NOS Nieuws - Algemeen

Ruim een maand zit Donald Trump nu in het Witte Huis, voor de tweede keer. Zijn MAGA-beweging, Make America Great Again, gaat mainstream. Trumps tweede termijn mag nog maar net zijn begonnen: de president zelf, en een deel van zijn supporters, zinspeelt nu al op een ongrondwettelijke derde termijn.

"De toekomst van MAGA is Donald Trump", roept oud-adviseur Steve Bannon richting de zaal op de jaarlijkse bijeenkomst van het Conservative Political Action Committee (CPAC), die is overgenomen door de Make America Great Again-petjes. "Een man zoals Trump komt maar eens, hooguit twee keer in de geschiedenis van het land voor. We willen Trump in 2028", aldus Bannon, die na een ogenschijnlijke Hitlergroet het podium onder luid applaus verlaat.

De Amerikaanse grondwet schrijft voor dat presidenten maximaal twee termijnen kunnen dienen in het Witte Huis. Maar in de afgelopen weken liet 'Team Trump' al meermaals doorschemeren wetten, daar waar die hem in de weg staan, in de wind te gooien. "Wie zijn land redt, overtreedt de wet niet", schreef Trump eerder deze week nog maar eens op zijn sociale medium Truth Social. En: 'LANG LEVE DE KONING.'

Trump kan niet stuk

Op de conservatieve top, waar ook meerdere buitenlandse leiders aanwezig zijn, kan hun koning niet stuk. "Trump krijgt van mij een 10+", zegt Sonia Harpers. Over Trumps eerste weken zegt ze: "Hij heeft in de afgelopen maand meer gedaan dan Obama en Biden in twaalf jaar tijd."

In het Witte Huis worden de zelfverklaarde successen met veel bombarie uiteengezet. "De president heeft al 73 presidentiële decreten ondertekend", zet woordvoerder Karoline Leavitt de toon. "Twee keer zo veel als Joe Biden, vier keer zo veel als Obama in dezelfde periode." En ook: "Op zijn eerste dagen nam hij al twaalf keer de tijd voor vragen van de media, meer dan Biden in zijn hele eerste week." Haar baas is daadkrachtig, doortastend en transparant, wil Leavitt maar zeggen.

In zijn eerste weken laat Trump zich inderdaad veelvuldig zien en horen. De deur van zijn Oval Office gaat regelmatig open, er zijn veel persconferenties.

Dat die toegankelijkheid niet onbegrensd is, bleek afgelopen week. Persbureau AP wordt door het Witte Huis geweerd bij evenementen van Trump omdat het de Golf van Mexico niet, zoals Trump per decreet afkondigde, de Golf van Amerika noemt.

Beeldvorming lijkt belangrijker dan substantie

Op de 20e, precies een maand na Trumps inauguratie, neemt Leavitt de trouwste adjudanten mee naar haar podium voor een ereronde. Stephen Miller bijvoorbeeld, de rechterhand van Trump. In diens eerste termijn was Miller speechschrijver van de president, nu is hij plaatsvervangend stafchef.

"Het aantal grensovergangen is met 95 procent teruggedrongen. Mensen die de grens nog over komen, wachten lange celstraffen of worden onmiddellijk van onze grond verwijderd", spreekt hij krachtig.

Dat het aantal uitzettingen op dit moment lager ligt dan onder Biden, vorig jaar gemiddeld 57.000 tegen 37.660 in de eerste maand van Trump, blijft onvermeld. Beeldvorming lijkt belangrijker dan feiten. "De grootste en meest succesvolle verandering die de natie ooit heeft gezien op het gebied van wetshandhaving", noemt Miller het. "En hij heeft het in minder dan een maand voor elkaar gekregen."

Dat meerdere van Trumps decreten door rechters worden betwist, blijft onvermeld in deze ereronde, waarvoor ook veiligheidsadviseur Michael Waltz is aangeschoven. "President Trump is op wat we noemen Trump workspeed." Op rechts zoekt en krijgt hij bevestiging: Trump-woordvoerder Leavitt knikt instemmend. "Hij is de Dealmaker in Chief", aldus Waltz.

Voor de achterban op CPAC reden om feest te vieren, op de tonen van het door Trump geclaimde lied YMCA. "Ik geloof dat zijn invloed veel gewicht in de schaal legt. Hij is echt mainstream geworden", zegt Seth Leibowitz uit Pittsburgh.

"Vier jaar lang was logica en gezond verstand volledig verdwenen. Trump heeft dat teruggebracht. Ons wordt niet langer het zwijgen opgelegd", aldus Leibowitz. Hij zegt weinig moeite te hebben met de leugens van Trump, die onder meer onjuiste claims herhaalt dat Amerika voor 100 miljoen dollar aan condooms aan Hamas in Gaza heeft geschonken. "Ik wil niet dat iemand waar dan ook over liegt. Maar ik denk dat er belangrijkere dingen zijn dan dat."

Nog vier jaar?

Trump zelf wierp het deze week ook nog maar eens op: een derde termijn. "Zou ik opnieuw een gooi moeten doen? Zeg het maar." Vervolgens gingen de handen op elkaar. "Nog vier jaar", scandeerde het publiek, onder wie voormalig topgolfer Tiger Woods.

Toeschouwer Maurice, die zich 'The Native' noemt, vindt dat geen goed idee. "Ik zou graag zien dat Trump, net zoals George Washington dat deed, terugtreedt en het stokje doorgeeft aan een jongere leider die de rol van president kan overnemen."

Anderen hebben minder moeite met een mogelijke breuk van Trump met de grondwet. "Ik denk niet dat Amerikanen daartegen zijn", zegt Harpers. Haar vriendinnen houden de letters TRUMP in de lucht. "Als er een manier is en hij bepaalde zaken wil herschrijven, dan weet ik zeker dat we hem zullen steunen."

De voortvluchtige Franse crimineel Mohamed A. is opgepakt in Roemenië. Dat melden de Franse minister van Justitie Darmanin en de minister van Binnenlandse Zaken Retailleau op sociale media.

A. ontsnapte vorig jaar toen hij werd vervoerd van Rouen naar Evreux, in het noorden van Frankrijk. Het busje waar hij in zat werd aangevallen bij een tolpoortje in de plaats Incarville. Bij deze gewelddadige aanval werden twee gevangenisbewaarders gedood, drie andere medewerkers raakten gewond.

Op videobeelden is te zien dat mannen, gemaskerd en gekleed in het zwart, het vuur openen:

A., met de bijnaam 'de vlieg', staat volgens Le Parisien aan het hoofd van een bende die wordt verdacht van betrokkenheid bij moorden en drugshandel. Na de ontsnapping van A. werden honderden agenten ingezet bij een klopjacht. Maar dat leidde niet tot zijn aanhouding, tot vandaag.

De Franse president Macron noemde de arrestatie "een enorm succes". Ook de Franse ministers Darmanin en Retailleau uitten zich op X verheugd. Darmanin zegt te denken aan "de vermoorde en gewonde gevangenisbewaarders". "Uiteindelijk winnen politie en justitie altijd."

In Frankrijk begint maandag een rechtszaak rond een van de grootste ontuchtschandalen die het land ooit heeft gekend. Een chirurg wordt ervan verdacht in 25 jaar tijd 299 kinderen seksueel te hebben misbruikt. Hij deed dat meestal voor of na operaties, als de kinderen onder narcose waren, zegt justitie.

De gemiddelde leeftijd van de slachtoffers was 11 jaar. De dader heeft een gedeeltelijke bekentenis afgelegd.

De rechtszaak in Vannes (Bretagne) gaat vier maanden duren. In die West-Franse regio maakte de chirurg de meeste slachtoffers. Als hij schuldig wordt bevonden, kan hij maximaal 20 jaar cel krijgen.

