NOS Nieuws - Algemeen

Bij een aanval op een ziekenhuis in Sudan zijn 70 mensen omgekomen, meldt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het ziekenhuis in de belegerde stad Al-Fashir, een grote stad in het noorden van de regio Darfur, is het enige dat nog functioneert.

De paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF) zou volgens lokale bronnen achter de aanval hebben gezeten. De groep heeft de aanval niet opgeëist.

De leider van de WHO sprak zijn afschuw uit over de aanval. "De afschuwelijke aanval op het Saudische ziekenhuis in Al-Fashir leidde tot 19 gewonden en 70 doden onder patiënten en begeleiders", schreef Tedros Ghebreyesus in een verklaring. "Ten tijde van de aanval zat het ziekenhuis vol met patiënten die zorg kregen."

Ook Saudi-Arabië, dat het regeringsleger steunt, heeft de aanval veroordeeld. Het land spreekt van een schending van het internationaal recht.

Artsen werken door

Het is niet de eerste keer dat het ziekenhuis in Al-Fashir is aangevallen. Het ligt vlak bij de frontlinie van de oorlog en is herhaaldelijk getroffen door beschietingen. Desondanks blijven artsen hun werk doen. Soms bij het licht van mobiele telefoons als het ziekenhuis zonder stroom komt te zitten.

De RSF-rebellen zijn erop gebrand om Al-Fashir in handen te krijgen. Intussen verliezen ze steeds meer terrein in de hoofdstad Khartoem. In de zuidelijke en oostelijke delen van het land zijn ze vrijwel volledig verdreven.

Bij aanvallen in miljoenenstad Al-Fashir zou RSF de afgelopen maanden 782 burgers hebben gedood. Meer dan 1100 mensen zijn gewond geraakt, zei de VN in december.

De VN zegt zich ernstige zorgen te maken over de situatie daar. "Sinds mei 2024 wordt Al-Fashir belegerd door de RSF," zegt een woordvoerder. "Burgers in Al-Fashir hebben al maandenlang lijden, geweld en grove mensenrechtenschendingen doorstaan onder de langdurige belegering. Hun levens hangen nu aan een zijden draadje vanwege een steeds precairdere situatie."

Na weken van droogte is er regen gevallen in het door natuurbranden geteisterde gebied rond de Californische stad Los Angeles. De regen helpt brandweerlieden om de branden die er nog steeds woeden onder controle te krijgen.

Maar op sommige plaatsen wordt zware regenval verwacht met mogelijk zelfs wolkbreuken en als dat boven verbrand gebied gebeurt, kan dat nieuwe problemen veroorzaken. De verkoolde en verdroogde grond neemt het water niet op, waardoor modderstromen met vervuilde grond, puin en giftige as kunnen ontstaan. Bewoners onderaan de heuvels van Altadena krijgen het advies om zandzakken neer te leggen om hun huis tegen overstroming te beschermen.

In het puin en de as zitten resten van onder meer verbrande auto's, elektronica, batterijen, bouwmaterialen en meubilair, waardoor er giftige stoffen in zitten als pesticiden, asbest, lood en kunststoffen.

Milieuschade

Waar mogelijk hebben gemeentediensten wegen versterkt, begroeiing verwijderd en hellingen gestut in het door brand getroffen gebied. Er wordt geprobeerd het gebied zo snel mogelijk schoon te maken om de milieuschade zoveel mogelijk te beperken.

De natuurbranden braken op 7 januari uit en hebben grote schade aangericht aan woonwijken en natuurgebieden. Met name de Eaton- en Palisades-branden hebben hele wijken in de as gelegd. Het vuur kon zich snel verspreiden door de Santa Ana-winden, die onvoorspelbaar zijn en gepaard gaan met harde windstoten. Voor zover bekend zijn er 28 mensen om het leven gekomen. Deze branden zijn grotendeels onder controle, maar het vuur is nog niet overal uit.

Woensdag brak in het noorden van de regio Los Angeles, bij Hughes, een nieuwe brand uit. Daardoor moesten opnieuw tienduizenden mensen hun huis uit. De brand is grotendeels onder controle.

In Goes woedt sinds gistermiddag een grote brand op een bedrijventerrein. Het vuur brak rond 15.30 uur uit bij een bedrijf dat elektronica repareert. Al gauw sloegen de vlammen uit het dak.

Het leek er vannacht op dat de brand onder controle was, maar sinds vanochtend slaan de vlammen weer uit het dak. Er hangen nog steeds grote rookpluimen boven het gebied. De rook trekt in de richting van de Zeelandbrug.

Een woordvoerder van de veiligheidsregio zegt dat de rook, zoals altijd, giftig is, maar dat metingen vooralsnog geen verhoogde waardes hebben uitgewezen in gebieden waar mensen en dieren leven.

Isolatiemateriaal

Het blussen wordt bemoeilijkt door isolatiemateriaal dat in het pand aanwezig is, meldt Omroep Zeeland. Vanwege de grootte van de brand kan de brandweer alleen van buitenaf blussen.

Er is onder meer een blusrobot ingezet. Maar vanwege ingezakte stellingen en andere materialen kon de blusrobot niet ver in de loods komen.

Op het moment dat de brand uitbrak waren nog personeelsleden binnen, maar zij konden zich op tijd in veiligheid brengen. Niemand raakte gewond.

Alle bezette gebieden heroveren en Rusland verslaan? Nee, de regering-Biden heeft nooit geloofd dat Oekraïne dat kon, heeft een hoge Amerikaanse functionaris onlangs erkend. De Democraten hebben het Witte Huis verlaten en sommigen spreken vrijuit over Bidens nalatenschap. Over zijn erfenis als het gaat om de oorlog in Oekraïne zijn de meningen verdeeld.

