NOS Nieuws - Algemeen

In Goma in Oost-Congo zijn zo'n 2000 gevangenen ontsnapt na een uitslaande brand in de gevangenis. De brand ontstond nadat buiten de gevangenismuren gevechten waren uitgebroken tussen rebellengroep M23 en het Congolese regeringsleger.

Het gaat om de grootste gevangenis in de stad. "Iedereen die in de cel zat, inclusief vrouwen, mannen en minderjarigen, wisten te ontsnappen", zei een van de vrijgekomen gevangenen.

Ook hebben de rebellen in Goma het gebouw van de staatszender RTNC ingenomen, melden Congolese media. Het is onduidelijk of er slachtoffers zijn.

Goma is met zo'n twee miljoen inwoners de grootste stad in het oosten van de Democratische Republiek Congo. De stad ligt op de grens met Rwanda. Rebellengroep M23, die volgens de VN en Congo door Rwanda gesteund wordt, heeft de afgelopen weken aanzienlijke terreinwinst geboekt rondom de stad. Sindsdien zijn honderdduizenden burgers op de vlucht geslagen.

Buitenwijken van de stad

Gisteren bereikten M23-strijders de buitenwijken van Goma. Het is niet duidelijk of de stad geheel in handen van de rebellen is gevallen. Vannacht claimde de groep de stad te hebben "bevrijd", maar dat is niet bevestigd door de Congolese autoriteiten.

Op beelden die door de NOS zijn geverifieerd, zijn militaire voertuigen van het regeringsleger te zien die door de straten van de stad rijden.

De Congolese regering zegt dat de strijdkrachten nog altijd weerstand bieden tegen de oprukkende rebellen in Goma. "Het leger werkt aan het voorkomen van een bloedbad en de verspilling van mensenlevens", zei een woordvoerder op X. De bevolking is opgeroepen om thuis te blijven en niet te gaan plunderen.

Volgens Congo en de Verenigde Naties vecht het regeringsleger in het gebied niet alleen tegen Congolese M23-strijders, maar ook tegen militairen uit Rwanda. De VN zegt dat zo'n 4000 Rwandese militairen meevechten met M23. VN-chef Guterres heeft hen opgeroepen om zich terug te trekken.

Het Havenbedrijf Rotterdam wil een snelheidslimiet in het gebied rondom de Erasmusbrug. Schepen zouden dan nog maximaal 20 kilometer per uur mogen varen.

Havenmeester René de Vries, verantwoordelijk voor de veiligheid van de scheepvaart in de Rotterdamse haven, hield dat pleidooi bij de bekendmaking van de jaarcijfers. Volgens hem neemt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de snelheidsbeperking "in de loop van 2025" op in de Regeling Snelle Motorboten Rijkswateren.

Maar het ministerie zelf bevestigt dit niet. "Verregaande maatregelen - zoals het naar beneden brengen van de maximumsnelheid - kunnen alleen genomen worden als heel duidelijk is wat de impact daarvan is op alle betrokken partijen", zegt een woordvoerder in een reactie. "Op dit moment heeft de minister daarover nog geen beslissing genomen."

Aanvaringen watertaxi's

Aanleiding voor de gevraagde snelheidslimiet zijn de gevaarlijke situaties die op dit drukke deel van de Nieuwe Maas regelmatig ontstaan, meldt Rijnmond. De botsing tussen een watertaxi en een waterbus in november is daarvan een recent voorbeeld. Bij dat ongeluk raakten de kapitein van de watertaxi en twee passagiers lichtgewond.

Uit onderzoek van de regionale omroep bleek later dat de watertaxi te hard voer bij het verlaten van de Leuvehaven richting de Nieuwe Maas.

Havenmeester De Vries hoopt in de toekomst ook op een verbod voor varend verkeer om elkaar te kruisen, boven op de snelheidsbeperking. Daarnaast moet er volgens hem meer aandacht komen voor zogeheten slow lanes voor recreatieboten, waar lagere snelheden verplicht zijn.

Botsingen Willemsbrug

Iets anders waar hij zich zorgen over maakt, zijn de aanvaringen tussen binnenvaartschepen en bruggen. Zo gebeurde het afgelopen jaar twee keer dat een schip de Willemsbrug raakte. In beide gevallen ging het om een inschattingsfout van de schipper.

De gevolgen van beide ongelukken vielen mee, maar de havenmeester vraagt zich af of de schippers voldoende op de hoogte zijn van de brughoogtes. "Een vergissing die soms wordt gemaakt, is dat de Willemsbrug en Erasmusbrug een gelijke hoogte hebben, maar dat is niet zo", maakt De Vries duidelijk. Hij wil daarover meer bewustwording onder schippers.

"U bent die kamer in gegaan en heeft op haar geschoten?", vraagt een van de rechters aan Erasmusschutter Fouad L. over de moord op zijn buurvrouw in september 2023. "Ja, helaas", antwoordt L. "'Helaas' zeg je als iets per ongeluk verkeerd is gegaan", reageert de rechter. "Helaas klinkt..." "Niet toereikend?", vraagt L. "Nee", zegt de rechter.

Op de eerste dag van de inhoudelijke zitting in de zaak tegen de 33-jarige L. zijn er meerdere momenten dat de rechters en officieren hem erop wijzen dat zijn antwoorden kwetsend zijn voor de nabestaanden. Ook proberen ze meermaals te achterhalen hoe hij zich voelt over zijn daden. Maar dan stokt het gesprek steeds.

Dat heeft allemaal te maken met de autismespectrumstoornis van L., zeggen deskundigen van het Pieter Baan Centrum (PBC). Hij heeft volgens hen moeite met het herkennen van emoties en het omgaan daarmee. "Het is niet zozeer onwil om de vragen te beantwoorden, maar alles wordt in een rationele redenering gegoten. En dat maakt dat het gesprek heel stroef verloopt."

