NOS Nieuws - Algemeen

Voor de kust van Noordwijk is een voorwerp uit de Tweede Wereldoorlog aangespoeld. Volgens de veiligheidsregio is het een onderdeel van een torpedo.

Het voorwerp werd rond 10.00 uur in de zee gespot. Aanvankelijk werd gedacht dat het ging om een vat met mogelijk giftige stoffen, waarna een deel van het strand werd afgezet.

Na onderzoek bleek dat het hoogstwaarschijnlijk gaat om een aandrijfinstallatie van een torpedo. Dat is een zelf-aangedreven wapen dat onder meer in de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt.

De gemeente heeft het voorwerp laten verwijderen:

Volgens een woordvoerder van de veiligheidsregio gaat het om een bijzondere vondst. "Niemand ter plaatse heeft het eerder meegemaakt", zegt ze tegen Omroep West.

Bij de botsing tussen twee trams in Straatsburg gistermiddag zijn 68 mensen gewond geraakt, meldt het bestuur van het departement Bas-Rhin. Zo'n honderd inzittenden bleven ongedeerd. Uit een eerste onderzoek van justitie blijkt dat er geen opzet in het spel was.

Het ongeluk vond plaats in een tunnel vlak bij het centraal station van de stad in Noordoost-Frankrijk. Een tram was door grote drukte stil komen te staan op een helling, waarna hij achteruit naar beneden rolde. Daar botste hij op een andere tram.

Gisteren werd al duidelijk dat de verwondingen bij de slachtoffers niet levensbedreigend zijn. Het gaat vooral om verwondingen aan het hoofd, gebroken sleutelbenen en knieverstuikingen. Volgens de chef van de hulpdiensten in de regio "had het veel erger kunnen zijn".

Hoewel er volgens de autoriteiten geen sprake was van een bewuste actie, wordt wel onderzocht of er strafbare feiten als nalatigheid gepleegd zijn. Volgens het trambedrijf zijn de twee trambestuurders, die ongedeerd bleven, "zeer geschokt".

Het aantal mensen dat onder slechte omstandigheden en zonder vergunning in ons land komt werken neemt nog altijd toe, en steeds vaker komen ze ook van verder weg. Waar voorheen de arbeidsmigranten vooral Polen, Roemenen of Hongaren waren, komen ze nu vaak uit Oekraïne, Georgië of landen nog verder weg. De arbeidsinspectie spreekt tegen de NOS van een trend.

Eind deze maand bespreekt het kabinet een wet met een hardere aanpak: werkgevers die met illegalen werken, kunnen in plaats van boetes dan ook gevangenisstraffen krijgen.

Met name uitzendbureaus zoeken nu steeds verder weg omdat de vraag naar goedkope arbeid maar blijft toenemen. Tijdens een controle van de arbeidsinspectie bij een tuinbouwbedrijf in het westen van het land, waar de NOS bij mocht zijn, werden onlangs zeker twintig mensen uit Georgië aangetroffen die geen vergunning hadden om in Nederland te werken.

Ook werkten ze veel meer uren dan opgegeven. Zij werden via een uitzendbureau en doorleenbedrijf aan het werk gezet bij de tuinder. De werkgever en het uitzendbureau wacht een boete van honderdduizenden euro's.

Bekijk hier hoe die inval verliep:

De arbeidsinspectie ziet dit veel vaker. "Eigenlijk zie je heel plat dat het aantal arbeidsmigranten begint op te raken", zegt directeur Toezicht Marijke Kaptein. "Alle werkgevers die zo graag mensen goedkoop aan het werk willen, daar hebben we niet voldoende mensen voor binnen de EU. Dan krijg je allemaal modellen om mensen van buiten de EU naar Nederland te halen."

Er zijn nu tussen de 600.000 en 800.000 arbeidsmigranten in Nederland. En de vraag naar deze werknemers blijft groeien. Nu komen er per jaar 40.000 tot 50.000 bij. Een groot deel van hen is laagbetaald, en werkt in de vleesindustrie, distributiecentra, of de glastuinbouw. "We zijn een lagelonenland, maar we zijn ook een land dat zo ongelofelijk veel doet, op zo een klein plekje. Dat is niet mogelijk. Eigenlijk hollen we het uit", zegt Kaptein.

Ze vindt daarom dat er keuzes gemaakt moeten worden. Welk deel van de economie wil je laten groeien, welk deel wil je in stand houden en welk deel wil je laten krimpen? "De huidige groei van arbeidsmigranten gaat ten koste van de hoeveelheid huizen die beschikbaar zijn, de scholen, de zorg. Dus daar heeft de politiek natuurlijk wel een belangrijke rol, in het maken van die keuze."

Slechte werkomstandigheden

De arbeidsinspectie ziet vaak hoe slecht er met de arbeidsomstandigheden wordt omgegaan. "Soms zien we matrassen in de stellingkasten van distributiecentra, daar slapen werknemers dan om en om in." Ook worden mensen zonder pardon op straat gezet als ze klagen of bijvoorbeeld ziek zijn.

Minister Van Hijum van Sociale Zaken vindt dat Nederland in de spiegel moet kijken. "Ik denk dat we in Nederland te afhankelijk zijn geworden van goedkope arbeid. Veel te veel sectoren zijn verslaafd geraakt aan arbeidsmigratie als oplossing voor hun probleem."

Daar moet volgens de minister een einde aan komen. "We zullen niet meer accepteren dat goedkope arbeid en misstanden het beeld voor de toekomst is." Maar zo eenvoudig is dat nog niet. Want echt harde keuzes maken en sommige sectoren sluiten, zover zal dit kabinet niet gaan.

Voor nu hoopt de minister vooral dat strengere straffen en meer controles zullen helpen. Eind deze maand bespreekt het kabinet een wet die het mogelijk maakt om werkgevers en uitzendbureaus makkelijker strafrechtelijk te vervolgen bij uitbuiting, waardoor zelfs een gevangenisstraf het gevolg kan zijn voor de werkgever of het uitzendbureau.

