NOS Nieuws - Algemeen

De kans dat een meerderheid in de Tweede Kamer een vuurwerkverbod gaat steunen, wordt steeds groter. Vandaag is er een debat over de ongeregeldheden bij de jaarwisseling. Alle ogen zijn gericht op de VVD, die openlijk twijfelt.

Bij de afgelopen jaarwisseling werden 224 politiemensen en 44 andere hulpverleners slachtoffer van geweldsincidenten, stelt de Nationale Politie. Dat is meer dan in voorgaande jaren, en daardoor neemt de roep om een vuurwerkverbod toe.

Korpschef Janny Knol van de Nationale Politie pleitte aan het begin van het nieuwe jaar meteen voor een landelijk verbod. En gemeenten en alle ziekenhuizen riepen eveneens op om de verkoop van consumentenvuurwerk te verbieden.

Knalvuurwerk is al sinds 2020 verboden. En Knol zei gisteren nog eens op X dat het goed is dat steeds meer partijen zich uitspreken voor een algeheel verbod, waardoor dus ook siervuurwerk illegaal wordt.

"Het is toch absurd dat het gehele jaar door geweld tegen hulpverleners niet door de beugel kan en we tijdens de jaarwisseling als maatschappij een oogje dichtknijpen?", zei de korpschef.

Initiatief GL-PvdA en Partij voor de Dieren

GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren zijn al langer voor een totaalverbod. Deze partijen schreven eerder een initiatiefwetsvoorstel om alleen de verkoop van licht vuurwerk als knalerwten en sterretjes nog toe te staan.

Zij zetten dit ruim twee jaar geleden on hold omdat ze ervan uitgingen dat het verworpen zou worden, maar hebben het eerder deze maand weer afgestoft omdat er nu wel een meerderheid in de Tweede Kamer gloort.

"De kans dat een verbod op consumentenvuurwerk er gaat komen, is nog nooit zo groot geweest", zei Kamerlid Klaver (GroenLinks-PvdA) vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal.

Zijn collega Kostic (Partij voor de Dieren) voegde daaraan toe dat het met een landelijk verbod gemakkelijker wordt voor de politie om te handhaven. "Want dan kunnen ze bij elke knal optreden. Dan hoeven ze niet eerst te kijken, is het nou legaal of niet."

Nu nog geen meerderheid

Er is nu nog geen meerderheid voor een algeheel verbod, maar een aantal partijen is aan het bewegen. Vorige week maakte het CDA, dat altijd tegen was, een draai. Partijleider Bontenbal zei het onacceptabel te vinden dat agenten, brandweer en andere hulpverleners tijdens de jaarwisseling als "schietschijf" worden gebruikt.

Denk overweegt nu ook om zich bij de voorstanders aan te sluiten. En regeringspartij VVD, die de doorslag kan geven, twijfelt openlijk. Partijleider Yesilgöz zei vorige week dat het een dilemma is. "Je moet wel eerlijk zijn. Lost het echt iets op of haal je iets weg bij mensen die er eigenlijk helemaal geen kwaad mee deden? Daar moet je het over hebben."

De VVD-Kamerleden zullen dat dilemma, in aanloop naar het debat van vanmiddag, vanmorgen nog eens bespreken in de fractievergadering. De verhouding tussen de voor- en tegenstanders binnen de partij zou ongeveer fifty fifty zijn.

Er zitten veel burgemeesters en andere bestuurders in de VVD-achterban. "En het wordt voor hen steeds lastiger om uit te leggen dat je wel achter de politie staat, maar dat die politiemensen met de jaarwisseling elke keer weer belaagd worden met vuurwerk", zegt politieke verslaggever Ewoud Kieviet.

'Niet alle problemen opgelost'

Er zijn dus signalen dat er een meerderheid in de Tweede Kamer zit aan te komen. De vraag is nog wel of er vandaag al duidelijkheid komt. Het debat gaat over "de ongeregeldheden tijdens de jaarwisseling".

Het begint om 16.30 uur en is live te volgen op NPO Politiek en Nieuws

Op 19 februari staat een debat over de initiatiefwet van GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren gepland, en dan moeten alle partijen een standpunt innemen.

In het kabinet zijn drie van de vier partijen tegen een algeheel vuurwerkverbod: PVV, NSC en BBB. Zij willen mensen de Nederlandse vuurwerktraditie om zelf vuurwerk af te steken, niet ontnemen.

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid zei gisteren bij RTL Nieuws dat hij goed naar de Tweede Kamer gaat luisteren vandaag en dat het besluit daar genomen moet worden, maar dat hij ook vindt dat er iets moet veranderen.

"Ik zie de voordelen van een vuurwerkverbod en ik hoor de roep van de politie", zei hij. Maar hij waarschuwde ook dat met zo'n verbod niet ineens alle problemen met oud en nieuw zijn opgelost. "Die winstwaarschuwing geef ik er van tevoren wel bij."

De rechtbank in Den Haag buigt zich vandaag over de vraag of zaaddonor Jonathan Meijer filmpjes mag blijven maken op sociale media. Ouders van donorkinderen die met zijn zaad zijn verwekt eisen in een kort geding dat hij stopt met de filmpjes waarin hij zich richt tot de kinderen.

Meijer kwam in 2023 in het nieuws, omdat ouders eisten dat hij zou stoppen met het doneren van zijn zaad aan wensouders. Met zijn zaad waren toen al vele honderden kinderen verwekt. De rechter ging mee in de eis en legde een dwangsom op van 100.000 euro per nieuw kind.

De zaak kreeg internationaal aandacht en leidde tot de Netflix-documentaire The Man with 1000 Kids.

Contact zoeken

Nu stappen ouders van donorkinderen opnieuw naar de rechter, omdat ze willen dat Meijer stopt contact te zoeken met de kinderen via het internet. Hij zou zich in zijn video's indirect bemoeien met de opvoeding en afgeven op de ouders. Daarbij noemde hij hen bij naam en toonde herkenbare foto's.