Verdachte is 74

De betreffende arts is de 74-jarige Joël Le Scouarnec. Hij is officieel aangeklaagd voor verkrachting en seksueel geweld. Dat zou zijn begonnen in de jaren 80 en hebben geduurd tot 2017, toen hij werd opgepakt.

De slachtoffers zijn 158 jongens en 141 meisjes. Veel van hen zijn inmiddels volwassen en zullen het proces bijwonen als civiele partij.

Le Scouarnec werkte vanaf de jaren 80 als chirurg in zeker vijf verschillende ziekenhuizen, in het midden en westen van Frankrijk. Hij was getrouwd en vader van drie zonen. In de beginjaren kwam hij er naar eigen zeggen achter dat hij pedofiel was. Toen zou het misbruik zijn begonnen.

Voor of na een operatie

De chirurg ging bijna altijd op dezelfde manier te werk. Als hij kinderen moest opereren, probeerde hij kort voor of na de operatie met hen alleen te zijn. De patiënten waren dan onder narcose. En op die momenten sloeg hij toe. In de meeste gevallen waren de kinderen zich achteraf nergens bewust van, omdat ze onder anesthesie waren geweest.

Volgens eerste schattingen van justitie zou Le Scouarnec van halverwege de jaren 80 tot 2017 zeker 349 slachtoffers hebben gemaakt. Maar in een aantal gevallen bleek het seksueel misbruikt verjaard en in andere gevallen was er onvoldoende bewijs. Uiteindelijk bleven er 299 patiënten over waarvan het Openbaar Ministerie denkt dat ze tussen 1989 en 2014 zijn misbruikt door de arts. Daarvoor wordt hij nu berecht.

In 2020 werd de chirurg al veroordeeld tot 15 jaar cel wegens verkrachting en seksueel geweld. De slachtoffers waren toen twee van zijn eigen nichtjes, een buurmeisje en een patiënte, allemaal in de leeftijd van 4 tot 6 jaar. Die zaak kon vrij snel voor de rechter worden gebracht. Maar de grote zaak met honderden patiënten als slachtoffers kostte meer tijd om uit te zoeken en leidt daarom nu pas tot een proces.

Het buurmeisje was degene die in 2017 alarm sloeg. Daarna werd Le Scouarnec opgepakt. Het meisje vertelde aan haar vader en moeder dat de buurman zich had ontbloot en haar had betast. De ouders stapten naar de politie en die deed daarna huiszoeking bij de chirurg.

Kinderporno

In zijn huis in Jonzac, ten noorden van Bordeaux, werden 300.000 foto's en video's met kinderporno gevonden en ook kinderpoppen en pruiken. Ook werden er dagboeken gevonden die hij bijhield van 1990 tot 2017. Daarin beschreef hij nauwgezet wat hij deed, hoe hij het deed en waarom hij het deed.

De inhoud lekte uit in de Franse pers. In 2004 schreef Le Scouarnec: "Vanochtend rookte ik een sigaret en dacht na over het feit dat ik een grote perverseling ben, een exhibitionist, een sadist, een pedofiel. En daar ben ik blij mee."

In zijn dagboeken beschreef de chirurg ook chronologisch welke kinderen hij in welk ziekenhuis misbruikte. Daardoor konden politie en justitie veel slachtoffers traceren. "Hij beschreef hoe hij bijna dagelijks patiënten betastte en penetreerde, kort voor of kort na een operatie. Als er collega's of ouders bij waren, deed hij alsof het om een medische handeling ging", lieten de onderzoeksrechters in deze zaak weten.

Bekentenis

Voor veel van de ten laste gelegde feiten heeft Le Scouarnec een bekentenis afgelegd. "Hij heeft uitgelegd hoe hij te werk ging en ook hoe hij voorzorgsmaatregelen nam om te voorkomen dat het ontdekt zou worden", aldus de Franse justitie in een verklaring.

Opvallend is dat Joël Le Scouarnec 20 jaar geleden tot vier maanden voorwaardelijk werd veroordeeld wegens het bezit van kinderporno. Daarna mocht hij toch doorgaan met zijn werk in verschillende ziekenhuizen, zelfs nadat een collega-arts aan de bel had getrokken over 'ongepast gedrag' van de chirurg.

In de 12 jaar na die veroordeling zou Le Scouarnec volgens berichten in de Franse pers nog zeker 45 nieuwe slachtoffers hebben gemaakt.

In Oostenrijk lijken de gesprekken over een coalitie zonder de radicaal-rechtse FPÖ alsnog tot een coalitieakkoord te leiden. Eerder liepen de onderhandelingen tussen de liberale NEOS-partij, de conservatieve ÖVP en de sociaaldemocratische SPÖ vast.

De drie partijleiders hebben president Van der Bellen in zijn kantoor geïnformeerd over de vooruitgang in de coalitieonderhandelingen. "We hebben een gezamenlijke basis gevonden en we gaan erin slagen een regeerakkoord te sluiten", zei ÖVP-partijleider Stocker na afloop van het overleg tegen Oostenrijkse media.

SPÖ-partijleider Babler zei dat de drie grootste middenpartijen de laatste fase van onderhandelingen hebben bereikt.

De drie partijen proberen al maanden zonder succes een coalitie te smeden en de FPÖ buiten de regering te houden. Begin januari trokken de partijen de stekker uit de onderhandelingen. Een struikelblok waren afspraken over de begroting.

Het mislukken van de gesprekken was voor toenmalig bondskanselier Nehammer aanleiding om zijn ontslag in te dienen. Ook trok hij zich terug als partijleider van de ÖVP.

FPÖ uitgesloten

De radicaal-rechtse FPÖ werd in september voor het eerst de grootste partij bij de parlementsverkiezingen. Toch gaf president Van der Bellen opdracht aan de conservatieve ÖVP om tot een nieuwe regering te komen, omdat de andere partijen hadden gezegd niet met de FPÖ te willen samenwerken. Daarmee brak hij met de traditie om de leider van de grootste partij daarvoor te vragen.

Na de stukgelopen onderhandelingen vroeg Van der Bellen FPÖ-leider Kickl alsnog om een regering samen te stellen. Onderhandelingen tussen de FPÖ en de ÖVP verliepen moeizaam en liepen na vijf weken op niets uit.

Op de laatste campagnedag voor de Duitse verkiezingen gingen de partijleiders nog één keer op pad. Ze richtten zich vooral tot de zwevende kiezers, in een laatste poging die binnen te halen.

Bondskanselier Olaf Scholz van de SPD toonde zich in Potsdam optimistisch dat zijn partij toch nog de grootste kan worden. De SPD staat in de peilingen op een derde plaats onder CDU/CSU en de AfD. Voor zo'n 300 toehoorders ging hij opnieuw tekeer tegen CDU/CSU en trok de uitspraken van CSU-leider Merz dat hij niet met de AfD wilde samenwerken in twijfel.

Scholz sloot de dag af in Brandenburg an der Havel. Daar zei hij dat hij ook de volgende regering wil leiden en dat hij bovenal hoopt dat de AfD het slechter doet dan in alle peilingen. "Dat zou een groot, groot genoegen voor mij zijn."

Op de vraag naar mogelijke coalitiepartners zei Scholz dat er maar één principe is waaraan men zich moet houden. "En dat is: geen samenwerking met extreemrechts en geen samenwerking met de AfD. Dit moet altijd gelden voor alles wat na de verkiezingen gebeurt."

CDU-leider Friedrich Merz en Markus Söder van CSU sloten samen de dag af in een grote bierkelder in München. De CSU-leider verscheen op de laatste dag van de verkiezingen plotseling zonder baard. Dat blijkt te maken hebben met het Elvis-kostuum dat hij gisteravond droeg op een carnavalsbijeenkomst voor Beierse politici. Hij beloofde dat de baard weer terugkomt.