'Anders omgaan met emoties'

L. staat deze week terecht voor de moord op zijn buurvrouw, haar 14-jarige dochter en een docent van zijn opleiding geneeskunde op het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Vanochtend zei hij al dat hij tijdens zijn studie werd tegengewerkt door docenten en daar zo boos over was dat het plan ontstond om mensen te vermoorden, onder wie een docent. Ook stichtte hij brand in zijn eigen woning en in het Erasmus MC.

Toen L. ontdekte dat hij zijn diploma niet zou krijgen, ontstond er "een heel verschrikkelijk plan":

Al vroeg in zijn studie hadden docenten vastgesteld dat L. moeite had met de "sociale afstemming" met patiënten, aldus de deskundigen van het PBC. Zelf zegt L. ook dat hij "anders" omgaat met emoties. "Als iemand verdrietig is, probeer ik erachter te komen wat de oorzaak is van dat probleem, zodat ik dat kan oplossen." Met de emotie zelf is hij naar eigen zeggen minder bezig.

Hoe L. dan toch zover kon komen in zijn studie, heeft volgens de deskundigen mogelijk te maken met de duur van de coschappen. "Coassistenten komen en gaan, en ze zijn alweer weg voordat je kan vaststellen waar het misgaat." Ook speelde volgens de deskundigen mogelijk mee dat L. intelligent is en hard werkte.

Interne monoloog

Naast een autismespectrumstoornis heeft L. een dissociatieve stoornis. Dat verklaart volgens het PBC waarom hij spreekt over onderhandelingen met zichzelf over het precieze plan voor de moorden. L. voerde hierover "een interne monoloog", zeggen de deskundigen.

Volgens hen kan iemand onder zo'n stoornis lijden. "Maar het betekent niet dat je daardoor de trekker gaat overhalen."

L. is volgens de PBC-deskundigen verminderd toerekeningsvatbaar. Zij hebben tbs met dwangverpleging voor hem geadviseerd. L. wil wel behandeld worden. "Er zijn dingen waar ik mee worstel. Onder andere met wat er is gebeurd."

De zaak gaat morgen en woensdag verder. Dan komen nabestaanden en slachtoffers aan het woord.

Vier miljoen blikjes en flesjes frisdrank van Coca-Cola worden in Nederland teruggeroepen omdat er te veel van de stof chloraat in zit. Het gaat om verschillende soorten Coca-Cola en andere dranken die onder The Coca-Cola Company vallen, zoals Fuze Tea, Fanta Cassis en Minute Maid. De drankjes zijn vanaf eind november verkocht in winkels en automaten.

Volgens The Coca-Cola Company gaat het in Nederland om ongeveer 170.000 kisten frisdrank die teruggeroepen worden. De drankjes zijn geproduceerd in Gent. In België is de terugroepactie veel groter.

Chloraat is een stof die kan ontstaan bij het gebruik van desinfecterende middelen met chloor, wat in fabrieken veel gebeurt. In allerlei voedingsmiddelen komt daarom chloraat voor in kleine hoeveelheden, bijvoorbeeld omdat er niet goed nagespoeld wordt na het schoonmaken.

Vroeger werd het gebruikt als onkruidverdelger, maar dat is in Europa inmiddels verboden. Sinds 2020 is de maximale hoeveelheid chloraat die in een product mag zitten, verlaagd. Zit er meer in, dan moet het product van de markt gehaald worden.

'Risico is klein'

In kleine hoeveelheden is de stof niet schadelijk voor de gezondheid. Hoeveel chloraat er precies in de blikjes en flesjes zit, is niet bekend, maar volgens Coca-Cola is het risico voor consumenten zeer laag.

Het Voedingscentrum bevestigt dat: "In Nederland is het risico van ziek worden door chloraat in voeding klein. Als je tientallen jaren achter elkaar te veel chloraat binnenkrijgt, kan het effect hebben op de schildklier. Vooral mensen met een schildklierafwijking of mensen met een (ernstig) jodiumtekort kunnen dan klachten krijgen."

Coca-Cola heeft een lijst gepubliceerd met alle producten die teruggebracht moeten worden. Wie zo'n verpakking heeft gekocht, wordt aangeraden de frisdrank niet te drinken. In de winkel waar het is gekocht kunnen kopers hun geld terugkrijgen. Of dat nodig is, is te zien aan de productiecode die op de onderkant van de verpakking staat.

Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken heeft met zijn Roemeense ambtgenoot Hurezeanu gesproken over de kunstroof in het Drents Museum. Veldkamp benadrukte naar eigen zeggen dat Nederland er alles aan doet om de gestolen objecten terug te krijgen. Het gesprek was in Brussel, waar de ministers zijn voor een vergadering van de Europese Unie.

Het nieuws over de roof kwam hard aan in Roemenië. De stukken kwamen uit het Nationaal Historisch Museum in Roemenië, dat ze had uitgeleend voor een tentoonstelling in Assen. In Roemenië werd kritisch gereageerd op de bruikleenovereenkomst. Hiernaar gevraagd, spreekt minister Veldkamp tegen dat er onenigheid is tussen de landen.

"Er is helemaal geen kou in de lucht. We hebben gesproken over onze samenwerking als het gaat om het opsporen van de daders van deze verschrikkelijke diefstal", zegt Veldkamp. "Ook in Nederland zijn we zeer geschrokken door deze kunstroof. Ik besef ook hoe belangrijk het is en hoe deze in de Roemeense context valt. Het gaat echt om heel bijzondere kunstwerken uit een heel bijzondere periode."

