NOS Nieuws - Algemeen

Direct nadat The Voice of Holland in januari 2022 van de buis werd gehaald vanwege machtsmisbruik en seksueel grensoverschrijdend gedrag door medewerkers, kwamen er speculaties over een mogelijke terugkeer. Was dat wel mogelijk bij een programma dat zo onder vuur kwam te liggen en waarvan het imago een flinke deuk had opgelopen? Toch kon het volgens kenners niet anders dan dat het programma terug zou keren op tv, een comeback die vanochtend werd aangekondigd.

Na het vaststellen van de misstanden zond RTL drie jaar lang geen muzikale talentenjacht meer uit, met uitzondering van het gevestigde Holland's Got Talent. Daarin kwam enkele maanden geleden verandering met The Headliner. In het programma met een bewegend podium werd flink geïnvesteerd om een nieuw debacle als bij The Voice af te wenden. Externe vertrouwenspersonen en extra aandacht voor gedragsregels moeten nieuwe slachtoffers voorkomen.

Die maatregelen worden ook doorgevoerd bij het nieuwe seizoen van The Voice, dat volgend jaar op tv verschijnt en waarvoor de aanmeldingsperiode vandaag is gestart.

Een goed format

Mediadeskundige Ron Vergouwen snapt de terugkeer vanuit RTL wel. "Het is een programma waar veel geld aan wordt verdiend, maar er moesten natuurlijk stappen worden gezet om het programma weer terug te brengen."

Tv-expert en voormalig zenderdirecteur van SBS6 Tina Nijkamp vindt de terugkeer van de talentenjacht niet meer dan logisch. "De ophef is nu vier jaar geleden en je kan dat niet altijd blijven wegstoppen." The Voice is volgens haar een programma waarbij alles klopt. "Het zit heel goed in elkaar en die draaiende stoelen bleken vanaf de eerste aflevering een schot in de roos."

"Een goed format is in een paar zinnen uit te leggen", zegt Vergouwen, en dat is volgens hem bij The Voice erg goed gelukt.

De kracht van de draaiende stoelen

In de tv-show draait het in de basis om de stem van de kandidaten. Ze doen auditie op een podium en de coaches zitten met de rug naar de deelnemers. Door op een rode knop te drukken, draaien de stoelen naar het podium en zien de coaches de artiest. Daarmee ligt voor de kandidaat de weg naar de volgende ronde open.

De start van The Voice in 2010 kwam op een moment dat volgens Vergouwen het fenomeen talentenjacht uitontwikkeld leek. "Shows als Idols bouwden op van audities naar liveshows en een finale en dat was het. Door die draaiende stoelen toe te voegen kreeg het genre een nieuwe impuls."

Daarin verschilt volgens Nijkamp The Voice van alle andere talentenjachten. "Het draait echt om je talent." Daarnaast brengen de draaiende stoelen een spanning met zich mee die bij andere talentenjachten volgens haar ontbreekt. "Die mislukken omdat er niets bijzonders gebeurt. Een bewegend podium als bij The Headliner is gewoon leuk erbij bedacht, maar voegt niet veel toe."

Weinig successen

De eerste seizoenen van het programma trokken miljoenen kijkers. In latere seizoenen nam dat wat af, maar bleven bijna twee miljoen mensen kijken. Voor Nijkamp staat het vast dat het nieuwe seizoen opnieuw een succes wordt, maar ze verwacht dat het programma niet meer zo goed zal scoren als voorheen. Dat heeft niet te maken met alle ophef, maar met het aanbod. "De kijker is de laatste jaren overvoerd met alle talentenjachten." Vooral SBS6 lanceerde de laatste jaren veel muziekshows als The Talent Scouts en The Tribute: Battle of the Bands.

Daarnaast is ze kritisch op het talent. "In al die jaren zijn er maar weinig winnaars écht succesvol gebleken, met uitzondering van zangeres Maan." Als het programma ieder jaar een nieuwe ster aflevert, zijn volgens Nijkamp meer mensen geneigd om het programma te volgen.

Brave jury

Vergouwen twijfelt of het programma last krijgt van imagoschade. "The Voice is in Nederland symbool komen te staan voor grensoverschrijdend gedrag in Hilversum. Kijkers zullen het daarmee blijven associëren." Maar omdat mensen ook gewoon een goed programma willen zien, verwacht hij dat een deel van de kijkers vergevingsgezind is.

Nijkamp wuift imagoschade weg. "Het wordt waarschijnlijk allemaal heel braaf. Dat zag je al bij The Headliner, daar was alles leuk en fantastisch. Dat is ook logisch, maar als kijker hoop je soms op vuurwerk."

Daarom vindt ze de nieuwe juryleden Willie Wartaal, Dinand Woesthoff, Suzan en Freek en terugkerend coach Ilse DeLange wat saai. Ze verwacht met deze samenstelling niet het ongezouten commentaar dat zangeres Anouk jarenlang aan de deelnemers gaf.

Vergouwen denkt dat dat wel mee zal vallen. "Je verwacht toch ook een eerlijk jurycommentaar. Als het alleen maar positief is, prik je daar als kijker snel doorheen."

Het nieuwe seizoen van The Voice is vanaf januari te zien.

Minister Van Hijum (Sociale Zaken) vindt het "onwenselijk" dat cabinepersoneel van Transavia vrij heeft, terwijl ze intussen een WW-uitkering ontvangen. Dat schrijft Van Hijum in antwoord op Kamervragen.

De opvallende constructie werd eerder deze maand beschreven door onderzoeksplatform Follow the Money (FTM). Door een 'piek-dalcontract' kunnen Transavia-werknemers 46 weken per jaar werken en 6 weken per jaar niet. Over die laatste weken ontvangen ze 75 procent van hun salaris, in de vorm van een WW-uitkering. Ze hebben dan wel een sollicitatieplicht.

Volgens FTM hebben op dit moment honderden Transavia-werknemers zo'n vast contract. Zij zijn rond de kerst lang vrij, zonder dat het vakantiedagen of veel geld kost. Ook voor Transavia is het voordelig: zij hoeven in een rustigere periode geen mensen in te zetten, terwijl het UWV de WW-uitkeringen betaalt.

De contractvorm bestaat bij Transavia sinds 2013. Sindsdien gaat het naar schatting om miljoenen euro's aan uitkeringen.

Recht op loon

Het UWV geeft die WW-uitkering, omdat de Transavia-werknemers aan alle regels daarvoor voldoen. Het maakt voor de uitkeringsinstantie niet uit of een arbeidscontract daadwerkelijk is beëindigd, want het kijkt of werknemers wel of geen recht op loon hebben.

Desondanks is ook de uitkeringsinstantie niet blij met de constructie van Transavia. "Het UWV heeft deze constructie eerder gesignaleerd bij het ministerie van Sociale Zaken, maar dat heeft nog niet geleid tot verandering", laat een woordvoerder weten.

'Werkgevers ontlopen verantwoordelijkheid'

Ook minister Van Hijum ziet dit soort contracten dus liever niet. Volgens hem zoekt Transavia "de randen van het arbeids- en socialezekerheidsrecht op". Hij verwacht in 2027 een nieuwe wet voor oproepcontracten in te voeren, waardoor de constructie van Transavia uiteindelijk niet meer mogelijk is.

