NOS Nieuws - Algemeen

In Tsjaad was het gisteravond onrustig rond het presidentieel paleis in de hoofdstad Ndjamena. In de omgeving waren minutenlang schoten te horen en er werden zwaarbewapende militairen gezien.

Minister Koulamallah van Buitenlandse Zaken sprak later in een livestream op Facebook van een "poging tot destabilisatie" die is afgeslagen door het leger. Volgens hem werden de militaire gebouwen rond het paleis aangevallen door een groep, die aankwam in drie voertuigen. Van de 24 gewapende aanvallers werden er achttien gedood, aldus de minister tegen persbureau AFP.

Aan de kant van het leger zou één dode zijn gevallen. Koulaballah, die in de video te zien was met een wapen op zijn heup, zei dat de situatie "volledig onder controle" is.

Parlementsverkiezingen

Onlangs werden in Tsjaad parlementsverkiezingen gehouden. De regering presenteerde die als een belangrijke stap richting democratie, maar de stembusgang werd geboycot door een groot deel van de oppositie. De resultaten zijn nog niet bekendgemaakt.

President Mahamat Idriss Déby Itno werd vorig jaar de winnaar van de presidentsverkiezingen, die volgens waarnemers niet eerlijk waren verlopen. Hij kwam aan de macht na de dood van zijn vader, die in 2021 om het leven kwam bij de strijd tegen rebellen in het land. Hij was meer dan dertig jaar de repressieve leider van het land in de Sahel.

Een man van 67 is woensdagmiddag in Overijssel overleden bij een aanrijding met een auto van de Koninklijke Marechaussee. De man zat op de fiets. Het ongeluk gebeurde op de provinciale weg tussen Wijhe en Raalte.

Het slachtoffer wilde waarschijnlijk de weg oversteken toen hij door de auto werd geraakt. Het onopvallende voertuig was op dat moment in gebruik als lesauto, bevestigt de organisatie aan de regionale zender RTV Oost. Of er tijdens het ongeluk ook harder werd gereden dan toegestaan, zegt de marechaussee niet.

Het ongeluk wordt onderzocht door de Sectie Interne Onderzoeken (SIO) van de Koninklijke Marechaussee onder leiding van het Openbaar Ministerie Oost-Nederland.

In Limburg en delen van Noord-Brabant kleuren steeds meer straten wit door de sneeuw. Het sneeuwen begon daar gisteravond en inmiddels ligt er op sommige plekken een flinke laag.

In Limburg en Noord-Brabant geldt vanaf 06:00 code oranje vanwege sneeuw en gladheid. Rijkswaterstaat raadt mensen aan om hun reis uit te stellen als dat kan.

De eerste beelden van de sneeuw in Limburg:

In de nacht raakten meerdere auto's in de problemen, mogelijk door de weersomstandigheden. In Berkel-Enschot schoot een auto in een woonwijk rechtdoor en reed een woonhuis binnen. De bestuurder raakte daarbij lichtgewond.

De sneeuw veroorzaakte op meer plekken overlast. In Gulpen, Zuid-Limburg, viel een boom op een auto, vermoedelijk door het gewicht van de sneeuw. Niemand raakte gewond.

Uiteindelijk verwacht het KNMI dat in Zuid-Limburg meer dan 10 centimeter sneeuw kan vallen. In Noord-Brabant wordt iets minder sneeuw verwacht.

In de ochtend geldt er code geel in Gelderland, waar het ook gaat sneeuwen. De waarschuwing daar gaat om 07.00 uur in en duurt tot 14.00 uur 's middags. Ook in Overijssel kan nog wat sneeuw vallen. In de middag trekt de sneeuw weg naar Duitsland en wordt het droger.

Gisteren was het vooral in het oosten van het land erg gevaarlijk op de weg. Bij auto-ongelukken vielen twee doden. Een 48-jarige man botste met zijn auto tegen een boom bij Rossum in Overijssel. In Musselkanaal in Groningen kwam een 57-jarige bestuurder om leven nadat hij van de weg was gegleden en in het water terecht was gekomen.

Bij een Russische raketaanval op de Zuid-Oekraïense stad Zaporizja zijn zeker dertien doden gevallen, zegt de gouverneur van de regio. Er zouden ook 63 mensen gewond zijn geraakt.

Bij de aanvallen zijn hoge flatgebouwen beschadigd geraakt, net als een industrieel complex.

Een tram en een bus met passagiers werden geraakt door brokstukken:

Ook in de nabijgelegen stad Stepnohirsk zijn twee doden gevallen.

Rusland voert vaker aanvallen uit op de regio Zaporizja, die de Russen deels zelf in handen hebben. Ze hebben onder meer de kerncentrale daar in handen.

Meer wapens onderweg

President Zelensky zegt op X dat er "niks wreder is dan het lanceren van bommen op een stad, wetende dat gewone burgers zullen lijden". Hij roept westerse bondgenoten opnieuw op de druk op Rusland op te voeren.

President Biden lijkt daar gehoor aan te geven, in de vorm van nieuwe wapensteun aan Oekraïne. Volgens persbureau Reuters wordt snel bekendgemaakt dat er 500 miljoen dollar extra aan militaire steun naar Oekraïne gaat.

Het zal een van de laatste keren zijn dat Biden zijn steun uitspreekt, voordat hij wordt opgevolgd door Donald Trump. In totaal heeft Amerika meer dan 60 miljard dollar aan wapensteun aan Oekraïne geleverd sinds het begin van de oorlog.

In drie poederbrieven die afgelopen november werden verstuurd aan Belgische overheidsinstellingen zat de giftige stof strychnine, een soort rattenvergif. Een persoon is bij het openen van een van de brieven gewond geraakt. Er is nog niemand aangehouden.