"De hoeveelheid filmpjes die hij plaatst, is explosief gestegen. Om de twee, drie dagen wordt er wel weer een nieuw filmpje geplaatst over een onderwerp dat hij belangrijk vindt", zegt moeder Natalie Dijkdrenth.

Ze wijst erop dat Meijer zich daarbij soms expliciet richt tot zijn donorkinderen. "Het is zeker een manier geworden om zijn donorkinderen te bereiken."

Op zijn YouTube-kanaal geeft Meijer bijvoorbeeld tips hoe een man een traditionele vrouw aan de haak kan slaan. Ook geeft hij voedingsadviezen en investeringstips. Daarnaast gaf hij er ook kritiek op de ouders die hebben meegewerkt aan rechtszaken tegen hem of de documentaire. In aanloop naar het proces vandaag verwijderde hij al enkele van die video's.

Niet als vaderfiguur

Ties van der Meer van de Stichting Donorkind staat de ouders bij in hun rechtszaak. Hij erkent dat het een zwaar middel is om iemands vrijheid van meningsuiting te beperken, maar zegt dat Meijer het er zelf naar heeft gemaakt. Zo zou hij zich niet houden aan de afspraak in donorcontracten dat hij zich niet als vaderfiguur opstelt.

"De ouders stappen naar de rechter, omdat gewoon overleg niet voldoende oplevert", legt hij uit. "Het kost heel veel werk om met ieder gezin af te stemmen, dat snappen wij ook, maar het is ook iets wat meneer Meijer door over zijn gedrag te liegen zelf heeft veroorzaakt."

Van der Meer, zelf donor, zegt te betreuren dat een gang naar de rechter opnieuw nodig is. "In principe is het heel gezond als je als kind gewoon contact kan hebben met je biologische familie. Maar het is wel de bedoeling dat donoren en ouders dat samen goed afstemmen, omdat het kind er anders tussenin komt te zitten."

"Voor deze kinderen komt het veel harder binnen als hun biologische vader iets zegt, dan wanneer het gewoon een willekeurige influencer is."

Door een kapotte bovenleiding rijden er sinds vanochtend geen treinen tussen Utrecht en Amersfoort. De NS meldt dat de problemen tot ten minste 15.00 uur duren.

De bovenleiding ging vanochtend door onbekende oorzaak kapot ter hoogte van Den Dolder. Drie treinen op het traject strandden daardoor. Twee van de drie konden zelf terugkeren naar Utrecht Centraal, de derde trein moest worden geëvacueerd. Dat gebeurde met een trein op het spoor ernaast, waarbij de passagiers op loopplanken van de ene naar de andere trein konden komen. De evacuatietrein reed vervolgens ook naar Utrecht.

Reizigers tussen Utrecht en Amersfoort krijgen het advies om te reizen via Hilversum. Ook rijden er bussen. Tussen Soest Zuid, Soest en Soestdijk rijden taxibusjes.

Het Drents Museum in Assen gaat vrijdag weer open, na de kunstroof van afgelopen weekend. Het museum laat in een verklaring weten nog tijd nodig te hebben voor het lopende onderzoek, herstelwerkzaamheden en voor de opbouw van de nieuwe tentoonstelling.

Bij de diefstal in de nacht van vrijdag op zaterdag werden topstukken uit Roemenië gestolen. Het gaat om de zogenoemde gouden Dacische helm van Cotofenesti, die in Roemenië een iconische status heeft, en drie gouden armbanden. Het museum had deze voorwerpen te leen van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest.

Politieonderzoek

Er is nog niemand aangehouden voor de kunstroof. De politie deelde dit weekend beelden van de roof, waarop te zien is dat drie mensen een buitendeur openbreken. Ook was er een explosie. Bij de politie zijn meer dan honderd tips binnengekomen.

Ook is gisteren bij het museum een voorhamer gevonden, die mogelijk is gebruikt bij de inbraak. Agenten vonden die hamer in het water op het terrein van het museum, vlak bij de deur waar de inbrekers naar binnen waren gedrongen.

Roemeens museum uit protest gesloten

In Roemenië komt het nieuws over de kunstroof hard aan. Zo is er kritiek op de bruikleenovereenkomst tussen de twee musea. Uit protest blijft het Nationaal Brukenthalmuseum in de stad Sibiu deze week gesloten, meldt RTV Drenthe.

Het museum, met veel Nederlandse en Vlaamse werken, schrijft in een verklaring dat het hiermee aandacht wil vragen voor de beveiliging van nationaal cultureel erfgoed en andere musea en medewerkers wil steunen.

ING verkoopt zijn Russische activiteiten aan een Russische investeerder. In een persbericht meldt de grootste bank van Nederland dat daarmee een eind komt aan de aanwezigheid van ING in Rusland.

De verkoop gaat gepaard met een fors verlies, zo waarschuwt ING. Het concern verkoopt de Russische tak met een verlies van 400 miljoen euro. De overeenkomst drukt in totaal voor 700 miljoen euro op de resultaten.

ING heeft naar eigen zeggen de activiteiten in Rusland op een laag pitje gezet sinds de Russische inval in Oekraïne in februari 2022. Zo heeft de bank sindsdien geen nieuwe Russische bedrijven als klant aangenomen en is de kredietverlening aan Russische klanten met meer dan 75 procent verminderd. Daarnaast heeft de bank de Russische tak losgetrokken van de systemen en netwerken van ING.

Geen toekomst in Rusland

Topman Steven van Rijswijk zei twee jaar geleden al dat ING geen toekomst zag voor zichzelf in Rusland. "We zouden er liever niet actief zijn."

Maar volgens hem kon ING niet zomaar de deur achter zich dichttrekken in Rusland: "Als bank is onze kernactiviteit het verstrekken van leningen. Eenzijdig de relatie met Russische bedrijven beëindigen, betekent in feite het geld weggeven, wat ons in de huidige omstandigheden met name onwenselijk lijkt." De Russische tak van ING had alleen zakelijke klanten.