Enerzijds is Biden de president die ongekend veel wapens, munitie, geld en inlichtingen leverde aan Kyiv. Tegen de verwachting in heeft Rusland niet in korte tijd heel Oekraïne ingenomen, maar is na bijna drie jaar oorlog ongeveer een vijfde deel van het land bezet.

Anderzijds wordt nu duidelijk dat de VS geen strategie had om de oorlog te beëindigen. Eenheid binnen de NAVO, geen directe oorlog tussen het bondgenootschap en Rusland, en het voortbestaan van Oekraïne: dat waren de drie doelen van Biden, zegt ex-lid van de Nationale Veiligheidsraad Eric Green in een interview met Time.

Deze doelstellingen zijn volgens hem gehaald. "Maar dit zijn niet de successen waar je trots op bent", blikt hij terug.

Doelen gehaald, toch zwak

Volgens Oekraïne-kenner Bob Deen van denktank Clingendael slaat Green de spijker op zijn kop. "De trieste erfenis van Biden is dat hij zijn gestelde doelen heeft gehaald en tóch herinnerd zal worden als relatief zwakke president. Biden probeert het feit dat het land nog weerstand kan bieden tegen Rusland te framen als overwinning, maar zo voelt het voor Oekraïne niet."

Er is dankbaarheid voor de tientallen miljarden dollars aan hulp, maar president Zelensky gaf onlangs in een podcast aan dat Oekraïne meer had verwacht. Het Russische leger is het afgelopen jaar ten koste van grote verliezen opgerukt in Oost-Oekraïne. Rusland kampt met problemen, maar is voorlopig in het voordeel op het slagveld. Het Oekraïense leger heeft een tekort aan rekruten en desertie is een groeiend probleem.

Slijtageslag

Achteraf gezien had Biden volgens experts moeten inzetten op diplomatie. "In plaats daarvan werd alleen gefocust op voorkomen dat Rusland de oorlog zou winnen", zegt George Beebe, strategie- en Ruslandexpert bij de Amerikaanse denktank Quincy Institute. Hij was adviseur voor ex-vicepresident Cheney en directeur van de inlichtingenafdeling bij de CIA die zich bezighoudt met Rusland.

"Het gebrek aan strategie leidde tot een slijtageslag waar de VS niet op was voorbereid en waarin Oekraïne geleidelijk aan wordt vernietigd. Dat is zowel een menselijke als een geopolitieke tragedie", vat Beebe samen.

Oorlog gemanaged

Oekraïne-expert Deen vindt het een terecht verwijt dat Biden diplomatie te lang uit de weg is gegaan, maar nuanceert ook. "Het had er ook mee te maken dat Zelensky naarmate de oorlog vorderde echt niet meer wilde onderhandelen."

Volgens Deen heeft Biden altijd geluisterd naar de wens van Oekraïne om alleen mét en niet óver Oekraïne te onderhandelen. "Maar misschien heeft Biden Oekraïne te lang het idee gegeven dat een militaire overwinning haalbaar was."

Inmiddels wijst alles erop dat er snel onderhandelingen komen. In deze video wordt uitgelegd wat daarvan wordt verwacht:

De voormalige president van de VS laveerde tussen de Amerikaanse en Oekraïense belangen. Als gevolg daarvan heeft Biden de oorlog wat Deen betreft vooral "gemanaged": een escalatie voorkomen, maar Rusland niet laten winnen.

Tactische kernwapens

In 2022 dachten de Amerikaanse inlichtingendiensten dat de kans fiftyfifty was dat president Poetin een tactisch kernwapen zou inzetten in Oekraïne, schreef de gerenommeerde journalist Bob Woodward in zijn in oktober vorig jaar verschenen boek War. Volgens Russische protocollen kan het land onder meer tactische kernwapens inzetten als het voortbestaan van de staat in het geding komt.

"Dat percentage van 50 procent is schrikbarend hoog, dus dan wil je als president op de rem trappen", zegt Deen ter verdediging van de ex-president. De vrees voor escalatie van de oorlog heeft Biden ervan weerhouden om snel genoeg geavanceerde wapensystemen, zoals F-16-gevechtsvliegtuigen, in Oekraïne te krijgen om het verschil te maken op het slagveld, aldus Deen. "Daarover zijn Oekraïners teleurgesteld, maar misschien is de inzet van kernwapens wel voorkomen."

De op de korte termijn gerichte aanpak van Bidens regering doet volgens experts denken aan de oorlog in Afghanistan. In zijn tijd als vicepresident onder Obama had Biden destijds gepleit om die missie te stoppen, omdat er geen duidelijk einddoel was. Nu was er juist onder Bidens bestuur in Oekraïne geen eindstrategie.

"Dit moet echt veranderen onder Trump", zegt Ruslandkenner Beebe. "Pas bij heldere einddoelen en begrip van de Amerikaanse, Oekraïense, Russische en Europese belangen kan er iets worden bereikt." Daarbij zijn compromissen volgens hem onvermijdelijk.

Zwaarst gesanctioneerde land

Trump dreigde deze week richting Rusland dat er "snel een deal" moest komen. Anders zou hij nog meer sancties instellen tegen Rusland. Daarvan is het de vraag wat dat nog uitmaakt voor het toch al zwaarst gesanctioneerde land ter wereld.

Volgens Beebe is het nog te vroeg om te zeggen hoe Trumps druk om te gaan onderhandelen zal uitpakken. Deen verwacht dat het proces nog maanden duurt en stelt dat het nog maar de vraag is wat kan worden bereikt. Onder Oekraïners, die oorlogsmoe zijn, leeft de hoop dat de machtswisseling in Washington leidt tot een bestand.

Goedemorgen! In Belarus worden presidentsverkiezingen gehouden, maar volgens de oppositie staat de uitslag al bij voorbaat vast. In Amsterdam is de jaarlijkse Nationale Holocaust Herdenking.