In zijn toespraak noemde Söder Merz "de juiste persoon om in deze tijd de 'burgerlijk-conservatieve politiek' in Duitsland vorm te geven. "Rede, voorzichtigheid, maar ook vastberadenheid" zijn volgens hem het motto voor de toekomst.

Daarbij zei hij ook de dodelijke aanslagen van de afgelopen weken in gedachten te hebben. Verder zei hij dat CDU/CSU geen samenwerking wil met de Groenen, die volgens hem de Duitse auto-industrie kapot maken.

Na Söder betrad Merz het podium. Vrijheid, vrede, welvaart en verzorgingsstaat. Dat ziet Merz als de grootste verantwoordelijkheid voor de nieuwe regering. Verder maakte hij bekend dat het versterken van het Duitse leger en de Duitse economie zijn hoofddoelen zullen zijn als hij Bondskanselier zou worden. "We worden alleen serieus genomen als we in staat zijn onszelf te verdedigen", aldus Merz.

Ook klonk uit zijn mond een duidelijke afwijzing van samenwerking met AfD. "Wij zullen onder geen enkele omstandigheid coalitiegesprekken voeren met de AfD", herhaalde Friedrich Merz zijn standpunt over extreemrechts.

Vandaag stonden in steden in heel Duitsland protesten tegen het rechtsextremisme op het programma. De meeste demonstraties waren niet echt groot. In Hamburg kwamen volgens Tagesschau zo'n 10.000 mensen naar de demonstratie, terwijl de organisatoren gerekend hadden op 65.000 man.

Ook in Berlijn waren vandaag geen echt grote protesten, zoals in de voorafgaande weken. Vooraf was er vooral vrees voor een demonstratie van een (extreem)rechtse nationalistische groep. Die bestond uit zo'n honderd man, in het zwart gekleed, die "wir sind das volk" (wij zijn het volk) riepen. Door de enorme politiemacht eromheen kwam het niet tot een confrontatie met de tegendemonstranten, die vanaf de zijkant "nazi's raus" (nazi's wegwezen) riepen.

Morgen kiezen de Duitsers een nieuw parlement. De kans is groot dat de verhoudingen verschuiven en er een nieuwe bondskanselier komt. Op wie kunnen de Duitsers stemmen? En waar staan ze voor? Correspondent Charlotte Waaijers legt het uit.

Bij een mesaanval in Mulhouse, in het oosten van Frankrijk, is een man om het leven gekomen. Dat gebeurde rond 16.00 uur tijdens een demonstratie ter ondersteuning van de Democratische Republiek Congo. De Franse president Macron spreekt van een "islamitische terreurdaad".

De dader viel agenten op een drukke markt aan met een mes en een schroevendraaier terwijl hij "Allahoe akbar" riep. Een 69-jarige Portugees die tussenbeide probeerde te komen, werd ook aangevallen en overleed. Drie agenten raakten gewond. Een van hen werd in zijn aorta en torso gestoken en ligt in het ziekenhuis.

De politie heeft een verdachte opgepakt: een 37-jarige Algerijnse man. Hij kwam Frankrijk in 2014 binnen zonder papieren, meldt minister Retailleau van Binnenlandse Zaken. Na de terreuraanval van Hamas op Israël op 7 oktober 2023 werd hij gearresteerd en veroordeeld voor het verheerlijken van terrorisme.

Politiedeskundigen merkten destijds op dat hij schizofrene trekken vertoonde, aldus Retailleau. Nadat hij enkele maanden had doorgebracht in de gevangenis, was hij in huisarrest geplaatst. De Franse autoriteiten waren van plan hem uit te zetten naar Algerije. Retailleau haalde bij een bezoek aan Mulhouse uit naar Algerije, omdat het weigert criminelen terug te nemen die Frankrijk probeert uit te zetten.

Op een strand in Mexico hebben twee Amerikaanse toeristen een levende riemvis gespot, schrijft The Washington Post. De lange vis leeft honderden meters diep onder de zeespiegel en wordt daarom bijna nooit door mensen gezien.

Riemvissen, ook wel haringkoningen genoemd, zijn zilverkleurig met rozeachtige vinnen. De dieren kunnen zeker zes meter lang worden. Het exemplaar op het Mexicaanse strand was aan de kleine kant.

De Amerikaanse Robert Hayes (64) liep met zijn vrouw op een strand van de Mexicaanse staat Baja California Sur toen hij dacht een kleine alligator te zien. "Het water was spiegelglad, dus je kon meters het water in kijken," zegt hij tegen The Washington Post.

"Mijn vrouw dacht eerst dat het een kleine haai was die recht op ons afkwam, en toen begon ik te zoeken naar de camera. Ik wist dat ik het moest vastleggen, want het was apart."

Op de videobeelden van Hayes lijkt de vis in de war. "Wat ben je aan het doen?", zegt Hayes al filmend. Een visser, die ook aanwezig is op het strand, zegt tegen het Amerikaanse stel dat het een riemvis is en dat ze bijna nooit levend worden gezien.

De visser houdt de vis even vast en probeert hem daarna het water terug in te sturen, wat niet lukt. Daarom zegt hij tegen Hayes dat hij de vis naar een marinebioloog zal brengen.

Waarschijnlijk toeval

Afgelopen zomer spoelde ook al een riemvis aan in La Jolla, een kustplaats in de Amerikaanse staat Californië. Hoogleraar Ted Pietsch van de Universiteit van Washington publiceerde onlangs een artikel over riemvissen en zegt tegen The Washington Post dat het waarschijnlijk toeval is dat er nu een aantal is gespot.

Waarom de dieren, die meestal onder water blijven, in de buurt van de kust rondzwemmen, is volgens hem onduidelijk. "Niemand weet waarom ze dit doen. Het is net zo mysterieus als het mysterie waarom walvissen stranden."

In de James S. Brady Press Briefing Room van het Witte Huis heeft het Amerikaanse persbureau Associated Press (AP) een ereplekje. Pal vooraan, recht tegenover het katheder van de presidentieel woordvoerder. Traditioneel opent de correspondent van dat persbureau de vragenronde.

Maar de relatie met het Witte Huis is flink bekoeld: omdat AP in de berichtgeving niet Trumps term Gulf of America wil gebruiken voor de Golf van Mexico, zijn AP-verslaggevers niet meer welkom in de directe nabijheid van de president, zoals in de Oval Office en aan boord van Air Force One. Via de rechter hoopt het persbureau alsnog toegang af te dwingen.

Het hoeft nauwelijks te verbazen dat de president - die kritische pers afdoet als "fake news" en zelfs "de vijand van het volk" noemde - in zijn tweede termijn opnieuw de confrontatie opzoekt. Toch zegt het veel dat zijn veranderde mediabeleid al binnen een maand tot een rechtszaak leidt.

Golf van ?

Op zijn eerste dag als president kondigde Trump aan dat Gulf of Mexico voortaan naar Amerika genoemd diende te worden. Bedrijven als Apple en Google gingen om, maar AP weigerde. Het persbureau redeneert dat het als internationaal bedrijf namen moet gebruiken die wereldwijd meteen duidelijk zijn.

Bovendien heeft Trump niet de macht de naam eigenhandig aan te passen: het water grenst immers ook aan Mexico. Daarom blijft het medium de oude naam gebruiken, met de toevoeging dat Trump het anders noemt. Trump neemt daar geen genoegen mee. "AP moet weer bijdehand doen", verzuchtte hij. De president noemde het gerenommeerde bureau meteen een "derderangs bedoening" waar "radicaal-linkse idioten" werken.