"Door de arbeidsovereenkomst op deze manier vorm te geven, wordt dit ondernemersrisico volledig afgewenteld op de samenleving", schrijft hij aan de Tweede Kamer. "Dit vind ik onwenselijk, omdat werkgevers op deze manier hun verantwoordelijkheid ontlopen."

Transavia zegt in een reactie dat het als seizoensbedrijf verschillende contractvormen hanteert voor cabinepersoneel, waaronder het zogeheten piek-dalcontract.

"Het contract is, zoals al onze arbeidsovereenkomsten, vastgelegd in de cao en betreft een contract voor onbepaalde tijd. Dit contract voldoet volledig aan de geldende wet- en regelgeving", zegt een woordvoerder. "Dat er met deze constructie aanspraak kan worden gemaakt op WW vindt buiten Transavia om plaats en wordt getoetst door het UWV."

Drie mannen die vorig jaar een Israëlisch-Moldavische rabbijn vermoordden in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) zijn veroordeeld tot de doodstraf. Dat meldt het staatspersbureau van de VAE. Een vierde verdachte kreeg levenslang voor betrokkenheid bij de moord.

De 28-jarige rabbijn Zvi Kogan raakte eind november vermist. Een aantal dagen later werd hij dood aangetroffen in Al Ain in de VAE. Diezelfde dag werden drie mannen uit Oezbekistan gearresteerd in Turkije.

Afgelopen december meldde The Wall Street Journal dat de moordenaars Kogan hadden ontvoerd en van plan waren hem mee te nemen naar buurland Oman. Volgens de krant hadden de drie verdachten Kogan meegenomen naar de grens, maar werden hun plannen daar verstoord.

Hoewel de Israëlische regering geen publieke uitspraken deed over een mogelijk motief, schreven Israëlische media al voor de vondst van het lichaam over een moord die mogelijk werd aangestuurd vanuit Iran. De Iraanse ambassade ontkent betrokkenheid. In het persbericht van het staatspersbureau wordt het motief van de daders niet benoemd.

Olijfberg

Kogan woonde in de VAE en runde een koosjere supermarkt in Dubai. Hij was daarnaast actief voor de orthodox-joodse beweging en wereldwijde organisatie Chabad. Hij werd in november begraven op de begraafplaats op de Olijfberg in Jeruzalem.

De Joodse gemeenschap groeit al jaren in de VAE. In 2020 besloten Israël en de Emiraten hun onderlinge relaties te normaliseren en tekenden ze de zogeheten Abraham-akkoorden. De landen stuurden ambassadeurs en er kwamen steeds meer onderlinge zakenbezoeken. Sinds de dood van Kogan raadt de Israëlische veiligheidsraad Israëliërs niet-essentiële reizen naar de VAE af.

Bij een ongeval in een mijn in het noorden van Spanje zijn zeker vijf mensen om het leven gekomen. Ook raakten vier mensen zwaargewond. Twee mensen die op het moment van het ongeluk bij de mijn waren, bleven ongedeerd.

Lokale media melden dat er een gasexplosie plaatsvond in de kolenmijn bij het plaatsje Cerredo. Niemand wordt vermist.

Reddingswerkers vonden eerst de vier overledenen en een zwaargewonde man. Pas uren later werden de vijfde dode en de andere gewonden gevonden. De gewonden hebben vooral brandwonden en hoofdletsel.

Familieleden en vrienden van de slachtoffers kwamen bij elkaar voor de ingang van de mijn terwijl ze wachtten op de identificatie van hun dierbaren.

De regio waar het ongeluk plaatsvond, Asturië, is een van de belangrijkste mijnbouwregio's van Spanje. De afgelopen jaren zijn de meeste kolenmijnen in het land gesloten, omdat ze bijna geen geld meer opleverden.

De regionale president, Adrián Barbón Rodríguez, heeft voor de komende twee dagen een periode van rouw afgekondigd. Op X betuigt premier Sánchez zijn medeleven met de slachtoffers en hun families. De politie doet onderzoek naar de oorzaak van het ongeluk.

In 2015 vond er ook een ongeluk plaats in deze mijn. Toen kwam een 40-jarige mijnwerker om het leven nadat een tunnel was ingestort.

Premier Schoof en minister Uitermark van Binnenlandse Zaken zullen gezamenlijk de voordrachten ondertekenen voor de koninklijke onderscheidingen aan vijf oud-vrijwilligers van het COA. Daardoor krijgen ze toch een lintje, laat het ministerie van Schoof weten in reactie op de weigering van minister Faber om toestemming te geven.

Faber vindt dat het werk van de vrijwilligers (helpen bij de opvang van asielzoekers) "haaks staat op haar beleid". De handtekening van een minister is noodzakelijk voor het toekennen van een koninklijke onderscheiding.

De organisatie die beoordeelt of iemand in aanmerking komt voor een lintje, het Kapittel voor de Civiele Orden, heeft na de weigering van Faber het verzoek om ondertekening door haar ingetrokken, zegt het ministerie.

Stelsel waarborgen

"Om de goede werking van het decoratiestelsel te waarborgen hebben de minister-president en de minister van BZK, als stelselverantwoordelijke voor het decoratiestelsel, aan het kapittel laten weten dat zij bereid zijn om de betreffende voordrachten gezamenlijk te ondertekenen."

De opstelling van de PVV-minister leidde tot zeer afwijzende reacties, ook bij de coalitiepartners VVD, NSC en BBB. Net als veel oppositiepartijen vinden ze dat Faber het toekennen van onderscheidingen onnodig politiek maakt.

In de reactie gaat het ministerie van Schoof daar niet op in, maar schrijft wel: "Koninklijke onderscheidingen zijn een bijzondere eerbetuiging die, na een zorgvuldige procedure, kunnen worden uitgereikt aan mensen die zich op een uitzonderlijke wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor de samenleving. Het gaat vaak om mensen die door mensen uit hun directe omgeving worden voorgedragen."

'Kabinet spreekt niet met één mond'

Niet iedereen is blij met de oplossing die het kabinet heeft gekozen. CDA-leider Bontenbal vindt het "onacceptabel". "Premier Schoof creëert hiermee een bypass, terwijl hij een norm zou moeten stellen."

D66-leider Jetten is het met hem eens: "Gênant en teleurstellend dat het zo moet. De premier maakt een knieval voor Faber en Wilders. Een minister die haar middelvinger opsteekt naar vrijwilligers tolereer je niet, dat corrigeer je."

Kamerlid Klaver van GroenLinks-PvdA vindt dat het kabinet nu niet meer met één mond spreekt. "Of Faber steunt het besluit van Schoof en biedt excuses aan, of we hebben een minister die volkomen solistisch opereert en niet namens het kabinet spreekt. En dat laatste kan niet."

Coalitiepartners VVD, NSC en BBB laten weten dat wat hen betreft nu de kous af is. "Het is goed dat Schoof en Uitermark tekenen", zegt BBB-leider Van der Plas. En ze voegt eraan toe dat ook de BBB-ministers Keijzer en Wiersma de voordrachten wel willen ondertekenen.