Eerst het weer: het is een groot deel van de dag droog en regelmatig schijnt de zon. Het wordt zo'n 6 graden. Vanmiddag wordt het vaker bewolkt en 's avonds gaat het vanuit het zuidwesten regenen.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In de Democratische Republiek Congo zijn zeker dertien buitenlandse militairen gedood bij gevechten met een rebellengroep. Zes van hen maakten deel uit van een VN-vredesmissie. Het gaat om soldaten uit Zuid-Afrika, Malawi en Uruguay.

De rebellengroep heeft de afgelopen weken veel terrein veroverd en de oostelijke stad Goma omsingeld. De groep vecht al ruim twee jaar tegen het Congolese leger om macht en grondstoffen als koper, goud en diamant. Vanwege het escalerende geweld in het gebied komt de VN-Veiligheidsraad vandaag bij elkaar voor een spoedberaad.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een Amerikaanse vrouw heeft een bijzondere medische mijlpaal bereikt: ze is de langstlevende ontvanger van een varkensorgaan. Towana Looney kreeg in november een nier van een varken en het gaat, 61 dagen later, nog altijd goed met haar. Volgens persbureau AP heeft nog nooit iemand met een orgaan van een dier langer geleefd dan zij. "Ik ben een supervrouw", zegt Looney er zelf over. Ze loopt zelfs familieleden voorbij tijdens lange wandelingen door New York. "Het is een heel nieuwe kijk op het leven."

Fijne dag!

In het centrum van Zutphen zijn ongeveer dertig mensen geëvacueerd vanwege een grote brand.

De brand brak rond 03.30 uur uit in een pand uit 1805 in de straat Barlheze. Omdat er mogelijk in het pand een bewoner aanwezig was en het om een oud pand ging, was de brandweer in groten getale aanwezig. De bewoner bleek echter niet in het pand te zijn en meldde zich later bij de hulpdiensten.

Vanwege de brand werd onder meer een achtergelegen hotel geëvacueerd. Een woordvoerder van de veiligheidsregio schat dat er ongeveer 25 gasten in het hotel waren. Zij zijn opgevangen in een restaurant in de buurt. Ook ongeveer zes bewoners van de huizen naast het pand waar de brand woedde werden in dat restaurant opgevangen.

De brand was rond 05.30 uur volledig geblust en de brandweer heeft kunnen voorkomen dat het vuur oversloeg op andere panden. Het dak van het huis waar de brand woedde is grotendeels verwoest. Er wordt nog onderzocht wat de verdere schade is aan het pand.

Noord-Korea heeft gisteren een test uitgevoerd met meerdere kruisraketten. Het is voor zover bekend de derde keer dit jaar dat het communistische land een rakettest uitvoert.

Het Zuid-Koreaanse leger heeft de test bevestigd en zei dat er zaterdagmiddag rond 16.00 uur lokale tijd meerdere kruisraketten vanuit het land richting de Gele Zee werden afgevuurd. Volgens het Noord-Koreaanse staatspersbureau KCNA legden de raketten een afstand van 1500 kilometer af en raakten zij hun doelen. Het persbureau spreekt over een test met een "belangrijk wapensysteem". Zoals wel vaker zegt het persbureau dat dictator Kim Jong-un persoonlijk toezicht hield op de test.

Kim meldt tegen het staatspersbureau dat Noord-Korea's afweermogelijkheden "grondiger worden geperfectioneerd" en bevestigde dat zijn land "zware inspanningen" zal leveren om de stabiliteit te verdedigen "op basis van krachtiger ontwikkelde militaire slagkracht". Eerder deze maand zei het land een nieuwe hypersonische raket te hebben getest.

'Tegenreactie'

Vandaag meldde het Noord-Koreaanse ministerie van Buitenlandse Zaken via KCNA ook dat het land met de "zwaarste tegenactie" tegen de Verenigde Staten zal optreden zolang Washington de soevereiniteit van Pyongyang "weigert". Volgens het ministerie zijn de gezamenlijke oefeningen die de VS met Zuid-Korea uitvoert verantwoordelijk voor de groeiende spanningen in de regio.

Donderdag zei de Amerikaanse president Trump in een interview dat hij opnieuw contact op gaat nemen met Kim. Tijdens de eerste termijn van Trump spraken de twee ook al met elkaar.

Een Canadees vrachtschip met zeventien mensen aan boord ligt sinds woensdag vast in het ijs van het Eriemeer tussen de Verenigde Staten en Canada.

Het vrachtschip de Manitoulin kwam vast te zitten nadat het een lading tarwe had afgeleverd in de Amerikaanse stad Buffalo en terug wilde keren naar Canada. Vrachtschepen die in de zogenoemde Grote Meren varen in de buurt van de Canadees-Amerikaanse grens hebben vaak te maken met ijs in de winter. Meestal slagen ze erin daar doorheen te varen, maar in sommige gevallen blijkt het ijs te dik.

Sinds donderdag is zowel de Amerikaanse als de Canadese kustwacht met ijsbrekers aan het werk om het vaartuig, dat 203 meter lang is, te bevrijden. Ook wordt een helikopter ingezet. Het schip is niet beschadigd en de bemanning maakt het goed. Als de twee reddingsschepen er niet in slagen om het vrachtschip te bevrijden, wordt morgen een derde kustwachtschip ingezet.

Zeker dertien buitenlandse militairen zijn de afgelopen dagen gedood bij gevechten met de militaire rebellengroep M23 in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Zes van hen maakten deel uit van een VN-vredesmissie.