Ministers en diplomaten uit het Westen en het Midden-Oosten zijn in Saudi-Arabië bijeen om te praten over de toekomst van Syrië. Het is de eerste internationale bijeenkomst over de kwestie sinds de val van president Assad.

De ministers van Buitenlandse Zaken uit onder meer Duitsland, Turkije, het Verenigd Koninkrijk, Qatar, Irak en Jordanië zijn afgereisd naar Riyad. De Verenigde Staten hebben een speciaal gezant gestuurd. Vanuit de Europese Unie is buitenlandchef Kallas aanwezig. Zij zullen met de nieuwe Syrische minister van Buitenlandse Zaken spreken.

Op de top hoopt Syrië onder meer dat westerse landen de sancties tegen het land versoepelen. Die werden door de VS, de EU en sommige Arabische landen ingesteld tegen het regime van Assad na het neerslaan van de Syrische opstand in 2011.

Duitsland, Italië en Frankrijk hebben er de afgelopen dagen bij de Europese Unie op aangedrongen om de sancties te versoepelen. Kallas zei namens de EU dat dat mogelijk is als de nieuwe Syrische regering de diversiteit van het land weerspiegelt.

Tien miljoen dollar

Door de sancties is de economie in het land verlamd. Hulporganisaties zeggen dat extreme naleving ervan door financiële instellingen hun werk belemmert. Daardoor kunnen zij moeilijk hulp leveren.

De Verenigde Staten kondigden deze week een sanctievrijstelling aan voor betalingen aan Syrische overheidsinstellingen. Op deze manier wil de VS de humanitaire hulp op gang laten brengen.

Ook is de beloning van tien miljoen dollar ingetrokken die ooit werd uitgeloofd voor de aanhouding van Ahmed al-Sharaa, de nieuwe Syrische leider.

Op 27 januari komen EU-ministers samen om te praten over het schrappen van sancties tegen Syrië.

Tussen Frankrijk en Algerije is onenigheid ontstaan over een in Frankrijk wonende influencer van Algerijnse afkomst.

De 59-jarige Boualem N., die zo'n 168.000 volgers heeft op TikTok, werd deze week in Montpellier opgepakt na een oproep tot geweld. Het ging om een videoboodschap op TikTok waarin hij opriep om een tegenstander van de Algerijnse regering te straffen en hem een flink pak slaag te geven.

De afgelopen weken zijn er in Frankrijk meer mensen opgepakt vanwege het verspreiden van soortgelijke berichten. Onder hen zijn twee Algerijnse influencers die in Grenoble en Brest werden aangehouden. Ook werd in Lyon een vrouwelijke tiktokker opgepakt die verdacht wordt van het uiten van doodsbedreigingen aan tegenstanders van de Algerijnse regering.

Volgens de influencers zijn critici van de regering verraders, die de mond gesnoerd moet worden.

Terreurgevaar

Frankrijk besloot Boualem N. afgelopen donderdag uit te zetten naar Algerije, maar dat land weigerde hem de toegang, naar verluidt vanwege "terreurgevaar". De Franse minister Retailleau van Binnenlandse Zaken zei daarop dat Algerije Frankrijk probeert te "vernederen".

N. woont al 36 jaar in Frankrijk en heeft al 15 jaar een Franse verblijfsvergunning. Het is niet duidelijk of hij al langer een inreisverbod voor Algerije had, of dat dat op het laatste moment tegen hem is ingesteld.

De Franse rechter hakt vandaag een knoop door over de voorlopige hechtenis van de influencer. Op 24 februari moet hij voorkomen voor het aanzetten tot het plegen van een misdaad.

De Technische Universiteit Eindhoven is getroffen door een cyberaanval. In reactie daarop heeft de universiteit het interne netwerk offline gehaald.

In ieder geval maandag is daardoor geen onderwijs mogelijk, staat in een verklaring van de universiteit. Ook kunnen studenten en medewerkers onder meer niet bij hun mail.

Deze studenten balen, want daardoor loopt hun voorbereiding op de tentamens vertraging op:

De universiteit meldt geen details over de cyberaanval. "We zijn de boel nog in kaart aan het brengen", zegt een woordvoerder. "We zagen sinds zaterdag 21.00 uur veel verdachte activiteiten op het netwerk. 's Nachts hebben we de servers offline gehaald."

Wie er verantwoordelijk voor is, is onduidelijk. "We hebben nog geen contact met wie het gedaan hebben en niemand heeft nog verantwoordelijkheid opgeëist", zegt de woordvoerder. De politie laat weten betrokken te zijn bij het onderzoek.

ICT-experts van de universiteit hebben nog wel toegang tot de systemen en doen onderzoek naar de aard en omvang van de aanval.

Geen wifi

De gebouwen en campus van de universiteit zijn wel geopend, maar medewerkers en studenten kunnen geen gebruik maken van online diensten of wifi. De komende week zijn er weinig lessen omdat het de laatste week van de onderwijsperiode is. Dat betekent dat de meeste studenten zich in die week vooral voorbereiden op tentamens.

Wel zijn er in deze week inhaalactiviteiten. "Het had in een slechtere week kunnen gebeuren", zegt de woordvoerder. "Maar dit is alsnog voor heel veel mensen heel vervelend."

De universiteit verwacht dat de systemen op zijn vroegst dinsdag weer online zijn. In de loop van de dag geeft de universiteit hier duidelijkheid over.

"Deze noodzakelijke ingreep is gedaan om erger te voorkomen", schrijft vicevoorzitter van het college van bestuur Patrick Groothuis in de schriftelijke verklaring. "We hopen dan ook op begrip, en we doen ons uiterste best om dit op te lossen en zo snel mogelijk alle systemen weer toegankelijk te hebben."

Maastricht

Eind 2019 werd de Universiteit Maastricht ook getroffen door een cyberaanval, die de systemen platlegde. Dat was een ransomware-aanval. Hierbij 'gijzelen' criminelen het netwerk of de computer van een bedrijf of persoon totdat er geld wordt betaald. Dit losgeld moet vaak betaald worden in crypto-valuta zoals bitcoin.