Volgens ING duurt het nog even voordat de Russische activiteiten daadwerkelijk zijn verkocht. Er is nu een overeenkomst getekend waarin ook is afgesproken dat de investeerder het personeel overneemt. ING verwacht dat de verkoop in het derde kwartaal van 2025 kan worden afgerond.

Deze verkoop betekent niet dat ING helemaal geen zaken meer doet met Russen. De bank heeft aan Russische klanten nog zo'n 1 miljard euro uitgeleend via andere onderdelen dan de Rusland-tak. ING schrijft in het persbericht dat de bank bezig is om dat bedrag te verkleinen.

De A12 is in de richting van Den Haag na knooppunt Gouwe afgesloten geweest vanwege een ongeluk. Rond 08.00 uur stond er een file vanaf Woerden. De vertraging liep op tot meer dan een uur. Rond 09.30 uur waren twee rijstroken weer open en loste de file op.

Het ongeluk gebeurde tussen het knooppunt bij Gouda en de afrit Bleiswijk. De A12 heeft daar drie rijstroken per richting. In de file gebeurde ter hoogte van Waddinxveen nog een ongeluk, wat de situatie verergerde.

Rijkswaterstaat had een omleidingsroute ingesteld via de N11 en de A4. Ook op die route was het de hele ochtend druk.

Het ministerie van Justitie in de Verenigde Staten heeft ambtenaren die werkten voor een speciaal team dat strafrechtelijk onderzoek deed naar Donald Trump ontslagen. Volgens een woordvoerder van het ministerie zijn de dienstverbanden beëindigd van mensen "die een belangrijke rol speelden bij het vervolgen van president Trump".

Waarnemend procureur-generaal James McHenry zegt dat hij "de functionarissen niet vertrouwt om te helpen bij het uitvoeren van de agenda van de president". Het is niet duidelijk hoeveel medewerkers zijn ontslagen.

De medewerkers zaten in het onderzoeksteam van de speciale aanklager Jack Smith. Hij was in 2022 aangesteld om Trump te vervolgen in twee geruchtmakende zaken. De ene zaak draaide om het feit dat Trump na zijn eerste presidentschap documenten in zijn bezit had in zijn verblijf Mar-a-Lago in Florida, die staatsgeheimen bevatten. Hij zou deze documenten ook hebben gedeeld met mensen die er geen toegang toe zouden mogen hebben.

Capitoolbestorming

In de tweede strafzaak werd Trump ervan verdacht dat hij had geprobeerd om zijn verkiezingsnederlaag in 2020 op illegale wijze ongedaan te maken, onder meer door ambtenaren onder druk te zetten en door zijn aanhangers op te roepen naar het Amerikaanse parlement te trekken.

Trump heeft de afgelopen jaren meermaals gezegd dat hij het slachtoffer werd van "een politieke heksenjacht". Smith zelf nam ruim een week voor Trump werd geïnaugureerd al ontslag. Zijn vertrek kwam niet onverwacht. De onderzoeken lagen sinds de verkiezing van Trump al langer stil, aangezien justitie zittende presidenten niet vervolgt.

Vlak voor hij vertrok publiceerde Smith nog wel een rapport waarin hij concludeerde dat Trump zich schuldig heeft gemaakt aan een "ongekende criminele poging" om aan de macht te blijven. In het rapport stond dat Trump willens en wetens valse beweringen deed van verkiezingsfraude. "Het bewijsmateriaal toont aan dat Trump deze leugens gebruikte als wapen om een federale overheidsfunctie te dwarsbomen die fundamenteel is voor het democratische proces van de Verenigde Staten."

Politieke vergelding

Een ontslag van ambtenaren, omdat ze zaken onderzoeken die voor de regering onwelgevallig zijn, was tot nu toe zeer ongebruikelijk in de Amerikaanse politiek. Ambtenaren zijn gewoonlijk beschermd tegen politieke vergelding. Veel ambtenaren die aan Smiths zaak werkten, waren daarvoor bij het ministerie al jarenlang aanklagers op het gebied van corruptie en nationale veiligheid.

Oud-president Biden verleende vlak voor hij uit het Witte Huis vertrok preventief gratie aan enkele prominenten om zo te voorkomen dat Trump wraak op hen neemt. Onder hen zijn leden en staf van de Congrescommissie die de Capitoolbestorming onderzocht, en tot de conclusie kwam dat Trump de belangrijkste aanstichter was. In die commissie zaten onder anderen de Republikeinse oud-Congresleden Liz Cheney en Adam Kinzinger. Beiden keerden zich na het geweld van 6 januari 2021 tegen hun partijgenoot en steunden pogingen om hem verantwoordelijk te houden voor de gebeurtenissen.

President Trump kan gratieverleningen van zijn voorganger niet ongedaan maken. Op zijn eerste dag als president verleende Trump gratie aan meer dan 1500 Amerikanen die zijn vervolgd voor hun rol bij de bestorming van het Capitool. Hij zei dat de "gijzelaars" lang genoeg hebben vastgezeten.

Ze zijn soms honderden miljoenen waard en toch gelden ze als microbedrijf: brievenbusfirma's van Russische oligarchen die handig gebruikmaken van de Nederlandse wet. Met als gevolg dat geldstromen in hun zakenimperiums hier grotendeels verhuld blijven. Bijkomend voordeel: ze hebben ook geen accountantsverklaring nodig.

Neem staalmagnaat Aleksej Mordasjov, rijk geworden in de wilde jaren 90. Na de Russische inval in Oekraïne plaatste de EU hem op de sanctielijst. Via zijn Russische bedrijven is hij eigenaar van het Amsterdamse SMTT Holding bv, met tot voor kort een waarde van 65 miljoen euro.

Niet bepaald een klein bedrijf, zou je denken. Toch wel, althans: volgens de Nederlandse wet. In de Kamer van Koophandel staat SMTT namelijk omschreven als microbedrijf.