Het kabinet werkt aan een wet die het mogelijk maakt voor Defensie om uitzonderingen te krijgen op milieuregels. Zo moet de krijgsmacht kunnen groeien en zich beter kunnen voorbereiden op de verdediging van Nederland en de NAVO-bondgenoten. Het gaat om de zogenoemde Wet op de gereedheid.

Vanwege de veranderde situatie in Europa en de wereld wil Defensie de komende jaren flink uitbreiden. Er moeten niet alleen tienduizenden militairen bij komen, maar die mensen moeten ook ergens wonen en trainen. Staatssecretaris Tuinman zegt daarover tegen de NOS: "Die wet zorgt ervoor dat in het grijze gebied tussen oorlog en vrede waar we nu in zitten, Defensie de ruimte heeft om bijvoorbeeld kazernes neer te zetten om te kunnen oefenen."

De uitzonderingen gaan bijvoorbeeld over geluidsoverlast of milieuvergunningen die nodig zijn om op bepaalde gebieden te mogen bouwen en oefenen - regels die nu de groei van Defensie in de weg staan. Zo heb je om te schieten een geluidsvergunning nodig. Veel kazernes liggen bij een natuurgebied en trainen met groot materiaal betekent ook CO2- uitstoot.

Met deze wet zou de bouw van kazernes of het vliegen met straaljagers als een groter maatschappelijk belang worden gezien dan bijvoorbeeld milieunormen of geluidsoverlast.

Energielabel X, Y of Z

De gebouwen van Defensie verkeren, na jaren van bezuinigingen, in een slechte staat. "Het valt echt wel uit elkaar", zegt de BBB-staatssecretaris. "Eigenlijk is het zo dat we de afgelopen 25 jaar het onderhoud dat nodig is om gebouwen up-to-date te houden niet hebben gedaan." Hij heeft het dan over gebouwen met energielabel X, Y of Z, problemen met brandveiligheid, schimmel en lekkages.

Defensie schat dat het zo'n vijftien jaar duurt om al het achterstallige onderhoud weg te werken. En dan moeten er ook nog gebouwen bij komen om de nieuwe medewerkers plek te geven. Tuinman schrijft vandaag in een brief aan de Kamer dat hij, gezien de geopolitieke situatie, deze bouwplannen wil versnellen.

Het geld daarvoor heeft hij: dit kabinet steekt honderden miljoenen in de groei van Defensie. Maar waar Tuinman vooral tegenaan zegt te lopen zijn de vergunningen. Gezien de "urgentie" ziet hij de Wet op de gereedheid als een van de instrumenten om die groei toch mogelijk te maken.

Onze manier van leven

Eerder schreef het kabinet dat "de verantwoordelijkheden en maatschappelijke opgaven van Defensie niet vergelijkbaar zijn met andere sectoren in Nederland". Defensie moet vooraan in de rij staan dus. De staatssecretaris benadrukt dat hij echt niet zomaar alle regels opzij zal schuiven en dat hij rekening zal houden met het belang van een veilige en gezonde leefomgeving.

Maar Tuinman erkent dat er gevolgen zullen zijn voor mensen. "We zullen meer activiteiten gaan ondernemen, op meer verschillende locaties. En over het algemeen betekent dat wel iets meer overlast voor de mensen in de regio", aldus de staatssecretaris. "Kanttekening daarbij is wel: we doen het voor onszelf, voor het vaderland. En we moeten misschien wel iets meer hinder accepteren om onze manier van leven te beschermen."

Het wetsvoorstel moet over een paar weken af zijn. Dan moet duidelijk worden welke juridische afspraken worden gemaakt en wat precies de milieu-uitzonderingen zijn die onder deze wet gaan vallen.

Twaalf patiënten die op de wachtlijst stonden voor een donornier zijn de dupe geworden van een softwarefout. Er was een orgaan beschikbaar dat mogelijk passend voor ze zou zijn, maar ze kregen nooit een aanbod.

Minister Agema (Volksgezondheid) schrijft aan de Tweede Kamer dat ze het "zeer betreurenswaardig" vindt dat dit incident heeft plaatsgevonden. "Een grote teleurstelling voor de betreffende patiënten", noemt ze het.

Oorzaak was een foutieve software-update bij Eurotransplant, de organisatie die donororganen toewijst in een aantal Europese landen, waaronder Nederland. Dat gebeurde in juli 2024, maar de fout werd pas in oktober ontdekt. Mogelijk hebben 56 patiënten uit zeven landen daardoor een aanbod gemist dat tot transplantatie had kunnen leiden.

Geschikte nier vinden moeilijk

De twaalf Nederlandse patiënten behoren tot een groep met veel antistoffen, wat betekent dat het moeilijk is om een geschikte donornier voor ze te vinden. Ze zijn inmiddels allemaal persoonlijk geïnformeerd over het voorval. Twee van hen hebben inmiddels toch een niertransplantatie ondergaan.

Het incident bij Eurotransplant is gemeld bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Die heeft geoordeeld dat de maatregelen die Eurotransplant heeft genomen om de fout te herstellen en herhaling te voorkomen voldoende zijn.

Gebruikers van parkeerapp EasyPark zijn niet te spreken over de prijsverhoging die het bedrijf gaat doorvoeren. In mei gaan de servicekosten die EasyPark rekent flink omhoog. Op sociale media spreken klanten hun frustratie uit en zeggen sommigen de app vaarwel. "Meteen EasyPark opgezegd; dat zijn geen normale transactiekosten meer", reageert een oud-gebruiker op BlueSky.

In plaats van een vast bedrag van 39 cent per parkeersessie, gaan de servicekosten 15 procent van de totale parkeerkosten bedragen. Het minimumtarief van de servicekosten komt bij dit variabele tarief te liggen op 19 cent per uur, het maximum op 70 cent per uur. Klanten die dus ergens kort parkeren, kunnen uiteindelijk goedkoper uit zijn, benadrukt EasyPark.

Maar bij langere parkeersessies worden de servicekosten vanaf mei al snel een stuk duurder dan nu. Stel dat iemand vier uur parkeert voor een tarief van 3 euro per uur. Nu betaal je via de app 39 cent boven op die 12 euro. Vanaf 1 mei wordt dat 1,80 euro. Er zit straks een maximumbedrag van 7 euro aan de servicekosten van een parkeersessie.

Het bedrijf verandert de kosten zodat deze aansluiten bij de standaardprijzen die EasyPark in andere landen in Europa hanteert. In een reactie aan de NOS laat een woordvoerder weten met de prijsverandering ook te willen garanderen dat klanten service van hoge kwaliteit krijgen.

1 april

EasyPark stelde haar klanten de afgelopen dagen per mail van de verhoging op de hoogte. Sindsdien verschijnt het ene ontevreden bericht na het andere op sociale media, waarbij soms ook de vraag wordt gesteld of het geen 1 aprilgrap is. "Of het is een hele slechte 1 aprilgrap, of ze willen bij EasyPark graag van klanten af", schrijft iemand op X. EasyPark laat weten dat het geen grap is.