Na een week besloot de universiteit om 200.000 euro aan losgeld te betalen. Een deel van dat losgeld werd in 2022 teruggevonden. Omdat de cryptomunten in de tussentijd in waarde waren gestegen, kreeg de universiteit uiteindelijk 500.000 euro terug. Of er in Eindhoven ook sprake is van een ransomware-aanval is niet bekend.

In Rotterdam zijn vanochtend tien woningen ontruimd nadat een hoge concentratie koolmonoxide was gemeten. Vier mensen zijn onwel geworden, onder wie een kind van 5.

Het gaat om woningen in een portiekflat in Rotterdam-Zuid. Na een melding dat iemand onwel was geworden, werd er een ambulance naartoe gestuurd. "In de flat zijn daarna metingen verricht en is een hoge concentratie koolmonoxide vastgesteld", zegt een woordvoerder van de veiligheidsregio.

Meerdere omliggende woningen zijn daarna ontruimd. De vier onwel geworden mensen zijn naar het ziekenhuis gebracht. Hoe het precies met ze gaat, is niet bekend. Een woordvoerder van de brandweer zegt tegen de regionale omroep Rijnmond dat de hulpdiensten er op tijd bij waren.

Oorzaak nog niet bekend

Wat de oorzaak was van het incident, is nog niet duidelijk. De veiligheidsregio onderzoekt dat. "We zijn nog aan het zoeken. Mogelijk is er iets mis met een cv-installatie, maar dat weten we nog niet zeker", zegt de woordvoerder.

De bewoners zijn opgevangen in een nabijgelegen wijkcentrum. Pas als de oorzaak bekend is en de waardes genoeg zijn gedaald, kunnen ze weer terug naar huis.

Een maand na de val van de Syrische dictator Assad krijgen hulpinstanties steeds vaker vragen van Syriërs in Nederland over mogelijkheden om naar het land te reizen. In Syrië is inmiddels een overgangsregering van de islamitische HTS-beweging aan de macht. Waar sommigen al op en neer zijn geweest of binnenkort vertrekken, wachten anderen de situatie af, uit angst en onzekerheid. Soms over de nieuwe machthebbers, soms over hun toekomst hier. In dit artikel doen vier mensen hun verhaal.

Rasha al Hosain ging met haar zusje naar Damascus:

"Er ging van alles door me heen toen ik hoorde dat het regime was gevallen. Allerlei emoties, maar vooral vreugde. Ik ging meteen naar mijn ouders en sloot aan bij de bijeenkomst in Utrecht, waar Syriërs bij elkaar kwamen. Iedereen was zo blij, we juichten en feliciteerden elkaar.

Toen ik besloot naar Syrië te gaan, was ik in Egypte met mijn zusje. Mijn vader, die al in Syrië was, vroeg ons te komen. We boekten een vlucht naar Libanon en reden daarna door naar Damascus. Ik kon niet geloven dat ik er weer was. Ik was er sinds 2013 niet geweest.

Na aankomst gingen we eten. Het gerecht dat ik koos bracht me terug naar vroeger. Dat gebeurde vaker, toen we onze familieleden opzochten en rondliepen door de straten. Het was warm en fijn en tegelijkertijd confronterend, omdat ik het gevoel kreeg dat we alles aan het inhalen waren wat we al die tijd hadden gemist.

Ik wil vaker terug naar Syrië, alleen zou ik er niet permanent willen wonen. Er is hoop, maar met dit nieuwe systeem weet ik niet wat de toekomst zal brengen voor het volk in Syrië. Ik zie de rest van mijn leven voor me in Nederland, maar vergeet niet waar ik vandaan kom."

Bayan Chamout vertrok deze week naar Syrië:

"Ik raak nog steeds emotioneel als ik denk aan het feit dat Assad is gevallen. Zijn val betekent vrijheid, meer rechten. Geen akelige verhalen meer over gevangenen en martelingen.

Toen we het nieuws hoorden belden we meteen met familie. We gingen de straat op, dansten, vierden feest. Daarna dacht ik meteen: 'ik moet ernaartoe'. Ik boekte een ticket naar Beiroet in Libanon, om daarvandaan met de taxi door te rijden naar familie in Syrië. Ik wilde ze omhelzen, blijdschap zien op het gezicht van de mensen, de vrijheid voelen.

Ik snap dat niet iedereen meteen naar Syrië wil. Het is spannend en onzeker. We weten niet wat er gaat gebeuren, hoe het leven eruit gaat zien. Maar niets is erger dan hoe het eerder is geweest.

Uiteindelijk zou ik voorgoed terug willen. Dat kan alleen niet zomaar. Ik moet inkomsten hebben, en mijn zoons spreken beter Nederlands dan Arabisch. Ik heb hier een leven opgebouwd, daarvoor ben ik ook dankbaar. Maar het blijft wel mijn droom om Syrië weer op te mogen bouwen."

Aziz Beth Aho ziet vooral angst onder Syrische minderheidsgroepen:

"Als voorzitter van de Aramese Beweging voor Mensenrechten spreek ik vaak met mensen uit de gemeenschap. Toen ik hoorde wat er was gebeurd, zocht ik meteen contact met hen en de landelijke vereniging. Hoewel ik begrijp dat Assads val veel mensen vreugde geeft, leven andere groepen dan soennitische moslims juist in onzekerheid.

We weten niet wat de overgangsregering van HTS gaat betekenen voor christenen, druzen, alawieten en andere minderheidsgroepen. We ontvangen verontrustende berichten over bedreigingen, mishandelingen en juist een inperking van rechten voor deze mensen in Syrië.

Ook onder het regime van Assad zijn deze bevolkingsgroepen onderdrukt, iedereen heeft geleden. Maar de huidige situatie belooft ook niets goeds. Er is angst om te moeten leven volgens andere religieuze voorschriften dan waar deze gemeenschappen voor staan.

Als we elkaar nou met zijn allen respecteren, zorgen voor vrijheid voor iedereen en een stem krijgen door mee te mogen regeren in Syrië, dan maken we stappen. Dan kunnen we angsten die er zijn wegnemen en met zijn allen positiever vooruitkijken dan we nu kunnen."

