NOS Nieuws - Algemeen

De rechtbank heeft Derzik H. veroordeeld tot een gevangenisstraf van 14 jaar voor het doodsteken van Jimmy Schepers op festival Solid Grooves. Twee medeverdachten zijn veroordeeld tot 18 en 6 maanden cel.

Het festival was eind mei 2023 in het Westelijk Havengebied in Amsterdam. De 21-jarige Schepers en zijn vrienden raakten daar in een discussie met H. en anderen, wat uitliep op een gevecht. Schepers overleed door messteken en twee vrienden van hem raakten zwaargewond.

Kort na de steekpartij werden drie verdachten aangehouden: de nu 21-jarige H., die wordt gezien als hoofdverdachte, en twee medeverdachten van 22 jaar.

Beelden van het incident

De rechtbank acht bewezen dat H. Schepers met messteken om het leven heeft gebracht. Volgens de rechters blijkt onder meer uit beelden van het incident dat H. het slachtoffer stak, meldt stadsomroep AT5. "Op de beelden is niet al het geweld tegen Jimmy te zien, maar wel is te zien dat u een terugtrekkende beweging maakt met een mes in uw hand", oordeelde de rechtbank. "Ook al is op de beelden niet te zien dat u Jimmy raakt, kan het niet anders dan dat u diegene bent die Jimmy heeft doodgestoken."

Daarnaast is H. veroordeeld voor onder meer openlijke geweldpleging en twee gewelddadige berovingen op het festival, die hij voorafgaand aan de fatale steekpartij pleegde.

Lagere straffen

Het Openbaar Ministerie had 20 jaar geëist, maar de rechtbank vond dat te hoog en komt uit op een celstraf van 14 jaar. De rechtbank keek hierbij naar de straffen die in vergelijkbare zaken zijn opgelegd en ook werd rekening gehouden met de jonge leeftijd van de verdachte. Ook was de maximale straf voor doodslag ten tijde van de steekpartij 15 jaar.

Tegen medeverdachten Arginio E. en Guillermo G. eiste het OM celstraffen van respectievelijk 4,5 en 2 jaar wegens openlijke geweldpleging, bedreiging en diefstal met geweld. Ook hier komt de rechtbank uit op lagere straffen.

Volgens de rechtbank waren ze allebei betrokken bij de vechtpartij en was E. degene die als eerste ruzie zocht met de vriendengroep van Schepers. Normaal gesproken krijgen verdachten die voor het eerst worden veroordeeld voor openlijke geweldpleging een taakstraf, maar omdat het geweld in dit geval zo heftig was, zijn er toch celstraffen opgelegd.

Alweer ligt er een boek met verhalen uit het leven van paus Franciscus in de winkel. Hoop, de autobiografie verschijnt in meer dan tachtig landen en ook in Nederlandse vertaling. Het lijvige boek wordt met nadruk aangekondigd als de eerste autobiografie ooit van een paus.

Volgens de Italiaanse uitgeverij was de publicatie oorspronkelijk gepland na het overlijden van Franciscus. Bij de totstandkoming is de paus bijgestaan door Carlo Musso, een Italiaanse redacteur die in 2019 samen met hem aan dit project begon. In het nawoord schrijft de coauteur dat de vervroegde uitgave te maken heeft met het op kerstavond door de paus geopende Heilig Jaar, dat als thema Pelgrims van Hoop draagt.

Ook zouden de 'uitdagingen' van de moderne tijd hebben meegespeeld in de beslissing. Mogelijkerwijs wilde de uitgeverij zelf ook liever snel tot publicatie overgaan, omdat er in de afgelopen jaren al zo veel boeken van en met de 88-jarige Franciscus zijn uitgekomen.

Veel anekdotes

Het boek begint als een familiekroniek met verhalen over de grootouders van Jorge Mario Bergoglio, zoals Franciscus eigenlijk heet, die vanuit het Noord-Italiaanse gewest Piëmont naar Argentinië emigreerden. Franciscus haalt vele herinneringen op over zichzelf, zijn familie en de vele mensen die hij in zijn lange leven heeft ontmoet.

Hij vertelt, dit keer tot in de kleinste details, veel anekdotes die al uit andere boeken of interviews bekend zijn. Maar het blijft interessant om te lezen wat er bijvoorbeeld door hem heenging tijdens het conclaaf van zijn uitverkiezing of tijdens de moeilijke tijd van de coronapandemie.

Franciscus vertelt opnieuw over de twee keer dat hij verliefd is geweest op een meisje, maar ontkracht het verhaal dat hij verloofd zou zijn geweest voordat hij gehoor gaf aan zijn priesterroeping. Hij heeft alleen maar tango met ze gedanst. Als ander nieuwtje komen we te weten hoe hij tijdens zijn bezoek aan Irak te horen kreeg dat twee aanslagpogingen op hem op het laatste moment waren verijdeld.

Sinds zijn verkiezing in 2013 heeft paus Franciscus meer dan honderd interviews gegeven, zowel op beeld als op papier. Ook in Nederlandse media, zoals in 2015, toen de Utrechtse daklozenkrant Straatnieuws een exclusief interview van een uur met de paus had. Franciscus houdt ook van televisieoptredens. Hij verscheen in verschillende praatprogramma's bij de Italiaanse publieke omroep RAI en bij commerciële zenders.

Eén van zijn favoriete onderwerpen is zijn eigen levensverhaal. Nog geen jaar geleden verscheen bij een Amerikaanse uitgeverij Life: My Story Through History waarin Franciscus door middel van interviews met een Italiaanse journalist episodes uit zijn leven verbindt aan belangrijke gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis. Ook dat boek had veel weg van een autobiografie.

Veel van die interviews lijken tot stand te komen op initiatief van Franciscus zelf. Alsof deze paus een onbedwingbare drang voelt om zijn levensverhaal aan zijn boodschap te koppelen. Daarbij lijkt hij regelmatig buiten zijn eigen communicatieafdeling om te gaan.

Critici verwijten hem dat hij de mens Jorge Mario Bergoglio belangrijker maakt dan de kerkleider Franciscus. Het zou het gezag van het pauselijk ambt ondermijnen. Voorstanders vinden juist dat Franciscus door keer op keer verhalen uit zijn leven te vertellen begrijpelijk maakt waar zijn visie als paus vandaan komt. Wie de man begrijpt, begrijpt wat ten grondslag ligt aan zijn boodschap.

Ook de voorgangers van Franciscus waren zich zeker bewust van de kracht van communicatie. Johannes Paulus II reisde de wereld rond en maakte bijna als een acteur krachtig gebruik van het medium televisie.