De omgekomen soldaten waren afkomstig uit Zuid-Afrika, Malawi en Uruguay. Vanwege het geëscaleerde geweld in het gebied komt de VN-Veiligheidsraad vandaag bijeen voor een spoedberaad. Die bijeenkomst stond aanvankelijk voor morgen gepland, maar is naar voren geschoven.

Terreinwinst

Rebellengroep M23 heeft de afgelopen weken aanzienlijke terreinwinst geboekt en heeft de oostelijke stad Goma omsingeld. Gisteren meldde het Congolese leger dat een grote aanval van de rebellengroep richting Goma was afgeslagen. Daarbij werd hulp geboden door VN-soldaten die deelnemen aan vredesmissie Monusco en soldaten van het regionale samenwerkingsorgaan Southern African Development Community (SADC).

De rebellen proberen de macht te krijgen over de kostbare grondstoffen in de regio zoals kobalt en goud. Onder meer experts van de VN en de Verenigde Staten zeggen dat de militie wordt gesteund door Rwanda. Dat land ontkent dat.

Afgelopen week veroverden de rebellen al de belangrijke aanvoerstad Minova. De rebellen vochten in 2012 en 2013 ook al tegen het leger en sinds november 2022 zijn die gevechten op grote schaal opgelaaid. Sindsdien zijn honderden burgers omgekomen en meer dan zeven miljoen Congolezen op de vlucht binnen de eigen landsgrenzen.

In deze video leggen we het conflict in Congo uit:

In Apeldoorn is een auto een KFC-restaurant binnengereden. De automobilist ging aan het eind van de middag met de wagen door een ruit van het pand heen en kwam tot stilstand in het fastfoodrestaurant.

Op foto's is te zien dat het raam eruit ligt en de pui fors beschadigd is geraakt. Er raakte niemand gewond, meldt Omroep Gelderland. De politie onderzoekt nog waarom de automobilist het pand inreed.

Na het incident sloot het drive-inrestaurant de deuren en de rest van de avond is de KFC dichtgebleven. De auto is uit de zaak weggesleept. Het gat waar de ruit zat is afgedicht met groene panelen.

De politie heeft camerabeelden vrijgegeven van de inbraak in het Drents Museum in Assen vannacht. Hierop is te zien hoe zeker drie mensen een buitendeur openbreken. Daarna is er een explosie.

De drie zijn niet duidelijk herkenbaar. Alle drie dragen ze een capuchon. Het is niet duidelijk of meer verdachten bij de roof betrokken zijn.

Dit zijn de beelden, afkomstig van de politie:

De explosie was vannacht rond 03.45 uur. Bij de inbraak zijn de zogenoemde gouden helm van Cotofenesti en drie gouden armbanden buitgemaakt. De helm van Cotofenesti is een Roemeense schat die is gemaakt van bijna zuiver goud. Ook de armbanden waren door Roemenië uitgeleend.

Voor de tentoonstelling werkte het Drents Museum samen met het Nationaal Historisch Museum in Boekarest. Een delegatie van dat Roemeense museum komt morgen naar Assen en gaat dan bekijken of voorwerpen ook beschadigd zijn geraakt.

'Alsof De Nachtwacht gestolen is'

"Nederland zal al het mogelijke doen om de objecten terug te vinden en de daders op te sporen en te straffen", zegt minister Bruins van Cultuur. "Deze historische objecten zijn van grote betekenis voor Roemenië en zijn cultureel erfgoed."

Cultuurjournalist Claudia Marcu, die al meer dan twintig jaar in Nederland woont, vergelijkt de diefstal met hoe het voor Nederlanders zou zijn als De Nachtwacht wordt gestolen. "Je hebt geen idee wat de impact hiervan is op de Roemeense gemeenschap. Mensen zijn er kapot van."

Harry Tupan, directeur van het Drents Museum, sprak vandaag over een "zwarte dag". De tentoonstelling Dacia - Rijk van goud en zilver zou morgen voor het laatst te zien zijn.

Voor de tentoonstelling waren ruim 600 objecten van het oude rijk Dacië te zien, waaronder meer dan vijftig goud-en zilverschatten. De Daciërs woonden rond 2000 voor Christus in het huidige Roemenië.

Van en naar het station van Deventer hebben vanavond ongeveer twee uur lang geen treinen gereden. Spoorbeheerder ProRail meldde dat er een storing was in het systeem van de treinverkeersleiding.

Vanwege de veiligheid werd het treinverkeer daarom stilgelegd. Reizigers werd geadviseerd om de reisplanner in de gaten te houden. Ondertussen zocht de spoorbeheerder naar een oplossing. Rond 20.45 uur meldde ProRail dat het was gelukt om de systemen van de verkeersleiding weer in de lucht te krijgen.

Daarop kon het treinverkeer worden opgestart. Het gaat volgens ProRail nog wel even duren voordat alles weer volgens de dienstregeling rijdt. De oorzaak van de storing is niet bekend.

Station Deventer is een belangrijk spoorknooppunt voor Oost-Nederland. Onder meer treinen tussen de Randstad en het oosten en tussen Arnhem en Zwolle komen erlangs.

In de Duitse stad Düsseldorf is bij een auto-ongeluk een Nederlander om het leven gekomen. Het gaat om een man van 60. Hij was de bestuurder van de wagen. Vijf mensen raakten gewond: de drie Nederlandse inzittenden van de auto en twee mensen op straat.

Volgens de politie reed de bestuurder vanochtend met zijn BMW te hard een verkeersplein op. Hij verloor daar de controle over de auto, sloeg meerdere keren over de kop en kwam tot stilstand bij een bushalte. De bestuurder overleed ter plekke.

De auto is bij de crash volledig uit elkaar gerukt. Het motorblok en andere onderdelen liggen op straat, verspreid over zo'n honderd meter. Ook een lichtmast en verkeerslichten zijn omver getrokken. Van de auto is alleen de achterkant nog enigszins intact.

