleden oppositieleider Aleksej Navalny. Dat kanaal wordt gerund door medewerkers van Navalny.

Aanhangers en medewerkers van Navalny kunnen worden vervolgd sinds de Russische autoriteiten hebben bepaald dat zijn anti-corruptiebeweging een extremistische organisatie is. Beide journalisten kunnen minimaal twee jaar gevangenisstraf krijgen als ze worden veroordeeld voor deelname aan een extremistische organisatie.

Nepnieuws

Eerder werd al bekend dat Sergej Mingazov, die voor Forbes Rusland werkt, vrijdag was opgepakt en onder huisarrest geplaatst. Hij wordt ervan beschuldigd dat hij kritiek heeft geuit op de aanval van het Russische leger op de Oekraïense stad Boetsja. In Rusland werd in 2022 een wet van kracht die het verspreiden van "nepnieuws" over het leger verbiedt.

In maart werd fotograaf Antonina Favorskaja gearresteerd op beschuldiging van deelname aan een extremistische organisatie omdat ze berichten zou hebben gepost op socialemediakanalen van de beweging van Navalny.

In oktober werd de Russisch-Amerikaanse journalist Alsu Kurmasheva opgepakt omdat zij zich niet had laten registreren als buitenlands agent. Rusland bestempelt personen en organisaties waarvan het denkt dat zij vanuit het buitenland worden gefinancierd en dat ze politieke activiteiten ontplooien tegen de Russische machthebbers als buitenlandse agenten.

Evan Gershkovich van de Wall Street Journal zit al meer dan een jaar vast op beschuldiging van spionage. Dinsdag verwierp een rechtbank in Moskou zijn beroep tegen verlenging van zijn voorarrest.

Van New York tot aan Californië verspreiden de protesten tegen de oorlog in Gaza zich op universiteiten in de Verenigde Staten. Op de campussen ontvouwen zich ware tentenkampen, compleet met buffet, muziek en een zogenoemd veiligheidsteam dat indringers moet weren.

De protesten breiden zich niet alleen uit, maar duren ook geregeld dagenlang. Tot de politie, soms met harde hand, de demonstraties afbreekt. Wat begon als een vreedzaam protest met tientallen studenten, mondt langzaam uit in grotere en ook grimmigere protesten. Het optreden van de politie gooit volgens sommigen juist olie op het vuur.

"Studenten moeten hun solidariteit met de bevolking in Gaza kunnen uiten zonder afgeschilderd te worden als sympathisant van Hamas, als antisemiet of als terrorist. Het is schandalig", zegt Bassam Khawaja, docent aan de rechtenfaculteit van de Columbia Universiteit van New York tegen The Guardian. Hij veroordeelt het besluit van de voorzitter van de universiteit om de politie in te schakelen bij een protest dat "in alle opzichten niet gewelddadig was".

Deze week protesteerden studenten van die universiteit in groten getale op de campus. Ze eisen een staakt-het-vuren in Gaza en hebben felle kritiek op de regering van president Biden. De VS is de grootste bondgenoot en wapenleverancier van Israël. Het protest bij de Columbia Universiteit bleek het startsein voor een veel groter en breder gedragen protest in de Verenigde Staten, ook onder docenten.

In New York werden de afgelopen weken meerdere mensen gearresteerd bij protesten op universiteiten:

Volgens The Washington Post zijn er tot nu toe meer dan 500 mensen op verschillende Amerikaanse campussen gearresteerd. Dit weekend alleen al waren dat er meer dan 200. Het gros daarvan werd op de Northeastern University in Boston opgepakt.

Het universiteitsbestuur van Northeastern vond dat het protest uit de hand liep en besloot in te grijpen. "Wat begon als een studentenprotest, werd overgenomen door professionele organisatoren die geen banden hebben met Northeastern", luidde de verklaring op X. "Het gebruik van antisemitische leuzen zoals 'Dood aan de Joden' overschreed een grens."