Zijn opvolger Benedictus XVI koos ervoor om minder in de schijnwerpers te staan. Als theoloog verspreidde hij zijn boodschap liever via boeken, zoals de zeer succesvolle trilogie over het leven van Jezus. Bij hoge uitzondering mocht een Duitse journalist hem tot tweemaal toe interviewen.

Memoires

Franciscus doet het radicaal anders. Hij kiest er juist voor om vanuit zichzelf als mens te spreken. Voortdurend. Op alle mogelijke manieren. Overal. In dit boek vertelt hij zijn familiegeschiedenis tot aan het begin van zijn priesterschap. Daarna gaat hij meteen over op zijn leven als paus.

Over de moeilijke periodes in Argentinië en de conflicten met zijn eigen jezuïetenorde rept hij niet of nauwelijks. Wat naar voren komt is een man die door diep persoonlijke dingen te delen een soort handleiding wil bieden voor de uitleg van zijn pausschap. Wat zijn inzichten zijn en welke raadgevingen hij de wereld wil meegeven.

Hoop is geen verkeerde titel, maar misschien had het boek beter Memoires kunnen heten. Want dat zijn het eigenlijk: de ultieme gedenkschriften waarmee deze Argentijnse paus schijnbaar zonder reserves zijn eigen nagedachtenis vormgeeft. Geheel in de lijn van zijn alomtegenwoordige en hoogst persoonlijke communicatiestrategie.

In de haven van Rotterdam heeft de douane een grote lading oude accu's onderschept. Het gaat om afgedankte loodzuuraccu's, die zeer giftige stoffen bevatten en schadelijk zijn voor mens en milieu.

De 33 containers met in totaal 825.000 kilo aan accu's werden gevonden tijdens een wereldwijde controleactie op internationale afvaltransporten. De containers waren vanuit Jamaica en het Amerikaanse eiland Puerto Rico onderweg naar India voor verwerking. Er was geen vergunning voor het transport.

Inspectie verbaasd

Vanwege de risico's is de Inspectie Leefomgeving en Transport ingeschakeld. Die zegt verbaasd te zijn over "de immense hoeveelheid" loodzuuraccu's. Illegale smokkel van gevaarlijk afval is de inspectie nog niet eerder op deze schaal tegengekomen.

De lading stond geregistreerd als ongevaarlijk plastic afval en metaalresten. De inspectie heeft het verdere transport naar India tegengehouden, omdat de accu's bij onjuiste behandeling in brand kunnen vliegen tijdens het transport. Daarnaast is het niet duidelijk of de accu's op een verantwoorde manier zouden worden verwerkt in India.

De containers staan vooralsnog in de Rotterdamse haven. Volgens internationale wetgeving moet de lading worden teruggestuurd naar het land van herkomst. De inspectie zoekt samen met de autoriteiten van Jamaica en de VS naar een passende en veilige oplossing.

Rijkswaterstaat maakt zich zorgen om de toename van het aantal aanrijdingen van voertuigen van weginspecteurs. Vorig jaar waren dat er zestien, het hoogste aantal in vijf jaar. Ten opzichte van 2023 is het meer dan drie keer zo veel.

Een verklaring voor de toename heeft Rijkswaterstaat niet. "Afgelopen jaren ging het de goede kant op", zegt woordvoerder Arjanne van der Bijl. In het verleden paste de dienst de strepen op de auto's aan om zichtbaarder te zijn, net als de verlichting van de waarschuwingsborden.

"We hebben de ongelukken geanalyseerd en gekeken of we een rode draad kunnen vinden", zegt Van der Bijl. "Maar die vinden we niet."

Niet goed opletten

Van der Bijl noemt "onoplettendheid van de chauffeur" als mogelijke oorzaak van de aanrijdingen. "Onze weginspecteurs zien dat mensen onderweg hun navigatie instellen, vergaderingen achter het stuur houden of bakken kwark wegwerken. Dan ben je afgeleid en let je minder op de weg."

Bij Rijkswaterstaat werken ongeveer 300 weginspecteurs die er na ongevallen voor zorgen dat hulpverleners en bergers veilig hun werk kunnen doen. Ook kunnen ze de verkeerscentrale vragen een rijstrook af te sluiten waarna er een rood kruis boven komt te staan.

Niemand gewond

Vaak worden weginspecteurs dagelijks meerdere keren opgeroepen. "Misschien valt het totaal aantal aanrijdingen relatief mee ten opzichte van alle incidenten, maar je moet er toch niet aan denken dat er een persoon bij betrokken is", zegt de woordvoerder. Vorig jaar raakte niemand gewond, in het verleden kwam dat wel voor.

Rijkswaterstaat vraagt sinds 2019 geregeld aandacht voor het negeren van rode kruizen. Volgens de politie gebeurt dat dagelijks op grote schaal. Zo kregen in november vorig jaar ruim 160 automobilisten een boete van minimaal 250 euro voor het negeren van een rood kruis na een ongeluk op de A2 bij Breukelen.

Het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem heeft vanochtend last gehad van een computerstoring. Daardoor werden afspraken afgezegd. Aan het begin van de middag was de storing verholpen.

De netwerkstoring werd gisteravond ontdekt. Artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers konden daardoor niet goed bij de patiëntengegevens. Volgens het ziekenhuis ontstonden de problemen in het netwerk na een reguliere update van een van de ICT-programma's. "Het leek vannacht opgelost, maar vanochtend bleken er weer problemen", zei een woordvoerder van het ziekenhuis tegen Omroep Gelderland.

Aanvankelijk werden alle poliklinische afspraken tot 10.00 uur afgezegd. Later besloot het ziekenhuis om de afspraken van de hele ochtend af te zeggen. De spoedeisende hulp bleef nog wel open. De zorg voor mensen die in het ziekenhuis liggen, ging ook gewoon door, zei de woordvoerder.

Mensen werden opgeroepen om niet naar het ziekenhuis te komen, ook niet als ze een afspraak zouden hebben. "Zodat het systeem weer werkt, nemen wij contact op met patiënten om opnieuw afspraken in te plannen", zei de woordvoerder. Rond het middaguur waren de problemen voorbij en sinds 13.00 uur kunnen alle voorkomende werkzaamheden weer worden opgepakt. "Daar zijn we echt heel opgelucht over", aldus de woordvoerder.

De afgelopen weken zijn meer dan twintig automobilisten vast komen te zitten in de modder bij wegwerkzaamheden in Scheveningen. De automobilisten gingen de fout in door een nieuwe wegindeling. Ze kwamen daardoor vast te zitten in de blubber bij het tramspoor.

Sinds de zomer voert de gemeente werkzaamheden uit op een kruising in Scheveningen. Zo worden de halte en de sporen van verschillende trams aangepast en worden oude rioleringen, kabels en leidingen vervangen. Hierdoor is de wegindeling veranderd en is er ook een nieuwe rotonde geplaatst.