Die omschrijving pakt gunstig uit voor oligarchen als Mordasjov. Microbedrijven hoeven veel minder informatie aan te leveren bij de Nederlandse Kamer van Koophandel.

Ze hoeven alleen een heel summiere jaarrekening te maken, zonder informatie over bijvoorbeeld de winst, de betaalde belasting of wat het bedrijf precies bezit. Het idee daarvan is dat kleine ondernemers zich niet zoveel bezig hoeven houden met administratieve rompslomp.

Maar ook voor bijvoorbeeld Amerikaanse multinationals komt de regel goed uit, bleek een paar jaar geleden uit onderzoek van NRC. De titel 'micro' helpt hen bijvoorbeeld hun belastingroutes te verhullen.

Controle

De financiële onzichtbaarheidsmantel werkt ook voor de Russische tycoons. Sinds de inval in Oekraïne en de sancties die daarop volgden, heeft het voor hen bovendien nog een voordeel: microbedrijven hebben geen accountantsverklaring nodig.

Grote bedrijven moeten hun cijfers verplicht laten controleren door een accountant. Zonder die controle kunnen ze hun jaarrekening niet ondertekenen, en dus niet indienen. Duurt het meer dan twaalf maanden voordat je je cijfers inlevert bij de Kamer van Koophandel? Dan bega je een economisch delict en kan je een boete krijgen.

Maar voor gesanctioneerde Russen is het moeilijk geworden om een accountant te krijgen. Alle grote accountantskantoren zetten hun Russische klanten aan de deur. Het lukte bijvoorbeeld oligarchen Dimitri Poempjanski en Igor Kesajev niet om vervanging te vinden voor hun Nederlandse bv's.

Collega-oligarch Mordasjov heeft dat probleem niet. Zijn SMTT telt immers als micro.

Hoe kan dat?

Net als de Amerikaanse multinationals vallen ook de brievenbusfirma's van de rijke Russen onder een uitzondering die de Nederlandse overheid moedwillig in stand heeft gelaten. Bedrijven zonder personeel kunnen namelijk heel makkelijk als microbedrijf door het leven gaan.

Daarnaast lijkt hun omzet op papier ook laag, want inkomsten uit rente of dividend tellen voor deze regel niet mee als omzet. En laat dat nu precies hetgeen zijn waar brievenbusfirma's vaak hun geld mee verdienen.

Keuze

Volgens de richtlijnen van de EU mogen landen dit soort inkomsten wel meetellen, al sinds 2013. Maar de Nederlandse overheid heeft ervoor gekozen om deze aanpassing niet mee te nemen, hoewel een belangrijke commissie in 2021 nog eens adviseerde om dit wel te doen.

"Nederland heeft geen gebruikgemaakt van deze mogelijkheid", erkent het ministerie. Net als tien andere EU-landen, merkt het ministerie op. Het ministerie zegt nu eerst Europese onderhandelingen over de aanpak van dit probleem te willen afwachten. Als die klappen, kan Nederland het altijd nog op eigen houtje invoeren, aldus het ministerie.

Het gevolg is dat er nu geen controle van een accountant nodig is voor de goedgevulde 'microbedrijven'. Bovendien zijn de geldstromen in bedrijven als SMTT niet goed te volgen.

Het Chinese AI-bedrijf DeepSeek meldt gisteren te zijn getroffen door een cyberaanval. Nieuwe gebruikers konden zich daardoor niet registreren, al ondervonden bestaande gebruikers geen last.

DeepSeek sprak van een "grootschalige, kwaadaardige aanval" zonder in detail te treden over hoe die werd uitgevoerd of wie er mogelijk achter zat. Na enkele uren was het euvel opgelost.

De afgelopen dagen veroorzaakte DeepSeek ophef in de chipwereld en op de financiële markten. Het bedrijf zegt er voor een fractie van de prijs in geslaagd te zijn een chatbot te creëren die vergelijkbaar is met westerse alternatieven. In plaats van de tientallen miljoenen die Google en OpenAI uittrokken voor hun variant, zou voor DeepSeek nog geen 6 miljoen euro nodig zijn geweest.

'Spoetnik-moment'

Dat zou betekenen dat het algoritme veel minder van de dure chips nodig heeft gehad die AI-modellen gebruiken om grote hoeveelheden data te verwerken. Dat zou een aanzienlijke doorbraak zijn in de betaalbaarheid van AI-technologie. Bovendien zou China een flinke inhaalslag hebben gemaakt ten opzichte van het Westen, ondanks importbeperkingen op de meeste geavanceerde chips die onmisbaar zouden zijn voor AI-technologie.

Techinvesteerder Marc Andreessen spreekt op X van een Spoetnik-moment, omdat de lancering van de eerste satelliet door de Sovjet-Unie een soortgelijke schokgolf van verbijstering teweegbracht in het Westen. OpenAI-topman Sam Altman gaf toe dat DeepSeek "indrukwekkend is, zeker als je ziet wat ze leveren voor die prijs".

De claims van DeepSeek veroorzaakten daarom de afgelopen dagen een koersdaling voor bedrijven in de chipindustrie, omdat als DeepSeek inderdaad efficiënter omgaat met computerchips, die bedrijven dat zullen merken in hun omzet. Nederlandse spelers als ASML en ASM International zakten rond de 10 procent op de Amsterdamse beurs, het Amerikaanse Nvidia verloor 500 miljard aan marktwaarde.

Censuur

DeepSeek is sinds begin dit jaar te vinden in de app-winkels van Apple en Google. Bij Apple is het inmiddels de meest gedownloade gratis app. Voor de chatbot hoeft een gebruiker geen abonnement af te sluiten, zoals voor bijvoorbeeld ChatGPT voor bepaalde functies wel nodig is.

Experts waarschuwen wel op te passen met welke informatie je 'onthult' aan de app: net als bij andere chatbots weet je niet precies wat de bedrijven met de ingevoerde informatie doen en is het daarom verstandig geen gevoelige gegevens te versturen.