De groep die het protest organiseerde, Huskies for Free Palestine, ontkent met klem dat het protest werd overgenomen door mensen van buitenaf. Ook hebben zij geen antisemitische leuzen geroepen, zegt de groep. Aanwezige studenten zeggen juist dat tegendemonstranten met Israëlische vlaggen de pro-Palestijnse betogers probeerden aan te zetten tot haatzaaiende uitspraken. Op sociale media gaan beelden rond van dat moment bij het protest.

Antisemitisme

Hoewel de protesten over het algemeen nog steeds vreedzaam verlopen, merken universiteiten en Joodse studenten dat het antisemitisme toeneemt. Vorige maand vertelden negen Joodse studenten van prominente universiteiten in het Amerikaanse Congres over hun ervaringen. Zo voelen ze zich onveilig en zeggen ze regelmatig te maken te hebben met fysiek en verbaal geweld. Sommige studenten zijn gestopt met het dragen van een keppel en verstoppen hun ketting met een davidster.

In het centrum van Tilburg heeft een automobilist vannacht een ravage aangericht. De man raakte twee andere auto's, een lantaarnpaal en een verkeerslicht. Volgens de politie had hij te veel gedronken. Niemand raakte gewond.

De 34-jarige man uit Tilburg reed op de Spoorlaan door rood en raakte daarna een auto die uit een parkeergarage kwam.

Na die botsing ramde hij ook nog een lantaarnpaal, een verkeerslicht en een andere auto. Volgens Omroep Brabant lag de weg bezaaid met brokstukken en glas.

De automobilist is voor controle naar een ziekenhuis gebracht. Uit een blaastest bleek dat de man te veel had gedronken.

Een dag na de feesten, festivals en vrijmarkten wordt de eerste indruk van gisteren bevestigd: Nederland heeft Koningsdag in een gemoedelijke en gezellige sfeer gevierd. Op de meeste plekken waren er geen problemen, al was er hier en daar wel een incident, zoals een grote vechtpartij vannacht in het uitgaanscentrum van Drachten. De politie greep in en ontruimde het gebied.

Politie-eenheden uit heel Friesland kwamen daarvoor naar Drachten, meldt Omrop Fryslân. Er is een verdachte aangehouden voor verstoring van de openbare orde.

Even grimmig

Ook in Baarn mondde het feest uit in een opstootje tussen groepen jongeren. In een park in de Utrechtse plaats weigerden tientallen feestgangers rond middernacht naar huis te gaan en was de sfeer even grimmig.

Tientallen bezoekers wilden het terrein niet verlaten, waarop de politie het park ontruimde. Niemand is gewond geraakt. Een 20-jarige man uit Soest werd aangehouden, ook voor het verstoren van de openbare orde. Hij is later op de avond met een boete naar huis gestuurd, meldt RTV Utrecht.

Schoonmaken

Overal in het land waren gemeentewerkers de afgelopen uren bezig met opruimen. In Amsterdam en andere grote steden begon de grote schoonmaak gisteravond al. In de loop van de ochtend was het meeste vuil in het centrum van de hoofdstad weggehaald, meldt AT5.

De gemeente had voor Koningsdag verschillende maatregelen genomen. Zo werden er extra afvalbakken geplaatst en was er voor spullen die niet verkocht werden op de vrijmarkt een speciaal inleverpunt. Daarnaast werden er ruim 350 mobiele toiletten neergezet.

De meeste gemeenten meldden gisteren al dat er zich tijdens de Koningsnacht en -dag nauwelijks noemenswaardige incidenten waren. De politie heeft nog geen landelijk beeld.

De beelden van Koningsdag gemist? Bekijk hier wat er bij de officiële viering in Emmen én in de rest van het land gebeurde:

Niet één keer de stoep open voor de aanleg van glasvezel maar twee keer, soms binnen een paar weken. De aanleg van glasvezelnetwerken gaat hard en meer dan 100.000 woningen hebben inmiddels twee glasvezelkabels in hun straat, blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau Telecompaper. Vooral de laatste maanden komen er veel huizen bij die twee kabels voor de deur hebben.