Hoewel er een pijl op de weg staat, belandden bestuurders buiten de rijstroken en in de blubber bij het tramspoor. Vanwege de werkzaamheden liggen delen in het gebied open en die veranderen bij slecht weer in drassige plekken, schrijft Omroep West.

De auto's die vast kwamen te zitten, moesten door een berger of ander voertuig uit de modder worden getrokken. Ook konden trams vaak niet verder rijden doordat de auto's op het spoor stonden, blijkt volgens de gemeente Den Haag uit meldingen van vervoerder HTM.

Extra borden geplaatst

De gemeente erkent het probleem en laat weten dat er al maatregelen zijn genomen. "De modder die afkomstig is uit de groenvakken rond de rotonde wordt schoongespoten, zodat ook de belijning beter zichtbaar wordt", zegt een woordvoerder tegen de omroep.

Volgens de gemeente blijken de nieuwe wegindeling en rotonde even wennen voor automobilisten. "We hebben extra borden geplaatst met de tekst 'Let op: verkeerssituatie gewijzigd' om weggebruikers te waarschuwen en ze te helpen wennen."

De werkzaamheden worden naar verwachting in maart afgerond. Tegen die tijd zijn er ook gras en duinvegetatie rond de nieuwe rotonde geplant. Tot die tijd blijft de situatie onhandig, vooral bij slecht weer. "We proberen de overlast van modder zoveel mogelijk te beperken", laat de gemeentewoordvoerder weten. "Daarnaast gaan we kijken naar wat we extra kunnen doen om de situatie verder te verduidelijken."

Donald Trump heeft zich schuldig gemaakt aan een "ongekende criminele poging" om aan de macht te blijven. Dat concludeert speciaal aanklager Jack Smith in een langverwacht rapport over de pogingen van de opnieuw verkozen president van de Verenigde Staten om de door hem verloren verkiezingen van 2020 ongedaan te maken. Het rapport is vandaag vrijgegeven.

Doordat Trump de laatste presidentsverkiezingen heeft gewonnen, zijn de aanklachten ingetrokken. Het Amerikaanse ministerie van Justitie vervolgt geen zittende presidenten. In het rapport wordt geconcludeerd dat er voldoende bewijs lag om Trump te veroordelen, maar dat zijn aankomend presidentschap dat onmogelijk maakt.

Het ministerie van Justitie heeft het rapport vanochtend vroeg aan het Congres overhandigd. "De rode draad in alle criminele activiteiten van Trump was bedrog", staat in het rapport. "Willens en wetens deed hij valse beweringen van verkiezingsfraude. Het bewijsmateriaal toont aan dat Trump deze leugens gebruikte als wapen om een federale overheidsfunctie te dwarsbomen die fundamenteel is voor het democratische proces van de Verenigde Staten."

Hoewel de meeste details van Trumps pogingen om de verkiezingen ongedaan te maken al goed bekend zijn, bevat het document voor het eerst een gedetailleerde beoordeling van Smith over zijn onderzoek. Ook bevat het een antwoord van Smith op de kritiek van Trump en zijn bondgenoten dat het onderzoek politiek gemotiveerd was.

Smith zegt dat hij in de zaken tegen Trump opkwam voor de rechtsstaat. Hij ging ook in op de aanhoudende kritiek van de herkozen president. "De bewering van Trump dat mijn beslissingen als aanklager beïnvloed of gestuurd werden door de regering-Biden of andere politieke actoren is, in één woord, lachwekkend", schreef Smith in een brief aan de procureur-generaal over het rapport.

Stil ontslag

Smith wilde Trump ook aanklagen voor het illegaal bewaren van gevoelige nationale veiligheidsdocumenten in zijn verblijf Mar-a-Lago in Florida, nadat hij in 2021 het Witte Huis had verlaten. Het ministerie van Justitie heeft toegezegd dat deel niet openbaar te maken. Dat is omdat rechtszaken tegen twee Trump-medewerkers die in de zaak zijn aangeklaagd wel doorgaan.

Afgelopen weekend werd bekend dat Jack Smith ontslag had genomen. Zijn vertrek werd al verwacht sinds Trump in november de verkiezingen won. Jack Smith (55), die eerder oorlogsmisdadigers vervolgde bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, werd in 2022 aangesteld om Trump te vervolgen.

Trump zelf heeft op karakteristieke wijze gereageerd op het vrijgegeven rapport. Op Truth Social noemt hij Smith een "dommige officier van justitie die er niet in slaagde zijn zaak voor de verkiezingen behandeld te krijgen". Hij zegt er niet bij dat zijn eigen advocaten allerlei procedures aanspanden om de zaak te vertragen.

Het Constitutionele Hof van Zuid-Korea heeft de afzettingsprocedure tegen de geschorste president Yoon Suk-yeol geschorst. Dat deed het hof omdat Yoon vandaag niet kwam opdagen bij de eerste zitting van het afzettingsproces. De zitting duurde daarom slechts 4 minuten.

De president zit verschanst in zijn villa in de hoofdstad Seoul en omdat hij formeel nog president is, wordt hij nog beschermd door het presidentiële beveiligingsteam. Eerder lukte het het Zuid-Koreaanse agentschap voor corruptiebestrijding (CIO) al niet om Yoon te arresteren.

Staat van beleg

De president wordt beschuldigd van machtsmisbruik en het aanzetten tot een opstand omdat hij op 3 december een staat van beleg afkondigde. Daarmee werd het parlement buitenspel gezet en vielen de media onder het gezag van het leger. Daarnaast zijn tijdens een staat van beleg politieke bijeenkomsten, stakingen en demonstraties verboden.

De noodtoestand werd kort daarna door parlementariërs teruggedraaid en halverwege december stemde het parlement voor zijn afzetting. Sindsdien heeft het constitutionele hof 180 dagen om te besluiten of Yoon president mag blijven. Als de rechter besluit dat Yoon schuldig is aan het leiden van een opstand, zou hij de doodstraf kunnen krijgen.

Couppoging

Volgens Yoon spant de oppositie, die een meerderheid heeft in het parlement, samen met aartsvijand Noord-Korea. Ook zou de oppositie de regering dwarsbomen en het landsbestuur vleuggellam maken. Zelf zegt Yoon dat de staat van beleg geen machtsgreep was, maar volgens de oppositie was het wel degelijk een couppoging. De president noemde zijn arrestatiebevel eerder "illegaal en ongeldig" en zei dat hij "tot het einde zal vechten".

Zijn advocaat benadrukte dat het arrestatiebevel onterecht was. Yoon zou wel voor de rechter verschijnen als het arrestatiebevel volgens de juiste procedures was uitgevaardigd, zei hij.