Mahmoud Alsheikh Ibrahim heeft een verblijfsvergunning:

"Ik dacht dat het nooit zou gebeuren, ik heb zolang op dit nieuws gewacht. Dat het regime is gevallen is ongelofelijk. Het geluk dat ik nu voel, heb ik nog nooit op deze manier ervaren.

Een paar jaar geleden vluchtte ik naar Nederland. In Syrië studeerde ik, maar ik had daar hoogstwaarschijnlijk het leger in gemoeten. Als ik dat niet wilde, zou ik misschien ook in een van de gruwelijke gevangenissen belanden. Op mijn vlucht heb ik alleen mijn moeder niet mee kunnen nemen. Dat doet pijn.

Onder meer om die reden zit ik hier niet fijn op mijn plek. Mijn moeder is op leeftijd en een van mijn zussen is ernstig ziek. Nu wil ik graag weer naar Syrië, om hopelijk tijd met ze te kunnen doorbrengen én het land weer op te bouwen. Ik wil mijn studie herpakken, werken en anderen helpen.

Ik heb alleen een verblijfsvergunning en niet de middelen om zomaar terug te keren. Ik heb hulp nodig. Meerdere Syriërs met een verblijfsvergunning die ik spreek zitten in hetzelfde schuitje. Sommigen zijn onzeker over terugkeren omdat ze daarmee mogelijk hun kans op een plek in Nederland voorgoed zullen moeten vergeten. Maar ik ben er wel zeker van: ik wil en ga terug."

De politie heeft twee verdachten aangehouden in verband met de vondst van een dode man in Amsterdam. Het lichaam werd vrijdagmiddag gevonden in een pand in de Transvaalbuurt.

Het is nog niet duidelijk waardoor de man om het leven is gekomen. De politie houdt er rekening mee dat het slachtoffer door een misdrijf om het leven is gekomen, meldt stadsomroep AT5. Over de identiteit van de man is nog niets bekend.

In het onderzoek zijn twee mannen van 41 en 39 jaar uit Amsterdam aangehouden. Ze zitten in alle beperkingen, wat betekent dat ze alleen contact mogen hebben met hun advocaat.

Bij het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk is afgelopen nacht een explosief afgegaan. Daarna ontstond er een brand, die snel werd geblust. Drie mensen zijn nagekeken omdat ze rook hebben ingeademd. De politie gaat uit van opzet.

De explosie gebeurde rond 02.00 uur in de nacht bij de ingang voor leveranciers aan de Akerendamlaan, niet ver van de zuurstoftanks. Volgens de politie kon de brand vrij snel worden geblust omdat het personeel van het Rode Kruis Ziekenhuis de brand snel in de gaten had.

Dit zijn beelden van de hulpdiensten bij het ziekenhuis:

De explosie en brand zijn op camerabeelden te zien. De politie onderzoekt die nog.

Bij de brand zijn volgens de politie meerdere ruiten kapotgegaan. Ook is de deur waar het explosief afging beschadigd. Het ziekenhuis hoefde uiteindelijk niet ontruimd te worden. Ook waren de patiënten van het ziekenhuis volgens de veiligheidsregio niet in gevaar. De politie is nog op zoek naar de verdachten.

Eerder doelwit

Een woordvoerder van het ziekenhuis reageert geschrokken op de explosie. "We werken nauw samen met de politie voor de veiligheid van onze collega's en patiënten en bij het vinden van de dader."

Burgemeester Smit van Beverwijk zegt dat de veiligheid van het ziekenhuis zijn grootste aandacht heeft. Volgens hem is er nauw contact met de politie en wordt de situatie in de gaten gehouden.

In november was het ziekenhuis ook doelwit van brandstichting. Volgens de politie was er een kleine brand bij de ingang van het nieuwe gedeelte van het ziekenhuis dat toen in aanbouw was. Niemand raakte toen gewond. Een raam raakte beschadigd. Die zaak is nog in onderzoek. Ook wordt onderzocht of er een verband is tussen beide incidenten.

De olietanker Eventin, die vrijdag in de problemen was gekomen op de Oostzee, is naar de Duitse kust versleept. Het schip met een kleine 100.000 ton olie aan boord wordt bij het eiland Rügen op zijn plaats gehouden door twee sleepboten. Aan boord zijn 24 bemanningsleden.

De Eventin is volgens de Duitse regering onderdeel van de Russische schaduwvloot, die is bedoeld om sancties te omzeilen. De tanker blijft op een paar kilometer van de plaats Sassnitz liggen tot er is besloten wat de volgende stap is. Volgens de Duitse autoriteiten zijn er op dit moment geen risico's voor het milieu.

Het schip vaart onder Panamese vlag en was vrijdag onderweg van de Russische havenplaats Oost-Loega naar Port Said in Egypte toen het in de problemen kwam. Het 274 meter lange schip kampte met een totale black-out en werd onbestuurbaar. Daarna dobberde het urenlang rond, tot er door Duitse sleepboten werd ingegrepen.

Roestige tankers

De Russische schaduwvloot bestaat uit tientallen veelal gammele schepen zonder duidelijke registraties, die olie en gas vervoeren. Op die manier omzeilt Moskou de westerse sancties die zijn ingesteld na de invasie in Oekraïne.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock zei vrijdag dat Rusland met de "vloot roestige tankers" het milieu en het toerisme in de Oostzee in gevaar brengt. Rusland heeft nog niet gereageerd.

Vorige maand kwam de Europese Commissie met sanctiemaatregelen tegen de schaduwvloot. Zo werd afgesproken om te onderzoeken wie de eigenaar is van elk van de schepen en welke rederij erachter zit.

Bij een explosie en een brand in een restaurant in Tsjechië zijn zes mensen om het leven gekomen. Ook zijn er acht mensen met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht, meldt de brandweer.

De brand was in het centrum van de industriestad Most, in het noordwesten van het land.

Het vuur ontstond volgens ooggetuigen toen een gaskachel omviel, waarna de gasfles ontplofte. De vlammen verspreidden zich volgens de brandweer snel. Volgens een lokale radioverslaggever waren er metershoge vlammen te zien en is het gebouw volledig afgebrand.