In veel gebieden is de afgelopen jaren glasvezel aangelegd om snel internet mee mogelijk te maken. Met name KPN gaat door met de aanleg van eigen glasvezelkabels, ongeacht of er al een concurrent actief is.

Dat is een bewuste keus, zegt KPN. Het telecombedrijf wil klanten die nu via het verouderde kopernetwerk diensten afnemen, overzetten op glasvezel van KPN. In theorie zou het ook via het glasvezelnetwerk van concurrenten diensten kunnen aanbieden, maar het telecombedrijf kiest voor een eigen netwerk.

"We zijn bezig ons kopernetwerk te vervangen door glasvezel. Dat doen we ook op plekken waar al een netwerk in de grond ligt", zegt Wouter Stammeijer, directielid bij KPN. "Vroeger had je koper en coax en straks heb je glasvezelnetwerken. Dat geeft veel keuze voor de consument."

Het bedrijf wil de komende drie jaar 80 procent van zijn kopernetwerk hebben vervangen door glasvezel. Dat betekent dus ook dat meer huishoudens een tweede glasvezelverbinding krijgen. Soms spreken aanbieders af wanneer daarvoor in de straat wordt gegraven, maar in de praktijk betekent het vaak dat de straat twee keer in korte tijd open gaat.

'Complete waanzin'

Concurrent Delta vindt het aanleggen van een tweede netwerk een slecht idee. "Dubbele uitrol van glasvezel is complete waanzin", zegt directeur Michiel Admiraal. "Straten gaan twee keer open, het is kostbaar en daar draait de consument voor op. En milieutechnisch leidt het tot extra CO2-uitstoot."

Toezichthouder Autoriteit Consument & Markt is blij met meerdere kabels in de grond en noemt het een goede ontwikkeling voor concurrentie en de keuzevrijheid van consumenten en bedrijven.

De strategie van KPN heeft tot gevolg dat het voor bedrijven lastiger wordt om de investeringen in glasvezel terug te verdienen.

"Het aanleggen is een heel dure zaak en je gaat het pas terugverdienen als de lijnen ook daadwerkelijk worden gebruikt", zegt Erik Compter van Telecompaper. "Uiteindelijk gebruiken mensen thuis maar één lijn. Je hebt de coax-lijn van Ziggo en je hebt twee glasvezellijnen, dan zijn er partijen die dus niks verdienen op hun lijn."

Hij noemt het luxe dat Nederland zo veel goede verbindingen heeft. "We hebben sowieso op telecomgebied, zowel mobiel als vast, hele goede netwerken. Daardoor kunnen consumenten hele goede diensten krijgen."

Ruim 7 miljoen aansluitingen

Verschillende bedrijven zijn bezig met de aanleg van glasvezelnetwerken, die snel internet mogelijk maken. KPN heeft verreweg de meeste huizen aangesloten, daarna volgen Delta en Open Dutch Fiber.

Gemeenten moeten het aanleggen van glasvezel toestaan als aan voorwaarden uit de telecomwet wordt voldaan.

Inmiddels zijn 7,1 miljoen huizen aangesloten op glasvezel. In een jaar tijd kwamen er zo'n 1,5 miljoen aansluitingen bij. Volgens de planning is eind 2026 vrijwel heel Nederland aangesloten op glasvezel, op tienduizenden huizen na die volgens de telecombedrijven niet rendabel genoeg zijn voor de aanleg.

Het laatste grote warenhuis van Duitsland, het noodlijdende Galeria Karstadt Kaufhof, sluit 16 van de 92 winkels. Ook worden 1400 van de 12.800 personeelsleden ontslagen.

Eerder werd al bekend dat op het hoofdkantoor 900 van de 1800 mensen hun baan verliezen. Het hoofdkantoor in Essen gaat dicht en wordt ondergebracht in het gebouw van een filiaal in Düsseldorf.