De brieven waren gericht aan het kantoor van premier De Croo en aan de ministeries van Binnenlandse Zaken en Staatsveiligheid in Brussel. Een medewerker van De Croo raakte gewond aan de handen na contact met het poeder. Iemand bij Staatsveiligheid kwam er ook mee in contact en moest uit voorzorg twee dagen in quarantaine in het ziekenhuis.

Uit toxicologisch onderzoek blijkt dat er strychnine in de brieven zat, een wit reukloos poeder dat onder meer gebruikt wordt bij het bestrijden van knaagdieren zoals ratten. Het kan dodelijk zijn als het wordt ingenomen. Contact met de stof kan tot huidirritatie leiden.

Mes bij kantoor De Croo

Eerder deze week werd bij het kantoor van De Croo een gewapende man overmeesterd. Hij had een mes bij zich en uitte bedreigingen tegenover de politie. Hij zou het gebouw hebben willen binnendringen.

Bij een woning in de Almeerse wijk Tussen de Vaarten is een explosie geweest. Het is de tweede explosie in dezelfde straat binnen een etmaal. Het voorval gebeurde rond 18.00 uur. Niemand raakte gewond, meldt de politie.

Bewoners van de straat zeggen tegen Omroep Flevoland dat het explosief afging naast de woning die gisteren doelwit was, maar de politie kan dit niet bevestigen. Bij die ontploffing raakte volgens de regionale omroep een bewoner van het huis gewond.

De politie doet onderzoek en vraagt getuigen zich te melden.

Een jager uit Ede is veroordeeld tot 120 uur taakstraf omdat hij onzorgvuldig te werk ging bij de jacht op een zwijn. De 41-jarige man probeerde in maart 2023 bij Lunteren een wild zwijn te schieten, maar raakte per ongeluk een brommobiel.

Het voertuig, dat zich honderden meters achter het zwijn bevond, werd doorboord door de kogel. De twee inzittenden liepen zware verwondingen op. Metaal- en gruisstukjes doorboorden op sommige plekken hun lichaam en moesten, voor zover dat lukte, operatief worden verwijderd. Ook geestelijk had het incident zijn weerslag op de slachtoffers, meldt Omroep Gelderland.

De jager handelde volgens de rechter niet zorgvuldig genoeg. Zo schoot hij vanaf een plek waar hij geen wapen mocht dragen. Ook mocht hij op die plek niet jagen op een dier.

De man moet de slachtoffers ook een schadevergoeding van 24.000 euro betalen. De straf is lager dan de eis van het OM, omdat de man volgens de rechtbank de brommobiel absoluut niet wilde raken.

Een Nederlander is in België veroordeeld tot vijf jaar cel en een boete van 2000 euro voor betrokkenheid bij drie aanslagen in Antwerpen. De 20-jarige Ichairo D. uit Almere pleegde de aanslagen op een discotheek en op een kantoorgebouw.

De man pleegde twee keer een aanslag op de discotheek: op 21 en 25 september 2023. Een maand later, op 30 oktober, was er een aanslag op een verzekeringskantoor. Bij alle drie de aanslagen werden er explosieven gebruikt. Het is niet duidelijk waarom het kantoor en de discotheek doelwit waren. Bij de aanslagen zijn geen gewonden gevallen.

Op camerabeelden van 25 september is te zien hoe iemand een pakketje met een 10 meter lange draad aan de gevel van de discotheek bevestigt. Dat pakket werd op afstand tot ontploffing gebracht, melden Belgische media.

Bij het verzekeringskantoor werden een jerrycan met brandstof en vermoedelijk Cobra-6-vuurwerk afgestoken. Ook werd op de gevel van het gebouw een boodschap achtergelaten.

Telefoon getraceerd

Justitie in België kwam Ichairo D. op het spoor omdat er bij elke aanslag in de buurt een auto met een Nederlands kenteken was gezien. Die auto bleek op naam van D. te staan. Ook werd later vastgesteld dat zijn telefoon ten tijde van de aanslagen in Antwerpen actief was.

Op zijn telefoon stonden berichten op de app Snapchat waarin hem op 25 september werd gevraagd of "het gelukt is". Daarop antwoordde hij bevestigend.

Bij een huiszoeking werden in zijn slaapkamer een koker met kruit en twee lonten gevonden.

D. geeft toe dat hij in de drie nachten naar Antwerpen is gereden, maar ontkent dat hij betrokken is bij de aanslagen. Hij zegt dat hij als chauffeur iemand heeft vervoerd, maar dat hij niks van de aanslagen afweet.

Het Openbaar Ministerie gaat ervan uit dat de dood van een 4-jarig meisje in Rotterdam vorige week het gevolg is van een misdrijf.

Het kindje overleed vorige week zaterdag in een woning aan de Blokfluit, in de wijk Zevenkamp. Een 43-jarige man werd aangehouden wegens mogelijke betrokkenheid bij haar dood. Het gaat om de vader van het meisje.

De man is gisteren vrijgelaten omdat de rechter-commissaris geen zwaarwegende redenen zag om hem langer vast te houden. Hij blijft wel verdachte in de zaak, aldus de politie.

De hulpdiensten werd zaterdag rond 11.00 uur gealarmeerd, meldt regionale omroep Rijnmond. Het kindje werd nog gereanimeerd, maar de hulp mocht niet meer baten. De precieze doodsoorzaak wordt nog onderzocht.

Haatberichten en onjuiste informatie behoren tot de "belangrijkste problemen" waar Facebook en Instagram mee te maken hebben, zei topman Mark Zuckerberg in zijn terugblik op 2018. In die periode zet het bedrijf veel stappen om tegemoet te komen aan de jarenlange kritiek dat het op dit gebied te weinig heeft gedaan. Zuckerberg schrijft trots te zijn op de voortgang die het bedrijf maakt.