AP zal bij de rechter bepleiten dat het Witte Huis de vrijheid van meningsuiting schendt door journalisten te straffen om welke taal ze gebruiken. Het persbureau wordt gesteund door zo'n veertig andere nieuwsorganisaties, waaronder media die Trump welgezind zijn, zoals Fox News en Newsmax. Samen ondertekenden ze een protestbrief. "We zijn allemaal de dupe als een van ons ongrondwettelijk wordt benadeeld."

"Newsmax vindt dat AP als private organisatie de taal gebruikt die het wil", legt de rechtse zender uit in een toelichting. "We zijn bang dat er in de toekomst een president komt die het niet aanstaat wat Newsmax schrijft en ons dan verbant."

Het Witte Huis erkent dat de namenstrijd deels een schaduwgevecht is: het echte doelwit is de veel gebruikte schrijfwijzer van het persbureau, het AP Stylebook. "Dit gaat niet alleen om de Gulf of America", zegt vicechef-staf Taylor Budowich tegen nieuwssite Axios. "Dit gaat erom hoe AP taal tot een wapen maakt om een partijdig wereldbeeld op te dringen."

Naast de geografische aanduidingen geeft AP in zijn schrijfwijzer namelijk handreikingen over hoe er over nieuwsonderwerpen kan worden geschreven: onderwerpen waarover de regering-Trump vaak ander taalgebruik bezigt. "Sommige van hun termen zijn belachelijk", oordeelde Trump eerder deze maand.

Zo kiest AP ervoor om niet te spreken van 'illegale immigrant' omdat het persbureau alleen een handeling onwettig wil verklaren, niet personen. Ook raadt AP af te spreken van geslachtverandering: genderbevestigende operatie heeft de voorkeur. Termen als 'beide seksen' moeten ook worden vermeden, om non-binaire en intersekse personen niet uit te sluiten. Trump eist daarentegen juist dat de overheid slechts twee geslachten erkent.

AP ontkent dat het hier gaat om vooringenomen taal. De top van de organisatie benadrukt dat AP-verslaggeving wereldwijd door duizenden media wordt overgenomen. "Dat zou niet gebeuren als AP niet feitelijk en onpartijdig was."

Vijftigste plekje

Wat de rechter binnenkort ook mag oordelen in de zaak, Trumps vechtlustige houding heeft hem al eerder overwinningen opgeleverd in conflicten met de media. Nog voor zijn inauguratie schikte zender ABC overhaast over ongelukkige kwalificaties van presentator George Stephanopoulos.

De AP-zaak onderstreept de wispelturige band tussen Trump en de pers. Tegelijk besteedde hij in zijn eerste maand aanzienlijk meer tijd aan het beantwoorden van vragen van journalisten dan zijn voorganger Biden. Die werd met name tegen het einde van zijn presidentschap bekritiseerd om zijn beperkte toegankelijkheid voor journalisten.

Een andere tactiek waar Trump nu voor kiest, is de persruimte van het Witte Huis toegankelijk te maken voor meer welgezinde media. Bij haar eerste optreden kondigde zijn nieuwe perschef Leavitt aan dat er in de krappe persruimte een stoeltje bij komt voor 'nieuwe media'. "Miljoenen Amerikanen, vooral jongeren, hebben traditionele tv-zenders en kranten verruild voor podcasts, blogs, sociale media en andere onafhankelijke bronnen", redeneerde ze.

Tot opluchting van de gevestigde media hoeft vooralsnog niemand van hen een van de 49 gekoesterde plekjes in de ruimte op te geven. Om 'nieuwe media' toe te laten, wordt de zitplaats van een Witte Huis-medewerker opgeofferd. Op de oproep om in te tekenen op het roulerende plaatsje kwamen in een dag tijd ruim 7400 aanvragen.

De eerste dag had Leavitt alvast het radicaal-rechtse nieuwsmedium Breitbart uitgenodigd een vraag te stellen. Het leverde een weinig kritische uitwisseling op: was Trump van plan, in tegenstelling tot de vorige regering, zo daadkrachtig te blijven? "Absoluut."

De Rotterdamse politie rijdt sinds kort rond met een psychiatrisch verpleegkundige en een agent die gespecialiseerd is in verward gedrag. De twee worden direct ingezet als er een melding komt van iemand in een verwarde toestand.

"Die komen dan ter plaatse en zijn veel sneller en nauwkeuriger dan 'gewone' agenten in staat om te beoordelen wat er met iemand aan de hand is", zegt politiechef Fred Westerbeke bij Rijnmond.

Alleen al in de regio Rotterdam-Rijnmond komen dagelijks gemiddeld 45 meldingen binnen over mensen met verward gedrag. Vorig jaar registreerde de politie-eenheid ruim 16.500 incidenten met verwarde personen.

Op 5 januari werd in Rotterdam een 67-jarige vrouw doodgestoken door haar verwarde buurvrouw. In december werden vlak na elkaar drie mensen op straat doodgeschoten in Rotterdam-IJsselmonde. Ook daar sluit de politie niet uit dat de verdachte een lange zorggeschiedenis heeft.

Niet op ingericht

Ook in de rest van Nederland worstelt de politie met de aanpak van personen met onbegrepen gedrag, stelt Westerbeke. "Er ontstaan vaak problemen, omdat de mensen nergens terechtkunnen. Dan worden wij erbij geroepen omdat er overlast ontstaat, of risico's voor anderen."

"Waar we dan regelmatig tegenaan lopen is dat we geen plek kunnen vinden, of dat we niet weten waar we überhaupt met iemand naartoe moeten."

Gevolg is dat mensen met onbegrepen gedrag nu regelmatig in een politiecel terechtkomen. "Als iemand een strafbaar feit pleegt of een risico vormt voor anderen, moeten we hem aanhouden. Dan belandt iemand soms in een cel in verwarde toestand", aldus Westerbeke. "Daar zijn wij helemaal niet op ingericht, dat is ook niet de bedoeling. Maar soms moeten we wel, want als wij niet optreden ontstaat er een groot risico voor anderen."

Bezuinigingen

Het probleem is niet nieuw. "Ik denk dat 60 procent van de meldingen over verward gedrag niet bij ons thuishoort", zei Martin Sitalsing, politiechef Noord-Nederland en portefeuillehouder Zorg en Veiligheid in januari.

Sitalsing ziet de voortdurende bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg als belangrijkste oorzaak. Ook Westerbeke doet dat. "We hebben afgelopen periode echt opgeroepen dat deze regering moet investeren in de geestelijke gezondheidszorg. Want dat is het. De impact hiervan is heel erg groot", zegt hij.

In de tussentijd loopt nu dus de proef met de twee deskundigen op de auto. "Van collega's hoor ik dat ze dolblij zijn dat er zo'n auto met psychiatrisch verpleegkundige op de weg is. Dat er in situaties waarin ze zelf heel moeilijk weten wat ze moeten doen, professionele collega's ter plaatse komen", zegt politiechef Westerbeke. "Dat werkt sowieso goed."

Op locatie

Ook op andere plekken krijgt de politie deskundige hulp. In Deventer en Twente wordt al sinds 2019 een sociaal psychiatrisch verpleegkundige met de politie meegestuurd bij meldingen over verward gedrag. De GGD Amsterdam heeft 24 uur per dag een sociaal psychiatrisch verpleegkundige paraat: zo nodig bezoekt de verpleegkundige de cliënt op locatie, aldus de GGD op de website.

In Groningen zit sinds oktober vorig jaar een sociaal psychiatrisch verpleegkundige van de Van Mesdagkliniek op het politiebureau om samen met agenten op eventuele meldingen van verward gedrag af te gaan of de politie telefonisch bij te staan. Eind januari was de hulp van die specialist 66 keer ingeroepen, meldt RTV Noord.