Het bedrijf krijgt naar alle waarschijnlijkheid veel vragen over de verhogingen, want in het keuzemenu bij het bellen van de parkeerapp kan men nummer vier kiezen voor vragen over de prijswijziging. Overigens worden bellers dan direct naar de site doorverwezen.

"We begrijpen dat prijsveranderingen vragen kunnen oproepen en we zetten ons in om deze te beantwoorden", reageert een woordvoerder van het bedrijf. Gegevens over hoeveel mensen zich hebben afgemeld van de app wil EasyPark niet delen.

De veroordeling van Marine Le Pen maakt veel los in de Franse politiek. De Franse politica werd vandaag veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf waarvan twee jaar voorwaardelijk voor het verduisteren van Europees geld. Ook mag ze zich vijf jaar niet verkiesbaar stellen.

De leider van de rechts-radicale partij Rassemblement National (RN) verliet de rechtbank nog voordat de rechter het volledige vonnis had uitgesproken. Le Pen gaat in beroep tegen de uitspraak.

'Doodsteek'

Partijvoorzitter Jordan Bardella, tevens de rechterhand van Le Pen, noemt de veroordeling van de politica onterecht. "Vandaag is niet alleen Marine Le Pen onterecht veroordeeld: het is de doodsteek voor de Franse democratie", reageert Bardella op X.

De 29-jarige Bardella wordt gezien als opvolger van Le Pen en kreeg volgens de laatste opiniepeilingen meer steun dan Le Pen.

Politiek leiders van rechtse partijen reageren verontwaardigd en boos. "Het is niet aan rechters om te bepalen op wie mensen moeten stemmen", schrijft partijleider Éric Zemmour van de radicaal-rechtse partij Reconquête.

Europarlementariër François-Xavier Bellamy van de Franse partij Les Républicains noemt het een "zeer zwarte dag voor de Franse democratie" en spreekt over "grote inmenging in ons democratisch bestel, zonder duidelijke reden".

Ook aan de andere kant van het politieke spectrum laten politici van zich horen. "Rechtvaardigheid is rechtvaardigheid. Mevrouw Le Pen is een politicus die vastberadenheid eist van de rechterlijke macht. Respecteer dan het rechtssysteem", schrijft Fabien Roussel van de Franse Communistische Partij.

De leider van de Groenen in het Franse parlement, Cyrielle Chatelain, sluit zich daarbij aan en zegt dat de wet voor iedereen gelijk is. "Als je geld van de Fransen steelt, word je gestraft."

Volgens parlementslid Harold Huwart van de liberale partij LIOT hebben parlementsleden "jarenlang gestemd voor strengere maatregelen en bij het eerste oordeel klagen ze over de rechters".

Internationale reacties

Ook PVV-leider Geert Wilders reageerde op de veroordeling van Le Pen. Hij zegt geschokt te zijn. "Ik steun haar en geloof 100 procent in haar. Ik ben ervan overtuigd dat ze het hoger beroep zal winnen en president wordt van Frankrijk", schrijft Wilders op X.

Volgens de rechtse Italiaanse vicepremier Matteo Salvini is de veroordeling van Le Pen "een slechte film die we ook in andere landen, zoals Roemenië, zien". Hij doelt daarmee op de onlangs nietig verklaarde verkiezingen in Roemenië, waar de extreemrechtse Calin Georgescu won door middel van manipulatie. De radicaal-rechtse Hongaarse premier Orbán plaatste op X de tekst: "Je suis Marine!"

Zweden probeert via de NAVO druk uit te oefenen op bondgenoot Turkije om de Zweedse journalist Joakim Medin vrij te krijgen. Medin werd donderdag bij aankomst in Istanbul opgepakt en zit sindsdien vast. "De zaak heeft voor ons de hoogste prioriteit", zegt de Zweedse minister Malmer Stenergard van Buitenlandse Zaken.

Turkije beschuldigt Medin van lidmaatschap van een gewapende terreurbeweging en belediging van de president, staat in een verklaring die het kantoor van president Erdogan gisteren liet uitgaan. Daarin wordt Medin, een Zweedse journalist van de krant Dagens ETC, omschreven als iemand die bekendstaat om zijn "anti-Turkije-nieuws" en "banden met terreurorganisatie PKK".

Erdogan-pop

In de verklaring wordt specifiek verwezen naar Medins vermeende rol bij een anti-Erdogan-protest in Stockholm van ruim twee jaar geleden. Op 11 januari 2023 hesen actievoerders van het Zweedse Rojava-comité, een netwerk dat actievoert voor Koerdische strijders in Syrië en Turkije, een Erdogan-pop ondersteboven aan een touw omhoog. "De geschiedenis laat zien hoe dictators eindigen", schreef de groep bij een video van de beelden.

Erdogan reageerde woedend op die vergelijking met de Italiaanse fascistische dictator Mussolini, die in 1945 na zijn executie ook zo werd opgehangen. De Turkse president riep de Zweedse ambassadeur in Ankara op het matje en eiste dat de Zweedse regering stappen zou ondernemen "tegen terroristische groeperingen". Dat was voor Turkije een van de voorwaarden om in te kunnen stemmen met de toetreding van Zweden tot de NAVO.

In de verklaring van gisteren stelt het kantoor van Erdogan dat Medin in 2023 zij aan zij met het Rojava-comité actievoerde. Het Turkse Openbaar Ministerie deed onderzoek naar het protest en kreeg daarbij naar eigen zeggen vijftien betrokkenen in het vizier, onder wie Medin. De journalist zou ook contacten hebben gelegd tussen de Koerdische PKK en de pers, aldus Erdogans kantoor.

Het Zweedse Rojava-comité weerspreekt al die beschuldigingen. "Joakim Medin is nooit lid geweest van het Rojava-comité en had niets te maken met onze actie. Het was volledig door ons gepland en uitgevoerd. Maar het is geen toeval dat Erdogan de journalist gevangenneemt die de Turkse vervolging van Koerden het hardnekkigst heeft onderzocht."

Valse beschuldigingen

"Al deze beschuldigingen zijn vals", zegt ook hoofdredacteur Andreas Gustavsson van Dagens ETC over de Turkse aantijgingen. "Joakim is een journalist. Hij monitort, rapporteert en analyseert. Hij is natuurlijk geen lid van de PKK of een andere groep. Hij naait geen Erdogan-poppen. Hij beledigt niemand. Journalistiek is geen misdaad. Feiten zijn geen belediging."

Medin (40), die al jaren over de ontwikkelingen in het Midden-Oosten schrijft, wilde in Turkije verslag doen van de massale protesten na de arrestatie van burgemeester Imamoglu van Istanbul. Tien jaar geleden werden hij en zijn tolk een week vastgehouden door het Syrische regime toen Medin daar verslag wilde doen van de situatie van de Koerden in het land.

Hoofdredacteur Gustavsson vindt dat de Zweedse regering de druk op Turkije moet opvoeren om Medin weer vrij te krijgen. Hij krijgt bijval van de Zweedse journalistenvakbond, advocaten, politici en internationale organisaties als Reporters Without Borders en Amnesty. "Het is compleet onacceptabel dat journalisten tijdens hun werk worden gearresteerd", zegt voorzitter Ulrika Hyllert van de Zweedse journalistenvereniging.