De brandweer meldt dat het een groep brandweerlieden is gelukt om een restaurantgast te redden die nog vastzat in de horecagelegenheid. De man raakte ernstig gewond.

Ongeveer dertig mensen konden uit het restaurant en de aangrenzende gebouwen ontsnappen en zich in veiligheid brengen.

In Rotterdam zijn afgelopen nacht zeker drie explosies geweest bij woningen. Niemand raakte gewond, er is alleen materiële schade.

De eerste explosie was aan de zuidkant van de stad, op de Vergiliusstraat. De melding daarover kwam rond 01.45 uur binnen, aldus de politie. Bij de woning was ook een bedreigende tekst op de muur geschreven: 'dood aan kankerratten'. De bewoners waren niet thuis.

Rond 02.15 uur was er een ontploffing aan de Rodenburgstraat, in de noordelijke wijk Overschie. Ongeveer een kwartier later gebeurde hetzelfde op de Adriaan Pieterstraat, in Rotterdam-Zuid.

Drie nachtelijke explosies in Rotterdam komt volgens de politie niet vaak voor, maar uniek is het niet. Op dit moment wordt niet uitgegaan van een verband tussen de incidenten. Er zijn nog geen verdachten aangehouden.

Vorig jaar waren er tot half december in heel Nederland 1234 incidenten met explosieven, ruim vijf keer zo veel als in 2021. De meeste explosies (232) waren in de regio Rotterdam. In 80 procent van de gevallen wordt gebruikgemaakt van zwaar illegaal vuurwerk zoals Cobra's.

Uit onderzoek van de politie blijkt dat ruim de helft van de aanslagen met explosieven het gevolg is van een 'huis-tuin-en-keuken-conflict' tussen niet-criminele burgers. Dat lijkt ook het geval te zijn bij de verwoestende explosie aan de Tarwekamp in Den Haag, begin vorige maand. Daarbij kwamen zes mensen om het leven.

2025 gaat voor Suriname vermoedelijk de geschiedenisboeken in als een beslissend jaar. Voor het eerst sinds de jaren 80 is er geen Desi Bouterse meer die een stempel drukt op de verkiezingen. Er is wel een ander thema dat de stembusgang in mei beheerst: lukt het Suriname om maximaal te profiteren van de enorme investeringen van olie-multinationals in het land?

De nieuwe regering zal de naderende miljardeninkomsten uit oliewinning in goede banen moeten leiden. Ook wordt dit jaar duidelijker in hoeverre Suriname zelf in staat is de oliewinning te faciliteren.

Het Franse Total Energies en Amerikaanse APA investeren voor bijna 10 miljard euro in oliewinning voor de Surinaamse kust. Nieuw te bouwen productieplatforms pompen vanaf 2028 olie op, zo is de planning. De dagelijkse productie moet zo'n 220.000 vaten bedragen. De totale hoeveelheid winbare olie wordt geschat op 750 miljoen vaten.

Buurland Guyana, met een olie-en gasindustrie goed voor in totaal 11 miljard vaten, en het nabijgelegen Trinidad en Tobago, met de grootste olieraffinaderij in het Caribisch gebied, liggen op de loer om lucratieve contracten binnen te slepen. Onder meer voor bevoorrading en onderhoud van de platforms in Suriname.

Nieuw vliegveld

Het Surinaamse bedrijfsleven hoopt zelf zoveel mogelijk te kunnen profiteren van de olieproductie. Zo worden havens aangelegd of uitgebreid. In de hoofdstad Paramaribo is een nieuw vliegveld gebouwd voor gecharterde helikopters naar de boorplatforms en vluchten naar het Caribisch gebied.

Ook verrijzen in buitenwijken appartementen voor de vele expats die de olie-industrie naar verwachting zal aantrekken. Het bekende hotel Torarica bouwt meer dan honderd long stay-appartementen. Makelaars in Paramaribo signaleren nu al stijgende prijzen van huizen en grond.

De snel uitdijende olie-industrie heeft vele duizenden mensen nodig: onder meer technici, uitvoerders, managers en it'ers. Suriname hoopt er zo veel mogelijk zelf op te leiden. Bedrijven stomen huidige medewerkers klaar voor nieuwe ondersteunende rollen in de olie-industrie.

President Chan Santokhi opende eind vorig jaar de nieuwe opleiding Oil & Gas en Petroleumtechniek. Ook bij de technische school startte al een grote groep leerlingen met opleidingen die van toepassing kunnen zijn in de olie-industrie.

Suriname mikt ook op Nederlanders met een Surinaamse achtergrond. Zo verrijst op de emigratiebeurs in Houten in maart een groot Surinaams paviljoen.

Enorme bedragen

Als de boorplatforms gaan produceren, vloeien er extra inkomsten de staatskas in. Schattingen lopen uiteen van 15 tot meer dan 40 miljard dollar. Enorme bedragen voor het land met zo'n 620.000 inwoners, dat nu een bbp heeft van nog geen 4 miljard dollar.

Grote vrees is dat grote groepen Surinamers niet of nauwelijks gaan profiteren. Daarbij geldt buurland Guyana als afschrikwekkend voorbeeld.

Grote oliebedrijven streken daar neer nadat oliereserves voor de kust goed winbaar bleken. Door de komst van oliewerkers steeg in Guyana de vraag naar onder meer grond, vastgoed en voedsel.

Hoewel de overheid investeerde in betere gezondheidszorg en onderwijs, werd het leven voor de gemiddelde Guyanees veel duurder. Het verschil tussen arm en rijk dreigt zo te groeien.

Angelic del Castilho, leider van de Surinaamse partij DA91, maakt zich zorgen of Suriname zich wel goed voorbereidt. "In de belastingen en wetgeving moet Suriname een forse inhaalslag maken", zegt ze. "Zowel bij de vorige als bij de huidige regering heerst corruptie. Dus wat geeft ons het vertrouwen dat het geld van de olie straks niet alleen bij een kleine toplaag terechtkomt?"