De toestand van paus Franciscus is vandaag achteruitgegaan na een "langdurige astma-aanval". Dat zegt het Vaticaan in een verklaring.

Volgens het Vaticaan is de situatie van de paus in de afgelopen 24 uur verslechterd en is zijn toestand kritiek. De paus heeft vandaag meer pijn vergeleken met gisteren.

De 88-jarige paus ligt sinds 14 februari in het Gemelli-ziekenhuis in Rome vanwege een dubbele longontsteking.

Volgens het Vaticaan is de paus bij kennis maar blijft zijn toestand zorgelijk. "De paus is niet buiten gevaar", aldus de verklaring. Ook onderging hij een bloedtransfusie, omdat hij een te laag aantal bloedplaatjes had. Die zijn nodig voor bloedstolling. Verder kreeg de paus zuurstof tijdens de astma-aanval.

Gisteren meldde het Vaticaan dat de paus aan de beterende hand is, maar dat het met zijn gezondheid nog alle kanten op kon gaan. De paus had goed geslapen, meldde het Vaticaan vanochtend in een korte verklaring op Telegram.

Artsen zijn bang dat sepsis zijn gezondheid in gevaar kan brengen. Sepsis is een ontstekingsreactie die kan optreden bij infecties zoals longontsteking. Artsen zijn bang dat bacteriën in de longen van de paus in de bloedbaan terechtkomen, die de sepsis veroorzaken.

Vanwege zijn fragiele gezondheid moet de paus alle activiteiten voor het Heilige Jaar dit weekend aan zich voorbij laten gaan. Franciscus zou dit weekend aanwezig zijn bij een viering voor diakens.

Op een zonnebank in Zutphen is vanochtend een vrouw totaal onverwacht bevallen van een dochter. De moeder en de baby zijn na de bevalling voor alle zekerheid overgebracht naar het ziekenhuis en maken het goed, zegt de eigenaar van de zonnestudio. De moeder zegt niet te hebben geweten dat ze zwanger was.

"Ik heb heel veel meegemaakt, maar dit nog niet", zegt de eigenaar Fokko Beuker bij Omroep Gelderland. "Ik ben helemaal van slag. Het ging zo snel."

De vrouw, een vaste bezoeker van de studio in Zutphen, was vanochtend een van de eerste klanten. "Na een paar minuten begon ze plotseling om hulp te roepen", zegt Beuker. "Toen ik binnenkwam lopen, zag ik het hoofdje eruit komen. Ik heb gelijk 112 gebeld."

Handdoeken

"De geboorte duurde misschien maar tien minuten. Ik heb handdoeken gepakt en ruimte gemaakt voor de hulpdiensten. Maar het kindje was al geboren voordat die er waren."

Aanvankelijk maakte Beuker zich zorgen. "Het meisje maakte geen geluid, maar ze ademde wel. Het buikje ging heen en weer. Je weet niet wat je moet doen. De medewerker van de alarmcentrale vroeg of de navelstreng om het nekje zat, maar dat was gelukkig niet zo."

Naam

Voor alle zekerheid stuurde de alarmcentrale niet alleen een verloskundige en een ambulance maar ook een traumahelikopter met een medisch team. Dat laatste bleek onnodig: bij binnenkomst in de zonnestudio constateerde de verloskundige direct dat het kindje (en moeder) gezond waren. Toch zijn ze voor alle zekerheid meegenomen naar het ziekenhuis. Omdat Beuker geen contact meer met ze heeft, weet hij niet wat de naam van het kindje is.

De vrouw wist volgens Beuker niet dat ze zwanger was. "Ze komt hier vaker en als je zwanger bent, mag je niet onder de zonnebank."

De eigenaar van de zonnestudio heeft z'n werk inmiddels hervat. " Omdat het kindje gezond is, kan ik weer doorgaan", stelt hij. "De afspraken kan ik niet afzeggen."

Prinses Amalia heeft in Vlissingen het toekomstige marineschip Zr.Ms. Den Helder gedoopt. Het was de eerste officiële handeling die de 21-jarige prinses solo verrichtte. Het zogenoemde Combat Support Ship (CSS) is gebouwd door scheepsbouwer Damen en moet de Nederlandse vloot en die van bondgenoten bevoorraden op zee.

"Ik doop u, Den Helder, en ik wens u en uw bemanning een behouden vaart", zei de prinses, waarna ze het schip doopte en het Wilhelmus klonk.

Voor het dopen van het schip hielden onder anderen de bestuursvoorzitter van Damen Naval, Roland Briene, en defensiestaatssecretaris Tuinman een toespraak. "De komende vijftien jaar zal het hier in Vlissingen grijs zien van nieuwe schepen", zei Briene. Ook riep hij de Europese landen op om hechter samen te werken bij het bouwen van marineschepen.

Staatssecretaris Tuinman zei dat de gehele Nederlandse vloot de komende jaren wordt vervangen. "De veiligheidssituatie is veranderd, daarom is het schip ook bevoorraad met wapensystemen", aldus Tuinman.

Eerste officiële handeling

De 21-jarige Amalia liep de afgelopen jaren mee met haar ouders bij officiële bezoeken, zoals bij het staatsbanket met de Spaanse koning Carlos, het bezoek aan de Caribische eilanden en de kroning van de Britse koning Charles.

Met haar eerste officiële handeling in haar eentje is ze drie jaar eerder dan haar vader Willem-Alexander, die op zijn 24ste zijn eerste zelfstandige optreden had.

Dreigbrieven, ongewenste bezoeken en vandalisme. Volgens LTO Nederland, een belangenorganisatie voor agrariërs, krijgen boeren hier steeds vaker mee te maken en dan voornamelijk vanuit de hoek van dierenrechtenactivisten. Een maand geleden opende de organisatie daarom een meldpunt om, samen met andere belangenverenigingen, een beter beeld te krijgen van hoe vaak boeren worden bedreigd of geïntimideerd.

"In de eerste maand hebben we zo'n 25 serieuze meldingen binnengekregen. Dat gaat bijvoorbeeld om boeren die klemgereden zijn, bij wie bekladdingen zijn aangericht of waar er anonieme post op de mat lag. Verder hebben we nog vele tientallen andere signalen binnengekregen", zegt een woordvoerder van LTO.

Ongevraagde stalbezoeken

Het Platform Veilig Ondernemen (PVO), een samenwerkingsverband tussen politie, OM, gemeenten en belangenorganisaties, herkent het beeld. "Wij houden meldingen nog niet bij, maar horen wel geluiden van agrariërs dat intimidatie vanuit activistische dierenrechtengroepen toeneemt", zegt specialist Martijn Wildeboer van PVO.

In veel van de verhalen die boeren aan de NOS vertellen, wordt dierenrechtenorganisatie Animal Rights genoemd. In een reactie zegt de groep niet achter bedreigingen en vernielingen te staan. "We willen niet individuele boeren aanpakken, maar de hele industrie", zegt een woordvoerder.

De organisatie zegt wel ongevraagd stallen te bezoeken. "Dat doen we nu wel veel minder dan vroeger. Als er volledige openheid zou zijn over wat er achter stalmuren gebeurt met de dieren, dan hoeven we ook niet binnen te kijken." De woordvoerder zegt ook: "Het is natuurlijk zo dat stallen vaak op het woonadres van boeren staan, maar zij kiezen er zelf voor om daar te wonen".

Andere dierenorganisaties die door de NOS zijn benaderd met vragen reageerden niet.

Adres openbaar

De belangrijkste klacht van LTO is dat het voor dierenrechtenorganisaties te makkelijk is om woongegevens van boeren te achterhalen, bijvoorbeeld via de Kamer van Koophandel of een WOO-verzoek (Wet Open Overheid). "Met een WOO-verzoek kunnen bedrijfsgegevens opgevraagd worden, en agrariërs wonen vaak op hun bedrijfsadres", zegt de woordvoerder.