Vier topstukken weg

De inbraak in het Drents Museum was in de nacht van vrijdag op zaterdag. Daders namen in enkele minuten vier topstukken mee uit een grote archeologietentoonstelling. Een daarvan is de gouden helm van Cotofenesti, die in Roemenië een iconische status heeft. Het stuk is van bijna puur goud. Ook werden drie gouden armbanden meegenomen.

Vanmiddag werd bij het museum een voorhamer gevonden, die mogelijk is gebruikt bij de inbraak. Agenten vonden die hamer in het water op het terrein van het museum, vlak bij de deur waar de inbrekers naar binnen waren gedrongen.

De politie deelde dit weekend beelden van de roof, waarop te zien is hoe drie mensen een buitendeur openbreken. Ook was er een explosie. Bij de politie zijn meer dan honderd tips binnengekomen.

Het Drents Museum zegt vandaag in een verklaring enorm geschokt te zijn door de gebeurtenis. "Het doet ons enorm veel verdriet en we leven intens mee met onze collega's van het National History Museum of Romania in Boekarest, door wie de geroofde kunstobjecten waren uitgeleend."

Het museum is voorlopig gesloten voor publiek. Vanwege het politieonderzoek zegt het museum niet alle vragen te kunnen beantwoorden.

In Polen is de bevrijding van Auschwitz-Birkenau officieel herdacht. Vandaag tachtig jaar geleden werd het toenmalige concentratie- en vernietigingskamp bevrijd door het Sovjetleger.

De bijeenkomst vond plaats in een grote tent die deels over de toegangspoort van het kamp was opgetrokken. De herdenking werd bijgewoond door tal van regeringsleiders en staatshoofden.

Overlevenden

Die spraken zelf niet. Ze luisterden naar de verhalen van voormalige gevangenen, van wie er zo'n vijftig de bijeenkomst bijwoonden. Ze droegen blauw-wit gestreepte sjaals, de kleuren die herinneren aan de kampkleding die ze tachtig jaar geleden moesten dragen.

De overlevenden die het woord voerden, vertelden over de vernederingen en gruwelijkheden die ze in en buiten het kamp hebben meegemaakt. Ook waarschuwden ze voor het opkomend antisemitisme wereldwijd en wezen ze op de plicht om daartegen op te treden.

Een van de overlevenden vroeg de aanwezigen een moment van stilte in acht te nemen om te gedenken:

Onder de toehoorders waren de Duitse bondskanselier Scholz, de Duitse bondspresident Steinmeier en andere regeringsleiders en staatshoofden. Nederland was vertegenwoordigd door koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Amalia.

De bijeenkomst werd afgesloten met gebeden en het aansteken van kaarsen bij een wagon, zoals die voor het transport van gevangenen naar Auschwitz is gebruikt:

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Polen door nazi-Duitsland bezet. De nazi's richtten daar concentratie- en vernietigingskampen op, om Joden, Roma en Sinti en anderen die zij als hun vijanden beschouwden op te sluiten of systematisch te vermoorden.

Auschwitz-Birkenau was het grootste kamp. Daar zijn door nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog 1,1 miljoen mensen vermoord, onder wie 57.000 Joden en ruim 200 Roma en Sinti uit Nederland.

Bevrijding

Toen de Sovjetmilitairen in januari 1945 het kamp naderden, probeerden de Duitsers de sporen van wat zich had afgespeeld uit te wissen. Ze vernietigden de kampadministratie, staken gebouwen in brand en bliezen de gaskamers op.

58.000 gevangenen werden gedwongen om in de bittere winterkou naar het westen te lopen. Duizenden gevangenen kwamen om. Wie niet verder kon, werd doodgeschoten.

Toen de Sovjets op 27 januari het kamp binnengingen, waren daar nog zo'n 7500 gevangenen, achtergelaten omdat ze te zwak waren om aan de mars naar het westen te beginnen. De kampbewaarders die er nog waren, werden door de Sovjets doodgeschoten.

Herdenkingsdag

27 januari is door de VN uitgeroepen tot Internationale Holocaust Herdenkingsdag voor de Holocaust, waarop Joden en andere minderheden worden herdacht die in de Tweede Wereldoorlog door de nazi's zijn vervolgd en vermoord.

Deze video over Auschwitz-Birkenau en de Holocaust bevat schokkende beelden:

Erasmusschutter Fouad L. noemt het vermoorden van z'n buurvrouw, haar dochter van 14 en zijn docent "het uitvoeren van een recept". Op 28 september 2023 pleegt L. die drie moorden, hij sticht brand in het Erasmus MC en zorgt voor paniek in Rotterdam. De inhoudelijke behandeling van de rechtszaak tegen hem ging vandaag van start.

Al voor het zo gruwelijk misging, waren er signalen dat het met L. niet goed ging. Hij mishandelde bijvoorbeeld dieren, vertelt verslaggever Mattijs van der Wiel in podcast de Dag. Al die signalen leidden ertoe dat het OM de Erasmus universiteit opriep L. geen diploma te geven. Dat blijkt voor L. de druppel, laat hij vandaag in de rechtszaal weten.

Hoe worden die risico's ingeschat door hulpverleners? Bauke Koekoek is crisisdienstverpleegkundige, docent aan de politieacademie en lector onbegrepen gedrag aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen en weet wat de variabelen zijn waaraan mensen worden getoetst.

Reageren? Mail naar dedag@nos.nl.

Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek

Redactie: Judith van de Hulsbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De brand die vanochtend uitbrak in de Iraakse ambassade in Den Haag is geblust. Daarmee vervalt ook het advies om ramen en deuren te sluiten, meldt de brandweer.

De komende nacht blijft de brandweer met meerdere voertuigen ter plaatse om eventuele branden na te blussen en te voorkomen dat het vuur weer oplaait.