Daarnaast is er volgens Del Castilho veel geheimzinnigheid rond het contract tussen het Surinaamse Staatsolie en Total Energies. "Wij en andere organisaties vroegen herhaaldelijk naar milieu-clausules. Omdat we begrepen dat die niet in de contracten staan. Maar we krijgen geen enkele reactie en dat is zorgwekkend."

Recent beloofde president Santokhi iedere inwoner een spaarkaart van 750 dollar, met 7 procent rente, zodra er olie wordt opgepompt in 2028. "Een populistische belofte van Santokhi in aanloop naar de komende verkiezingen", vindt Del Castilho. "We hebben nu behoefte aan een duurzame en langetermijnvisie op de ontwikkeling van ons land. Geen populisme."

Strategische groep

Een antwoord op kritische vragen zou kunnen komen van Marten Schalkwijk, ambassadeur van Suriname in de Verenigde Staten en voorzitter van de Strategische Groep voor Olie- en Gasbeleid. Die groep bestaat uit zo'n dertig deskundigen op verschillende terreinen. Gezamenlijk stellen zij vast wat er nodig is om Suriname optimaal te laten profiteren van de olieproductie. "Geen politieke groep", benadrukt Schakwijk. "Het zijn mensen met verstand van zaken en een breed netwerk."

Volgens Schalkwijk moet Suriname "in de diepte" investeren. "In onderwijs, zorg, milieu en leefbaarheid." Hij en zijn groep deskundigen kijken onder meer naar Noorwegen. Het staatsinvesteringsfonds daar is wereldwijd een voorbeeld van hoe een land langdurig kan profiteren van z'n delfstoffen. Ook kijkt de groep naar wat Suriname kan leren van Guyana.

Nog voor de verkiezingen in mei presenteert de groep het wettelijk kader dat volgens hen nodig is om toekomstige generaties Surinamers te kunnen laten profiteren van de olie-inkomsten. De adviezen gaan over de komende 25 jaar. Of en in welke mate de komende regering ze zal opvolgen, hangt voor een groot deel af van de keuze die Suriname maakt bij de verkiezingen van 25 mei.

De inflatie is in Nederland hoger dan in omliggende landen, bleek deze week (4,1 procent tegenover 2,4 gemiddeld in de eurozone). En dus is het volgens De Nederlandsche Bank (DNB) nu ook aan politici en bestuurders om hier wat aan te doen.

Politici in Den Haag beamen allemaal dat dit van belang is, omdat de hoge inflatie de koopkracht van burgers raakt. Maar ze kijken nog heel verschillend naar de oplossing.

En wat blijft er dan over van de kabinetsbelofte om wat te doen aan bestaanszekerheid? Minister Van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaat er nog altijd van uit dat de koopkracht dit jaar "bescheiden omhoog gaat", dankzij ingrepen in onder meer de inkomstenbelasting en het kindgebonden budget en de stijgende lonen.

Maar afhankelijk van wat de inflatie de rest van het jaar doet, is het maar de vraag wat daarvan terechtkomt.

Waar gaat het om?

Een hoge inflatie betekent dat de prijzen het afgelopen jaar bovengemiddeld hard zijn gestegen. Het leven wordt duurder en dat merkt iedereen. De accijnzen op alcohol en tabak, de stijgende huren en de hogere energieprijzen dragen daar allemaal aan bij.

De Europese Centrale Bank remt de inflatie door de rentes te verhogen. "Die remkracht is op dit moment voldoende voor de EU als geheel", zegt DNB-president Knot. "Maar onvoldoende voor Nederland."

Knot kijkt dan ook nadrukkelijk naar Den Haag. "Binnenlandse beleidsmakers moeten geen olie op het vuur gooien." Dat houdt in dat het kabinet, volgens Knot, niet te veel geld moet uitgeven. Want nieuwe uitgaven kunnen prijzen van goederen en diensten verder omhoog jagen.

Bezuinigen

Dat is ook wat het kabinet zich voorneemt. Of in de woorden van Van Hijum: "verantwoordelijk omgaan met de financiën". "Dat betekent lagere overheidsuitgaven, zoals we dat ook hebben afgesproken. Daar zetten wij deze kabinetsperiode op in." Ook minister van Financiën Heinen waarschuwt voor extra uitgaven.

Nieuwsuur-econoom Mathijs Bouman over de hoge inflatie:

De coalitiepartijen hebben dat dan wel afgesproken, ze kijken er ieder op hun eigen manier naar. VVD-Kamerlid De Vries benadrukt het belang van "verantwoord kijken naar lagere overheidsuitgaven", bezuinigen dus.

NSC en BBB hebben andere speerpunten. BBB-Kamerlid Vermeer wil wel kijken of de uitvoeringskosten van de overheid omlaag kunnen, maar waarschuwt tegelijk dat er niet te streng gerekend moet worden. Ook volgens NSC'er Idsinga moet "de overheid zich niet verder kapot bezuinigen". Zijn partij vindt dat er de afgelopen jaren "veel te pessimistisch is geraamd, waardoor noodzakelijke investeringen achterwege bleven".

Hoe de grootste regeringspartij PVV hier precies instaat, is niet duidelijk. De partij heeft niet gereageerd op vragen van de NOS.

Koopkracht en lonen

Knot van DNB waarschuwt ook voor hard stijgende lonen. Hogere lonen voor werknemers worden door werkgevers doorberekend in de prijzen van hun producten of diensten.

Het ministerie van Financiën zegt dat de grootste loongroei "achter de rug lijkt". Maar Knot doet desondanks een oproep aan politiek, werkgevers en werknemers om de groei te beperken tot inflatie plus 1 procent. "De gewenste versterking van de koopkracht kunnen we beter uitspreiden over een langere periode", zegt de centrale bankier.

Vermeer van BBB vraagt zich af of dat zelfs niet te veel is in sectoren waar "al een inhaalslag is gemaakt". Andere coalitiepartijen laten zich daar niet over uit.

De linkse oppositie ziet dat in ieder geval anders. SP en GroenLinks/PvdA vinden juist dat te veel gekeken wordt naar lonen. "Winsten en prijzen stuwen de inflatie", vindt SP-partijleider Dijk. "En lonen hebben juist in de afgelopen jaren een achterstand opgelopen."