In november vorig jaar hield LTO een rondgang onder haar leden om een eerste beeld te krijgen. Daaruit kwam naar voren dat 65 procent van de respondenten met zo'n WOO-verzoek te maken kreeg.

Een derde van hen zei daarna last te hebben van treiterijen, intimidatie, bedreiging, laster of erger. 83 procent zei daar bang voor te zijn. "Ik durf de statistische hardheid van de enquête niet te garanderen, maar het geeft in ieder geval een beeld", zo zegt de woordvoerder.

Jitty van der Werf is melkveehouder in het Friese Hitzum. "Ik vind het ernstig dat er bij een WOO-verzoek zoveel informatie vrijgegeven wordt." De boerin is zelf een aantal jaar geleden ook bedreigd; ze was toen nog actief bij Farmers Defence Force. "Toen lag er een boze brief zonder afzender op de mat, dat was heel beangstigend. Ik was bang dat ze mijn stal in brand zouden steken."

Een deel van de brief die Van der Werf kreeg

De dreigbrief is onderzocht door justitie, maar die kon er uiteindelijk niets mee, zegt Van der Werf. "Ik vreesde vooral dat iemand mijn dieren of drie jonge kinderen thuis iets zou aandoen."

De NOS sprak meer boeren die last hadden van intimidatie of bedreiging. Zij wilden alleen anoniem hun verhaal doen, uit angst voor meer acties. Een boer uit Friesland zei dat zijn adresgegevens en een foto recent door actiegroepen online werden gedeeld. Dat heet 'doxing'. "Daar schrok ik heel erg van."

Een voormalig boer uit Gelderland kreeg, inmiddels tien jaar geleden, ongewenste bezoeken in de stal: "Je krijgt het gevoel dat ze altijd kunnen binnenvallen als ze willen. Die ervaringen hebben er aan bijgedragen dat ik gestopt ben." Weer een andere boer uit Brabant vertelt dat zijn stal zo'n drie jaar geleden beklad werd: "Ik liep naar binnen en er stond groot 'Meat is Murder' op de muur."

Femke van de Plas is expert in veiligheid in het buitengebied en werkt ook als extern vertrouwenspersoon bij de Zuid-Nederlandse tak van LTO. "Normaal gesproken ondersteun ik boeren wanneer ze benaderd worden door drugscriminelen die hun stallen willen gebruiken. De laatste tijd ben ik veel meer bezig met boeren die bedreigd of geïntimideerd worden."

"Verhalen over vernielingen of leuzen op stalmuren, hoor ik inmiddels meerdere keren per maand en ik werk alleen in Brabant, Limburg, Zeeland en Gelderland-Zuid." Om de boeren te helpen organiseert Van de Plas weerbaarheidstrainingen. "Ik geef tips over hoe je met gesprekstechnieken kunt deëscaleren wanneer iemand op je erf staat."

Volgens specialist Martijn Wildeboer van het platform PVO is het een goed idee om nog meer in te zetten op voorlichting. "Agrariërs moeten weten dat ze naar bijvoorbeeld vertrouwenspersonen kunnen."

Bij het versturen van de gemeentelijke aanslagbiljetten in Land van Cuyk zijn grote fouten gemaakt. Van de in totaal 45.000 biljetten zijn er 2140 verkeerd bezorgd. De gemeente spreekt van een technische storing bij de leverancier van de enveloppen, waardoor het verkeerde adres op het voorblad stond.

Op de enveloppen ontbraken de letters bij een huisnummer (bijvoorbeeld 20A) of toevoegingen. Hierdoor hebben sommige inwoners geen gemeentelijke aanslag ontvangen, terwijl bij anderen er meerdere (dus ook van andere mensen) exemplaren op de mat vielen, meldt Omroep Brabant.

De gemeente benadrukt dat op de biljetten zelf wel het juiste adres stond. Wel kunnen wildvreemden nu zien hoe hoog de aanslag is voor iemand een paar straten verderop .

Verkeerde persoon

Mensen die aanslagen hebben ontvangen die niet voor hen zijn bedoeld, wordt opgeroepen om die (gratis) terug te sturen naar de afzender. "Zo voorkom je dat deze gegevens bij de verkeerde persoon terechtkomen", aldus de gemeente.

Land van Cuijk zegt de fout te hebben gemeld bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Ook zijn alle betrokken inwoners per brief geïnformeerd. De 2140 betrokken huishoudens krijgen een nieuwe aanslag.

Wie zich zorgen maakt of vragen heeft, kan bij de gemeente terecht. "Wij vinden het vervelend dat dit is gebeurd en begrijpen dat het overlast kan geven."

Geen biljet

Ook wie ondanks alles nog steeds geen aanslagbiljet heeft ontvangen, wordt verzocht contact op te "zodat we samen kunnen nagaan waar je aanslagbiljet is gebleven".

In de film die tijdens de Tweede Wereldoorlog is gemaakt in Kamp Westerbork zijn opnieuw drie mensen herkend. Het gaat waarschijnlijk om de 9-jarige Israël Wijnschenk, zijn vader Max Wijnschenk en zijn oma Betje Kokernoot-van Furth uit Utrecht. Het jongetje en zijn oma werden door de nazi's gedeporteerd en vermoord. Max en zijn vrouw Chel Wijnschenk overleefden de oorlog.

De historische film over het doorgangskamp bij het Drentse dorp Westerbork is tussen maart en mei 1944 gemaakt door de Joodse gevangene en filmmaker Rudolf Breslauer. De film is uniek omdat de beelden niet in scene zijn gezet. Bovendien is het begin te zien van de deportatie van enkele honderden Joden en Roma per trein op 19 mei 1944.

Het zijn de beelden van die vertrekkende trein waarop onderzoekers Victor Frederik en Koen Hulsbos zich baseren, meldt RTV Utrecht na berichtgeving van de lokale site Nieuws 030.

Zijn scheiding

Frederik is beheerder van de website joodseschoolutrecht.nl. Daar maakt hij levensbeschrijvingen van alle Joodse leerlingen in Utrecht die in de oorlog niet meer op hun eigen school mochten blijven, maar verplicht bij elkaar moesten zitten op de Joodse school.

Frederik kreeg vorig jaar bezoek van amateuronderzoeker Koen Hulsbos, die al jarenlang mensen identificeert in de Westerborkfilm. Hulsbos wees hem op een fragment waarin mogelijk de jonge Israël Wijnschenk te zien is, een leerling van de school. Frederik: "Ik had meteen het gevoel dat dit Israël kon zijn. Zijn scheiding, die kenmerkende lok op het voorhoofd, het kwam allemaal overeen met de foto's die ik van hem kende."

Twee druppels water

Op het fragment in de film staat een jongetje, dat tussen twee volwassenen door naar buiten kijkt uit de trein. Hij is opnieuw zichtbaar wanneer de deur vlak voor vertrek wordt gesloten. Volgens Frederik horen de man, de jongen en de vrouw op het beeld "duidelijk bij elkaar". Daarnaast lijken ze als twee druppels water op eerdere foto's én hebben familieleden ze ook al herkend. Al houdt de onderzoeker een slag om de arm. "Herkenning is nog geen absolute zekerheid", zegt hij.

Vast staat dat Max en zijn vrouw Chel (niet op de beelden) na de oorlog terugkwamen naar Utrecht, hun kinderen Israël en zijn zusje Kitty werden vermoord. Ook oma Betje werd vergast in Auschwitz.

Viswinkel

Max en Chel stonden na de oorlog "gewoon weer in hun viswinkel aan de Lange Elisabethstraat", zegt onderzoeker Frederik. Max overleed in 1982, zijn vrouw in 2005.