Donderdag staat de volgende zitting op de agenda. Als Yoon dan niet in de rechtbank verschijnt, gaat de zaak zonder hem van start. Zijn advocaten zijn er dan wel om hem te vertegenwoordigen. Een van zijn advocaten zegt dat Yoon "pas na gesprekken over zijn verdediging besluit of hij donderdag wel voor de rechtbank verschijnt".

Op de grote ijsbaan van Winterswijk kan voor het eerst deze winter op natuurijs worden geschaatst. Iedereen is welkom, niet alleen leden van de vereniging.

De ijsmeesters van de Winterswijkse IJsvereniging hebben er alles aan gedaan en met succes. "Het is perfect ijs", zegt ijsmeester Henk Te Selle met een grote glimlach.

Te Selle is erg trots dat het gelukt is. "Met de vrijwilligers proberen we het elke avond weer, als de mogelijkheid er is, om ijs te maken. Het is altijd maar afwachten of het lukt."

Winterswijk geniet op schaatsen:

Afgelopen weekend gooide de mist roet in het eten. Vannacht waren de omstandigheden perfect. "Het was een heldere nacht en goede temperaturen."

Met een boor is een gaatje in het ijs gemaakt, waarna de dikte kon worden gemeten: 8,5 millimeter. Daar kan sowieso tot vanmiddag op worden geschaatst, denkt Te Selle, omdat de temperatuur vanochtend niet veel zal oplopen. Maar de ijsmeester hoopt natuurlijk op langere ijspret. "Als we geluk hebben, misschien wel de hele dag."

Bekijk hoe Henk de ijsdikte controleert:

Door klimaatverandering en een gebrek aan vrijwilligers verkeert schaatsen op natuurijs in zwaar weer. Vorige maand lanceerde de Nederlandse schaatsbond daarom de Club van Natuurijs om ijsverenigingen in heel het land te ondersteunen. "De schaarse momenten dat we kunnen schaatsen, moeten we met elkaar zien te benutten", zei Jurre Trouw namens de KNSB.

Trouw is vanochtend ook in Winterswijk te vinden. "Het is best wel een unieke baan", zegt hij. "Er zijn een paar principes heel belangrijk. Ze sproeien hier: ze vernevelen het water en dat komt op de baan terecht. Ook hebben ze de baan geïsoleerd." Als derde is er op het kleine gedeelte van de baan, de zogenoemde krabbelbaan, een speciale coating aangebracht om de kou zo goed mogelijk vast te houden. Die witte ondergrond zit niet op de ovalen 400-meterbaan.

Een natuurijsbaan is volgens Trouw echt iets anders dan een kunstijsbaan. "Volgens mij worden heel veel mensen blij van schaatsen in de buitenlucht, zeker als dat dicht bij huis kan."

Marathon

In november werd er ook nog op natuurijs in Winterswijk geschaatst, hoewel de temperatuur toen nog niet onder het vriespunt lag. Dat kon dankzij een experiment van de ijsvereniging, waardoor de vloer van de 'krabbelbaan' koud genoeg was geworden en er een dunne ijslaag ontstond.

De eerste marathon op natuurijs van vorig seizoen werd ook in Winterswijk geschaatst. Een jaar geleden was het ijs in zowel Haaksbergen als Winterswijk dik genoeg, maar schaatsbond KNSB gunde Winterswijk de eer.

Goedemorgen! In de Finse hoofdstad Helsinki praten NAVO-landen over de sabotageacties van de laatste tijd in de Oostzee. En in Rotterdam is een voorbereidende zitting in het proces tegen oud-advocaat Inez Weski vanwege haar veronderstelde rol in de criminele organisatie van Ridouan Taghi.

Eerst het weer: op de meeste plekken is het bewolkt en uiteindelijk valt er ook lichte regen of motregen. Alleen in het zuidoosten is er 's ochtends nog zon. Bij een matige zuidwestenwind wordt het 2 tot 7 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen en werkzaamheden op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het is onverstandig om na seks zonder condoom doxyPEP te gebruiken in een poging een soa te voorkomen. Dat stelt een landelijke werkgroep die zich onder voorzitterschap van Soa Aids Nederland boog over onderzoeken naar dit middel.

Preventief gebruik kan leiden tot antibioticaresistentie en deskundigen zeggen dat er veel onduidelijk is over de langetermijneffecten.

DoxyPEP is een specifieke toepassing van het antibioticum doxycycline. Dat antibioticum wordt veel voorgeschreven als behandelingskuur bij infecties aan bijvoorbeeld de luchtwegen, huid, darmen en geslachtsorganen.

Bij doxyPEP is de toepassing anders: het antibioticum wordt dan na seks zonder condoom eenmalig preventief geslikt om de kans op een soa te verkleinen. Bekend is dat in meerdere landen op deze manier wordt gebruikt, maar hoeveel mensen dat doen is niet duidelijk.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Sifan Hassan start op 27 april weer in de London Marathon. Twee jaar geleden won ze daar en begon ze te dromen van olympisch goud op de marathon:

Fijne dag!

Bij de rechtbank in Rotterdam begint vandaag het proces tegen oud-advocaat Inez Weski. Het Openbaar Ministerie verdenkt haar van het doorgeven van criminele boodschappen aan Ridouan Taghi in de gevangenis.

De zitting van vandaag is een voorbereidende zitting. Het OM zal meer vertellen over de verdenkingen tegen Weski en haar advocaten krijgen de kans om toe te lichten wat zij nog onderzocht willen hebben.

Zelf zal de 69-jarige Weski niet in de zittingszaal verschijnen. Ze vindt dat te zwaar, zeggen haar advocaten. Op de vraag hoe het met haar gaat, antwoordde ze onlangs zelf: "Dat is nauwelijks te beschrijven." De beschuldigingen aan haar adres noemde ze een kwelling.

Op tafel gegooid

Die kwelling begon voor haar in september 2022, tijdens de rechtszaak tegen een neef van Ridouan Taghi, Youssef T. Ook hij was advocaat en zou boodschappen hebben doorgespeeld van en naar Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI).

Tijdens de zaak kwamen onderschepte berichten van familieleden van Taghi aan de orde. Daaruit bleek dat er nóg iemand moest zijn geweest die boodschappen doorgaf. Deze chatberichten leken te gaan over Inez Weski, die Taghi sinds zijn arrestatie in 2019 bijstond in het Marengo-proces.

"Er wordt gesproken over een parallelle communicatielijn via de andere advocaat, Weski", zei de verdediging van Youssef T. in de rechtszaal. Zo werd haar naam openlijk op tafel gegooid als mogelijk doorgeefluik.

Arrestatie

Weski reageerde furieus en noemde de uitspraken onjuist en suggestief. Zowel de rechtbank als het Openbaar Ministerie haastte zich te zeggen dat er geen conclusies konden worden getrokken over haar betrokkenheid.