Nu gaat het roer om. Gisteren kondigde Zuckerberg aan dat Meta - zoals het bedrijf achter Facebook en Instagram inmiddels heet - zijn beleid over wat wel en niet is toegestaan aanpast. In de Verenigde Staten stopt het bedrijf de samenwerking met factcheckers: onafhankelijke organisaties die beoordelen of berichten mogelijk onjuist zijn.

De samenwerking met factcheckers was juist een maatregel waarmee Zuckerberg na een aantal roerige jaren het vertrouwen wilde terugwinnen. Na de Russische inmenging tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 moest Zuckerberg toegeven dat zijn bedrijf te weinig verantwoordelijkheid had genomen om misbruik op zijn platforms, zoals de verspreiding van nepnieuws, tegen te gaan.

Geestelijk ziek of abnormaal

Als het gaat om wat wel of niet op Facebook en Instagram is toegestaan, neemt het bedrijf "een heleboel beperkingen" over onderwerpen als immigratie en gender weg, zei Zuckerberg. Zo staat in het nieuwe beleid expliciet dat het is toegestaan om transgender personen of homoseksualiteit als 'geestelijk ziek' of 'abnormaal' te omschrijven.

"Wat begon als een beweging om inclusiever te zijn, wordt steeds vaker gebruikt om meningen te weren en mensen met andere ideeën buiten te sluiten", zei Zuckerberg in de videoboodschap waarin hij de koerswijziging aankondigde. "Het is te ver gegaan. Ik wil ervoor zorgen dat mensen hun overtuigingen op onze platforms kunnen delen."

Er waait een nieuwe, conservatieve wind door Silicon Valley, zegt Paddy Leerssen, die aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet naar sociale media. "Dat zagen we al met Elon Musk, de eigenaar van X. Hij draaide ook al allerlei beperkingen terug, onder de noemer vrijheid van meningsuiting. En Zuckerberg nu dus ook." Hij wijst erop dat deze aanpassingen samenvallen met de overwinning van Trump en de Republikeinse Partij.

"Immigratie en gender zijn zeer politieke vraagstukken, waar links en rechts een heel ander standpunt over hebben. Het beleid trof de conservatieve geluiden, en dus de Republikeinen."

Een belangrijk signaal naar de Republikeinen is Zuckerbergs mededeling dat medewerkers die beoordelen of berichten wel of niet door de beugel kunnen, dat niet langer vanuit de Democratische staat Californië doen - waar veel techbedrijven in de Silicon Valley gevestigd zijn - maar vanuit Texas, dat juist Republikeins is.

"Zuckerberg verwijst in zijn video expliciet naar het veranderende politieke klimaat", zegt Pieter Wolters van de Radboud Universiteit. Hij is deskundige op het gebied van regels voor internetbedrijven zoals Meta. "Amerika is conservatiever geworden. Daar gaat Meta nu duidelijk in mee."

Meta verkent Europese aanpassingen

Meta voert de koerswijziging eerst door in de Verenigde Staten, maar bronnen binnen de Europese Commissie zeggen tegen de NOS dat het bedrijf ook in Europa aanpassingen wil doen. In de Europese Unie gelden sinds kort nieuwe regels voor grote internetplatforms zoals Facebook en Instagram.

De Europese Digital Services Act (DSA) gaat over de balans tussen het verspreiden van illegale berichten, zoals terrorisme en kindermisbruik, en het waarborgen van de vrijheid van meningsuiting, zeggen de twee DSA-deskundigen. "Zuckerberg schetst een versimpeld beeld van de Europese wet", zegt Leerssen. "Het is te kort door de bocht om te zeggen dat de wet censuur vereist, of dat het de bedoeling is om desinformatie te verwijderen."

"Het probleem", zegt Wolters. "is dat desinformatie vaak niet illegaal is". "Zuckerberg zegt dat hij bepaalde beperkingen gaat loslaten. Bijvoorbeeld alleen een bericht verwijderen als zeker is dat het illegaal of zeer ernstig is. Dat is iets wat mogelijk ook in Europa wordt uitgerold. Het is niet per se verboden om onwaarheden over transgender personen te verspreiden, zolang je niet haatzaait. Meta kan dit doen zonder direct in strijd met de DSA te komen."

De Europese Commissie gaat nu beoordelen of Meta's aanpassingen voldoen aan de DSA. "Dat is iets positiefs aan deze ontwikkeling", zegt Leerssen. "We krijgen nu een serieuze discussie over hoe we desinformatie kunnen aanpakken. De internetplatforms staan voor een haast onmogelijke klus. Met het beleid zit je altijd het progressieve of het conservatieve kamp dwars."

In Oekraïne is een commandant opgepakt die wordt verdacht van desertie. De speciale opsporingsdienst schrijft dat hij ook zijn ondergeschikten had aangespoord de benen te nemen. De man was leidinggevende bij de in Frankrijk getrainde brigade waaruit naar verluidt vele honderden militairen zijn gevlucht of überhaupt niet zijn komen opdagen.

De commandant gaf leiding aan een compagnie, die doorgaans bestaat uit 100 tot 150 militairen. Voor zover bekend is hij de hoogste militair bij de brigade, met enkele duizenden militairen, die tot nu toe is aangehouden in het schandaal. Eerder werd de opperste bevelhebber van de brigade geschorst.

'Gevlucht zonder wapens'

De luitenant was opgepakt in het noordwesten van Oekraïne. Volgens het zogenoemde Staatsbureau voor Onderzoek is vastgesteld dat hij vorig jaar het bevel had genegeerd om zijn troepen over te dragen aan een andere eenheid. "In plaats daarvan gaf hij zijn militairen het bevel om te vluchten zonder hun wapens", zo staat in de verklaring.