De brand brak rond 11.00 uur uit in het dak van het ambassadegebouw. Vanwege de grote hoeveelheid rook die daarbij vrijkwam, werden mensen in de omgeving geadviseerd om ramen en deuren gesloten te houden en mechanische ventilatie uit te zetten.

Uit voorzorg werd ook het naastgelegen Gymnasium Sorghvliet ontruimd.

Beelden van de brand:

Een persoon is nagekeken door de ambulance omdat diegene rook had ingeademd, meldt Omroep West.

Oorzaak onbekend

Het gebied rondom het pand is afgezet zodat de hulpdiensten hun werk kunnen doen. Ook heeft de brandweer een drone ingezet. De oorzaak van de brand is nog niet bekend.

Rond het gebouw staan steigers. Of die werkzaamheden met de brand te maken hebben, weet de woordvoerder niet zeker. "Volgens mij zijn ze aan het schilderen", zei hij vanmiddag. "En wij zijn binnen aan het blussen."

Bij de afgelopen jaarwisseling liepen zeker 187 mensen oogletsel op door vuurwerk. Dat blijkt uit een inventarisatie van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap. In tien jaar tijd lag het aantal slachtoffers met oogletsel door vuurwerk niet zo hoog. In de helft van de gevallen ging het om kinderen.

Een op de drie patiënten heeft blijvend letsel. Vijftien ogen raakten blind, waarvan er zes operatief moesten worden verwijderd. In vier op de tien gevallen staken slachtoffers niet zelf het vuurwerk af.

De beroepsvereniging van oogartsen benadrukt dat het voorlopige cijfers zijn. Oogartsen kunnen bij een deel van de slachtoffers pas later vaststellen of het letsel blijvend van aard is. In april volgen definitieve cijfers.

De cijfers van afgelopen jaarwisseling komen in de buurt van vijf jaar geleden (2019-2020). Toen liepen 182 mensen oogletsel op. Vorig jaar ging het om 169 mensen. Het jaar daarvoor waren dat er 133.

Legaal vuurwerk

In meer dan de helft van de gevallen was legaal vuurwerk afgelopen jaarwisseling de boosdoener. In 8 procent ging het om illegaal vuurwerk. De cijfers zijn niet compleet, omdat omstanders bijvoorbeeld lang niet altijd weten of ze door legaal of illegaal vuurwerk zijn geraakt.

Niet voor het eerst pleiten Nederlandse oogartsen voor een verbod op consumentenvuurwerk, dat ze extreem onveilig noemen. "Oogletsels door vuurwerk zijn onnodig en kunnen voorkomen worden."

'Terug bij af'

"Het is heel droevig", reageert oogarts Tjeerd de Faber. "Je ziet dat we eigenlijk weer terug bij af zijn na twee coronajaren." In die jaren waren er opgeteld bij elkaar minder dan 120 slachtoffers.

Ook het aantal jonge slachtoffers baart De Faber zorgen. "Dat geeft toch te denken na alle inspanningen om kinderen zo goed mogelijk te beschermen."

De Faber stelt dat ongeveer vier op de tien kinderen met letsel niet zelf het vuurwerk afstaken.

Afgelopen jaarwisseling gold in negentien gemeenten een vuurwerkverbod, waaronder in Utrecht, Tilburg en Alkmaar. Net als in voorgaande jaren trokken veel mensen zich daar niets van aan en staken ze alsnog vuurwerk af.

Zes personen die vorig jaar december werden aangehouden omdat ze vernielingen hadden aangericht op de Radboud Universiteit in Nijmegen worden niet meer vervolgd. Het Openbaar Ministerie heeft de zaak geseponeerd.

Volgens het OM was er niet genoeg bewijs dat vijf personen betrokken waren bij de vernielingen. De verdachten droegen tijdens de vernielingen gezichtsbedekking waardoor ze niet voldoende herkend konden worden.

Een andere zaak werd geseponeerd omdat diegene onterecht als verdachte werd aangemerkt. Volgens het OM zat hij op dat moment in de trein.

'Zestal niet aanwezig in theaterzaal'

Op 16 december werden de zes mensen in een bus aangehouden omdat ze vernielingen zouden hebben aangericht in een theaterzaal van de universiteit.

Vandalen droegen volgens het OM zwarte kleding en gezichtsbedekking toen ze vernielingen aanrichtten. Ook droegen sommigen een Palestijnse keffiyeh-sjaal. De Radboud Universiteit deed aangifte van de vernielingen.

Op dezelfde dag had de activistengroep Nijmegen Encampment een pro-Palestinamars aangekondigd rond de campus van de universiteit. Die werd op het laatste moment afgeblazen vanwege de aanwezigheid van de politie.

Nijmegen Encampment zei eerder dat de opgepakte arrestanten verbonden waren met de groep, maar dat het zestal niet in de theaterzaal aanwezig was toen de vernielingen werden aangericht.

"Ik ben er echt van overtuigd dat ik een prima dokter had kunnen zijn. Het is allemaal heel erg misgegaan." Dat zei Erasmusschutter Fouad L. vanochtend in de rechtbank Rotterdam. Hij staat terecht voor de moord op een docent in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, zijn buurvrouw en haar 14-jarige dochter.

De 33-jarige L. beschreef in de rechtbank dat hij sinds zijn vijfde dokter wilde worden, in 2012 geneeskunde ging studeren, maar tijdens zijn opleiding voor zijn gevoel werd tegengewerkt door docenten. Hij werd meerdere keren geschorst van de opleiding. Hij ontwikkelde "een extreme woede, een oncontroleerbare woede".

Toen L. ontdekte dat hij zijn diploma niet zou krijgen, ontstond er "een heel verschrikkelijk plan", zei hij:

Hij kocht wapens via iemand die hij had leren kennen bij het uitvoeren van een taakstraf voor het mishandelen van zijn konijn. Toen de wapens in huis waren, had L. naar eigen zeggen een "intern conflict". Hij wilde niet zo veel mensen doden en onderhandelde met zichzelf. "In die onderhandeling werd dat plan dus geminimaliseerd, en dat werd het uiteindelijke plan. Dat was gewoon wat er overeen was gekomen."