Maar achter de schermen was het OM volop bezig met onderzoek naar de strafadvocaat van Taghi. Zodra Weski klaar was met haar wekenlange pleidooi in het Marengo-proces, werd ze gearresteerd.

De verdenking was stevig: deelname aan de criminele organisatie van Taghi en zijn zoons, voor wie ze dus berichten zou hebben doorgespeeld.

Schokgolf

Of dat doorgeven dan van harte ging, is maar zeer de vraag. In chatberichten klaagden Taghi's familieleden namelijk over moeizame communicatie. Ze omschreven haar als "paranoïde", "vreemd bezig" en zelfs "gewoon gek".

Er werd ook gesproken over een usb-stick, waarop informatie stond die aan Taghi in de EBI getoond moest worden. Maar tot dusver blijft onduidelijk of dat ook echt gebeurd is.

Hoe dan ook ging er na Weski's aanhouding een schokgolf door de advocatuur. Tal van collega-raadslieden benadrukten dat ze eerst nog maar eens moesten zien wat er waar was van de verdenkingen.

Geheime locatie

Ruim een maand zat Weski vast. Volgens haar werd ze in eerste instantie vastgehouden op een geheime locatie en deed het OM haar een verkapt aanbod om kroongetuige te worden. Ze schreef er een boek over.

Daarin zei ze ook dat ze zich onmogelijk kan verdedigen tegen de beschuldigingen, omdat zij als (ex-)advocaat is gebonden aan geheimhouding. Weski benadrukte dat ze om die reden nooit zal spreken over het contact met haar cliënten, zelfs niet als dat haar zou kunnen vrijpleiten.

Procedures

Dat de strafzaak nu pas van start gaat, bijna twee jaar na haar aanhouding, wijt het OM vooral aan Weski zelf. Na haar arrestatie heeft ze allerlei procedures aangespannen die van invloed zijn op de zaak.

Deze procedures hebben onder meer te maken met dossierstukken die in beslag zijn genomen op haar kantoor. Weski wilde voorkomen dat de politie en het OM deze stukken mochten bekijken, omdat ze onder haar beroepsgeheim zouden vallen. Vervolgens bleek dat het OM enkele stukken toch intern heeft gedeeld, terwijl dat nog niet mocht.

Omdat nog niet alle procedures zijn afgerond, hebben de advocaten van Weski bij de rechtbank aangegeven dat ze vandaag nog maar weinig kunnen zeggen. In december is Weski ook nog eens van verdediging gewisseld; ze wordt nu bijgestaan door het echtpaar Geert-Jan en Carry Knoops.

Integer

De strafzaak betekende het einde van haar 45 jaar lange carrière als advocaat. In haar beroepsgroep wordt ze alom gerespecteerd en beschouwd als integer en zeer ervaren. De grote vraag is waarom uitgerekend zij zich dan zou hebben laten lenen als doorgeefluik voor de familie Taghi.

De verdediging van Taghi's corrupte advocatenneef had in 2022 al wel een vermoeden: "Het lijkt erop dat ook zij niet bestand bleek tegen de enorme druk die kennelijk uitgaat van die man."

Terwijl de branden bij Los Angeles nog niet zijn gedoofd en door de harde wind zelfs heviger kunnen worden, is een nutsbedrijf van de gemeente al aangeklaagd voor mogelijk wanbeleid in aanloop naar de natuurramp.

Inwoners van het getroffen stadsdeel Pacific Palisades rekenen het het bedrijf zwaar aan dat een waterberging in het gebied niet gevuld was. Het bewuste bassin heeft een capaciteit van bijna 450 miljoen liter water, maar stond droog toen de branden een week geleden ontstonden.

Dat had niet mogen gebeuren, staat in de aanklacht. Volgens de bewoners hadden de gevolgen van de branden zonder die nalatigheid beperkt kunnen worden.

Gouverneur Newsom van Californië riep vorige week al op tot een onderzoek naar het functioneren van het Los Angeles Department of Water and Power. Dat is het grootste gemeentelijke nutsbedrijf van Amerika. De organisatie heeft zelf nog niet gereageerd op de aanklacht.

Bij de branden in Pacific Palisades zijn zeker acht mensen om het leven gekomen. De schade loopt er in de miljarden. Het totale dodental van de branden staat op 24.

In deze video zie je de verwoesting in Pacific Palisades vanuit de lucht:

Newsom wil dat de getroffen stadsdelen na de branden snel worden weer worden opgebouwd. Hij sprak van een marshallplan, verwijzend naar het grote wederopbouwprogramma dat de Verenigde Staten na de Tweede Wereldoorlog lanceerden voor de wederopbouw van Europa.

Volgens Newsom gaat het minstens een half jaar duren om al het puin op te ruimen. Wederopbouw gaat jaren duren en vele tientallen miljarden kosten, is de verwachting.

Stormachtige wind

Voorlopig hebben de autoriteiten hun handen nog vol aan de rampenbestrijding. Vanwege de harde wind kunnen de branden vandaag en morgen verder aanwakkeren. De National Weather Service verwacht de komende dag windstoten tot boven de 100 kilometer per uur. Ook woensdag houdt de stormachtige wind aan.

Vanwege het grote gevaar zijn nog eens 300 extra brandweerlieden opgeroepen. In totaal proberen nu 15.000 hulpverleners en reddingswerkers om de verschillende brandhaarden onder controle te krijgen.

In deze special zie je hoe het vuur zo snel kon uitbreiden:

De Russische olietanker Eventin, die sinds vorige week stuurloos op de Oostzee drijft, wordt naar een Deense haven gebracht. Daar wordt gepoogd het schip te repareren.

De Eventin ligt nu nog voor de kust van Sassnitz bij het Duitse eiland Rügen. Als alle vergunningen rond zijn, gaat het schip naar Skagen in het noorden van Denemarken. Omdat olie uit Rusland valt onder Europese sancties, heeft het schip speciale toestemming nodig om een haven in te gaan.

De olietanker raakte vrijdag op de reis van Rusland naar Egypte in de problemen. Alle systemen op het schip vielen uit en het is de bemanning sindsdien niet gelukt om ze aan de praat te krijgen. Aan boord is een kleine 100.000 ton olie. Gevaar voor het milieu is er niet, zeggen de Duitse autoriteiten.

Duitsland en Greenpeace zeggen dat de Eventin hoort bij de Russische schaduwvloot. Dat is de naam voor een groep olie- en gastankers met slecht traceerbare eigenaren, waarmee Rusland Europese handelssancties probeert te omzeilen. Schepen van de schaduwvloot zijn veelal verouderd.