Buitenlandminister Malmer Stenergard liet vandaag weten de zaak later deze week tijdens de NAVO-top in Brussel met haar Turkse collega te willen bespreken. "Het is altijd heel ernstig als journalisten gevangen worden gezet", zei ze, zonder op de Turkse beschuldigingen in te gaan. "Daarom heeft deze zaak ook de hoogste prioriteit voor de regering."

Betrokken organisaties en functionarissen reageren fel op de weigering van asielminister Faber om lintjes toe te kennen aan vijf voormalig COA-vrijwilligers. Volgens hen is er binnen het lintjessysteem geen ruimte voor politieke opvattingen.

Gisteren liet de minister weten dat ze niet van plan is de voordrachten te bekrachtigen met haar handtekening, zoals gebruikelijk is. "Hun werk staat haaks op mijn beleid", gaf ze op als reden. Kamerleden, het COA en drie coalitiepartijen reageerden eerder al ontstemd op haar acties. PVV-leider Wilders steunt haar wel.

Het systeem is er juist op ingericht om het toekennen van koninklijke onderscheidingen vrij te houden van politieke overwegingen, zeggen de commissarissen van de Koning in een gezamenlijke verklaring. "Koninklijke onderscheidingen zijn geen politiek instrument", zeggen ze. "Het niet ondertekenen van dergelijke voordrachten op basis van persoonlijke beleidsopvattingen kan de objectiviteit van het systeem ondermijnen en leidt tot ongewenste politisering."

'Apolitiek karakter'

Tussen de aanvraag en de uitreiking van een lintje zit een proces van maanden. De voordrachten, met bewijzen en getuigenissen, worden uitgebreid doorgelicht. Via de gemeente en de commissaris van de Koning komt een voordracht bij het Kapittel voor de Civiele Orden, dat het uiteindelijke besluit neemt over wel of geen toekenning van een lintje. Helemaal aan het eind van de rit zet de meest betrokken minister een handtekening onder de voordracht om het officieel te maken.

De werkwijze waarborgt volgens de commissarissen van de Koning "de integriteit en het apolitieke karakter" van het lintjessysteem." Het Kapittel kan uiteraard redenen hebben om een onderscheiding niet toe te kennen, maar daar worden nooit uitspraken over gedaan.

'Geschoffeerd'

Volgens onder anderen burgemeester Fröhlich van de gemeente Vijfheerenlanden is het nog nooit gebeurd dat een minister een voordracht weigert te ondertekenen "omdat de aard van de werkzaamheden haar niet aanstaat".

Het geeft volgens hem twee signalen af. "Ten eerste sla je de burgemeesters, commissarissen van de Koning en het Kapittel helemaal over, die al het voorwerk hebben gedaan. En ten tweede, veel belangrijker nog, worden hiermee de inwoners zelf en de mensen om hen heen behoorlijk geschoffeerd."

Zijn collega in Alphen aan den Rijn Peter Rehwinkel noemt in het AD de acties van de minister stuitend en volstrekt ongepast. "Ik denk dat er geen Nederlander is die dit begrijpt en dit steunt", zegt hij tegen de NOS.

Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters heeft de minister eerder vandaag opgeroepen om de voordrachten alsnog te ondertekenen.

Ministerraad beslist

Op de website van de Rijksoverheid is te lezen dat het advies van het Kapittel voor de Civiele Orden "zwaar weegt" en dat een minister met gerichte argumenten moet komen als zij daarvan wil afwijken. "Komen de minister en het Kapittel er uiteindelijk samen niet uit, dan zal de ministerraad over het voorstel beslissen. Die beslissing is bindend."

Burgemeester Fröhlich: "Ik weet zeker dat hier een oplossing voor wordt verzonnen. Het is een belangrijk signaal dat eigenlijk iedereen zegt 'dit kun je niet maken'."

Studenten uit het buitenland blijven vaker in Nederland na het behalen van hun diploma. Uit onderzoek van Nuffic, de organisatie voor internationalisering van het onderwijs, blijkt dat 57 procent van de afgestudeerden in 2023 een jaar later nog woonde en werkte in Nederland. In 2018 was dit 40 procent.

De verschillen met de situatie vijf jaar na het afstuderen zijn minder groot. Uit het onderzoek blijkt dat ruim 25 procent van de afgestudeerden uit het buitenland dan nog in Nederland woont en werkt. In het vorige onderzoek, uit 2022, was dit ruim 24 procent. Langdurig verblijf na de studie kwam in beide periodes dus ongeveer uit op een kwart.

Geworteld in Nederland

Dat percentage ligt overigens wel hoger bij studenten die na hun bachelor ook hun masteropleiding hier hebben gevolgd: van hen is ongeveer 30 procent vijf jaar later nog in Nederland. "Deze mensen zijn toch al meer geworteld in Nederland", zegt Nuffic-onderzoeker Ece Arat. "Ze hebben meer tijd gehad om de taal te leren en een netwerk op te bouwen."

Het hoger onderwijs in Eindhoven is koploper onder de blijvers. Bijna de helft van de buitenlandse studenten in Eindhoven woont na vijf jaar nog in Nederland. De meeste buitenlandse studenten werken na vijf jaar in Amsterdam (37 procent).

Het onderzoek is gebaseerd op registergegevens van het CBS en alle internationale afgestudeerden tussen 2013 en 2023 zijn meegenomen in de cijfers.

Land van herkomst

Het land van herkomst is volgens het onderzoek een belangrijke factor in de zogeheten stayrate. Zo verblijft 80 procent van de Surinaamse afgestudeerden vijf jaar later nog in Nederland. Volgens Arat komt dit omdat Surinamers de taal spreken en omdat Nederland een grote Surinaamse gemeenschap kent.

Daarnaast is 71 procent van de Iraanse afgestudeerden na vijf jaar nog in Nederland. Ook Oekraïne, Turkije en Rusland kennen een hoge stayrate met meer dan de helft van de studenten die blijven.

Studenten uit de Europese Unie blijven minder vaak in Nederland na hun studie. In de top 10 van blijvers staat alleen Roemenië, op de zevende plek. In absolute aantallen blijven er in Nederland overigens wel meer studenten uit de EU dan daarbuiten: jaarlijks studeren er in Nederland ruim 92.000 Europese studenten af en ruim 35.000 studenten uit andere delen van de wereld.

Afstudeerrichting

Ook speelt de afstudeerrichting van studenten een belangrijke rol. Zo blijven studenten in het onderwijs en in de techniek vaker in Nederland. Dit komt waarschijnlijk door de grote personeelstekorten in deze sectoren.

Arat noemt het goed nieuws voor de Nederlandse economie dat studenten vaker in Nederland blijven. "In veel sectoren bestaan nijpende tekorten aan hoogopgeleid personeel. Internationale studenten hebben Nederland wat te bieden."

Krapte op de arbeidsmarkt

De Nederlandse personeelstekorten zijn ook volgens Michel van Smoorenburg, International Labour Market Analyst bij UWV, de belangrijkste reden dat meer studenten blijven in Nederland. "Nergens in Europa is de krapte op de arbeidsmarkt zo sterk gestegen als in Nederland. Een toenemend aantal openstaande vacatures kan een prikkel zijn om in Nederland te blijven, zeker wanneer dat in het herkomstland of in andere Europese landen niet of veel minder het geval is."