De ravage is enorm:

Van de gewonde inzittenden zijn er twee in levensgevaar, een man en een vrouw van 53. De andere gewonde ligt in stabiele toestand in het ziekenhuis.

Een 54-jarige Duitser die werd geraakt door rondvliegende onderdelen van de auto is eveneens in levensgevaar. Een vrouw van 69 die op de fiets werd geraakt door de auto, is zwaargewond geraakt.

Het ongeluk gebeurde op een verkeersplein bij een grote begraafplaats in het noorden van Düsseldorf, op zo'n 50 kilometer van de grens bij Venlo. Het plein is al de hele dag afgesloten voor onderzoek en bergingswerkzaamheden.

De roof van de gouden helm van Cotofenesti en drie gouden armbanden uit het Drents Museum in Assen maakt veel los. Vannacht maakten daders in enkele minuten deze vier archeologische topstukken uit Roemenië buit.

"Je hebt geen idee wat de impact hiervan is op de Roemeense gemeenschap", zegt cultuurjournalist Claudia Marcu, die sinds 2003 in Nederland woont. Ze heeft de tentoonstelling in het Drents Museum bezocht voor een artikel en radio-item.

"Toen ik hoorde van de diefstal dacht ik: dit zou voor Nederlanders zijn alsof De Nachtwacht wordt gestolen. Mensen zijn er kapot van." In Roemenië staat de gouden helm van Cotofenesti in de schoolboeken. Het eeuwenoude stuk is van bijna zuiver goud.

"Elk kind in Roemenië ziet een foto van de gouden helm voorbijkomen", zegt Cornel Colceru die al ruim veertig jaar in Nederland woont en als tolk werkt. "Je hebt die afbeelding in je hoofd als je denkt aan de Daciërs en hun schatten."

Verzekerd

Premier Ciolacu schrijft op Facebook dat de "stukken van onschatbare waarde" zo snel mogelijk teruggevonden moeten worden en moeten terugkeren naar Roemenië. "Ik vertrouw erop dat de Nederlandse autoriteiten hun werk doen en de daders snel zullen aanhouden."

Het Roemeense ministerie van Cultuur meldt dat alle gestolen stukken verzekerd waren. Voor de tentoonstelling Dacia - Rijk van goud en zilver waren in het museum ruim 600 objecten van het oude rijk Dacië te zien, waaronder meer dan vijftig goud-en zilverschatten. Dacië lag waar nu Roemenië ligt.

Het is onduidelijk of naast de vier topstukken nog meer voorwerpen zijn buitgemaakt.

'Gemis culturele erfenis Europa'

Ook bij Andrea Teunissen-Oprea, ereconsul voor Roemenië in Nederland, komt de roof hard aan. "Laten we hopen dat de stukken gevonden worden voordat ze worden omgesmolten", zegt ze in een telefonisch gesprek. "Het zou niet alleen voor Roemenië een enorm gemis zijn, maar voor de hele culturele erfenis van Europa."

Met name de helm van Cotofenesti is onvervangbaar, benadrukt Teunissen. Ze vertelt dat het topstuk, dat dateert uit de vijfde eeuw voor Christus, al decennia op tentoonstellingen over de hele wereld te zien is. Ze roept kunstdetectives, getuigen en de politie op er alles aan te doen de stukken en de daders op te sporen.

Conservator Irini Biezeveld legde eerder bij RTV Drenthe uit dat de gouden helm waarschijnlijk voor een kind is gemaakt. Wat de helm volgens haar zo bijzonder maakt, is de symboliek.

Op de helm staat bijvoorbeeld iemand die een lam offert. Ook staan er verschillende fantasiewezens op, zoals een griffioen. Biezeveld zegt dat de helm waarschijnlijk is gedragen bij een ceremonie. "De helm is niet gevonden in een grafheuvel, waardoor wordt gedacht dat hij met een rituele bedoeling achtergelaten is."

Laatste weekend

De gestolen stukken zouden dit weekend voor het laatst in Assen te zien zijn. Voor de tentoonstelling werkte het Drents Museum samen met het Nationaal Historisch Museum in Boekarest. Morgen komt een delegatie van het Roemeense museum naar Assen.

Ze werken al decennia samen, het Hartcentrum van het Amphia Ziekenhuis in Breda en de Nederlandse tak van de Jehovah's getuigen. Bas Gerritse is cardio-anesthesioloog in het ziekenhuis en loopt bij die nauwe samenwerking tegen verschillende problemen aan. Voor één daarvan - de bloedtransfusie - lijkt een oplossing in zicht.

Jehovah's getuigen willen om religieuze redenen niet zomaar bloed toegediend krijgen. Dat kan lastig zijn, want bijvoorbeeld bij een hartoperatie verliezen patiënten vaak veel bloed. Artsen proberen dit dan op te vangen met een bloedtransfusie - het toedienen van donorbloed of eerder afgenomen eigen bloed.

Volgens Gerritse wordt zo'n 75 procent van de hartoperaties bij Jehovah's getuigen in het Amphia Ziekenhuis uitgevoerd. Dat is zo gegroeid door de geloofsgemeenschap in de omgeving. Om te voorkomen dat Jehovah's getuigen bij operaties zonder bloedtransfusie te veel bloed verliezen, ging het hartcentrum op zoek naar oplossingen.

"Wij werken al heel lang met een machine genaamd de 'Cell Saver'", zegt Gerritse. "Die kan het bloed opvangen dat je tijdens een operatie verliest en geeft je eigen, gereinigde bloed weer terug." De machine is zo ingesteld dat hij alleen de rode bloedcellen teruggeeft.