In New York lijkt een nieuwe heffing het aantal auto's in Manhattan merkbaar omlaag te brengen. Sinds 5 januari moeten bestuurders in de ochtendspits 9 dollar betalen als ze met hun auto het drukste deel van het New Yorkse stadsdeel in willen. Na een week zien de autoriteiten zo'n 7,5 procent minder verkeer. Dat komt neer op 43.000 auto's per dag minder dan in dezelfde periode vorig jaar.

Het vervoersbedrijf van New York, dat ook gaat over de tunnels en bruggen rond Manhattan, zegt dat reistijden op de drukste routes tot 40 procent korter zijn geworden. Op alle toegangswegen is ook de doorstroming verbeterd.

Binnen Manhattan is de balans iets minder rooskleurig. In veel straten is het rustiger geworden, maar er zijn ook punten waar het even druk of zelfs iets drukker is dan vorig jaar. Toch is vervoersbedrijf MTA, die aanjager was van de heffing, tevreden over de eerste resultaten.

De tol van 9 dollar geldt op werkdagen van 05.00 tot 09.00 uur en in het weekend van 09.00 tot 21.00 uur. Daarbuiten betalen automobilisten 2,25 dollar. Voor vrachtwagens kan het bedrag oplopen tot 21 dollar.

Ook kritiek

Kritiek op de heffing is er ook. Zo zeggen critici dat mensen mogelijk wegblijven en daardoor geen geld meer uitgeven in Manhattan. Ook stijgen de kosten voor bevoorrading van bijvoorbeeld winkels en horeca.

Het New Yorkse model is niet uniek. Onder meer in de binnensteden van Londen, Stockholm en Singapore moeten automobilisten betalen als ze op bepaalde momenten de auto willen gebruiken. Ook daar leidde de invoering al snel tot minder verkeer.

Het is onverstandig om na seks zonder condoom doxyPEP te gebruiken in een poging een soa te voorkomen. Dat stelt een landelijke werkgroep die zich onder voorzitterschap van Soa Aids Nederland boog over onderzoeken naar dit middel. Preventief gebruik kan leiden tot antibioticaresistentie en er is veel onduidelijk over de langetermijneffecten, zeggen de deskundigen.

DoxyPEP is een specifieke toepassing van het antibioticum doxycycline. Dat antibioticum wordt veel voorgeschreven als behandelingskuur bij infecties aan bijvoorbeeld de luchtwegen, huid, darmen en geslachtsorganen.

Bij doxyPEP is de toepassing anders: het antibioticum wordt dan na seks zonder condoom eenmalig preventief geslikt om de kans op een soa te verkleinen. Bekend is dat in meerdere landen op deze manier wordt gebruikt, maar hoeveel mensen dat doen is niet duidelijk.

Indrukwekkende resultaten

Aanleiding voor het advies is een aantal recente onderzoeken naar doxyPEP, waarin is gekeken naar het effect bij groepen die relatief veel risico lopen op soa's. Deelnemers waren bijvoorbeeld trans vrouwen en mannen die seks hebben met mannen, en die al medicijnen gebruiken om een hiv-infectie te voorkomen bij seks zonder condoom.

"De resultaten van die studies zijn best indrukwekkend", zegt arts infectieziektebestrijding Hanna Bos van Soa Aids Nederland. "In een Amerikaanse studie nam het risico op syfilis indrukwekkend af. Ook de gonorroe-infecties namen behoorlijk af, al verwachten we dat dit effect verdwijnt door resistentie. Maar vooral voor syfilis lijkt doxyPEP in specifieke situaties een relevant middel."

Nederlandse situatie

Toch raadt de werkgroep het middel hier in Nederland af. "In de VS loopt het uit de hand met syfilis, terwijl het in Nederland relatief goed onder controle is. We zien syfilis nu vooral bij mannen die seks hebben met mannen en daar wordt de soa meestal op tijd gevonden en behandeld", zegt Bos. "Als dat beeld verandert en als er meer bekend is over het gebruik van doxyPEP in Nederland, dan verandert ons advies volgend jaar zo nodig mee."

Ook tegen de opmars van soa's in Nederland lijkt doxyPEP geen remedie. Deskundigen zijn vooral bezorgd over de toename van het aantal gevallen van gonorroe in de afgelopen jaren en de werkgroep verwacht voor die soa op de lange termijn in Nederland geen effect van dit middel.

Gebruikers

Hoeveel Nederlanders op dit moment doxyPEP gebruiken is onbekend. "In recent onderzoek van de soa-poli in Amsterdam zei zo'n 15 procent van de mannen die seks hebben met mannen dat ze ooit doxyPEP hebben gebruikt", zegt Bos. "Maar of dat één keer is of structureel, dat weten we niet. En we weten dat er in de ene regio wel vraag naar is en in de andere regio helemaal niet."

Nederlandse professionals in de seksuele gezondheidszorg krijgen wel steeds meer vragen over doxyPEP, schrijft de werkgroep. Die stelt dat het middel in uitzonderlijke gevallen wel onder strikte voorwaarden moet kunnen worden voorgeschreven. Bijvoorbeeld om mensen die een hoog risico lopen op syfilis en die op eigen houtje doxyPEP gebruiken, goed te begeleiden.

Schijnveiligheid

De deskundigen schatten namelijk in dat een groot deel van het doxyPEP-gebruik plaatsvindt zonder dat er een persoonlijk recept is uitgeschreven. Daarbij is volgens hen onduidelijk of het middel goed en voor het juiste doeleinde wordt gebruikt. Bos hoort bijvoorbeeld ook verhalen over drugsdealers waar je niet alleen pillen voor een feest kunt bestellen, maar ook doxyPEP.

"Met doxyPEP loop je niet alleen het risico op antibioticaresistentie, maar je verstoort ook je darmflora en je kunt je veilig wanen en denken dat je geen test nodig hebt. Terwijl testen heel belangrijk blijft als je veel risico loopt."

Albert Heijn haalt per direct blauwe bessen van het huismerk uit de schappen. Het diepvriesproduct is mogelijk besmet met hepatitis A, laat de supermarkt weten.

Het gaat om de kiloverpakkingen 'AH Zakje met blauwe bessen'. Klanten die dat product met houdbaarheidsdatum 14 april 2026 of eerder in huis hebben, worden "dringend" verzocht het niet te eten, maar terug te brengen naar de winkel. Zij krijgen hun geld terug.

Het eten van de bessen kan gezondheidsklachten veroorzaken, zegt Albert Heijn. Wie daar last van krijgt, krijgt het advies naar de huisarts te gaan.

Oorzaak onduidelijk

De supermarktketen biedt verontschuldigingen aan voor het ongemak. Het is niet bekend hoe de bessen mogelijk besmet zijn geraakt met hepatitis A.

Hepatitis A kan tot een ontstoken lever leiden. De huid en het oogwit worden daardoor geel. Voor jonge kinderen is de ziekte onschuldig, maar volwassenen kunnen er tot een half jaar last van hebben. Ze zijn vooral erg moe.