De man is overgebracht naar de hoofdstad Kyiv, waar hij zal worden vervolgd wegens desertie. De commandant riskeert een gevangenisstraf van minstens tien jaar.

De problemen bij de 155e gemechaniseerde brigade werden eind vorig jaar onthuld door een prominente Oekraïense journalist. Hij stelt dat er op het hoogtepunt 1700 militairen niet meer op hun post waren. Later waren er nog maar 500 vermisten. Daarmee is onduidelijk hoeveel militairen daadwerkelijk zijn gevlucht. Een Franse officier zei tegen persbureau AFP dat "een beperkt" aantal militairen bij hun training in Frankrijk was verdwenen.

Generaal erkent problemen

De autoriteiten kondigden vorige week een onderzoek aan. Vandaag heeft een Oekraïense generaal erkend dat de brigade kampte met allerlei structurele problemen. Volgens de krant The Kyiv Independent zei hij dat er sprake was van "slecht management", "fouten bij het rekruteren" en "imperfecte trainingsplanning". De generaal gaf aan dat de middelste laag van commandanten niet efficiënt en ongemotiveerd was.

De journalist die de zaak in de publiciteit bracht, legt de verantwoordelijkheid van de problemen bij de legertop. "Zij blijven levens en geld verspillen aan nieuwe projecten, in plaats van ervaren brigades te versterken", zei hij onlangs tegen de Britse krant The Telegraph. De 155ste brigade was vorig jaar opgericht.

Desertie groeiend probleem

Na bijna drie jaar oorlog kampt Oekraïne vaker met deserterende militairen. Vorig jaar zijn er tienduizenden onderzoeken naar gestart door het Oekraïense Openbaar Ministerie. Het is onduidelijk hoeveel veroordelingen er zijn geweest.

Het tekort aan manschappen leidt tot uitputting en een laag moreel aan het front. Volgens The Washington Post verwelkomen steeds meer Oekraïense militairen de naderende onderhandelingen over een wapenstilstand. Over anderhalve week komt Donald Trump aan de macht in de VS en de verwachting is dat hij hierop inzet.

Het is ongekend: een aankomend Amerikaans president die dreigt desnoods met militair geweld grondgebied van een NAVO-bondgenoot in te nemen. Want dat is wat Donald Trump gisteravond deed op een rommelige persconferentie in Mar-a-Lago.

Trump wil Groenland, dat bij Denemarken hoort, aan het Amerikaanse grondgebied toevoegen. Hij dreigt de import van goederen uit Denemarken extra te belasten als dat land niet meewerkt. Zelfs het sturen van het leger is voor hem denkbaar. "We hebben Groenland nodig vanwege onze nationale veiligheid."

En daar bleef het niet bij. Hij wil ook dat het Panamakanaal weer Amerikaans bezit wordt. Ook hierbij sluit hij inzet van het leger niet uit.

Trump opperde bovendien opnieuw dat NAVO-bondgenoot Canada zich bij de VS moet aansluiten.

Hij zette een kaartje op zijn eigen Truth Social-kanaal, waarop Canada alvast aan de VS is toegevoegd:

Hoe serieus moeten we de expansieplannen nemen? En hoe zijn de opmerkingen van Trump in de betrokken landen ontvangen?

Panama

Het Panamakanaal werd begin vorige eeuw door de Amerikanen voltooid, waarna het kanaal en het gebied eromheen nog decennia Amerikaans grondgebied bleven. Na protesten en jarenlange onderhandelingen werd het in 1999 overgedragen aan de Panamese staat.

Trump wil dat terugdraaien, omdat Panama te veel tolgeld voor de doorvaart zou vragen. De VS wordt "afgezet", zei hij in december. Daarnaast is Trump kritisch over de vermeende invloed van China op het kanaal. Op 25 december wenste Trump op zijn platform Truth Social iedereen een vrolijk Kerstfeest "inclusief de geweldige soldaten van China, die liefdevol, maar illegaal het Panamakanaal bedienen."

De Panamese president Mulino sprak direct tegen dat er Chinese soldaten aanwezig zijn bij het kanaal, maar Trumps zorgen over Chinese invloed zijn niet geheel onterecht. Aan weerszijden van het kanaal heeft China een haven gebouwd en Chinese bedrijven zijn sterk betrokken bij infrastructurele projecten in en rond het kanaal.

Het Panamakanaal is cruciaal voor het scheepvaartverkeer tussen de Stille en de Atlantische Oceaan en ook voor het scheepvaartverkeer tussen de Amerikaanse West- en Oostkust:

Boris van der Spek, correspondent Latijns-Amerika, zegt dat er in Panama met verbijstering is gereageerd op Trumps uitspraken. "Allereerst omdat het Panamakanaal soeverein territorium is en ten tweede omdat de tariefsverhoging, waar Trump het over heeft, voor alle rederijen uit alle landen geldt. Die verhoging had te maken met droogte in het kanaal, waardoor er minder schepen doorgelaten konden worden, dus het was geen maatregel die alleen de VS raakte."

Behalve Trumps ongenoegen over de aanwezigheid van China zit er nog iets achter zijn dreigementen, denkt men in Panama, zegt Van der Spek. "Er wordt gedacht dat Trump dit zegt om Panama te dwingen meer te doen om migratie via de Dariénkloof tegen te gaan." Die kloof is een onherbergzaam stuk jungle tussen Colombia en Panama, waar veel migranten uit Zuid-Amerika en andere delen van de wereld doorheen reizen. "Maar ook daarover is veel verbazing, want Panama doet al veel meer dan voorheen om dit te beteugelen."