Volgens Van Smoorenburg zijn ook de salarissen in Nederland een stuk hoger dan in bijvoorbeeld Spanje, Italië en Griekenland, waardoor Nederland een aantrekkelijk land is om te werken.

Wereldwijde protesten bij Tesla-dealers, anti-Musk bumperstickers, cybertrucks die in brand worden gestoken, een instortende verkoop en een duikvlucht op de beurzen. Tesla-baas Elon Musk erkent dat het bedrijf door een 'stormachtige tijd' gaat. En dan moeten de importheffingen van Trump, waar ook Tesla last van gaat krijgen, later deze week nog komen.

In deze podcast aan marktanalist bij eToro Jean-Paul van Oudheusden de vraag: Hoe groot zijn de problemen van Tesla? En waar zet het bedrijf op in om de toekomst van Tesla 'great again' te maken?

Presentate & Montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Lisa Konings

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

In het noorden van Nederland begint vanmiddag de NAVO-oefening Ramstein Flag. Aan deze grote luchtmachtoefening doen bijna honderd vliegtuigen uit binnen- en buitenland mee. Bij de oefening, die tot 11 april duurt, wordt onder meer een aanval op de NAVO nagebootst.

Van maandag tot en met donderdag gaan tussen 16.30 en 23.30 uur zo'n veertig toestellen de lucht in om te oefenen boven de Noordzee en Noord-Nederland. Op de vrijdagen is dit van 16.30 tot 19.15 uur.

Aan de oefening doen meerdere NAVO-landen mee, waaronder de Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk, Griekenland en Zweden. De vliegbasis in Leeuwarden is aangewezen als gastheer. Niet alleen vanwege de jarenlange ervaring die de basis heeft met de internationale luchtmachtoefening Frisian Flag, maar ook omdat de basis bij het oefengebied ligt, waardoor de vliegtijd effectief kan worden benut.

De gezamenlijke oefening moet vliegers leren samen te werken in dreigende situaties waartegen in internationaal verband wordt opgetreden. Er wordt geoefend op het verdedigen van het eigen luchtruim. Ook oefenen de militairen voor een grootschalige aanval met drones en ballistische raketten.

In het donker gevlogen

De oefening is vooral boven de Noordzee, vanaf de Nederlandse Waddeneilanden tot aan Denemarken. Ook wordt er boven Friesland en Groningen gevlogen. Omdat het grootste deel van de oefening op grote hoogte wordt gehouden, en ook nog eens boven de Noordzee, is de oefening nauwelijks te zien. Daarnaast wordt er 's avonds gevlogen, volgens Defensie voor een "zo realistisch mogelijk scenario".

Tijdens de oefening vliegen de toestellen vanaf verschillende bases. De deelnemers worden opgesplitst in twee groepen: blauw en rood. De ene groep verzamelt zich boven de Noordzee bij Texel, de andere in de omgeving van Denemarken. De beide groepen krijgen één taak. Zo moet blauw bijvoorbeeld proberen een bepaald doel uit te schakelen en moet rood het luchtruim verdedigen.

Ook wordt er getraind op luchtoverwicht. Dan moet de ene groep voorkomen dat de andere wat kan uitrichten. Naast de vliegtuigen worden ook luchtverdedigingssystemen, zoals de Patriot, ingezet. Ook de marine, ruimtevaart en digitale oorlogsvoering krijgen een rol.

Omrop Fryslân heeft uitgezocht waar spotters de oefening het beste kunnen zien. Dat lijkt vooralsnog op de aangewezen plekken rondom de vliegbasis in Leeuwarden. De toestellen komen daar laag over en je kunt de vlieger zien zitten. De eerste toestellen gaan rond 16.30 uur de lucht in en de beste plek om dat te zien is volgens de omroep bij de spottersbult in Marssum. Aan de andere kant van het vliegveld, bij Jelsum, kun je langs de provinciale weg staan.

Via wijziging van de Archiefwet wil het kabinet het mogelijk maken dat een omstreden archief over collaboratiezaken toch op internet mag worden gepubliceerd. Het archief bevat de dossiers van honderdduizenden Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog met de bezetter zouden hebben samengewerkt.

Die dossiers zouden vanaf januari dit jaar stapsgewijs worden gepubliceerd, maar eind 2024 gaf de Autoriteit Persoonsgegevens minister Bruins een zeldzame publieke tik op de vingers. Publicatie zou in strijd zijn met de wet, tenzij elk dossier afzonderlijk op de aanwezigheid van gevoelige persoonsgegevens zou worden beoordeeld.

De wetswijziging regelt expliciet dat dossiers in dit soort gevallen toch openbaar mogen worden gemaakt, zonder dat de dossiers afzonderlijk hoeven te worden beoordeeld. Minister Bruins kondigde eerder al aan dat hij dat wilde regelen. Een deel van de dossiers was overigens al wel toegankelijk in het Nationaal Archief in Den Haag.

Gevoelige gegevens

De dossiers mochten niet zomaar worden gepubliceerd omdat er gevoelige persoonsgegevens in kunnen zitten, die door de wet extra worden beschermd. Het gaat dan om strafrechtelijke informatie, maar ook over zogenoemde bijzondere persoonsgegevens, zoals politieke of seksuele voorkeur of religieuze gezindheid.

Publicatie is in dat geval verboden, tenzij er een wettelijke uitzondering bestaat, stipte de Autoriteit Persoonsgegevens aan. Die was er in dit geval niet, maar met de wetswijziging zou dus aan die voorwaarde moeten worden voldaan.

De privacywaakhond benadrukte dat het geen inhoudelijk oordeel over de zaak velde, maar dat publicatie volgens de huidige regels simpelweg verboden is. Een wetswijziging zou daarbij uitkomst kunnen bieden, gaf de waakhond toen al aan.

De wet wordt nu in een zogenoemde internetconsultatie gepubliceerd, waarbij iedereen een mening erover kan geven. Daarna kan de wet nog worden aangepast en moeten ook de Raad van State, de Tweede Kamer en de Eerste Kamer zich erover buigen.

Niet zomaar

Ook met de nieuwe wet mogen archieven niet zomaar worden gepubliceerd. De archivaris moet een belangenafweging maken, waarbij algemeen belang zwaarder moet wegen dan de privacy. Het gaat daarbij enkel om de privacy van nog levende personen: overledenen hebben volgens de wet namelijk geen recht op privacy.

De wijziging heeft ook gevolgen voor andere archieven die informatie openbaar willen maken. Zij hoeven dan ook niet meer per dossier te beoordelen of informatie openbaar mag worden gemaakt, maar dat in één keer goedkeuren voor een verzameling documenten. Overigens kan daar wel weer bezwaar tegen worden aangetekend.

Openbaarmaking via internet is belangrijk, schrijft het ministerie, omdat het laagdrempeliger is dan een fysiek bezoek aan een archief. Ook kan het archief zo toch toegankelijk zijn voor mensen die door lichamelijke klachten, geldgebrek of verblijf in het buitenland niet naar het archief kunnen komen.