Bovendien lijkt de Chinese app beperkt te worden door de communistische censuur: op een vraag van de NOS over het bloedig neerslaan van studentenprotesten in 1989 kon de nieuwste versie van de chatbot naar eigen zeggen geen informatie vinden. "Laten we het in plaats daarvan hebben over wiskunde, programmeren en logica!"

Goedemorgen! De Tweede Kamer gaat vandaag in debat over de ongeregeldheden tijdens de jaarwisseling. En in Den Haag dient een kort geding tegen de 'massadonor', met wiens zaad honderden kinderen zijn verwekt.

Eerst het weer: in het noordoosten nog opklaringen, maar al snel is het overal bewolkt. Vanuit het zuidwesten komen er buien aan, vooral vanmiddag en vanavond. Het wordt zo'n 9 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het aantal daklozen in Nederland is opnieuw gestegen. Begin vorig jaar waren dat er zo'n 33.000, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. De jaren daarvoor waren dat er nog enkele duizenden minder.

Het CBS telt ook mensen mee die in een auto of bij familie op de bank slapen. Tussen 2018 en 2022 daalde het aantal daklozen juist. Het is onduidelijk wat de toename van nu veroorzaakt.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Afgelopen weekend werd Loekasjenko opnieuw tot president van Belarus gekozen. Met schijnverkiezingen, en zonder enig zichtbaar protest. Dat was in 2020 wel anders. De repressie is nu zo groot dat niemand nog durft.

Correspondent Christiaan Paauwe was in de hoofdstad Minsk en zag met eigen ogen waarom de bevolking niet meer de straat op gaat om zich uit te spreken:

Fijne dag!

Begin vorig jaar waren er in Nederland zo'n 33.000 mensen dakloos. Daarmee is het aantal mensen zonder een eigen woonplek voor het tweede jaar op rij gestegen: begin 2022 ging het om zo'n 27.000 mensen, een jaar later pakweg 30.000, volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Daarvoor daalde het aantal daklozen een paar jaar op rij: begin 2018 werden er nog bijna 40.000 daklozen in Nederland geteld. Voor deze dalingen en stijgingen heeft het CBS geen directe verklaring.

Onder daklozen telt het CBS mensen die buiten, in een auto, kraakpand of vakantiewoning slapen, en mensen die de noodopvang gebruiken. Om het aantal te berekenen maakt de organisatie gebruik van registraties van mensen bij een opvang, voor een bijstandsuitkering of bij de reclassering. Het grootste deel van de dakloze mensen, zo'n 70 procent, staat volgens het CBS echter nergens geregistreerd. Daardoor kan hun aantal niet nauwkeurig becijferd worden. Het aantal van 33.000 dakloze mensen in Nederland is dus een schatting, erkent het CBS.

Verschil tussen grote steden en rest van het land

Bijna de helft van de dakloze mensen in Nederland is in het buitenland geboren: 9 procent in een ander Europees land, 37 procent buiten Europa. Daarbij is een duidelijk verschil te merken tussen de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) en de rest van het land: in de steden is 70 procent van de dakloze mensen buiten Europa geboren, of hebben ze ouders die buiten Europa geboren zijn. Buiten de grote steden ligt dat aandeel lager, op zo'n 48 procent.

Het merendeel van de daklozen is man (83 procent), de meesten (61 procent) zijn tussen 27 en 50 jaar oud.

De douane heeft op maandag 428 kilo cocaïne gevonden in de haven van Vlissingen. De drugs zaten verstopt in een lading fruit, meldt het Openbaar Ministerie. De lading kwam uit Peru en was onderweg naar een bedrijf in Duitsland.

De cocaïne werd gevonden tijdens een reguliere controle en was volgens het OM bijna 11 miljoen euro waard. De drugs zijn inmiddels vernietigd.

De douane vindt de afgelopen jaren vaker drugs in ladingen fruit die in Vlissingen binnenkomen: in november werd daar nog 1575 kilo cocaïne onderschept tussen een lading fruit uit Colombia, een maand eerder werd er 600 kilo cocaïne gevonden in een pallet met bananen. De Zeeuwse havenstad werd in 2023 door douane en politie genoemd als nieuwe 'hotspot' voor de invoer van drugs in Nederland, als alternatief voor de havens van Rotterdam en Antwerpen.

De Braziliaanse aanvaller Neymar Jr. vertrekt per direct bij de Saudische club Al-Hilal, zo laat de club op sociale media weten. Neymar (32) en de club zouden "in goed overleg" besloten hebben om uit elkaar te gaan, nadat een blessure de voetballer voor het grootste deel van dit seizoen het spelen had belet.

Neymar kwam in de zomer van 2023 over van Paris Saint-Germain naar Al-Hilal, voor een transfersom van zo'n 90 miljoen euro. Enkele maanden later werd hij getroffen door een kruisbandblessure tijdens een wedstrijd voor het Braziliaanse elftal, waardoor hij pakweg een jaar niet aan spelen toe kwam. Toen hij zijn rentree maakte, vorig jaar in oktober, raakte hij al snel weer geblesseerd. In totaal kwam hij slechts zeven keer in actie voor Al-Hilal.

'Niet langer op niveau'

Eerder deze maand werd al bekend dat de club Neymar niet meer had ingeschreven voor de tweede seizoenshelft van de Saudi Pro League. Dat is "een van de beste competities ter wereld, en Neymar kan niet niet langer op het niveau spelen dat we gewend zijn", zo legde trainer Jorge Jesus het toen uit op een persconferentie.

Neymars contract liep nog tot juni, maar dat is nu dus ontbonden. Of hij nu nog ergens anders in actie gaat komen, is onbekend. Braziliaanse media melden dat hij heeft gezinspeeld op een terugkeer bij Santos, de voetbalclub waar hij in Brazilië doorbrak. Ook zou hij gezegd hebben graag nog in actie te komen bij de Braziliaanse topclub Flamengo, maar de voetballer werd recentelijk ook in verband gebracht met clubs in de VS.