"We bedachten als team een nieuwe toepassing, waardoor de machine ook de bloedplaatjes en het bloedplasma teruggeeft." Dat is belangrijk voor de stolling van je bloed. Bloed dat een patiënt bij een operatie verliest direct teruggeven is voor Jehovah's getuigen wel toegestaan.

Donorbloed is schaars

Als patiënten met de Cell Saver bloed terugkrijgen dat makkelijker stolt, verliezen ze ook minder bloed. Dat maakt een bloedtransfusie minder snel nodig. "En dat is voor heel veel patiënten goed nieuws, bloedverlies verminderen is gunstig en transfusies komen altijd met risico's", legt de arts uit. Bovendien zou het ook financieel voordelig zijn, want transfusies zijn kostbaar en donorbloed is schaars.

De oplossing valt ook op bij de fabrikant van de Cell Saver, vertelt Gerritse. "Binnenkort komt hij speciaal vanuit Italië naar Breda om te kijken wat wij hier doen."

Omdat het Amphia Ziekenhuis in Breda staat, spreekt Gerritse het meest met een afvaardiging van de geloofsgemeenschap in die stad. Dat gebeurt meerdere keren per jaar. Schiedammer Robert Platje heeft soms ook contact met het ziekenhuis als Jehovah's getuigen daar een hartoperatie moeten ondergaan.

"De samenwerking is buitengewoon goed, ze zijn erg benaderbaar en betrokken bij de patiënt", zegt hij. "We waarderen vooral de bereidheid om vast te houden aan de ethische norm dat de beslissing van een patiënt gerespecteerd moet worden."

Zorgverbetering

Nadat de nieuwe toepassing mogelijk werd ging Gerritse met de geloofsgemeenschap in overleg. "Wij verwelkomen de medische vooruitgang die ertoe leidt dat steeds meer artsen bloedbesparende technieken omarmen", zegt Platje daarover.

En ook de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie, de beroepsvereniging voor hartchirurgen, is blij met de ontdekking. "Dit kan tot een zorgverbetering leiden voor meer patiënten", zegt bestuurslid Jerry Braun.

Bij bijvoorbeeld operaties aan de aorta of patiënten die voor een tweede keer worden geopereerd, is er vaak veel bloedverlies. "Daar zou dit kunnen helpen. Daarnaast is het verminderen van transfusies inderdaad altijd nuttig. Er moet wel nog meer onderzoek naar worden gedaan."

Respect

Gerritse is blij met de samenwerking met de Jehovah's getuigen. "Als ik nieuwe inzichten uit de medische wetenschap met ze deel, dan bespreken we daarna wat er binnen hun geloofsopvatting wel en niet mogelijk is bij behandelingen. Er is altijd heel prettig overleg, en iedereen in het Amphia Ziekenhuis heeft respect voor hun levensovertuiging."

Bij de gevangenenruil tussen Israël en Hamas zijn vier Israëlische gijzelaars en 200 Palestijnse gevangenen vrijgelaten.

De gijzelaars die Hamas heeft vrijgelaten waren militairen. Op livebeelden was te zien dat de vrouwen militaire kleding droegen en zelf uit auto's van Hamas stapten om naar een podium geleid te worden. Daar werden ze omringd door zwaargewapende Hamasstrijders en stonden ze voor een spandoek met Engelse en Arabische leuzen. De Israëlische militairen lachten en juichten, voordat ze in auto's van het Rode Kruis stapten.

Dit zijn beelden van het door Hamas geregisseerde moment:

Daarna werden ze naar Israël overgebracht, waar ze medisch zijn onderzocht en herenigd werden met hun ouders. Volgens Israëlische media is het viertal in relatief goede fysieke conditie.

Juichende menigte

Israël heeft op zijn beurt 200 Palestijnse gevangenen vrijgelaten uit twee verschillende gevangenissen. De bussen met gevangenen die naar Ramallah op de Westelijke Jordaanoever reden werden daar door een juichende menigte onthaald en op de schouders genomen.

Op deze beelden is de blijdschap in Ramallah te zien:

Niet alle vrijgelaten gevangenen zijn naar Palestijns gebied gebracht. Een deel is uitgezet naar Egypte. Dat land meldt dat er zo'n 70 gevangenen zijn aangekomen en in ziekenhuizen worden verzorgd. Het zou gaan om mensen die ernstige misdrijven hebben begaan.

Het was de tweede keer dat er gijzelaars en gevangenen zijn vrijgelaten. Vorige week kwamen drie Israëlische gijzelaars en 90 Palestijnse gevangenen vrij. In de eerste fase van het bestand, die zes weken duurt zal Hamas 33 gijzelaars vrijlaten en Israël bijna 2000 Palestijnse gevangenen, is de afspraak.

De politie heeft bij een Extinction Rebellion-demonstratie bij de ringweg A10 in Amsterdam zo'n 190 mensen aangehouden. 147 van hen zijn opgepakt omdat ze geen gehoor gaven aan de opdracht van de politie om te vertrekken. De rest is opgepakt voor onder meer het overtreden van de Wegenverkeerswet.

Tientallen demonstranten voerden vanmiddag actie op en bij een oprit bij ziekenhuis VUmc, in de buurt van het voormalige ING-hoofdkantoor. Ze eisten dat die bank onmiddellijk stopt met investeren in de fossiele industrie.

Volgens de politie wilde de groep demonstranten de snelweg bezetten, maar kwamen ze niet verder dan de afrit. De demonstranten werden door de politie opgeroepen om te vertrekken. Degenen die daar geen gehoor aan gaven, zijn aangehouden en weggebracht in stadsbussen.

Snelweg blokkeren

Ook greep de politie in bij een poging van de demonstranten om met voertuigen de A10 en de A4 te blokkeren, meldt stadsomroep AT5. Hierbij zijn meer dan 40 mensen aangehouden.