Met zijn speurwerk weet Hulsbos steeds meer mensen op de beelden van de Westerborkfilm te identificeren. Vorig jaar december bijvoorbeeld ging het om het echtpaar Marcus Pels en Hendrika Brandon. Bijna 2 jaar geleden werd een Utrechts echtpaar herkend in de Westerborkfilm, toen door nazaten. Dat waren Ludwig Dannheisser en zijn vrouw Johanna Dannheisser-Bloch.

Setella

Enkele tientallen van de 446 mensen die op het moment van de opnames op transport gingen, zijn geïdentificeerd. Het bekendste beeld is dat van Setella Steinbach, een kind van Sinti-Roma-ouders. De laatste blik waarmee zij vanuit de trein naar buiten kijkt, wordt gezien als een van de meest indringende beelden van de Holocaust.

De man die gisteren bij het Holocaustmonument in Berlijn een 30-jarige toerist neerstak, is een 19-jarige vluchteling uit Syrië. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie na berichtgeving door de krant Bild.

De man woont in een vluchtelingenopvang in de stad Leipzig. De politie heeft dat complex doorzocht.

Het Openbaar Ministerie gaat uit van een antisemitisch motief. Hij zou sinds enkele weken van plan zijn geweest "om Joden te doden", schrijft het OM in een verklaring. Hij zou daarom ook het Holocaustmonument als plaats delict hebben gekozen.

De 19-jarige vluchteling was niet eerder opgevallen bij politie en justitie. Hij werd enkele uren na de mesaanval opgepakt. Hij had behalve het wapen ook een gebedskleed en een koran bij zich, zegt het OM. "Dat duidt op een religieus motief."

Buiten levensgevaar

De 30-jarige toerist, een Spanjaard, raakte door de mesaanval zwaargewond. Hij is inmiddels buiten levensgevaar.

Morgen zijn er verkiezingen in Duitsland. Migratie is een van de belangrijkste verkiezingsthema's. De radicaal-rechtse AfD lijkt een historische winst te gaan boeken achter de christendemocratische CDU/CSU, die ruim aan kop gaat in de peilingen.

Het lichaam dat gisteravond door Hamas is overgedragen aan Israël, is inderdaad van gijzelaar Shiri Bibas. Israël heeft dat bevestigd. Ook de familie van Bibas zegt dat ze nu is "teruggekeerd naar huis".

Het lichaam van Bibas zou donderdag door Hamas worden overgedragen aan Israël, samen met die van haar kinderen en van een andere gijzelaar. Bij identificatie in Israël bleek dat Hamas niet Bibas, maar het lichaam van een onbekende vrouw had overgedragen. Volgens premier Netanyahu kwam die uit Gaza.

Israël reageerde verontwaardigd. Netanyahu sprak van een grove schending van het bestand tussen Israël en Hamas.

Hamas gaf toe dat er een fout was gemaakt. Gisteravond werd een ander lichaam overgedragen aan het Rode Kruis. Later werd bevestigd dat het stoffelijke overschot van Bibas terug is in Israël.

Ontvoering uit Nir Oz

Bibas werd bij de terreuraanslagen van Hamas op 7 oktober 2023 met haar twee zoontjes ontvoerd uit de kibboets Nir Oz. Die ligt op minder dan twee kilometer van de grens met de Gazastrook. Haar ouders werden die dag vermoord.

Volgens Israël zijn Shiri, Ariel en Kfir Bibas een maand later vermoord. Hamas zegt dat ze zijn omgekomen bij Israëlische bombardementen.

De familie van Bibas bedankt iedereen die heeft meegeleefd. De kibboets Nir Oz zegt in een verklaring dat er na zestien "ondraaglijke maanden" eindelijk duidelijkheid is.

Palestijnse vrouw

Het lichaam van de onbekende Palestijnse vrouw is nog in Israël. Hamas heeft Israël opgeroepen het terug te geven. De Israëlische nieuwssite Ynet meldt op basis van een Israëlische functionaris dat Israël dat doet na de identificatie van Bibas.

"Nog zeventig uur", roept Friedrich Merz voldaan. Hij telt de uren af tot de huidige regering plaatsmaakt, voor hem en zijn partij. Het zelfvertrouwen van de leider van de Duitse christendemocraten is groot op een van de laatste campagne-events van zijn CDU.

Alle peilingen wijzen er inderdaad op dat de CDU morgen de grootste wordt in de parlementsverkiezingen die Merz vanwege de grote internationale onrust nu al historisch noemt. Die zullen bepalen wie het voor het zeggen krijgt in het machtigste land van Europa, op een moment dat Europa meer op zichzelf lijkt aangewezen.

Dat Duitsland naar rechts opschuift, is al te merken voordat duidelijk is welke partijen straks samen kunnen regeren. Tegelijk blijven na een felle campagne, die gedomineerd wordt door binnenlandse zorgen over migratie en de economie, enkele belangrijke vragen open.

Stijgende prijzen en brokkelende infrastructuur

Aanvankelijk ging in de verkiezingsstrijd de meeste aandacht uit naar economische problemen in Duitsland. Het beeld van een ingestorte brug in Dresden en de problemen bij Volkswagen groeiden uit tot symbool voor de verwaarloosde infrastructuur en de industrie die het moeilijk heeft.

Nog altijd spelen zorgen over hoge rekeningen, lage pensioenen en verdwijnende banen een rol bij de gang naar de stembus, ook al wijst bondskanselier Scholz (SPD) erop dat de stijgende kosten vooral te wijten zijn aan de Russische president Poetin. De Duitse regering zag zich door de Russische inval in Oekraïne gedwongen om in plaats van goedkoop Russisch gas elders duurder energie in te kopen, een ongekend snelle omslag die in een industrieland als Duitsland ook veel andere prijzen opdrijft.

Voor de meeste Duitsers zijn het vooral die gevolgen die ertoe doen: oplopende rekeningen en fabrieken die overwegen in Duitsland te stoppen.

Partijen schuiven naar rechts

Maar na de aanslag op de kerstmarkt in Maagdenburg, een mesaanval in Aschaffenburg en de vermoedelijke aanslag in München is migratie weer het emotionele middelpunt van debatten geworden. Opnieuw maakt iemand met een migratieachtergrond slachtoffers in Duitsland; de maat is vol, klinkt het van links tot rechts. Nuances verdwijnen naar de achtergrond.

Dat Duitsland met immigranten criminaliteit 'importeert' was een idee dat eerder vooral bij de radicaal-rechtse AfD te horen was. Inmiddels vindt die gedachte ook meer weerklank in het midden. De stappen die de regering-Scholz al heeft gezet, zoals de invoering van grenscontroles en een uitbreiding van de middelen om uitgeprocedeerde asielzoekers uit te zetten, gaan velen niet ver genoeg.

Wat migratieplannen betreft zijn er nu behoorlijke overeenkomsten tussen het partijprogramma van de AfD en de christendemocratische CDU/CSU. Zo stellen beide dat de Duitse grenzen dicht moeten voor asielzoekers. Zoals Merz het zelf formuleert: de christendemocraten moesten hun eerdere koers onder Angela Merkel corrigeren. Al met al zijn de programma's van de Duitse partijen harder geworden op migratie, en conservatiever, concludeert een onderzoek van het Manifesto-Projekt.

Strijdpunten

Of een nieuwe regering de Duitse grenzen daadwerkelijk kan sluiten, blijft voorlopig onduidelijk. Volgens de huidige peilingen zouden de christendemocraten in een nieuwe regering met tenminste één andere partij moeten samenwerken. De radicaal-rechtse AfD, die met zo'n 20 procent tweede staat, sluit de partij uit. De sociaaldemocraten, nummer drie in de peilingen, zeggen dat sluiting van de grenzen volgens Europese regels niet mogelijk is.