Het warenhuis verkeert in financiële problemen. Volgens de curator is bij het aanwijzen van de filialen die dicht moeten, gekeken naar het belang van werknemers en naar de impact op de stadscentra. Tientallen Duitse steden zaten de afgelopen weken in spanning over welke filialen open mogen blijven.

Uitstel van betaling

Galeria Karstadt vroeg in januari voor de derde keer in ruim drie jaar uitstel van betaling aan. Dat was volgens topman Olivier Van den Bossche onder meer te wijten aan de betalingspositie van de Oostenrijkse Signa-groep, de eigenaar van het concern. Daardoor was het toegezegde geld voor modernisering van de winkels niet meer beschikbaar.

Twee samenwerkende investeringsmaatschappijen, het Amerikaanse NRDC Equity Partners en BB Kapital van een Duitse ondernemer, willen de warenhuisketen nu overnemen. De Duitse investeerder zegt dat er met deze ingreep een betere duurzame en economische basis is voor de toekomst van het warenhuis. Het is de bedoeling dat de overname in juli rond is.

Hudson's Bay

De Amerikaanse maatschappij NRDC is van dezelfde eigenaar als de Hudson's Bay Company, Richard Baker. Hudson's kocht de warenhuizen al eerder, in 2015, toen de huidige Galeria-topman Van den Bossche er de leiding had. Maar de investeerder trok zich geleidelijk terug na de fusie met Signa. In 2019 verdween Hudson's helemaal uit Europa, na de mislukte overname van V&D.

Het aantal winkels in de Duitse binnensteden neemt sinds 2015 gestaag af. De warenhuizen trokken met hun brede aanbod van oudsher veel mensen naar de stad, maar hebben al jaren veel concurrentie van online winkels. De coronapandemie heeft die trend versneld.

Bijna tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog rilde de Nederlandse vlieger André Hissink nog als hij terugdacht aan de bombardementen op de Maasbruggen bij Venlo in 1944. "Die waren zo moeilijk. Daar wilden we niet graag heen."

Hij waant zich weer in zijn cockpit als hij vertelt over zijn bombardementsvluchten. "Het was de moeilijkste stad die ik me herinner. Die rotbruggen. Van onze hoogte waren die bruggen een streepje van misschien twee centimeter. Zo moeilijk om te raken. Left, bombing, go."

Hissink vertelt zijn verhaal kort voor zijn overlijden in de podcast Bevriende Bommen. Een podcast van NOS-presentator Rob Trip over de veelal onbekende verhalen over de geallieerde bombardementen in de Tweede Wereldoorlog. Duizenden en duizenden mensen kwamen om in plaatsen als Doetinchem, Eindhoven, Breskens, Huissen, Amsterdam, Westkapelle, Den Helder, Den Haag en dus ook in Venlo.

Hissink is 103,5 jaar oud - hij hecht veel aan dat half jaar- als hij zijn verhaal doet vanuit Canada, zijn tweede thuisland. Ongeveer 900 Nederlanders waren in dienst bij de Royal Air Force, als piloot of technicus op de grond. Hissink was de laatste Nederlandser RAF-vlieger die zijn verhaal nog kon vertellen.

Nadat hij aan het begin van de oorlog Nederland was ontvlucht, liet Hissink zich opleiden tot piloot omdat hij het zijn plicht vond mee te helpen aan de bevrijding van Europa. 69 bombardementsvluchten maakte hij.

Doelen in Nederland waren voor hem echt iets anders dan bombardementen boven Frankrijk of Duitsland. "Dan zit je boven je eigen land en dan denk je: dat zijn onze mensen down there. Die willen wij geen kwaad doen. Die bommen moet je zo goed mogelijk richten en laten vallen."

Een aantal keren moest hij naar Venlo, naar de spoor- en verkeersbrug over de Maas. Duitse soldaten hadden zich rondom de brug verschanst. Zij wilden de brug heel in handen houden, om materieel en manschappen vanuit Duitsland naar Nederland te krijgen. De geallieerden wilden dit juist voorkomen.