De moorden op de docent en zijn buurvrouw waren onderdeel van het uiteindelijke plan, dat L. op 28 september 2023 minutieus uitvoerde. "Het was als het uitvoeren van een recept. Er moest een script worden afgedraaid, zo simpel was het."

L. belde in de ochtend van die dag aan bij de buurvrouw. Haar 14-jarige dochter deed open, die hij direct doodschoot. "Zo was het plan bedacht, de eerste persoon die de deur opendoet, daar wordt op geschoten."

Hij ging terug naar zijn eigen woning, waar hij brand stichtte. Vervolgens ging hij weer naar de buurvrouw om haar te doden. Daarna stapte L. op zijn motor en reed naar het Erasmus Medisch Centrum, waar hij zijn docent om het leven bracht.

Achteraf snapt L. naar eigen zeggen niet goed waarom de buurvrouw en haar dochter dood moesten. "Zij hadden niet zo veel met mij te maken." Wel erkent hij dat hij boos was op de buurvrouw omdat zij de politie had laten weten dat hij een konijn had mishandeld.

L. verleende geen hulp aan zijn buurvrouw en haar dochter, nadat hij hen had beschoten. Zij overleden aan hun verwondingen. "Hoe verhoudt dat zich tot de eed van Hippocrates?", vroeg de rechter vanochtend, over de eed waarin artsen beloven voor patiënten te zorgen en hun lijden te verlichten.

"Niet", reageerde L. "Dat is ook wat ik zo triest vind. Dat ik het tegenoverstelde heb gedaan van wat ik altijd heb willen doen."

Daarop reageerde de rechter dat het "niet heel onbegrijpelijk was" dat de examencommissie besloot om hem geen diploma te geven. Maar dat vond L. "een beetje oneerlijk om te zeggen".

Een derde Nederlander is bezweken aan verwondingen na het ernstige auto-ongeluk in Düsseldorf dit weekend. Het is een vrouw van 53, meldt de Duitse politie.

De vrouw zat met drie anderen in de auto die zaterdagochtend in de wijk Golzheim meerdere keren over de kop sloeg. De 60-jarige bestuurder was op slag dood, een 53-jarige mannelijke passagier overleed later in het ziekenhuis.

Onwel geworden

De auto reed met hoge snelheid af op een verkeersplein, zeer waarschijnlijk omdat de bestuurder onwel werd. De politie spreekt van een medische noodsituatie bij de chauffeur.

Een 54-jarige man die bij een bushalte zat, werd geraakt door rondvliegende brokstukken. Hij is zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht.

De straat lag in de wijde omtrek bezaaid met onderdelen van de auto:

Het ongeluk gebeurde op een verkeersplein in het noorden van Düsseldorf, op zo'n 50 kilometer van de grens bij Venlo.

Een proef waarmee ouders niet meer via de app Magister de cijfers van hun kind kunnen inzien, is volgens de initiatiefnemers een succes. Het Jordan Montessori Lyceum in Zeist experimenteerde daar twee maanden mee en heeft besloten om de cijfers niet meer in de app te laten zien.

De app wordt gebruikt door leerlingen om onder meer te kijken welke vakken ze hebben en wat hun cijfers zijn. Ook kunnen leerlingen in de app worden ziekgemeld en staat erin of ze te laat waren gekomen.

Volgens Stijn Uittenbogaard, initiatiefnemer van het experiment, ervaarden leerlingen prestatiedruk doordat hun ouders mee kunnen kijken in Magister. Dat kwam eerder naar voren uit een vragenlijst die hij naar zo'n 500 leerlingen stuurde.

De reacties van ouders en leerlingen op de proef waren grotendeels positief, zegt de docent economie en bedrijfseconomie. "Leerlingen vinden het heel fijn dat ze op een zelfgekozen moment over hun cijfers kunnen praten", vertelt Uittenbogaard. Volgens de docent hebben de leerlingen zo meer de regie in eigen handen.

Ontevreden ouders

Ook veel ouders zijn blij en vertellen volgens de docent dat ze "trots ervaren bij mijn kind dat een goed cijfer haalde en dat met trots aan mij kon vertellen".

Toch is er ook een kleine groep ouders die niet zo enthousiast was over het experiment. "Er zijn ouders die de regie graag in eigen hand willen houden en dus niet meer op een door hun gekozen moment naar cijfers kunnen kijken." Ook zijn er enkele ouders die bij de school eisen om weer in Magister de cijfers van hun kind te kunnen zien.

Ondanks de ontevredenheid bij sommige ouders is er ook een groot deel dat aangaf geen mening over het experiment te hebben omdat ze de app niet gebruiken. Ook zei een ander deel van de ouders dat ze de cijfers niet hoeven in te zien.

Uittenbogaard raadt andere scholen aan om te onderzoeken of het afschermen van cijfers voor ouders ook daar werkt.

Bij Bunnik in de provincie Utrecht hebben twee zoekers met een metaaldetector in oktober 2023 404 zilveren en gouden munten uit het jaar 46 na Christus gevonden.

Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, Landschap Erfgoed Utrecht en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed hebben de vondst vanochtend onthuld. Het museum in Leiden spreekt van een "unieke combinatie van Romeinse en Britse munten" en stelt dat er niet eerder zo'n Romeins-Britse muntvondst op het Europese vasteland is gedaan.

Gevonden met metaaldetector

De vindplaats gold in de vroeg-Romeinse tijd als noordelijke grensregio van het Romeinse Rijk, dat de Neder-Germaanse Limes wordt genoemd. Vanaf daar vertrokken Romeinse soldaten naar Britannia, het huidige Groot-Brittannië.