In december wees president Mulino elke gedachte aan een overdracht van de hand: "Elke vierkante meter van het kanaal hoort bij Panama en dat blijft zo."

Groenland

In de Deense politiek is de persconferentie van Trump het gesprek van de dag, zegt correspondent Rolien Créton. "Ze denken niet dat er morgen Amerikaanse militairen in Groenland zullen landen, maar dit maakt ze wel nerveus."

"In 2019 kon premier Frederiksen Trumps aanbod om Groenland te kopen nog afdoen als 'absurd'. Nu liggen de kaarten anders. Als ze te fel reageert, heeft ze een conflict met Trump en ook met de Groenlanders als ze 'Groenland is van ons zou zeggen'. Want de band tussen Groenland en Denemarken was nog nooit zo slecht."

Groenland is een arm land dat niet zonder Deense geldinjecties kan bestaan. "Als de Amerikanen meer bieden en ook investeringen beloven, zal het land zich in een referendum misschien voor aansluiting bij de VS uitspreken. Dan moeten de Denen Groenland laten gaan."

De Groenlandse premier Egede komt morgen naar Kopenhagen voor overleg met koning Frederik. Eerder noemde hij het plan van Trump om Groenland te kopen kansloos. "Groenland is van ons. We zijn niet te koop en zullen dat nooit zijn."

De Deense minister van Buitenlandse Zaken Rasmussen slaat een andere toon aan. Hij zegt uit te kijken naar gesprekken over het veiligheidsbeleid, die volgens hem nu urgenter zijn dan in de periode dat Trump eerder president was (2017-2021).

Canada

In december waren er al berichten dat Trump de Canadese premier Trudeau had voorgesteld om zich met Canada bij de VS aan te sluiten. Zo zou het land ontsnappen aan de importheffingen van 25 procent die Trump Canada wil opleggen.

Het voorstel van Trump leek toen nog een grap. Maar gisteren begon hij er weer over. Hij zei dat hij Canada niet zal binnenvallen, maar wel "economische druk" wil uitoefenen zodat het handelstekort met Canada (55 miljard dollar) verdwijnt.

Noord-Amerika-correspondent Marieke de Vries: "Critici noemen Trumps dreigementen grootheidswaanzin, maar hij weet heel goed wat die teweegbrengen in de buitenwereld. In zijn vorige termijn deed hij ook opvallende uitspraken, maar Trump is nu veel beter voorbereid. Hij heeft zich omringd met loyalisten die er hetzelfde in staan als hij, dat maakt hem sterker."

Trudeau kondigde begin deze week zijn aftreden aan en de conservatieven in Canada lijken bij de volgende verkiezingen richting een overwinning te gaan. "Trump juicht dat toe. Zijn onvoorspelbaarheid als aanstaand leider van de grootste economie en het machtigste leger ter wereld maakt dat zijn dreigementen serieus zullen worden genomen."

De Canadese regering klinkt vastbesloten. "Er is geen schijn van kans dat Canada een deel van de VS wordt", zei premier Trudeau. "Wij wijken nooit voor dreigementen", aldus minister Joly van Buitenlandse Zaken.

Bij hevige natuurbranden aan de rand van Los Angeles zijn zeker vijf doden en meerdere gewonden gevallen. Dat heeft de sheriff van Los Angeles laten weten.

In de chique wijk Pacific Palisades, waar veel beroemdheden wonen, heeft het vuur inmiddels meer dan 5.000 hectare verwoest. Meer dan 1100 gebouwen in de wijk zijn getroffen.

In de omgeving van Los Angeles worden steeds meer mensen geëvacueerd. Zeker 100.000 mensen mogen niet meer thuis blijven.

Een brandweercommandant zegt dat er niet genoeg brandweermensen zijn om de verschillende branden te blussen. Ze zouden zijn voorbereid op een of twee branden, niet op vier. In totaal zijn er 700 mensen bezig met het bestrijden van het vuur. Maar hulp is onderweg. De Nationale Garde komt helpen en brandweermensen uit het noorden van Californië gaan helpen om het vuur te bestrijden.

Ook op andere plekken ten noorden van Los Angeles woeden natuurbranden, die nog niet onder controle zijn. De brandweer zegt moeite te hebben met het "moeilijk begaanbare terrein" en harde windsnelheden bij de bluswerkzaamheden.

Gouverneur Newsom van Californië heeft de noodtoestand uitgeroepen. President Biden was eerder vandaag in Santa Monica, waar hij door de brandweer is bijgepraat over de situatie.

De branden hebben al veel gebouwen in de as gelegd:

Een inwoner omschrijft de situatie tegenover The Washington Post als een "armageddon": "Ik werd vanochtend wakker en zag alleen maar donkere lucht. Ik kon de zon niet eens zien."

Een man uit Eaton zegt tegen CBS dat hij geluk heeft gehad, maar dat de huizen van veel buren verloren zijn gegaan: "Ik moet steeds opnieuw huilen, omdat ik veel van deze mensen ken. Ze zijn alles kwijt."

De vuurzee vanuit de lucht:

Inwoners van Los Angeles wordt geadviseerd zoveel mogelijk water te besparen, om zo het water voor de hulpdiensten te bewaren. Het watersysteem zou niet ingericht zijn op zulke grote natuurbranden. Daarnaast wordt mensen geadviseerd het gas en het water goed af te sluiten als ze hun huis ontvluchten.

Het sneeuwt in het zuiden van Nederland. De eerste sneeuwbuien trekken sinds het begin van de avond over Limburg, komende nacht en morgenochtend zal er in Noord-Brabant en het zuidoosten van Gelderland (natte) sneeuw vallen.