"Een moeilijk doel. En dat wisten de moffen ook", zegt Hissink.

Veel bommen raakten niet de bruggen, maar Venlo zelf, waarschijnlijk ook die van André Hissink. Midden in de stad, vlak bij de Maas woonde dat najaar van 1944 de familie Seuren. Voor de podcast ging Rob Trip op bezoek bij de jongste zoon van de familie.

Paul Seuren is het enige kind van het gezin die het bombardement heeft overleefd. Zes broertjes en zusjes waren op slag dood. Paul, een baby van nog geen half jaar oud, werd samen met zijn moeder gevonden.

"Zij had mij nog in de armen en ze lag met mij op het puin. Ik heb dat later gehoord van een buurvrouw. Die heeft dat zelfs nog gezien, dat mijn moeder daar lag met mij."

Zij overleed twee dagen later aan haar verwondingen. "Ze heeft nooit geweten dat de zes kinderen dood waren."

Nevenschade

Meer dan 200 mensen kwamen dat najaar van 1944 in Venlo om door de bombardementen. De stad was verwoest. De gevolgen zijn net als in andere steden nog altijd te zien: veel nieuwbouw afgewisseld met een oud pand.

In de podcast gaat Rob Trip in ook op de vraag of slachtoffers van de bombardementen de geallieerden iets kwalijk nemen. Tachtig jaar na het bombardement is Paul Seuren heel resoluut. "Nee," zegt hij. Hij zegt dat de piloten een onmogelijke opdracht hadden: die bruggen waren van zo'n hoogte met zoveel afweergeschut niet te raken.

"Daar ben ik nooit extra boos om geweest. Hoe zeggen ze dat tegenwoordig? Wij waren collateral damage, nevenschade."

Goedemorgen! Vandaag begint ProRail aan grote werkzaamheden op station Tilburg en het is de eerste dag van de Open Joodse Huizen-week. En de Ronde van Spanje voor de vrouwen gaat vandaag van start.

Eerst het weer: er waait vandaag een stevige zuidenwind met in het noordwesten van het land winstoten tot zo'n 80 kilometer per uur. Het is zo nu en dan bewolkt met een enkele buien. Het wordt 14 tot 18 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. En hier zie je de actuele situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

ProRail begint vandaag aan een grote klus op station Tilburg. Als gevolg daarvan is er tot en met maandag 13 mei geen treinverkeer van en naar het station mogelijk. NS zet 150 bussen in voor reizigersvervoer.

De werkzaamheden zijn het voorlopige sluitstuk van een jarenlange metamorfose van station Tilburg. In 2015 kreeg het station een nieuwe doorgang en werd het dak opgeknapt. In 2020 en 2021 openden twee nieuwe fietsenstallingen aan de noord- en zuidzijde. De komende twee weken worden onder meer de steile trappen vervangen en krijgen perrons en sporen een opknapbeurt.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De verjaardag van de koning werd dit weekend niet alleen gevierd met vrijmarkten en spelletjes. In heel Nederland werd op bijzondere wijze Koningsdag gevierd; van autocrossen tot zeepkistenraces en van tompouce-eetwedstrijden tot de 'sterkste mannen van Eemnes'.

Fijne dag!

Ook mensen die tot meerdere jaren cel zijn veroordeeld lopen op dit moment vrij rond vanwege het personeelstekort in de gevangenissen. Uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd bij het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat de langst gestrafte die nu op vrije voeten is een celstraf heeft openstaan van vier jaar en vijf maanden. 89 mensen met straffen van meer dan een jaar lopen nu vrij rond.

Zo is in maart, waar de meest recente cijfers van zijn, nog iemand veroordeeld tot drie jaar en tien maanden cel. Ook voor hem was geen plek in de gevangenis. Het kabinet stelde eerder dat alleen mensen die een straf kregen voor lichte vergrijpen die op een later moment moeten uitzitten.