GroenLinks/PvdA-Kamerlid Van der Lee wijst erop dat de hoge inflatie voor een aanzienlijk deel is veroorzaakt door de huurstijging van afgelopen jaar. "Dit kabinet staat de hoogste huurstijging in 30 jaar toe en jaagt daarmee de hoge inflatie aan."

Ook dit jaar kunnen de huren weer flink stijgen. "Wij zijn ervoor de huren te bevriezen en uiteindelijk te verlagen", zegt Dijk. Ook op andere prijzen kan de overheid invloed uitoefenen, betoogt de SP. Dijk pleit bijvoorbeeld voor prijsregulering van essentiële boodschappen en het afschaffen van btw op gezonde producten.

Zo ver zijn coalitiepartijen niet, maar toch wordt ook daar nagedacht over de huren. Idsinga (NSC) en Vermeer (BBB) willen bekijken hoe de huren minder kunnen stijgen. Maar hoe of wat, daar doen ze nog geen uitspraken over.

En ook zij zeggen bezorgd te zijn over zogenoemde verbruiksbelastingen zoals accijnzen en btw die prijzen verder opstuwen. Voor het schrappen van de btw-verhoging op sport en cultuur moet de komende tijd in Den Haag nog een alternatief gezocht worden.

Alternatieven

SP en GroenLinks/PvdA pleiten verder voor het indammen van winsten van grote bedrijven als recept tegen inflatie. Van der Lee: "Wat niet helpt, is extra geld de economie in pompen voor rijke mensen en (buitenlandse) aandeelhouders die het niet nodig hebben, zoals dit kabinet keer op keer doet." Belastingvoordelen voor grote bedrijven zouden daarmee wel wat minder kunnen, vindt hij.

Vijlbrief van oppositiepartij D66 noemt het feit dat het kabinet extra geld uittrekt om het eigen risico in de zorg te verlagen onverantwoord. Hij zegt graag mee te denken over alternatieven.

VVD-Kamerlid De Vries houdt zich nog op de vlakte. Ze wijst op een analyse van het kabinet van de te hoge inflatie en mogelijkheden om die aan te pakken. Die komt volgens haar begin dit jaar. "Dus dat wachten we af."

Debat

Voor politiek Den Haag is er op financieel vlak dus genoeg om over te steggelen. De SP hoopt op steun van de coalitie voor een debat over de hoge inflatie, komende week.

Los daarvan maakt het hoge inflatiecijfer de financiële puzzel die gelegd moet worden in aanloop naar de Voorjaarsnota, de tussentijdse bijstelling van de overheidsfinanciën, er in ieder geval niet makkelijker op.

De lancering van de New Glenn-raket vanuit Florida is met 24 uur uitgesteld. De 98 meter lange raket van ruimtevaartbedrijf Blue Origin zou vandaag om 07.00 uur Nederlandse tijd de lucht in gaan, maar dat moment is verschoven naar maandagochtend.

Volgens het bedrijf van Amazon-oprichter Jeff Bezos zijn de omstandigheden op zee niet goed genoeg. De booster van de raket moet namelijk na de lancering op een vaartuig terechtkomen zodat die kan worden hergebruikt. Dat platform ligt zo'n 1000 kilometer verderop in de Atlantische Oceaan en heeft de naam Jacklyn, naar de moeder van Bezos.

Voor het ruimtevaartbedrijf moet het de eerste keer worden sinds de oprichting in 2000 dat het een raket in een baan om de aarde weet te brengen. "Blue Origin doet deze vlucht veel dingen in één keer", zei sterrenkundige Jeffrey Bout daarover. "Lanceren, een satelliet uitzetten en een booster die weer moet landen, dus of dat allemaal lukt, wordt nog spannend."

Concurrent voor SpaceX

Met Blue Origin gaat Bezos de strijd aan met SpaceX van zijn collega-techmiljardair Elon Musk, dat de markt domineert. Morgen staat ook een testvlucht met een megaraket van SpaceX gepland. De bedoeling is dat die tien testsatellieten gaat uitzetten.

In tegenstelling tot Musk heeft het bedrijf van Bezos geen concrete plannen om bemenste vluchten naar Mars te sturen. Wel wil Blue Origin dit jaar nog een ruimtesonde lanceren die richting de rode planeet moet gaan.

Goedemorgen! In Heerenveen sluiten de schaatsers het EK allround af met de 1500 meter vrouwen en daarna de 1500 meter mannen. En in Kroatië gaan de stembureaus open voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen.

Eerst het weer: de dag begint vrij koud. Gedurende de dag trekken wolkenvelden over het land en soms schijnt de zon. Het waait nauwelijks en het wordt 3 tot 6 graden. In het zuiden van Limburg blijft het kwik op +1 graden steken.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen en werkzaamheden op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Door hevige branden in en bij de Amerikaanse stad Los Angeles hebben al meer dan 150.000 mensen hun huis moeten achterlaten, zegt de sheriff van de stad. Bij de branden zijn zeker 16 mensen omgekomen.

Onderzoekers verwachten dat het dodental nog zal oplopen, nu platgebrande wijken worden doorgespit door speurhonden op zoek naar slachtoffers.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In een weiland bij Marken is gistermiddag een vliegtuigje geland. Meteen na de noodlanding gingen politie, brandweer en ambulancediensten naar het schiereiland. De twee inzittenden waren ongedeerd. Waardoor de piloot de noodlanding moest maken, is nog onbekend.

Fijne dag!

De speciaal aanklager Jack Smith, die de afgelopen jaren uitgroeide tot het gezicht van de Amerikaanse strafzaken tegen oud-president Donald Trump, heeft in alle stilte ontslag genomen. Dat meldt het ministerie van Justitie in de voetnoot van een juridisch document, dat vandaag gepubliceerd werd.

Smiths vertrek werd al verwacht sinds Trump de verkiezingen won, afgelopen najaar: door die winst hoeft de aankomend president voorlopig geen veroordeling meer te vrezen, aangezien Justitie zittende presidenten niet vervolgt. Trump wordt op 20 januari geïnaugureerd voor zijn tweede termijn.