Vanwege de demonstratie is een deel van de snelweg enige tijd afgesloten geweest. Daardoor liep het verkeer op de ringweg ook korte tijd vast. De weg is inmiddels weer vrij.

Demonstratie verboden

Burgemeester Halsema had de demonstratie op die plek verboden vanwege "zeer grote veiligheidsrisico's" en omdat de weg een belangrijke aanrijroute is voor nood- en hulpdiensten.

XR demonstreerde vorig jaar ook meermaals op de A10 bij het voormalige hoofdkantoor van de ING (de 'poenschoen'). Ook toen werd geprotesteerd tegen de investeringen van de bank in de fossiele industrie.

Bekijk hier beelden van de demonstratie:

Het Openbaar Ministerie wil alles op alles zetten om de veroordeelde drugscrimineel Jos L., beter bekend als Bolle Jos, zijn straf te laten uitzitten. Gisteren werd bekend dat hij in Sierra Leone in West-Afrika is. Met dat land heeft Nederland geen uitleveringsverdrag. Wat betekent dat voor de mogelijkheden om hem hier naar toe te halen?

Volgens strafrechtadvocaat Tamara Buruma van advocatenkantoor Prakken d'Oliveira zou dat kunnen op basis van een VN-verdrag dat door vrijwel alle landen is ondertekend.

"Sierra Leone en Nederland zijn allebei lid van het VN-verdrag tegen grensoverschrijdende georganiseerde misdaad en daar zit ook een uitleveringsbepaling in", zegt ze. "Op grond van dat verdrag kunnen landen aan elkaar vragen iemand aan te houden en over te dragen om een strafzaak bij te wonen en soms ook om een straf uit te zitten."

Toch zitten daar wel haken en ogen aan. Als voorzienbaar is dat iemand daardoor heel slecht wordt behandeld in een land, bijvoorbeeld in de gevangenis, dan mag er geen verzoek om uitlevering worden gedaan.

Ongewenst persoon

Daarnaast speelt mee dat uitlevering in veel landen voor een deel ook een politieke beslissing is, zegt Buruma. "De verantwoordelijke minister of regering kan dan besluiten om niet mee te werken aan uitlevering." De Nederlandse regering zal overigens zelf ook eerst een afweging moeten maken of ze het verzoek wil doen.

Nederland kan Sierra Leone ook vragen om L. tot ongewenst persoon te verklaren en uit te zetten. "Maar als al bekend is dat Nederland eigenlijk wil dat hij wordt uitgeleverd, wordt dat gezien als een verkapte uitlevering en dat levert al snel veel gedoe op in de rechtbank", zegt Buruma. Ze denkt niet dat het OM Sierra Leone hierom zal vragen.

De enige andere optie is dan in haar ogen een signalering bij Interpol. "Dan weten andere landen dat deze man gezocht wordt en kan hij mogelijk ergens anders worden aangehouden. Misschien door een land waarmee een uitlevering makkelijker te regelen is." L. staat wel op de Nationale Opsporingslijst en de EU Most Wanted List.

'Belangrijk knooppunt voor drugshandel'

Sierra Leone wordt in de Organized Crime Index van Interpol genoemd als belangrijk centrum voor de doorvoer van drugs. Hoofdstad Freetown "is een belangrijk knooppunt voor drugshandel via met name zeeroutes", zo valt te lezen.

In het verleden zijn volgens Interpol hoge regeringsfunctionarissen betrokken geweest bij cocaïnehandel en door corruptie in de havens en binnen het rechtssysteem wordt er weinig gedaan tegen de drugssmokkel.

Jos L. lijkt in Sierra Leone goede betrekkingen te hebben met de president van dat land en diens familie. Hij zou een relatie hebben met de dochter van president Bio. Op sociale media zijn beelden van hem opgedoken waarop te zien is dat hij een kerkdienst bijwoont in het bijzijn van de president en zijn familie.

Over vier weken gaat Duitsland naar de stembus. Ruim een half jaar eerder dan gepland, door de val van de zogeheten stoplichtcoalitie van SPD, Groenen en de liberale FDP. Posters worden opgehangen, op markten wordt geflyerd en politici laten proefballonnen op. De Winterwahlkampf is losgebarsten.

De christendemocratische CDU/CSU gaat ruimschoots aan kop in de peilingen. De partij scoort met een conservatieve, rechtse lijn. Van bijna alle standpunten van oud-leider Angela Merkel is afstand genomen: de partij staat nu voor een harde lijn wat betreft asiel en migratie, de bouw van kerncentrales en het opvoeren van wapensteun aan Oekraïne.

Naast migratie is de slechte staat van de economie een belangrijk verkiezingsthema. De CDU/CSU belooft belastingverlaging voor bedrijven en de middenklasse, om daarmee de economie aan te zwengelen, en tegelijk vast te houden aan een beperkte staatsschuld. Vaag blijft hoe de partij alle plannen wil betalen, maar toch vertrouwen veel kiezers het onderwerp economie de partij toe.

Gegarandeerd verkiezingssucces, zou je denken, maar er is één groot risico: de christendemocratische kandidaat voor het kanselierschap, Friedrich Merz, is erg impopulair. Kiezers omschrijven hem als arrogant, elitair en afstandelijk.

Andere partijen hopen daarom dat er nog veel kan schuiven in de peilingen. Het team van bondskanselier Scholz hoopt op een herhaling van 2021, toen de SPD in de laatste weken van 15 naar 25 procent groeide, ten koste van CDU/CSU.

Een belangrijk verschil met toen is dat ook Scholz zeer impopulair is. Het geruzie in de regering en de economische malaise worden hem aangerekend. Toch is hij de meest geschikte persoon om de partij te leiden, zegt hij tijdens een campagnebijeenkomst tegen de NOS. "Wij hebben de beste oplossingen, zoals investeringssubsidies en het omlaag brengen van energiekosten. En dat zonder te bezuinigen op de zorg, pensioenen of infrastructuur."