Wachtlijst

Er zijn genoeg cellen, maar er is een groot tekort aan gevangenisbewaarders. Daarom nam demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming onlangs een aantal tijdelijke maatregelen om de gevangenissen wat ademruimte te geven.

Zo worden sommige veroordeelden vervroegd naar huis gestuurd met een enkelband. Daarnaast worden zelfmelders tijdelijk niet opgeroepen.

Zelfmelders zijn veroordeelden die normaal gesproken een brief krijgen waarin staat wanneer ze zich bij een gevangenis moeten melden om hun straf uit te zitten. Het is de bedoeling dat dit niet de zwaarste criminelen zijn, want die worden na hun veroordeling doorgaans meteen naar de cel gebracht of er wordt een arrestatiebevel tegen ze uitgevaardigd.

Dat is niet zo bij deze zelfmelders. Van hen wordt gedacht dat ze niet de benen zullen nemen en dat ze zich melden zodra ze een oproep krijgen. Maar die oproepen worden nu dus niet verstuurd. De zelfmelders mogen vrij rondlopen tot het personeelstekort in de gevangenissen is opgelost. Twee weken geleden stonden er 2400 op de wachtlijst.

Verkeerd geïnformeerd

Tweede Kamerleden vroegen minister Weerwind twee weken geleden in een debat wat voor veroordeelden dit zijn. "U moet denken aan lichte vergrijpen, zoals het beledigen van een ambtenaar in functie. We hebben het echt over kleine vergrijpen, waarvoor de rechter de straf heeft gegeven."

Nu Kamerleden van de NOS horen dat er ook mensen vrij rondlopen met straffen van rond de vier jaar cel, voelen ze zich verkeerd door de minister geïnformeerd. "De indruk is gewekt dat het gaat om lichte vergrijpen, maar en als ik deze cijfers hoor gaat het niet om lichte delicten", zegt NSC-Kamerlid Uitermark. "De minister heeft wat uit te leggen."

BBB-Kamerlid Helder is ook verbaasd. "Vier jaar en vijf maanden, dat kan nooit voor een licht vergrijp zijn", zegt Helder. "Dit is niet uit te leggen aan slachtoffers en de samenleving", vindt SP-Kamerlid Van Nispen.

Ook fractievoorzitter van JA21 Joost Eerdmans wil een Kamerdebat over het capaciteitstekort. Hij wil "drastische maatregelen", zoals meer mensen op een cel. Maar dat kan niet volgens minister Weerwind, zegt Eerdmans bij WNL Op Zondag.

De politiebonden NPB en ACP reageren op X op het nieuws. Ze noemen het uitstellen van straffen zorgelijk en spreken van wanbeleid:

Overvallen

Het ministerie wil nog niet zeggen voor wat voor misdrijven deze mensen zijn veroordeeld. De NOS kreeg na vragen aan het ministerie alleen de hoogte van de straf te horen. NSC-Kamerlid Uitermark is oud-rechter en weet dat mensen die lichte vergrijpen hebben gepleegd geen celstraffen van rond de vier jaar krijgen. Dan gaat het eerder om overvallen of grotere drugsdelicten.

In een reactie benadrukt minister Weerwind dat de meeste zelfmelders ook echt mensen zijn met relatief korte straffen. De helft van hen kreeg een straf van twee weken of minder. Maar Tweede Kamerleden zeggen dat hij meteen had moeten zeggen dat er ook mensen bij zitten met veel hogere straffen. Weerwind zegt dat ruim 96 procent van de mensen die nu vrij rond mogen lopen wegens het personeelstekort een straf heeft openstaan van een jaar of minder.

Dat betekent dat bijna negentig mensen met straffen van meer dan een jaar nu vrij rondlopen. Op de vraag waarom Weerwind het parlement niet heeft verteld dat er ook langer gestraften op de wachtlijst voor de gevangenis staan, zegt hij: "De Kamer heb ik de informatie gegeven die ik toen had."