Stil vertrek

Trump heeft bovendien al aangekondigd meerdere juristen op hoge posities te benoemen in het ministerie van Justitie, die hem als advocaat bijstonden in de strafzaken van Smith. Er werd dus al aangenomen dat Smith zou vertrekken voordat Trump zou aantreden. Opvallend is wel dat hij geen enkele ruchtbaarheid heeft gegeven aan zijn vertrek: Smith heeft zelf niets naar buiten gebracht over zijn ontslag, en zijn beweegredenen. In de voetnoot van Justitie staat slechts dat Smith "zijn werk voltooid heeft en zijn eindrapport heeft verzonden, en op 10 januari is vertrokken bij het ministerie."

Jack Smith (55), die eerder oorlogsmisdadigers vervolgde bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, werd in 2022 aangesteld om Trump te vervolgen in twee geruchtmakende zaken. Een daarvan draait om het feit dat Trump na zijn eerste presidentschap documenten in zijn bezit had in zijn verblijf Mar-a-Lago in Florida, die staatsgeheimen bevatten. Hij zou deze documenten ook hebben gedeeld met mensen die er geen toegang toe zouden mogen hebben.

Capitoolbestorming

De tweede strafzaak waarmee Smith zich bezighield, draaide om de verdenking dat Trump zou hebben geprobeerd om zijn verkiezingsnederlaag in 2020 op illegale wijze ongedaan te maken, onder meer door ambtenaren onder druk te zetten en door zijn aanhangers op te roepen het Amerikaanse parlement te bestormen.

Beide strafzaken waren de afgelopen maanden al stil komen te liggen: de zaak om de verkiezingsnederlaag was voor Smith kansloos geworden door een vonnis van het Hooggerechtshof, dat voor een belangrijk deel door Trump werd benoemd. Dat vonnis stelde dat Trump deels immuun was voor strafvervolging, voor daden die hij heeft gepleegd tijdens zijn presidentschap.

De strafzaak rondom de geheime documenten was al vrijwel kansloos nadat de rechter Aileen Cannon in Florida - door Trump benoemd - vorig jaar oordeelde dat Jack Smith onwettig was benoemd als speciaal aanklager.

Rapport

Het enige tastbare resultaat van Smiths werk als aanklager zou een uitgebreid rapport moeten zijn, waarin hij in beide zaken zijn beweegredenen voor vervolging uiteenzet. De publicatie daarvan zou afgelopen week plaatsvinden, maar rechter Cannon heeft dat geblokkeerd tot in ieder geval komende maandag, op verzoek van Trumps medeverdachten in de zaak rondom de geheime documenten. Aangenomen wordt dat het eindverslag voor Trump schadelijke details bevat.

Volgens advocaten van Trump en zijn medeverdachten, twee werknemers van Mar-a-Lago, zouden in het eindverslag van Smith "eenzijdige" en "onwettige" beschuldigingen staan, en zouden er onterechte beschuldigingen worden geuit tegen leden van Trumps aankomende ministersploeg.

Een concert in het Amsterdamse zalencentrum RAI is zaterdagavond op het laatste moment geannuleerd, vanwege een "onveilige situatie" voor de bezoekers. Dat meldt de politie op sociale media. Er waren op dat moment iets meer dan duizend gasten aanwezig in de zaal waar de Afghaanse zanger Sharafat Parwani zou optreden, zij kregen het verzoek om rustig naar huis te gaan.

Sharafat Parwani laat op Instagram weten dat er een bommelding was gedaan. Volgens hem heeft de politie de zaal onderzocht. Uiteindelijk is besloten het concert niet door te laten gaan.

Rond 23.15 uur was de zaal ontruimd, meldt een woordvoerder van de politie, die zegt dat er daarbij geen problemen zijn ontstaan.

De politie bevestigt noch ontkent dat er een bommelding was. Een woordvoerder wil alleen kwijt dat er een "serieuze dreiging" was voor de bezoekers. De Amsterdamse driehoek van burgemeester, officier van justitie en politie besloot eerder op de avond dat die dreiging serieus genoeg was om het concert niet door te laten gaan.

De politie zegt dat het delen van informatie met het publiek het onderzoek kan schaden. Er is niemand aangehouden, de politie kan niet zeggen of dat nog wel gaat gebeuren.

Minister Wiersma van Landbouw stelt uit voorzorg maatregelen in voor de kalversector. Aanleiding is de recente uitbraak van mond-en-klauwzeer (MKZ) in Duitsland.

Sinds 1 december zijn zeker 3600 kalveren naar Nederland gekomen vanuit de Duitse deelstaat Brandenburg, schrijft Wiersma aan de Tweede Kamer. In Brandenburg werd gisteren voor het eerst in tientallen jaren MKZ vastgesteld op een boerderij met waterbuffels. De geïmporteerde kalveren staan op ruim 125 bedrijven verspreid door heel Nederland.

Geen afvoer, wel invoer

Hoewel Wiersma zegt dat er geen aanleiding of een vermoeden is dat er sprake is van een besmetting in Nederland, neemt ze toch voorzorgsmaatregelen. Zo voert ze een afvoerverbod voor vleeskalveren in. Dat houdt in dat er geen dieren van kalverbedrijven afgevoerd mogen worden, met uitzondering voor de slacht. Het invoeren van kalveren mag nog wel.

Naast deze maatregel geldt er per direct een bezoekverbod voor bedrijven "om de kans op mogelijke verspreiding van MKZ-virus via materialen zo klein mogelijk te maken". Alleen noodzakelijke bezoekers, zoals veeartsen, zijn onder voorwaarden toegestaan.

Besmettelijk

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) doet onderzoek bij de bedrijven waar de geïmporteerde kalveren staan. Ook negatief geteste blauwtongmonsters van de afgelopen weken worden onderzocht op MKZ.

Mond-en-klauwzeer is een zeer besmettelijke virusziekte bij dieren als koeien, schapen en geiten. Het virus kan zich snel en op verschillende manieren verspreiden. Onder meer via melk, mest en urine van besmette dieren, via de lucht en via mensen.