Ook voor jongeren is het belangrijk, benadrukt minister Bruins in een schriftelijke verklaring. "Om jongeren in contact te brengen met dit pijnlijke verleden is het belangrijk hen aan te spreken op hun eigen terrein, en dat is online."

Ophef

Eerder werden wel al de namen van mogelijke collaborateurs gepubliceerd; wie het hele dossier wil bekijken, moet naar het archief in Den Haag. Omdat de achterliggende dossiers niet werden gepubliceerd, leidde dat juist weer tot ophef. Of de personen op de lijst schuldig of onschuldig zijn, blijkt namelijk niet uit de lijst, en er stonden ook onschuldigen op.

Omdat er voor een fysiek bezoek aan het archief een wachttijd is ontstaan, kan het daarbij lang duren totdat mensen het hele dossier kunnen lezen. Aanwezigheid op de lijst betekent niet dat iemand schuldig is, benadrukt het archief, alleen dat er indertijd ten minste onderzoek is gedaan.

De ontvoering van de broer en zus waar een amber alert voor is uitgegeven, is gebeurd in de relationele sfeer, laat een politiewoordvoerder aan de NOS weten. De 11-jarige Leya en de 6-jarige M'Qaydi uit Dalfsen in Overijssel zijn rond 08.00 uur voor het laatst gezien bij het treinstation in Dalfsen.

De politie kan vanwege het onderzoek niet vertellen waar en met wie de kinderen zijn, welke kleding ze dragen en hoe ze zich verplaatsen. Mensen wordt gevraagd om uit te kijken naar de kinderen en bij tips de politie te bellen.

Inval woning

De regionale krant Tubantia meldt dat de politie een inval heeft gedaan in een woning in Enschede. Daar zou niemand zijn aangetroffen. De politie wil dit tegenover de NOS niet bevestigen.

Ook meldt de krant dat de kinderen in een gezinsvervangend huis verblijven en dat de pleegouders worden bijgestaan door Namens de Familie. Dat is een stichting die de woordvoering doet namens familie en nabestaanden van slachtoffers. Vanwege het onderzoek wil Namens de Familie dit niet bevestigen.

De politie over de vermoedelijke ontvoering in Dalfsen:

Via een amber alert doet de politie een oproep aan iedereen om uit te kijken naar een vermist kind dat in levensgevaar is, bijvoorbeeld bij een ontvoering. "Je moet een amber alert dus echt zien als het allerzwaarste middel dat we als politie inzetten bij vermissingen", legde een politiewoordvoerder eerder uit.

Amber alert werd in 2008 ingevoerd in Nederland. De afgelopen jaren zette de politie dit middel zelden in.

Een van de laatste keren dat een amber alert werd ingezet was in 2022, toen de destijds 11-jarige Jayden uit Den Haag was vermist. Hij werd een dag later in goede gezondheid teruggevonden. Ook bij de vermissing van Hebe (10) uit Vught en Gino (9) uit Kerkrade werd dat jaar een amber alert uitgegeven.

In 2022 werd het waarschuwingsbericht zes keer ingezet, meldt de politie. In 2023 slechts een keer, maar die melding werd na een paar minuten weer ingetrokken. Vorig jaar werd het alarm niet ingezet.

Een 21-jarige man is veroordeeld tot negen jaar cel en tbs met dwangverpleging voor de moord op een 17-jarig meisje uit Winsum. De rechtbank in Groningen acht bewezen dat Jamesley S. vooraf van plan was zijn ex-vriendin van het leven te beroven.

Op woensdagavond 21 februari 2024 werd de 17-jarige Jet aangevallen toen ze vanaf haar bijbaan naar huis fietste. Ze overleed op straat aan haar verwondingen.

De destijds 19-jarige S. werd kort na het incident aangehouden door de politie. Hij bekende. Hij zou boos zijn geweest op het meisje omdat zij hun relatie enkele dagen eerder had beëindigd.

Snapchatbewijs

Bij de zitting van twee weken geleden eiste het Openbaar Ministerie twaalf jaar cel en tbs. Volgens het OM is er voldoende bewijs dat hij vooraf een plan had. Dat leidt tot de conclusie dat sprake is van moord en niet van doodslag, waar een lagere straf op staat.

Ook voor de rechters is er genoeg bewijs dat er sprake was van voorbedachte raad. Daarbij gaat het onder meer om filmpjes en gesprekken op Snapchat. Daaruit blijkt volgens de rechtbank dat S. vooraf een plan had gemaakt om het meisje om het leven te brengen, schrijft RTV Noord.

De straf valt iets lager uit dan de eis van het OM. Bij het bepalen van de straf hield de rechtbank rekening met de jonge leeftijd van de verdachte en dat hij verminderd toerekeningsvatbaar is. Naast de celstraf moet S. ook 80.000 euro aan schadevergoedingen betalen aan de nabestaanden van het meisje.

De rechtspraak kan niet uitsluiten dat schulden door de toeslagenaffaire problemen veroorzaakten waardoor rechters kinderen uit huis hebben laten plaatsen. Wel is het zo dat bij die beslissingen schulden nooit de enige reden zijn geweest. Dat concludeert de Raad voor de Rechtspraak in een onderzoek naar de dossiers van 397 uit huis geplaatste kinderen van toeslagenouders.

De uitkomsten zijn vandaag bekendgemaakt. Het is het sluitstuk in een reeks onderzoeken waarmee de rechtspraak haar eigen rol in de kinderopvangtoeslagenaffaire onder de loep heeft genomen. De beslissing om een kind uit huis te plaatsen wordt uiteindelijk door een rechter genomen.

'Onbevredigend'

Geen enkel kind is alleen vanwege financiële problemen uit huis geplaatst, schrijft de onderzoekscommissie van de Raad. Rechters zagen schulden wel terug in de meeste dossiers, maar bij de beslissing om kinderen uit huis te plaatsen stonden andere problemen in het gezin op de voorgrond.

Het onderzoeksrapport geeft geen antwoord op de vraag of die andere problemen zijn versterkt of misschien zelfs veroorzaakt door de geldzorgen waarin gezinnen waren beland. De onderzoekscommissie zegt zich wel te realiseren dat die conclusie "onbevredigend" kan zijn voor de getroffen ouders. "Het is immers algemeen bekend dat het hebben van schulden veel stress geeft", erkennen de onderzoekers.

Schuldenproblematiek kan zeker het beginpunt zijn, zegt kinderrechter Peter Martens tegen de NOS. "Maar vergeet niet: dat is allemaal achteraf bekeken. Je ziet het pas op het eind, op het moment dat al die andere problemen op de voorgrond gaan spelen. En dan moeten we wel beslissen tot uit uithuisplaatsing van een kind."

Commissie-Hamer

Dat schulden en stress kunnen andere problemen in het gezin veroorzaken of versterken, wordt ook benoemd in het rapport. Gezinnen kunnen bijvoorbeeld huisvestingsproblemen krijgen. Ook kan psychische problematiek ontstaan of worden versterkt. Alleen kan de onderzoekscommissie daar niet over oordelen. "De volgorde waarin multi-problematiek ontstaat is op basis van een analyse van rechterlijke beslissingen en de daaraan ten grondslag liggende stukken niet vast te stellen", aldus de onderzoekers.