Uit de vondst van 44 munten met daarop de naam van de Britse koning Cunobelinus blijkt dat soldaten ook vanuit daar terugkeerden naar het Europese vasteland. Die munten waren waarschijnlijk buit van Romeinse soldaten.

Restauratieatelier

Nadat de twee mannen enkele munten vonden hebben zij zich gemeld bij het Meldpunt Archeologie van Landschap Erfgoed Utrecht, waar een archeoloog de munten onderzocht. Vervolgens zijn de munten door een restauratieatelier schoongemaakt.

Om meer te weten te komen over de locatie waar de munten zijn gevonden heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed samen met de twee vinders nog een opgraving gedaan, waar uiteindelijk in totaal 404 munten zijn gevonden.

De munten zijn door het Rijksmuseum van Oudheden aangekocht, die de vondst heeft opgenomen in de tentoonstelling 'Nederland in de Romeinse Tijd'.

De Raad voor de rechtspraak doet een dringend beroep op minister Faber van Asiel (PVV) om twee asielwetten niet in te voeren, maar eerst te wachten op de invoering van maatregelen uit het Europese migratiepact.

Die Europese maatregelen leiden volgens de raad al tot forse extra werkbelasting voor onder meer de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en andere organisaties in de migratieketen. Als de twee wetten van Faber daar nog bovenop komen, kunnen organisaties het werk niet aan, vreest de raad. Het zal volgens de raad leiden tot rechtsongelijkheid en het vastlopen van de asielketen.

Vorige maand uitte de raad ook al grote zorgen, nu roept ze minister Faber op de twee wetten uit te stellen.

Faber laat in een reactie aan de NOS weten dat de wetsvoorstellen worden ingediend en dat het kabinet niet wil wachten op Europese actie. "De nood is te hoog om te wachten." Wel moet het kabinet het advies van de Raad voor de rechtspraak nog bekijken, dus of er nog wijzigingen aan de wetsvoorstellen komen, is nu niet te zeggen.

Versoberen

Het gaat om twee wetten die versoberingen in het asielstelsel moeten doorvoeren: de Asielnoodmaatregelenwet en het conceptvoorstel Wet tweestatusstelsel.

In die laatste wet wordt onderscheid gemaakt tussen mensen die vluchten omdat ze gevaar lopen in hun land vanwege etniciteit, seksuele geaardheid of religie, en mensen die vluchten voor oorlog en (natuur)geweld. Nu bestaat dat onderscheid niet. De raad vreest dat mensen uit de tweede groep alsnog bij de eerste willen horen en naar de rechter stappen, wat de druk op rechters en de keten enorm verhoogt.

Het andere wetsvoorstel regelt het verkorten van de verblijfsvergunning die asielzoekers kunnen krijgen: die gaat van 5 naar 3 jaar. Hierdoor zal de IND vaker moeten oordelen over verlengingsaanvragen, zegt de raad. Ook verwacht de raad een stijging van het aantal beroepen tegen deze beslissingen.

Europees Migratiepact

Samen met alle nieuwe Europese veranderingen zal de druk te hoog worden, zegt de raad. Bij de invoering van het Europese Migratiepact krijgen migranten vanaf 2026 aan de buitengrenzen van de EU te horen of ze naar binnen mogen. Er zal sneller gescreend gaan worden, via een zevendaags screeningsproces.

Tijdens de procedure worden er vingerafdrukken en gezichtsopnames gemaakt, die worden verzameld in een EU-database. Alle lidstaten krijgen toegang tot deze database en kunnen controleren of een asielzoeker niet in meerdere EU-landen asiel heeft aangevraagd.

Bezuinigingen

Bij een deel van de Tweede Kamer is er tegelijkertijd onbegrip over de geplande bezuinigingen op de asielketen, terwijl prognoses van het ministerie van Asiel en Migratie er rekening mee houden dat de wachtlijsten van de IND oplopen.

Partijen in de Kamer, waaronder GroenLinks-PvdA, D66 en CDA, vrezen voor een vicieuze cirkel als er tegelijkertijd fors bezuinigd gaat worden op de asielketen.

Een gebrek aan inlichtingen leidde tot veel burgerslachtoffers bij een luchtaanval op een bommenfabriek in de Iraakse stad Hawija. Dat concludeert de commissie-Sorgdrager, die onderzoek deed naar dit bombardement in 2015 door Nederlandse F-16's. Volgens de commissie heeft Nederland bewust risico's genomen.

Verder heeft toenmalig defensieminister Hennis de Tweede Kamer in de nasleep "keer op keer" onvolledig en onjuist geïnformeerd, concludeert de commissie onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager. Uitkomsten van het vandaag gepresenteerde rapport kwamen vorige week overigens al naar buiten via RTL Nieuws.

NOS en NRC brachten in 2019 aan het licht dat er bij het bombardement op een IS-bommenfabriek zeker 70 burgers om het leven waren gekomen.

Afhankelijk van de VS

Nederland wilde samen met de internationale coalitie die tegen IS streed enkel luchtaanvallen uitvoeren waarbij geen burgerdoden werden verwacht. Nederland was daarbij afhankelijk van inlichtingen van de VS en de aanval bleek veel destructiever dan verwacht. De regering zweeg daar jarenlang over.

Omdat Nederland alleen luchtaanvallen wilde uitvoeren zonder verwachte burgerdoden, werd vooraf door een Amerikaans team ingeschat wat de impact zou zijn. De conclusie was: als de aanval 's nachts wordt uitgevoerd, vallen er zeer waarschijnlijk geen burgerdoden. En dus ging de Nederlandse red card holder - de militair die groen licht moet geven voor elke aanval - akkoord.