In een illegale mijn in Zuid-Afrika zijn de afgelopen tijd tientallen mijnwerkers omgekomen, meldt persbureau Reuters na het bekijken van beelden uit de goudmijn. Persbureau AP sprak een woordvoerder van de mijnwerkers, die het heeft over zeker honderd doden.

De politie besloot al in september de mijn te blokkeren om de illegale goudwinning te beëindigen. Mijnwerkers die naar boven kwamen, werden opgepakt. Maar wie dat niet deed zat dus vast, zonder genoeg eten en drinken.

Een overgrote meerderheid zou zich de afgelopen tijd al ernstig verhongerd hebben overgegeven aan de politie. Maar volgens een mijnwerkersbond hebben zo'n 400 mijnwerkers de keus gemaakt in de mijn te blijven, met alle gevolgen van dien.

Ook gaan er verhalen rond dat de mijnwerkers niet meer naar buiten konden, nadat de politie touwen had verwijderd waarmee ze aanvankelijk uit de mijn konden klimmen.

Op beelden uit de mijn zijn vermoedelijk stapels lichamen te zien, die gewikkeld zijn in zakken en plastic. Onduidelijk is om hoeveel mensen het precies gaat. Ook zouden levende mijnwerkers te zien zijn, die om hulp smeken.

Let op, het zijn heftige beelden:

De Zuid-Afrikaanse autoriteiten zijn momenteel met machines bij de mijn; ze zijn voornemens iedereen eruit te halen, zegt een woordvoerder van het ministerie. Dat moet na een beslissing van een rechter, meldt de Zuid-Afrikaanse nieuwssite news24.com.

Eerder toonde de Zuid-Afrikaanse minister die erover gaat weinig compassie met de mijnwerkers. "We sturen geen hulp naar criminelen", zei hij in november. "We roken ze uit en ze zullen naar boven komen."

In Zuid-Afrika werken veel illegale mijnwerkers, die in verlaten mijnen graven naar restjes goud. De politie is al langer bezig met een operatie om illegale mijnbouw te stoppen.

Een gewonde man ligt op bed en staart afwezig naar boven. Weet je dat je in een oorlog vecht tegen Oekraïne, vraagt een tolk hem in het Koreaans. De man schudt nee. Wil je terugkeren naar Noord-Korea? "Ik wil in Oekraïne leven", antwoordt de man.

Volgens president Zelensky zijn op deze video, die hij afgelopen weekend plaatste op X, twee Noord-Koreaanse krijgsgevangenen te zien. Het lijken inderdaad twee Noord-Koreanen, al houden door de NOS geraadpleegde experts nog een slag om de arm.

"Tot nu toe is het allemaal vaag en indirect bewijs", zegt hoogleraar Koreastudies Remco Breuker. Hij verwijst naar foto's van gedode militairen met een Aziatisch uiterlijk die werden verspreid door de Oekraïense geheime dienst. Of een eerdere video waarin een Noord-Koreaan te zien zou zijn, waarbij Breuker grote twijfels had over de authenticiteit.

Controleren door pers

Dat is anders bij de video van afgelopen weekend. "100 procent zekerheid is moeilijk, maar de mannen spreken Koreaans. Ik heb geen indicatie dat het geen Noord-Koreanen zijn." Hij verwijst naar de mededeling van Zelensky dat hij de geheime dienst heeft opgedragen journalisten toegang te geven tot de twee krijgsgevangenen. Zodra dat gebeurt, kan de lezing van Oekraïne worden getoetst door de pers.

Ook Koreakenner Elena Guido noemt de video het meest overtuigende bewijs tot nu toe. "Ik zou het moeilijk te geloven vinden dat dit in scène is gezet." Ze spreekt van een optelsom van aanwijzingen, beeldmateriaal en berichten.

Volgens Zuid-Korea, de VS, en Oekraïne zijn er ruim 11.000 Noord-Koreanen actief. Rusland bevestigt noch ontkent dat deze buitenlandse eenheden actief zijn in de grensregio Koersk. "Maar in sommige pro-Russische Telegramkanalen zijn berichten gemeld dat de Noord-Koreanen essentieel waren bij de inname van een dorp in Koersk", zegt Guido. "Die doken op vlak na berichten dat Noord-Koreanen vanwege de taalbarrière per ongeluk Russische soldaten hadden doodgeschoten."

'Ruilen wordt ingewikkeld'

Eind december meldde Oekraïne de eerste Noord-Koreaanse krijgsgevangene, maar deze persoon zou later zijn overleden aan zijn verwondingen. Nu houdt Oekraïne naar eigen zeggen dus zeker twee Noord-Koreaanse militairen in gevangenschap en dat zullen er volgens Zelensky snel meer worden. Hij wil hen ruilen voor Oekraïense krijgsgevangenen met Rusland.

"Dit wordt een heel ingewikkelde situatie", verwacht Breuker. Als Rusland of Noord-Korea aan zo'n ruil meewerken, moeten ze mogelijk erkennen dat Noord-Koreaanse militairen meevechten in de oorlog. Het is maar de vraag of Moskou en Pyongyang dat zullen overwegen.

Aansporen tot zelfdoding

Zowel het Russische als het Noord-Koreaanse regime lijkt er alles aan te doen om dit soort gevoelige krijgsgevangenschappen te voorkomen. Zo zouden militairen worden aangespoord eerder zelfmoord te plegen dan zich gevangen te laten nemen.

Guido acht deze berichten geloofwaardig. "Noord-Koreanen zijn gehersenspoeld door hun regime dat hun een hel staat te wachten als ze door het Westen worden opgepakt." Op deze manier wil het regime van Kim Jong-un voorkomen dat krijgsgevangenen geheime informatie prijsgeven. Noord-Korea is het meest afgesloten land ter wereld en beschikt over kernwapens.

Afgaand op wat de twee mannen in de video zeggen, weten zij niet veel over de Noord-Koreaanse acties in Rusland. In het verhoor beweren ze dat ze niet eens wisten dat ze werden uitgezonden naar een echte oorlog. Ze zouden alleen te horen hebben gekregen dat het een trainingsmissie was.

Vier tieners zijn veroordeeld voor de groepsverkrachting van een 31-jarige dakloze vrouw in Helmond. Ze kregen tot vijftien maanden jeugddetentie, waarvan een deel voorwaardelijk. Een vijfde verdachte werd schuldig bevonden aan aanranding van het slachtoffer.

De vrouw zat in december 2023 's nachts alleen op een bankje in het Burgemeester Geukerspark in Helmond. De jongens hebben haar benaderd, ingesloten, onder haar armen gepakt en mee naar een grasveld gesleept. Daar werd ze tegen de grond gedrukt, in haar gezicht geslagen en meerdere malen verkracht.