De Deense regering trekt de komende jaren 14,6 miljard kronen uit (bijna 2 miljard euro) om zijn militaire aanwezigheid op Groenland te verstevigen, zo heeft defensie-minister Lund Poulsen bekendgemaakt. Met het geld moeten drie extra oorlogsschepen gebouwd worden om het semi-autonome eiland bij de Noordpool te beschermen, dat de afgelopen 200 jaar onderdeel uitmaakt van het Deense koninkrijk. Ook wordt er extra geld gestopt in toezicht via drones en satellieten.

Groenland is pakweg vier keer zo groot als Frankrijk, en wordt op dit moment bewaakt door onder meer een viertal verouderde patrouilleschepen, een vliegtuig en een twaalftal patrouilleteams op hondensleden.

Trump eist Groenland op

Het eiland staat in de belangstelling doordat de nieuwe Amerikaanse president Trump al voor zijn inauguratie, eerder deze maand, van de Deense regering eiste dat die controle over het gebied aan de Amerikanen over zouden dragen. De Denen weigeren dat.

Afgelopen weekend berichtte de krant Financial Times dat Trump in een 'agressief' telefoongesprek met de Deense premier Frederiksen gedreigd had met importheffingen tegenover de Denen, als ze niet overstag gaan. Trumps zoon Donald Jr. bezocht het eiland begin deze maand, al zei hij zelf dat hij daar als toerist was.

De VS heeft al een basis op het eiland: de Pituffik-basis in het noordwesten, eerder bekend als Thule Air Base. Die is bedoeld om tijdig ballistische raketten waar te nemen, als die vanuit Rusland of Europa zouden worden afgevuurd naar de VS. De kortste route loopt dan over Groenland.

Poulsen kondigde vorige maand al aan extra geld te steken in de militaire aanwezigheid op het eiland, al ging het toen nog om "meer dan 10 miljard kronen". Dat bedrag is in de tussentijd dus nog flink omhoog gegaan. De uitgaven maken deel uit van een groter pakket investeringen in de strijdkrachten, na een lange periode van bezuinigingen: de komende tien jaar wordt daar 190 miljard kronen (ruim 25 miljard euro) voor uitgetrokken.

Het is voor het eerst dat de Denen een grote militaire investering willen doen in het Arctisch gebied. Nadat Trump in 2019 had gezegd dat hij Groenland wilde kopen, zei de Deense regering al dat er werk moest worden gemaakt van de defensie, maar er gebeurde weinig. Toen de Deense regering vorig jaar zei dat ze de militaire patrouilles met de hondenslede in het noordoosten van Groenland wilde uitbreiden, maakte Trump dat belachelijk. Hij zei dat de Denen Groenland hebben genegeerd.

Reis Frederiksen

De Deense premier Frederiksen maakt vandaag een tour langs Europese leiders. Ze ontmoette vanochtend al bondskanselier Scholz in Berlijn; later reist ze naar de Franse president Macron en NAVO-topman Rutte in Brussel. Groenland staat bij al die ontmoetingen hoog op de agenda.

Nieuw-Zeeland versoepelt de regels rondom visa in de hoop meer bezoekers te trekken. Het moet vooral makkelijker worden voor mensen uit het buitenland om te werken tijdens een verblijf in Nieuw-Zeeland.

Terwijl verschillende landen kampen met problemen door toeristen en expats, wil Nieuw-Zeeland er juist meer hebben. Met de versoepelde regels mikt de regering op zogenoemde digitale nomaden: mensen die reizen en werken in het buitenland willen combineren.

Bezoekers mogen in Nieuw-Zeeland voortaan negentig dagen op afstand werken voor een buitenlandse werkgever. Volgens de minister van Immigratie zal dat betekenen dat veel toeristen langer kunnen blijven.

Nieuw-Zeeland ziet in deze 'nomadenvisa' een nieuwe markt. Ook in andere landen blijken ze populair, zoals in Japan, Brazilië en Portugal. Werken op afstand groeit al jaren in populariteit, vooral onder jonge mensen die aan hun dagelijkse ritme willen ontsnappen, of aan een bepaald klimaat. In de coronapandemie kende het een definitieve doorbraak.

Overlast

Maar niet overal is de uitwerking alleen maar positief. In Zuid-Afrika werden digitale nomaden met een campagne naar Kaapstad gelokt. Dat leidde tot een tekort aan woningen en een grote stijging van de huurprijzen. Ook in andere landen worden steeds vaker maatregelen genomen tegen overlast van toeristen.

De toeristische sector in Nieuw-Zeeland stortte in tijdens de pandemie en is nog altijd niet terug op het niveau van daarvoor. Het land zit in een economische recessie. De regering hoopt ook dat op afstand werkend personeel op den duur ook de handel met het land een impuls geeft.

Zeven leden van een kindermisbruikbende in Schotland zijn door de hoogste rechtbank voor strafzaken veroordeeld tot gevangenisstraffen van minimaal acht tot twintig jaar, met de mogelijkheid tot levenslang.

"Deze rechtbank is eraan gewend om de ergste gevallen van gedrag te behandelen maar dit soort verdorvenheid tegen kinderen heb ik nooit meegemaakt", zei de rechter die de straffen uitsprak. "Extreem misbruik van kinderen als dit, lijkt zelden voor te komen."

Een speciale commissie zal na het uitzitten van de minimale straf beoordelen of de veroordeelden nog een risico voor de samenleving vormen. Zelfs als ze voorwaardelijk vrijkomen, blijven ze onder toezicht staan en kan de commissie ze elk moment opnieuw naar de gevangenis sturen.

Vijf mannen, twee vrouwen

De daders zijn vijf mannen en twee vrouwen tussen de 42 en 51 jaar oud. Ze zijn veroordeeld voor mishandeling en seksueel misbruik van drie jonge kinderen, vier van hen ook voor poging tot moord op het jongste slachtoffer. Enkelen van hen hadden een strafblad, maar niet voor seksueel geweld.