Scholz probeert zich als de anti-Trump te presenteren, als de beschaafde, rechtsstatelijke leider van Europa. Na Trumps territoriale claims op Groenland en het Panamakanaal diende hij, opvallend openlijk, Trump van repliek.

Met Amerikascepsis als verkiezingsthema treedt hij in de voetsporen van zijn verre voorganger Gerhard Schröder, die aan populariteit won door zich tegen de VS te keren ten tijde van de Irakoorlog.

Ook zet Scholz in de verkiezingscampagne de steun aan Oekraïne in. Eerder beschuldigde hij de ontslagen minister van Financiën Lindner (FDP) van het blokkeren van Oekraïnesteun omdat hij aan een strakke begroting vasthield.

Nu houdt hij zelf een steunpakket van 3 miljard tegen, omdat het geld er niet zou zijn. Er wordt volgens hem "met de grootste intensiteit tegen het Duitse volk gelogen" over de financiering.

Onder de kiesdrempel

Het is een keiharde aanval op zijn coalitiepartner, de Groenen. Die partij ontwikkelde zich tot de grootste voorvechter van steun aan Oekraïne. De voormalig pacifistische partij is op meer vlakken veranderd: onder kanselierskandidaat Habeck heeft de 'realistische' vleugel de overhand gekregen, met iets minder nadruk op klimaat. Als enige coalitiepartij komen ze redelijk ongeschonden uit de regering.

Hoe anders is dat voor de FDP, die verantwoordelijk wordt gehouden voor de val van het kabinet. De liberalen moeten vechten voor hun aanwezigheid in de Bondsdag en komen in de peilingen nu net onder de kiesdrempel van 5 procent. Ook Die Linke en de nieuwe eenvrouwspartij rond Sarah Wagenknecht peilen rond 'die Fünfprozenthürde'.

In deze video leer je waar alle partijen en hun leiders voor staan:

Of die partijen net wél of net niét de Bondsdag in komen, is cruciaal voor de coalitie-opties. Die zijn beperkt door de verwachte groei van de rechts-radicale AfD. Volgens de peilingen kan die doorgroeien naar een historische 20 procent, maar alle andere partijen sluiten samenwerking met de AfD uit.

De partij is de afgelopen tijd radicaler geworden, gesteund door verkiezingssucces in Oost-Duitsland. Een omstreden term als 'remigratie' is nu gemeengoed geworden. Ook wil de partij uit de EU stappen. Verder bepleit ze belastingverlichting voor vooral grootverdieners.

Hete fase

AfD hoopt meer genormaliseerd te worden. Het taboe om je achter de AfD te scharen, wordt minder. De partij hoopt op een Oostenrijk-scenario: daar bleek een coalitie zonder AfD-bondgenoot FPÖ onhaalbaar, waarna de partij alsnog mocht formeren. Vroeg of laat zal de zogeheten 'Brandmauer' vallen en moeten (vermoedelijk) de christendemocraten met hen in zee, hoopt de AfD.

Volgens onderzoeksbureau Forsa zijn AfD-kiezers het meest zeker over hun stem. Juist bij de middenpartijen weten veel kiezers nog niet wat ze gaan stemmen, of ze overwegen om thuis te blijven, mede door de impopulariteit van de politieke leiders. Daarmee is de verkiezingsstrijd nog lang niet beslist. De hete fase van de campagne is begonnen.

Donald Trump heeft in een zeer verhit telefoongesprek vorige week met de Deense premier Mette Frederiksen duidelijk gemaakt dat hij Groenland echt wil overnemen van Denemarken. Dat zeggen vijf huidige en voormalige hoge Europese functionarissen tegen de Financial Times.

De intentie was volgens de bronnen heel duidelijk: Trump wil het eiland hebben. Volgens een van de bronnen zit Denemarken nu in crisismodus. Frederiksen zou Trump in het gesprek hebben gezegd dat Groenland niet te koop is.

Volgens de vijf functionarissen verliep het gesprek heel slecht. "Het was verschrikkelijk", zegt een van hen tegen de krant. De president was agressief en confronterend toen Frederiksen benadrukte dat het eiland niet te koop is. Trump bleef ook agressief toen ze aanbood om nauwer samen te werken op militair en economisch gebied.

"Het was voorheen moeilijk om hem serieus te nemen, maar nu denk ik dat het serieus is, en mogelijk dus heel gevaarlijk", zegt een van de anonieme hoge functionarissen.

Maatregelen

De Amerikaanse president zou in het telefoongesprek duidelijk hebben gemaakt dat hij maatregelen tegen Denemarken zal treffen, zoals het instellen van gerichte importheffingen.

Al in de week voor zijn inauguratie sprak Trump over het overnemen van het Groenland, het Panamakanaal en zelfs Canada. Het werd gezien als typische onderhandelingsstrategie van Trump om concessies af te dwingen. Maar volgens de functionarissen is Trump wel degelijk uit op uitbreiding van Amerikaans grondgebied.

Toen Trump nog niet was geïnstalleerd sloot hij desgevraagd militaire actie niet uit om controle over Groenland te krijgen, omwille van de 'nationale veiligheid'. Hij twijfelde toen openlijk of Groenland wel rechtmatig onderdeel van Denemarken is.

'Herken interpretatie niet'

Het Witte Huis heeft geen commentaar gegeven op het gesprek. Het kantoor van premier Frederiksen "herkent de interpretatie van het gesprek door anonieme bronnen niet".

Frederiksen heeft naar aanleiding van het telefoongesprek ontmoetingen gehad met grote Deense bedrijven als Novo Nordisk en Carlsberg om te praten over eventuele importtarieven van de VS.