De vrouw werd ook beroofd van haar mobiele telefoon, meldt Omroep Brabant. Politieagenten troffen haar zwaar toegetakeld in het park aan.

'Afschuw en verontwaardiging'

Het proces tegen de verdachten vond plaats achter gesloten deuren, omdat ze ten tijde van de verkrachting minderjarig waren. Ze zijn op dit moment 17 en 18 jaar oud. Het Openbaar Ministerie had tegen vier van de vijf twee jaar jeugddetentie geëist, waarvan enkele maanden voorwaardelijk.

De rechtbank wijst erop dat een dergelijke verkrachting in de nacht in een openbaar park "gevoelens van afschuw en verontwaardiging oproepen in de samenleving en in het bijzonder gevoelens van onveiligheid bij vrouwen".

Aan de andere kant hield de rechter in de strafmaat er ook rekening mee dat de daders alleenstaande, minderjarige vreemdelingen zijn in Nederland, bij wie "een gebrek aan toezicht en begeleiding mogelijk een rol hebben gespeeld bij de delicten".

Schadevergoeding

Drie verdachten kregen vijftien maanden jeugddetentie opgelegd, waarvan drie voorwaardelijk. Eén verdachte kreeg twaalf maanden, waarvan drie voorwaardelijk. De verdachte bij wie alleen aanranding is bewezen, kreeg vier maanden jeugddetentie.

De verdachten komen onder meer uit de gemeenten Tilburg en Waalwijk. Vier van de vijf verdachten moeten het slachtoffer samen een schadevergoeding van ruim 15.000 euro betalen.

"Let op mijn woorden: Groot-Brittannië wordt een van de wereldleiders in kunstmatige intelligentie. Dat is geen wensdenken of opschepperij. Dit kunnen we voor elkaar krijgen en dit gaan we voor elkaar krijgen."

Met deze ronkende woorden presenteerde de Britse premier Starmer vandaag in een toespraak ambitieuze plannen om de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie in eigen land te stimuleren. Hij ziet dat landen als China en de Verenigde Staten mijlenver voor liggen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI). Starmer vindt het hoog tijd om een inhaalslag te maken.

"De vraag is wat Groot-Brittannië wil zijn: een land dat kunstmatige intelligentie zelf creëert of juist AI importeert uit andere landen? Investeerders, ondernemers en wetenschappers kijken op dit moment om zich heen. Wat is de beste plek om je te vestigen als techbedrijf? Er staan biljoenen aan geld op het spel. De strijd om de banen van morgen is al in volle gang."

Koerswijziging

Het is een opvallende koerswijziging van Londen. Tot nu toe was de Britse overheid vooral bevreesd voor de gevaren en risico's van kunstmatige intelligentie. De nadruk lag daarom op het reguleren van AI en niet zozeer op het stimuleren ervan. Starmer wil dat de regering juist een actieve rol speelt in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. "We zijn voor innovatie, groei en deregulering", beloofde hij in Londen.

De Britse premier is het naar eigen zeggen op dit punt oneens met de vorige, Conservatieve regering, die het Artificial Intelligence Safety Institute oprichtte, maar weinig deed om AI zelf te stimuleren. "De overheid moet zich niet enkel focussen op de veiligheidsaspecten en de rest overlaten aan de vrije markt. De overheid heeft een verantwoordelijkheid om de kansen van deze technologie maximaal te benutten voor onze burgers."

De techindustrie verwelkomt de plannen en maakte vandaag bekend 14 miljard pond (17 miljard euro) te investeren in nieuwe AI-projecten in het Verenigd Koninkrijk die ruim 13.000 banen moeten opleveren. David Hogan van de Amerikaanse chipfabrikant Nvidia spreekt van "een ambitieus initiatief".

Supercomputer

Wat betekenen de plannen concreet? Londen is al met afstand het grootste techcluster in Europa, met 850 geregistreerde techbedrijven. Het bekendste voorbeeld is DeepMind, een Londens AI-bedrijf dat experimentele computers ontwikkelt die het menselijk brein nabootsen. In 2014 werd het overgenomen door Google.

Starmer wil hierop voortborduren. Zo wil de Britse regering de rekenkracht van de overheid enorm uitbreiden door een supercomputer (geschatte kosten: 1,5 miljard euro) te laten bouwen. Ook komen er in het land 'AI Groeizones', waarbij de overheid versneld infrastructuur aanlegt -denk aan datacentra- voor onderzoekers en beginnende techbedrijven.

Datacentra en supercomputers vreten energie en daarom moet ook het elektriciteitsnet grondig op de schop. Zo heeft de Britse regering plannen om mini-kernreactoren te ontwikkelen om te voldoen aan de toegenomen energievraag.

De premier wil kunstmatige intelligentie ook op grote schaal inzetten bij de overheid. Zo moet AI-software tijdrovende administratieve taken uit de handen nemen van onderwijzers en politieagenten. De overheid wil verder kunstmatige intelligentie inzetten om via verkeerscamera's gaten in wegen op te sporen.

Ethische bezwaren

Het opvallendste -en tevens controversieelste- onderdeel zijn de plannen voor de Britse zorg. Het Verenigd Koninkrijk heeft een van de meest gecentraliseerde openbare zorgsystemen ter wereld. Dat betekent dat de overheid beschikt over de medische data van miljoenen patiënten. Die gegevens gaan vele decennia terug in de tijd. Medische onderzoekers, techbedrijven en de farmaceutische industrie zien dit al jaren als een potentiële goudmijn voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen.

Starmer wil dat bedrijven en wetenschappers kunstmatige intelligentie loslaten op deze gigantische berg data. "Dit biedt enorme mogelijkheden", zei de premier. "We kunnen hiermee ziektes genezen die we tot nu toe ongeneeslijk achtten. Denk aan de mogelijkheden om aandoeningen te voorspellen en voorkomen, voordat de ziekte toeslaat. Dit gaat levens redden."

Maar medische informatie van patiënten is privacygevoelig en het roept allerlei ethische vragen op. Krijgen bijvoorbeeld verzekeringsmaatschappijen toegang tot de medische gegevens? De angst is dan dat sommige patiënten zich in de toekomst niet kunnen laten verzekeren, omdat verzekeringsmaatschappijen hen een te groot risico achten.

De Britse regering verzekert dat de bedrijven nooit de eigenaar worden van medische data. De overheid gaat een Nationale Databibliotheek oprichten om alle medische gegevens anoniem op te slaan. De overheid beheert deze databank, bepaalt wie er toegang toe krijgt en hoe bedrijven deze informatie mogen gebruiken. Zo hoopt Starmer aan de bezwaren tegemoet te komen.