In Limburg kan er tot morgenmiddag tussen de 4 en 10 centimeter sneeuw vallen. In Noord-Brabant en het zuidoosten van Gelderland zal dat tussen de 2 en 5 centimeter zijn. Lokaal kan er meer vallen.

De eerste beelden van de sneeuw in Limburg:

Vanwege de sneeuw kan het glad zijn op de weg. Het KNMI heeft code geel afgegeven voor gladheid voor de drie provincies.

Sinds vanavond 18.00 uur geldt die voor Limburg. Voor Gelderland en Noord-Brabant gaat de waarschuwing komende nacht in vanaf 02.00 uur.

Reizigers en automobilisten moeten rekening houden met vertragingen op de weg en op het spoor. De gladheid houdt tot morgenmiddag aan. De sneeuw zal vanaf de middag wegtrekken naar Duitsland.

Vanochtend waarschuwde het KNMI al voor gladheid in bijna het hele land. Vooral in het oosten van het land was het erg gevaarlijk op de weg. Zo vielen er twee doden bij twee auto-ongelukken.

Een 48-jarige man botste met zijn auto tegen een boom bij Rossum in Overijssel. In Musselkanaal in Groningen kwam een 57-jarige bestuurder om leven nadat hij van de weg was afgegleden en in het water terecht was gekomen.

Het Openbaar Ministerie heeft vastgoedondernemer Jan-Dirk Paarlberg opgepakt. Hij heeft een openstaande schuld van 15 miljoen euro bij de Nederlandse Staat.

Het OM noemt zijn naam niet, maar zegt dat het om een man van 67 uit Maarssen gaat. Hij is in officiële termen 'in gijzeling' genomen voor de periode van een jaar. In die tijd moet hij de openstaande schuld voldoen.

In 2019 oordeelde de Hoge Raad dat Paarlberg 24 miljoen euro moest betalen. Hij werd schuldig bevonden aan het witwassen van miljoenen die door Willem Holleeder waren afgeperst van vastgoedhandelaar Willem Endstra. Die gold als bankier van de onderwereld.

Voormalig Euromast-eigenaar

Paarlberg kreeg eerder ook al een celstraf opgelegd van vier jaar wegens witwassen. Hij kwam in 2015 tijdelijk vrij, omdat hij te ziek zou zijn om in de cel te zitten.

Maar niet veel later moest hij zich opnieuw melden bij de gevangenis in Scheveningen, nadat hij meerdere keren in het uitgaansleven was gezien. Hij woonde onder meer de feestelijke presentatie van een biografie van Golden Earring-zanger Barry Hay bij.

Paarlberg stond jarenlang in de Quote 500, de lijst met de 500 rijkste Nederlanders. Op zijn hoogtepunt zou hij een vermogen van 280 miljoen euro hebben gehad. Hij was onder meer eigenaar van de Euromast in Rotterdam.

Gijzeling

Het OM kan een gijzeling opleggen aan iemand die bijvoorbeeld een openstaande boete heeft. Dat betekent dat die persoon voor een bepaalde periode naar de gevangenis moet. Het doel van zo'n maatregel is iemand te dwingen om de boete alsnog te betalen. De boete vervalt niet aan het einde van die gijzelingsperiode.

Het OM stelt dat er in de zaak-Paarlberg "aanzienlijke inspanningen" zijn gedaan door het Justitieel Incassobureau, maar dat het verschuldigde bedrag nog niet is voldaan.

Luchtvaartmaatschappij Ryanair klaagt een reiziger aan die een vlucht van Dublin naar Lanzarote ernstig verstoord zou hebben. Het leidde ertoe dat het vliegtuig naar een andere locatie moest uitwijken. Ryanair eist 15.000 euro aan schadevergoeding van de reiziger.

Wat er precies tijdens die vlucht op 9 april vorig jaar is voorgevallen, is niet duidelijk, maar Ryanair spreekt van "volstrekt onacceptabel gedrag". Het toestel moest uitwijken naar Porto. Alle 160 inzittenden moesten daardoor de nacht doorbrengen in die Portugese stad in plaats van op Lanzarote.

Ryanair wil dat de reiziger die overlast veroorzaakte alle extra kosten van de andere reizigers vergoedt. "Het is volkomen onacceptabel dat passagiers die hard werken om van een reis met familie of vrienden te genieten, dit plezier wordt ontnomen door het wangedrag van één passagier", stelt de maatschappij.

Recht op compensatie

Volgens Europese wetgeving hebben passagiers recht op compensatie als een vlucht binnen de Europese Unie wordt geannuleerd of drie uur of langer vertraagd is. Als een hotelovernachting noodzakelijk is, moet de luchtvaartmaatschappij die betalen. Die kosten wil Ryanair in dit geval dus verhalen op de reiziger.

Techgigant Meta heeft gisteren ook in de EU de eerste stap gezet die nodig is om het modereren van berichten te versoepelen. Dat melden bronnen binnen de Europese Commissie aan de NOS.

Gisteren kondigde topman Mark Zuckerberg van Meta aan dat het bedrijf in de Verenigde Staten de samenwerking met factcheckers gaat stoppen en zijn moderatieregels gaat veranderen. Het bedrijf zegt tegen Politico voorlopig nog niet van plan te zijn ook in de EU te stoppen met factcheckers. Het bedrijf bekijkt daarnaast nu eerst de verplichtingen die het binnen de EU heeft als het gaat om moderatie, voordat het aanpassingen doet.

Eerste stap voor veranderingen in Europa

Nu blijkt dat Meta gisteren een eerste stap heeft gezet die nodig is om ook in Europa deze verandering door te voeren. Voordat techgiganten in de EU grote aanpassingen op hun platforms mogen aanbrengen, moeten ze een risicoanalyse naar de Europese Commissie sturen. De Europese Commissie kan aan de hand daarvan bepalen of de nieuwe systemen voldoen aan Europese wetgeving. Meta heeft die risicoanalyse gisteren naar de Commissie gestuurd.