Ze geven als aanbeveling de beslissingen van de kinderrechters inzichtelijker te maken en de rechtsbescherming van ouders en kinderen te verbeteren. Ook moet er structureel aandacht zijn voor het effect van schulden op gezinnen.

Afgelopen donderdag kwam een commissie onder leiding van Mariëtte Hamer in een ander onderzoek tot de conclusie dat de toeslagenaffaire een grote rol speelde bij de uithuisplaatsing van kinderen van gedupeerde gezinnen. Daardoor ontstonden volgens dat rapport in de gezinnen problemen die eerder niet waren zoals financiële stress, mentale problemen, conflicten tussen partners en een verslechterde relatie tussen de kinderen en hun ouders.

Bijna de helft van de basisscholen (46 procent) ervaart weerstand van ouders als het gaat om lessen in relationele en seksuele vorming. Dat meldt kenniscentrum Rutgers op basis van onderzoek dat het heeft laten uitvoeren door onderzoeksbureau DUO. Het gaat per school om een kleine groep van meestal één tot vijf ouders.

Volgens de schoolleiders zijn de voornaamste redenen voor de weerstand bij ouders angst, culturele achtergrond, geloofsovertuiging, berichtgeving vanuit de media en dat ouders hun kind te jong vinden.

De voornaamste reden voor schoolleiders om geen aandacht te besteden aan relationele en seksuele vorming is dat het weerstand oproept bij ouders (38 procent). Een kwart van de schoolleiders die ermee gestopt zijn, zegt dit te hebben gedaan vanwege "alle commotie (in de media) rondom het thema".

Puberteit en verliefdheid

Vandaag is de Week van de Lentekriebels van start gegaan. Het is de 20e keer dat kenniscentrum Rutgers en de GGD's deze week organiseren. Wat er in het lichaam verandert in de puberteit en hoe het voelt om verliefd te zijn, zijn thema's die aan bod komen.

De conservatief-christelijke stichting Civitas Christiana kwam voorafgaand aan deze editie van de Lentekriebels-week met een 'Zwartboek'. Volgens Rutgers verspreidt deze "extreem conservatieve" organisatie leugens en laster over de Week van de Lentekriebels.

Rutgers spande daarom vorige week een kort geding aan tegen de stichting. Civitas Christiana vindt deze beschuldigingen "onjuist en ongefundeerd". Het kort geding dient komende donderdag.

"We snappen heel goed dat ouders zich zorgen maken als ze online leugens en desinformatie lezen", zegt Elsbeth Reitzema van Rutgers over de weerstand die ouders ervaren. "We nemen die zorgen serieus en bieden ouders en leerkrachten betrouwbare informatie om deze belangrijke gesprekken aan te gaan."

Verplichte lessen

Het aantal basisscholen dat meedoet aan de Week van de Lentekriebels is afgenomen, blijkt uit het onderzoek. Deed in 2022 nog 43 procent van de basisscholen mee, dit jaar is dit 36 procent.

Het aantal scholen dat aandacht besteedt aan relationele en seksuele vorming, is juist toegenomen van 92 procent in 2022 tot 96 procent dit jaar. Andere projectweken waarin scholen aandacht besteden aan relationele en seksuele vorming, wat verplicht is, zijn de zogeheten Gouden weken en Zilveren weken.

De belangrijkste redenen voor schoolleiders om op hun school wel aandacht te besteden aan relationele en seksuele vorming zijn dat het in de kerndoelen staat (48 procent) en dat het belangrijk is "dat kinderen leren hoe je een gezonde relatie kunt aangaan en onderhouden" (47 procent).

Talentenjacht The Voice of Holland keert begin volgend jaar terug op televisie. De makers zeggen extra maatregelen te hebben genomen om de veiligheid van de deelnemers te garanderen en grensoverschrijdend gedrag in de toekomst te voorkomen. Een half jaar geleden liet RTL al weten te werken aan een terugkeer van het programma dat wekelijks een miljoenpubliek trok.

Het populaire tv-programma raakte drie jaar geleden in opspraak toen online BNNVARA-programma BOOS van Tim Hofman seksueel grensoverschrijdend gedrag aan het licht bracht. Oud-kandidaten beschuldigden coaches Marco Borsato en Ali B en bandleider Jeroen Rietbergen daarvan. Daarop legde RTL de opnames halverwege het seizoen stil.

Onderzoek in opdracht van productiemaatschappij ITV stelde twee jaar geleden inderdaad ongepast gedrag vast. ITV bood excuses aan toen was vastgesteld dat er te weinig maatregelen waren genomen om ongepast gedrag tegen te gaan en dat er na meldingen niet tijdig en correct werd ingegrepen.

Ali B werd vorig jaar veroordeeld tot een celstraf van twee jaar voor verkrachting en poging tot verkrachting. De zaak tegen bandleider Rietbergen werd geseponeerd vanwege onvoldoende bewijs. Borsato werd niet vervolgd voor gedrag rond het tv-programma. Wel loopt er al jaren een zedenonderzoek na aangifte van een minderjarige.

Extra meldpunten

Om machtsongelijkheid en grensoverschrijdend gedrag in de toekomst te voorkomen hebben de makers van The Voice een protocol opgesteld. Daarin staat onder meer dat een kandidaat nooit meer alleen met een coach of medewerker zal zijn. Alle online contacten zullen via een speciale uit te lezen app gaan om privécommunicatie te vermijden.

Daarnaast gaan speciale begeleiders de kandidaten bijstaan bij alle gebeurtenissen rond het programma, zoals het intakegesprek en de repetities. Ook houden zij in de gaten hoe het gaat met de deelnemers. Verder stelt het programma extra vertrouwenspersonen aan. Op sleutelposities achter de schermen zijn nieuwe mensen aangesteld.

Nieuwe coaches

Chantal Janzen en Edson da Graça zullen de aankomende editie presenteren. Janzen presenteert het programma sinds 2019. Martijn Krabbé, die sinds de start in 2010 aan het programma was verbonden, kan voor het eerst de presentatie niet op zich nemen. De presentator heeft een ongeneeslijke vorm van longkanker.

Ook is duidelijk wie de nieuwe coaches van de deelnemers zijn. Willie Wartaal, Dinand Woesthoff en Suzan en Freek nemen voor het eerst plaats in de draaiende stoelen. Ilse DeLange is de enige artiest die terugkeert als coach bij The Voice.

Programmadirecteur Peter van der Vorst zegt blij te zijn met de terugkeer van de talentenjacht. "Samen met producent ITV hebben we alles in het werk gesteld om The Voice op een veilige manier terug te kunnen brengen. We hebben niet alleen intensief samengewerkt op de kwaliteit van de inhoud, maar ook op de kwaliteit van het proces."

The Voice Kids

Naast The Voice keert ook The Voice Kids terug, per wanneer is nog niet duidelijk. Ook daar is Ilse DeLange van de partij als coach, net als nieuwkomers Claude, Flemming en Emma Heesters.

Jamai Loman, de eerste winnaar van een voorloper van The Voice, en Quinty Misiedjan presenteren de kindervariant van het programma.