Wat er zou gebeuren als de explosieven in de fabriek zelf zouden ontploffen, werd niet berekend. En daar ging het mis. Er lag een enorme hoeveelheid munitie in de fabriek die ontplofte.

Erg krap bezet

Het Nederlandse team in het Qatarese uitvoeringscentrum van de aanval was erg krap bezet, concludeert de commissie. De Nederlandse militairen "konden de Amerikaanse inlichtingen niet eigenstandig afwegen". Er was geen intelligence-deskundige en geen juridisch adviseur aanwezig, anders dan de Tweede Kamer was voorgehouden.

Met de krappe bezetting is "een bewust risico" genomen, concludeert Sorgdrager. "Als er met de juiste bezetting (...) was gestart, hadden de beschikbaar gestelde Amerikaanse inlichtingen en de gekozen wapeninzet op een meer zorgvuldige wijze beoordeeld kunnen worden."

Afwachtend en passief

Na de aanval was defensie "afwachtend en passief", zegt Sorgdrager. Zo werd er bijvoorbeeld beloofd om formeel onderzoek te doen naar de luchtaanval, maar dat gebeurde niet. Het kabinet heeft volgens de onderzoekscommissie "verzuimd" de Kamer te informeren over de gevolgen van het bombardement.

De commissie wijst daarbij vooral naar Jeanine Hennis, minister van Defensie tussen 2012 en 2017. "Vier jaar lang heeft het kabinet de verantwoordelijkheid voor het melden van burgerslachtoffers bij het bombardement op Hawija voor zich uit geschoven", luidt de conclusie.

De onthullingen over de burgerdoden in Hawija maakten veel los in de politiek. In 2021 werd er na druk van de Tweede Kamer 4 miljoen euro vrijgemaakt voor schadeherstel. "Te laat en te weinig", oordeelt de commissie hierover.

De huidige minister van Defensie Brekelmans spreekt in een eerste reactie van "stevige en pijnlijke conclusies". Hij noemt het bedroevend dat er onbedoeld burgerslachtoffers zijn gevallen. Over het niet goed informeren van de Kamer zegt Brekelmans dat het "niet zo had mogen gebeuren". Binnen twee maanden volgt er nog een uitgebreide reactie van het kabinet.

Het Chinese bedrijf DeepSeek schudt de wereld van AI op met zijn eigen chatbot. Die zou vrijwel net zo goed werken als westerse concurrenten, maar slechts 5,6 miljoen dollar (zo'n 5,3 miljoen euro) hebben gekost - een stuk minder dan de Amerikaanse bedrijven investeerden.

Ontwikkelaars als OpenAI en Google staken tientallen miljoenen in de ontwikkeling van hun chatbots met kunstmatige intelligentie (AI). Toch zou de chatbot van DeepSeek ongeveer net zo goed zijn in het schrijven van teksten en het beantwoorden van vragen.

DeepSeek zegt dat het veel minder computerchips nodig heeft gehad om zijn AI-chatbot op vergelijkbaar niveau te laten presteren.

Nederlandse chipmachinefabrikanten onderuit

De ontwikkelingen leiden ook in Nederland tot zorg. Als er veel minder computerchips nodig zijn dan eerder gedacht, zullen die veel minder gekocht worden. Nederlandse fabrikanten van chipmachines gingen maandagochtend daarom al flink onderuit op de Amsterdamse beurs AEX.

Zo zakte de koers van ASML maandagochtend met 9 procent. Concurrenten Besi en ASM International (AMSI) verloren ruim 10 procent. De Nederlandse bedrijven leveren machines om chips te maken. Dat staat onder druk als blijkt dat voor de ontwikkelingen van AI veel minder chips nodig zijn dan gedacht.

Stiekem meer computerkracht?

De Verenigde Staten hebben meerdere keren maatregelen genomen om geavanceerde computerchips buiten China te houden. Op die manier wil de VS de Chinese opmars op het gebied van kunstmatige intelligentie afremmen.

Een aantal Amerikaanse AI-specialisten zet vraagtekens bij de schijnbaar goedkope ontwikkeling van DeepSeek, schrijft The Wall Street Journal. Zij vragen zich af of het Chinese bedrijf stiekem toch niet toegang heeft tot meer computerkracht dan het toegeeft.

Aan de andere kant kan de DeepSeek-chatbot ook een voor de VS pijnlijk onbedoeld gevolg van de maatregelen blootleggen. Als gevolg van de beperkingen zouden Chinese bedrijven en onderzoekers gedwongen worden om te werken met wat ze wél hebben.

Een week geleden kondigde Donald Trump nog een investering van tot 500 miljard dollar aan voor AI. Nederlandse deskundigen zeiden toen tegen de NOS dat Europa daar slim op moet reageren: niet door hetzelfde te doen, maar door te kijken wat er al is, en daarop voort te bouwen.

Op het voormalige kampterrein van Auschwitz-Birkenau hebben enkele tientallen overlevenden kaarsen aangestoken en kransen neergelegd. Vandaag wordt herdacht dat het vernietigingskamp 80 jaar geleden van de nazi's werd bevrijd.

Alle nog levende overlevenden van Auschwitz hebben van de organisatie een uitnodiging gekregen voor de herdenking. Volgens de organisatie zijn er zo'n vijftig naar Polen gekomen. Tien jaar geleden, bij de zeventigste herdenking van de bevrijding, waren dat er nog driehonderd.

Ook hoogwaardigheidsbekleders komen langs, zoals de Britse koning Charles, de Franse president Macron en president Steinmeier en kanselier Scholz uit Duitsland. Voor het eerst zal ook prinses Amalia de jaarlijkse herdenking bijwonen. Zij komt samen met koning Willem-Alexander en koningin Máxima naar het voormalige kampcomplex.