Diezelfde SPD wil meer geld lenen om in de economie en defensie te investeren, iets wat de christendemocraten in de campagne vooralsnog juist uitsluiten. Die willen belastingen verlagen om het bedrijfsleven te helpen, en daar voelt de SPD weer weinig voor.

Ook wat defensie betreft lopen de standpunten uiteen. Scholz hield leveringen van Taurus-raketten aan Oekraïne tot nu toe tegen uit angst voor escalatie van de oorlog, een zorg van veel Duitsers. Merz is uitgesproken voor. En de vraag of Duitsland een militaire bijdrage kan leveren aan troepen in Oekraïne na een eventueel bestand, laten beiden voor de verkiezingen liever onbeantwoord.

Leiden in Europa

Dat het onhandig is dat Duitsland juist nu in een verkiezingsstrijd verkeert, bleek ook afgelopen maandag. De Franse president Macron had Europese regeringsleiders bij elkaar geroepen voor een spoedoverleg. Bondskanselier Scholz moest vroegtijdig weg: hij moest op de Duitse televisie nog vragen van burgers beantwoorden in een verkiezingsuitzending.

Eén belofte wil Merz wel doen, bij het CDU-event in Berlijn. "Als wij een regering vormen, en ik die leid, dan zal Duitsland weer een leidende rol nemen in Europa. We zijn met 84 miljoen mensen, de grootste economie, midden in Europa." Europa kan niet om Duitsland heen, zegt Merz.

De verkiezingen zijn dus morgen. In deze video zie je op wie de Duitsers kunnen stemmen, en waar zij voor staan:

Koffie is de afgelopen maanden zo snel in prijs gestegen dat er een conflict is ontstaan tussen de supermarkten en het moederbedrijf van koffiebrander Douwe Egberts. In veel supermarkten is de koffie van het bedrijf niet leverbaar. Inzet van de onderhandelingen: wie moet opdraaien voor de fors gestegen prijzen?

Op dit moment staat de prijs voor een kilo arabicabonen in de wereldhandel op zo'n 8,50 euro. De marktprijs voor deze meest gebruikte bonensoort is afgelopen jaar meer dan verdubbeld. Maar dat is nog niet zichtbaar in de supermarkt, want de koffie die nu in de schappen ligt is vorig jaar al ingekocht.

De prijsstijging van ruwe bonen heeft verschillende oorzaken. Brazilië is een van de grootste koffieproducenten ter wereld, maar het afgelopen jaar hadden de koffieboeren daar te kampen met slecht weer als gevolg van klimaatverandering. De oogst was veel minder groot.

Tegelijkertijd is de vraag naar koffie de afgelopen jaren wereldwijd flink toegenomen. In Azië werd van oudsher voornamelijk thee gedronken, maar de afgelopen jaren is koffie ook daar een populaire drank geworden.

Zo groeide de Amerikaanse koffieketen Starbucks nergens harder dan in Azië. Afgelopen jaren kwamen er jaarlijks zo'n 800 vestigingen bij in China. Inmiddels staat ruim een derde van alle Starbucks-vestigingen in Peking, Shanghai of een van de andere Chinese steden.

Wie gaat betalen?

De onderhandelingen die nu plaatsvinden tussen JDE Peet's, het moederbedrijf van Douwe Egberts, en de supermarkten gaan over de koffieprijzen voor komend jaar. Koffie wordt al jaren gezien als een van de basisproducten in een Nederlands huishouden.

De supermarkten willen dan ook dat de koffie die ze verkopen het komend jaar niet veel duurder wordt. "Grote prijsstijgingen moeten we kunnen uitleggen aan de klant", zegt Michiel Muller, oprichter van online supermarkt Picnic. "Afgelopen jaren zijn de prijzen enorm omhoog gegaan en nu komen er weer prijsvoorstellen van 20 à 30 procent hoger. Dat is voor ons onacceptabel."

Ook andere supermarkten zeggen op dit moment minder of geen Douwe Egberts-producten te hebben omdat ze er nog altijd niet uit zijn met JDE Peet's.

Het grote koffiemerk zelf wil niet veel kwijt over de onderhandelingen. "Jaargesprekken met retailers zijn een complex gegeven waarin de prijs een belangrijk element is, maar lang niet het enige. De prijs die de consument in de winkel betaalt, wordt door de supermarkten vastgesteld. Het is heel spijtig dat veel koffiedrinkers hun favoriete koffieproducten bij een aantal supermarkten momenteel niet aantreffen", zegt een woordvoerder.

Supermarkten en koffiemerken zijn niet de enige spelers in de keten. Er zijn ook nog boeren, verwerkers en allerlei tussenhandelaren. De vraag is dus waar de extra euro's voor een pak koffie belanden.

Direct bij de boer kopen

De koffieboer profiteert in ieder geval niet van de prijsstijging, zegt koffiedeskundige Bregje Deben van de Koffieschool. Een koffieboer krijgt misschien iets meer voor zijn koffie, maar het meeste geld blijft echt hangen bij de grote koffiebedrijven. "Van de prijs die we betalen voor koffie gaat zo'n 20 procent naar de producerende landen, maar 80 procent van het geld blijft hangen bij bedrijven in de consumerende landen."

Om dat eerlijker te verdelen, kopen sommige koffiespeciaalzaken hun koffie direct bij de boer. En dat zouden grotere spelers ook kunnen doen, zegt Guido van Staveren, oprichter van Moyee Coffee.

"We kennen iedere individuele boer, die is volledig gedigitaliseerd. We kopen daar koffie. We branden de koffie in het land van herkomst en verkopen het hier aan de consument. We werken op die manier samen met 12.000 boeren."

Het is niet te zeggen wat de prijs voor koffie de komende tijd gaat doen. Belangrijk is hoe de komende oogst in Brazilië zal zijn, die rond mei begint. Deskundigen verwachten dat de koffieprijs tot die tijd nog flink zal schommelen. Eén ding lijkt zeker: de koffie voor de koffiedrinker wordt duurder. Hoeveel zal afhangen van de supermarkten en koffiemerken.

Nieuwsuur dook ook in de schaarste van koffie. In de video zie je wat daar allemaal aan bijdraagt:

Goedemorgen! Prinses Amalia heeft voor het eerst alleen de hoofdrol bij een officiële gelegenheid, en in de Jaarbeurs spreken drie omstreden islamitische predikers die het kabinet had willen weren.

Eerst het weer: regen trekt over het land. Het wordt 11 tot 13 graden met wind uit het zuiden. Komende nacht is het droog met zondag een mix van zon en wolken bij maximaal 14 graden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Trump vervangt zijn belangrijkste militaire bevelhebber, Charles Q. Brown. Brown is pas anderhalf jaar de voorzitter van de Joint Chiefs of Staff, de legertop van de VS waarin de bevelhebbers van onder meer marine, landmacht en luchtmacht zijn verenigd.

Minister Hegseth van Defensie had eerder al twijfels geuit over Brown, omdat die te veel zou doen om inclusiviteit in het leger te bevorderen. Trump kondigde ook aan vijf andere militairen op hoge posities te gaan vervangen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Archeologen in Lisse zijn blij met een schoenafdruk van duizenden jaren oud. Ze deden de vondst tijdens onderzoek op de plek waar een nieuwe woonwijk gaat komen. De afdruk werd in de laatste week van de opgravingen gevonden.

De schoenafdruk komt qua grootte overeen met maat 42 en is volgens archeologisch onderzoeksbureau RAAP "uiterst zeldzaam". Er zijn volgens het bureau in Nederland slechts een paar schoenafdrukken ontdekt die zo oud zijn.

Fijne dag!