Onder de Europese digitale wetgeving, die vorig jaar inging, worden grote techbedrijven verantwoordelijk gehouden voor onder meer het tegengaan van desinformatie, de verspreiding van berichten die aanzetten tot haat en de beïnvloeding van verkiezingen.

Tot nu toe deed Meta dat met professionele factcheckers. In de Verenigde Staten gaat het bedrijf straks een systeem invoeren waarbij andere gebruikers commentaar kunnen leveren op mogelijk misleidende berichtgeving. Dat is vergelijkbaar met de zogenoemde Community Notes die al op X worden gebruikt.

Met het opsturen van de risicoanalyse sorteert Meta voor op aanpassingen in Europa. De Europese Commissie is de risicoanalyse nu aan het bestuderen. Hoelang het duurt voordat er een besluit over wordt genomen, is nog onbekend.

Procedure mogelijk

Als blijkt dat onder het nieuwe systeem fundamentele risico's op bijvoorbeeld het verspreiden van desinformatie niet weggenomen worden, kan de Europese Commissie een procedure beginnen tegen Meta. Op dit moment lopen er al twee procedures tegen het bedrijf, één over het beschermen van kinderen en een tweede over de zichtbaarheid van politieke berichten. Ook tegen andere bedrijven lopen soortgelijke procedures, bijvoorbeeld tegen X en TikTok.

Als een groot techbedrijf weigert te voldoen aan de Europese digitale regels, kan de Europese Commissie in het uiterste geval een boete van 6 procent van de wereldwijde jaaromzet opleggen.

Meta was vanmiddag nog niet beschikbaar voor een reactie.

Het OM heeft tegen twee inwoners van Almere werkstraffen geëist vanwege een verkeersruzie op 5 mei 2021. Die ruzie liep op de A6 ter hoogte van Naarden uit op een ernstig verkeersongeluk, nadat een van de verdachten zijn auto midden op de weg tot stilstand had gebracht.

De andere verdachte moest vol op de rem waardoor een bestuurder achter haar op haar auto klapte. Hierdoor liep zowel de verdachte vrouw als de bestuurder achter haar ernstige verwondingen op.

De ruzie tussen Eelke T. (48) en Selima Z. (39) zou al in Almere zijn ontstaan. Beide bestuurders kwamen elkaar op de A6 weer tegen bij het invoegen.

"Ik heb altijd geleerd dat het beter is om zulke mensen achter je te laten in plaats van ze voor je te laten rijden", citeert Omroep Flevoland de man. "Maar toen zag ik dat ze mij ging achtervolgen en ging provoceren."

De twee verdachten hebben beiden hun eigen lezing hebben over wat er zich op de snelweg heeft afgespeeld. Zo zegt Z. dat T. haar er niet tussen liet toen ze probeerde te ritsen.

Uit auto geknipt

T. heeft zijn auto, waar nog vijf andere gezinsleden in zaten, vervolgens stilgezet op de weg. Daarvoor reed hij 91 kilometer per uur. Naar eigen zeggen deed hij dit voor de veiligheid van zijn gezin: "Toen heb ik een belachelijk stomme situatie uitgehaald, door op de rem te trappen en stil te gaan staan", zei de man in de rechtszaal. Hij en zijn gezin bleven ongedeerd.

Het OM vindt dat ze allebei "niet het achterste van hun tong laten zien". Duidelijk is wel dat ze elkaar in het verkeer in de weg hebben gezeten en dat ze gevaarlijk rijgedrag hebben vertoond.

Tegen T. is 240 uur werkstraf geëist wegens roekeloos rijgedrag. Tegen Z. eiste de officier van justitie 80 uur werkstraf, voor het in ernstige mate schenden van de verkeersregels. Zij raakte zwaargewond en moest uit het wrak van haar auto worden geknipt.

Voor beide verdachten is de strafeis door de officier van justitie verlaagd omdat het ruim drie jaar heeft geduurd voordat de zaak voorkwam. De rechter doet op 22 januari uitspraak.

Waterbedrijf Groningen vreest een miljoenenstrop. Nu de woningen in het aardbevingsgebied worden versterkt, moeten ook de drinkwaterleidingen worden aangepast en vernieuwd. Dat kan tientallen miljoenen euro's gaan kosten, schat het bedrijf.

"We moeten onze ondergrondse leidingen aanpassen", zegt Wim den Hertog van Waterbedrijf Groningen bij RTV Noord. "Dat zal specifiek zijn in de gebieden waar de versterkingsoperatie plaatsvindt. Waar dat precies gaat gebeuren, zijn we nu in beeld aan het brengen."

De 'schade' kan oplopen tot tientallen miljoenen euro's, vreest Den Hertog. Het kabinet heeft tot nu toe 5 miljoen euro aan kosten gecompenseerd. Voor nu is dat voldoende. Maar voor de toekomst niet, aldus Den Hertog.

Over de kwestie wordt al overleg gevoerd met het ministerie van Economische Zaken, zegt hij. Ook de Nationaal Coördinator Groningen zit aan tafel.

Bodemdaling

De gaswinning in het Groningenveld is vorig jaar op 19 april gestopt. Maar de bodemdaling en aardbevingen gaan naar verwachting nog geruime tijd door. Om te voorkomen dat daarbij (opnieuw) schade ontstaat, worden woningen en bedrijfspanden in het gebied nu versterkt.