Geen Russen uitgenodigd

Er zijn geen Russische afgevaardigden, ondanks het feit dat Auschwitz werd bevrijd door het Rode Leger waarin onder anderen Russische en Oekraïense militairen dienden. De directeur van het herinneringscentrum zei daar vorig jaar september over "dat het moeilijk is om de aanwezigheid van een land voor te stellen dat de waarde van vrijheid duidelijk niet begrijpt".

In het vernietigingskamp werden tijdens de Tweede Wereldoorlog ruim één miljoen Joden en tienduizenden Sinti, Roma, krijgsgevangenen, homoseksuelen en anderen vermoord door de nazi's. Er waren nog zo'n 7500 uitgehongerde en uitgeputte gevangenen aanwezig toen het kamp op 27 januari 1945 werd bevrijd.

De herdenking vindt voor een deel plaats in een tent die voor de toegangspoort van Auschwitz staat. Daar kwamen tijdens de oorlog de treinen aan met gevangenen en werden de mensen geselecteerd die direct de gaskamer in moesten.

Bekijk hier een terugblik op de verschrikkingen van Auschwitz in de Tweede Wereldoorlog:

Om 16.00 uur houdt de Poolse president Duda een toespraak en zijn er speeches van overlevenden.

De Verenigde Naties besloten in 2005 om 27 januari uit te roepen tot Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust. De herdenking vindt elk jaar plaats, maar in lustrumjaren (om de vijf jaar) zijn de ceremonies groter en komen er meer prominente gasten.

Gisteren werd in het Amsterdamse Wertheimpark de Holocaust herdacht. Daarbij werden kransen gelegd en toespraken gehouden door onder anderen nabestaanden, burgemeester Femke Halsema en de voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité.

Voorafgaand aan de herdenking werden sinds woensdag de namen voorgelezen van de Nederlandse slachtoffers van de Holocaust.

De Joodse Ruth Bloch overleefde als enige van haar familie het kamp en de oorlog:

Een grote brand die zaterdag uitbrak op een bedrijventerrein in Goes, is na ruim 30 uur geblust. De brandweer meldde vannacht rond middernacht dat de laatste werkzaamheden zijn afgerond.

De brand brak afgelopen zaterdag rond 15.30 uur uit bij een bedrijf dat elektronica repareert. Al gauw sloegen de vlammen uit het dak. De brand leidde in de wijde omgeving tot rookoverlast.

Het leek erop dat de brand die nacht onder controle was, maar het vuur laaide gisterochtend weer op.

Geen slachtoffers

Gisteravond rond 21.00 uur werd het sein brand meester gegeven, waarna de brandweer vannacht nog bezig was met nablussen en sloopwerkzaamheden. Ruim 200 brandweerlieden zetten zich de afgelopen dagen in om de brand te blussen.

Op het moment dat de brand uitbrak waren nog personeelsleden binnen, maar zij konden zich op tijd in veiligheid brengen. Niemand raakte gewond. Over de oorzaak van de brand is nog niks bekend.

Intense hitte

Bij de brand raakte een groot deel van het pand verwoest, zegt eigenaar William de Ruyter van het elektronicabedrijf tegen Omroep Zeeland. "De schatting is dat tegen de 10.000 vierkante meter verwoest is."

Dat het zo lang duurde voordat de brandweer de brand meester was, kwam onder meer door de intense hitte van het vuur. Daardoor kon de brandweer al snel niet meer het pand in. Dat merkte De Ruyter ook. "Ik zag zelfs ijzer smelten. Het maakt niet uit wat voor spullen je hebt. Dit soort vuur vernielt alles. Het is echt verwoestend. Het maakte alles binnen enkele uren kapot."

Toch blijft de eigenaar hoopvol. De Ruyter wil het liefst dat zijn bedrijf gewoon kan doorgaan. "Je hebt geen tijd om bij de pakken neer te zitten. We moeten door. We zijn volop bezig met een doorstart en om daar een nieuwe locatie voor te vinden. Dat heeft de hoogste prioriteit."

Onderzoekers hebben bewijs gevonden dat een verongelukt Zuid-Koreaans passagiersvliegtuig met vogels in botsing is gekomen. In de twee motoren van het toestel van Jeju Air zijn veren en bloedsporen van vogels gevonden, staat in een voorlopig onderzoeksrapport naar de dodelijke vliegramp van eind vorige maand.

Uit DNA-onderzoek blijkt dat de veren en bloedsporen afkomstig zijn van de Siberische taling. Die eendensoort broedt in het noordoosten van Rusland en overwintert onder meer in Zuid-Korea.

Het onderzoek naar de oorzaak van ramp is nog niet afgerond. Zo wordt in het rapport niet duidelijk waarom het vliegtuig landde zonder dat het landingsgestel was uitgeklapt. Ook blijft het de vraag waarom de spraak- en datarecorder ongeveer vier minuten voor de ramp stopten met opnemen van vluchtgegevens en stemmen uit de cockpit.

Voorafgaand aan de dodelijke ramp werden de piloten door de luchtverkeersleiding gewaarschuwd voor vogels in de omgeving. In het rapport staat dat op camerabeelden is te zien dat een groep vogels in de buurt van het toestel kwam.

Het moment waarop het vliegtuig crasht. De beelden kunnen als schokkend worden ervaren:

Bij de vliegramp eind december vorig jaar vielen 179 doden. Alleen twee bemanningsleden werden levend uit het toestel gehaald. Het passagierstoestel van Jeju Air was onderweg van de Thaise hoofdstad Bangkok naar de Zuid-Koreaanse stad Muan.

Toen het vliegtuig wilde landen klapte het landingsgestel niet uit, schoot het toestel met hoge snelheid door en botste tegen een betonnen muur, waarna het in brand vloog.