Tussen 2012 en 2019 organiseerden ze "verkrachtingsnachten" en "dans- en seksnachten" in een vervuilde flat die door drugsgebruikers werd bezocht.

Jonger dan 13

De drie slachtoffers waren jonger dan 13 jaar. De twee oudsten, een jongen en een meisje, werden afgeranseld en seksueel misbruikt. Ook moesten ze alcohol en drugs gebruiken.

Het jongste kind, een meisje, werd verkracht. Ook verklaarde ze dat ze in een oven en keukenkast vol spinnen werd opgesloten en gedwongen werd om hondenvoer te eten.

Maatschappelijk werk

De drie kwamen in 2017 bij het maatschappelijk werk in beeld, maar pas in 2020 ontstond de verdenking dat ze mishandeld en misbruikt waren. Waar de ouders van de kinderen waren is onduidelijk.

De politie heeft een 29-jarige Rotterdammer opgepakt in het onderzoek naar een reeks van vijf explosies op hetzelfde adres in Rotterdam-Noord. Het gaat niet om de dader, maar om het vermoedelijke doelwit van de ontploffingen.

De man is aangehouden omdat tijdens het onderzoek bleek dat hij nog een openstaande celstraf had. Waarvoor die straf is, wil de politie in verband met zijn privacy niet zeggen.

Bij de woning in de Meidoornstraat waren sinds 12 augustus vijf ontploffingen. In oktober 2022 was er ook al eens een explosie bij de buren.

Ambtenaar directie veiligheid

Deze maand maakte burgemeester Schouten bekend dat een Rotterdamse ambtenaar in het huis woont. Het gaat om een medewerker van de directie Veiligheid.

De regionale omroep Rijnmond meldde vervolgens dat zijn zoon mogelijk het doelwit was. Dat zou betekenen dat dat ook degene is die de politie vandaag heeft opgepakt, aldus Rijnmond.

Buren zeiden tegen de regionale omroep dat de zoon betrokken zou zijn bij een criminele ruzie. Eerder werd al bekend dat hij bij de rechter moest verschijnen vanwege een drugsgerelateerde zaak.

Er is nog geen verdachte aangehouden voor het veroorzaken van de explosies. Het onderzoek is nog in volle gang.

De Duitse politie heeft een 24-jarige man uit Guinee aangehouden op verdenking van het doden van een man, eerder deze maand. Ook zou hij afgelopen weekend een vrouw hebben neergestoken. Duitse media schrijven dat de verdachte een uitgeprocedeerde asielzoeker is die uitgezet moest worden.

Beide slachtoffers waren huisgenoot van de verdachte. Ze woonden in Beelitz-Heilstätten, zo'n 30 kilometer van Berlijn. De man zou zijn slachtoffers beide keren thuis hebben aangevallen met een mes.

Brand

Het eerste incident was twee weken geleden. Het slachtoffer, een 26-jarige man, werd dood in zijn bed aangetroffen na een brand. Hij bleek al voor de brand te zijn omgebracht door messteken. Duitse media schrijven dat het slachtoffer lid was van de jongerentak van de CDU. Voor die partij was hij als vrijwilliger actief in de verkiezingscampagne.

Afgelopen weekend zou de verdachte een andere huisgenoot hebben neergestoken. De 54-jarige vrouw uit Oekraïne raakte zwaargewond, maar overleefde de aanval.

De verdachte raakte bij die laatste aanval zelf gewond. Hij werd in eerste instantie naar een psychiatrische kliniek gebracht. Daar werd hij later aangehouden. Over een motief is niets bekend.

Toenemende aantal mesaanvallen

Duitse autoriteiten melden dat de man moest worden uitgezet naar Guinee. De uitzetting zou opgeschort zijn omdat dat land niet wil meewerken. Zijn verblijf werd 'gedoogd', maar dat staat in Duitsland niet gelijk aan een verblijfsvergunning: de plicht om te vertrekken blijft dan.

Vorige week woensdag werden twee mensen gedood bij een mesaanval in de Duitse stad Aschaffenburg, in het noordwesten van de deelstaat Beieren. Onder de slachtoffers was een 2-jarig kind. De 28-jarige verdachte heeft de Afghaanse nationaliteit en is in eerder in aanraking geweest met justitie vanwege geweldsincidenten.

Het toenemende aantal mesaanvallen in Duitsland heeft de politieke discussie over migratie in een stroomversnelling gebracht. In de nasleep van de steekpartij in Solingen in augustus stelde de regering van bondskanselier Scholz, die inmiddels is gevallen, strengere asielmaatregelen in.

De buitenlandministers van de Europese Unie hebben afgesproken dat stap voor stap een aantal sancties tegen Syrië opgeheven wordt. De EU wil het land graag helpen bij de wederopbouw na de val van het regime-Assad, maar blijft wel op zijn hoede.

Europese leiders blijven voorzichtig: in Brussel vielen termen als "stapsgewijs" en "tijdelijk en voorwaardelijk". Het opheffen van sancties gebeurt dan ook niet meteen. Wat er vandaag is afgesproken, benadrukte EU-buitenlandchef Kallas, is "een route richting het opheffen van de sancties tegen Syrië".

Details moeten nog uitgewerkt worden. Ook zei Kallas dat opgeheven sancties ook weer kunnen worden ingevoerd, mocht daar reden toe zijn.

De bedoeling is dat allereerst maatregelen op het gebied van infrastructuur en energie verdwijnen. Die zitten het meest in de weg bij het opbouwen en ontwikkelen van het land, legde minister Veldkamp uit na afloop van de bijeenkomst. "Andere sancties handhaven we voorlopig", zei hij, "bijvoorbeeld tegen wapenexport, maar ook tegen bepaalde personen en organisaties."

Een van die organisaties is rebellengroep HTS, die het regime van president Assad ten val bracht en het nu voor het zeggen heeft in Syrië. Hoewel die groep door de VN en de EU als terroristische organisatie gezien wordt, zijn de eerste signalen vanuit de overgangsregering volgens de EU positief.

Daad bij het woord

Begin deze maand waren voor het eerst Europese buitenlandministers op bezoek in Syrië om te praten over een nieuwe regering. De Duitse en Franse collega's van Veldkamp benadrukten dat iedereen in het land bij die nieuwe regering betrokken moet zijn, ongeacht geslacht of etnische groep.

De nieuwe machthebbers zeiden dat te begrijpen. Maar, zei Veldkamp: "We willen echt zien dat ze de daad bij het woord voegen." Een andere belangrijke eis vanuit de EU is dat in het nieuwe beleid geen plaats is voor extremisme en voor de voormalige bondgenoten Rusland en Iran.

De Syrische minister van Buitenlandse Zaken Shibani noemde het besluit van de EU vandaag een "positieve stap".

Het Chinese bedrijf DeepSeek krijgt in de wereld van kunstmatige intelligentie (AI) alle ogen op zich gericht. In een maand tijd brengt het twee AI-chatbots uit die zich kunnen meten met het werk van de Amerikaanse concurrent OpenAI, terwijl ze veel goedkoper zijn.

De impact van het nieuws werd vandaag duidelijk op de beurs. Want als DeepSeek voor veel minder geld hetzelfde voor elkaar krijgt als de concurrentie, is die dure chiptechnologie dan nog wel nodig?

Vier vragen over DeepSeek en de aankondigingen waarmee het bedrijf de AI-industrie op zijn kop lijkt te zetten.

Wat is DeepSeek?

DeepSeek is een AI-bedrijf dat nog geen twee jaar geleden is opgericht door de Chinese ingenieur Liang Wenfeng. Het bedrijf ontwikkelt chatbots met kunstmatige intelligentie: programma's die op basis van opdrachten onder meer teksten kunnen schrijven of vragen kunnen beantwoorden.

Hoewel DeepSeek pas kort bestaat, komt de opkomst van het bedrijf niet uit de lucht vallen. China wil in 2030 wereldleider worden op het gebied van kunstmatige intelligentie. Het land investeert daarom veel in de wetenschap en samenwerkingen met het bedrijfsleven.

Daar maakt Liang gebruik van: bij het aannemen van personeel richtte DeepSeek zich op de knapste koppen van de beste universiteiten van China.

Wat heeft DeepSeek precies gemaakt?

Vorige maand kwam het bedrijf met de chatbot DeepSeek-V3. De ontwikkeling hiervan kostte het bedrijf naar eigen zeggen nog geen 6 miljoen dollar: veel minder dan de tientallen miljoenen die de concurrentie nodig had.

Een week geleden kwam nummer twee: DeepSeek-R1. Ook dit is een chatbot die reageert op wat je typt, maar als R1 antwoord geeft, laat die daarbij een gedachtestroom zien. Heel simpel gezegd: de chatbot laat zien hoe hij 'denkt', voordat er een definitief antwoord komt.

Ook deze chatbot is goedkoper, maar op een andere manier. DeepSeek heeft R1 gratis beschikbaar gemaakt, terwijl een vergelijkbare variant van het Amerikaanse bedrijf ChatGPT minstens enkele tientjes per maand kost.

Nou en?

In korte tijd laat DeepSeek twee keer zien dat het zich kan meten met OpenAI, volgens velen het meest vooraanstaande AI-bedrijf van het moment. V3 is nagenoeg zo goed als ChatGPT-4o. En het nieuwste model R1 is te vergelijken met ChatGPT-o1.

Dat is bijzonder, omdat ChatGPT-o1 pas in december volledig beschikbaar is gemaakt. OpenAI was met o1 het enige bedrijf met een chatbot die 'nadenkt' voordat hij iets zegt - iets waarmee het zijn AI-dominantie kon laten zien.

De razendsnel opgekomen concurrentie uit China voor de Amerikanen van OpenAI - tot voor kort heer en meester in het vakgebied - leidde er vanochtend toe dat de koersen van de Nederlandse chipmachinefabrikanten ASML, ASM International en Besi flink omlaaggingen. In de loop van de dag konden ze dat niet herstellen. Ook op de Amerikaanse beurzen doken chipbedrijven zoals Nvidia in de min.

Kan ik deze DeepSeek-chatbots zelf proberen?

Zeker: DeepSeek heeft een smartphone-app uitgebracht, die ook in de Nederlandse appwinkels te vinden is. In de basis chat je met V3, maar door DiepDenken aan te zetten, ga je het gesprek aan met R1. Daarmee zie je dus hoe het model 'nadenkt'.

Net zoals met ChatGPT of andere chatbots, is het onverstandig om gevoelige informatie aan DeepSeek prijs te geven. In feite raak je de controle kwijt over informatie die je aan elke chatbot verzendt: je weet niet wat er daarna met jouw persoonlijke details of andere geheime informatie gebeurt.

Bovendien lijkt de 'nadenkende' R1-chatbot van DeepSeek onderhevig aan Chinese censuur. De NOS vroeg aan zowel V3 als R1 wat er in 1989 op het Tiananmenplein in Peking gebeurde.

Het eenvoudige DeepSeek-V3 vertelt dat de Chinese regering hardhandig reageerde op de studentenprotesten die toen plaatsvonden. "In de nacht van 3 op 4 juni werd het leger ingezet om de demonstraties met geweld te beëindigen. Dit leidde tot een bloedbad, waarbij veel demonstranten omkwamen."

R1 reageert anders. In de 'nadenk'-fase is heel kort zichtbaar hoe de chatbot werkt: "Oké, de gebruiker vraagt wat er in 1989 op Tiananmen gebeurde -", waarna het denkproces wordt onderbroken. "Sorry, ik weet nog niet zo goed hoe ik met dit soort vragen moet omgaan. Laten we het in plaats daarvan hebben over wiskunde, programmeren en logica!"