Als er geen extra geld komt, sluit Den Hertog niet uit dat water (nog) duurder wordt. Eerder liet het waterbedrijf al weten dat Groningers iets meer moeten betalen voor het drinkwater, mede als gevolg van de aardbevingsproblematiek. Het gaat daarbij om een relatief kleine prijsverhoging van 30 euro per 100.000 liter water. Wat Den Hertog betreft blijft het daarbij: "Wij vinden het niet terecht dat Groningers moeten betalen voor aardbevingsgerelateerde schade."

Aandeelhouders

Samen met de provincie zijn de gemeenten in Groningen aandeelhouder in het waterbedrijf. De provincie heeft nog niet gereageerd, maar burgemeester en wethouders van de gemeente Westerkwartier al wel. Zij laten weten dat er door de aandeelhouders alles aan moet worden gedaan om de rekening van de versterkingsoperatie niet te verhalen op de inwoners.

"Ik heb nog geen aanwijzingen dat het extra geld er niet gaat komen, maar dat zal de toekomst moeten uitwijzen", zegt Wim den Hertog.

De Nederlandse marine begeleidt steeds vaker verdachte Russische schepen op de Noordzee. In het afgelopen jaar is het aantal bijna verdubbeld, van elf Russische schepen in 2023 naar twintig in 2024. Dat laat het ministerie van Defensie weten na vragen van de NOS.

Dat meer Russische schepen op de Noordzee in de gaten gehouden worden, komt volgens Defensie door het veranderende veiligheidsbeeld.

In het afgelopen jaar begeleidde de marine meerdere Russische marineschepen, zoals de Admiraal Golovko en de Soobrazitelny. Maar ook Russische onderzoeksschepen zoals de Yantar werden in de gaten gehouden. Formeel doet Yantar maritiem onderzoek, maar volgens analisten gebruikt Rusland dit soort onderzoeksschepen om de vitale infrastructuur op zee in kaart te brengen.

Die vitale infrastructuur op de Noordzee bestaat uit gasleidingen, maar ook uit onderzeese stroom- en datakabels. Eerder waarschuwde de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) al dat Russische schepen de mogelijkheden voor spionage en sabotage van deze infrastructuur onderzoeken.

"We zien dat Russische onderzoeksschepen langdurig boven dit soort kabels heen en weer varen", zegt HCSS-defensiespecialist Patrick Bolder. "Dat is gewoon een militaire operatie, er staan bewapende militairen op die onderzoeksschepen." Aan boord heeft de Yantar meerdere onbemande onderzeeërs, waarmee het bijvoorbeeld bij onderzeese kabels kan komen.

Volgens persofficier van Defensie Lonneke van Kollenburg helpt het volgen van verdachte schepen tegen dit soort acties. "We escorteren schepen vanwege de monitoring, afschrikking en eventuele bewijsvoering. Als we iets zien gebeuren dat niet mag, kunnen we ingrijpen en hebben we daar ook direct bewijs voor. We zien ook dat die afschrikking werkt, als we in de buurt zijn, varen schepen door."

Het begeleiden van verdachte schepen is een van de manieren waarop Nederland zijn onderzeese infrastructuur kan beveiligen. In onderstaande video zie je welke mogelijkheden er nog meer zijn:

De lat om een verdacht schip daadwerkelijk te enteren ligt hoog, legt Bolder uit. "Op zee mogen schepen vrij rondvaren. Dat is een belangrijk principe voor de internationale handel op zee en tevens een Nederlands principe. Hugo de Groot heeft dat bedacht."

Daarom hebben ook de Russische schepen recht op vrije doorvaart en kan de marine ze vaak alleen volgen en begeleiden. Ingrijpen kan pas als ze bij sabotagepogingen op heterdaad worden betrapt. "Maar daarvoor moet je in de buurt zijn", zegt Bolder.

Dat maakt de uitkomst in de zaak rond de Eagle S ook zo interessant volgens de defensiespecialist. Die olietanker is volgens Finland verantwoordelijk voor het beschadigen van belangrijke kabels in de Oostzee en wordt sindsdien vastgehouden door Finse autoriteiten. Bolder: "Dit gaat belangrijk worden voor hoe we in de toekomst omgaan met verdachte schepen en welke juridische mogelijkheden er zijn om die schepen aan te pakken."

Daarnaast kan het volgens Bolder gevolgen hebben voor hoe andere landen met Europese schepen omgaan.

10.000 km aan pijpleidingen en kabels

Behalve onderzoeksschepen en marineschepen, volgde de Nederlandse marine ook civiele Russische schepen, bijvoorbeeld het vissersschip Atlantida en de olietanker Geral Skobolev. Volgens Ruslands maritieme doctrine mogen ook dit soort civiele schepen worden gebruikt voor militaire doeleinden.

Een uitdaging bij het volgen van schepen is de grote omvang van de Nederlandse exclusieve economische zone, het gebied op zee waar Nederland speciale rechten en verantwoordelijkheden heeft. Er ligt zo'n 10.000 kilometer aan pijpleidingen en onderzeese kabels. Dat maakt het moeilijk om overal toezicht te houden en fysiek aanwezig te zijn.

Om die taken op zee beter uit te kunnen voeren krijgt Defensie meerdere nieuwe schepen. Het gaat om ondersteuningsschepen en schepen die onderzeeboten kunnen opsporen en bestrijden.

Volgens Bolder is het cruciaal dat Nederland zijn beveiliging op zee op orde heeft. Zo is Nederland steeds afhankelijker van windenergie op zee, waar onderzeese stroomkabels voor nodig zijn. Daarnaast is Nederland een belangrijk doorvoer- en handelsland. Bolder: "Als onze datakabels beschadigd raken, kan dat gevolgen hebben voor onze dienstverlening. En daarmee voor de betrouwbaarheid van Nederland voor internationale handelspartners."

Waar liggen de vele onderzeese kabels? Lees en bekijk het hieronder: